Samen leren samen leven

verbeteren versterken

verbinden

KOERSPLAN 2016—2020

Pagina 2 Koersplan 2016-2020, vastgesteld in de openbare bestuursvergadering d.d. 16 februari 2016

Inhoudspagina

Pagina

Inleiding 4

Visie en missie 5

De opdracht 6

Onze organisatie 7

Stg. OBS Helmond: kiezen en accenten 8

Onderwijs

Professionele ruimte en autonomie 9

Talentontwikkeling en basisvaardigheden 10

Passend onderwijs 11

Onderwijsinnovatie en ICT 12

Techniek en cultuur 13

School en omgeving 14

Doorgaande lijnen 15

Ouderbetrokkenheid 16

Bewegingsonderwijs 17

Personeel

Professionele scholen 18

Versterken kwaliteit schoolleiders 19

Huisvesting

Strategisch huisvestingsplan 20

Financiën

Financieel beleid 21

Financieel management 22

Behouden vaart

Koers bepalen 23

Pagina 3

Samen leren, samen leven

Koersplan Dit koersplan wil richting geven aan ontwikke-lingen binnen Stichting OBS Helmond voor de periode 2016-2020.

Ontwikkelingen op stichtingsniveau en daaraan gekoppeld de ontwikkelingen op onze openba-re basisscholen die worden vastgelegd in de schoolplannen voor dezelfde periode.

Trends en ontwikkelingen Onze scholen zijn onderdelen van een samenle-ving die sterk in beweging is. Verschillende trends en ontwikkelingen zijn van invloed op de wijze waarop de koers wordt uitgezet en waar nodig bijgesteld. Immers, onze leerlingen wor-den voorbereid op de maatschappij, waarin de ontwikkelingen zich steeds sneller opvolgen.

Specifiek en uniek Vanuit een gemeenschappelijke ambitie ont-wikkelen de openbare basisscholen zich op hun eigen specifieke en unieke wijze. De scholen worden uitgedaagd zich te onder-scheiden op het gebied van onderwijsaanbod, pedagogisch klimaat en zorgarrangementen.

Ontwikkelingen binnen Stg. OBS Helmond vin-den hun legitimatie in de visie van de stichting, zoals deze is vastgelegd in het beleidsstuk Visie, missie en kernwaarden (2011).

Inleiding

Pagina 4

OBS Brandevoort

KC De Bundertjes

OBS ‘t Hout

OBS De Lindt

OBS De Rakt OBS De Straap OBS De Stroom

Ontmoeten en verbinden staan centraal, met waardering en aandacht voor verschillen tus-sen kinderen, ouders en medewerkers.

Hierbij gaan wij uit van de volgende 4 kernwaarden:

1. Kindgericht Jezelf mogen zijn, zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid

2. Toekomstgericht Aanleren van basisvaardigheden, ruimte voor talenten

3. Resultaatgericht Resultaten van hoge kwaliteit, professionele medewerkers

4. Maatschappijgericht Actieve aandacht voor verscheidenheid, respect voor verschillen

Samen leren samen leven

Visie en missie

Onderwijs is meer dan het overdragen van kennis en vaardigheden en het klaarstomen voor de maatschappij. Scholen hebben ook een maatschappelijke opdracht en worden geacht een bijdrage te leveren aan de samenleving en aan de directe omgeving waar-in zij zijn gevestigd.

Wij leven in een dynamische wereld en de ver-anderingen op maatschappelijk, politiek, soci-aal en economisch gebied hebben ook in de komende jaren invloed op de opdracht voor het onderwijs en de wijze waarop deze inge-vuld en uitgevoerd moet worden.

Als onderwijsstichting zullen wij positief kri-tisch de ontwikkelingen in de maatschappij volgen en telkens afwegen waar onze verplich-tingen, taken en verantwoordelijkheden lig-gen.

Stichting OBS Helmond is in de gemeente Hel-mond verantwoordelijk voor het openbaar basisonderwijs.

Dit betekent dat wij staan voor: Waardenrijk onderwijs Ieder kind, ongeacht afkomst of geaardheid mag zichzelf zijn. Algemeen toegankelijk onderwijs In beginsel voor ieder kind bereikbaar en be-schikbaar. Toegankelijkheid, actieve pluriformiteit en respect zijn onvervreemdbare aspecten van onderwijs die voor iedereen beschikbaar en bereikbaar zijn.

Openbaar onderwijs

Iedereen is

welkom

Toegankelijk

Niet apart maar

samen

Variëteit en

verschil

Actieve deelname

aan de

samenleving

Integratie

Respect

Gelijkwaardigheid

Pluriformiteit

Pagina 5

Bestuursakkoord Op 10 juli 2014 werd een bestuursak-koord voor de sector primair onderwijs afgesloten tussen het ministerie van OC&W en de PO-Raad.

Het bestuursakkoord bouwt voort op de ingeslagen weg van kwaliteitsverbetering van de afgelopen jaren. Verbeteringen die werden ondersteund door het bestuurs-akkoord 2012 en destijds opgenomen in het strategisch beleid van Stg. OBS Hel-mond.

De afspraken in het bestuursakkoord zijn gekoppeld aan de vier thema’s uit de stra-tegische beleidsagenda van de PO-Raad:

innovatie en ICT;

kennis en onderzoek;

verbinding met de omgeving;

goed bestuur.

Deze vier thema’s worden in het be-stuursakkoord uitgewerkt in een viertal actielijnen:

1. Talentontwikkeling door uitdagend onderwijs.

2. Een brede aanpak voor duurzame ont-wikkeling.

3. Professionele scholen.

4. Doorgaande ontwikkellijnen.

Er ligt een duidelijke opdracht bij de on-derwijssector om met bovenstaande the-ma’s in de komende jaren aan de slag te gaan. Het akkoord is geen blauwdruk, maar biedt ruimte om verbeteringen pas-send bij de organisatie te realiseren.

De afspraken binnen dit bestuursakkoord geven mede richting aan onze opdracht voor de komende jaren en zijn terug te vinden in het koersplan 2016-2020.

De koerslijnen voor 2020

Onze leerlingen van nu zijn de burgers die straks de samenleving vormen. Een samenleving die zich zal ontwikkelen naar een informatie- en netwerkmaatschappij. Deze samenleving stelt hoge eisen aan alle betrokkenen in opvang en onderwijs om kwalita-tief goede en toekomstgerichte ondersteuning en onderwijs te geven.

