Knokke-Heist en de klimaatwijziging

Knokke-Heist en de Knokke-Heist en de klimaatwijzigingklimaatwijziging

Danny DespiegelaereDanny Despiegelaere

Tussen twee fenomenen?Tussen twee fenomenen?

• Enerzijds de stijging van de zeespiegelEnerzijds de stijging van de zeespiegel

• Anderzijds de zandbank en verzanding?Anderzijds de zandbank en verzanding?

1. zeespiegelrijzing1. zeespiegelrijzing

• Enkele algemeenheden over onze Enkele algemeenheden over onze NoordzeeNoordzee

• Stijgt het niveau?Stijgt het niveau?• StormenStormen• Hoe beveiligen we ons het best?Hoe beveiligen we ons het best?

Enkele specifieke kenmerken van Enkele specifieke kenmerken van onze Noordzeeonze Noordzee

• Ligt nog maar 7.000 jaar voor onze kustLigt nog maar 7.000 jaar voor onze kust• Nauwelijks dieper dan 30 meter met een Nauwelijks dieper dan 30 meter met een

gemiddelde van 15 metergemiddelde van 15 meter• dieper ter hoogte van Noorwegen (700 dieper ter hoogte van Noorwegen (700

meter)meter)• Er is een getijdenverschil van 4,9 meter in Er is een getijdenverschil van 4,9 meter in

normale omstandighedennormale omstandigheden

Evolutie van de zeespiegelEvolutie van de zeespiegel

• Tijdens de ijstijd = + / - 15.000jaar) bij Tijdens de ijstijd = + / - 15.000jaar) bij ons enkel vasteland en de zeespiegel lag ons enkel vasteland en de zeespiegel lag

120 meter lager120 meter lager

• De kust liep van Schotland tot aan het De kust liep van Schotland tot aan het noorden van Denemarkennoorden van Denemarken

Evolutie van de zeespiegelEvolutie van de zeespiegel

• Na de ijstijd ( - 10.000 jaar) Opwarming Na de ijstijd ( - 10.000 jaar) Opwarming van de aarde met smelten van het landijs van de aarde met smelten van het landijs als gevolg, de zeespiegel stijgt gemiddeld als gevolg, de zeespiegel stijgt gemiddeld met 7 meter per 1000 jaar = 70 cm per met 7 meter per 1000 jaar = 70 cm per eeuw om rond het jaar -2000 nog een eeuw om rond het jaar -2000 nog een verschil te betekenen van verschil te betekenen van

- 6 meter t.o.v vandaag- 6 meter t.o.v vandaag

Evolutie van de NoordzeeEvolutie van de Noordzee

• Sindsdien geleidelijk vertraging van de Sindsdien geleidelijk vertraging van de zeespiegelstijging tot 7 à 10 cm per eeuwzeespiegelstijging tot 7 à 10 cm per eeuw

• Rond 1250 kwam de zee nog veel meer Rond 1250 kwam de zee nog veel meer landinwaarts met talrijke inhammenlandinwaarts met talrijke inhammen

• Sindsdien grote sediment neerzetting door Sindsdien grote sediment neerzetting door het bouwen van dijkenhet bouwen van dijken

Samenstelling bodem TieltSamenstelling bodem Tielt

• Cuesta van TieltCuesta van Tielt• Ontstaan in het eoceen = tussen de 54,4 Ontstaan in het eoceen = tussen de 54,4

en 33,t7 miljoen jaar geledenen 33,t7 miljoen jaar geleden• Vroeger kwam ook de zee tot hierVroeger kwam ook de zee tot hier• Zie hiervoor samenstelling bodem in de Zie hiervoor samenstelling bodem in de

““formatie van Tielt”““formatie van Tielt”

Formatie van TieltFormatie van Tielt

Bovenste 10 meter Fijn zand en schelpen

3m Stijve klei tot zandhoudende klei

0,5 m zandsteenlaag

10-15m Fijn zand met schelpen

1 a 2 m Dikke stijve klei

5m Fijn zand

Hoe is de evolutie nu?Hoe is de evolutie nu?

• Stijgt de zeespiegel nu nog verder?Stijgt de zeespiegel nu nog verder?

