Koninklijk besluit betreffende het opsporen van radioactieve stoffen in bepaalde materiaal- en afvalstromen en betreffende het beheer van

weesbrongevoelige inrichtingen

Richtlijnen voor het gebruik van een meetpoort voor de detectie van radioactieve stoffen in de

niet-nucleaire sector

Weesbronproblematiek

Vele toepassingen van radioactiviteit

Strikt gereglementeerd

KB van 20/07/01 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking, van de werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van de ioniserende stralingen

Maximale effectieve dosis voor personen van het publiek:

1mSv/12 maanden(20mSv/12 maanden voor beroepshalve

blootgestelde personen)

Weesbronproblematiek

Voorbeeld 1: Algericas (Sp) – 1998 Cs-137 bron in schroot 6 miljoen euro schade

Voorbeeld 2: Cs-137 (51 TBq) in puin van afgebroken ziekenhuis 4 doden

Opsporen van ongewenste radioactieve bronnen (=weesbronnen) in de klassieke afval- en recyclagesectoren

Richtlijn 2003/122/Euratom van 22/12/03 – art. 9.3: “de lidstaten moeten de invoering van systemen die toelaten weesbronnen te detecteren aanmoedigen. Daartoe worden op plaatsen waar weesbronnen in het algemeen kunnen worden aangetroffen, zoals grote schrootplaatsen en grote schrootrecyclinginstallaties of op belangrijke doorvoerpunten, waar dienstig, zoals douaneposten, controlesystemen ingevoerd.”

Weesbronproblematiek

Noodzaak aan reglementair kader voor niet nucleaire-sector dat afdoende bescherming biedt:

• Verplicht opleggen van plaatsing van meetpoorten in bepaalde inrichtingen

• Opleggen van richtlijnen voor gebruik van deze meetpoorten

• Controle op het gebruik van meetpoorten en de richtlijnen

• Maatregelen inzake de afvoer van radioactieve stoffen• Opleggen van maatregelen voor de inrichtingen waar het

gebruik van een meetpoort niet verplicht is

Globale aanpak

FANC in samenwerking met

NIRAS – Gewesten - Betrokken sectoren

Oplossing voor:- Het reglementaire kader- Een financieringsoplossing voor weesbronnen- Vorming en informatie van betrokken

sectoren/werknemers

Project van KONINKLIJK BESLUIT

Tussen de flux van materiaal behandeld door de afval- en recylage industrie: IDENTIFICATIE VAN DE WEESBRONGEVOELIGE STROMEN

• Waarschijnlijkheid van voorkomen van weesbronnen

• Gebruik van de afval classificatiecodes, gedefinieerd door de Europese Commissie

=> WEESBRONGEVOELIGE INRICHTINGEN

Container park Schroothandelaar < 25,000 ton/jaar

Sorteercentra …

PreventieTegen voorkomen van

radionucliden in de niet-nucleaire sector

Identificatie van de weesbrongevoelige

inrichtingen

Definitie van de weesbron-gevoelige stromen

Schroothandelaar > 25,000 ton/jaar Afval verbrandingsoven

Smeltoven > 25,000 ton/jaar Stortplaatsen

Inrichtingen => Weesbrongevoelige stromen•Waakzaamheidsprocedure•Opleiding personeel•Reactieprocedure bij het vinden van een bron•Melding aan het FANC

Inrichtingen => Automatisch meetsysteem•Screening met meetpoorten•Interventie door operatoren•Reactieprocedure bij het vinden van een bron•Melding aan het FANC

Opleggen van de meest geschikte meetsystemen

Schroothandelaar > 25,000 ton/jaar Afvalverbrandinsgoven

Smeltoven > 25,000 ton/jaar Stortplaatsen

Inrichtingen => Automatisch meetsysteem•Screening met meetpoorten•Interventie door operatoren•Reactieprocedure bij het vinden van een bron•Melding aan het FANC

Richtlijnen voor het gebruik van een meetpoort voor de detectie van radioactieve stoffen in de niet-

nucleaire sector(Belgisch staatsblad 04/09/2006)