Onze organisaties bieden in 2020:

1. Een uitdagend en toekomstgericht ontwikkelingsaanbod, dat inspeelt op de talenten en leerbehoeften van individuele leerlingen

2. Onderwijs (en waar mogelijk voor– en naschoolse opvang) van hoge kwaliteit. Naast basis-vaardigheden is er ruime aandacht voor een brede persoonlijke en maatschappelijke vor-ming

3. Teams van medewerkers die zich individueel en als collectief ontwikkelen in hun professi-onaliteit

4. Van elkaar lerende organisaties, waarin samenwerking, verbinding en kennis delen van-zelfsprekend zijn

De opdracht

Stg. OBS Helmond

Professionele

organisaties

Bekwame

schoolleiders

Goed bestuur

Goed opgeleide

medewerkers

Talentonwikkeling

centraal

Innovatie en ICT

Kennis en

onderzoek

Kennis delen

Integraal aanbod

Pagina 6

Koerslijnen voor Goed Bestuur

1. De Code Goed Bestuur PO wordt nageleefd (2017)

2. Het opstellen van een professionaliseringsagenda voor bestuurders

3. Het beschrijven van een eigen bestuurlijke opgave

4. Integraal beleid voeren, waarin gestuurd wordt op onderwijskwaliteit en waarop het financieel management en het HRM beleid zijn afgestemd

5. Leden van het Algemeen Bestuur / interne toezichthouders en het Dagelijks Bestuur / uitvoerend bestuurder zijn toegerust op hun rol binnen de organisatie (professionalisering) en hebben een duidelijke rolverdeling

6. De PO-Raad ontwikkelt een monitorcommissie en een systeem van bestuurlijke visita-ties

7. Goede communicatie o.a. via Vensters PO, jaarverslag, website

Onze organisatie Goed en democratisch bestuur Openbaar onderwijs is van en voor de samen-leving en betrekt leerlingen, ouders en mede-werkers actief bij de besluitvorming over doel-stellingen en werkomstandigheden. Daarover wordt ook afstemming gezocht met externe betrokkenen en belanghebbenden. Openbaar onderwijs wordt van overheidswege gegeven. De overheid - en in lijn daarmee het bestuur van de openbare school - laat zich bij haar functioneren en besluitvorming leiden door beginselen van behoorlijk bestuur, open-heid, openbaarheid, zeggenschap en participa-tie van betrokkenen. Het bevoegd gezag van de openbare school zorgt ervoor dat deze be-ginselen niet alleen op bestuurlijk niveau, maar op alle niveaus van de organisatie wor-den toegepast.

Stichting OBS Helmond werkt bestuurlijk met het zgn. ‘one-tier-model’. Het bestuur bestaat uit leden in het Algemeen Bestuur en het Dagelijks bestuur. Er is een gezamenlijke eind-verantwoordelijkheid met daaraan gekoppeld een duidelijke rolverdeling.

Door invoering van de lumpsum in 2006 en de ‘Wet Goed Bestuur’ in 2010 hebben schoolbe-sturen veel verantwoordelijkheden gekregen en wordt transparantie en verantwoording gevraagd.

In de voor de sector PO in 2010 vastgestelde Code Goed Bestuur wordt in 2014 de nood-zaak van permanente professionalisering van het bestuur opgenomen.

Het bestuur van Stg. OBS Helmond richt zich in de komende jaren op het (waar van toepas-sing) realiseren van de doelstellingen uit het bestuursakkoord.

Goed bestuur

Van en voor de

samenleving

Betrokken bij

besluitvorming

Openheid

Openbaarheid

Zeggenschap

Participatie

Transparantie

Vensters PO

Pagina 7

Een brede vorming voor alle leerlingen Het onderwijs draagt bij aan een brede en evenwichtige ontwikkeling van kinderen. Al enkele jaren richt de aandacht zich spe-cifiek op de vakken rekenen en taal.

Het aanleren van deze ‘basisvaardigheden’ is van essentieel belang voor een goede schoolloopbaan. De school en onderwijs/opvang is meer dan rekenen en taal alleen. Talentontwikkeling staat centraal. Onze leerlingen moeten zich op cognitief, sociaal-emotioneel, cultureel en motorisch gebied optimaal kunnen ontplooien.

Keuzes Om kwalitatieve invulling te kunnen geven aan de primaire onderwijsopdracht èn aan vernieuwingen van onderwijsinhoud moe-ten scholen keuzes maken en hun eigen accenten leggen.

In vervolg op het strategisch beleidsplan 2012-2016, aangevuld met afspraken uit het bestuursakkoord 2014 en binnen de ontwikkelingen van Passend Onderwijs, richten de scholen binnen Stg. OBS Hel-mond zich in de komende jaren op de

volgende onderwerpen:

1. Talentontwikkeling.

2. Basisvaardigheden.

3. Sociale vaardigheden: leven in een mul-ticulturele samenleving (actieve pluri-formiteit).

4. Sturen op resultaten.

5. Onderwijsinnovatie en ICT.

6. Techniekonderwijs.

7. Cultuureducatie met kwaliteit.

8. Doorgaande leerlijnen (voorschoolse periode en PO-VO).

9. Ontwikkeling Integrale Kindcentra.

10. Goed bewegingsonderwijs i.c.m. buiten-schools aanbod.

11. Ouderbetrokkenheid.

Koers bepalen tot 2020

1. De organisaties staan midden in de samenleving en onderzoeken voortdurend wat deze samenleving van hen vraagt. Reflectie op onderwijsconcepten en ontwikkelings-aanbod vindt met regelmaat plaats

2. De organisaties maken op basis hiervan keuzes en leggen hun eigen accenten. Veran-kering in en verbinding met de directe omgeving zijn hierbij van essentieel belang

3. Binnen de organisaties staan talentontwikkeling en een integraal aanbod centraal. Waar mogelijk wordt een integrale doorgaande ontwikkelingslijn gerealiseerd. Dit kan d.m.v. een intensieve samenwerking met ketenpartners in de voorschoolse periode of het realiseren van één organisatie binnen een IKC

4. De samenstelling van de bevolking verandert in een hoog tempo. Wij moeten veel aandacht besteden aan deze ontwikkelingen en het participeren in een multiculturele maatschappij

