KLUP · 2020. 9. 9. · kan en zo de gezellige en avontuurlĳ ke missie van Klup te waarborgen. Hoe...

nr. 0

3 • s

ept -

nov

202

0 • €

3,9

9A

P

‘Leven en laten leven’‘Leven en laten leven’Loretta Schrijver:

KLUPGENIETEN DOE JE NU

KLUP03

SEPTEMBER - N

OVEM

BER 2020 • WW

W.KLUPPEN

.NL

Feiten en fabels over haarverliesVoor vrouwen én mannen

WAAROM WE NIET (WILLEN) NADENKEN OVER

GELD VOOR LATER

DOSSIERHOE HOUD JE HET GEZOND IN JE DARMENINTERVIEWAndré van Duin:

“Het wordt nooit meer hetzelfde”

HOTSPOTS11 bijzondere

overnachtingen in eigen land

PASSIEKlupper Freek vliegt al 50 jaar tussen de wolken

Goed voor lichaam en geest

VRIENDEN OM TE LEVEN

001_COV_KL2003_Cover KLUP.indd 1001_COV_KL2003_Cover KLUP.indd 1 05-09-20 22:1705-09-20 22:17

Michiel en Michelle samen met community managerJaap Houweling en klupper Anke.

VOORWOORD

Die vraag is ons de voorbije maanden vaak gesteld. Dat is natuurlĳ k niet verwonderlĳ k, omdat Klup draait om het avontuur, er samen op uit gaan en zo nieuwe mensen te ontmoeten. En hoewel het soms echt een uitdaging was, kwamen we dankzĳ de vindingrĳ kheid van onze community tot het inzicht dat we ook in aangepaste vorm en op anderhalve meter samen van het leven kunnen genieten. Er werd gefi etst en gezeild tĳ dens activiteiten of op vakanties in eigen land. In Rotterdam kon je zelfs kluppers van de Euromast zien abseilen.

Wat mag, wat kan?Zodoende zoemde bĳ het maken van dit derde nummer van Klup Magazine de kenmerkende vragen van deze tĳ d door ons achterhoofd: Wat kan? Wat mag? En vooral: Hoe zorgen we ervoor dat we in tĳ den van regels en restricties met onze artikelen kunnen blĳ ven inspireren? Door de kunst af te kĳ ken bĳ de kluppers, bleek het antwoord tamelĳ k simpel: door te focussen op wat wél kan en zo de gezellige en avontuurlĳ ke missie van Klup te waarborgen. Hoe we dat doen lees je in dit speciale nummer. En dat vinden we belangrĳ k.Want nu de zon weer vroeger achter de horizon ver-dwĳ nt en de donkere maanden aanbreken, weten we uit

“MOGEN WE WEER?”

ervaring hoe fi jn het is om samen te zĳ n. En als dat samen-komen lastig wordt, verzinnen we er wat op. Door bĳ voorbeeld weer met honderden tegelĳ k digitaal op stedentrip te gaan, zoals we deden tĳ dens de video-rond-leidingen door Berlĳ n en Amsterdam. Of door zingend het weekend in te gaan tĳ dens een van de online Singa-longs. Thuis vanaf de bank, en toch samen.We hopen dat we je in dit nummer kunnen inspireren om dat mogelĳ k te maken. We nemen je onder meer mee op reis naar binnen- en buitenland, proeven van andere culturen en reizen terug in de tĳ d. En nog veel, veel meer. Inspiratie gekregen? Kĳ k dan eens in de Klup app. Daar vind je wekelĳ ks honderden activiteiten en delen we tips, ervaringen en de mooiste verhalen.Dus om terug te komen op de vraag, zeggen we volmon-dig: ja, we mogen weer. Al moeten we tien meter uit elkaar zitten, we gaan er samen wat van maken!

Op naar een actieve herfst!

Michelle en Michiel Oprichters Klup

Volg Klup via: facebook.com/kluppen @klupinsta www.kluppen.nl facebook.com/kluppen @klupinsta www.kluppen.nl

| 3KLUP

003_BW_KL2003_Voorwoord.indd 3003_BW_KL2003_Voorwoord.indd 3 05-09-20 22:1805-09-20 22:18

tips voor een fijn

Handige

pensioen!

Pensioen Hulp De Pensioen Hulp van Nationale-Nederlanden helpt 50-plussers om zich op een toegankelijke manier voor te bereiden op het pensioen. Misschien duurt het nog even, maar toch is het goed hier alvast over na te denken. Ontvang gratis en vrijblijvend handige tips.

Meer informatieKijk snel op www.nn.nl/pensioenhulp.

003_BW_KL2003_Voorwoord.indd 2003_BW_KL2003_Voorwoord.indd 2 05-09-20 22:1805-09-20 22:18

GA MEE OP

KLUPWEEKEND VANAF €145,-

P.P.

“Cruisen aan de Kade”

ONTDEK ROTTERDAM

Het ss Rotterdam is het voormalige vlaggenschip van de Holland-Amerika Lijn. Dit stoomschip maakte op 3 september 1959 haar eerste reis met als bestemming New York. Sindsdien heeft het ss Rotterdam vele wereldzeeën bevaren en is het rijk aan verhalen en historie. Nu heb jij de kans om te ervaren hoe het cruisen in de jaren ’50 er aan toe ging. Ondanks dat dit schip niet gaat varen, kriebelt het toch bij de gedachte dat je op ‘minicruise’ gaat met spectaculair uitzicht op de Maas!

SPECIAAL VOOR KLUP HEEFT WESTCORD HOTELS EEN SPECIALE AANBIEDING! Ga je mee naar Rotterdam voor een echt Klupweekend? Verblijf met kleine groepjes op het ss Rotterdam met een uniek arrangement!

Klup weekend in Rotterdam• 1 x overnachting in een Superior Kamer • Uitgebreid ontbijtbuffet • Ontvangst met koffie • Uitwaaien & Zwaaien rondleiding over het schip • Kaartje voor Watertaxi • Lunch in Hotel New York • Klup Ontdek-kingstocht Rotterdam • 3-gangendiner in Lido Grill Restaurant • Gratis parkeren

Aankomst: elke zaterdag in november, december en januari 2021• Maximaal 10 personen per groep• Prijs: vanaf €145,- p.p. o.b.v. 2 personen per kamer (aparte bedden) - 1persoonskamers met toeslag

ProgrammaDAG 111.00: Ontvangst op het ss Rotterdam met een kop koffie en wat lekkers12.00: Uitwaaien & Zwaaien rondleiding over het schip13.00: Watertaxi vanaf het ss Rotterdam naar Hotel New York13:15: Chef’s lunch in Hotel New York14.15: Vrije tijd19.00: 3-gangendiner in Lido Grill RestaurantDAG 210.00: Ontbijt + uitchecken11.00: Klup Ontdekkingstocht Rotterdam (bij heel slecht weer alternatief)13.00: Einde programma

Informatie en boek op www.westcordhotels.nl/klup

4 | KLUP

004_BW_KL2003.indd 4004_BW_KL2003.indd 4 22-08-20 17:4222-08-20 17:42

70

28 08

06 Over Klup.nlKlaar om nieuwe dingen te ontdekken?

08 Kl(updates)

12 Loretta Schrijver‘Vij� ig jaar geleden ontmoette ik mijn huidige liefde voor het eerst’

16 Rages van toen

22 Lekker puzzelen

23 Feiten & fabels over haarverliesVoor mannen én vrouwen

28 KlupmomentenDe leukste, gezelligste en mooiste momenten van kluppers

32 Waarom we niet (willen) nadenkenover geld voor later

38 Oude liefdesJohn Lennon & Yoko Ono

42 OpenhartigAnke (66) keert na 35 jaar in haar eentje terug naar Nederland

46 Hoe houd je je darmen gezond

54 Catherine Deneuve (76)Niet klein te krijgen

58 Vrienden om te leven

63 André van Duin“Het wordt nooit meer hetzelfde”

68 Hersenvoer

70 Reisverslag van het mooie Madeira

74 Dat sjaaltje kan altijd nog…Zo pak je de lee� ijdverraders aan

79 Lekker puzzelen

80 Green HappinessVier snelle en makkelijke vegan recepten

84 Dilemma: kiezen voor je nieuwe liefde of mantelzorg

88 11 bijzondere overnachtingen in eigen land

93 Lekker puzzelen

96 Klupper Freek vliegt al 50 jaar tussen de wolken

99 Colofon en neem een abonnement op Klup

Inhoud

54

80

16

| 5KLUP

005_BW_KL2003_Inhoud.indd 5005_BW_KL2003_Inhoud.indd 5 23-08-20 20:5023-08-20 20:50

DOWNLOAD DE KLUP-APP VIA DE APPSTORE OF PLAYSTORE OF KIJK OP WWW.KLUPPEN.NL VOOR MEER INFORMATIE

PROBEER

KLUP NU

GRATIS

Klaar om nieuwe dingen te ontdekken?

• Een unieke manier van online ontmoeten

• Bekijk en organiseer activiteiten

• Word onderdeel van de bruisende Klup community

6 | KLUP

006_BW_KL2003_over Kluppen.indd 6006_BW_KL2003_over Kluppen.indd 6 23-08-20 13:4023-08-20 13:40

“Je leert snel nieuwe mensen kennen. Er zijn

gigantisch veel activiteiten,

keuze zat!”

DOWNLOAD DE KLUP-APP VIA DE APPSTORE OF PLAYSTORE OF KIJK OP WWW.KLUPPEN.NL VOOR MEER INFORMATIE

Klaar om nieuwe dingen te ontdekken?

WAT IS KLUP?Klup is begonnen als een social platform (app) waarbij het gebruikers (kluppers) online verbindt met als doel offl ine ontmoetingen te faciliteren. Inmiddels zijn er via het platform meer dan 125.000 connecties ontstaan en vinden er wekelijks 200 activiteiten plaats, georgani-seerd door de community zelf.

Klup bereikt de community via haar eigen app, website en sinds eind 2019 ook via haar eigen Klup magazine. Via deze kanalen hee� Klup als doel het inspireren en verbinden van de actieve vij� iger!

VITALITEIT:WANDELEN

YOGAFIETSEN

WATERSPORT

REIZEN: STEDENTRIPS

WEEKENDJE WEG VERRE REIZEN

WINTERSPORT ONTDEK NL

CULTUUR:KUNST

MUZIEKDANS

THEATERCULINAIR

“Leuke mensen, leuke activiteiten, losse cultuur mede doordat

het niet gericht is op het zoeken/krijgen van een levenspartner”

Scan deze QR code en download de app.

| 7KLUP

006_BW_KL2003_over Kluppen.indd 7006_BW_KL2003_over Kluppen.indd 7 23-08-20 13:4023-08-20 13:40

RESTAURANT:

VuurtoreneilandWaar veel restaurants opscheppen met het

woord ‘beleving’, kan Vuurtoreneiland deze

claim echt waarmaken. Het avontuur begint

al bij het Amsterdamse Lloyd Hotel waar je

samen met de andere gasten aan boord stapt

van een historische veerboot. Deze brengt je

naar het eiland gelegen in het Markermeer,

waar de iconische vuurtoren je tegemoet

schijnt. Eenmaal aangekomen eet je zomers in

de kas en ’s winters in het ondergrondse fort uit

1893. Op het eiland kweken de koks hun eigen

groenten, lopen de dieren los rond en wordt er

gekookt op open vuur. Het eiland en het eten

staan garant voor sprookjesachtige avond.

Reserveren kan op www.vuurtoreneiland.nl

8 | KLUP

008_BW_KL2003_Klupdates.indd 8008_BW_KL2003_Klupdates.indd 8 22-08-20 17:4522-08-20 17:45

KL(UPDATE)Boeken, theater, films en musicals

FESTIVAL:

NEDERLANDS FILM FESTIVAL 2020Hoewel de meeste festivals dit seizoen zijn afgelast, gaat de 40e

editie van het Nederlands Film Festival dit jaar wél door. Waar het

evenement normaal gesproken op en rondomde Neude in Utrecht

plaatsvindt, kun je de voorstellingen, premières en talkshows dit

jaar thuis vanaf de bank volgen. De organisatie zal alle evene-

menten namelijk live gaan uitzenden op de website. Ook kun je

hier interactieve rondleidingen volgen en deelnemen aan diverse

masterclasses. Ondanks alle aanpassingen zal het festival ook dit

jaar worden afgesloten met de uitreiking van de Gouden Kalveren.

Het NFF 2020 is tussen 25 september en 3 oktober te volgen

via filmfestival.nl

PODCAST: DE SHOWBIZZMOORD

EEN KRANKZINNIGE RECON-STRUCTIEOp 10 november 1981 wordt de flamboyante platenbaas

Bart van der Laar op zijn oprit aangetroffen met een

kogel in zijn hoofd. Drie dagen later overlijdt hij. Van

der Laar was dankzij een leven vol drank, drugs en seks

een populaire figuur in de roddelpers die direct na de

aanslag druk speculeert over de mogelijke daders. Mede

omdat het onderzoek van onder meer de Telegraaf en de

politie elkaar in de weg zitten, is de moord bijna 40 jaar

later nog steeds niet opgelost. In deze podcast gaan de

makers samen met de hoofdpersonen van toen terug in

de tijd om het mysterie op te lossen. Een waargebeurd

verhaal vol complotten, krankzinnige wendingen en

openhartige getuigen.

De podcast De Showbizzmoord is gratis te

beluisteren op Spotify en op de NPO-app.

CABARET: TOOMLER

HET BESTE VAN EEN VERLOREN SEIZOENOmdat de coronacrisis de culturele agenda

enorm overhoop heeft gegooid, hebben veel

cabaretiers hun tour uitgesteld of afgezegd.

Gelukkig is Toomler wel weer open, het comedy-

café in de kelder van het Amsterdamse Hilton

Hotel. Hier wordt het podium zes avonden per

week bestegen door nieuwe en gevestigde leden

van Comedy Train. Bij dit gezelschap zijn vrijwel

alle grote (en nieuwe) namen uit de Nederlandse

cabaretwereld aangesloten. Voor een klein

publiek spelen zij nieuw werk of een aangepaste

versie van het programma dat ze oorspronkelijk

naar de grote theaters zouden brengen.

Kaarten zijn te bestellen op comedytrain.nl

| 9KLUP


KL(UPDATE)

APP: TOO GOOD TO GO

LEKKER ETEN ÉN VERSPILLING TEGENGAANIn Nederland verdwijnt ieder jaar tussen de 1,7 en 2,5 miljoen ton

voedsel in de vuilnisbak. Zonde van het eten, zonde van het geld en

zonde van de tijd die we in het bereiden van gerechten steken. Om

verspilling tegen te gaan is de app Too Good to Go in het leven geroe-

pen. De app geeft je een seintje als bedrijven die voedsel verkopen,

van restaurant tot kaasboer, van traiteur tot bakker, bij jou in de buurt

een overtollige voorraad hebben. Jij kunt het eten dan voor een zacht

prijsje op komen halen. Zo hoeft het bedrijf niets weg te gooien en kun

jij op een smakelijke en goedkope manier verspilling tegengaan.

De app is te downloaden in de Google Play Store en de App

Store. Geschikt voor smartphone en tablet. Kijk voor meer info op

www.toogoodtogo.nl

BOEK: UIT HET LEVEN VAN EEN HOND VAN SANDER KOLLAARD

ZOMAAR EEN ZATERDAG IN WEESPHenk is een uitgebluste IC-verpleegkundige van achterin de vijftig die samen met zijn zieke hond

Schurk maar wat aanmoddert in het leven. Henk is gescheiden, leidt een ongezond vrijgezellen-

bestaan en vraagt zich steeds vaker af waar het leven nu om draait en welke rol hij daar in vervult.

Uit het leven van een hond is een indringend maar vrolijk portret over zomaar een man, die op een

warme zaterdag samen met zijn hond tijdens zijn alledaagse handelingen het leven overpeinst.

Schrijver Sander Kollaard heeft met Henk een zeer herkenbaar personage geschapen, vol scherpte

en aanstekelijke nuchterheid. Zijn zoektocht naar zingeving en optimisme is prachtig opgeschreven

door Kollaard, die daarvoor beloond werd met de Libris Literatuurprijs.

Uit het leven van een hond ligt nu in de winkels en is tevens verkrijgbaar als luisterboek.

SERIE: BABYLON BERLIN

INTRIGES IN HET BROEIERIGE BERLIJN VAN DE JAREN 30De getraumatiseerde veteraan uit de Eerste Wereldoorlog Gereon Rath

wordt als zoon van de burgemeester van Keulen naar Berlijn gezonden

om als rechercheur een pijnlijk familiegeheim onder het tapijt te schuiven.

Maar zijn opdracht verdwijnt naar de achtergrond als hij zich langzaam-

aan verliest in zijn speurwerk en het bruisende Berlijn vol politieke onrust,

seksuele losbandigheid en corruptie. Babylon Berlin is de duurste Duitse

productie ooit en dat is te zien. Het ietwat gecompliceerde maar schit-

terend uitgerolde verhaal wordt gedragen door een sterrencast in decors

van de buitencategorie. Een serie die iedere aflevering spannender

wordt en waarin de tijdsgeest van de wankele Weimarrepubliek overtui-

gend naar voren komt.

De eerste drie seizoen van Babylon Berlin zijn te zien op Videoland.

10 | KLUP


2 4

1 3 Luister muziek met Spotify Luistert u graag naar uw favoriete artiest of bent u juist altijd op zoek naar nieuwe inspiratie? Met een gratis of betaald Spotify-account hebt u een schat aan muziek tot uw beschikking. Ga op zoek naar uw favoriete artiesten of liedjes en maak afspeellijsten of doe inspiratie op met nieuwe artiesten.

Wandel virtueel door een museumHebt u altijd al dat ene schilderij in het Rijks-museum, de Hermitage of het Louvre willen zien, maar komt u er niet aan toe om erheen te gaan? Ga op pad met Google Arts & Culture en wandel virtueel door deze, of talloze andere, musea. In totaal staan tienduizenden werken online en staat de virtuele deur naar duizenden musea open. Welk museum bezoekt u als eerste?

Inspiratie

Wilt u meer tips voor online vermaak? Of wilt u juist weten hoe internet u meer gemak kan bieden? Ga naar Seniorweb.nl/online-gemak-en-vermaak

TELEFOON: 030 – 276 99 65 OF WWW.SENIORWEB.NL/KLUP

Leen e-boeken bij de bieb Op zoek naar e-boeken voor uw e-reader, tablet of smartphone? Neem eens een kijkje in de collectie van ruim 20.000 e-boeken van de bibliotheek. Bent u geen lid, maar hebt u wel interesse? Word dan lid van de digitale bibliotheek, speciaal om e-boeken te lenen. Per keer kunt u tien e-boeken lenen die drie weken op uw apparaat blijven staan.

Los online puzzels op Kunt u ook urenlang nadenken over dat ene woord in een cryptogram dat op het puntje van uw tong ligt of over welk cijfer er in welk vakje moet bij die moeilijke sudoku? Ook via internet kunt u heerlijk puzzelen. Of u nu van Sudoku’s, kruiswoordpuzzels of doorlopers houdt; op internet komt iedere puzzelaar aan zijn of haar trekken.

VOOR HET NAJAAREen museum bezoeken, naar uw favoriete muziek luisteren of een goed

boek lezen. Activiteiten die we waarschijnlijk allemaal wel eens doen en die ook allemaal online kunnen. SeniorWeb zet vier leuke tips voor online

ontspanning en vermaak op een rij.

011_BW_KL2003_Senior Web.indd 11011_BW_KL2003_Senior Web.indd 11 06-09-20 11:0706-09-20 11:07

&INTERVIEW

De 64-jarige presentatrice begon haar carrière als nieuwslezeres bij RTL4, en maakte daarna de overstap naar Omroep Max, waar ze een eigen talkshow had. “Daar ben ik overspannen van geraakt”, vertelde Loretta ooit in een interview met Libelle. “Ik had daar een pro-gramma dat ook nog eens mijn naam droeg, wat ik afgrijse-lijk vond.” Tegenwoordig is ze samen met Quinty Trustfull en Pernille La Lau het boegbeeld van Koffietijd, waarvan ze vindt dat het in alle disciplines het moeilijkste program-ma van de Nederlandse televisie is om te maken.

Grootste misverstand over Koffietijd?“Dat het ‘maar Koffietijd’ is. Het is gewoon een moeilijk programma om te maken, zeker ook door alle lichtvoetig-heid die er inzit. De Goede Doelen Loterij zit erachter dus je behandelt ook onderwerpen als vluchtelingen, natuur en milieu. Álles wordt er behandeld, elke dag is weer helemaal

Boegbeeld van Koffietijd blijft doorgaan

Loretta Schrijver (64) presenteert al 10 jaar lang Koffietijd op RTL4,

een rol die haar op het lijf geschreven is en ze nog lang

niet zat is. “Vergeet niet dat Koffietijd een heel allround

programma is. Er wordt helaas wel eens wat laatdunkend over

gedacht. Zo onterecht! Het intellectuele deel van Nederland

schaamt zich er nog steeds wel eens voor dat ze bij ons te gast

zijn, al is dat gelukkig minder geworden dan een paar jaar terug. Dat dedain verdwijnt

eindelijk. Het is ook een soort bucket list-ding. Je moet

ook een keer bij Koffietijd hebben gezeten, zoiets.’’

MIJN MOTTO:

Levenlaten leven

12 | KLUP

012_BW_KL2003_Interview Loretta Schrijver.indd 12012_BW_KL2003_Interview Loretta Schrijver.indd 12 23-08-20 13:3823-08-20 13:38

& | 13KLUP


anders. Bij The Voice of Holland of andere grote shows wordt ook veel scherpte van je verwacht, maar er is wel altijd een vast draaiboek en de camerashots liggen altijd vast. Onze studio is groot en we zitten telkens weer op verschillende plek-ken. Ook soms elders op locatie. Bij ons heb je lange items, korte items, gezellig-heid en zwaardere maatschappelijke items.

