Samenvatting Ketenanalyse afvalstromen Siemens Nederland N.V.

Eigenaar E.J. Pardoen Auteur: M.W.F. Kemper Versienummer 1.0 Uitgiftedatum 10-10- 2013 Openbaar - 1 / 16 -

Samenvatting Ketenanalyse afvalstromen Siemens Nederland N.V. In de volgende pagina’s is een samenvatting beschreven van deze ketenanalyse. Voor onderbouwing en toelichting op dit onderzoek verzoeken wij u contact op te nemen met Siemens Nederland: Siemens Nederland N.V. SCM&TR Dhr. H.P.M. Kies Telefoon: 070-3332915 Email: [email protected]


Inhoud

Samenvatting ketenanalyse afvalstromen Siemens Nederland .......................................................................... 4

1. Bedrijfsprofiel ............................................................................................................................................ 5

1.1 Introductie ................................................................................................................................................. 5

1.2 Motivatie en doelstelling ........................................................................................................................... 5

1.3 CO2 emissies en scopes .............................................................................................................................. 5

1.4 Rapportages .............................................................................................................................................. 6

2. Afvalstromen Siemens Nederland .............................................................................................................. 7

2.1 Beschrijving en data afval ......................................................................................................................... 7

2.2 Beschrijving vijf grootste afvalstromen ..................................................................................................... 9

2.3 Waardeketen afval .................................................................................................................................... 9

2.3.1 Overheid .................................................................................................................................................. 10

2.3.2 Leveranciers............................................................................................................................................. 12

2.3.3 Opdrachtgever......................................................................................................................................... 13

2.3.4 Medewerkers ........................................................................................................................................... 13

2.3.5 Siemens organisatie ................................................................................................................................ 13

2.3.6 Huurders .................................................................................................................................................. 14

2.3.7 Afvaltransporteur/verwerker .................................................................................................................. 14

2.4 Beïnvloeding keten .................................................................................................................................. 14

3. Reductie mogelijkheden ........................................................................................................................... 15

Beleidsverklaring


Samenvatting


Samenvatting ketenanalyse afvalstromen Siemens Nederland

In verband met de inventarisatie van haar scope 3 emissies heeft Siemens Nederland voor de periode boekjaar FY 2012 een ketenanalyse uitgevoerd voor haar afvalstromen. Dit onderzoek is extern begeleid door M. Kemper, Imtech ICT Management & Consultancy. Deze rapportage beschrijft de volgende resultaten: 1. De scope 3 emissies als gevolg van de afvalstromen van Siemens Nederland bedragen voor het

boekjaar FY 2012 851,3 ton CO2, overeenkomende met 0,86 kg CO2 en 0,91 kg afval per 1 miljoen euro omzet.

2. De vijf grootste afvalstromen zijn het bedrijfsafval (27%), metalen (25%), hout (14%), papierafval (13%), en keukenafval (7%).

3. De emissie van het bedrijfsafval en de metalen zorgt voor ruim 51% van de CO2 emissie. De rapportage beschrijft de volgende mogelijkheden tot verbetering: 1. Verbeter de identificatie van afvalstromen

2. Voorkomen afvalstromen door

• Vermindering van verpakkingen.

• Het verder verminderen van papierverbruik op de hele locatie

• Het monitoren van afvalstromen.

• Het verminderen van de AGF keukenafval stroom uit het bedrijfsrestaurant.

• De afvalstromen zichtbaar maken voor eigen medewerkers, huurders en derden. 3. Verhoog het hergebruik van afvalstromen door

• Meer hergebruik van verpakkingsmaterialen en vermindering uitval van grondstoffen.

• In samenwerking met leveranciers, medewerkers en huurders zoeken naar hergebruik van afvalstromen.

4. Verhoog het recyclage percentage van afvalstromen door

• Kunststoffen gescheiden in te zamelen, waardoor de afvalstroom bedrijfsafval zal verminderen.

• Voorkom vervuiling van afvalstromen

• Scheid papier en kartonafvalstromen

5. Verhoog het verbrandingsrendement

• Verbrand de afvalstromen in de AZN afvalverbrandingsinstallatie (AVI) in Moerdijk. 6. Optimalisatie logistiek afvalstromen

• Onderzoek de mogelijkheden voor logistieke samenwerking met huurders en buren voor het optimaliseren van de logistiek van de afvalstromen waardoor ritten kunnen worden gebundeld, kunnen transporteurs de afvoer efficiënter inplannen en hiermee het aantal ritten reduceren. Dit heeft efficiencyvoordelen, schaalvoordelen en reduceert brandstof en daarmee CO2 emissie.

• Voor verdere optimalisatie van de afvalstromen wordt voorgesteld de centrale coördinatie van afvalstromen voor alle locaties gezamenlijk inclusief Hengelo uit te voeren.