-Registratieplicht van de meetpoort en aangifteplicht van een interventie-De te volgen stappen bij alarm -Acceptatiedrempels-Maatregelen inzake stralingsbescherming

Minimale kwaliteits- en performantievereisten voor

de vast opgestelde, automatische

meetinstrumenten voor de detectie van radioactieve

stoffen in de niet-nucleaire sector

(Project KB)

Publicatie IAEA-TECDOC-1312 :“Detection of radioactive materials

at borders” (September 2002)

Richtlijnen voor het gebruik van een meetpoort voor de detectie van radioactieve stoffen in de niet-

nucleaire sector(Belgisch staatsblad 04/09/2006)

Film

Technische bijlage voor erkende deskundigen

FILM

Wanneer zelf interveneren na een alarm?

Registratieplicht

• Registratieformulier op website: www.fanc.fgov.be

• Te mailen naar radioactivity@fanc.fgov.be

Personeel ≠ beroepshalve blootgesteld

Dosislimiet = 1000µSv/jaar

Acceptatie: geen

radioactief risico

Interventie van de uitbater toegelaten

Geen interventie van de uitbater:

beroep doen op een erkende deskundige

Algemene principes van de richtlijnen (1)

Basisprincipes van stralingsbescherming

inachtnemen:

- Tijd van blootstelling minimaliseren

- Enkel de personen noodzakelijk voor de interventie aanwezig

- Constante registratie van het dosisdebiet tijdens de interventie

Algemene principes van de richtlijnen (2)

Terug naar afzender ? NEEN ENKEL en ALLEEN als =i. Lading uit buitenland (na akkoord FANC)ii. Lading van ziekenhuis iii. Afzender bezit een meetpoort die

geregistreerd is bij het FANC

NOOIT als dosisdebiet > 5µSv/h !

Algemene principes van de richtlijnen (3)

Analyse van het signaal van de meetpoort (tellen per seconde –cps)

• Alarmdrempel (meetpoort) : 5 (max)• Waarschuwingsdrempel : ~ 20 x achtergrond • Actiedrempel ( homogene verdeling / natuurlijke

radioactiviteit) : ~ 3 x achtergrond

Drempels

Waarschuwingsdrempel(bv. 50.000 cps)

Actiedrempel(bv. 7500 cps)

Alarmdrempel(bv.

achtergrond + 5 ~2750 cps

Achtergrondstraling (bv. 2500 cps)

cps

« gelokaliseerde bron » homogeen

Drempels (2)

CPS > waarschuwingsdrempel:

STOP- Veiligheidsperimeter instellen

- Beroep doen op een erkend deskundige

- FANC verwittigen

Drempels (3)

• Vb.: vuurvaste stenen, industrieel afval, slib van waterzuiveringsstations , ….

• Homogene, verdeling van de radioactiviteit in de lading (het dosisdebiet is overal hetzelfde)

• Als de aard van het probleem gekend is EN het poortsignaal (cps) lager dan de actiedrempel : aanvaarden

Natuurlijke radioactiviteit / homogene verdeling

1. Meting van het dosisdebiet

• Het voertuig geleidelijk benaderen• als > 5µSv/h !! : stop en erkende

deskundige oproepen• Als overal op de wand van voertuig

< 5µSv/h : de uitbater mag zelf de interventie uitvoeren

• Enkel overschrijding op één punt en < 20µSv/h : de uitbater mag zelf de interventie uitvoeren

De interventie

2.Opsporen en lokaliseren van een bron (1)

• Lokaliseren : scintillatorteller of radiameter• Continue opvolging van het dosisdebiet

(radiameter / persoonsdosimeter)• Dragen van gepaste beschermkledij

De interventie

2.Opsporen en lokaliseren van een bron (2)

• Als dosisdebiet > 20µSv/h (op borsthoogte) : STOP ! → erkende deskundige oproepen

• Als dosisdebiet op 10cm van de bron > 500µSv/h: STOP ! → erkende deskundige oproepen

• Als dosisdebiet < 20µSv/h → overgaan tot afzonderen van de bron

Opzoeking bron(b.1)

Dosistempo > 20µSv/h ?