Nooit iets anders?“Het is zo veelzijdig, waarom zou ik iets anders willen? Het enige dat je kan nek-ken is dat vroege opstaan. De wekker gaat dagelijks om half zes. Dat went nooit. De hoogtij Coronatijd gooide behoorlijk roet in het eten, het was een verplichte pauze. Inmiddels hebben we alles opgepakt. Er komt vast een moment dat ik het wel welletjes vind, maar daar ben ik nu helemáál niet mee bezig.’’

Verlangens terug naar RTL Nieuws?“Wat de verdieping betreft: naast Koffietijd spreek ik ook veel documentaires en luisterboeken in. Dus ik krijg nog steeds al die ontwikkelingen mee. Ik ging weg bij het nieuws, omdat ik klaar was met de waan van de dag, de hype van het

moment. Ik wilde meer doen met dieren, natuur en milieu. Weggehoond werd ik. Maar dat is de lange adem, de essentie van het leven toch?’’

De liefde?Al ruim 25 jaar is Loretta samen met Lou Vaz Dias, de man met wie ze al een geheime affaire beleefde toen ze net het huis uit ging. Hoewel de presentatrice zich in het verleden niet aan één man wilde binden, denkt ze daar door Lou anders over. ‘Hij is voor mij de enige man. Wij worden samen oud.’ Het is vijftig jaar geleden dat Loretta haar partner Lou Vaz Dias voor het eerst ontmoette. Zij was toen een puber en Lou, die ruim tien jaar ouder is dan de Koffietijd-presentatrice, was bevriend met haar vader. Eerder vertelde Loretta in het tijdschrift Vriendin dat ze als jong meisje een geheime verhouding met Lou had beleefd. ‘Toen ik uit huis ging, heb ik een korte affaire gehad met hem. Dat mocht mijn vader in die tijd niet weten.’ Jaren later – Loretta werkte inmiddels bij de televisie – hoorde ze iemand haar naam roepen. Het was Lou. ‘Ik herkende hem in eerste instantie niet, maar dacht wel: wat

“ Koffietijd is het moeilijkste programma van de Nederlandse televisie om te maken’’

FOTO

’S: J

EAN

-PIE

RRE

JAN

S

14 | KLUP


INTERVIEW

“ Vanaf mijn 18e wist ik: ik wil later een huis vol kinderen. Niet eens direct een man, maar vooral heel veel kinderen en dieren. Het is andersom gelopen”

een leuke man. Hij kon heel leuke verhalen vertellen over mijn vader, die inmiddels overleden was. Daar smolt ik natuurlijk voor. Bovendien had Lou veel humor. Uren hebben we bij de auto staan praten en lachen. Een paar dagen later belde hij en vroeg of ik zin had samen een hapje te gaan eten.’ Lange tijd woonde Lou in België en reisde Loretta heen en weer tussen zijn boerderij daar en haar huis in Hil-versum, waar ze ook nog mantelzorger voor haar moeder was. Kinderen zijn er nooit gekomen. “Vanaf mijn 18e wist ik: ik wil later een huis vol kin-deren. Niet eens direct een man, maar vooral heel veel kinderen en dieren. Het is andersom gelopen. De mannen waren er altijd, de kinderen zijn er nooit gekomen.” Na de dood van haar moeder verhuisde ze naar Amsterdam, waar ze in 2016 een appartement kocht. In 2018 kocht ze in dezelfde straat nog een appartement. Ook heeft ze al twaalf jaar een eengezinswoning in Maarssen. Samenwonen met Lou is nog altijd niet aan de orde. Wel is Loretta er nu van overtuigd dat zij en Lou samen oud worden.

Is er in de loop der jaren veel veranderd op televisie?“Ja. Een verspreking, daar maak ik me niet meer druk over. Het doet er niet toe, als je maar leest wat er staat. Ik ben minder zenuwachtig, maar kan zeker denken: hoe moet het nou? Ik word zenuwachtig als ik denk het niet meer onder controle te hebben. Maar televisie is best een lomp, log medium. Als we op locatie een museumitem filmen, loopt er een colonne van acht, negen man achter me aan. Een regis-

seur, een cameraman, een eindredacteur, iemand van de redactie, van de produc-tie, een stagiaire en nog iemand… Ik schaam me daar weleens voor. Al het gedoe eromheen vreet zo veel energie.”Ze lacht veel, maar dat wil niet zeggen dat Loretta overal om moet lachen. Zo maakt ze zich kwaad over dierenleed en hekelt ze de makkelijke houding van sommige jongeren. Maar aan het einde van de dag leeft de presentatrice van Kof-fietijd met het motto ‘leven en laten leven’.

Dieren spelen een grote rol“Jazeker, ik zoek speciaal dierenonderwerpen op. Maar die worden vaak niet gehonoreerd. Ze vinden me altijd een beetje raar. ‘Die Loretta altijd met haar dieren.’ En als er dan een keer een item was over een pasgeboren olifantje in een dierentuin, dachten ze dat ik blij was. Maar daar gaat het niet alleen om. Ik merk nu dat er een kentering komt. Dat er ook beelden in het nieuws komen van slach-terijen, de bontindustrie en dierenfokkerijen. Dat werd toen niet uitgezonden. Het was te eng, zou kijkers wegjagen of het ging ‘maar over dieren’. Inmiddels ben ik gelukkig geen roepende meer in de woestijn en komt er meer bewustzijn.”

Goede doelen“World Animal Protection, WNF, Dierenbescherming, Animal Rights, Wakker Dier, Stichting Proefdiervrij, Comité Anti Stierenvechten, Stichting AAP, Bont voor Dieren… Voor bijna alle dierenrechtenorganisaties heb ik wel iets gedaan. Ik gun alle goede doelen het beste, maar zet me publiekelijk alleen in voor dieren-welzijn. Er zijn al genoeg mensen die zich voor de andere goede doelen lenen.”

Tien jaar koffietijd. Gaat het nooit vervelen?“Absoluut niet. Dat kan ook niet. Soms klagen redacteuren dat ze hier een paar jaar werken en al voor de derde keer een interview met Frans Bauer moeten voorbereiden. En dan zeg ik: ‘Nu begint het pas! Nu wordt het leuk en ga je pas leren!’ Maar dan haken zij al af. Terwijl ze zich juist dan kunnen ontwikke-len door van de gebaande paden af te gaan. Ik zie het niet als een herhaling, maar als uitdaging. Je kunt alles op tien manieren benaderen, dat houdt het fris en anders.”

| 15KLUP


Door veel mensen gedeelde belangstelling die na korte tijd voorbij is. Dat is de definitie van een rage. Een fenomeen waar iedere generatie zijn eigen voorbeelden bij heeft. Soms verdwijnen rages net zo snel als ze kwamen, terwijl andere decennia later nog steeds actueel zijn. Klup Magazine neemt je mee terug in de tijd naar rages die verdwe-nen, vroegere hypes die in 2020 weer actueel zijn en trends die nooit meer weggingen

Who killed J.R.?Mede dankzij Netflix is de ouderwetse soapserie op sterven na dood. Hoe anders was dat 35 jaar geleden toen we mas-

saal thuisbleven voor Amerikaanse soaps als Dallas en Dynasty. De soap over de oligarchenfamilie Ewing was tussen 1978

en 1991 liefst dertien jaar op de buis. Omdat de cast zowel in de serie als daarbuiten continu met elkaar in de clinch lag,

moesten schrijvers zich voor het script in onmogelijke (en nogal ongeloofwaardige) bochten wringen. Personages gingen

om de haverklap dood en kwamen weer tot leven, of acteurs werden zonder toelichting vervangen. Het toppunt was het

hele elfde seizoen; dat bleek achteraf een ‘droom’ van 25 afleveringen te zijn. Ondanks alles was de cliffhanger, de moord

op J.R., wekenlang het gesprek van de dag.

VOORGOED VERDWENEN:

RagesVAN TOEN

16 | KLUP

016_BW_KL2003_Weet je nog.indd 16016_BW_KL2003_Weet je nog.indd 16 22-08-20 17:4622-08-20 17:46

DE WALKMAN MÉT CASSETTEBANDJEAls je iemand veertig jaar geleden had verteld dat we vandaag

de dag rond zouden lopen met een apparaatje dat kan bellen,

mailen, fotograferen, navigeren, agenderen en waarop je mu-

ziek kunt afspelen, had hij je beslist voor gek verklaard.

Toch was de Walkman destijds een ware revolutie. Voortaan

kon je overal (bijvoorbeeld tijdens het rolschaatsen) luisteren

naar je favoriete muziek. Inmiddels is de draagbare muziek-

speler opgeslokt door de smartphone en lijkt het er niet op

dat het cassettebandje – in tegenstelling tot de LP – ooit nog

terug zal keren.

De ATFJe succes als zakenman werd in de

jaren tachtig eigenlijk maar op één

manier getoetst: heb je een tele-

foon in je auto? De ATF (autotele-

foon) werd in 1980 door de PTT op

de markt gebracht en werd later

standaard geleverd in luxewagens

als BWM en Bentley. Snel iemand

aan de lijn krijgen was overigens

niet eenvoudig want voor ieder

gebied in Nederland was er een

speciaal ‘kengetal’ en moest

de telefoon op een bepaalde

frequentie worden gedraaid. Dit

moest je allemaal instellen terwijl

je met de gesnoerde hoorn aan je

oor de auto op de weg probeerde

te houden. Veilig? Nee. Handig?

Eigenlijk ook niet.

KLIKKLAKIn de jaren zeventig werden oude van dagen op straat tot waanzin

gedreven door het geluid van houten balletjes die door vlugge

kindervingers hard tegen elkaar aan werden geslingerd. Het was

een van de allereerste speelgoedrages in Nederland: klikklak-

ballen. Op het hoogtepunt fabriceerde de fabriek in Woerden liefst

50.000 balletjes per dag om aan de vraag van de ‘geluidsvervuilers’

(zoals het Polygoonjournaal ze bestempelde) te voldoen. Er kwamen

later andere varianten op de markt, maar tegen die tijd hadden ook

de kinderen door dat de klikklakballen bovenal behoorlijk irritant

waren. En zo verdween het typische klikklak-geluid weer uit het

Nederlandse straatbeeld.

WEET JE NOG...

| 17KLUP


IN VORM MET JANE FONDAOmdat we worden geadviseerd om zoveel mogelijk

thuis te blijven, is binnenshuis sporten weer enorm

in trek. Uit onderzoek van YouTube blijkt dat de klas-

sieke fitnessvideo’s uit de vroege jaren tachtig aan

een opvallende comeback bezig zijn. Mensen kijken

thuis massaal naar de Workout Tapes van de in been-

warmers gestoken Jane Fonda. Een klassieker van

Jane die het goed doet is ‘Walking Cardio Level 1’,

waarin je in een klein half uur anderhalve kilometer

loopt op de vierkante meter. Deze video is al door

vier miljoen mensen bekeken. Ook de videobanden

van Fonda’s toenmalige concurrente Olivia Newton

John lijken terug van weggeweest.

Rollend door het leven

Je kon aan het begin van de jaren

tachtig geen tijdschrift uit het rek

pakken zonder dat de cover ge-

sierd werd door een beroemdheid

op acht wieltjes. Waar de rage pre-

cies vandaan kwam, lijkt niemand

te weten, maar ook half Nederland

rolde rond met schaafwonden op

de knieën. De rolschaatsen wer-

den zelfs gedragen bij het uitgaan

want de discohype die eind jaren

zeventig was ingezet kreeg in

het nieuwe decennium nog een

staartje met de rolschaatsdisco.

Anno 2020 mag je in de groot-

stedelijke parken en op Instagram

zeker weer gezien worden tijdens

het rolschaatsen.

TERUG VAN WEGGEWEEST

18 | KLUP


WEET JE NOG...

ONTPLOFTE KAPSELS EN VLASSIGE SNORRENVelen zullen het zich tijdens het doorbladeren van oude fotoalbums nog wel

eens afvragen: waarom? Waarom heb ik mijn kapper ooit deze instructies

gegeven? Dames liepen er begin jaren tachtig bij alsof er een bus haarlak

op hun kruin tot ontploffing was gebracht en mannen lieten, ongeacht of ze

daar genoeg gezichtsbeharing voor hadden, massaal een snor staan. Ook

verfraaiden ze die look met een rommelig matje in de nek. Vrouwen touperen

hun haar tegenwoordig nog maar zelden zo extreem als in de eighties, maar

bij mannen is de snor aan een ware comeback bezig. En net als toen is het bij

sommige mannen maar de vraag of dat een goed idee is.

Papa speelt weer vals!De oude Egyptenaren deden het

5000 jaar geleden al: bordspelle-

tjes. Tot aan de late jaren zeventig

stond er in ieder huishouden wel

een doos Mens erger je niet!,

Ganzenbord of Monopoly in de

kast maar de zogeheten Designer

Games zorgden voor een ware

revival. Meer tactische spellen als

Carcassonne en Kolonisten van

Catan brachten het hele gezin

weer rondom de tafel. De dozen

die vaak generaties in de familie

blijven worden, nu we met het

gezin vaker thuis moeten blijven,

weer massaal onder het stof

vandaan gehaald.

DE DAMES LIEPEN ER IN DE JAREN ’80 BIJ ALSOF ER EEN BUS HAARLAK OP HUN KRUIN TOT ONTPLOFFING WAS GEBRACHT

| 19KLUP


RAGES DIE GEMEENGOED WERDEN

Een dagje banken testen Het is voor veel stellen inmiddels vaste prik op tweede

paasdag, maar tot aan de jaren zeventig moest je

voor een middagje interieurshoppen van hot naar her

rijden. Beverwijk had in 1973 de primeur van de eerste

meubelboulevard. De grote populariteit van deze

woonboulevard zorgde ervoor dat ook elders in het land

meubelzaken vanuit de winkelstraat verkasten naar een

industrieterrein buiten het centrum. In de loop der jaren

groeide het fenomeen uit tot een ware dagbesteding.

Je kon er de hele dag rondlopen, tientallen bankstellen

uitproberen en een patatje eten om aan het eind van de

dag zonder nieuwe spullen huiswaarts te keren.

DE RUIMTE OP EEN STOKJEDe schok was groot toen Unilever in 2016 aankondigde te stoppen met

de Raket, het geliefde Nederlandse waterijsje. Het bleek tot opluchting

van miljoenen Nederlanders om een 1 aprilgrap te gaan. Waarom zou het

Raketje ook verdwijnen? We slobberen er immers elk jaar 35 miljoen van

op. De Raket werd in 1962 op de markt gebracht tijdens de ruimtestrijd

tussen de Sovjet-Unie en de VS, een jaar na de eerste ruimtereis van Joeri

Gagarin. Of Gagarin hield van de combinatie framboos, sinaasappel en

citroen is niet bekend, maar sinds zijn avontuur buiten de dampkring is

het Raketje al 58 jaar dé zomerse traktatie voor jong en oud.

EXOTISCH KOKENIn de loop van de jaren zestig kregen steeds meer Neder-

landse plaatsen een eigen Chin. Ind. Spec. Rest., pizzeria

of shoarmazaak. Een decennium later begonnen we ook

in onze eigen keuken steeds meer te experimenteren

met exotische producten als aubergines, courgettes en

uitheemse vruchten als de kiwi. Nederlandse kookboeken

stonden niet langer vol met zeventig recepten om piepers

klaar te maken. In plaats daarvan waagden we ons dankzij

de enorme populariteit van de Knorr Wereldgerechten

steeds vaker aan gerechten van over de grens. Een andere

culinaire uitvinding is in die dagen ook niet aan te slepen:

gelatine. Van toetjes tot stoofpotten, in vrijwel ieder recept

prijkte een glibberig blaadje van vermalen koeienbotten.

20 | KLUP


WEET JE NOG...

SCHOUDERVULLINGWe herinneren de schoudervulling vooral als

een curieuze modetrend uit de eighties. Maar

wist je dat het van origine een politiek state-

ment was? Door de brede schouders kregen

sterke vrouwen als Margaret Thatcher een

meer mannelijke houding. Het stond bekend

als power dressing, met een boodschap die

het glazen plafond moest doorbreken: Onze

vrouwelijke schouders kunnen net zo’n grote

last dragen als die van de mannen.

De Afghaanse jas Deze kleurrijke jassen van schapenvacht komen, zoals de naam al

doet vermoeden, oorspronkelijk uit Afghanistan. Toen dat land in

de jaren zestig nog een liberaal bedevaartsoord was voor hippies,

duurde het niet lang voor John Lennon er ook een ging dragen voor

de iconische Magical Mystery Tour van The Beatles in 1967. Daarna

werd de jas – net als het album – een ware hit.

| 21KLUP


CodekrakerCodekraker

S

I

R

15 14 16 13 12 14 11 13 17 18 14 11 11 14

13 14 10 10 9 13 10 8

14 14 11 19 12 12 10 7 12 11 20 12 9 8

10 18 6 12 21 14 22 23 14

5 14 9 11 13 15 11 14 12 4 3 10 9

3 13 2 12 24 16 14 21 14

16 21 12 25 12 1 6 13 11 15

12 26 12 11 11 12 2 4 14 10

15 24 13 5 15 3 14 8 9 3 14

14 12 9 11 13 16 12 15 11 3

7 21 14 24 24 13 9 13 16 11

3 1 15 12 18 2 26 15 13 10

24 3 11 14 11 11 22 24 12 9 14 10

10 12 3 24 14 8 12 15

15 16 12 11 21 12 16 10 15 14 7 15 14

13 2 14 13 14 12 13

10 26 11 14 9 14 14 9 19 13 14 21 14 10

1 2 3R

4 5 6 7I

8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24S

25 26

Streep hier de gevonden letters wegA B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X IJ Z

S E P I A E T I Q U E T T EI E R R N I R GE E T W A A R K A T J A N GR U B A L E V F ED E N T I S T E A H O R NO I C A M P E L EP L A Z A X B I T S

A IJ A T T A C H E RS M I D S O E G N O E

E A N T I P A S T OK L E M M I N I P TO X S A U C IJ S I RM O T E T T V M A N E R

R A O M E G A SS P A T L A P R S E K S EI C E I E A IR IJ T E N E E N W I E L E R

T&O

PUZZELEN

22 | KLUP

022_BW_KL2003_Puzzel_2.indd 22022_BW_KL2003_Puzzel_2.indd 22 23-08-20 21:1023-08-20 21:10

HAARUITVAL TEN

GEVOLGE VAN

CORONA OF STRESS?

Het is de ergste nachtmerrie van vrouwen (en ook van vele mannen): dunner wordend haar krijgen met haarverlies en kale plekjes tot gevolg. Klup Magazine zet in samenwerking met Drs. Hans van Montfort van hetrevolutionaire haarserum Esthecin alle feiten en fabels op een rij. Zowel voor vrouwen als voor mannen.

haarverlies

Feiten&Feiten&Feiten Fabels

over

| 23KLUP

023_BW_KL2003_Haarverlies.indd 23023_BW_KL2003_Haarverlies.indd 23 23-08-20 08:2123-08-20 08:21

KLUPDOSSIER

Je haar gaat sneller groeien als je het regelmatig kniptFABEL De haargroei wordt bepaald door de kwaliteit van de haarzakjes. Dit wordt niet beïnvloed door knippen. Wat wel een rol kan spelen is het kleuren van de haren.

Als je kaal wordt moet je het haar niet meer kammen of borstelen FABELWe begrijpen heel goed dat het ach-

terblijven van een behoorlijke dot haar

confronteert met de angst voor kaalheid.

Toch lost het niet kammen of borstelen

niets op. In de kam of borstel komen de

haren die toch al op uitvallen stonden

los (de telogene haren). Het masserend

effect van een kam of borstel zal de

doorbloeding bevorderen en werkt juist

stimulerend op de haargroei.

Kaal worden ten gevolge van de leeftijd is niet tegen te houdenFABELMet het vorderen van de leeftijd en bij

vrouwen met name na de menopauze,

zien we dat de hormonale veranderin-

gen de groeifase van de haren en dus

de haargroeicyclus verkorten. Het eerst

merk je dit vaak aan het makkelijker

afbreken van de haren. Het voeden van

de haren, waardoor de groeifase weer

verlengt, voorkomt het haarverlies op

latere leeftijd, mits je hier tijdig mee

start. Immers hoe meer cycli nog te gaan

zijn, des groter het effect.

De kwaliteit van de haren gaat achteruit door het kleurenFEITDe mate waarin ligt aan de samenstelling en het gebruik van het product. Normaal gesproken wordt het haar eerst ontkleurd met waterstofdioxide, waterstof-peroxide of ammoniak. Dit tast de schubben van de haren aan. Deze schubben liggen normaal als dakpannen over elkaar, maar gaan door de behandeling open staan. De haren worden daardoor droog en breken sneller af. Haarzakjes, die vlak onder het oppervlak van

de hoofdhuid liggen, kunnen beschadigd worden door zowel het bleken als de haarverf en dat gaat ten koste van de haargroei.Als dan toch gekozen wordt voor het kleuren, kies dan een product met minder dan 5% bleekmid-del. Daarnaast zijn er natuurlijke kleurstoffen, zoals de hennapro-ducten. Tenslotte kan de verf het best aangebracht worden door een kapper, zodat de verf geen contact krijgt met de hoofdhuid.