Inleiding en aanpak


1. Bedrijfsprofiel

1.1 Introductie

Siemens in Nederland bestaat ruim 130 jaar en is actief sinds 1879, waarmee de onderneming haar klanten een grote mate van continuïteit biedt. Met een omzet van circa € 1,0 miljard en met ruim 3000 medewerkers behoort de Siemens Groep tot de grootste ondernemingen op elektrotechnisch en technologisch gebied in ons land. Wereldwijd werken er bij Siemens ongeveer 370.000 medewerkers, verspreid over meer dan 190 landen. De concernomzet bedraagt € 78,3 miljard en een groot gedeelte hiervan wordt behaald met jonge producten. Om dit innovatietempo te handhaven, wordt er wereldwijd per jaar ruim € 4 miljard besteed aan research & development. In Nederland levert Siemens Nederland N.V. (hierna Siemens Nederland) zowel producten, systemen, installaties als diensten. Het gevarieerde leveringsprogramma bestrijkt vrijwel alle terreinen van de elektrotechniek en de elektronica. De Nederlandse afnemers uit de zakelijke markt vinden bij Siemens totaaloplossingen op het gebied van Industry, Infrastructure and Cities, Energy en Healthcare. Met deze sectoren geeft Siemens antwoord op de maatschappelijke vragen die de Megatrends (urbanisatie en demografische veranderingen) met zich meebrengen.

1.2 Motivatie en doelstelling

Siemens wenst in Nederland vanuit haar positie als marktleider, op het gebied van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen een leidende propositie in Nederland te bereiken c.q. te behouden en haar bijdrage te realiseren in de wereldwijde sustainability doelstellingen van Siemens AG. Siemens Nederland heeft daarom in 2011 besloten de CO2 prestatieladder als instrument in te zetten voor de structurele implementatie van haar sustainability beleid binnen de eigen organisatie als wel in de samenwerking met haar ketenpartners. Siemens Nederland heeft daartoe haar CO2 emissies van de eigen organisatie in kaart gebracht en werkt aan het reduceren van de uitstoot in de keten die aan de Siemens organisatie toe te rekenen is. In dit kader is deze analyse en rapportage uitgevoerd. Doelstelling van de ketenanalyse afval is door het in kaart brengen van de waardeketen inzicht te krijgen in de mogelijkheden tot verbetering in het afvalproces en besparingen op energie, CO2 emissie en bedrijfskosten te realiseren in nauw overleg met ketenpartners.

1.3 CO2 emissies en scopes

Op basis van de vastgestelde operationele grenzen (boundary) zijn de CO2-emissies voor de activiteiten van de Siemens Nederland organisatie geïdentificeerd. De begrenzing van Siemens Nederland staat beschreven in het document ‘Boundary report 2013 v1.1 -AC analyse 2012’ (datum: 13 juni 2013). De methodiek is beschreven in het GHG protocol, deel ’A Corporate Accounting and Reporting Standard’, hoofdstuk 4 ‘Setting Operational Boundaries’ (pagina’s 34 t/m 47). Als basisjaar voor bepaling van de scope 3 emissies is het boekjaar FY 2012 gekozen. Bij de identificatie van emissies wordt, conform het Greenhouse Gas (GHG) Protocol, onderscheid gemaakt tussen drie bronnen van emissie (bekend als scopes). Als norm wordt hiervoor het GreenHouse Gas Protocol (GHG)gebruikt. Zij identificeert drie bronnen van emissie, bekend als scopes: Scope I omvat de directe emissies die onder het eigen beheer vallen en worden gecontroleerd door de organisatie. Voorbeelden hiervan zijn de verbranding van brandstoffen in vaste machines en verwarmingsinstallaties, zakelijk vervoer in voertuigen die eigendom zijn of geleased worden door de rapporterende organisatie. Ook omvat scope 1 het beheer van emissies door toepassing van koelvloeistof in koelapparatuur en klimaatinstallaties van bedrijfslocaties. Dit conform de F-gassen regelgeving.

Inleiding en aanpak


Scope II omvat de indirecte emissies van de eigen organisatie door opwekking van gekochte elektriciteit, stoom of warmte en de indirecte emissies als gevolg van het zakelijk verkeer met privé voertuigen en het vliegverkeer. Scope III omvat de overige indirecte emissies als gevolg van activiteiten van de organisatie van bronnen, maar welke niet direct door Siemens Nederland worden gecontroleerd zoals bijvoorbeeld woon-werkverkeer. Het gaat onder andere om afvalverwerking, elektriciteitsverbruik op locaties van klanten, emissies veroorzaakt door toeleveranciers of uitbestede taken, woon-werkverkeer, zakelijk verkeer via openbaar vervoer, energieverbruik van de producten van Siemens Nederland, energieverbruik van verhuurde panden en alle overige ‘consumables’ (producten die verbruikt worden). De onderdelen ‘zakelijk verkeer privéauto’ en ‘zakelijke vliegtuigreizen’ vallen volgens het GHG-protocol ook onder scope 3. SKAO rekent deze onderdelen echter tot scope 2, deze zijn daarom al beschreven in de periodieke carbon footprint van Siemens Nederland. In de rest van dit rapport vallen de scope 3 emissies samen met de definitie van SKAO tenzij anders vermeld.