Stg. OBS Helmond: kiezen en accenten

Brede opdracht

Keuzes maken

Pluriformiteit

Samen leren leven

IKC ontwikkeling

Wij pesten niet

Opbrengsten zoals

je mag verwachten

Betrokken ouders

Eigen accenten

leggen

Multiculturele

samenleving

Pagina 8

Koerslijnen tot 2020

Medewerkers krijgen zoveel mogelijk professionele ruimte

Het kader van de professionele ruimte vormt regelmatig onderwerp van gesprek binnen de organisaties

Medewerkers krijgen de ruimte om ervaringen op te doen en van elkaar te leren

Medewerkers voelen zich eigenaar van vernieuwingsprocessen

Medewerkers ontwikkelen onderzoekende vaardigheden

Medewerkers ervaren de ruimte om initiatief te nemen en betrokkenheid bij professionele beslissingen

Professionele ruimte en autonomie

‘Wanneer je hekken om mensen heen zet wor-den het schapen’ (Jef Staes).

Professionele ruimte is de mate waarin werknemers invloed kunnen uitoefenen op hun werk. In die zin is professio-nele ruimte sterk verbonden met autonomie.

Autonomie verhoogt de motivatie, de verant-woordelijkheid en de betrokkenheid.

Door medewerkers de ruimte en verantwoor-delijkheid te geven om zelf dingen uit te pro-beren en vorm te geven aan goed onderwijs kunnen zij de input leveren die nodig is voor een rijke samenwerking. Omgekeerd levert samenwerking en feedback hen input op om op een hoger niveau individu-eel te werken.

Autonomie is echter niet alleen iets individu-eels. Juist als groep kunnen leerkrachten invloed aanwenden en gezamenlijk sturing geven aan het onderwijs (‘collectieve autono-mie’ zoals b.v. bij zelfsturende teams).

Professionele ruimte ontstaat niet vanzelf. Het vraagt om een goede dialoog binnen de orga-nisatie waarin leraren meedenken over doelen, planning, middelen en evaluatie van het eigen werk. De resultaten van het gezamenlijke ge-sprek over verbeteringen en doelen zijn voor medewerkers het kader waarin zij zelfstandig beslissingen kunnen nemen.

Hiermee is professionele ruimte direct verbon-den met het nemen van verantwoordelijkheid (eigenaarschap).

Het ontstaan van professionele ruimte is afhankelijk van drie factoren:

1. Ruimte geven (leidinggevende).

2. Ruimte laten (beleidsplannen).

3. Ruimte nemen (leraar).

Van 3xR naar 3xV.

Van Regels naar Verantwoordelijkheid.

Van Rechten naar Vertrouwen.

Van Routine naar Verbeelding.

on

derw

ijs

Pagina 9

‘’Behandel iemand zoals hij nu is en hij zal zo blijven, behandel iemand zoals hij kan zijn en

hij zal zo worden” (Goethe)

Talentontwikkeling Leerlingen moeten hun talenten zo goed moge-lijk kunnen ontwikkelen. Dat is niet alleen van belang voor hun toekomstig maatschappelijk functioneren, maar ook voor de sociaal-economische ontwikkeling van Nederland. On-derwijs levert hier een grote bijdrage aan.

Basisvaardigheden Een kwart van de leerlingen verlaat de basis-school zonder behoorlijk te kunnen lezen. Veel van deze leerlingen blijken vanaf groep 4 grote moeite te hebben om ook andere lessen te kun-nen volgen. Zij ervaren daardoor grote belem-meringen in het voortgezet onderwijs en verder vervolgonderwijs.

Bij het verlaten van de basisschool zijn er te veel leerlingen die problemen hebben met lezen en rekenen. Onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs toont aan dat de prestaties op taal- of rekenzwakke scholen meerdere jaren substanti-eel achterblijven, terwijl de prestaties op an-dere, qua leerlingpopulatie vergelijkbare scho-len, bovengemiddeld zijn. ‘Deze verschillen blijken nauwelijks te verklaren vanuit de specifieke situatie van de school, de schoolgrootte of de achtergrond van de leer-lingen. Wel wordt duidelijk dat er een verband is tussen de taal- en rekenprestaties op een school en de kwaliteit van het onderwijs.’

‘Het aantal leerlingen met ontoereikende basis-vaardigheden in taal en rekenen-wiskunde neemt toe. 15 procent van de vijftienjarigen kan bijvoorbeeld onvoldoende lezen om volwaardig mee te doen in de samenleving. De problemen beginnen op de basisschool en zetten zich voort in het vmbo en het mbo.’

‘Het is van belang dat scholen zelf inzicht heb-ben in de resultaten van hun onderwijs en op grond daarvan hun onderwijsleerproces in-richten.’ (Bron: Onderwijsinspectie.)

Uitdagend passend onderwijs Het ontwikkelings– en ondersteuningsaanbod richt zich in de volle breedte op de talenten van leerlingen. Passend onderwijs voor alle leer-lingen vraagt om een flexibele organisatie en een uitdagend onderwijsaanbod. Naast de aan-dacht voor leerlingen met een leerachterstand richt het onderwijs zich ook op talentvolle leer-lingen. Toptalenten die niet worden uitgedaagd raken hun motivatie kwijt en gaan onderpreste-ren. Het gaat hierbij niet alleen om taal– en re-kentalent, maar ook om creatieve, sociale, on-derzoekende en praktische vaardigheden.

Doelen voor onze scholen tot 2020

Stg. OBS Helmond kent geen ‘zwakke scholen’

De opbrengsten van de scholen liggen in ieder geval op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingpopulatie mag worden verwacht

De scholen evalueren jaarlijks de onderwijsopbrengsten en onderwijsprocessen a.d.h.v. een schoolzelfevaluatie

Voor elke leerling wordt een passend onderwijsaanbod gerealiseerd

Scholen herkennen toptalenten en bieden (ook aan hen) een uitdagend onderwijs-aanbod

De scholen onderzoeken actief onderwijsconcepten in hun streven het onderwijsaanbod voortdurend te verbeteren

Talentontwikkeling en basisvaardigheden on

derw

ijs

Pagina 10

Wet Passend Onderwijs

Op 1 augustus 2014 werd de Wet Passend Onderwijs van kracht. Doel van de nieuwe wet is dat alle leerlingen, dus ook leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, een pas-sende onderwijsplek krijgen.