24 | KLUP


De gezondheid van de haren wordt in de haarzakjes bepaald FEITHaren groeien in een cyclus telkens uit dezelfde haarzakjes welke al bij de geboorte aanwezig zijn. Daar moet je het je leven lang mee doen. Deze cyclus duurt 2-7 jaar en vindt gemiddeld 20 maal plaats in een leven. Dat betekent dat iemand met een korte cyclus rond z’n 40ste kaal is en iemand met een lange cyclus op 100-jarige leeftijd nog een volle haardos heeft.De opbouw van de haren is best gecompliceerd. Maar uiteinde-lijk is het haar dood materiaal met de bouw en kracht van een trekkabel. Theoretisch kan een volle haardos 10.000 kg houden. Elk haarzakje heeft een eigen doorbloeding, een zenuwstelsel en een spiertje. Daarom kan je kippenvel krijgen. Als de juiste voeding aan de haarzakjes wordt aangeboden, groeit het haar het mooiste en verlengt de haargroeicyclus. Esthecin bevat alle noodzakelijke voedingsstoffen voor een gezonde haargroei.

Als mijn vader kaal is heb ik grote kans dat ook te worden FEIT EN FABELDe erfelijke aanleg van kaalheid

bevindt zich op het X-chromosoom.

Daarom geldt: voor vrouwen is

het een feit. Vrouwen krijgen een

X-chromosoom van moeder en een

X-chromosoom van vader. Daarom

is er een reële kans dat haarverlies

overgedragen wordt. Dit zien je ook in

de statistieken terug, waarbij al 40%

van de vrouwen te kampen heeft met

haarverlies.

Voor mannen is het een fabel. Mannen

krijgen het Y-chromosoom van vader

en daar zit de erfelijke aanleg niet op.

Androgenetisch haarverlies (ten gevolge van mannelijke hormo-nen) komt alleen bij mannen voorFABELDe androgene hormonen heten

ten onrechte mannelijk te zijn. Ook

vrouwen maken deze hormonen aan.

Op het moment dat deze omgezet

worden in dihydrotestosteron (DHT)

krijgen vrouwen eveneens het andro-

genetisch haarverlies. Gelukkig voor

vrouwen zijn zij veel minder gevoelig

voor de invloed van DHT. Daarnaast is

de gevoeligheid van de haarzakjes in

de bepaalde gebieden van de hoofd-

huid bij mannen en vrouwen verschil-

lend. Hierdoor zie je bij vrouwen dat

het haarverlies bij deze vorm meer

bovenop het hoofd is terwijl dat bij

mannen meer de voorste haargrens en

de kruin betreft.

Griep, het coronavirus of andere ziektes met koorts veroorzaken haarverlies FEIT EN FABELOngeveer drie maanden na een koortsende ziekte merk je dikwijls

dat je veel haren verliest. Bij dit zogenaamd ‘telogeen effluvium’

blijven de haren in de rustfase steken en hebben de kracht niet meer

om te groeien. Niet iedereen krijgt in deze situatie daadwerkelijk

haarverlies. Je moet koorts zien als een trigger en niet als de oorzaak.

Ook stress speelt hierin een rol. Je kunt er wel vanuit gaan dat in de

periode na corona er veel meer mensen zullen zijn met haarverlies

doordat ze óf ziek waren, óf veel stress hebben (gehad). Dit is tegen

te gaan als er tijdig wordt ingegrepen met Esthecin.

| 25KLUP


KLUPDOSSIERFO

TO’S

: IST

OC

K

Het dragen van hoeden of helmen veroorzaakt haarverliesFABEL EN FEITBij normaal passende hoeden of petten gebeurt er niets met de haren of haarzakjes. Dat is wat anders als te

hard aan de haren wordt getrokken bij slecht passende en te veel bewegende helmen. Ook het dragen van

volledig bedekkende kleding kan haarverlies veroorzaken door een vitamine D tekort.

EEN HAAR-GROEIMIDDEL OP DE HOOFD-HUID AANGE-BRACHT KAN NIET WERKEN, OMDAT HET NIET DOOR DE HUID DRINGTFABELDe huid vormt een barrière tegen

de buitenwereld. Toch weten we dat

ook de huid bepaalde stoffen kan

opnemen. Dat heeft onder andere

te maken met de grootte van de

moleculen, de elektrische lading en

de zuurgraad. Om beter door de

huid te komen bestaat er de liposo-

male techniek. Hierbij worden de

werkzame bestanddelen ingepakt

in kleine vetbolletjes. Deze zijn

microscopisch klein. De wand van de

vetbolletjes heeft dezelfde structuur

als de celwand van de haarzakjes.

Op het moment dat de liposomen ter

plekke komen smelten deze samen

met de celwand van de haarzakjes,

zoals twee zeepbellen dat doen. Zo

komen de werkzame stoffen in de

cel en wordt de celwand versterkt

door de natuurlijke vetstoffen van de

liposomen.

Als je eenmaal grijs bent kan je de eigen haarkleur niet meer terugkrijgenFABELRecent onderzoek laat zien dat het grijs worden van haren veroorzaakt kan worden door stress. Deze ontkleurde haren, ontstaan door stress, kunnen hun natuurlijke pigmentatie terugkrijgen, onafhankelijk van geslacht, leeftijd of afkomst. Zowel de energiehuishouding, de mito-chondriën in de cel en de antioxidanten spelen een rol in dit proces.De voeding van de haarzakjes is hierbij cruciaal.

Kaal worden is met het blote oog pas zichtbaar als 50% van de haren is verdwenen FEITMet name als haarverlies zeer geleidelijk verloopt wordt dat niet

meteen opgemerkt. Toch kan het zijn dat een kapper het eerder

ziet door het geoefende oog. Als je erfelijke aanleg hebt voor

haarverlies zijn er wel enkele methodes dit in een vroeg stadium

waar te nemen. Op de website www.esthecin.com vind je onder

het hoofdstuk “meten is weten” methodes om haarverlies tijdig

te onderkennen. Immers, hoe vroeger gestart wordt met de

behandeling, des te beter het resultaat.

26 | KLUP


www.esthecin.com

Drs. Van Montfort ontwikkelde serum tegen haaruitval

“ ALS HET BIJ ESTHER WERKT, KAN IK ER OOK ANDERE VROUWEN (EN MANNEN) MEE HELPEN”Uit het Nationaal Haarverliesonderzoek

blijkt dat zes op de tien Nederlandse man-

nen en een derde van de Nederlandse

vrouwen kampt met haarvlies, vaak al op

jonge lee� ijd. Voor zes op de tien vrou-

wen is haaruitval een nachtmerrie. Ook

voor veel mannen is haarverlies moeilijk.

Hoewel veel mensen met haarverlies zich

somber en onzeker voelen, zoeken de

meesten geen deskundige hulp en infor-

meren ze zich nauwelijks over oorzaken of

mogelijke behandelingen.

Esther (46), de dochter van Drs. Van

Montfort, kreeg acht jaar geleden ook

te maken met plotselinge haaruitval op

jonge lee� ijd. “Van de ene op de andere dag was mĳ n haar aan het uitvallen. Ik stond onder de douche mĳ n haren te wassen en ik hoorde iets vallen. Ik dacht nog, ik zal wel te veel shampoo hebben gebruikt, maar op de grond lag een bos haar. Ik kon niet bese� en dat het van mĳ was. Ik stopte met het gebruiken van elastiekjes, omdat ik bang was dat daardoor mĳ n haren eruit werden getrokken. De maanden daarop werd ik steeds wanhopiger, ik herinner mĳ niet alles meer.”

Verdriet“Je hebt constant het idee dat de

mensen naar je kĳ ken, terwĳ l dat natuurlĳ k helemaal niet zo is. Maar ik durfde de mensen niet meer aan te kĳ ken. ik zegde feestjes af en ging zo vroeg of zo laat mogelĳ k naar de supermarkt om maar zo min mogelĳ k mensen tegen te komen. Het gaat je hele leven beheersen. Daarnaast ben ik alle emoties tegengekomen. Je bent verdrietig, angstig, onrustig en soms ook boos. Het hele spectrum van gevoelens komt voorbĳ . Wat ik daarnaast kwalĳ k vond was dat mĳ n huisarts niet besefte wat voor psycho-logisch e� ect haarverlies voor mĳ had. Ik ging er niet dood aan, dus wat was het probleem, volgens mĳ n huisarts.”

ImpactZe was zo wanhopig, dat ze alles maar ging proberen. “Zo heb ik gekeken naar make up, haarstukjes en medicĳ -nen. Maar heel veel medicĳ nen tegen haaruitval zĳ n slecht voor de gezond-heid en hebben mogelĳ k nare bĳ wer-kingen. Toch slikken veel mensen die medicĳ nen, uit pure wanhoop. De im-pact van haarverlies op zowel vrouwen als mannen is niet te bevatten.” Bĳ mannen is het wat meer geaccepteerd dat zĳ kaal worden. Toch hebben ook zĳ heel veel moeite met haaruitval,

volgens Esther. “Eén op de tien man-nen voelt zich er onzeker en somber door en zĳ n dagelĳ ks bezig met hun haarverlies. Bĳ vrouwen is dat aantal een stuk hoger, namelĳ k één op de drie. Daarnaast draagt één op de twaalf mannen en één op de zeven vrouwen haarverlies als een geheim met zich mee.” De Nederlandse Haarstichting heeft deze cĳ fers gepubliceerd met het Nationaal Haarverliesonderzoek om het taboe rondom haarverlies bespreekbaar te maken en aandacht te geven aan de psychologische impact van haarverlies. “Er zĳ n ontzettend veel factoren die mee kunnen spelen bĳ haaruitval, denk bĳ voorbeeld aan stress”, besluit Esther. “Door corona zien veel kappers nu vaker haarverlies in de praktĳ k door de enorme stress die veel mensen te verduren hebben gehad. Er zĳ n oplossingen en verklaringen voor haarverlies, maar laat je daar-over informeren en zoek deskundige hulp. Alleen zo wordt het taboe rond haarverlies bespreekbaar.” Inmiddels gebruikt Esther al geruime tĳ d het door haar vader ontwikkelde serum Esthecin en heeft ze weer een volle haardos.

PSYCHOLOGISCHE IMPACT VAN

HAARUITVAL

| 27KLUP


INBEELD

Ook Klup klapt voor de zorg, waaronder

deze toppers!

Klup in quarantaine: met 500 kluppers zingend het weekend in tijdens de online Singalong.

Zelfs in deze vreemde tijden trokken de kluppers eropuit om samen (maar op gepaste afstand) te genieten van de meer dan 200 wekelijkse activiteiten. In Klup momenten zie je hoe tal van kluppers onder meer genoten van een vakantie onder de Griekse zon, een stedentrip in Leeuwarden of samen zongen tijdens de Singalong. Ook mee op avontuur? Beleef de mooiste momenten in de Klup app.

Klup momentenMet elkaar genieten

28 | KLUP

028_BW_KL2003_Klup momenten.indd 28028_BW_KL2003_Klup momenten.indd 28 23-08-20 20:4223-08-20 20:42

Wat wordt jouw volgende Klup moment? Ga snel naar www.kluppen.nl

Samen overstag tijdens het zeilen op de Kaag. Zowel aan stuurboord als aan bakboord genieten van de elementen.

Op zoek naar verkoeling tijdens de stedentrip in Leeuwarden.

Even terugdenken aan betere tijden: een prachtige vakantie in Griekenland vorig jaar.

| 29KLUP


INBEELD

Gezellig samen de afwas doen op een vakantie

in eigen land (de heren hadden gekookt).

Jan uit Vrouwenpolder had weer een kist met kakelverse

Zeeuwse oesters mee!

30 | KLUP


Klup culinair: samen vis roken.

Heb jij een mooi Klup moment dat je graag deelt? Stuur je foto’s naar [email protected] en wie weet sta jij in het volgende magazine!

De dames begrijpen het: bij gerookte zalm hoort nu eenmaal een wit wijntje.

Kluppen in een kano

Deze gezellige groep stoof op een elektrische brommer door de bossen.

| 31KLUP


PENSIOENNIEUWS

Waarom we niet (willen)

nadenken over geld voor later

Denk je zelden na over geld voor later? Zo gek is dat niet. Uit onderzoek blijkt dat ons brein veel minder waarde hecht aan een beloning in de toekomst dan aan een belo-ning in het nu. Dit psychologische fenomeen heet delay discounting. “Als ik moet kiezen: nu op vakantie of sparen voor later? Dan weet ik het wel: ik ga op vakantie”, zegt Sent. “In de gedragseconomie kennen we ook wel het con-cept verliesaversie. Mensen reageren sterker op verlies dan op winst. De pijn die we bij verlies voelen is ongeveer twee keer zo groot als het genot dat winst oplevert. Als ik nu moet sparen voor mijn pensioen, zie ik dat als een verlies.”

Wat zou ons dan kunnen helpen om beter na te denken over geld voor later?“We worden al geholpen door bepaalde regelingen. Veel werkgevers bieden hun werknemers een pensioenregeling aan. Daarnaast krijgt iedereen die in Nederland gewoond of gewerkt heeft AOW. Dat is voor een deel uit solidariteit,

Pensioen? Eerder stoppen met werken? Voor veel mensen zijn

dat zorgen voor later. Als we ons gezonde verstand gebrui-

ken, weten we heus wel dat het slim is nu alvast na te denken

over geldzaken voor later. Toch schuiven we dat onderwerp

graag vooruit. Waarom vinden we het zo oninteressant na te denken over geld voor in de

toekomst? En hoe kunnen we daarbij geholpen worden? We

leggen het voor aan hoogleraar Esther-Mirjam Sent (Radboud

Universiteit), die gespecialiseerd is in gedragseconomie.

32 | KLUP

032_BW_KL2003_NN Nadenken over Pensioen.indd 32032_BW_KL2003_NN Nadenken over Pensioen.indd 32 22-08-20 18:0022-08-20 18:00

| 33KLUP


maar ook om ons te beschermen tegen ons kortetermijndenken en gebrek aan zelfbeheersing. Maar we kunnen op meer manieren geholpen worden. Zo blijkt dat we beter sparen voor later als we een foto zien van onszelf in de toekomst. Met de hedendaagse technologie kun je het gezicht van proefpersonen zo manipuleren dat ze eruitzien als 65-jarigen. Dat gebeurde in een experiment. Na het zien van de foto kregen de proefpersonen de vraag: zou je voor deze man of vrouw wat extra sparen? Veel mensen antwoordden bevestigend.”

Luxe levensstijl“Een mogelijk pensioensysteem is save more tomorrow. Dat is bedacht door Richard Thaler, een Amerikaanse Nobelprijswinnaar voor Economie. Mensen sparen niet nú voor hun pensioen, maar ondertekenen een contract. Daarin staat dat als ze in de toekomst meer gaan verdienen, ze op dat moment een bepaald percentage van het extra salaris wegleggen voor hun pensioen. Wat blijkt uit onderzoek: nu een belofte maken die je in de toekomst pas in je portemonnee voelt, vinden we makkelijker om te doen dan een belofte die ons direct geld kost. En we hebben dan minder last van verliesaversie. Je weet namelijk dat je salaris omhoog zal gaan en ziet dat als winst, al gaat er dan een klein percentage naar je pensioenpotje.”

Extra pensioen opbouwen“Verder laten we ons graag overtuigen door anderen, dus ook persoonlijke coaches kunnen je helpen nu keuzes te maken voor later. Of een soort virtueel en-geltje op je schouder in de vorm van een app op je telefoon. Je krijgt bijvoorbeeld

twee keer per maand een pushbericht met een update over je financiële situatie en de status van verschillende potjes voor later. Of je legt vast dat je automatisch spaart als je aan het einde van de maand een bedrag overhoudt. Veel mensen hebben simpelweg geen zin om zelf op mijnpensioenoverzicht.nl te kijken. Ze moeten daaraan herin-nerd worden. Privacy blijft daar wel een issue bij. Mensen moeten dan zelf toestemming geven om zo’n app toegang te geven tot persoonlijke informatie.

Hoe kan de overheid ons helpen bij het nadenken over later? “Ik vind dat iedereen verplicht moet sparen voor pensioen, ook bijvoor-beeld zzp’ers of flexwerkers. Maar na-denken over later is voor hen een luxe die ze zich niet altijd kunnen permit-teren. Ze zijn al blij dat ze het hoofd boven water kunnen houden. Daarom moet de overheid hun arbeidsvoor-waarden verbeteren, bijvoorbeeld met minimumtarieven. Ook als het gaat om arbeidsongeschiktheidsverzekerin-gen. Die zijn nu enorm duur.” “Meer aandacht voor financiële geletterdheid op scholen is ook een goed plan, denk ik. Wat leer je nu bij economie? Allerlei zaken over bedrijven en de overheid. Het gaat helemaal niet over je eigen huishoud-boekje. Wat houden die verschillende soorten hypotheken in? Hoe werkt het Nederlandse pensioenstelsel? En wat betekent dat concreet voor mij? Tijdens de Week van het geld beste-

“ We denken al snel: later komt het wel goed”

Esther-Mirjam Sent

FOTO

’S: G

ABB

Y LO

UW

HO

FF/B

EKLIJ

F

34 | KLUP


PENSIOENNIEUWS

“ We sparen beter voor later als we een foto zien van onszelf in de toekomst”

Marshmallow-experimentHet mooiste voorbeeld van de focus op de korte termijn vindt Esther-Mirjam Sent het Marshmallow-experiment. “Kinderen worden in een kamer gezet met één marshmallow. Er wordt gezegd: over tien minuten krijg je nog een marshmallow, maar alleen als je deze niet opeet. Vervolgens wordt hun worsteling gefilmd. Sommige kinderen stoppen stiekem een stukje in hun mond, ruiken eraan of doen de marshmallow een seconde in hun mond en leggen hem daarna weer terug. Dit experiment toont ons gebrek aan zelfbeheersing.”

den scholen elk jaar in maart aandacht aan persoonlijke financiën. Dat mag wat mij betreft vaker en gestructu-reerder.”

Is er een groot verschil tussen typen mensen als het gaat om sparen voor later?“Je kunt mensen grofweg in twee groepen verdelen: maximizers en sa-tisficers. Maximizers nemen opti-male beslissingen door alle opties te bekijken en Excel-berekeningen te maken. Satisficers gebruiken vuistre-gels. Ze laten zich leiden door advies van de buurman, door hun emoties of door iets wat in het verleden werkte. Slechts 20% van ons is een maximizer. 80% van ons heeft dus geen boodschap aan rationele boodschappen van ban-ken of de overheid. Wat ook meespeelt is dat de meesten van ons onrealis-tisch optimistisch zijn. We denken al snel: later komt het wel goed. Dan ga ik meer verdienen, dus dan regel ik mijn pensioen wel. Dat onrealistische optimisme is een valkuil bij het sparen voor later.”

Hoe houden we het vol om bewustere keuzes te maken als het gaat om geld voor later?“We moeten er continu aan herinnerd worden, bijvoorbeeld door apps of per-soonlijke coaches. Ook helpt het als we van tevoren een commitment heb-ben, zoals dat toekomstige contract. Zo gaat het rekening houden met geld voor later in je systeem zitten.”

WIE IS ESTHER-MIRJAM SENT? Esther-Mirjam Sent (52) is hoogleraar economische theorie en economisch beleid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ze studeerde economie aan de UvA en promoveerde in 1994 aan Stanford University in de Verenigde Staten onder begeleiding van Nobelprijswin-naar Kenneth Arrow. Haar onderzoekinteresses zijn onder meer gedragseconomie en de geschiedenis en filosofie van economische wetenschappen. Ook schrijft ze veel over de positie van vrouwen in de economie.

| 35KLUP


51 2

Regel jij je pensioenzaken zelf? En heb je alles op orde? De kans bestaat toch dat je zaken over het hoofd ziet, waardoor je netto-pensioen bijvoorbeeld lager uitvalt dan je denkt. Wij zetten vijf tips op een rij die je helpen om te voorkomen dat je voor onaangename verrassin-gen komt te staan.

5tips voor je pensioen die je moet weten

Houd rekening met aftrek-posten en toeslagenOp de website Mijnpensioenoverzicht.nl zie je hoeveel pensioen je maandelijks naar verwachting ontvangt en van wie. Naast een AOW-uitkering, die iedereen krijgt die in Nederland hee gewoond of gewerkt, krijg je mogelijk pensioen van je werkgever(s). Maar reken je niet meteen rijk. Het getoonde bedrag gee een goede indicatie, maar is niet het exacte nettobedrag dat je maande-lijks op je rekening gestort krijgt. Dat komt doordat de tool bijvoorbeeld geen rekening houdt met a rekposten, toeslagen (zoals huur- en zorgtoeslag) en belasting op eigen vermogen. Een voorbeeld: als je je AOW-lee ijd hebt bereikt, zijn de belastingtarieven lager. Je betaalt minder belasting, maar je belasting-voordeel uit a rekposten is dan ook minder. Hierdoor houd je in sommige gevallen dus minder geld over. En vergeet niet dat je ook over je spaargeld soms belasting moet betalen. Dit verlaagt je besteedbare inkomen ook. Daar staat tegenover dat je mogelijk recht hebt op huur- of zorgtoeslag, omdat je inkomen na je pensioen meestal lager is.