1.4 Rapportages

Voor het in kaart brengen van de CO2 emissies van Siemens Nederland zijn inmiddels meerdere analyses uitgevoerd:

• Sinds boekjaar FY 2011 wordt elk half jaar een Carbon Footprint rapportage opgesteld waarin alle CO2 emissies uit scope I en II zijn verwoord. Deze rapportages worden gepubliceerd op de Siemens website: http://www.corporate.siemens.nl/nl/duurzaamheid/co2-prestatieladder.htm

• Scope 3 emissie inventarisatie Siemens Nederland N.V.: in deze rapportage wordt inzicht gegeven in de indirect overig, zogenoemde scope 3, CO2-emissies en zijn de hoofdprocessen van Siemens Nederland beschreven. Op basis van deze analyse zijn twee scope 3 categorieën bepaald voor verder onderzoek middels een ketenanalyse.

Ketenanalyse afvalstromen


2. Afvalstromen Siemens Nederland

2.1 Beschrijving en data afval

Zoals iedere organisatie produceert ook Siemens Nederland afval. Voor de inzameling en verwerking van afval heeft Siemens Nederland raamcontracten met verschillende contractanten afgesloten in verband met de verschillende soorten afvalstromen en de geografische ligging van de locaties. Verdeling afvoer afvalstromen door contractanten met vermelding soort afval naar totaal gewicht: Bedrijf 1 (bedrijfsafval, hout, glas, papier+karton, AGF, metaal, bouw/sloopafval Bedrijf 2 (bedrijfsafval, hout, glas, papier+karton, bouw/sloopafval, elektro beeldbuishoudend afval, koelkast, afvalolie, oliehoudend afval, spuitbussen, verfafval in blik) Bedrijf 3 (metalen, metaal/koper) Bedrijf 4 (bontpapier, karton) Bedrijf 5 (elektro en beeldbuishoudend afval) Bedrijf 6 (bontpapier)

1

Bedrijf 7 (afvalolie, chemobox bedrijven, kabelresten, kantoorafval, kunststoffen,loodaccu’s, TL buizen) Overig (wassen bedrijfskleding, (Berendsen), diverse afvoer onder afvalstroomnummers van olie- watermengsel, boor- en snijolie, koelemulsie, baksteen / betonpuin in Hengelo, ontvetter (Indaver), isopar g verontreinigd (remat chemie)

34,2% 25,0% 21,2% 7,8% 3,4% 2,7% 1,3% 4,4%

Binnen Siemens Nederland wordt al zoveel als mogelijk vooraf gesorteerd. Ongesorteerd afval is voornamelijk bedrijfsafval. Op de vestigingen wordt het afval zoveel mogelijk gescheiden. In de afvalregistratie van Siemens Nederland worden de volgende afvalstroom categorieën geregistreerd:

• afvalolie

• batterijen

• bedrijfsafval

• bontpapier

• bouw/sloopafval

• chemisch afval

• chemobox (bedrijven

• electro/beeldbuishoudend afval

• fixeer/Thinner

• glas

• hout

• isopar g verontreinigd

• kabel

• kantoorafval

• karton

• keukenafval

• koelkast

• kunststof

• lege verpakkingen

• lijm/hars/kit

• loodaccu's

• metaal

• metaal/koper

• oliehoudend afval

• ontvetter

• poetsdoeken/tin/lood

• reinigingen kleding

• spuitbussen

• TL buizen

• verfafval in blik

• olie-watermengsel

• boor- en snijolie, koelemulsie

• baksteen / betonpuin Door het type activiteiten zijn medewerkers van Siemens Nederland meestal vanuit vestigingen actief op projecten. Daar waar medewerkers langere tijd op projectlocaties werkzaam zijn, betreft dit meestal projecten waar Siemens Nederland onderaannemer is en het beheer van afvalstromen niet uitvoert. In bovenstaande registratie zijn alle vestigingslocaties inclusief de afvalstromen van projecten (indien gemeld bij de centrale organisatie en waar Siemens verantwoordelijk is voor de afvoer van afvalstromen) meegenomen.

1 Bontpapierstroom van bedrijf 6 wordt sinds 2013 verzorgd door bedrijf 4



Aangenomen wordt dat de overige afvalstromen op projecten:

• Door Siemens zelf op projectlocaties gecontroleerd wordt afgevoerd. Siemens richt dan een afvalstraat met containers in en zijn dan onderdeel van de registraties.

• Op de overige projectlocaties wordt veelal een afvalcontainer geplaatst door de hoofdaannemer waarin alle onderaannemers hun afval kunnen deponeren. Het verschilt per hoofdaannemer of dit afval meteen gescheiden wordt en ook of daar een financiële verrekening voor plaats vindt met de onderaannemers. De afvalstromen die door de hoofdaannemer afgevoerd worden zijn voor Siemens Nederland niet inzichtelijk en maken daarom geen deel uit van deze analyse.

Figuur 1 overzicht en omvang afvalstromen naar gewicht De CO2 emissie berekening voor deze ketenanalyse is bepaald op basis van de cijfers van het boekjaar FY 2012 voor Siemens Nederland. Siemens Nederland produceerde in boekjaar FY 2012 ruim 896 ton afval. Grootste afvalbestanddelen zijn bedrijfsafval (27%), metalen (25%), hout (14%), papierafval (13%), en keukenafval (7%), samen goed voor 85% van de afvalstromen. De berekening van de CO2 emissie van deze afvalstromen is opgenomen in bijlage 1. De totale CO2 emissie als gevolg van de verwerking van de afvalstromen bedraagt voor boekjaar FY 2012 851,3 ton CO2. De uitstoot van de afvalstromen bedrijfsafval en metalen is verantwoordelijk voor ruim 51% van de emissies.



