kolen, kernenergie en wind op een rij.... en de winnaar is....

Chris Westra, augustus 2010Chris Westra, augustus 2010

WindenergieWindenergiein maatschappelijk en in maatschappelijk en

economisch perspectiefeconomisch perspectiefeen vergelijkingeen vergelijking

Chris WestraChris Westra

senior consultant ECN (senior consultant ECN (www.ecn.nl) )

algemeen directeur We@Sea (algemeen directeur We@Sea (www.we-at-sea.org) )

voorzitter Stichting HEDEN (voorzitter Stichting HEDEN (www.haveneilandopzee.nl) )

[email protected]@ecn.nl


Als we kijken naar de Als we kijken naar de brandstofstromen die nodig brandstofstromen die nodig zijn voor het opwekken van zijn voor het opwekken van elektriciteit met wind, kolen en elektriciteit met wind, kolen en uranium, dan wordt in een klap uranium, dan wordt in een klap duidelijk waarom windenergie duidelijk waarom windenergie wereldwijd zo’n enorme groei wereldwijd zo’n enorme groei doormaakt.doormaakt.


• Milieuoverwegingen Milieuoverwegingen

(overheidsbeleid)(overheidsbeleid)

• ideële overwegingen ideële overwegingen

(maatschappelijke bewegingen)(maatschappelijke bewegingen)

• Financiële overwegingenFinanciële overwegingen

(business)(business)

Waarom windenergie ?Waarom windenergie ?


Argumenten vóór windenergie

• milieu: schone energie ilieu: schone energie

geen lucht vervuiling, zure regen en CO2 geen lucht vervuiling, zure regen en CO2

• leveringszekerheid; onafhankelijkheid leveringszekerheid; onafhankelijkheid

(geopolitiek geeft aanleiding tot (geopolitiek geeft aanleiding tot

diversificatie)diversificatie)

• onbeperkt voorradig onbeperkt voorradig

• snel te realiseren snel te realiseren

• financieel aantrekkelijkfinancieel aantrekkelijk

(kosten per kWh liggen vast voor 10-15 (kosten per kWh liggen vast voor 10-15

jaarjaar

inclusief de “brandstof” wind) inclusief de “brandstof” wind)


20102010

Zo begonnen we in 1972 Zo begonnen we in 1972 hier zijn we hier zijn we nu: 2010nu: 2010


De komende jaren wordt De komende jaren wordt elektriciteit opgewekt door:elektriciteit opgewekt door:

•AardgasAardgas

•zonlichtzonlicht

•Wind Wind

•KolenKolen

•Uranium Uranium


Opwekking van elektriciteit Opwekking van elektriciteit met:met:

• Aardgas Aardgas staat niet ter discussie staat niet ter discussie noodzakelijk voor transitie naar noodzakelijk voor transitie naar

duurzaamduurzaam

• Zon Zon 20 – 30 % groei per jaar (komt !) 20 – 30 % groei per jaar (komt !)• Wind Wind groeit met ruim 30% per jaar (gaat door!) groeit met ruim 30% per jaar (gaat door!)

• Kolen Kolen veel (milieu-) problemen en CO veel (milieu-) problemen en CO22

• Uranium Uranium duur en veel problemen duur en veel problemen (o.a. afval en proliferatie) (o.a. afval en proliferatie)


Een eerlijke vergelijkingEen eerlijke vergelijking

• Om de werkelijke kosten van steenkolen, uranium Om de werkelijke kosten van steenkolen, uranium en wind als brandstof te kunnen berekenen moet en wind als brandstof te kunnen berekenen moet naar de hele keten gekeken worden en niet alleen naar de hele keten gekeken worden en niet alleen naar de gevolgen van omzetting naar elektriciteit naar de gevolgen van omzetting naar elektriciteit (verbranding bij kolen, kernsplijting bij uranium).(verbranding bij kolen, kernsplijting bij uranium).

• Het hele proces vanaf de winning van de Het hele proces vanaf de winning van de steenkolen en uranium tot en met het vervoer en steenkolen en uranium tot en met het vervoer en de verbranding moet meegenomen worden in het de verbranding moet meegenomen worden in het kostenplaatje. kostenplaatje.