Denk aan de bijdrage Zorgverzekeringswet en de ouderenkortingHeb je zelf je netto-pensioen berekend? En heb je rekening gehouden met a rekposten, toeslagen en belasting op eigen vermogen? Dan kan je netto-pensioenuitkering toch nog lager uitvallen. Hoe dat kan? Misschien heb je de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekerings-wet (Zvw) over je aanvullend pensioen over het hoofd gezien. Het kan ook zijn dat je op een ouderenkorting rekende, die je toch niet krijgt.Om die eerste erbij te pakken: iedereen met een inkomen moet de bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw) betalen. Over je inkomen bóven de € 57.214,- (2020) hoef je geen bijdrage Zvw te betalen. Ook over je aanvullend pensioen moet je dus een gedeelte belasting betalen, namelijk 5,45% (2020) en die vergeten mensen nog weleens. Deze bijdrage verlaagt je netto-inkomen.De ouderenkorting is een heffi ngskorting voor AOW’ers. Daarvoor is je ‘verzamelinkomen’ van belang. Je verzamelinkomen bestaat uit je bruto-inkomen uit werk en woning (box 1), het inkomen uit aanmerkelijk belang (box 2) en je belastbare inkomen uit vermogen en spaargeld (box 3), min je a rekposten.Als dat bedrag in 2019 niet hoger is dan € 36.783,- bedraagt de heffi ngskorting € 1.596,- (2019). Bij het berekenen van het verzamelin-komen worden de inkomsten onder box 2 en 3 nog weleens vergeten. Hierdoor verwachten mensen vaak onterecht dat ze ouderenkorting krijgen. Op de website van de Belastingdienst kun je checken hoeveel jouw ouderenkorting bedraagt.

36 | KLUP


PENSIOENNIEUWS

“ Sparen met belasting-voordeel. Voor extra pensioen straks”

Heb jij het goed geregeld?Wil je weten of je je pensioen écht goed geregeld hebt? Maak een afspraak met een van de fi nancieel adviseurs van Nationale Nederlanden met wie dit artikel is samengesteld. Het oriëntatiegesprek is gratis en geheel vrijblijvend. Liever een onafhankelijke adviseur? Ook dat is mogelijk. Ga voor meer informatie naar www.nn.nl/fi nancien

54

3

Bekijk een pensioen-planningstool

Sommige pensioenfondsen en -verzeke-raars bieden een online pensioenplan-ningstool aan voor hun klanten. Hiermee kun je bekijken hoe pensioenkeuzes uitpakken. Denk aan eerder stoppen met werken of uitruilen van partnerpensioen. Heb je de tool gecheckt en overweeg je een keuze serieus? In dat geval kun je je laten voorlichten door een fi nancieel adviseur.Zo regel je het goedWil je er zeker van zijn dat je je pensioen echt goed hebt geregeld? Let dan bij berekening van je netto-inkomen op a� rekposten, toeslagen, bijdrage aan de Zorgverzekeringswet en de ouderenkor-ting. Zorg ook dat je je jaarruimte benut, kijk of uitruilen van partnerpensioen interessant is en gebruik een online pensioenplanner als je overweegt je pensioensituatie te wijzigen. En misschien wel de belangrijkste tip: neem contact op met een fi nancieel adviseur. Zo weet je wat in jouw persoonlijke situatie het beste is om te doen en zorg je dat je écht niets over het hoofd ziet bij het regelen van je pensioen.

Kijk eens goed naar je partnerpensioen: uitruilen of niet?Wist je dat je je partnerpensioen (nabestaandenpensioen) kunt uitruilen voor ouderdomspensioen, en vice versa? Dat doe je op het op het moment dat je bijna met pensioen gaat. Er zijn verschillende scenario’s denkbaar. Stel: je hebt zelf ruim voldoende ouderdomspensioen om bij verlies van je partner rond te kunnen komen. Dan heb je mogelijk geen partnerpensioen van je partner nodig. Je partner kan in zo’n geval zijn of haar pensioenfonds of -verzekeraar vragen om het partnerpensioen te verlagen in ruil voor een hoger ouderdomspensioen. Je geniet dan samen van een ruimer ouderdomspensioen.

Wees geen dief van je portemonnee: benut je jaarruimteBouw je aanvullend pensioen op in een lijfrente? Dan mag je de inleg a� rekken bij je belasting-aangi� e. Vergeet je je inleg tijdens de opbouwfase af te trekken, dan maak je geen gebruik van de belastinga� rek. En dat is zonde, want over de latere uitkeringen van je lijfrente betaal je wel belasting. Tenzij je een saldoverklaring aanvraagt bij de Belastingdienst. Met zo’n verklaring laat je je fi nanciële instelling weten hoeveel van de door jou betaalde premies of stortingen je niet hebt afgetrokken van je inkomen. Wist je dat je je partnerpensioen kunt uitruilen voor ouderdomspensioen?Maar over het algemeen geldt: zorg dat je tijdens de opbouwfase je jaarlijkse fi scale jaarruimte benut en dat je je inleg op tijd a� rekt bij je belastingaangi� e. Lees of je jaarruimte hebt en hoe je die berekent. Heb je jaarruimte, maar heb je die niet benut? Dan kun je deze alsnog gebruiken tot zeven jaar nadat deze is ontstaan. Dat heet reserveringsruimte.

| 37KLUP


& OUDELIEFDES

JOHN LENNONYOKO ONOBeatles-fans beviel het misschien niet, maar John & Yoko koesterden een onvoorwaardelijke liefde voor elkaar.

De liefde tussen John Lennon en Yoko Ono verwart de wereld. Natuurlijk, het zijn de sixties, de tijd van love & peace. En als één relatie daarvoor symbool kan staan, is het wel die van de beroemde muzikant en de avant-garde kunste-nares met hun inzet voor wereldvrede, hun naaktfoto’s en hun ‘bed-ins’. Maar wat moet een Brits popidool met een Japanse vrouw die kunst maakt waarvan niemand iets begrijpt? Die bovendien afstandelijk, ongenaakbaar en zelfs kil manipulerend overkomt? John lijkt vol-ledig in haar ban. Geen wonder dat veel Beatles-fans háár de schuld geven van het uiteenvallen van de groep.

Die brieven maakten me gekHet verhaal van John Lennon (1940-1980) en Yoko Ono (1933) begint in november 1966. Lennon bezoekt de Indica Gallery in Londen, waar Yoko Ono exposeert. Ze maakt deel uit van de Fluxus- beweging, waarin het niet zozeer draait om tastbare kunstobjec-ten, maar om ongrijpbare ideeën. Leven en kunst lopen in elkaar over, en het publiek wordt actief betrokken bij een kunstwerk. Yoko nodigt John dan ook uit ‘deel te nemen aan een kunstwerk’ door voor vijf shilling een spijker in een stuk hout te hameren. Hij reageert met: “Weet je wat? Ik geef je denkbeeldig vijf shilling en hamer denkbeeldig die spijker in het hout”. Hun ontmoeting vindt plaats op een moment dat The Beatles de eerste tekenen van slijtage vertonen. Ze zijn doodop na bijna drie jaar lang onafge-

broken concerten geven en vinden hun schreeuwende, hysterische fans steeds vervelender. John heeft met zijn opmer-king ‘We zijn nu populairder dan Jezus’ grote beroering gewekt in de VS, waar platen van The Beatles worden verbrand en John zelf wordt bedreigd, in augus-tus 1966 is de groep gestopt met hun tournee en nu, zonder de routine van de liveoptredens, voelt John zich verloren. Hoewel John Lennon een volgende expositie van Yoko financiert, is hun contact minimaal. Maar als The Beatles begin 1968 in India verblijven voor een cursus transcendente meditatie, ont-vangt hij regelmatig brieven en kaarten van Yoko met teksten als Dans, Lach een week lang of Haal adem. “Die idioten brieven bleven maar komen en maakten me gek”, bekent John later. “Maar het was ook spannend”. Terug in Engeland, als Johns echtgenote

38 | KLUP

038_BW_KL2003_Oude liefde Yoko Ono John Lennon.indd 38038_BW_KL2003_Oude liefde Yoko Ono John Lennon.indd 38 22-08-20 18:0322-08-20 18:03

| 39KLUP


FOTO

’S: B

SR A

GEN

CY

OUDELIEFDES

Cynthia op vakantie is in Griekenland, besluit hij op een avond in mei: “Als ik haar beter wil leren kennen, is nu het moment”. Hij belt Yoko en nodigt haar uit bij hem langs te komen. Die nacht nemen ze de plaat Two virgins op, ‘s och-tends gaan ze met elkaar naar bed. Voor

“ John noemde het zijn ‘lost weekend”

de hoes van de plaat zullen de twee later naakt poseren. John gaat samenwonen met Yoko; Cynthia – moeder van zoon Julian -vraagt een scheiding aan. Ook Yoko is getrouwd, met de Amerikaanse kunstenaar en filmproducer Anthony Cox, met wie ze een dochtertje heeft: Kyoko, dan vijf jaar oud. Haar schei-ding wordt snel uitgesproken, maar het duurt een paar jaar voordat de voogdij over Kyoko is geregeld. Kyoko wordt toegewezen aan haar moeder, maar Cox verdwijnt met haar. Er volgt een zoektocht zonder resultaat: moeder en dochter zullen elkaar pas 25 jaar later weer zien.

Bed-in voor wereldvredeJohn en Yoko trouwen op 20 maart 1969 in Gibraltar. De ceremonie is eenvoudig en besloten, maar de huwelijksreis is een echt evenement. In het Amsterdamse Hilton hotel houden ze een ‘bed-in’: door een week lang in bed te blijven, vragen ze aandacht voor vrede. John: “De pers zou ons toch wel hebben opgespeurd. Dus vonden we dat we net zo goed iets constructiefs konden doen met de publiciteit. Zo’n vijftig of zestig verslaggevers waren uit Londen komen overvliegen en wij zaten daar gewoon in

onze pyjama’s en zeiden ‘Vrede, broeder’. Dat was het”. Drie maanden later hou-den ze nogmaals een bed-in for Peace, in Montreal. Daar nemen ze samen het nummer Give Peace a Change op, dat door internationale vredesbewegingen als protestsong geadopteerd wordt. Het koppel gaat in New York wonen. De buitenwereld ziet een dolverliefd stel dat altijd elkaars hand vasthoudt, maar achter de schermen broeit het. De Amerikaanse overheid is niet gechar-meerd van wat gezien wordt als de ‘anti-oorlogspropaganda’ van de Lennons, en beschouwt John als een radicaal die

president Nixon aan de kant wil zetten. Hij krijgt geen toestemming om in de VS te blijven, maar steeds weer tekent hij beroep aan. Door die juridische strijd, de zoektocht naar Kyoko en de spanning rondom hun kinderloosheid (Yoko krijgt meerdere miskramen) komt hun relatie onder grote druk te staan. Uiteindelijk ontploft het huwelijk en vertrekt John voor anderhalf jaar naar Los Angeles, samen met May Pang, de persoonlijke assistente van het paar. Achteraf zal Lennon die achttien maanden zijn ‘lost weekend’ noemen, een verloren tijd. In maart 1975 verzoent John zich met

40 | KLUP


Yoko en betrekt hij weer hun apparte-ment in het Dakota-gebouw in New York. Ze sturen een kaart aan vrienden: ‘Hou je vast voor wat er komt. Niet al-leen zijn John en Yoko bij elkaar, maar ze verwachten in oktober een baby’. Op 7 oktober wordt het bevel tot uitwijzing tegen John eindelijk ongedaan gemaakt. Twee dagen later, op Johns verjaardag wordt zoon Sean geboren.

Huisvader en zakenvrouwVolgens Yoko is het negen maanden lang dragen van een kind een enorme belasting voor een vrouw, en hoort na

de bevalling iemand anders een tijdje voor het kind te zorgen. John deelt die mening en besluit zijn leven aan zijn gezin te wijden. Hij wordt fulltime vader, Yoko wordt zakenvrouw en gaat de zaken van het echtpaar beheren. In een kantoor op de begane grond van het Dakota-gebouw houdt Yoko zich bezig met het investeren in melkkoeien en on-roerend goed, terwijl John op de zevende etage Sean grootbrengt – met hulp van een grote huishoudelijke staf – en brood bakt. In oktober 1980 verschijnt er toch weer een plaat, de single (Just Like) Starting Over, een maand later gevolgd

door een elpee. De liedjes weerspiegelen Johns tevredenheid met zijn gezinsleven. Maar op 8 december 1980 komt daaraan een einde als hij door een gestoorde man vier keer in de rug wordt geschoten op het moment dat hij het Dakota-gebouw wil binnengaan. Na de dood van John Lennon gaat de pers uiteraard ook in op Yoko Ono en haar rol in Johns leven en werk. Nog steeds wordt zij ervan beschuldigd The Beatles uit elkaar te hebben gedreven. Maar waarschijnlijker is dat haar aanwezigheid in zijn leven John de moed heeft gegeven een stap te nemen die onvermijdelijk was.

| 41KLUP


D42 | KLUP

042_BW_KL2003_Openhartig Anne.indd 42042_BW_KL2003_Openhartig Anne.indd 42 22-08-20 18:0522-08-20 18:05

D

“Het moeilijkstewas om weer

een sociaal leven op te bouwen”

Klupper Anke (66) keert na 35 jaar in haar eentje terug naar Nederland

De motregen kletst al vanaf de eerste dag in juli onafgebroken tegen de ramen van dit stijlvol ingerichte appartement in Amsterdam-Oost. Het sombere weer lijkt weinig invloed te hebben op de aanstekelijke vrolijk-heid van bewoonster Anke. Toch moet het een vreemd uitzicht zijn voor iemand die 35 jaar onder de tropische zon van Caracas heeft geleefd. Een krioelende miljoenstad waar het zelfs in de schaduw van de palmbo-men altijd zomer is. Dit is het avontuurlijke verhaal van een klupper die na een half mensenleven in Venezuela is teruggekeerd in het land dat ze op haar 21e achter zich liet en de sociale uitdaging die daarbij komt kijken.

De kibboets De jaren zeventig zijn bijna voorbij als Anke (ook wel bekend onder haar doopnaam Anna) de opleiding tot lerares handvaardigheid en kinderop-voeding heeft afgerond. Ze is pas 21 en van mening dat ze de leeftijd heeft om zelf nog in de klas te zitten, en dus niet om ervoor te gaan staan. Ze besluit het avontuur op te zoeken in

OPENHARTIG

de kibboetsen van Israël. Ze leert hier haar eerste man kennen. Hij vluchtte als kind weg van het Chileense schrikbewind van dictator Pinochet en werd uiteindelijk foto-graaf in Venezuela. Het is nu moeilijk voor te stellen maar Venezuela was destijds een welvarende democratie op een continent waar vrijwel alle omliggende landen door dictators,

| 43KLUP


OPENHARTIG

junta’s en guerrilla’s werden verscheurd. Toen nog wel. Na een korte tussenstop in Nederland volgde ze haar hart, de liefde en vloog hem achterna.

Een nieuw leven in CaracasAnke kwam terecht in het door bergen ingesloten Caracas. Een levendige smeltkroes van ontelbaar veel culturen en gezichten. Maar ook een plek waar de extreme ongelijkheid op iedere hoek van de straat zichtbaar was. In wijken als El Recreo reikten de bomen door de oneindige stroom aan oliedollars tot aan de hemel, terwijl ze zich in de sloppenwijken ondertussen afvroegen wat zij nu eigenlijk overhielden aan de miljarden vaten olie die door de regering in recordtempo uit de grond werden gepompt. Anke kwam zelf met die welvaart in aanraking door haar werk als ontwerper en maker van opvallende sierraden die, mede dankzij de prachtige foto’s van

“ Als voormalig guerrillastrijder Hugo Chavez in 1998 wordt uitge-roepen tot president, zakt het land steeds verder weg in een moeras van corruptie en armoede”

haar man, gretig aftrek vonden bij de vrouwelijke bevolking. De kersverse edelsmid werd ondertussen moeder van een dochter maar na zes jaar liep haar huwelijk spaak. Toen ze kort daarna in Nederland was voor een vakantie, verkeerden haar ouders in de veronderstelling dat hun dochter vanwege haar scheiding niets meer in dat verre land te zoeken had. Maar het tegendeel bleek waar: Anke was al lang en breed verkocht.

De vrije val van VenezuelaEenmaal terug in het land dat nu haar thuis was, kreeg Anke een relatie met een Spaanse directeur van een brood- en banketfabriek. En zoals dat gaat in Latijns-Amerika werd Anke als vanzelf opgenomen in het familiebedrijf. Een familie die inmid-dels behoorlijk was gegroeid, want met haar tweede echtgenoot kreeg Anke nog twee prachtige dochters. De jaren vlogen voorbij en niets leek erop te wijzen dat Anke ooit nog met haar dochters zou terugkeren naar haar geboorteland. Maar alles zou veranderen.Als voormalig guerrillastrijder Hugo Chavez in 1998 wordt uitgeroepen tot president, begint het land steeds verder weg te zakken in een moeras van corruptie, criminaliteit en on-voorstelbare armoede. Anke stuit bij het doen van de administratie telkens op onverklaarbare wetswijzigingen. Zo wordt het de fabriek onmogelijk gemaakt om grondstoffen te impor-teren terwijl de leveranciers waar ze sterk van afhankelijk zijn, worden verzwolgen door de corruptie die het land en haar hoofdstad van binnenuit ruïneren. De statistieken, inflatie en crimina-liteit lijken een wedstrijdje te doen welke het hardst kan stijgen. De stad die al die jaren als een warme jas om

Anke met haar ex-man en kinderen in Venezuela

44 | KLUP


Anke heen zat, veranderde langzaam in een chaos waar ontvoeringen en berovingen van welgestelde gezin-nen – zoals dat van haar – op ieder moment van de dag plaatsvonden. In het jaar 2011, als de defi nitieve ontmanteling van het land al twee jaar aan de gang is, vlucht het gezin naar Madrid.

Een nieuwe startVanuit de Spaanse hoofdstad pro-beren Anke en haar man de brood-fabriek aan de andere kant van de oceaan draaiende te houden. Het blĳ kt een welhaast onmogelĳ ke opgave. Sinds hun vlucht uit Caracas is de infl atie van het land met meer dan 1000 procent gestegen en is de werkloosheid vervĳ fvoudigd. Mede door de stress die hiermee gepaard gaat, strandt het huwelĳ k. Haar ex-man keert terug naar Venezuela, haar kinderen zĳ n inmiddels de deur uit en Anke is met pensioen. Wat nu?Als Anke in 2017 haar broer en zus opzoekt in Amsterdam, valt ze voor deze stad. Ze besluit een tĳ dje proef te gaan wonen in een appartementje in de rustige Rivierenbuurt. Maar hoe bouw je na een afwezigheid van veertig jaar weer een (sociaal) leven op in een stad waar je buiten je fami-lie nauwelĳ ks iemand kent? Pragma-tisch en optimistisch als ze is, surft ze naar Google en typt: Hoe maak ik vrienden?

Klup als katalysator Al snel stuit ze op de Klup-app en ziet meteen dat er een borrel wordt georganiseerd bĳ café de Ysbreecker. Het blĳ kt bĳ haar om de hoek. Vlak voor ze de deur uit wil stappen begint ze in de gang ineens te twĳ felen: “Ik ken deze mensen helemaal niet.” Maar zo snel als deze gedachte in haar opkwam, komt ze ook tot de conclusie: “Mensen gaan niet vanzelf

“ Klup is heel toegankelijk en kluppers zijn open...”

bĳ me aanbellen om te vragen of ik vrienden met ze wil worden.” Eenmaal aangekomen bĳ het café stapt community manager Jaap direct op haar af. Het is een voorteken van het warme bad waarin ze terechtkomt. Al snel wordt Anke een vast gezicht op de app en is ze als organisator druk in de weer met culturele uitjes. Ze reist met Jaap mee naar beurzen en op zĳ n sloep ontmoet ze kluppers uit het hele land. “Ook daar houd je een band mee. Telkens als we elkaar zien, hebben we het over die boottocht. Zo ontzettend leuk”, vertelt ze uitgelaten. “De schroom die ik eerst had, om zomaar met mensen af te spreken die ik nog nooit gezien had, was nergens voor nodig. Ik heb gemerkt dat mensen die op een activiteit of borrel van Klup afkomen, daar zĳ n om nieuwe mensen te leren kennen of om gewoon een gezellige dag te hebben. Het is heel toegankelĳ k en de kluppers zĳ n open.”

Gevoel van thuisInmiddels is Anke helemaal gesetteld in Amsterdam, waar ze als vrĳ williger verbonden is aan tal van culturele organisaties. Ze is dankbaar voor wat de app haar in sociaal opzicht gebracht heeft en is sinds haar terugkomst in 2017 uitgegroeid tot een ware ambassadrice. “Nog steeds spreek ik zowel op de app als daarbuiten regelmatig met andere kluppers af, maar ga ik ook eten met gemixte groepjes van mensen die ik ken van de app en via andere wegen.” Als fervent wandelaar zou ze in de toekomst graag wat langere tochten op de app zetten, maar wees gewaarschuwd: “Ze moeten dan wel een beetje doorlopen!”

Anke vermaakt zich kostelijk met andere kluppers

| 45KLUP


FOTO

: IST

OC

K

46 | KLUP

046_BW_KL2003_Darmflora.indd 46046_BW_KL2003_Darmflora.indd 46 22-08-20 18:3522-08-20 18:35

KLUPDOSSIER

11 VRAGEN OVER DE WERKING VAN ONZE DARMEN

Goede darmflora is van grote invloed op je geestelijke en fysieke gezondheid. Klup ging op onderzoek uit en geeft antwoord op de vraag; Hoe houd je het gezond in je darmen?

floreert LEKKER DAARBINNEN

DAT

| 47KLUP


1

3

2Hoe belangrijk is een gezonde darmflora?Ongelooflijk belangrijk. In onze darmen leeft anderhalve kilo mi-croben die samen een soort ecosysteem vormen, bestaande uit zo’n honderd biljoen bacteriën, gisten, schimmels en virussen. Goede en schadelijke, die voortdurend met elkaar in oorlog zijn. Hoe diverser de samenstelling van de darmflora – ook wel microbioom genoemd – hoe beter, want: hoe gezonder hoe opgewekter je bent. Zeventig procent van ons immuunsysteem komt voort uit het darmstelsel; daar functio-neren de immuuncellen als poortwachters die bepalen welke stoffen er in het lichaam mogen worden opgenomen en welke onschadelijk moe-ten worden gemaakt en afgevoerd. De goede darmbacteriën bezetten strategisch de binnenkant van de darmwand, beloerd door de schade-lijke bacteriën die dolgraag hun plaats willen innemen om zich te kun-nen vermenigvuldigen. Een gezonde balans van je microbioom – die net zo uniek is als je vingerafdruk – is dus bepalend voor je geestelijke en fysieke gezondheid. Een slechte darmflora staat niet alleen aan de basis van allerlei ziekten, maar zou mogelijk ook tot overwicht kun-nen leiden, zo blijkt uit onderzoek. Bij muizen althans, maar omdat mensen geen muizen zijn, wordt dit nog nader onderzocht.