- Opzoeking stopzetten- Veiligheids-perimeter

instellen- Beroep doen op een erkende

deskundige- FANC verwittigen (b.2)

ja

nee

De interventie

3. Homogene besmetting

• Kortlevende radionuclide = snel verval (meting na 7 dagen of gekend radionuclide) wachten tot bijna volledig verval (verbrandingsoven) of dosistempo in contact < 5µSv/h (stortplaats)

• Langlevende radionuclide karakterisatie door erkend deskundige

De interventie

• Tijdelijke stockage op de site is toegestaan• De afvalstoffen opslaan in een vat (met het

radioactiviteitssymbool duidelijk aangebracht!) + vat in een af te sluiten lokaal (dosislimiet)

• Inventaris van opgeslagen materiaal bijhouden

De opslag

Indien:- Dosistempo aan buitenwand < 1µSv/h (0,5µSV/h indien het permanent bezette werkplaats betreft)

- Dosistempo binnen het lokaal < 100µSv/h (gemeten ter hoogte van de borst)

Beroep doen op een erkende deskundige

De opslag

• Na de bron te hebben afgezonderd: vrachtwagen met de resterende lading opnieuw door de poort laten passeren

• Verifiëren of de beschermkledij niet besmet is (contaminatie meter)

• Indien geen contaminatie meter ter beschikking: beschermkledij in het vat tesamen met de opgeslagen afvalstoffen opbergen om later ook af te voeren

Controle op besmettingen

• REGISTRATIE van de meetpoort bij het FANC

• AANGIFTE van interventies aan het FANC

• INVENTARIS van de opgeslagen radioactieve stoffen: jaarlijks overmaken aan het FANC

• Standaardformulieren: zie website• Contactpersonen:

Daan Vander Meersch (daan.vandermeersch@fanc.fgov.be)Katleen De Wilde (katleen.dewilde@fanc.fgov.be)

Administratie

Doel van deze richtlijnen:

• Verzekeren van stralingsbescherming

• Uniformiseren van de aanpak

Besluit

FILM

Wanneer zelf interveneren na een alarm?

1) Theoretische oefeningen2) De aangifte3) De interventie

In de praktijk …

Oefening 1Geg. : alarm aan meetpoort : 4563 cps Achtergrond : 0,1 μSv/h = 1301 cpsProfiel:

Extra gegevens indien nodig:Meting op de wand van vrachtwagen met handtoestel: 3654 cpsMeting op de wand van vrachtwagen met handtoestel: 4,8 μSv/hAfzender bekend, de lading zijn vuurvaste stenen afkomstig van afbraakwerken

Oefening 1

OPLOSSING:

Oefening 1

WAT ALS…

-het alarm bij meetpoort 28032 cps zou bedragen?

-de lading afkomstig is van het buitenland?

Oefening 2

Geg. : alarm aan meetpoort op 1 januari 2011 : 4563 cps Lading afkomstig van een rusthuisAchtergrond : 0,1 μSv/h = 1301 cps

Profiel :

Extra gegevens indien nodig:Bron blijkt een zak met pampersDosistempo op 1 januari 2011 in contact met vat met pampers: 0,6 μSv/hDosistempo op 4 januari 2011 in contact met vat met pampers: 0,51 μSv/hDosistempo op 7 januari 2011 in contact met vat met pampers: 0,32 μSv/h

Oefening 2

OPLOSSING:

Oefening 2

WAT ALS…

-Het dosistempo in contact met de gevonden zak 30 μSv/h zou bedragen?

-Het dosistempo op borsthoogte met de gevonden zak 30 μSv/h zou bedragen?

!! Dient tijdig en correct ingevuld opgestuurd te worden naar radioactivity@fanc.fgov.be om in aanmerking te komen voor financiële tussenkomst door NIRAS!!

De aangifte

De aangifte

Zoek de veelgemaakte fouten in de verschillende aangifteformulieren!

De interventie

Er is zonet een alarm afgegaan aan de meetpoort. Het meetpoortsignaal laat toe om zelf te interveneren (<waarschuwingsdrempel). Ga maar aan de slag!

- Kies het juiste materiaal

- Doe de interventie

- Vul het aangifteformulier in

- Vertel over je bevindingen