• Het is nodig dat de hele productieketen financieel Het is nodig dat de hele productieketen financieel transparant wordt. Inclusief de lokale gevolgen van transparant wordt. Inclusief de lokale gevolgen van kolen en uranium winning en verwerking.kolen en uranium winning en verwerking.


windwindturbineturbine

windwind++

reactorreactorUraniuUranium m ++

brandstofstavenbrandstofstaven

afvalafval

centralcentralee

kolenkolen++

H20 H20 en en CO2CO2

As = As = Chemisch Chemisch afvalafval

elektricitieelektricitiett

elektricitieelektricitiet t

elektricitieelektricitiett


Herkomst van onze kolen:Herkomst van onze kolen:

http://www.greenpeace.nl/raw/content/reports/de-wereld-achter-kolenstroom.pdfhttp://www.greenpeace.nl/raw/content/reports/de-wereld-achter-kolenstroom.pdf


23% van onze elektriciteit wordt 23% van onze elektriciteit wordt opgewekt met kolen uit:opgewekt met kolen uit:

•Zuid-Afrika Zuid-Afrika

•ColombiaColombia

•IndonesiëIndonesië

Daar bedreigt Daar bedreigt kolenwinning het milieu en kolenwinning het milieu en schaadt de mensenrechtenschaadt de mensenrechten


De kolenketen:De kolenketen:

• Mijnbouw Mijnbouw

• TransportTransport

• Verbranden (centrale) Verbranden (centrale)

elektriciteitelektriciteit• Afvalgas behandeling (bij as en storten)Afvalgas behandeling (bij as en storten)

• Thermische belasting (water of lucht) Thermische belasting (water of lucht)

• Storten as (o.a. zware metalen)Storten as (o.a. zware metalen)


60 km60 km

Bijvoorbeeld:Bijvoorbeeld:

de open mijnbouw in de open mijnbouw in

de Hunter Valleyde Hunter Valley

Oost AustraliëOost Australië

De kolenmijnenDe kolenmijnen


• bodem erosie & littekens in het landschapbodem erosie & littekens in het landschap

• afvalberge: aantasting van de lokale biodiversiteitafvalberge: aantasting van de lokale biodiversiteit

• watervervuiling (zwavelzuur)watervervuiling (zwavelzuur)

• stof- en geluidsoverlaststof- en geluidsoverlast

• vrijkomen van giftige stoffenvrijkomen van giftige stoffen

• sociale problemensociale problemen

Mijnbouw betekent:Mijnbouw betekent:


Winning en Winning en

Enorme gaten in het landschapEnorme gaten in het landschap


Primitieve omstandigheden in de mijnen Primitieve omstandigheden in de mijnen vooral in China, Indonesië en Colombia:vooral in China, Indonesië en Colombia:

Veel ongelukken en dodenVeel ongelukken en doden


Transport van de mijnen naar Transport van de mijnen naar havens aan de kusthavens aan de kust


Overslag van de kolen (hier: Overslag van de kolen (hier: Australië) voor transport naar Australië) voor transport naar elektriciteitscentrales.elektriciteitscentrales.


•

Overslag in IndiaOverslag in India


verbverb

Verbranden van de kolen in de Verbranden van de kolen in de centrale: centrale:

levert elektriciteit, afvalwarmte, levert elektriciteit, afvalwarmte, vliegasvliegas


De elektriciteit gaat via hoogspanningsleidingen naar de elektrische apparatuur bij u thuis.

Chris Westra, augustus 2010Chris Westra, augustus 2010Hier realiseer je je niet meer waar de elektriciteit vandaan komt


De brandstofcyclus bij De brandstofcyclus bij kernenergie: uranium.kernenergie: uranium.

• mijnbouw mijnbouw

• transporttransport

• verwerking en verrijking uranium (kost verwerking en verrijking uranium (kost

energie)energie)

• splijten (reactor) centrale splijten (reactor) centrale elektriciteitelektriciteit• opwerken splijtstavenopwerken splijtstaven

• opslag afvalopslag afval

• thermische verontreiniging (water of lucht) thermische verontreiniging (water of lucht)


4 km

Uranium-mijn in Australië Uranium-mijn in Australië

We beginnen bij de We beginnen bij de winning van uraniumertswinning van uraniumerts


Vergelijkbare problemenVergelijkbare problemenals bij de winning van kolen als bij de winning van kolen !!