HOE IS HET ANNO 2020 GESTELD MET ONZE DARMFLORA?De samenstelling van onze darmflora wordt bepaald door geneti-sche aanleg, algehele gezondheid, eventueel medicijngebruik en voeding. Onderzoek heeft aangetoond dat onze microbioom in de afgelopen decennia enorm aan diversiteit heeft ingeboet. Waar-schijnlijk is onze westerse manier van leven met te veel stress, te weinig beweging, het gehaast eten van ongezond bewerkt voedsel – hier oorzaak van. Darmflora voedt zich met wat er van ons voedsel overblijft en daarvan bestaat een groot deel uit sui-kers. Dat stimuleert een ongewenste groei van schimmels. Een andere boosdoener is het te kwistig toedienen van antibiotica in de afgelopen decennia. Niet alleen in de geneeskunde, maar ook door het toedienen van antibiotica in de veehouderij, waardoor het via de consumptie van vlees en zuivel in ons lichaam terecht is gekomen. Antibiotica doden niet alleen de slechte bacteriën, maar ook de goede, waardoor de darmflora ontregeld raakt en het immuunsysteem overactief kan gaan reageren. Er wordt onderzocht of dit een verklaring zou kunnen zijn voor de explosieve toename van allergieën, voedselintoleranties, auto-immuunziekten en bepaalde huidaandoeningen, zoals eczeem.

Hoe beïnvloeden de darmen onze hersenen?Stel dat je moet solliciteren of een

speech moet geven. Help! Zenuw-

achtig! Wat krijg je dan? Juist. Diaree.

Verliefd? Vlinders in je buik! Die reactie

ontstaat doordat je hoofd en buik met

elkaar communiceren. Er zit namelijk

niet alleen een brein in ons hoofd, maar

ook in ons darmstelsel. De hersencel-

len van dat tweede brein liggen als een

dun laagje verspreid over de darmen

en communiceren via een zenuwbaan

– de nervus vagus – met het brein in

het hoofd en andersom. Dat wordt de

darm – hersen – as genoemd. Ook in

de darmen worden signaalstoffen ge-

produceerd, waaronder de (‘geluks’)

hormonen dopamine en maar liefst

negentig procent (!) van de totale sero-

tineproductie. Deze stofjes zijn heel be-

palend voor onze stemming, slaap, ons

geheugen en het ontstaan van eventu-

ele angsten. Een verstoorde darm-

flora heeft dus grote invloed op de

psychische gezondheid. Uit Belgisch

onderzoek is gebleken dat depressie-

patiënten beduidend minder van twee

specifieke darmbacteriegroepen in

hun microbioom hebben dan mensen

zonder stemmingsstoornis. Bovendien

hebben depressieve mensen opvallend

vaak te kampen met constipatie en een

verminderde eetlust. Artsen vragen

zich dan ook in toenemende mate af of

de bron van een depressie zich moge-

lijk in de darmen bevindt, in plaats van

in het hoofd.

48 | KLUP


45

KLUPDOSSIER

Wat heeft de blindedarm met goede darmbacteriën te maken?Het nikserige imago van de blindedarm (appendix) als een overbodig orgaantje dat lelijk kan ontsteken is niet terecht.

Recent is uit onderzoek gebleken dat de blindedarm wel degelijk een nuttige taak heeft; het zou een reservoir zijn

voor goede darmbacteriën. Als de darmflora door ziekte uit balans raakt, loost de blindedarm een lading goede

darmbacteriën om het evenwicht weer te herstellen. Daar staat tegenover dat momenteel ook wordt onderzocht of de

blindedarm mogelijk een kwalijke rol speelt bij het ontstaan van de ziekte van Parkinson. De appendix zou mogelijk

een bepaald soort eiwit bevatten, waardoor deze ziekte zich kan ontwikkelen.

IS VASTEN GOED VOOR ONZE DARMEN?Korte tijd vasten – ofwel perio-

diek vasten of intermittent fasting

– is momenteel hot en dat is niet

voor niets. De darmen krijgen

even rust, waardoor het darm-

slijmvlies zich kan herstellen. Dit

geldt ook voor de balans van de

bloedsuikerspiegel. Daarnaast

bevordert het de groei van de

goede darmbacteriën. Periodiek

vasten is prima als je gezond

bent, maar overleg in geval van

een medische aandoening en/

of gebruik van medicatie altijd

eerst met de huisarts. Volgens de

Britse arts dr. Michael Mosley die

de bestseller Het slimme darmen-

dieet schreef, zou het voor veel

mensen, die vasten toch een brug

te ver vinden al heel mooi zijn om

alle tussendoortjes te schrappen

omdat het lichaam door al het

gesnaai niet aan vetverbranding

toekomt en de bloedsuikerspie-

gel in balans blijft.

6De meeste darmbacteriën, gisten en schimmels bevinden zich in de dikke darm. Zij zorgen ervoor dat de laat-ste etensresten en ander afval dat het lichaam kwijt moet tot ontlas-ting wordt verwerkt. Poep bestaat trouwens voor driekwart uit water. Goede poep is bruin, in kleur varië-rend van vrij licht tot donker. Na het eten van bieten of rode kool kan de ontlasting een beetje rood kleuren. Stond dat niet op het menu, ga dan voor alle zekerheid naar de huisarts. Het kan wijzen op iets onschuldigs zoals aambeien of een poliep, maar zou ook op darmkanker kunnen wijzen. Doe dat ook bij zwarte ontlasting, bij geelgroenig gekleurde en bij witgelige of grijze poep. Er is geen standaardregel voor hoe vaak je moet, dat varieert per persoon. Sommige mensen moeten drie keer per dag, andere driemaal in de week. Zolang het patroon regelmatig is, is er geen reden voor alarm. Al zouden de mensen die weinig poepen eens kunnen proberen de frequentie op te voeren door meer vezels te eten, an-derhalf tot twee liter water per dag

Hoe ziet gezonde poep eruit?

te drinken en meteen naar de wc te gaan zodra er aandrang is.De beste drol verlaat in een keer het lichaam, is mooi vast van structuur en het zou na afloop eigenlijk niet nodig moeten zijn om af te vegen. Dat is hogeschoolpoepen. Is de ontlasting te droog en/of in de vorm van keutels, dan heeft die waar-schijnlijk te lang in de darm gezeten. Poep bevat altijd wat slijm, maar als de slijmerigheid opvalt, kan dat wijzen op een aandoening, zoals het Prikkelbare Darm Syndroom, de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, een darmpoliep of darmkanker. Op naar de huisarts dan dus. Diaree? Lastig, maar onschuldig als het om een buikgriepje of lichte voedselver-giftiging gaat. Mits het niet te lang duurt natuurlijk, want dan bestaat de kans op uitdroging, en verstoring van de darmflora. Zitten er piep-kleine, ondefinieerbare stukjes in de ontlasting? Geen paniek. Niet alle voeding is voor honderd procent verteerbaar en dan zie je bijvoor-beeld zaadjes, schilletjes of pitjes zitten.

| 49KLUP


9

KLUPDOSSIER

Hoe gevarieerder het microbioom, hoe groter

de kans op een lang en gezond leven

7Zuurkool, yoghurt, bier, kaas en azijn zijn voorbeelden van gefer-menteerde producten. Fermentatie is een oude methode om voedsel te verduurzamen, waarbij gebruik wordt gemaakt van de bacteriën, gisten en/of schimmels die van nature in het product aanwezig zijn of die eraan worden toegevoegd. Het beïnvloedt de smaak, geur, houdbaarheid en verteerbaarheid. Melkzuurbacte-

Is gefermenteerd voedsel aan te raden?riën bijvoorbeeld zijn nodig bij het maken van yoghurt en kaas, zonder gist geen bier, brood en wijn, en brie en camembert bestaan dankzij de combinatie van bacteriën en schim-mels. Aan bepaalde gefermenteerde voedingsproducten worden gunstige gezondheidseffecten toegeschreven; ze zouden onder meer de groei van goede darmbacteriën stimuleren en de kans op kanker verkleinen.

Volgens het voedingscentrum moeten die gezondheidsclaims niet worden overdreven; het effect is nog niet goed genoeg onderzocht om te kun-nen worden bewezen. Maar geregeld zuurkool (niet de stamppot, maar zo vers en rauw mogelijk) en yoghurt (de variant met rechtsdraaiend melk-zuur, dat is makkelijker te verteren) op het menu zetten is zonder meer goed voor de darmflora.

8Heeft het zin om probiotica als supplement te gebruiken?Niet als je gezond bent, uitstekend

gehumeurd en prima ontlasting

produceert. Dan zouden goede,

vezelrijke voeding en veel beweging

voldoende moeten zijn om die zonni-

ge darmflora in stand te houden. Wie

geregeld last heeft van ontstopping

of van diarree kan zeker uitproberen

of probiotica helpen. Probiotica – te

koop in flesjes bij de supermarkt en in

capsules en poeder bij de apotheek

– bestaan uit goede melkzuurbacte-

riën. Omdat elk microbioom uniek

is, is onvoorspelbaar welk product

je darmflora helpt en welk niet.

Minstens vier weken uitproberen is

het devies.

WAT IS EEN POEPTRANSPLANTATIE?Een poeptransplantatie – waarbij een waterige oplossing

van de ontlasting van een gezonde donor via een neusson-

de wordt ingebracht bij een zieke ontvanger – gebeurt om

goede darmbacteriën over te brengen, zodat de verstoorde

darmflora van de zieke patiënt zich kan herstellen. Dat

het werkt bij een specifiek soort darminfectie staat vast.

Momenteel wordt onderzocht of deze methode ook werkt

bij colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn. De poeptrans-

plantatie is vooralsnog geen reguliere behandeling, maar

onderdeel van wetenschappelijk onderzoek. In Amerika

en Canada wordt onderzoek gedaan naar het maken van

‘kunstpoep’ door de goede darmbacteriën van een gezond

persoon op te kweken.


Meer lezen?✓ De mooie voedselmachine door Giulia Enders✓ Het slimme darmendieet door Dr. Michael Mosley✓ Of kijk op darmklachten.nl ✓ Maagleverdarmstichting.nl✓ Gezond.nu✓ Darmgezondheid.nl✓ Poepwijzer.nl

Hoe gevarieerder de darmflora, hoe groter de kans op een lang en gezond leven. Met het ouder worden gaan de darmen wel wat minder efficiënt werken, waardoor voedingsstoffen minder goed kunnen worden opgenomen. Ouderen hebben vaak de neiging minder te drinken, terwijl voldoende vocht enorm belangrijk is voor een optimale darmwerking. Daarnaast is beweging en/of sporten cruciaal en ook daar komt op oudere leeftijd vaak de klad in. Mogelijk gevolg: de goede darmbacte-riën delven het onderspit tegen de slechte. Zo kunnen in het lichaam zogenaamde ‘laaggradige’ ontstekingen ontstaan. Dat zijn smeulende ontstekingen waar je weinig tot niets van merkt, maar die de gezond-heid op een gemene manier kunnen ondermijnen.

Wie zich aan het mediterrane

voedingspatroon houdt, is goed

bezig

ARTSEN VRAGEN ZICH IN TOENEMENDE MATE AF OF

DE BRON VAN EEN DEPRESSIE ZICH MOGELIJK

IN DE DARMEN BEVINDT, IN PLAATS VAN IN HET HOOFD

1110HOE

HOUD JE JE DARMEN GEZOND?Door gezond te eten. Dat

betekent: voldoende vezels uit

volkorenproducten, peulvruch-

ten, groente en fruit. Daar-

naast granen, noten, yoghurt,

natuurlijke vetten en eiwitten.

Wie zich aan het mediter-

rane voedingspatroon houdt,

is goed bezig. Mijd alcohol,

suiker, bewerkt voedsel en tus-

sendoortjes zoveel mogelijk.

Drink anderhalf à twee liter wa-

ter per dag. En beweeg zoveel

mogelijk. Hoe luier je bent, hoe

luier je darmen.

Heeft je darmflora invloed op het verouderingsproces?

| 51KLUP


052_BW_KL2003_Adv Leistert.indd 52052_BW_KL2003_Adv Leistert.indd 52 23-08-20 20:5123-08-20 20:51 052_BW_KL2003_Adv Leistert.indd 53052_BW_KL2003_Adv Leistert.indd 53 23-08-20 20:5123-08-20 20:51

W54 | KLUP

054_BW_KL2003_Cathertine Deneuve.indd 54054_BW_KL2003_Cathertine Deneuve.indd 54 22-08-20 18:3022-08-20 18:30

W

KLUPREPORTAGE

Ze heeft een arbeidsethos om jaloers van te worden. Catherine Deneuve, misschien wel Frankrijks grootste actrice aller tijden, mag dan al 76 zijn, van wijken wil zij niet weten. Een uur nadat zij vorig jaar het ziekenhuis mocht verlaten na een beroerte, stond ze alweer op de set…

Wie zich wil verdiepen in de film-cv van Catherine Deneuve kan maar beter een dagje vrij nemen. Al zestig (!) jaar is zij een van Frank-rijks grootste sterren op het witte doek. Twee, drie, soms wel vier films neemt de actrice per jaar op… en dat zelfs nog steeds op de eerbiedwaar-dige leeftijd die ze inmiddels heeft bereikt.Met haar prachtige mysterieuze voorkomen, haar dikke blonde lok-ken en de eeuwige sigaret in de hand

Zelfs een beroerte een een wekenlange ziekenhuisopname weerhouden haar niet van de camera’s

Catherine Deneuve (76):

Niet kleinte krijgen

is ze al decennialang een abc’tje voor welke regisseur dan ook. Catherine Deneuve werkte zo ongeveer met alle groten der aarde. Maar – des-ondanks – voelt ze zichzelf geen beroemdheid, laat staan dat ze ook maar over enige sterallures beschikt.“Het enige dat ik altijd laat opnemen in mijn contract”, vertelde ze on-langs, “is dat ik mag roken op de set. Van sigaretten word ik ontspannen. Mijn eerste kop koffie van de dag en dan een sigaret opsteken… héérlijk.”

| 55KLUP


KLUPREPORTAGE

CameraMet twee acterende ouders, Mau-rice Dorléac en Renée Simonot, stond het in de sterren geschreven dat ook Catherine weleens voor de kant van de camera's zou kiezen. Dat gebeurde al toen ze amper puber-af was. Haar echte doorbraak volgde op vierentwintigjarige leeftijd, in de klassieker Belle de Jour van regisseur Luis Buñuel. Een nieuwe Franse filmster was geboren. Wat zou volgen was een encyclopedie aan filmrollen, een Oscar-nominatie, een huwelijk, twee kinderen bij twee verschillende mannen en veel, vooral heel veel relaties met allerlei wereldsterren. Aan het feit dat ze zo’n grote ster is geworden, gaat feitelijk een groot drama vooraf. Want eigenlijk was niet Catherine, maar haar oudere zus

Francoise voorbestemd om de grote ster van de familie te worden. Zij was flamboyanter, had meer drive om het gaan maken, terwijl Catherine op de set veel meer geïnteresseerd was in het decor en de aankleding. Tot het noodlot toesloeg.Uitgerekend in de maand dat Belle de Jour in de Franse bioscopen en ver daarbuiten te zien was, kwam Fran-coise om bij een auto-ongeluk. Ze was pas 25 jaar oud.

ZwijgenIn Catherines gepubliceerde dagboek A l’ombre de moi-même vertelt ze over die periode: “Zwijgen was in ons gezin een manier om er niet nog meer ver-driet over te hebben. Ik heb pas veel later geleerd dat erover praten ook troost kan bieden. En ik blijf eeuwig vrouwen benijden die een goede band met hun zus hebben. Ik hou ook veel van mijn andere zusjes, maar met Francoise had ik iets speciaals. Een liefde voor een zusje is voor het leven. Is definitief. Terwijl er aan de liefde tussen een man en vrouw een einde kan komen.”Ze noemt de dood van Francoise de ‘grootste tragedie en het meest pijn-lijke moment’ in haar leven. “Ze be-zoekt me nog elke dag, altijd. Zij was de enige echte actrice in de familie. Ik heb mijn best gedaan, maar ik weet niet of ik haar recht heb gedaan.”

BijzonderSympathieke woorden van een vrouw die met meer dan honderd films op haar naam haar sporen toch echt wel verdiend heeft. Zelf vindt ze dat allemaal niet bijzonder. “Ik heb acteren altijd als werk gezien. Een nobele plicht. Een loodgieter moet werken, een actrice moet ook haar rekeningen betalen. En daar-voor moet gewerkt worden. Ik doe het met plezier, maar het is niet iets verhevens. Het is gewoon een vak.” Een vak dat naast haar eeuwige roem – zo stond zij in 1985 model voor ‘Marianne’, het nationaal symbool

“ Acteren ik doe het met plezier, maar het is niet iets verhevens. Het is gewoon een vak”

Deneuve speelde ook vaak samen met Gérard Depardieu, zoals hier in The Last Metro uit 1980.

Met Johnny Hallyday zou ze meer dan een halve eeuw een geheime verhouding hebben gehad.

Belle de Jour is een van de hitfilms van Catherine Deneuve.

56 | KLUP


van Frankrĳ k – vooral ook met heel veel liefde heeft gegeven. Ze trouwde slechts één keer – met de Britse regisseur David Bailey – van wie ze in 1972 scheidde, kreeg kinderen bĳ de vermaarde regisseur Roger Vadim en de Italiaanse steracteur Marcello Mastroianni en had in haar leven een lĳ st aan minnaars die te lang is om hier te noemen.In ieder geval vermeldenswaardig is in dezen de naam Johnny Hallyday, die begin dit jaar viel in een biografi e over die andere Franse ster die in 2017 overleed. Hĳ en Catherine zouden meer dan vĳ ftig jaar een heimelĳ ke liefdesrelatie hebben onderhouden.Allemaal wilden zĳ in de nabĳ heid van sexy Deneuve vertoeven, nog meer dan dat ze dat bĳ haar grote aartsrivale Brigitte Bardot wilden. Bĳ die laatste lag het er ‘dik bovenop’ waarom ze zo in de smaak viel, Deneuve moest (en moet) het veel meer van haar ‘élégance’ hebben.En dan heeft ze ook nog eens haar eigen parfum, was ze de muze van Yves Saint Larant, heeft ze een eigen sieradenlĳ n en stond ze twee keer in de Playboy.

BeroerteIn november 2019 ging de wereld er ineens heel anders uitzien voor de vrouw die zich bĳ na nonstop op de fi lmset had begeven. Ze werd getro� en door een beroerte en moest worden opgenomen in een zieken-huis in Parĳ s. Het was weliswaar een

lichte beroerte, maar ze was wel enkele weken aan bed gekluisterd. Zo lang had Catherine, sinds haar zestiende, nog nooit verzaakt voor de camera.Een uur nadat ze was ontslagen uit het hospitaal, spoedde ze zich alweer naar de set om door te gaan met de opnamen. Het gaat haar inmiddels weer goed, vertelde ze tĳ dens de promotie van haar nieuwste fi lm La Verité – momen-teel in ons land te zien. Ze speelt

“ Een liefde voor een zusje is voor het leven. Is defi nitief. Terwijl er aan de liefde tussen een man en vrouw een einde kan komen”

Catherine Deneuve mag dan wel tegen de

tachtig lopen, de Franse steractrice is nog verre van

versleten.

FOTO

’S: B

SR A

GEN

CY

er de moeder van zo’n ander Frans troetelkind, Juliette Binoche.“Het gaat goed met me. Zeventig is toch het nieuwe vĳ ftig? Als je nu kĳ kt naar vrouwen van vroeger die mĳ n leeftĳ d hebben, zĳ n dat gewoon oude vrouwen. Nou, zo voel ik mĳ nog helemaal niet.”De wereld is waarschĳ nlĳ k nog lang niet van Catherine Deneuve af. Vraag maar aan haar moeder Renée Simo-not. Die woont in de Franse hoofd-stad bĳ haar dochter om de hoek en ze spreken elkaar dagelĳ ks. Ja, Renée Simonet leeft nog steeds en is inmiddels 108!Ook genetisch lĳ kt workaholic Catherine Deneuve voorlopig dus niet klein te krĳ gen…

Deneuve in haar nieuwste fi lm La Vérité met tegenspeelster Juliette Binoche

| 57KLUP


Vrien denVrien denOM TE LEVEN

58 | KLUP

058_BW_KL2003_Vrienden.indd 58058_BW_KL2003_Vrienden.indd 58 23-08-20 14:0123-08-20 14:01

VRIENDENDOSSIER


| 59KLUP


EEen fijne vriendenkring draagt bij aan je levensgeluk en vormt een probaat middel tegen stress, wat een belangrijke factor is bij talloze aandoeningen. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat vrienden je immuunsy-steem versterken. Als je een aangename tijd

doorbrengt met vrienden gaat je stressni-veau omlaag en dat geeft je immuunsysteem een boost. Een goed sociaal netwerk zorgt er dus voor dat je minder vatbaar bent voor allerlei ziektes. En als je toch een keer iets hebt, helpen die vrienden je vaak ook weer te herstellen. Want je kunt hen vertellen hoe het met je gaat, je voelt je beter als ze op bezoek komen en er zit ook een praktische kant aan: ze doen even een boodschap voor je of komen met een pan soep aanzetten. Bovendien zijn vrienden niet bang om je te confronteren en te zeggen: “Volgens mij moet je wat meer nachtrust nemen/ook eens aan jezelf denken/naar de dokter met die kwaal.” Vrienden houden je een spiegel voor en ze geven je advies in moeilijke omstandig-heden.