JA, onbetwistbaarJA, onbetwistbaar 1,5 à 2 mm per jaar sedert begin van de 1,5 à 2 mm per jaar sedert begin van de

jaren 1900 = 20 cm voor de laatste eeuw. jaren 1900 = 20 cm voor de laatste eeuw. Sinds 1993 gemiddeld 3,1 mm per jaarSinds 1993 gemiddeld 3,1 mm per jaar

Hoe is die 3,1 mm samengesteld?Hoe is die 3,1 mm samengesteld?

• De grootste factor is de uitzetting door de De grootste factor is de uitzetting door de opwarming van het water (1,8 mm)opwarming van het water (1,8 mm)

• Hierbij komt het afsmelten van de Hierbij komt het afsmelten van de ijskappen en gletsjersijskappen en gletsjers

• Derde factor is de verandering in de Derde factor is de verandering in de oceaanstromingenoceaanstromingen

Metingen sinds 1920 Metingen sinds 1920

Hoe is de evolutie nu?Hoe is de evolutie nu?

• Wordt de stijging opnieuw elk jaar groter?Wordt de stijging opnieuw elk jaar groter?

• Staat de zeespiegel in 2100 Staat de zeespiegel in 2100 80cm hoger?80cm hoger?

METEN !METEN !

Hoe meten we dit complex Hoe meten we dit complex gegeven ?gegeven ?

• Het zeeniveau wordt beïnvloed door Het zeeniveau wordt beïnvloed door verschillende factorenverschillende factoren

• Deze factoren werken door elkaar heen Deze factoren werken door elkaar heen en hebben hun eigen tijd- en ruimteschaalen hebben hun eigen tijd- en ruimteschaal

• Bepalen samen het uiteindelijk resultaatBepalen samen het uiteindelijk resultaat• Deze factoren zijn samengevat in de Deze factoren zijn samengevat in de

volgende tabelvolgende tabel

Bepalende factorenBepalende factorenprocesproces groottegrootte ti jdschaalt i jdschaal Ruimte Ruimte

golvengolven Enkele mEnkele m Enkele secEnkele sec Enkele Enkele tientallen mtientallen m

Wind en Wind en atm.drukatm.druk

1 m1 m Uren, Uren, dagendagen

West West -Europa-Europa

Eb en Eb en vloedvloed

4 m4 m 2x hoog en 2x hoog en 2 x laag2 x laag

Rond Rond amfidromisamfidromisch punt NZch punt NZ

Bepalende factorenBepalende factoren

Spring tij Spring tij dood tijdood tij

Enkele dmEnkele dm 2 weken2 weken wereldwijdwereldwijd

Hoek zon Hoek zon evenaarevenaar

Enkele dmEnkele dm Maart april Maart april sept - oktsept - okt

wereldwijdwereldwijd

Compactie Compactie ondergrondondergrond

Enkele cmEnkele cm 100 jaar100 jaar kustzonekustzone

Volume Volume waterwater

Enkele dm Enkele dm per eeuwper eeuw

wereldwijdwereldwijd

Quid broeikas effect?Quid broeikas effect?

• IJskappen smelten sneller ( noordpool en IJskappen smelten sneller ( noordpool en groenland)groenland)

• Temperatuur van het zeewater stijgt = Temperatuur van het zeewater stijgt = volume stijgingvolume stijging

• Als gevolg hiervan zal volgens het IPCC Als gevolg hiervan zal volgens het IPCC dit alleen verantwoordelijk zijn voor een dit alleen verantwoordelijk zijn voor een stijging van het niveau met 2 mm per jaar stijging van het niveau met 2 mm per jaar extraextra

OorzakenOorzaken

• Broeikaseffect:Broeikaseffect:

Het broeikaseffect wordt veroorzaakt Het broeikaseffect wordt veroorzaakt doordat bepaalde gassen zichtbaar doordat bepaalde gassen zichtbaar licht wel doorlaten maar een deel van licht wel doorlaten maar een deel van het infrarode spectrum niet.het infrarode spectrum niet.