Uitgangspunt bij passend onderwijs is regulier als het kan, speciaal als het moet. Er zijn leerlingen die het beste tot hun recht komen in het reguliere onderwijs, dat biedt immers vaak de beste kansen op een vervolg-opleiding en meedoen in de samenleving. Voor andere leerlingen biedt het speciaal on-derwijs de meeste mogelijkheden.

Om alle leerlingen een passende plek te bie-den werken scholen en hun besturen in een regio met elkaar samen. In elke regio is een samenwerkingsverband opgericht. Stg. OBS Helmond is partner in het Samenwerkingsver-band Passend Onderwijs Helmond-Peelland.

Zorgplicht Vanaf 1 augustus 2014 hebben schoolbestu-ren een zorgplicht. Dit betekent dat zij vanaf dat moment leer-lingen die extra ondersteuning nodig hebben een passende onderwijsplek moeten bieden. Vroeger moesten ouders zelf op zoek naar een geschikte school, maar vanaf 1 augustus 2014 melden ouders hun kind aan bij de school van

hun keuze. De school heeft vervolgens de taak om een passende onderwijsplek te bie-den. Op de eigen school of, als de leerling daar beter op zijn plaats is, op een andere school in het reguliere onderwijs of het (voortgezet) speciaal onderwijs.

Schoolondersteuningsprofiel Om aan te geven welk ondersteuningsaanbod de school kan bieden, hebben onze scholen een schoolondersteuningsprofiel opgesteld. Deze profielen zijn te vinden op de website van de school en de website van Stg OBS Hel-mond.

Het schoolondersteuningsprofiel is een dyna-misch instrument en wordt dan ook regelma-tig geëvalueerd en bijgesteld. Onze scholen zijn immers voortdurend bezig hun ondersteu-ningsaanbod verder te ontwikkelen en in het kader hiervan de medewerkers te professio-naliseren.

Arrangementen Binnen de basisondersteuning geeft de school aan voor welke doelgroepen zij een onder-steuningsaanbod realiseert. In het schoolon-dersteuningsprofiel wordt dit aanbod beschre-ven in een zgn. zorgarrangement.

Stg. OBS Helmond streeft ernaar voor zoveel mogelijk kinderen een passend ondersteu-ningsaanbod te realiseren:

Samen leren, samen leven

Koerslijnen voor onze scholen tot 2020:

Jaarlijks evalueren en verbeteren van het schoolondersteuningsprofiel en de zorgarran-gementen

Ambitieus in het inrichten van zorgarrangementen/uitbreiden basisondersteuning

Zoveel mogelijk leerlingen een passende onderwijsplek bieden

Regulier als het kan, speciaal als het moet

Passend onderwijs

on

derw

ijs

Pagina 11

OBS Helmond en ICT ICT binnen onze instellingen is onlosmakelijk verbonden met ‘talentontwikkeling’ en ‘onderwijsínnovatie’.

Talentontwikkeling en ICT Om leerlingen toe te rusten voor de 21e eeuw is het noodzakelijk dat wij oog hebben voor de individuele talenten. Hiervoor zijn goed opge-leide medewerkers cruciaal: zij kunnen omgaan met verschillen tussen leerlingen door te diffe-rentiëren in de les, in instructie en in feedback. ICT kan hierbij ondersteunend werken: digitale leermiddelen maken steeds meer mogelijk om leerroutes beter aan te passen aan de indivi-duele leerling en voor elke leerling een uitda-ging te bieden. ICT helpt om leerlingen maatwerk te bieden. ICT speelt ook een belangrijke rol bij meer adaptief en gepersonaliseerd werken en leren in het onderwijs. Onderwijs draagt daarmee bij aan een brede ontplooiing van elk kind en ontwikkeling van democratisch burgerschap.

Onderwijsinnovatie en ICT Door gebruik van ICT in het onderwijs, goed ingepast in de onderwijskundige visie en uitvoering daarvan, zijn leerlingen meer gemo-tiveerd, presteren ze beter en leren ze sneller. ICT is bij Stg. OBS Helmond geen onderwerp op

zich, maar steeds gekoppeld aan de ontwikke-lingen binnen de organisaties.

Hoe gaan we ICT inzetten als middel om meer maatwerk en gepersonaliseerd leren voor leerlingen mogelijk te maken? Deze vraag staat bij Stg. OBS Helmond centraal in de komende jaren. Binnen de stichting wor-den op alle scholen initiatieven ontwikkeld om ICT in te zetten i.c.m. de schoolontwikkelingen. Vanuit een gemeenschappelijk kader, geba-seerd op een gedeelde visie, zullen scholen keuzes maken die passen bij de ontwikkelingen en het concept van de school.

Belangrijke factor hierbij is de ambitie bij directies en teams t.a.v. onderwijsinnovatie en de koppeling met ICT.

Ambitie Stg. OBS Helmond gaat deze ontwikkeling op verschillende niveaus uitwerken. Een duidelijke visie en helder beleid.

Vertaling in concrete actiepunten.

Draagvlak bij de medewerkers.

Vergroten van kennis en vaardigheden.

Koerslijnen voor de OBS scholen tot 2020

Leerkrachten zijn in staat om de mogelijkheid van ICT en social media in een leercontext te integre-ren

De leerkracht gebruikt daadwerkelijk ICT en Educatieve Media in de onderwijspraktijk

De leerkracht gebruikt daadwerkelijk en op verantwoorde wijze social media in de onderwijspraktijk

De leerkracht kan digitaal leermateriaal en passend oefeningen m.b.v. ICT en social media-ontwerpen voor de onderwijspraktijk gebruiken

De leerkracht kan social media zo toepassen dat er sprake is van een veilige en betrouwbare leerom-geving

Onderwijsinnovatie en ICT

on

derw

ijs

Pagina 12

Koerslijnen voor het project Cultuureducatie met Kwaliteit

Vanaf augustus 2016 wil Stg. OBS Helmond zich professionaliseren op drie niveaus:

Management Trainingen op het gebied van kunst– en cultuuronderwijs voor het management Doel: het ontwikkelen van een gezamenlijke visie en strategisch plan voor het domein kunst– en cultuureducatie

2. Scholen Trainingen op schoolniveau tijdens studiebijeenkomsten, verzorgd door CultuurContact, Kunst-kwartier en Hogeschool De Kempel. Scholen maken eigen keuzes

3. Leerkrachten Professionalisering/talentontwikkeling bij leerkrachten. Vergroten van leerkrachtvaardigheden, zicht hebben op CmK-aanbod in combinatie met de door de school gemaakte keuzes

Techniek en cultuur Een brede vorming voor alle leerlingen Op de scholen van Stg. OBS Helmond maken beide onderwijsdomeinen al vele jaren deel uit van het curriculum en zullen dus mooi aanslui-ten bij de landelijke ontwikkelingen en ambities.