Investeren in een vriendenkringDat is precies wat Marianne Wingstra (61) ondervond. Zij runde samen met haar man jarenlang een hotel met restaurant en dat maakte het moeilijk om hechte vriendschap-pen te onderhouden. “De meeste mensen in onze vriendenkring zaten niet in de horeca. Zij waren in het weekend vrij, maar dan waren wij juist druk aan het werk. En op maandag, als wij vrij hadden, dan waren zij weer aan het werk. Wij waren daarom altijd een beetje apart, wij sloten niet aan. Als er een feestje was, konden we vaak niet komen. We hadden wel goede kennissen die ook in de horeca zaten, maar die hadden het net

“ In een wereld die voortdurend verandert, zijn je vrienden de stabiele factor”

Vrienden zijn belangrijk in ons leven. Het is weten-schappelijk bewezen dat het hebben van vrienden goed is voor lichaam en geest. Of we ze nou wel of niet vaak zien, of kúnnen zien. Ze zijn tegenwoordig zelfs belangrijker dan vroeger. We maken nieuwe vrienden of we blazen oude vriendschappen weer nieuw leven in. www.kluppen.nl is een voorbeeld hoe je op een unieke manier samen nieuwe dingen kunt ontdekken en nieuwe vrienden kunt maken.

60 | KLUP


VRIENDENDOSSIER

zoals wij erg druk.”Lange tijd miste ze een vriendenkring niet. Ze had haar man en twee kinderen en ze hadden het samen heel goed. Zo nu en dan vroeg ze wel aan hem: “Moeten we niet proberen wat meer contact te houden met mensen?” Maar dan antwoordde hij: ‘We hebben elkaar toch?’ Maar in 2015 werd bij haar man een ongeneeslijke vorm van kanker geconstateerd. Hij overleed na een relatief kort maar slopend ziekbed. “Toen oogstte ik wat ik had gezaaid,” zegt Marianne. “Ik kende heel veel mensen, maar vrienden kon ik ze niet echt noemen. En met de kennissen die ook in de horeca zaten, veranderde het contact toen ik er alleen voorstond. Zonder mijn man voelde ik mij steeds vaker een vijfde wiel aan de wagen. De kinderen waren inmiddels ook de deur uit en hebben hun eigen leven.”Aanvankelijk vulde ze de leegte op met hard werken, maar uiteindelijk besloot ze het hotel en restaurant te verkopen en in een plaats te gaan wonen waar ze niemand kende. “Ik wilde met een schone lei begin-nen, ergens waar niemand mij kende als hoteleigenaar,” vertelt ze. “Van het begin af aan begreep ik dat ik moest investeren in een vriendenkring. Dus nodigde ik, zodra ik mijn nieuwe huis betrok, al mijn buren uit en zo bouwde ik met allemaal goed contact op. We gaan nu eens in de zoveel tijd uit eten; de sfeer is goed, we lachen veel en ik voel mij thuis bij hen. Ik besefte wel dat dat niet voldoende is. Ik werk nu parttime bij een begrafenisonderneming waar alleen vrouwen werken. Het is een heel mooi beroep en met mijn collega’s kan ik heel fijn samenwerken en mijn emoties delen.En ik heb mij aangesloten bij Klup. Ik werd daarop geattendeerd door mijn dochter, ze vond het echt iets voor mij, omdat je leuke activiteiten met leuke mensen van mijn leef-

tijd doet en doordat het niet gericht is op het zoeken of krijgen van een levenspartner.Je gaat eigenlijk via Klup op avontuur met elkaar. Er is een wereld voor mij opengegaan. Langzamerhand wordt mijn vriendenkring steeds groter. Ik zet elke keer weer een stapje. Want je moet het toch echt zelf doen, het komt je niet aangewaaid. En ik ben niet iemand die gaat zitten afwachten, want zo werkt het echt niet in het leven.”

Oude vriendschappenIedereen maakt mee dat vriendschappen met mensen die je heel leuk vindt een beetje op de achtergrond raken, soms om onbe-nullige redenen. Blader of scroll eens door je adresboek naar wie je uit het oog bent verloren. Liefdesrelaties worden altijd offi-cieel verbroken, maar dat gebeurt weinig bij vriendschappen. We laten ze meestal verwa-teren. Je hebt misschien het gevoel dat je uit elkaar bent gegroeid, of je bent met andere dingen bezig. Vriendschappen verwateren

“ Als je een vriendenkring wilt opbouwen, moet je actief op zoek gaan”

Bij Klup doe je activiteiten

met leuke mensen van je leeftijd

doordat het niet gericht is op

het zoeken of krijgen van een

levenspartner.

| 61KLUP


VRIENDENDOSSIER

nou eenmaal als we ze niet onderhouden. Daar is niets mis mee. Mensen komen en gaan. Maar de kans dat je het contact weer tot bloei kunt brengen, is groot. Er is een dynamiek in vriendschappen, je moet actie ondernemen maar je kunt elkaar vaak weer terugvinden, want er was een reden dat je elkaar ooit leuk vond.

Nieuwe woonplaatsAngelique van Dongen (51) pakte het weer anders aan. Toen ze 28 jaar geleden voor de liefde van de Randstad naar het Lim-burgse Venlo verhuisde, zocht ze allereerst aansluiting bij mensen op haar werk bij een uitzendburo. “Collega’s werden vriendinnen omdat ik erin investeerde,” vertelt ze. “Met collega’s die ik leuk vond, sprak ik bewust af buiten kantoortijd. Want dan zie je mensen eens in een andere setting en leer je hen beter kennen. Ik ontmoette ook nieuwe mensen in de sportschool en indertijd ging ik nog met enige regelmaat naar de kroeg, waar ik ook contacten legde. Je moet daar bewust aandacht aan besteden, want het komt niet op je af.”Een nieuwe vriendenkring opbouwen in een stad waarin een heel andere cultuur heerste dan waar ze vandaan kwam, vond ze niet makkelijk. In de Randstad zijn de mensen veel directer en zeggen ze waar het op staat, maar in Venlo bleken mensen dingen niet rechtstreeks op de man af te zeggen. “Het gaat meestal via, via en daar moest ik aan wennen. Mijn directe manier van doen

werd niet altijd gewaardeerd. Dat maakt dat ik weleens dacht: Ga ik nu veranderen of blijf ik gewoon mezelf en moeten mensen me maar accepteren zoals ik ben? Uiteindelijk ben ik mezelf gebleven en kreeg ik voor-namelijk vrienden die dat directe van mij juist waardeerden. Het opbouwen van een nieuwe vriendenkring is echt een proces ge-weest. Het was mijn grote geluk dat ik snel een baan had en dat het klikte met collega’s. Nu weet ik niet beter, hoewel mijn allerbeste vriendin nog steeds in de Randstad woont. Door de afstand kunnen wij elkaar niet vaak zien, maar dat maakt de vriendschap er gelukkig niet minder om.”

Moderne samenlevingVrienden zijn tegenwoordig misschien wel belangrijker dan vroeger. Dat komt doordat onze moderne samenleving voortdurend in beweging is. Vroeger woonden familieleden bij elkaar in de buurt, maar dat is al lang niet meer zo. Vrienden wonen vaak dichter bij elkaar. Mensen verhuizen gemakkelijker dan vroeger, ze scheiden veel vaker en verande-ren regelmatig van werkkring. In een wereld die voortdurend verandert, zijn je vrienden de stabiele factor. Door social media blijf je gemakkelijk op de hoogte van wat je vrien-den meemaken en het is handig om oude vrienden op te sporen. Dat is fijn, want vaak ervaren we oude vriendschappen als het dierbaarst. Misschien heb je elkaar lang niet gezien, maar het mooie van vriendschappen is dat je ze nieuw leven kunt inblazen. Het is echt de moeite waard om weer eens lans te gaan bij een oude vriend of vriendin. Want zij kent jou al heel lang, misschien zelfs lan-ger dan je partner. Je deelt een geschiedenis met elkaar. Dat geeft je leven betekenis en dat is belangrijk voor een mens.

VRIENDEN- NETWERK HOUDT JE ACTIEFOuderen die een goed vrien-

dennetwerk hebben, blijven

langer fit en gaan minder snel

dementeren. Dat komt omdat

zo’n netwerk je actief houdt.

Daardoor blijf je jong van

geest en sukkel je niet in. Die

positieve effecten op je ge-

zondheid ontstaan alleen als je

echt een netwerk van vrienden

hebt. Er zijn mensen die alleen

hun partner als heel hechte

vriend hebben. Dat is niet

voldoende. Je moet ingebed

zijn in een kring van vrienden.

Dat hoeven er niet heel veel te

zijn. De meeste mensen heb-

ben twee of drie echt hechte

vrienden. Daaromheen zit een

cirkel van mensen die net iets

verder van je af staan, maar

ook heel dierbaar zijn. Dat zijn

er meestal een stuk of tien.

Goed beschouwd zijn dat er

niet zoveel, maar daar is een

reden voor: je hebt gewoon

geen tijd voor meer vrien-

den. Het is menselijkerwijs

onmogelijk om met honderd of

meer hecht bevriend te zijn. Er

zijn types die zoveel mogelijk

vrienden willen hebben, maar

die krijgen onherroepelijk

te maken met een overvolle

agenda. Maar als je enige

hechte vriend je partner is, is

dat te weinig.

“ Omgaan met vrienden doet je stressniveau dalen en versterkt je immuunsysteem”

62 | KLUP


INTERVIEW

Andre van Duin:

“MARTIN WAS MIJN MAATJE,

DAT MIS IK NOG HET MEEST”

André van Duin (73) heeft begin dit jaar afscheid moeten nemen van de liefde van zĳ n leven Martin. Hĳ overleed op 55-jarige leeftĳ d aan de gevolgen van botkanker. De twee waren onafscheidelĳ k. Waar André ging, zag je Martin. Op de vraag wat hĳ het meest mist van Martin, ant-woordt hĳ dan ook: “Het maatje. Maar je moet ermee leren leven. Dat is het enige wat je kan doen.”

| 63KLUP

063_BW_KL2003_Andre van Duin.indd 63063_BW_KL2003_Andre van Duin.indd 63 23-08-20 13:1523-08-20 13:15

64 | KLUP


INTERVIEW

“Ik vind het wel pret-tig om over Martin te praten”Volgens André is het verliezen van een dierbare ‘iets wat je altijd bij je blijft houden.’ “Dit hakt er wel heel erg in. Wij waren 24/7 samen en nu ben ik alleen. Dat is wel erg wennen”, zo vertelde hij in het NPO-programma “De geknipte gast’. Beiden hiel-den in het begin hoop op genezing.

Genieten van het momentHet korte ziekbed van Martin heeft André wel aan het denken gezet. “Ik ben nu 73 en ik dacht altijd: de dood is nog ver weg. Maar nu denk ik wel: het kan ook binnen een halfjaar over zijn.” De komiek is nog altijd druk bezig, maar probeert vooral te genie-ten. “Je moet wel genieten van het moment. Ik hoef niet meer te sparen voor mijn oude dag, maar ik moet er juist van genieten en uitgeven. Ik heb geen kinderen, dus hoef het ook niet na te laten”.

LeeftijdMartin was 17 jaar jonger. Over dat leeftijdsverschil zei André jaren gele-den in het AD: “Het speelt qua in-

“ Ik was ontroostbaar. Martin is onvervangbaar en het verdriet zal altijd blijven. Maar daar-naast ben ik ook dankbaar. De liefde, die blijft. Altijd”

De afgelopen jaren werd Martine op-

nieuw populair door het programma

Heel Holland Bakt. Hiervoor nam ze

de presentatie op zich van de eerste

drie seizoenen. In 2015 werd Martine

getroffen door een hersenbloeding

en nam André van Duin de presentatie

van dit door miljoenen mensen be-

keken programma over. De presenta-

trice overleed op 30 mei 2019 aan

de complicaties hiervan in het bijzijn

van haar familieleden in haar atelier

in Maarssen. Volgens Jan Slagter van

omroep MAX heeft Martine Heel Hol-

land Bakt op de kaart gezet.

André van Duin mist Martine vooral

als vriendin. Hij vertelt dat ze vaak

bij elkaar over de vloer kwamen. “Ik

heb nooit met Martine gewerkt, maar

ze was een heel goede vriendin van

ons”, vertelt André.

Hij noemt Martine een creatieve dui-

zendpoot. “Het grote publiek zal haar

herinneren van het Zonnetje in huis en

de reclames van HAK, maar ze heeft

zoveel meer gedaan en heeft zich

enorm ontwikkeld nadat ze begon als

zangeres. Haar passie was schrijven

en vertalen, maar ze kon ook prachtig

poppen maken en besteedde dage-

lijks wel vier of vijf uur in haar tuin met

de meest schitterende kleuren.”

MARTINE BIJL

“Maar die hoop werd iedere keer de kop in gedrukt, want geen behan-deling sloeg aan”, blikt de Heel Holland bakt-presentator terug. “Uiterlijk zie je in het begin ook niks, ook bij Martin niet. Tot de laatste vijf weken, toen stortte het helemaal in. Je bent dan meer bezig met de verzorging. Het is een echte sluipmoordenaar.” André wordt vaak gevraagd om te praten over Martin. “Ik vind het wel fijn om over Martin te praten. Ik huil ook elke dag wel een keer, maar dat vind ik wel pret-tig. Dan zie ik iets en dan schiet ik weer vol. Dat is dan maar 10 minu-ten of een kwartier.”

teresses of belevingswereld geen rol. We houden beiden van lekker eten en een borreltje en voor ons geen verre reizen, maar hooguit af en toe een stedentripje of een weekeinde bij de woonboot in Aalsmeer.”

Vrolijk“Het is wel zo dat hij van films vol narigheid hield, terwijl ik van de vrolijkheid ben. Als hij weer zo’n drama bekeek dacht ik: godalle-machtig waar je het geduld voor hebt. Net als met lezen: hij verslond dikke pillen, terwijl ik slechts 1 boek heb gelezen: Alleen op de wereld.”

| 65KLUP


FOTO

’S: B

SR A

GEN

CY,

AN

P

Sporten“We gingen wel 3 keer per week samen een uur zwemmen en trainen met gewichten in het water. Dan zet je een koptelefoon op en beweeg je op muziek. Geweldig: je krijgt er geen blessures van en je blijft erdoor in shape. Want als je ouder wordt, gaat toch alles een beetje hangen en begin je in te zakken.”

Janny van der Heijden“Janny is natuurlijk heel prettig gezelschap, een goedlachse vrouw die altijd een goed humeur heeft. Ik ken haar ook door Heel Holland Bakt in-middels wel goed, we kunnen lezen en schrijven met elkaar.”Van Duin vertelde in gesprek met NU.nl dat hij de opnames van het Omroep MAX-programma Denkend aan Holland niet echt als werk ziet, maar eerder als een vakantie. “Je doet ergens een kopje koffie, hebt een ge-sprekje met een pastoor en wijnboer, zo kom je de dag wel door.Zelf is André dit jaar niet op vakantie gegaan. “Ik ben niet zo’n vakantie-ganger, ik hou niet van de zon. Ik ben meer een schaduwmens.” Het tweede seizoen van Denkend aan Holland is begin augustus opgenomen, wat dus betekende dat de anderhalvemeter-regel van kracht was. Dat leverde gelukkig geen problemen op. “We

“ Alles wat Martine deed was leuk. Het is ontzettend jammer dat ook zij er niet meer is”

hebben iets grotere boten gehuurd, zodat we meer ruimte hadden. We zitten toch met zo’n tien man aan boord. Dat ging gelukkig heel goed, ondanks dat je met z’n allen op zo’n wiebelende boot zit”.

“Ik weet ‘s morgens pas waar we naartoe gaan”De presentatoren weten van tevoren niet welke plekken zij per boot gaan bezoeken. “Ik zie ‘s morgens pas waar we naartoe gaan en verder laat ik me verrassen”, zegt Van Duin. Zo voer het presentatieduo in de eerste afle-vering op de rivier de Vecht. “Daar

heb ik zelf twintig jaar aan gewoond. We zijn ook langs mijn huis van toen gevaren, dat stond er nog. Ik ben daar ook veel plekken tegengekomen waar ik zelf nooit geweest was.” Van Duin raadt iedereen aan om eens een boot te huren. “Vorig jaar kreeg ik al veel reacties van mensen die naar aanleiding van het programma beslo-ten eens een boot te huren. Neder-land is vanaf het water totaal anders dan wanneer je erlangs scheurt met de auto. Je ziet veel meer. Welke kant je ook in Nederland op gaat, je komt overal wel wat moois tegen.”

VeerkrachtGeen mens zou verbaasd zijn als het in de afgelopen tijd van corona niet zo goed zou gaan met André. Hij is iemand die op zo’n moment zijn huis aan de Keizersgracht opnieuw laat behangen en laat voorzien van nieuwe vloerbedekking. Die de deur uitgaat om boodschappen te doen en dagelijks contact houdt met vrien-den. Waar hij die veerkracht vandaan haalt, Van Duin weet het zelf niet. “Ik ben vrij nuchter, kan de dingen wel goed inschatten en relativeren. Ik laat me niet snel meeslepen in hypes, daarom was en ben ik ook niet bang in deze coronatijd. Het leven gaat door, je moet verder, hoe ver-drietig dat ook is. Het wordt nooit meer zoals het was, daar heb ik me op ingesteld.’’ Van Duin is sinds Martins dood op zichzelf aangewezen, en dat

gaat hem goed af. ,,Ik ben door de stress 14 kilo afgevallen, maar ik voel me goed. Ik heb veel vrienden, die me nu voortdurend in de gaten hou-den. Ik probeer drie keer per week te zwemmen, in de Corona tijd even niet natuurlijk, ik kook gewoon zelf en eet goed. Alleen geen twee borden meer zoals vroeger, nu heb ik aan één bord genoeg. En niet dat ik zoveel dronk, maar ik ben sinds die hele stresstoestand met Martin ook hele-maal gestopt met alcohol. Voor zover ik dat zelf kan inschatten, verkeer ik op mijn 73ste in goede conditie.’’

André en Janny van

der Heijden

66 | KLUP


INTERVIEW

“ Ik heb veel vrienden, die me nu voortdurend in de gaten houden”

André en Martin samen met goede vriendin Janine van den Ende

Met zijn dierbare vriend en Dik Voormekaar Show-collega Ferry de Groot

Met Corry van Gorp

Met de goedlachse Ron Brandsteder heeft André vele programma’s gepresenteerd

André in zijn huis op de Keizersgracht in Amsterdam

| 67KLUP


DOm het brein in optima forma te houden, zou je regelmatig moeten sporten én je hersenen aan het werk moeten zetten. Maar wist je dat voeding ook helpt om de bovenkamer in goede conditie te houden?

Dat je op je zestigste minder snel en scherp bent dan toen je twintig was, is normaal. Maar waarom gaat de achteruitgang bĳ de één sneller dan bĳ de ander? En hoe komt het dat één op de vĳ f mensen dement wordt en de rest niet? Genen en pech spelen daarin een rol. Maar onderzoek na onderzoek laat zien dat ook eetgewoonten impact hebben op de gezondheid en het func-tioneren van de hersenen.

B12 tegen hersenkrimpOns zenuwstelsel kan niet zonder vitamine B12, een vitamine die in dierlĳ ke producten zoals zuivel, vlees, vis en eieren zit. Het probleem is dat ons lichaam deze belangrĳ ke vitamine steeds moeizamer uit voeding opneemt naarmate we ouder worden. Naar schatting kampt 10 tot 20 procent van alle 60plussers met een matig tot ern-stig vitamine B12-tekort. Naast vage

vermoeidheidsklachten, kan dat leiden tot zenuwschade (tinteling in de vin-gers), coördinatiestoornissen, concen-tratieproblemen, geheugenverlies en… het sneller krimpen van onze hersenen. Het is heel normaal dat ze iets kleiner worden; ze slinken bĳ iedereen gemid-deld 2% per tien jaar. Gemiddeld, want bĳ de ene mens gaat dat proces sneller dan bĳ de andere. Toen Amerikaanse onderzoekers 107 mannen en vrouwen onder de MRI-scan legden, zagen ze dat de hersenen van de mensen met de laagste vitamine B12-status het meest waren geslonken.

Haring voor je geheugenAls je al het vocht uit de hersenen zou wringen, houd je een klomp over die voor ruim 60% uit vet bestaat. De samenstelling van dat vet wordt beïnvloed door welke vetten je eet. De meest waardevolle vetten voor het brein zĳ n eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA), de

Herse nvoer

68 | KLUP

068_BW_KL2003_Hersenvoer.indd 68068_BW_KL2003_Hersenvoer.indd 68 23-08-20 08:3623-08-20 08:36

ONSBREIN

“ Onder degenen die supplemen-ten met vitamine C en E slikten, kwam maar liefst 40% minder alzheimer voor”

vetzuren die vooral veel in vette vis-soorten zoals haring en zalm zitten. EPA en DHA worden onder meer gebruikt voor neurotransmitters, de stofjes die nodig zĳ n om prikkels van de ene aan de andere hersencel door te geven.Uit een samengesteld Frans en Amerikaans bevolkingsonderzoek naar visconsumptie en hersenveroudering bĳ 65plussers is gebleken dat het geheugen van degenen die vaker dan vier keer per week vis aten, beduidend beter intact gebleven zĳ n dan bĳ degenen die minder dan één keer per week een visje verschalkten. Vĳ ftien jaar geleden gaf een onderzoek onder 4000 ouderen al aan dat minstens eenmaal per week vis eten de geestelĳ ke veroudering met 10 tot 13 % vertraagt.