Welke gassen in onze Welke gassen in onze atmosfeer ?atmosfeer ?De aardatmosfeer bestaat op zeeniveau uit:De aardatmosfeer bestaat op zeeniveau uit:NN22 ( (stikstofstikstof) (78,1 %) ) (78,1 %) OO22 ( (zuurstofzuurstof) (20,9 %) ) (20,9 %) Ar (Ar (ArgonArgon) (0.9 %) ) (0.9 %) HH22O (O (waterdampwaterdamp) (wisselende hoeveelheden) ) (wisselende hoeveelheden) COCO22 ( (kooldioxidekooldioxide) (0,03%) ) (0,03%)

sporengassen: sporengassen:

Ne (Ne (NeonNeon) (0.002%), ) (0.002%), CHCH44((methaanmethaan)) (0,0002 %), He ( (0,0002 %), He (heliumhelium) ) (0,0005%), Kr ((0,0005%), Kr (kryptonkrypton) (0.0001%), H) (0.0001%), H22 ( (waterstofwaterstof) (0,0001%), Xe () (0,0001%), Xe (xenonxenon) (0,00001%), N) (0,00001%), N22O (O (DistikstofoxideDistikstofoxide) (0,0001%), overige (0,001%) ) (0,0001%), overige (0,001%)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Stikstof

http://nl.wikipedia.org/wiki/Zuurstof

http://nl.wikipedia.org/wiki/Argon

http://nl.wikipedia.org/wiki/Water

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kooldioxide

http://nl.wikipedia.org/wiki/Neon

http://nl.wikipedia.org/wiki/Methaan

http://nl.wikipedia.org/wiki/Helium

http://nl.wikipedia.org/wiki/Krypton

http://nl.wikipedia.org/wiki/Waterstof

http://nl.wikipedia.org/wiki/Xenon

http://nl.wikipedia.org/wiki/Distikstofoxide

COCO22 koolstofdioxide koolstofdioxide

• Verbranden fossiele brandstofVerbranden fossiele brandstof• Planten- en dierlijk afvalPlanten- en dierlijk afval• Verdamping oceanenVerdamping oceanen• Ademhaling mens en dierAdemhaling mens en dier• Industriële processenIndustriële processen

Is er opwarming?Is er opwarming?

Sluit dit venster

Print dit venster

© KNMI

grootheidgrootheid laaglaag gemiddgemidd hooghoog

TempTemp + 1 °+ 1 ° +2°+2° +4°+4°

ZomerneerslagZomerneerslag + 1 %+ 1 % +2%+2% +4%+4%

WinterneerslagWinterneerslag + 6%+ 6% + 12%+ 12% + 25%+ 25%

LaagLaag GemiddGemidd hooghoog

ZeespiegelstijginZeespiegelstijgingg

+ 30 CM+ 30 CM + 60 CM+ 60 CM + 110 CM+ 110 CM

StormfrequentieStormfrequentie + 10%+ 10% +15 %+15 % + 20 %+ 20 %

Bron KNMI Bron KNMI NederlandNederland

klimaatgeschiedenisklimaatgeschiedenis

De klimaatgeschiedenis van onze aarde raakt steeds beter bekend:

•Klimaatarchieven worden steeds beter "gelezen“

•Het aards klimaat bl i jkt zeer variabel en "wankel" te zi jn

•De belangrijke twee dri jvende krachten zijn:–De aardbaan om de zon (Milankovitch)–De l igging van continenten ("continental drift")

•Deze twee zaken verklaren 75% van de kl imaatschommelingen

•De overige 25%: zonne-intensiteit, vulkanen, broeikaseffectKlimaatarchieven geven vele aanwijzingen voor de buiten-proportionele invloed van minieme zonnefluctuaties op het kl imaat. Het mechanisme is echter tot dusver totaal onbegrepen!

Welke evolutie zien we zekerWelke evolutie zien we zeker

• Meer winterneerslagMeer winterneerslag• Minder zomerregendagen maar wel Minder zomerregendagen maar wel

grotere hoeveelheden ineens en zeer grotere hoeveelheden ineens en zeer lokaallokaal

• TemperatuurstijgingTemperatuurstijging• Minder mistdagen ( tot -50%)Minder mistdagen ( tot -50%)• Stijging van de zeespiegelStijging van de zeespiegel

Wat zijn we niet zeker?Wat zijn we niet zeker?