Om een brede vorming van alle leerlingen te bevorderen wordt ook in het bestuursakkoord specifiek ingezet op techniekonderwijs en cultuureducatie. Stg. OBS Helmond en Techniekonderwijs Nederland ervaart een groeiend tekort aan bètatechnici en het is daarom van belang voor de Nederlandse samenleving en economie dat wij extra aandacht besteden aan aantrekkelijk en kwalitatief hoogwaardig techniekonderwijs. Een rijk aanbod in wetenschap en technologie stimuleert daarnaast de onderzoekende hou-ding van leerlingen.

Stg. OBS Helmond en Cultuureducatie In 2012 is landelijk het programma Cultuuredu-catie met Kwaliteit (CmK) van start gegaan. Dit programma stelt zich ten doel de kwaliteit van cultuureducatie te bevorderen en creativiteit bij leerlingen aan te wakkeren.

In 2015 is het project Cultuureducatie met Kwa-liteit opgestart, in eerste instantie op 5 scholen. De overige scholen sluiten vanaf augustus 2016 aan. Het project wordt op maat ontwikkeld door de scholen i.s.m. de cultuurcoördinator van Stg. OBS Helmond. Deze cultuurspecialist verbindt het onderwijs met de kunstzinnige omgeving. Hiertoe wordt intensief samengewerkt met CultuurContact, het bureau voor cultuuronderwijs in Helmond.

on

derw

ijs

Pagina 13

Leren is ontwikkelen, ontwikkelen is ook leren Kinderen leren altijd en overal. Vanaf het moment dat ze ‘s morgens wakker worden tot ze ‘s avonds weer in slaap vallen. Leren is oneindig veel breder dan de school en het onderwijs. Alle elementen van de dag dragen bij tot ontwikkelen.

De scholen van Stg. OBS Helmond gaan zich dan ook meer richten op de omgeving en scheidslijnen overbruggen. In de scholen staat het kind centraal en moeten we steeds zoeken naar oplossingen voor doorgaande leerlijnen en een integrale aanpak. Dit vraagt een actieve instel-ling om de scheidslijnen tus-sen school en voor– tussen– en naschoolse opvang te overbruggen.

IKC gedachte Daar waar mogelijk wordt verbinding gezocht en samengewerkt met ketenpartners in de omgeving. Aanbieders van -voor-, na- en buitenschoolse activi-teiten zijn logische partners om verbindingen mee aan te gaan. Om een integraal aanbod te verwezen-lijken kan de school ook onderzoeken of zij zelf ex-tra voorzieningen kan aanbieden.

School en omgeving on

derw

ijs

Pagina 14

Koerslijnen naar pedagogisch partnerschap

1. Scholen zoeken actief naar verbinding met partners in de omgeving

2. De doorgaande lijn van voor- naar vroegschools is onderdeel van het schoolconcept en het onder-steuningsaanbod

3. Stg. OBS Helmond ontplooit waar mogelijk initiatieven om vorming van integrale kindcentra te bevorderen

4. Scholen voeren actief beleid om samenwerking met instellingen in de directe omgeving te bevorderen, waaronder Jeugd in beweging brengen (Jibb), sportverenigingen e.d.

It takes a village to raise a child

It takes a country to make it happen

It takes partnership to decade and act

Doorgaande koerslijnen tot 2020

1. Scholen hebben goede afspraken met de voorschoolse opvang m.b.t. samenwerking en de doorgaande leerlijnen.

2. Scholen richten zich in hun onderwijsaanbod actief op een goede aansluiting bij het onderwijs-aanbod op het VO

3. Het schooladvies is leidend bij de toelating tot het VO. De scholen voeren een professioneel adviseringsbeleid en hebben dit binnen hun schoolbeleid geborgd

4. De scholen gaan, samen met de scholen in het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs, gebruikmaken van de Overstapservice Onderwijs (OSO)

Doorgaande lijnen

Van Voorschools Vroegschools

Van PO VO

Het huidige onderwijssysteem kent een tweetal ‘knippen’, te weten: tussen het 3e en 4e levensjaar en tussen het 12e en 13e levensjaar.

Het primair onderwijs heeft hiermee een dub-bele opdracht namelijk het realiseren van een zo goed mogelijke aansluiting bij de ‘ingang’ èn bij de ‘uitgang’.

Op de scholen van Stg. OBS Helmond worden al goede afspraken gemaakt over samenwerking en inhoudelijke afstemming met de voorschool-se opvang binnen één integraal kwaliteitskader (VVE locatieplannen en kwaliteitsplannen).

Ook de doorgaande leerlijn voor onze leer-lingen die overstappen naar het voortgezet onderwijs verdient onze aandacht. Het primair onderwijs richt zich op een goede voorberei-ding van de leerling richting het VO. Naast het uitbrengen van een onderbouwd schooladvies

en een goede voorbereiding op een eindtoets, dragen onze scholen zorg voor een ‘warme overdracht’ om onze leerlingen zo goed moge-lijk te begeleiden.

De verplichte eindtoets rapporteert vanaf het schooljaar 2015/2016 voor al onze leerlingen over hun vaardigheden t.o.v. de referentieni-veaus. Deze informatie wordt opgenomen in de gegevens binnen de OSO (Overstapservice On-derwijs).

In de laatste periode van de basisschool is het van belang binnen het onderwijsaanbod een ‘brug te slaan’ naar het onderwijsaanbod in het VO. Met name bij de vakgebieden taal en reke-nen is het van belang de inhoud en de didacti-sche aanpak beter op elkaar af te stemmen. Hier ligt in de komende jaren een opdracht voor het PO en het VO om hierover met elkaar in gesprek te gaan.

on

derw

ijs

Pagina 15

Voor Stg. OBS Helmond geldt, dat ouderbetrok-kenheid staat of valt met goede contacten tussen school en ouders. Ouders en school hebben het-zelfde belang: het welzijn van het kind. Ouderbe-trokkenheid heeft een positieve invloed op het kind. Het heeft niet alleen te maken met het wel-zijn van het kind, maar het verhoogt ook de schoolprestaties. Ouderbetrokkenheid zorgt voor een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel: educatief partnerschap. Goede, persoonlijke communicatie is daarbij on-misbaar, want dan voelen beide partners zich seri-eus genomen en eventuele misverstanden kunnen makkelijker uitgepraat worden.