Uranium-mijn in AustraliëUranium-mijn in Australië


Het maken van de brandstofstavenHet maken van de brandstofstaven (verrijken van uranium) (verrijken van uranium)


Verrijking van uranium (Almelo) Verrijking van uranium (Almelo)

Dat kost energie en dus CODat kost energie en dus CO2 2

uitstootuitstoot


Nieuwe verrijkingstechnieken (gas centrifuges)

van Urenco in USAin USA


Kerncentrale in BorsseleKerncentrale in Borssele

zet verrijkt uranium om in elektriciteit zet verrijkt uranium om in elektriciteit en produceert warmte en radioactief en produceert warmte en radioactief afvalafval


Windturbines zetten wind Windturbines zetten wind om in elektriciteit:om in elektriciteit:

• Windaanbod (lokaal)Windaanbod (lokaal)

• Windturbine (bouw) Windturbine (bouw)

elektriciteitelektriciteit

• Omzetten in elektriciteitOmzetten in elektriciteit

(Windturbine ontmanteling (Windturbine ontmanteling recycling) recycling)


Windturbinepark in Zuid-Windturbinepark in Zuid-SpanjeSpanje

5 km5 km


Zo ziet het er op de grond uitZo ziet het er op de grond uit


Vergelijking COVergelijking CO2 2 uitstoot van elektriciteit uitstoot van elektriciteit

uit:uit:Uitstoot COUitstoot CO22 gram / kWhgram / kWh

• BruinkoolBruinkool 1000 – 15001000 – 1500

• KolenKolen 900 – 1000 900 – 1000

• AardgasAardgas 350 - 500350 - 500

• PV (zon)PV (zon) 50 - 10050 - 100

• Nucleair Nucleair 60 – 6560 – 65

• WindenergieWindenergie 10 - 2010 - 20

• WaterkrachtWaterkracht 8 - 308 - 30(Range samengesteld uit verschillende bronnen)(Range samengesteld uit verschillende bronnen)


Conclusie Conclusie De “brandstofketen” van kolen, De “brandstofketen” van kolen, uranium en wind vergeleken:uranium en wind vergeleken:

• De winning van kolen en uraniumDe winning van kolen en uranium

geeft sociale- en milieu ellende op de winplaatsgeeft sociale- en milieu ellende op de winplaats

• Transport en verrijking kost energie en dus COTransport en verrijking kost energie en dus CO22

• Na omzetting in elektriciteit blijft afval over. Na omzetting in elektriciteit blijft afval over.

(verwerking & opslag en storten van kolenas en (verwerking & opslag en storten van kolenas en

vliegas)vliegas)

• Wind = schoon !Wind = schoon !


Milieu en sociale aspectenMilieu en sociale aspecten

Vergeleken met de gehele Vergeleken met de gehele brandstof cyclus van kolen en brandstof cyclus van kolen en uranium dan steekt de uranium dan steekt de elektriciteitsopwekking met elektriciteitsopwekking met windenergie daar met kop en windenergie daar met kop en schouders daarboven uit. schouders daarboven uit.

Conclusie Conclusie


Kijken we naar de mensen die Kijken we naar de mensen die werken in de mijnen en naar de werken in de mijnen en naar de mensen in de windenergiesector mensen in de windenergiesector dan is de conclusie ook helder. dan is de conclusie ook helder.

sociale aspectensociale aspecten


Mensen in de kolenmijnen……..Mensen in de kolenmijnen……..

Chris Westra, augustus 2010Chris Westra, augustus 2010MensenMensen in de windindustrie…. in de windindustrie….


Gelukkige mensen in windenergieGelukkige mensen in windenergie

Chris Westra, augustus 2010Chris Westra, augustus 2010Gelukkige mensen in windenergieGelukkige mensen in windenergie


Er gaat wel eens wat mis …..Er gaat wel eens wat mis …..


met een beperkte impact !met een beperkte impact !


Er gaat wel eens wat mis …..Er gaat wel eens wat mis …..


Met grote impact !!


En tot slot het prijskaartjeEn tot slot het prijskaartje


opwekkosten per kWhopwekkosten per kWh

kosten in kosten in eurocenteneurocenten

20052005 20202020

kernenergiekernenergie 3 - 83 - 8 3 - 83 - 8

Wind op landWind op land 4 - 84 - 8 3 - 63 - 6

Wind op zeeWind op zee 8 – 118 – 11 6 - 86 - 8

Zon-PV Zon-PV 5050 2020

Bandbreedte op basis van gegevens Bandbreedte op basis van gegevens uit verschillende bronnen.uit verschillende bronnen.


kWh kosten uit de White papers van de Britse overheid.kWh kosten uit de White papers van de Britse overheid.


kosten van kwh windenergiekosten van kwh windenergie

KolenKolen aardgas wind bij de kust verder in aardgas wind bij de kust verder in landland

kWh kosten uit rapport van Europese Windenergie Associatie.kWh kosten uit rapport van Europese Windenergie Associatie.


Geen kernenergie of kolen Geen kernenergie of kolen

neem een molen !neem een molen !

kolen, kernenergie en wind op een rij.... en de winnaar is....

Documents

Transcript of kolen, kernenergie en wind op een rij.... en de winnaar is....