Een sterk vitamineduoBĳ de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie spelen op hol geslagen zuurstofmoleculen (vrĳ e radicalen) waarschĳ nlĳ k een belang-rĳ ke rol. In theorie kunnen die vrĳ e radicalen in toom worden gehouden door de vitamines C en E, die vooral als team sterk zĳ n. Noten, groenten en fruit

eten dus. Maar houdt het slikken van pillen met vitamine C en E dementie ook langer op afstand? Ja, suggereert een elf jaar durend onderzoek onder 5000 Canadese mannen en vrouwen van 65 jaar en ouder. Onder degenen die supplementen met vitamine C en E slikten, kwam maar liefst 40% minder alzheimer voor. Ze hadden ook minder last van andere vormen van dementie.

Broccoli voor het breinAl vĳ tien tot twintig jaar voordat iemand de eerste alzheimersymptomen vertoont, duiken de schadelĳ ke eiwit-ten amyloïd en tau in de hersenen op. Er zĳ n experimentele medicĳ nen die deze eiwitten kunnen opruimen, maar die zĳ n nog niet verkrĳ gbaar. Boven-dien blĳ ken ze geen zin te hebben als je al alzheimerdementie hebt: de eiwitten hebben dan al onherstelbare schade aangericht. Slimmer lĳ kt het om het ontstaan van amyloïd en tau in de kiem te smoren. Volgens pril onder-zoek is de stof sulforaphaan daartoe in staat. Het e� ect is alleen aangetoond bĳ laboratoriummuizen, maar… de rĳ kste bronnen van sulforaphaan zĳ n

broccolikiemen, brocolli en bloemkool. Het kan dus zeker geen kwaad om deze superfoods wat vaker op tafel te zetten.

Knagen verbetert de concentratieVoor de hersenen is het niet alleen belangrĳ k wát je eet, maar ook hóe je eet. Al sinds de jaren veertig van de vorige eeuw zien wetenschappers dat stevig kauwen e� ect heeft op het brein, maar nu hebben Japanse onderzoekers dit bevestigd. Zĳ namen 22 recente studies onder de loep waarbĳ het e� ect van kauwgom kauwen op de hersenen werd gemeten met moderne onderzoekstechnieken. Hun conclusie: goed doorkauwen verbetert vooral het concentratievermogen. Geen trek in kauwgom? Knagen en kauwen op wortels en andere rauwkost werkt ook. Taiwanese wetenschappers menen dat je daarmee de aanmaak van nieuwe hersencellen stimuleert en zo het brein langer jong houdt.

Herse nvoer

BRO

NN

EN: A

MER

ICA

N J

OU

RNA

L O

F EP

IDEM

IOLO

GY

2018

| A

RCH

IVES

OF

NEU

ROLO

GIE

| A

LZH

EIM

ER’S

& D

EMEN

TIA

201

9

eten dus. Maar houdt het slikken van pillen met vitamine C en E dementie ook langer op afstand? Ja, suggereert een elf jaar durend onderzoek onder 5000 Canadese mannen en vrouwen van 65 jaar en ouder. Onder degenen die supplementen met vitamine C en E slikten, kwam maar liefst 40% minder alzheimer voor. Ze hadden ook minder last van andere vormen van dementie.

Broccoli voor het breinAl vĳ tien tot twintig jaar voordat iemand de eerste alzheimersymptomen vertoont, duiken de schadelĳ ke eiwit-ten amyloïd en tau in de hersenen op. Er zĳ n experimentele medicĳ nen die

broccolikiemen, brocolli en bloemkool. Het kan dus zeker geen kwaad om deze superfoods wat vaker op tafel te zetten.

| 69KLUP

068_BW_KL2003_Hersenvoer.indd 69068_BW_KL2003_Hersenvoer.indd 69 23-08-20 08:3723-08-20 08:37

De Drij vende Tuin

SENIOR

REISONTDEKKER

JAAP HOUWELING

doet verslag over

de mooiste

plekken op onze

aardbol

70 | KLUP

070_BW_KL2003_Madeira.indd 70070_BW_KL2003_Madeira.indd 70 23-08-20 14:0923-08-20 14:09

REISVERSLAG

De Drij vende TuinONGEREPT, ONONTDEKT EN ONGELOOFLIJK

Ver buiten het gezichtsveld van de Marokkaanse kust ligt een eiland dat we eigenlijk alleen maar kennen van de bloe-men, de dessertwijn en als de geboorteplek van Portugals bekendste exportproduct Cristiano Ronaldo. Madeira is een vulkanische parel die, in tegenstelling tot de iets zuidelijker gelegen Canarische Eilanden, nog niet ten prooi is gevallen aan het massatoerisme. Klup Magazine neemt je mee naar de onontdekte ‘Drijvende Tuin’.

Tijdens het aanvliegen, cirkelend boven de archipel, zie je tussen de schuimkoppen van de Atlantische Oceaan de steile kliffen van Madeira verrijzen. Hoewel historici het er niet over eens zĳ n wie hier als eerste voet aan land zette – sommigen denken dat de Romeinen het al ontdekte – meerden de eerste Portugese ontdekkingsreizi-gers hier in 1418 aan. Sindsdien valt het eiland, de op een-na-rĳ kste regio van het land, onder Portugees bestuur.

1 eiland, 4 klimatenVanwege het reliëf in het landschap, in combinatie met de sterke zeewind en hoge bergen, is Madeira een eiland dat wordt beheerst door diverse microkli-maten. Omdat de regen in het noorden niet voorbĳ de hogen kli� en komt, is het hier aanzienlĳ k vochtiger en tropischer dan aan de zuidkant. Vanwege deze unieke klimatologische omstandigheden kent Madeira een extreme variatie in landschappen en plantensoorten.

| 71KLUP


De stabiele factor is de temperatuur: die ligt altĳ d rond de 22 graden. Al het groen - de eindeloze zee aan hortensia’s, orchi-deeën en magnolia’s - wordt geïrrigeerd dankzĳ de meer dan 2000 kilometer aan levada’s die je over heel het eiland hoort kabbelen. Langs deze smalle irrigatie-kanaaltjes zĳ n prachtige wandelroutes uitgestippeld. De honderden tochten brengen je langs de mooiste kli en, bos-sen en watervallen van het eiland. Mede hierdoor is Madeira een trekpleister voor natuur- en wandelliefhebbers.

FunchalVanaf het vliegveld rĳ je in een kleine twintig minuten over een prachtige kust-weg naar de hoofdstad Funchal. De stad met ongeveer 100.000 inwoners was in de negentiende eeuw een toevluchtsoord voor Europese adel. Je hoeft dan ook niet lang door Funchal te struinen om in te zien waarom prinses Sisi het hier 150 jaar geleden zo naar haar zin had. De over de bergen gedrapeerde stad mondt via sta-tige straten en nauwe middeleeuwse gan-getjes uit in zee bĳ de boulevard Avenida do Mar. Hier kun je wandelen of binnen stappen bĳ een van de vele cafés voor een poncha, de lokale cocktail van rum en sinaasappel. Je kĳ kt vanaf de terrasjes uit op een rĳ vissersboten waarop oude man-netjes hun hengels uitgooien. Ook vind je hier een replica van de Santa Maria, het schip waarmee Columbus naar de overkant van de oceaan voer en bĳ toeval Amerika ontdekte. Aan het eind van de wandelpromenade van de Avenida do Mar ligt tussen de rotsen het imposante Fortaleza de São Tiago. Vanaf de uitkĳ k-torens van deze zestiende-eeuwse vesting heb je een adembenemend uitzicht over het historische centrum en de baai van Funchal. Naast het fort kun je in een van de vele kabelbanen stappen. Deze verbinding leidt je naar het historische centrum. Hier vind je vele versmarkten, musea en parken. Als je de kabelbaan echter helemaal naar boven neemt, kun je

waard is, is dit vooral dé plek om de vulkanische aard van Madeira in je op te nemen. Dit kun je het beste doen door een duik te nemen in een van de natuurlĳ ke baden. Een soort vulkanische zwembaden, gevuld met zeewater dat continu wordt aangevoerd door de hoge golven die tegen de ondergelegen kli en uiteenspatten. Een unieke ervaring, en omdat Madeira vanwege dit vulkanisch gesteente nauwelĳ ks zandstranden kent – de plezierigste en veiligste manier om in zee te plonzen. We drogen ons af en rĳ den verder langs de noordkust.

de prachtige Jardim Botanico (een van de vele botanische tuinen) bezoeken.

WestkustWe rĳ den via de zuidkust Funchal uit en stuiten na nog geen twintig kilometer op de volgende unieke locatie: Cural das Feiras, het nonnendal. In een vallei op 600 meter hoogte vind je, verscholen tussen de boomtoppen, een uniek dorpje waar de nonnen vier eeuwen geleden naartoe vluchtten uit angst voor de moordzuchtige piraten die destĳ ds over Madeira heersten. Hoewel het uitzicht vanuit het dorpje al onbeschrĳ fl ĳ k mooi is, vind je iets verderop Cabo Girão. Dit uitkĳ kpunt is gelegen op een bĳ na 600 meter hoge klif en is zo bĳ zonder vanwege de glazen vloer. Zo kun je recht onder je schoenzolen een duizelingwek-kend diepe afgrond in turen.

Porto MonizWe trekken verder naar het meest noordwestelĳ ke puntje van het eiland en komen uit in het kustplaatsje Porto Moniz. Hoewel het stadje de reis al

72 | KLUP


REISVERSLAG

Je vindt deze reis ook in de Klup app! Watervallen

De noordkant van Madeira is vanwege de hoge vochtigheid het groenst, maar de kli en en rotsen ook het ruigst. Als we de weg langs de noordkust afrĳ den en bĳ het stadje São Vincente rechtsaf slaan, komen we uit bĳ het startpunt van de mooiste wandelroutes van Madeira: de PR6 en PR6.1 geheten. Tĳ dens de wan-deling van ongeveer een uur, hoor je het water van de Risco waterval steeds dich-terbĳ komen. De waterval klettert vanuit het hooggebergte van Madeira (de top ligt op meer dan 1800 meter) op deze plek via de met mos begroeide bergwan-den lĳ nrecht naar beneden. Iets verderop vind je het broertje van Risco; 25 Fontes. De wandeling hiernaartoe is sprookjes-achtig, maar aanzienlĳ k pittiger door de grote hoogteverschillen. Het einddoel mag er echter zĳ n. Verdeeld over 25 losse stroompjes mondt de 25 Fontes met aan-zienlĳ k minder geweld dan zĳ n broertje uit in een prachtige lagune.

Avontuur en rustTerug in Funchal maken we de balans op. Onze rondreis heeft ons vooral doen inzien dat Madeira een eiland is dat met iedere kilometer die je afl egt, een ander gezicht opzet. De tamelĳ k bizarre ver-schillen in klimaat en landschap wekken de illusie dat dit eiland een verzamelal-bum is van alle wereldse windstreken, geclusterd op deze vulkanische rots in de Atlantische Oceaan. Door deze variëteit is Madeira een bestemming die veel toe-risten op hun wenken zal bedienen. Wie op zoek is naar avontuur kan een jeep hu-ren en de vele onverharde wegen verken-nen, bergen beklimmen of watersporten. Maar voor wie liever twee weken heen en weer pendelt tussen het zwembad en de restaurants, is het aanbod om simpelweg tot rust te komen ook enorm. Wat je ook besluit om te doen, je kunt het doen in alle rust. Madeira is (nu) nog tamelĳ k onontdekt door de grote hordes toeris-ten. Gaat dat zien.

KRAS biedt verschil-lende reizen aan naar Madeira. Kijk op www.kras.nl voor meer informatie en houd de Klup app in de gaten voor een Klupreis in het voor-jaar van 2021.

| 73KLUP


Gracia van Monaco maakte van het sjaaltje een mode-item

74 | KLUP

074_BW_KL2003_Sjaaltje.indd 74074_BW_KL2003_Sjaaltje.indd 74 23-08-20 09:5223-08-20 09:52

Dat sjaaltje kan altijd nog...

Vaak is het niet je gezicht, maar zijn het je hals en handen die als eerste je leeftijd verraden. Want daar krijgt de huid eerder te maken met rimpels, verslapping en pigmentvlekken dan bijvoorbeeld de huid van het gezicht. Aanpakken dus, die leeftijdverraders!

PAK DIE LEEFTIJDVERRADERS AAN

De huid van de hals (en de han-den) is dunner en kwetsbaarder dan de huid van de rest van het lichaam. Vandaar dat verou-dering, rimpels en verslapping hier eerder toeslaan dan op de rest van ons lichaam. Maar gek genoeg wordt juist dit kwetsbare deel van de huid overgeslagen tij-dens de dagelijkse beautyroutine, die in de meeste gevallen stopt bij de kaaklijn. We smeren allerlei producten op ons gezicht om het ontstaan van rimpels tegen te gaan, maar vergeten dit product vervolgens op de hals aan te

brengen. Er zijn speciale crèmes voor de huid van de hals en het decolleté, maar dat is niet altijd perse nodig. Een goede verzor-gende en hydraterende gezichts-crème is vaak net zo goed. Waar je op zou kunnen letten is dat de crème die je gebruikt vitamine C, E en/of niacinamide bevat. Deze ingrediënten helpen huidschade en veroudering tegen te gaan en verminderen pigmentvlekken. Ook vitamine A, ook wel retinol genoemd, heeft een positief effect op de huid doordat het de elasti-citeit en stevigheid verbetert.

Ja, ook dáár smeren

TIPS OM TE SMEREN◆ Resist Anti-Aging Intensive Repair

Nachtcrème met Niacinamide en retinol

verbetert de huidconditie, helpt fijne

lijntjes en rimpeltjes te vervagen en

maakt de huid steviger.

◆ Sculptwear Lift en Contour Serum for

Face and Neck met verstevigende

peptiden en antioxidanten stimuleert de

collageenaanmaak. € 56,- (Clinique)

◆ Als je ouder wordt, verliest je huid

volume, wat resulteert in lijntjes en een

slappere kaaklijn. The Hyaluronic Water

combineert geconcentreerd hyaluron-

zuur met actieve peptiden om de huid

haar spankracht terug te geven. Twee

druppeltjes van dit lichte serum en je

huid voelt én oogt direct voller, gladder

en strakker. Biologisch, vegan en vol-

ledig parfumvrij. www.nybf.nl

LEEFTIJDVERRADERS

| 75KLUP


Gezichtsyoga?Wat je ook smeert en hoe je ook leeft, een ernstig verslapte huid wordt niet meer strak en overtollige huid is niet weg te smeren. Alles wat je zelf kunt doen (en laten) is vooral gericht op het zolang mogelijk uitstellen van huidverslapping en het zoveel mogelijk voorkomen dat al aanwezige verslapping en rimpels verergeren. Dat geldt ook voor oefeningen voor de hals. Maar als vast onderdeel van je beautyroutine kan het regelmatig doen van ‘facial fitness’ of ‘gezichtsyoga’ wel degelijk een positief ef-fect hebben. Belangrijk is wel dat je het dagelijks doet, bijvoor-beeld direct na het opstaan.◆ Breng je hoofd achterover en kijk omhoog. Maak een zoenende bewe-

ging met de lippen en houd de ‘kus’ enkele seconden vast. Houd de

rest van je gezicht ontspannen.

◆ Draai je hoofd naar links en kijk schuin naar boven zodat de halsspier

zich aanspant. Geef een kus in de lucht. Kijk vervolgens schuin rechts

naar boven en doe hetzelfde.

◆ Kijk recht vooruit, breng je hoofd naar voren en lach. Hierdoor spant de

kaak zich aan en trekt de halsspier strak.

◆ Kijk recht vooruit en plaats je duim en wijsvinger onder je kin. Trek de

huid zachtjes naar beneden en beweeg je hoofd iets omhoog. Let erop

dat je je mond dichthoudt met je tanden op elkaar. Houd deze houding

enkele seconden vast.

De schoonheids- specialistAls crèmes, voeding en oefeningen

niet het gewenste resultaat bieden,

kun je overwegen om naar een

schoonheidsspecialist of cosme-

tisch arts te gaan. Er zijn verschil-

lende behandelingen en ingrepen

die de huid van de hals strakker en

gladder maken. Welke behandeling

het beste resultaat geeft, is per per-

soon verschillend en hangt onder

andere af van de mate van verslap-

ping, de diepte van de rimpels en

de conditie van de huid.

Is je hals nog redelijk strak, maar

verschijnen er hier en daar wat

lijntjes en rimpeltjes? Dan kan een

chemische peeling de huid weer

glad en egaal maken en lijntjes

verminderen. Peelings die in een

salon worden uitgevoerd, bevat-

ten hogere concentratie zuren dan

de peelings voor thuisgebruik en

moeten daarom door een profes-

sional worden aangebracht. Wil je

vooral beginnende huidverslapping

aanpakken? Dan zou bindweefsel-

massage een optie kunnen zijn.

Bij deze behandeling wordt door

middel van een intensieve massa-

getechniek de doorbloeding geacti-

veerd, het onderhuids bindweefsel

verstevigd en de aanmaak van

collageen gestimuleerd. Redelijk

nieuw binnen de schoonheidsbran-

che is de Pascaud Contour. Dit is

een innovatief apparaat dat vier

functies in één heeft om de huid van

het gezicht en de hals te verbeteren

en meer contour aan te geven. Van

zowel de chemische peeling als de

bindweefselmassage en de Pascaud

Contour zijn meerdere behande-

lingen nodig voor een optimaal

resultaat.

DE JUISTE HOUDINGZit je vaak op je smartphone of je tablet? Het zou zomaar kunnen dat

dat de oorzaak is van de rimpels in je hals, want de voorovergebogen

houding die je dan aanneemt, kan leiden tot plooien en vouwen. Dus

wil je even een ‘tech nek’ voorkomen, zorg er dan voor dat je niet te

lang en te vaak met je kin op je hals gedrukt naar beneden kijkt. Is

ook beter voor je rug- en nekwervels trouwens. Nog een houding die

de rimpels in de hals kunnen veroorzaken, is op je zij slapen. Als het

je lukt probeer dan op je rug te slapen om te voorkomen dat de huid

van je gezicht, hals en decolleté ‘verfrommelt’ tijdens je slaap.

‘Bied weerstand tegen de zwaartekracht: smeer de crème met opgaande

bewegingen op’

76 | KLUP


LEEFTIJDVERRADERS

Nog een stapje verderMocht het resultaat na al het gebruik van de juiste crèmes, peelings en laserbehandelingen dan nog

steeds niet naar wens zijn, dan kan een verslapte hals door middel van een halslift weer worden gelift

en strakgetrokken. Bedenk wel dat een halslift de overtollige huid wegneemt, maar de huid niet

steviger en voller maakt. En uiteraard hangt er een pittig prijskaartje aan deze ingreep.

OOK IN HET NAJAAR- ZONNETJESmeer je je gezicht altijd netjes

in als de zon schijnt? Hartstikke

goed natuurlijk, maar vaak verge-

ten we, net als bij de dagen

nachtverzorging, om ook de hals

in te smeren. En laat uv-straling

nu net de grootste veroorzaker

zijn van huidveroudering, omdat

uv-straling het collageen en

elastine beschadigt en zelfs de

aanmaak van nieuw collageen

afremt. Insmeren dus die hals,

zodra de zon maar een beetje

schijnt en de hals onbedekt is.

Ook in het najaar, want zelfs

dan kan de zon nog scherp zijn.

Het liefst met een product dat

beschermt tegen uv-A en uv-B

straling en antioxidanten bevat.

Eigenlijk wist je dit alOf het nu over glanzend haar, sterke nagels of een mooie huid gaat, de ‘ge-zonde levensstijl’ komt altijd weer om de hoek kijken. Ook nu weer. Want hoe afgezaagd en saai het ook klinkt, het is nu eenmaal zo dat een gezonde levensstijl een positief effect heeft op heel veel dingen. Ook op de kwaliteit van je huid. Met stip op nummer een van ongezonde dingen waarmee je di-rect zou moeten stoppen, staat roken. Het maakt je huid dunner, doffer en slapper. Het veroorzaakt rimpels en

couperose en geeft een gelige grauwe teint. Probeer tevens op je voedings-patroon te letten, want ook voeding heeft invloed op je huid. Vermijd (geraffineerde) suikers, omdat deze het collageen kunnen beschadigen en let erop dat je voldoende vitamines binnenkrijgt, met name Vitamine A, E en C. Eet regelmatig vis, noten en schaaldieren vanwege het selenium dat deze voedingsmiddelen bevat-ten. Selenium kan helpen de huid elastisch te houden.