Gedragskenmerken voor goede communicatie met ouders:

Een positieve grondhouding bij onze mede-werkers.

De leerkracht benadert ouders als pedago-gisch partner.

De leerkracht probeert zich te verplaatsen in standpunt van de ouders.

De leerkracht laat merken oprecht geïnteres-seerd te zijn in de ouders.

De leerkracht toont waardering voor de inzet van ouders.

Het is belangrijk dat een leerkracht grenzen durft te stellen, want dat biedt duidelijkheid voor school en de ouders.

De leerkracht spreekt verwachtingen naar de ouders uit en informeert naar hun verwachtin-gen van school.

De leerkracht moet betrouwbaar en transpa-rant zijn. Dat houdt onder andere in dat af-spraken worden nagekomen en dat er wordt toegegeven als er iets misgegaan is.

Onderlinge communicatie Medewerkers van Stg. OBS Helmond zijn zich be-wust van hun rollen en verantwoordelijkheden. Zij laten in hun werk, gedrag en communicatie zien dat zij ambassadeurs zijn voor het openbaar on-derwijs in het algemeen en voor hun school in het bijzonder. Openheid, wederzijds respect en een positieve instelling in het team zijn voorwaarden voor een professionele OBS-communicatiecultuur.

Koerslijnen voor ouderbetrokkenheid tot 2020

1. De scholen voeren gericht beleid op het vergroten van de ouderbetrokkenheid

2. Leerkrachtvaardigheden m.b.t. ‘communiceren met ouders’ zijn/worden goed ontwikkeld bij Stg. OBS Helmond medewerkers

3. De scholen maken bewust werk van “educatief partnerschap’. Opvoeding en onderwijs zijn een gezamenlijke verantwoordelijkheid van ouders en school, ieder met een verschillende eindver-antwoordelijkheid. De ouders zijn eindverantwoordelijk voor de opvoeding van hun kind(eren), de school blijft eindverantwoordelijk voor het onderwijs

Ouderbetrokkenheid on

derw

ijs

Pagina 16

Ieder kind, iedere leerling heeft recht op een goede samenwerking tussen school en ouders. Ouderbetrokkenheid is een niet vrijblijvende en gelijkwaardige samenwerking tussen ouders en school waarin zij vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid werken aan de (school)ontwikkeling van het kind (de leerling).

Koerslijnen bewegingsonderwijs tot 2020

1. Scholen voldoen in 2017 aan de gestelde doelen uit het bestuursakkoord

2. Scholen voeren gericht beleid op het versterken van de samenwerking met aanbieders in de directe omgeving ( sportverenigingen e.d.)

3. Scholen zijn lid van Stichting Jibb (Jeugd in beweging brengen). Zij verzorgen samen met Jibb sport– en bewegingsactiviteiten, onder en buiten schooltijd

4. Scholen werken nauw samen met de voor– en naschoolse opvang in het kader van ‘meer bewegen’ en het project ‘Gezonde School’

Bewegingsonderwijs

Kwalitatief goed bewegingsonderwijs in com-binatie met een rijk buitenschools aanbod is belangrijk voor de motorische èn cognitieve ontwikkeling van kinderen. Dit draagt bij aan het ontwikkelen en behouden van een gezon-de en actieve leefstijl, ook op latere leeftijd.

Onze scholen moeten sporten, bewegen en een gezonde leefstijl stimuleren. Dit gebeurt door het geven van een goed voorbeeld èn door verbindingen te leggen met de directe omgeving: schoolpleinen, trapveldjes, sport-verenigingen, buurtorganisaties, gemeente.

Ook in het bestuursakkoord wordt de ambitie uitgesproken om de kwaliteit en de kwantiteit van het bewegingsonderwijs in de komende jaren substantieel te verhogen.

Doelstellingen bestuursakkoord:

Scholen committeren zich aan de doelen uit de Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl om vanaf 2017 minimaal twee lesuren per week bewe-gingsonderwijs te bieden; waar mogelijk streven scholen naar drie lesuren bewe-gingsonderwijs.

In 2017 zijn op lokaalniveau afspraken gemaakt met als uitgangspunt het streven naar méér bewegingsonderwijs en een versterking van het buitenschoolse aan-bod.

Vanaf 2017 worden alle lesuren bewe-gingsonderwijs gegeven door een bevoeg-de (vak)leerkracht (ALO of PABO met LO-bevoegdheid).

Alle Stg. OBS Helmond-scholen verzorgen mi-nimaal twee lesuren bewegingsonderwijs per week. Op de scholen worden de lessen bewegings-onderwijs alleen gegeven door daartoe be-voegde leerkrachten.

on

derw

ijs

Pagina 17

Gezonde kinderen die meer bewegen in en rondom schooltijd

Versterken didactische vaardigheden De scholen van Stg. OBS Helmond zijn van ons allemaal. Leerlingen, ouders, leraren, schoollei-ders en bestuurders vormen samen de scholen. De kwaliteit van ons onderwijs is afhankelijk van de inzet, kennis en vaardigheden van al deze be-trokkenen, waarbij de kwaliteit van de leraar van doorslaggevend belang is.

Een stimulerende werkomgeving waarin professi-onele ontwikkeling, professionele ruimte en eige-naarschap prioriteit hebben, draagt in belangrij-ke mate bij aan de kwaliteit van leraren.

Daarbij helpt diversiteit in het onderwijsteam bij het maximaal benutten van de capaciteiten en kwaliteiten van de teamleden.

Het bestuur van OBS Helmond richt zich op een kwalitatief goed en gericht HRM-beleid , waarbij met leerkrachten op basis van observaties en gesprekken over gerichte professionalisering wordt gesproken. Deze professionalisering richt zich op de wensen voor persoonlijke ontwikke-ling in relatie tot de ontwikkelingen binnen de organisatie.