• Evolutie van de stormen!Evolutie van de stormen!

Probleem van de stormenProbleem van de stormen

• Of welke stappen dienen ondernomen te Of welke stappen dienen ondernomen te worden om de veiligheid te waarborgen?worden om de veiligheid te waarborgen?

• Februari 1953Februari 1953• December 1703December 1703

Kans op het voor komen van de storm geeft haar krachtkracht aan.

De kracht van een storm

Traditionele schaal (Beaufort) niet voldoende

Kracht wordt uitgedrukt in statistische cijfers :

De zogenaamde ‘Retourperiode’

Situatie TieltSituatie Tielt

• Cuesta van Tielt = heuvelCuesta van Tielt = heuvel• Plateau van TieltPlateau van Tielt• Max 50 m hoogte maar met zeer vlug Max 50 m hoogte maar met zeer vlug

verval verval • Zie hiervoor de Poekebeek met verval van Zie hiervoor de Poekebeek met verval van

45m naar 8 m op 15 km45m naar 8 m op 15 km

Internationale Kustverdediging

Verdediging in Zeeland (NL) : 4.000 jarig

Verdediging bij Rotterdam (NL) : 10.000 jarig

Denemarken : Thyboron 1.000 jarig

F, UK : bijzondere waarden 1.000 jarig

De Vlaamse Kust moet aan een niveau van kustverdediging komen dat in overeenstemming is met de initiatieven in het buitenland

Vlaamse KustverdedigingEr is nog geen Vlaams decreet dat de minimum veiligheidsnormen vastlegt.

Wel is er onder leiding van het Vlaams Waterbouwkundig Laboratorium een studie lopende rond het veiligheidsniveau dat de Vlaamse waterkeringen moeten hebben.

Nu al kan worden aangenomen dat ze niet veel van de Nederlandse normen af zullen wijken. (Vergelijkbare situatie)

Vlaamse kust moet een minimum verdedigingsniveau van een 1.000 jarige storm krijgen

Ostend: extreme hydrodynamic conditions for a Ostend: extreme hydrodynamic conditions for a 1000 year return period1000 year return period

* H includes an estimated sea level rise of 0.3 m between the present and 2050

* high water at mean spring tide (at present): H = 4.69 m (TAW)

Direction Significant wave height Hmo (m)

Water level H (m) (ref. level TAW)

Peakperiod Tp (s)

Direction at deep water

WNW 4.93 6.70 12.2 W

NW 5.04 6.95 12.2 WNW-NW

NNW 5.05 7.00 12.0 NNW-N

N 4.55 6.40 11.6 NNE

NNE 3.52 5.85 11.1 NE

All directions 5.12 7.30

Storm van 1953Storm van 1953

• Was een 250 jarige stormWas een 250 jarige storm• Men telde in Nederland 1835 doden in België 22Men telde in Nederland 1835 doden in België 22• OP zee lieten 220 vissers het leven…..OP zee lieten 220 vissers het leven…..• Windsnelheden tot 195 km/h op zee en tot Windsnelheden tot 195 km/h op zee en tot

150km/h aan de kust150km/h aan de kust• 37 bressen langs onze kust waarvan 15 in 37 bressen langs onze kust waarvan 15 in

Knokke-HeistKnokke-Heist• 250.000 ha stonden onder water in Nederland 250.000 ha stonden onder water in Nederland

en Belgiëen België• 3,1 m boven normaal peil !!!3,1 m boven normaal peil !!!

Waarom zo vernietigend?Waarom zo vernietigend?

• Samenloop van omstandighedenSamenloop van omstandigheden - springtij- springtij - zware Noorderstorm (NNW)- zware Noorderstorm (NNW) - van lange duur ( drie dagen)- van lange duur ( drie dagen) - zware depressie- zware depressie - ligging van Nederland en de oostkust- ligging van Nederland en de oostkust - hoogwaterpeil op 6,80 m kust + golven- hoogwaterpeil op 6,80 m kust + golven

Wat doen we om een herhaling te Wat doen we om een herhaling te vermijden en gelijktijdig de stijging vermijden en gelijktijdig de stijging van de zeespiegel op te vangenvan de zeespiegel op te vangen

• Meegroeien met de zee!Meegroeien met de zee!