2.2 Beschrijving vijf grootste afvalstromen

Uit de registraties van Siemens Nederland blijkt dat de vijf grootste afvalstromen zijn het bedrijfsafval (27%), metalen (25%), hout (14%), papierafval (13%), en keukenafval (7%). Deze ketenanalyse is verder gericht op deze vijf hoofdstromen en de belangrijkste overige afvalstromen van de locatie Zoetermeer. De locatie Zoetermeer is gebruikt als onderzoeklocatie, omdat van deze locatie de beste informatie voorhanden is en het één van de drie grootste locaties is. Bedrijfsafval Deze afvalstroom betreft het algemene, overige restafval van de locaties van stoffen die niet gescheiden worden verzameld. Het bedrijfsafval wordt voor Siemens Nederland door Bedrijf 1 en Bedrijf 2 afgevoerd en verwerkt. Deze afvalstroom wordt verbrand met terugwinning van energie. Het bedrijfsafval van Bedrijf 1 wordt verbrand in de AVI van AZN, op dit moment is niet bekend in welke AVI het bedrijfsafval van Bedrijf 2 wordt verbrand. Onderzoek van CE Delft in opdracht van SITA Nederland

2

toont aan dat de rendementsverschillen tussen de verschillende AVI’s in Nederland significant zijn. Metalen Deze afvalstroom betreft vrijgekomen ferro metalen uit werkzaamheden door afvoer en/of sloop van oude installaties, gescheiden reststroom metaal uit bedrijfsafval en afval als gevolg van metaalbewerkingsactiviteiten. Deze afvalstroom wordt voornamelijk door Bedrijf 3 verwerkt en 100% gerecycled tot nieuw metaal. Hout Deze afvalstroom betreft voornamelijk vrijgekomen hout van verpakkingsmaterialen zoals wegwerp pallets en verpakkingshout. De afvalstroom wordt door Bedrijf 1 en Bedrijf 2 verwerkt tot hergebruik van hout in de houtindustrie voor alle A-hout of biomassa. Bedrijf 2 werkt hiervoor samen met een sorteerder. Papierafval De stroom papierafval betreft zowel papier als karton voortkomend uit de kantooractiviteiten van Siemens Nederland en van verpakkingen van producten. De firma Bedrijf 4 verwerkt de grootste aandeel van deze afvalstroom. Het papierafval wordt gesorteerd van verontreiniging en verwijdering van metalen, waarna de afvalstroom wordt geshredderd en geperst tot balen. De balen oud papier worden vervolgens gerecycled in de papierindustrie in Nederland en het buitenland. Het meeste papier wordt verkocht aan Aziatische bedrijven voor nieuwe verpakkingen en papierproducten. De balen oud papier worden in containers per schip vervoerd, waarbij de papiercontainers tevens dienst doen als stabilisatie ballast in de schepen in plaats van water. Omdat de logistieke stromen tussen Europa en Azië niet in evenwicht zijn, varen de schepen niet vol met retourvracht terug. Keukenafval Deze afvalstroom betreft alle AGF afval van de bedrijfsrestaurants van de locaties Zoetermeer en Den Haag. In Hengelo wordt het AGF afval deels gescheiden van het bedrijfsafval. De verwerking van deze afvalstroom wordt verzorgd door Bedrijf 1 middels vergisting met terugwinning van energie.

2.3 Waardeketen afval

Aan de hand van de activiteiten op de locatie Zoetermeer is de waardeketen van de afvalstromen beoordeeld. De locatie Zoetermeer is een bedrijvenpark, eigendom van Siemens Nederland, waar Siemens kantoren, een bedrijfsrestaurant en een montagefabriek heeft gevestigd. Daarnaast verhuurt Siemens Nederland er meerdere panden aan derden die ook gebruik maken van het bedrijfsrestaurant. De montagefabriek in Zoetermeer is actief voor meerdere business units en assembleert elektro-technische installaties, bijvoorbeeld systeemkasten voor de verschillende projecten van Siemens. Deze geassembleerde installaties worden vervolgens op de projecten van Siemens ingebouwd of geplaatst.

2 Bron: CE Delft 2010 Beter één AVI met een hoog rendement dan één dichtbij



Figuur 2 waardeketen afvalstromen Zoetermeer In figuur 2 is weergegeven welke partijen betrokken zijn bij en invloed uitoefenen op de waardeketen van de afvalstromen op de locatie Zoetermeer.