Startende leerkracht Startende leerkrachten mogen nog groeien in het beroep en vooral in de eerste jaren moeten zij zich richten op hun lesgevende taken en vaardig-heden. Daarbij hebben zij recht op een intensieve begeleiding en coaching.

Beroepsbekwaamheid Binnen Stg. OBS Helmond is het een basisvoor-waarde dat leraren ten minste de algemeen di-dactische en differentiatie vaardigheden beheer-sen om goed onderwijs te kunnen geven.

Het is de verantwoordelijkheid van elke individu-ele leraar om zijn beroepsbekwaamheid blijvend te onderhouden en het is de verantwoordelijk-heid van Stg. OBS Helmond als werkgever om leraren in de gelegenheid te stellen bekwaam te blijven.

Professionalisering tot 2020

1. Leraren van Stg. OBS Helmond beheersen in 2020 de differentiatiemogelijkheden en zijn daar-mee vakbekwaam. Bestuur en schooldirecties voeren gericht HRM beleid om dit doel te bereiken

2. Stg. OBS Helmond stimuleert en faciliteert leraren om in een LB-functie te komen. De stichting heeft de ambitie een groep onderwijsspecialisten te realiseren die binnen de stichting breed in-zetbaar is. Leren van en met elkaar!

3. Bestuur en directies beschikken over een gevalideerd instrument waarmee didactische vaardig-heden van de leraar in beeld gebracht worden

4. Startende leraren worden planmatig begeleid o.b.v. een jaarlijkse vaardigheidsmeting.

5. Startende leraren zijn in maximaal drie jaar basisbekwaam

6. Onze teams kennen een evenwichtige diversiteit van medewerkers w.b. talenten, vaardigheden, functies en opleidingen

Professionele scholen

perso

neel

Pagina 18

Koerslijnen tot 2020

1. De schoolleiders werken aan het onderhoud van hun bekwaamheid en registreren zich voor 2017 in het Schoolleidersregister PO

2. Schoolleiders leggen hun individuele ontwikkelingsplannen in overleg met het dagelijks be-stuur vast in hun bekwaamheidsdossier

3. Binnen het Directeurenoverleg worden afspraken gemaakt over collectieve professionalise-ringsonderwerpen, waaronder kwaliteitsbeleid en het beoordelen van didactische vaardighe-den van leraren m.b.v. een valide observatie instrument

4. ‘Collectief leren’ en ‘Leren van en met elkaar’ zijn belangrijke pijlers bij de professionalise-ringsactiviteiten van het directeurencollectief

Versterken kwaliteit schoolleiders Passend leiderschap elke school de beste directeur

De schoolleiders binnen Stg. OBS Helmond ver-vullen een cruciale rol in de organisatie. De schoolleider is bij uitstek degene die er voor zorgt dat het team een gezamenlijk beeld heeft van wat er verstaan wordt onder onderwijskwa-liteit, verbonden met de identiteit van de school.

In maart 2014 verscheen het rapport van de Inspectie van het Onderwijs: ‘De kwaliteit van de schoolleiders’. Daarin stelt de Inspectie op-nieuw vast: de kwaliteit van de schoolleider doet er toe. Er bestaat een aantoonbaar ver-band tussen de kwaliteit van de schoolleiders en de kwaliteit van de lessen.

Investeren in leiderschap Hoe sterker besturen de kwaliteit van de scho-len bewaken en stimuleren, hoe beter de schoolleiders zijn. Het bestuur vindt het dan ook van belang te investeren in de professiona-lisering van onze schoolleiders. Verbeteren van de kwaliteit van de schoolleider is niet alleen een taak van de schoolleider zelf, maar tevens een bestuurlijke verantwoordelijkheid.

Om een goed beeld te krijgen van de kwaliteit en het functioneren van onze schoolleiders han-teert ons bestuur van een goede gesprekkency-clus en wint informatie in bij andere bronnen.

Schoolleidersregister PO De schoolleiders hebben dus grote invloed op de ontwikkeling van de kwaliteit van het onder-wijs. Door te blijven professionaliseren kan de schoolleider de uitdagingen van het beroep niet alleen nu, maar ook in de toekomst het hoofd bieden. Het Schoolleidersregister PO helpt de schoollei-der de ontwikkeling van de professionalisering in kaart te brengen en transparant te maken.

pers

on

eel

Pagina 19

Nieuw plan In 2015 is in samenwerking met adviesbureau HEVO uit ‘s Hertogenbosch een Strategisch Huisvestingsplan (SHP) opgesteld. Reden daar-voor was o.m. het feit dat per 1 januari 2015 het buitenonderhoud en aanpassingen overgehe-veld zijn van de gemeente Helmond naar de schoolbesturen. Met ingang van deze datum is de exploitatievergoeding aan schoolbesturen opgehoogd o.b.v. het aantal leerlingen. Het SHP vormt de basis voor het onderhoudsbe-heer van de schoolgebouwen in de toekomst.

Alle schoolgebouwen zijn in 2015 beoordeeld op de volgende onderdelen:

uitstraling gebouw;

bouwkundige staat;

Veiligheid;

Binnenmilieu;

Exploitatie;

onderwijskundige staat.

Het huisvestingsplan besteedt aandacht aan een aantal relevante ontwikkelingen:

Ontwikkeling van de leerlingaantallen.

Capaciteit en leegstandsbeheer in relatie tot exploitatietekorten.

Onderwijskundige ontwikkelingen (o.a. pas-send onderwijs, IKC-realisatie, andere onder-wijsconcepten).

Duurzaamheid en energiebesparing.

Binnenmilieu.

Inrichting van het onderhoudsbeleid. De bestuurlijke verantwoordelijkheid voor het totale onderhoud vraagt om een nieuw on-derhoudsbeleid op basis van gerichte strate-gische keuzes.

Transparant beleid Stg. OBS Helmond wil ook in de toekomst een transparant huisves-tingsbeleid voeren waarbij voor alle directies, teams en GMR hel-der wordt gecommuniceerd op welke wijze de beschikbare midde-len worden ingezet.