• Natuurlijke dynamiek herstellen als wapen Natuurlijke dynamiek herstellen als wapen tegen de zeespiegelstijgingtegen de zeespiegelstijging

• Dit is het basisprincipe van MDKDit is het basisprincipe van MDK

Hoe? Meegroeien?Hoe? Meegroeien?

• Enkel door zachte maatregelenEnkel door zachte maatregelen - Zandsuppleties- Zandsuppleties - Duinvorming- Duinvorming - golfbrekers- golfbrekers - strandhoofden- strandhoofden

Toestand Knokke-Heist nuToestand Knokke-Heist nu

• Minder gevaarlijk dan in 1953 door Minder gevaarlijk dan in 1953 door strekdammen Zeebrugge strekdammen Zeebrugge ( onrechtstreeks)( onrechtstreeks)

• Er is nu winst van zand ipv erosie maar dit Er is nu winst van zand ipv erosie maar dit telt niet voor gans Knokke-Heisttelt niet voor gans Knokke-Heist

• Maatregelen op korte termijn = 60.000 à Maatregelen op korte termijn = 60.000 à 85.000 kubieke meter telkens nog voor 1 85.000 kubieke meter telkens nog voor 1 julijuli

• Maatregelen op langere termijn. Normaal Maatregelen op langere termijn. Normaal zou in het zoute 300.000 kubiek via zou in het zoute 300.000 kubiek via opspuitingen ( dit is ons beloofd….)opspuitingen ( dit is ons beloofd….)

Toestand Knokke-HeistToestand Knokke-Heist

• Enkele aanpassingen thv Knokke centrum Enkele aanpassingen thv Knokke centrum en het Zouteen het Zoute

• Up to date maken van de tweede linieUp to date maken van de tweede linie• Overleg met NederlandOverleg met Nederland

Grootste gevaar komt uit het Grootste gevaar komt uit het binnenlandbinnenland

• LokaalLokaal• NederlandNederland

Conclusie over zeespiegelrijzingConclusie over zeespiegelrijzing

• Geen paniekGeen paniek• Toestand elk jaar opvolgenToestand elk jaar opvolgen• Heist en Duinbergen relatief veiliger dan Heist en Duinbergen relatief veiliger dan

vroegervroeger• Knokke en het Zoute onveiligerKnokke en het Zoute onveiliger

Deel II De verzanding in Deel II De verzanding in Knokke-HeistKnokke-Heist• Zandbank is het topje van de ijsbergZandbank is het topje van de ijsberg• Veel meer aan de handVeel meer aan de hand• Hoe reageren?Hoe reageren?• Meten is wetenMeten is weten

Foto: KBIN-Foto: KBIN-BMM BMM ©©

Modellenstudie van de Modellenstudie van de ontwikkelingontwikkelingvan de zandbank te Heistvan de zandbank te Heist

Dries Van den Eynde, Fritz Francken & Brigitte LauwaertDries Van den Eynde, Fritz Francken & Brigitte Lauwaert

Beheerseenheid Mathematisch Model NoordzeeBeheerseenheid Mathematisch Model NoordzeeKoninklijk Belgisch Instituut voor NatuurwetenschappenKoninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen

Studiegebied basislijnStudiegebied basislijn

Probleem is drieërleiProbleem is drieërlei

• Zandbank zelfZandbank zelf

• De geulDe geul

• De vooroever ter hoogte van Heist en De vooroever ter hoogte van Heist en Duinbergen en geleidelijk ook AlbertstrandDuinbergen en geleidelijk ook Albertstrand

Hydrodynamisch model Hydrodynamisch model

Hydrodynamisch model Hydrodynamisch model

Opnieuw

Metingen van stromingen en Metingen van stromingen en bodemstalenbodemstalen

Sedimenttransportmodel Sedimenttransportmodel

• Maar er is meer aan de hand dan enkel Maar er is meer aan de hand dan enkel in Heist !!!!in Heist !!!!