2.3.1 Overheid

De overheid bepaalt het beleid en de randvoorwaarden die gemaakt worden op het gebied van afvalinzameling en verwerking. Hiertoe heeft de overheid het Landelijk afvalbeheerplan 2009-2021 (LAP2)

3 opgesteld. De overheid wil dat bij de verwerking van het afval het principe van de ‘ladder van

Lansink’ wordt toegepast. De werkgroep Afvalregistratie, opgericht door het Afval Overleg Orgaan (AOO), het LMA (Landelijk Meldpunt Afvalstoffen, onderdeel van Uitvoering Afvalbeheer van Agentschap NL), het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Vereniging Afvalbedrijven en het InterProvinciaal Overleg (IPO) verzorgt de registratie van afvalstromen in Nederland. Hiervoor is het informatiesysteem AMICE (Afval Meldingen Informatie en Communicatie Elektronisch) ontwikkeld. De verzamelde gegevens worden onder meer gebruikt bij de monitoring en evaluatie van het LAP, voor het jaarverslag van het ministerie van Infrastructuur en Milieu

4 en bij het opstellen van de Compendium voor de Leefomgeving van het

Planbureau voor de Leefomgeving.5 Per 1 januari 2013 heeft de LMA de uitvoeringsactiviteiten in dit

kader overgedragen aan Rijkswaterstaat. De voordelen van een centrale registratie van de meldingen spreken voor zich. De registratie-voorschriften in vergunningen worden beperkt en geüniformeerd, de handhaving wordt efficiënter, waardoor bijvoorbeeld oneerlijke concurrentie wordt tegen gegaan, de overheid heeft betere informatie over de effectiviteit van haar beleid, de verzamelde informatie leidt tot optimalisering van bedrijfs-

3 Landelijk Afvalbeheerplan 2009-2021

4 www.rwsleefomgeving.nl/onderwerpen/afval/publicaties

5 afvalverwerking_in_nederland_gegevens_2011.pdf



processen, het registeren en uitwisselen van gegevens kost minder tijd en de communicatie tussen bedrijven, organisaties en overheden en eventueel andere spelers wordt verbeterd. Het LMA maakt het mogelijk dat alle betrokkenen efficiënt een bijdrage kunnen leveren aan een verantwoorde en effectieve omgang met afval. Ladder van Lansink

6

De Ladder van Lansink is genoemd naar het voormalig CDA Tweede Kamerlid dat zich nauw betrokken voelde met milieuzaken, energie en volksgezondheid. Hij stelde in 1979 een rangorde op voor het omgaan met afval. Hoe hoger op de ladder, des te beter voor het milieu. Deze Ladder van Lansink vormt de basis in het Nederlands milieubeleid en is in de loop der jaren verfijnd. Preventie; Het voorkomen van afval is het beste. Materialen die oneindig hergebruikt kunnen worden zonder kwaliteitsverlies zijn daar een goed voorbeeld van. Het zogenaamde cradle to cradle principe. Hergebruik; Producten die een nieuwe bestemming krijgen, vereisen weinig of geen energie of nieuwe, schaarse grondstoffen. Het delven of oogsten van nieuwe grondstoffen en het opwerken tot het gewenste materiaal kost vaak veel energie. Energieverbruik houdt emissie van CO2 in. Door producten te hergebruiken, wordt het milieu zo weinig mogelijk belast. Recyclage; Afvalsoorten die niet in aanmerking komen voor hergebruik bevatten vaak grondstoffen die opnieuw gebruikt kunnen worden. Denk hierbij aan het inzamelen van puin, hout, glas, papier en folie. Hierdoor zijn minder of geen grondstoffen nodig en wordt energie bespaard gedurende het productieproces, wat dus bijdraagt aan een lagere CO2-emissie. Verbranden; Reststoffen die niet meer hergebruikt kunnen worden, komen in aanmerking voor verbranding. Het verbranden van afvalstoffen gebeurt in moderne installaties, die het milieu minimaal belasten en groene energie opwekken. Storten; De laatste mogelijkheid is het storten. Dit dient zoveel mogelijk vermeden te worden. Het kan de oorzaak zijn van ernstige hinder en verontreiniging van de natuur. De Nederlandse overheid heeft bij Besluit van 26 september 2012 tot wijziging van het Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen in principe het storten van afval verboden tenzij met specifieke toestemming.

7 Om deze reden wordt in het LAP2 daarom ook gesproken over nuttige

toepassing van afvalstromen: De voorkeursvolgorde voor afvalbeheer kent de volgende vormen van nuttige toepassing (de nummering komt overeen met die van de voorkeursvolgorde in artikel 10.4 van de Wet milieubeheer): 1. Stoffen, preparaten of andere producten worden na gebruik als zodanig opnieuw gebruikt

(producthergebruik). 2. Stoffen en materialen waaruit een product bestaat, worden na gebruik van het product opnieuw

gebruikt (materiaalhergebruik). 3. Afvalstoffen worden toegepast met een hoofdgebruik als brandstof of voor een andere wijze van

energieopwekking (brandstof).

