Korsakov centrum

Slingedael

Jan W. Wijnia specialist ouderengeneeskunde

Rotterdam Geen belangenconflict, geen contact met bedrijven

Vroege herkenning WKS

Medisch Contact Cover fotografie Jan Lankeveld

Vroege herkenning WKS

Ontwikkeling Wernicke-Korsakov syndroom

(mentale + motore verschijnselen)

Symptoompresentatie in begin: delier

Lichamelijke gevolgen: infecties

Enkele valkuilen in diagnostiek

Valkuilen

In de presentatie van klachten rekening houden met mogelijke

problemen t.a.v. uiten en inschatten van de hulpvraag:

• Gevaar van vertraging in diagnostiek bij arts en patiënt

• Klachten worden door patiënt aan vroegere ziekten gekoppeld, probleem m.b.t. overzicht over situatie

• Klachten worden door arts opgevat als ‘lokaal’ probleem

• Informatieverlies tijdens/na consult, geen continuïteit

• Medewerking onderzoek beperkt of fragmentarisch

• Relatief late symptomen als ‘eerste’ opgemerkt

• ‘Wilsbekwame patiënt’ zelf verantwoordelijk

J.W. Wijnia

Bij hoeveel patiënten (%) met Korsakov waren er t.a.v. recent alcoholgebruik concrete gegevens…

N = 73 patiënten

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

%

Aantal opnames van de patiënt

( laatste opname = Korsakov-diagnose )

Infecties

Infecties => meer thiamine gebruik Thiaminegebrek => infecties Aanwezigheid van infecties (50%):

longontsteking, urineweginfecties, bloed-vergiftiging/ sepsis, abces, empyeem

Thiamine deficiency and its prevention and control in major emergencies World Health Organization, 1999

Klassieke Wernicke

Wernicke encephalopathie, hersenaandoening

En = in; Ceph = kop; pathos = aandoening

1. Verwardheid, delier

2. Loopstoornis, coördinatie: ataxie

3. Oogbewegingsstoornissen,

ophthalmoplegie / nystagmus

Klassieke Wernicke

Escourolle & Poirier 1977

Gestoorde oogbewegingen

Oosterhuis HJ. Neurologisch oefenboek. Uitg. Bunge. 1981.

Opdracht naar links te kijken

Verbetering na therapie

Oosterhuis HJ. Neurologisch oefenboek. Uitg. Bunge. 1981.

Casuïstiek (1) • Dhr A, 60 jaar, SEH ziekenhuis / neurologie, collaps • Voorgeschiedenis: 2-3 flessen wijn per dag, jenever • Glasgow Coma Schaal 12/15: ogen open bij aanspreken, lokaliseert pijn, reageert verward; sufheid, slaperigheid • Ligt op bed, het onderzoek is moeilijk • Verwaarloosd, vitamine B1=25 nmol/l [L]

Symptomen dag 1: sufheid

J.W. Wijnia

Casus vervolg • Wisselende aandacht, snel afgeleid • Enige dysartrie, licht woordvindingsstoornissen • Desoriëntatie, geheugenstoornissen • Kantoor naast busstation, aan het werk • Gedachtegang moeilijk te volgen • Confabulaties • Coöperatief, stemming g.b.

Symptomen dag 16: delier in remissie

J.W. Wijnia

Casus vervolg

• Wisselende symptomen

• Toename eind van de dag

• Met name wisselende aandacht

• Genoemde geheugenstoornissen

• Doofheid voeten

Symptomen dag 24: aandacht

J.W. Wijnia

Wernicke-Korsakov syndroom

J.W.Wijnia, Slingedael, 2013

- Coma

- Gezond

- Delier

- Cognitie

- Slaperig

K o r s a k o v

W e r n i c k e

verloop in de tijd

Delier = Wernicke

Onduidelijke spraak

• woorden worden ongearticuleerd uitgesproken

• gedeeltelijk weggelaten, lopen in elkaar over

Gestoorde aandacht • aandacht zakt weg ( ↓ vasthoudendheid )

• versterkt afleidbaar ( ↑ waakzaamheid )

Beloop met wisselingen

jww

Delier = Wernicke

Delirium as a clue to diagnosis and pathogenesis of Wernicke-Korsakoff syndrome (WKS)

J.W. Wijnia & E. Oudman

European Journal of Neurology (2013)

Mobiliteit/ collaps

J.W.Wijnia, Slingedael, 2013

- Coma

- Gezond

- Delier

- Ernstig cognitief

- Somnolent

K o r s a k o v

W e r n i c k e

Mobiliteit

J.W.Wijnia, Slingedael, 2013

- Coma

- Gezond

- Delier

- Ernstig cognitief

- Somnolent

K o r s a k o v

W e r n i c k e

Mobiliteit

J.W.Wijnia, Slingedael, 2013

- Coma

- Gezond

- Delier

- Ernstig cognitief

- Somnolent

K o r s a k o v

W e r n i c k e

Beloop

J.W.Wijnia, Slingedael, 2013

- Coma

- Gezond

- Delier

- Ernstig cognitief

- Somnolent

K o r s a k o v

W e r n i c k e

Dementie

Vroegdiagnostiek WKS

J.W.Wijnia, Slingedael, 2013

• Aanwezigheid van een delier

• Aanwezigheid van infecties (50%):

longontsteking, urineweginfectie, bloedvergiftiging/ sepsis, abcessen, empyeem

• Niet kunnen lopen/ collaps

Dank voor uw aandacht

Loopstoornissen

J.W.Wijnia, Slingedael, 2013

• Alcohol intoxicatie

• Alcoholische myopathie (spierzwakte bovenbenen)

• Alcoholische polyneuropathie (zenuw beschadiging, dove of prikkelende voeten)

• Hersenstambeschadiging (centrale pontiene

myelinolyse)

• Wernicke-encefalopathie

• Hersenbloeding (subduraal hematoom)

• Cerebellaire atrofie