1970 1980 1990 2000

1969

Bron: Rijkswaterstaat Zeeland - Meetadviesdienst

Morfologische evolutie in beeldMorfologische evolutie in beeld

1970 1980 1990 2000

1971



1970 1980 1990 2000

1973



1970 1980 1990 2000

1975



1970 1980 1990 2000

1977



1970 1980 1990 2000

1979



1970 1980 1990 2000

1981



1970 1980 1990 2000

1983



1970 1980 1990 2000

1985



1970 1980 1990 2000

1987



1970 1980 1990 2000

1990



1970 1980 1990 2000

1993



1970 1980 1990 2000

1995



1970 1980 1990 2000

1997



1970 1980 1990 2000

1999



1970 1980 1990 2000

2003



Verwachte verhoging per jaar Verwachte verhoging per jaar

Zandbank kruinZandbank kruin 15 cm15 cm

geulgeul 9 cm9 cm

Vooroever Heist en Vooroever Heist en DuinbergenDuinbergen

7,5 cm7,5 cm

Prognose van de evenwichtskustlijn die voorzien wordt bereikt te worden binnen enkele decaden

Een voorbeeld uit de praktijkEen voorbeeld uit de praktijk

• Op 1500 m in zee voor Duinbergen 20 Op 1500 m in zee voor Duinbergen 20 jaar terug nog 5m diepgang.jaar terug nog 5m diepgang.

• Nu nog 1m 80 !!!Nu nog 1m 80 !!!• Quid toekomst VVW HeistQuid toekomst VVW Heist• Quid toekomst RBSC DuinbergenQuid toekomst RBSC Duinbergen• Quid impact verzanding op toeristisch Quid impact verzanding op toeristisch

productproduct

Reeds voorgestelde suggestiesReeds voorgestelde suggesties

• Baggeren éénmalig (4M euro + 1M jaar)Baggeren éénmalig (4M euro + 1M jaar)• Op zijn beloop laten –breed nat strand -Op zijn beloop laten –breed nat strand -• Nieuw sterneneilandNieuw sterneneiland• Dam in zeeDam in zee

Het dilemmaHet dilemma

• Enerzijds beter beschermd tegen de Enerzijds beter beschermd tegen de zeespiegelrijzingzeespiegelrijzing

• Anderzijds het gevaar van verdere Anderzijds het gevaar van verdere verzanding met zijn economische verzanding met zijn economische gevolgen ( zie Zeebrugge westelijke dam)gevolgen ( zie Zeebrugge westelijke dam)

• Het groene gevaar Het groene gevaar

Welke stappen te ondernemen?Welke stappen te ondernemen?

• De zaak ook politiek laten opvolgenDe zaak ook politiek laten opvolgen• Een vervolg geven aan het debat die in het CC Een vervolg geven aan het debat die in het CC

Scharpoord hierover is gestart en teveel het Scharpoord hierover is gestart en teveel het aspect natuur heeft beklemtoond. Zonder de aspect natuur heeft beklemtoond. Zonder de economische impact te onderzoeken. Socio economische impact te onderzoeken. Socio economisch onderzoek start deze weekeconomisch onderzoek start deze week

• Oplossingen op korte termijn (sluiten van Oplossingen op korte termijn (sluiten van dumpingsite voor Knokke-Heist?)dumpingsite voor Knokke-Heist?)

• Het volgen van de conclusies van de Het volgen van de conclusies van de wetenschappers die dit fenomeen hebben wetenschappers die dit fenomeen hebben bestudeerdbestudeerd

12/Assets/PAANVRAGEN

Onderzoekers stellen voorOnderzoekers stellen voor

• Vervolgonderzoek sedimentVervolgonderzoek sediment• Vervolgonderzoek lodingenVervolgonderzoek lodingen• Onderzoek baggerstortingenOnderzoek baggerstortingen• Baders en wandelaars wijzen op het Baders en wandelaars wijzen op het

gevaar ! (geul)gevaar ! (geul)• Socio-economische studieSocio-economische studie• Architectuurwedstrijd ?Architectuurwedstrijd ?

Knokke-Heist en de klimaatwijziging

News & Politics

Transcript of Knokke-Heist en de klimaatwijziging