6 www.nl.wikipedia.org/wiki/Ladder_van_Lansink

7 officiele bekendmaking Besluit stortplaatsen en stortverboden afvalstoffen



2.3.2 Leveranciers

Leveranciers (producenten en tussenhandel) staan aan het begin van de afvalketen en zijn verant-woordelijk voor de fabricage van de producten en de verpakking hiervan. Door in de ontwerpfase criteria mee te nemen die betrekking hebben op de mogelijkheden van afvalpreventie of hergebruik zonder kwaliteitsverlies (cradle to cradle) of materialen die eenvoudig gerecycled kunnen worden, kunnen de afvalstromen beperkt worden. Siemens Nederland koopt producten en diensten in. Binnen het Siemens concern is de richtlijn EP Standard No. 1 (Specifications on Environmentally Compatible Product and System Design) opgesteld, ingevoerd sinds Juni 2012. Siemens AG wil met deze norm haar bijdrage in de keten leveren voor het reduceren van afvalstromen, gericht op: - Volume en gewicht tot minimaal beperken waarbij wordt voldaan aan de minimale

beschermingseisen van de verpakte goederen. - Hergebruik en recycling van de verpakking moet mogelijk zijn en de milieu impact van recycling of

afvalverwerking zo minimaal mogelijk - Herbruikbare verpakkingen krijgen prioriteit na testen en indien economisch en milieutechnische

eisen worden gerealiseerd. CE Delft heeft in 2007 het rapport ‘Milieu kentallen van verpakkingen voor de verpakkingenbelasting in Nederland’ uitgebracht en bevat de meest recente informatie. Dit rapport geeft eveneens handvaten om samen met leveranciers invulling te kunnen geven aan een zo laag mogelijke milieubelasting als gevolg van verpakkingen.

Figuur 3: milieukundige rangorde van verpakkingsmaterialen, enkel op basis van gewicht Verpakkingsmaterialen worden toegepast om schade aan producten, die tijdens het transport kunnen ontstaan, te voorkomen of uit marketingoogpunt door hun producten extra te laten opvallen. Deze verpakkingsmaterialen bestaan veelal uit karton, plastic en hout. Ook hierin zijn keuzes inzake recyclage of verbranding. De analyse van de afvalstromen in de montage in Zoetermeer laat zien dat de afvalstromen vooral veroorzaakt worden door toeleveranciers. De feitelijke afvalstromen uit de eigen montage activiteiten betreffen metalen en metaal/koper. Door goede afspraken met de koperleverancier wordt het koperafval apart ingezameld en rechtstreeks terug geleverd aan de koperleverancier voor hergebruik/recycling. De afvalstromen karton en hout worden voornamelijk veroorzaakt door aangeleverde verpakkingen van leveranciers. Een belangrijk aandeel van de karton afvalstroom wordt veroorzaakt door de verpakking van standaard bekastingen van toeleverancier Rittal. Een belangrijk deel van de pallets wordt hergebruikt. Een andere belangrijke afvalstroom die wordt beïnvloed door leveranciers is het keukenafval. Het bedrijfsrestaurant is uitbesteed aan een cateraar. Het bedrijfsrestaurant wordt gebruikt door zowel Siemens (kantoren en montage) als de huurders van de overige bedrijfspanden. De cateraar heeft een grote invloed op de AGF afvalstroom met de eigen organisatie, bestelproces van de catering. De verantwoordelijkheid voor de afvalstroom keukenafval is echter niet uitbesteed.



Siemens Nederland kan in beperkte mate invloed uitoefenen op producenten en leveranciers, omdat de Nederlandse organisatie beperkt invloed heeft op ontwerp en verpakking van producten. Echter waar zij zelf rechtstreeks bij derden inkoopt, kan zij naast de inkoopvoorwaarden die te maken hebben met het sustainability beleid van Siemens Nederland extra voorwaarden opnemen op het gebied van duurzaam-heid, milieu, afval en het stimuleren van hergebruik van verpakkingen.

2.3.3 Opdrachtgever

De opdrachtgever van Siemens Nederland heeft vaak mogelijkheden om te sturen. Klanten zoals overheden, en indirect adviseurs bij begeleiding van opdrachtgevers en opstelling van aanbestedingsdocumenten, kunnen door gunningcriteria die van invloed zijn op duurzaamheid en milieubelasting sturing geven in de aanbesteding. Bijvoorbeeld door het verplicht stellen van een CO2 bewust certificaat of certificering voor het milieumanagementsysteem ISO 14001. Hoofdaannemers op projecten kunnen door een efficiënt ontwerp, een efficiënte afvalstroombeheersing en gerichte aandacht op hergebruik, scheiding, recycling en transport van de afvalstromen op voorhand zo veel mogelijk optimaliseren, daarmee invulling gevend aan de wensen van de eindklant. Klanten kunnen in samenwerking met Siemens Nederland installatiecomponenten hergebruiken of de gebruiksduur verlengen door reparatie en servicediensten, upgrading van installaties en het laten recyclen van hun installaties door Siemens Nederland op de meest milieuverantwoordelijke manier. Dit blijkt ook in Zoetermeer: de afvalstroom elektro ontstaat vooral door vervanging van oude componenten uit bestaande installaties van klanten die op de locatie Zoetermeer worden omgebouwd of waarvan de monteurs het afval hebben meegenomen vanaf de klantlocatie. Deze afvalstroom wordt verwerkt door Bedrijf 5, een gespecialiseerde verwerker van elektrotechnische apparatuur.