Koerslijnen tot 2020

1. Beheer en onderhoud van de gebouwen worden opnieuw ingericht

2. Per schoolgebouw wordt een maatwerk meerjarenonderhoudsplanning (MOP) opgesteld

3. Energiebesparing en verbetering van het binnenmilieu zijn te realiseren doelstellingen op korte termijn

4. De exploitatie van de gymzalen (OBS De Straap en OBS De Stroom) is niet kostendekkend. Onderwerp voor overleg met gemeente Helmond

5. Leegstand en capaciteitsproblemen. Door krimp en groei van leerlingaantallen zal hierover binnen het OOGO met de gemeente Helmond overleg moeten worden gevoerd

Strategisch Huisvestingsplan hu

isvestin

g

Pagina 20

fin

an

cië

n

Pagina 21

Doelstellingen financieel beleid

1. Optimaal inzetten van financiële middelen voor het onderwijs.

2. Het beheren van de financiële ruimte op kor-te termijn (budgetbeheer).

3. Het op lange termijn borgen van de financi-ële continuïteit (vermogensbeheer).

4. Het managen van risico’s.

De lumpsum bekostiging wordt o.b.v. een pas-send en duidelijk allocatiemodel binnen Stg. OBS Helmond verdeeld. De geplande inves-teringen in materiële vaste activa zijn opgeno-men in het meerjareninvesteringsplan. De voor-ziening onderhoud is via een meerjarenonder-houdsplan (MOP) met een looptijd van tien jaar onderbouwd. Dit MOP is gekoppeld aan het strategisch huisvestingsplan.

Financiering koersplan 2016-2020 De doelen in het koersplan 2016-2020 worden mede bepaald door de afspraken binnen het bestuursakkoord. De financiering van het koers-plan wordt dan ook voor een groot deel bekos-tigd uit de extra middelen die voor het bestuurs-akkoord beschikbaar komen. Financiering van het bestuursakkoord Met het bestuursakkoord geven de PO-Raad en OCW invulling aan de afspraken die in het Natio-naal Onderwijsakkoord zijn gemaakt, en de am-bities zoals die in de Lerarenagenda zijn gefor-muleerd. Om de gewenste beweging van de sec-tor kracht bij te zetten wordt er stevig geïnves-teerd. De afspraken bouwen voort op de doelstellingen van het bestuursakkoord uit 2012. De bestaande middelen uit de prestatiebox worden daarom samengevoegd met de nieuwe investeringen.

Structureel is er voor de doelstellingen in het sectorakkoord circa € 440 miljoen beschikbaar. Daarvan is een bedrag van ruim € 115 miljoen structureel beschikbaar voor uitdagend onder-wijs, vernieuwing en ICT. De middelen voor deze actielijn komen tevens ten goede aan de afspra-ken die gemaakt zijn in het Techniekpact 2020 en het Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs.

Voor de brede aanpak onderwijsverbetering is structureel circa € 45 miljoen beschikbaar. Tot slot wordt geïnvesteerd in professionele scholen met een bedrag oplopend naar € 280 miljoen. In de periode 2015-2017 is er incidenteel € 8 miljoen per jaar beschikbaar voor de ambitie bewegingsonderwijs, waaronder het openstellen van de lerarenbeurs voor de brede bevoegdheid gymnastiek. De extra middelen voor de genoemde actielijnen komen grotendeels beschikbaar via de lumpsum en de prestatiebox. In totaal is er een bedrag van structureel ruim € 260 miljoen beschikbaar in de prestatiebox. Door de investeringen op de actielijnen neemt de lumpsum daarnaast struc-tureel met ruim € 140 miljoen toe.

Voor de lerarenbeurs komt meer geld beschik-baar. Stg. OBS Helmond zet deze extra middelen in aanvullend op de gelden voor professionalise-ring in de reguliere lumpsum.

De volgende overzichten geven weer welke be-dragen beschikbaar zijn voor de doelstellingen in het akkoord (in miljoenen euro) en hoe deze ingezet worden. Er geldt een voorbehoud van goedkeuring van de rijksbegroting in de be-treffende jaren. De middelen komen tranchege-wijs beschikbaar.

Financieel beleid

De Planning- en controlcyclus

Goed bestuur vraagt om een goede inrichting van:

beleidsvorming;

sturing;

beheersing;

toezicht;

Verantwoording.

Die inrichting bepaalt de vorm en inhoud van de ruggengraat van financiële sturing en verant-woording: de planning– en controlcyclus. Deze cyclus is een opeenvolging van handelingen die maakt dat er:

doelen worden geformuleerd;

budgetten worden begroot en vastgesteld;

de inzet van deze budgetten wordt gevolgd en behaalde doelen en bereikte resultaten worden geëvalueerd.

Financieel management moet dienstbaar zijn aan opbrengstgericht werken.

Financieel management Financieel management bestaat uit:

Financieel beheer Hierbij gaat het on de administratieve orga-nisatie waarin alle financiële handelingen die verlopen via administratieve procedures zijn vastgelegd in een financieel systeem.

Financieel beleid Het uitzetten en zo nodig bijstellen van de koers gericht op het bereiken van de doel-stellingen van de organisatie.

Stg. OBS Helmond heeft sinds 1 januari 2014 het financiële beheer en het financieel beleid volle-dig in eigen beheer. Daartoe werden relevante beleidsdocumenten ontwikkeld als:

financiële registratie (AFAS);

de jaarbegroting;

de meerjarenbegroting;

het jaarverslag.

Financieel management finan

cië

n

Pagina 22

Koers bepalen

Beh

ou

den

vaart

Pagina 23

‘een ideaal is een weg en geen doel’

Samen koers bepalen Dit koersplan is opgesteld om de koerslijnen naar de toekomst uit te stippelen en niets is zo onzeker als de toekomst. Vandaar een koersplan en geen vastgesteld strategisch beleidsplan voor de komende vier jaren.

Stg. OBS Helmond heeft een vloot met verschil-lende vaartuigen. Allen met een kundige beman-ning, divers van samenstelling en met een geza-menlijk doel voor ogen: goed openbaar onder-wijs voor alle kinderen. De routes die hierbij worden afgelegd zijn nimmer identiek, maar wel goed op elkaar afgestemd.

Koers houden Koers bepalen doen we samen. Dat betekent ook dat we daar samen verantwoordelijk voor zijn. Regelmatig controleren we of we de juiste koers te pakken hebben of dat we deze tussen-tijds moeten bijstellen.

De soms woeste zee die ‘onderwijs’ heet vraagt van ons om alert en proactief te handelen. Op welke OBS-boot je ook meevaart:

Houd koers en een behouden vaart toegewenst!

Samen leven, samen leren