2.3.4 Medewerkers

Al sinds 19978 houdt het CBS registraties bij over milieubewust gedrag van mensen. Begin jaren

negentig was de campagne ‘een beter milieu begint bij jezelf’ een groot succes, gefocust op bewustzijn en gedragsverandering voor afvalscheiding, minder verbruik en anders reizen bij korte afstanden. Ook vanuit Siemens is hiervoor al jarenlang aandacht. De individuele bijdrage van medewerkers is in het totale geheel zeker van invloed. Het omgaan met energie en brandstoffen heeft een direct effect op de emissies van de eigen organisatie. Voor het beperken van de milieueffecten van afvalstromen hebben medewerkers de onderstaande mogelijkheden: - Maak zorgvuldig gebruik van materialen en hergebruik waar mogelijk; - Voorkom afval zoveel mogelijk en scheid waar mogelijk en in de juiste containers; - Geef duurzame producten indien mogelijk de voorkeur; - Zorg voor een goede voorbereiding, zodat onnodig verbruik van materialen wordt voorkomen; - Zoek met klanten en leveranciers naar hergebruik mogelijkheden van vrijgekomen materialen,

producten en middelen.

2.3.5 Siemens organisatie

Siemens Nederland is ISO 14001 gecertificeerd en heeft haar organisatie ingericht voor het doelmatig scheiden en afvoeren van milieuonvriendelijke producten. In Zoetermeer is dit direct zichtbaar door een uitgebreide afvalstraat met vaste codering van afvalstromen en instructies. De werkwijze is vastgelegd in de Siemens procedures. Binnen het Siemens concern wordt veel aandacht besteed aan green design, het ontwikkelen en produceren van energiezuinige en milieuvriendelijkere producten. Siemens AG is al sinds 1971 actief in de uitvoering van milieu audits en het vergroenen van haar portfolio. Motto binnen Siemens wereldwijd is ‘Sustainability is our guiding principle’. Siemens AG is eerste op de Dow Jones Sustainability Index, in de Diversified Industrials category.

8 Bron: De leefsituatie van de Nederlandse bevolking 1997 deel 2



2.3.6 Huurders

Siemens Nederland is eigenaar van het Business Center Zoetermeer, het bedrijvenpark waar Siemens gevestigd is. Omdat een aantal faciliteiten zoals bewaking en restaurant worden gedeeld, hebben ook de huurders invloed op de afvalstromen van de locatie, zoals het keukenafval. Voor het beperken van de milieueffecten van afvalstromen hebben huurders de onderstaande mogelijkheden: - Maak zorgvuldig gebruik van materialen en hergebruik waar mogelijk; - Voorkom afval zoveel mogelijk en scheid waar mogelijk en in de juiste containers.

2.3.7 Afvaltransporteur/verwerker

Vanwege de landelijke dekking van de locaties werkt Siemens Nederland samen met meerdere afvaltransporteurs en –verwerkers. Als hoofdcontractor coördineert Bedrijf 1 bijna alle afvalstromen voor Siemens Nederland. De afvaltransporteur/verwerkers transporteren de afvalstromen of direct naar de AVI of naar de sorteer/scheidingsinstallatie, die meestal in eigen beheer is. Door de samenwerking met verschillende gespecialiseerde afvalverwerkers tracht Siemens Nederland zoveel mogelijk van haar afvalstromen te recyclen. Hergebruikte dan wel opgewerkte producten worden via de tussenhandel terug geleverd aan de producenten. Voor de afvalstroomketens papier, hout, ferro en non ferro metaal, glas en kunststof is de keten al nagenoeg gesloten. Ruim 71% van de afvalstromen van Siemens Nederland wordt via deze verwerkers hergebruikt of gerecycled. Het resterende aandeel wordt verbrand met terugwinning van energie.

2.4 Beïnvloeding keten

Voor het verlagen van de totale CO2-emissie van de afvalstromen is het noodzakelijk dat in de gehele keten zodanige keuzes te maken dat er ‘duurzame’ materialen worden gekozen met een zo laag mogelijke CO2-emissie en de ladder van Lansink zoveel mogelijk toe te passen.



3. Reductie mogelijkheden

De afvalstromen van Siemens Nederland waren in boekjaar FY 2012 ruim 896 ton. Dit betekende een CO2 emissie van 851,3 ton in scope 3, de overige indirecte emissies van Siemens Nederland. Gerelateerd aan de omzet van Siemens Nederland in FY 2012 komt dit neer op een CO2-emissie van 0,86 kg CO2 en 0,91 kg afval per 1 miljoen euro omzet. Siemens Nederland wil in samenwerking met haar ketenpartners een reductie realiseren in scope 3 door maatregelen te nemen voor vermindering en/of de verbetering van de nutte toepassing van haar afvalstromen. Op basis van de informatieanalyse van alle afvalstromen van Siemens Nederland en een site survey op de locatie Zoetermeer worden de volgende mogelijkheden voor verbetering voorgesteld in volgorde / prioriteit van de ladder van Lansink: 1. Identificatie van afvalstromen

Door de veelheid aan afvalstroom codes in combinatie met de verschillen en overlap tussen de verschillende categorieën die gehanteerd worden binnen de registraties van Siemens Nederland ontstaat verminderd inzicht in de afvalstromen. Daarom wordt geadviseerd een landelijke, eenduidige benaming – codering van afvalstromen te hanteren en deze bijvoorbeeld aan te laten sluiten bij EURAL coderingen. Voorbeelden hiervan zijn bouw & sloopafval – baksteen/betonpuin, bedrijfsafval en kantoorafval, papier/ karton en karton.

2. Voorkomen van afvalstromen

• In samenwerking met de toeleveranciers kunnen naar verwachting nog reducties bereikt worden door vermindering van verpakking. Een voorbeeld hiervan zijn bijvoorbeeld ingekochte systeemkasten, die zowel een kunststof als een kartonverpakking hebben. De eigen kasten van Siemens hebben alleen een kunststof hoesverpakking;

• In samenwerking met productie de mogelijkheden bekijken voor vermindering van de metaalafvalstroom in Hengelo;

• Het verder verminderen van papierverbruik op de hele locatie;

• Het monitoren van afvalstromen, met name elektro componenten, die mee terugkomen van klanten en deze afvalstroom in samenwerking met klanten reduceren;

• In samenwerking met de cateraar en huurders verminderen van de AGF keukenafval stroom uit het bedrijfsrestaurants;

• Naast energie- en CO2 bewustzijn het inzicht en bewustzijn over de afvalstromen zichtbaar maken voor eigen medewerkers, huurders en derden via actieve promotie en intranet.

3. Hergebruik van afvalstromen / producthergebruik

• In samenwerking met leveranciers kijken naar hergebruik van verpakkingsmaterialen en uitval van grondstoffen. Een voorbeeld hiervan is de terug levering van blank koper restmateriaal aan de koperleverancier tegen gelijke condities als waartegen is ingekocht. Een ander voorbeeld is het terug leveren van pallets aan leveranciers.

• In samenwerking met leveranciers, medewerkers en huurders zoeken naar hergebruik van afvalstromen. Voorbeelden zijn het hergebruiken van pallets door andere huurders in plaats van afvoeren, nog verpakte producten uit het restaurant aanleveren aan voedselbanken en geschikte voedingsstromen inzetten voor diervoeding.

4. Recyclage van afvalstromen verhogen / materiaal hergebruik

• Van de afvalstromen is 27% bedrijfsafval. Uit de analyse op de locatie Zoetermeer blijkt dat kunststof verpakkingen, met uitzondering van hardplastic, niet worden gescheiden en verwerkt. Een LCA studie van CE Delft

9 toont aan dat een combinatie van bron- en nascheiding van

kunststoffen een vermeden CO2 emissie tot 780 kg CO2 per ton afval kan opleveren.

9 CE Delft 2011 - LCA_ recycling van kunststof verpakkingsafval uit huishoudens



Geadviseerd wordt daarom kunststoffen gescheiden in te zamelen, waardoor de afvalstroom bedrijfsafval zal verminderen. Ook koffiebekers worden op enkele locaties al gescheiden ingezameld.

• Papier en kartonafvalstromen worden gedeeltelijk wel en niet gezamenlijk verwerkt. Uit informatie van de verwerker en internetbronnen blijkt dat scheiding van papier en karton de opbrengstwaarde en hergebruikswaarde verhoogt. Schoon oud papier zonder kartonresten is direct recyclebaar voor nieuw schoon papier.

5. Rendement verbranding afvalstromen verbeteren / gebruik als brandstof

• Momenteel is van Bedrijf 2 niet bekend in welke AVI de bedrijfsafvalstromen worden verbrand. De firma’s Bedrijf 2 en Bedrijf 1 verzorgen het transport van deze afvalstromen. Op basis van het genoemde rapport van CE Delft

10 wordt geadviseerd deze afvalstromen te verbranden in

de AZN afvalverbrandingsinstallatie (AVI) in Moerdijk. 6. Optimalisatie logistiek afvalstromen

• Als eigenaar van het Business Center Zoetermeer kan Siemens Nederland het initiatief nemen om naast inzet van groene stroom in samenwerking met (nieuwe) huurders ook de logistiek van de afvalstromen te optimaliseren als facilitaire dienstverlening richting huurders. Op deze manier kan de logistiek van de afvalstromen worden gebundeld, kunnen transporteurs de afvoer efficiënter inplannen en hiermee het aantal ritten reduceren. Dit heeft efficiencyvoordelen, schaalvoordelen en reduceert brandstof en daarmee CO2 emissie. Deze optie is ook van toepassing voor Den Haag, omdat ook daar delen van de panden al worden verhuurd en in naar verwachting in de toekomst na renovatie van het hoofdkantoor voor verhuur beschikbaar komen.

• Bedrijf 1 coördineert namens Siemens Nederland de afvalstromen voor bijna alle locaties. Voor verdere optimalisatie van de afvalstromen wordt voorgesteld de centrale coördinatie van afvalstromen voor alle locaties uit te gaan voeren één hoofdcontractant.

10

Bron: CE Delft 2010 Beter één AVI met een hoog rendement dan één dichtbij

Samenvatting Ketenanalyse afvalstromen Siemens Nederland N.V.

Documents

Transcript of Samenvatting Ketenanalyse afvalstromen Siemens Nederland N.V.