‘PROBEER VOORAL OM OP JE RUG

TE SLAPEN;DAN VERFROMMELT

DE HUID VAN JE GEZICHT, HALS EN DECOLLETÉ NIET’

| 77KLUP


LEEFTIJDVERRADERS

Zo voorkom je ‘oude’ handenAls er iets is wat je ware leeftĳ d ver-klapt, zĳ n het je handen wel. Lever-vlekjes, een dunne huid, uitpuilende aderen… Het zĳ n allemaal tekenen van verouderde handen. Uit Brits onderzoek blĳ kt dat vrouwen hier best wel bang voor zĳ n. Vooral lever-vlekken vormen een grote bron van irritatie. Sommige verbergen deze vlekjes zelfs met make-up. Zangeres Madonna (61) heeft ook last van oude handen en verstopt ze in mooie handschoenen als ze gefotografeerd wordt.Dermatologen wĳ zen erop dat het

niet vreemd is dat handen snel ver-ouderen. Ze worden immers voortdu-rend blootgesteld aan van alles, van zon tot wasmiddel. Het is daarom aan te raden rubberen handschoenen tĳ dens huishoudelĳ ke taken en zon-nebrandcrème, ja ook voor de handen als je naar buiten gaat.Om je handen zo lang mogelĳ k glad en jong te houden, is het belangrĳ k dat je ze insmeert net als je gezicht. Een snel intrekkende crème die goed hydrateert is een aanrader. Je kunt natuurlĳ k ook gewoon je gezichts-crème voor je handen gebruiken.

HANDEN-FILLERSHet is eenvoudig en snel aan

te brengen en gee� direct

resultaat, maar het is wel even

wennen; fi llers in je handen laten

spuiten. Het is een eenvou-

dige en snelle manier om oude

handen te behandelen. De fi ller

bevat hyaluronzuur en wordt in

de huid geïnjecteerd en na de

behandeling licht gemasseerd.

Direct na de behandeling is de

huidoppervlak steviger en zijn

rimpels en aders minder zicht-

baar. Laat het altijd wel door een

professionele cosmetisch arts

doen.

Een andere manier om je handen

weer een jongere uitstraling te

geven, is de fractionele CO2-

laser. Deze werkt met een sterke

lichtbron en levert warmte aan

de huid waardoor de collageen-

productie wordt gestimuleerd.

Dit zorgt ook voor een strakkere

huid. De laser gaat daarnaast

ook oppervlakkige rimpels en

andere kleine onregelmatig-

heden van de huid tegen. Vaak

verdwijnen deze tekenen al na

één behandeling.

ZANGERES MADONNA VERSTOPT HAAR ‘OUDE’ HANDEN IN

MOOIE HANDSCHOENEN ALS ZE GEFOTOGRAFEERD WORDT

FOTO

’S: B

SR A

GEN

CY,

ISTO

CK

78 | KLUP


Woordzoeker

PUZZELEN

T D W C H O C O L A D E M E L K

A B O S G O O S B A S N G R A D

K B L A N E B L T E A N E S O M

K R K M I F A E I O I R T G N H

E A E E L D I Z P L O A Z G E F

N N N N E G O E E T N F N E S R

E D E R D E N D T J H I P A N I

P I E I N H N I E S L U J O E S

P N Z P A A L S R E T N I W T S

A G E A W A T E D E E O D S K E

T O R S D B W N H G D N C O O L

S D O T N S A T E C I N F H N U

R B I R A W E R I W A F A T T C

O M P A R A P L U U I K E R E H

O R Z N T I E I K E L T J E E T

D E N D S V E R Z A M E L E N V

BLADERENBOS BOSWANDELING BRANDING CHOCOLADEMELK DOORSTAPPEN EIKELTJE FIETSTOCHT FRISSE LUCHT KACHEL KASTANJEKOFFIE LAARZEN OPEN HAARD PARAPLU REGEN REGENJAS

SAMENSEIZOENSOEPSTOOFPOTSTRANDSTRANDWANDELINGTAKKENTHUISUITWAAIENVERANDERINGVERZAMELENWANDELINGWINDWINTERSLAAPWOLKENZEE

Oplossing: door de bomen het bos niet meer zien.

| 79KLUP


We hebben weer de lekkerste en supergezonde gerechten voor je uitgezocht. Van een borrelhap tot soepje of een springroll; alle gerechten zijn vegan en snel te maken.

VEGAN RECEPTEN

Om je vingers bij af te likken

INGREDIËNTEN• 4 cm gember• 6 teentjes knofl ook• 1 tl kokosolie• 1 kleine pompoen• 200 g wortels• 300 g zoete aardappelen• 2 grote preien• 200 ml kokosmelk• 300 ml water• 2 el kerriepoeder• 400 g linzen• snufje zout en peper• 1 stengel citroengras

BEREIDINGSWIJZESnijd de gember en knofl ook fi jn. Verhit de kokosolie in een soeppan en bak hierin de gember en knofl ook met 2 el kerriepoeder ongeveer 5 minuten op zacht vuur. Snijd vervolgens de pompoen, wortels, zoete aardappelen, het citroengras en de prei in stukjes.Voeg de gesneden groenten toe aan de gember en knofl ook in de pan en bak 5 minuten mee. Voeg daarna de kokosmelk en het water toe tot de groenten net onder staan. Kook het geheel ongeveer 15 minuten tot alle groenten zacht zijn. Breng de soep op smaak met wat peper en zout en eventueel andere kruiden die je lekker vindt. Spoel de linzen af en voeg ze als laatste toe aan de soep en verwarm nog even 3 minuten goed mee. Serveer de soep met extra bosui en wat extra kerriepoeder.

Thaise coconut soupBereidingstijd: 35 minuten,voedingswaarde: 200 calorieën

80 | KLUP

080_BW_KL2003_Recepten.indd 80080_BW_KL2003_Recepten.indd 80 23-08-20 09:5123-08-20 09:51

KLUPRECEPTEN

INGREDIËNTEN• 600 g tempeh• 8-12 el tamari (of sojasaus) naar smaak• 3-6 el maple syrup• 3-4 el liquid smoke (kan ook zonder)• 3-4 el vinegar (oconut vinegar)• 1 grote rode paprika, in dunne reepjes• 1 komkommer, in dunne reepjes gesneden• 1 mango, in dunne reepjes gesneden• 2 bosuitjes, in dunne ringetjes gesneden• 1 bakje taugé (100 g)• 1 bakje alfalfa (100 g)• 25 rijstvellen

BEREIDINGSWIJZESnij voor de ‘vegan bacon’ de tempeh in dunne reepjes. Mix de tamari, maple syrup en liquid smoke in een bakje en marineer de tem-peh hierin. Zorg dat alle kanten van de tempeh goed gemarineerd worden. Bak het geheel (de tempeh én de marinade) op in een koekenpan. Houd het goed in de gaten en voeg een beetje water toe als het aan begint te branden. Bak alles in ongeveer 15-20 minuten gaar. Voeg vlak voor het einde de vinegar toe en bak dit nog even kort mee. Laat de ‘vegan bacon’ af-koelen, en zorg ondertussen dat alle ingrediën-ten voor in de springrolls klaarliggen in aparte bakjes. Zet een grote bak met heet water neer waar je de rijstvellen in kunt dopen zodat ze zacht worden. Dompel een rijstvel in de kom en leg het zacht geworden rijstvel neer en leg de gesneden komkommer, paprika, mango, taugé, alfalfa, bosuitjes en vegan bacon in het midden van het vel. Sla eerst de zijkanten van het rijstvel naar binnen en vouw daarna de onderkant over de ingrediënten heen. Vervol-gens rol je het geheel naar boven. Lastig? Op YouTube zijn veel fi lmpjes te vinden die precies laten zien hoe het moet! En: oefening baart kunst! Het lukte ons ook niet direct. Ga zo door tot je alle spring rolls hebt gemaakt.Serveer de springrolls met een dipsaus van tamari of sojasaus.

Springrolls met vegan baconBereidingstijd: 30 minuten, voedingswaarde: 200 calorieën

“ Deze springrolls zijn supersnel klaar en ook nog eens supergezond! De perfecte snack voor op een feestje, maar ook lekker als avondeten”

FOTO

’S E

N R

ECEP

TEN

: TH

E G

REEN

HA

PPIN

ESS

| 83KLUP

080_BW_KL2003_Recepten.indd 83080_BW_KL2003_Recepten.indd 83 22-08-20 18:5722-08-20 18:57


58 | KLUP


VRIENDENDOSSIER


| 59KLUP


“ NET NU IK MIJN LEVEN OP ORDE HEB, STA IK VOOR EEN NIEUW DILEMMA”

Kiezen tussen een nieuw liefdesleven of mantelzorg

Na een vechtscheiding hee� Anita Bakker (55) nieuw geluk gevonden bij Marc (60). Ze staan op het punt hun gezamenlijke droom om de rust op te zoeken en te gaan wonen op een boerderij in Friesland te verwezenlijken. Nu haar vader ernstig ziek is, twijfelt Anita echter of ze deze verhuizing moet doorzetten.

M84 | KLUP


M‘Mijn leven is niet bepaald makkelijk geweest. Mijn moeder overleed toen ik veertien was. Als enig kind bleef ik achter met mijn vader. Hij was totaal ontred-derd zonder haar en hij is het verlies van mijn moeder nooit te boven gekomen. In de bloei van mijn leven, waarin ik zorgeloos had moeten genieten van uitgaan, leuke dingen ondernemen met vriendinnen en mijn schooltijd, moest ik voor mijn vader en het huishouden zorgen. Dat vond ik zwaar, want mijn vader raakte niet alleen in een depressie, hij was ook nog eens veeleisend. Behoorlijk dominant. Dat was hij altijd al geweest, maar na het overlijden van mijn moeder werd het tien keer erger. Toen ik op mijn eenentwintigste tegen Bart aanliep, was ik niet hoteldebotel verliefd. Ik denk dat hij mij een makkelijke uitweg bood om het ouderlijk huis te verlaten. Bart

was acht jaar ouder dan ik en kwam uit een vermogend gezin. Hij had alles perfect voor elkaar: een goede baan, een prachtig huis en een mooie auto. Bart was smoorverliefd op mij en al snel vroeg hij mij ten huwelijk. Natuurlijk voelde ik me schuldig dat ik mijn vader een soort van in de steek liet, maar aan de andere kant vond ik ook dat het eindelijk tijd werd om voor mezelf te kiezen. Ik had recht op een beter en vooral vrolijker en onbezorgder leven. Mijn vader nam het mij enorm kwalijk dat ik hem verliet en daardoor heb-ben we járen geen contact gehad. Of ik dat pijnlijk vond? Ja, toch wel. Maar mijn schuldgevoelens probeerde ik opzij te zetten. Dankzij Barts liefde en toewijding slaagde ik daar steeds beter in. Ons leven samen was fijn, maar meer nog genoot ik van de vrijheid die ik eindelijk had. De vrijheid om aan mezelf te denken, vriendschappen te sluiten en dingen te doen die ík leuk vond in plaats van dag en nacht klaar te moeten staan voor mijn vader. Hoewel Bart niet mijn droomman was, leerde ik wel van hem te houden. Op mijn manier. Ik zorgde goed voor hem, zoals ik altijd voor mijn vader had gezorgd. Met intimiteit had ik het lastiger, en dat begon Bart mij na enkele jaren te verwijten. Als ik heel eerlijk ben, hield ik van hem zoals je van een goede vriend houdt of een oom of zo. Genegenheid kon ik tonen in de vorm van een omhelzing of tegen hem aan-zitten als we televisie keken. Maar aan dat echte intieme contact had ik geen behoefte en natuurlijk begrijp ik heus dat Bart daar moeite mee had. Na de geboorte van onze dochter werd

HETDILEMMA

| 85KLUP


de seks nog minder. Eerst kon ik dat nog afschuiven op de zware bevalling en de gebroken nachten, maar na een tijdje werd het een serieus probleem in ons huwelijk. Steeds vaker kregen we er ruzie over. Echt knallende ruzie waarbij Bart niet schroomde het halve serviesgoed kapot te gooien. Kennelijk raakte Bart er zo door gefrustreerd en voelde hij zich zo afgewezen door mij dat hij zijn woedeaanvallen niet meer onder controle kreeg. Mij heeft hij nooit met een vinger aangeraakt. Wel was het voor mij en onze dochter angstaanjagend. Bart verweet mij dat ik alleen maar met hem was getrouwd om aan de zorg voor mijn vader te ont-komen. In feite had hij natuurlijk gelijk, maar ik ontkende. We hebben van alles geprobeerd; therapie, een adempauze, vakanties… Maar zelfs de meest romantische bestemmingen maakten niet het seksbeest in mij los, waarvan Bart droomde. Het was geen onwil, maar ik kón mij op die manier gewoon niet aan hem geven. De situatie thuis werd zo onhoudbaar, voor mij, voor Bart en ons kind, dat een scheiding on-vermijdelijk bleek. Bart en ik waren het erover eens dat we uit elkaar moesten gaan. Althans, dat dacht ik. Want toen ik opperde een gezamenlijke advocaat te nemen, riep Bart woedend dat hij zijn eigen advocaat wilde en dreigde hij dat hij er persoonlijk voor zou zorgen dat ik helemaal kapot zou gaan. Ik moest vooral niet denken dat ik ook maar iets van zijn vermogen zou meekrijgen. Hij voelde zich in de maling genomen door mij.’

‘Beledigend en vernederend’‘De scheiding is een periode waaraan ik liever niet terugdenk. Nog steeds krijg ik er een steen van in mijn maag. Bart haalde alles uit de kast om mij dwars te zitten. Zelf had ik niet genoeg inkomen, dus ik was echt afhankelijk van zijn financiële hulp. Razend was hij toen hij

door mijn advocaat en de rechter een alimentatie-eis kreeg opgelegd, waaraan hij niet wilde maar móést voldoen. En het was echt geen exorbitant bedrag. Met gekregen spullen en wat kringloopmeubels heb ik mijn appartement ingericht. Ook zette hij onze dochter tegen mij op. Het was echt verschrikkelijk! Ik kreeg overal de schuld van: het slechte huwelijk en de bittere scheiding. Alles lag aan mij, dat frigide secreet, zoals hij mij noemde. In de meest vreselijke periode van mijn leven zocht mijn vader weer contact. Via via had hij gehoord dat ik in een vechtscheiding was verwikkeld en hij wilde graag afspreken. Ik heb lang getwijfeld. Zouden we niet totaal vervreemd van elkaar zijn? We hadden al zo lang geen contact meer. Bovendien knaagde er nog altijd een bepaalde boosheid in mij, mijn vader had immers mijn jeugd verwoest en onbewust nam ik het hem kwalijk dat ik daardoor in een huwelijk was gevlucht met een man op wie ik niet verliefd was. Op aanraden van een vriendin heb ik uiteindelijk toch met hem afgesproken. Op neutraal terrein, in een restaurant. Het voelde heel ongemakkelijk en even dreigde het uit te lopen op een fiasco. Want natuurlijk waren daar de verwijten. Van hem en van mij. Hij voelde zich in de steek gelaten, ik was kwaad omdat hij mijn onbevangenheid had afgepakt. Na verloop van tijd hebben we een streep kunnen zetten onder alle negativiteit en werkten aan een frisse start. We liepen de deur niet bij elkaar plat, maar waren er voor elkaar op het juiste moment. Ik nodigde hem regelmatig uit om te komen eten en steunde hem toen hij werd gediagnosticeerd met de ziekte van Alzheimer. Op zijn beurt stopte hij mij weleens een extraatje toe om te gaan shoppen. Toen Bart erachter kwam dat ik weer met mijn vader omging, belde hij me tierend op: “Je had mij nodig om van hem af te komen en nu je van mij verlost bent, werp je je weer op als de verloren dochter.” Bart bleef ook na de scheiding vervelend doen. Hij stuurde de meest beledigende en vernederende berichtjes die je je kunt bedenken. Of het mij raakte? Natuurlijk wel. Voor mij voelde het alsof ik als echtgenote en moeder gefaald had en dat is pijnlijk.’

‘Pak deze kans!’ ‘Beetje bij beetje wist ik op te krabbelen uit die donkere periode. Ik vond mijn draai in mijn eigen onderkomen, met mijn dochter was alles weer pais en vree, Bart liet me met rust toen hij een nieuwe vriendin kreeg, tussen mij en mijn vader ging het steeds beter en ik had een superleuke baan in een kledingzaak gevonden. Tijdens een etentje met collega’s ontmoette ik Marc. Hij zat twee tafeltjes verderop met een vriend. We hadden een paar keer oogcontact en aan het eind van de avond bood hij mij en mijn collega’s een drankje aan. Voordat hij het restaurant verliet, gaf hij mij een briefje met zijn mobiele nummer. “Ik zou het leuk vinden als je me een keer belt, gewoon om je te leren kennen”, zei hij. Mijn collega’s spoorden me aan Marc te bellen en zo geschiedde enkele dagen na onze kennismaking. Vier uur hebben we aan

“ Help, ik moet de luier van mijn vader verschonen!”

86 | KLUP


HETDILEMMA

de telefoon gezeten! We raakten niet uitgesproken, alsof we elkaar al jaren kenden. Marc was ook gescheiden, vervroegd met pensioen en voornemens te verhuizen naar Friesland. Na dat heerlijke telefoongesprek planden we een date, die al even fantas-tisch was. De vlinders fladderden door mijn buik. Voor het eerst in mijn leven was ik écht verliefd. En moest ik met mijn ex niet aan seks denken, met Marc vond ik het heel fijn. Zo hoort liefde dus te voelen, realiseerde ik me. Al snel waren we onafscheidelijk, alles ging vanzelf tussen ons. Marc vroeg mij mee naar Friesland te verhuizen. Ik stond voor een dilemma: deze geweldige man wilde ik niet kwijt, maar ik zag er ook tegenop om alles in Limburg, waar ik mijn hele leven al woon achter te laten, vooral mijn dochter. Marc begreep mij wel, maar zei dat ik vast overstag zou gaan wanneer ik met eigen ogen had gezien hoe heerlijk het Friese leven kan zijn. We gingen samen naar Friesland. Het waren twee bijzondere weken waarin Marc mij alles heeft laten zien waar hij dierbare herinneringen aan heeft. Hij is hier tenslotte geboren en getogen. We hebben de leukste restaurantjes bezocht, heel veel gewandeld en genoten van de rust en de gemoedelijkheid. Marc kende bijna alle inwoners, winkeliers en uitbaters. Hij was hier immers al zo vaak geweest. Terug in Limburg zag mijn dochter hoe enthousiast ik was en hoe goed mijn relatie met Marc mij deed. “Mam, ga lekker genieten van het leven. Pak deze kans!” zei ze. Toen ik besloot ervoor te gaan, was Marc door het dolle.’

‘Of je een peuter in huis hebt’‘Net nu ik mijn leven op orde heb, gelukkiger ben dan ooit en op het punt sta te verhuizen naar Friesland, sta ik voor een nieuw dilemma. Mijn vader is enorm achteruit gegaan. Het is vreselijk om te zien. Alzheimer is echt een rotziekte. Marc, die lieve schat, heeft voorgesteld mijn vader mee te nemen naar Friesland zodat we voor hem kunnen zorgen en hij de laatste fase van zijn leven niet hoeft te slijten in een verzorgingshuis. Het is ontzettend nobel van Marc en ik ben hem dankbaar voor zijn begrip. Toch vrees ik dat onze relatie eronder zal lijden als we mijn vader meene-men. Het is net of je weer een peuter in huis hebt. Zo vergeet hij te eten. Als ik een boterham voor hem maak, snijd ik die in kleine partjes zoals ik vroeger voor mijn dochter deed. Uren doet hij erover om die ene boterham op te krijgen. Ook heeft hij geen controle meer over zijn blaas en stoelgang, waardoor hij een luier moet dragen. De thuishulp heeft mij aangemoedigd mijn vader onder te brengen in een verzor-gingshuis. Mijn vader raakt echter helemaal overstuur wanneer ik erover begin, de wanhoop en paniek die ik in zijn ogen lees, is zo zielig. Marc vindt dat ik niet moet twijfelen en mijn vader met ons mee moet laten verhuizen. Hij zegt dat het allemaal wel goedkomt. Ik wil mijn vader niet aan zijn lot overlaten, maar ik weet ook hoe zwaar het wordt als we hem zelf moeten verzorgen. Nu verschoont de thuishulp zijn luier, straks zou ik het moeten doen en ik weet niet of ik dat aankan.’

“ Alsof je weer een peuter in huis hebt...”

Bij inspannings-incontinentie verlies

je zonder aandrang te voelen ineens

wat urine: bij inspanning zoals hoes-

ten, niezen, lachen, bukken, tillen,

traplopen, rennen of springen.

Je kan dan oefeningen doen om de

bekkenbodemspieren en de sluit-

spier van de blaas te trainen. Wan-

neer je deze oefeningen gedurende

een langere periode (6 tot 8 weken)

dagelijks doet, krijg je geleidelijk

weer meer controle over je blaas. Je

verliest dan minder gauw urine bij

drukverhoging in de buik zoals bij

hoesten, niezen, lachen, bukken, til-

len, traplopen, rennen of springen.

Door te oefenen kan je de bekken-

bodemspieren en de sluitspier van

de blaas versterken en beter onder

controle houden. Het gaat om de

spieren die je gebruikt als je het

plassen even onderbreekt (afknijpt).

Wanneer je in gedachten voorstelt

dat je je plas wilt ophouden, dan

span je die spieren aan. De spieren

die je gebruikt om je plas af te knij-

pen zijn je bekkenbodemspieren.

OEFENINGEN BIJ INSPANNINGS-INCONTINENTIE

| 87KLUP


11

Op vakantie gaan in eigen land is populairder dan ooit. Om je binnenlandse reisje nog net wat specialer te maken, gee� Klup je een overzicht van elf wel heel bijzondere overnachtingen. Prachtige hotels voor een stedentripje in het najaar en een aantal tips voor de volgende zomerse vakantie.

HOTSPOTS

11eigen land

Voor wie het vliegen echt niet kan missenSlapen in een vliegtuig. Terwijl de één bij het taxiën naar de lan-dingsbaan van Schiphol al droomt over de eindbestemming, zit de ander urenlang met opgetrokken knieën te hopen dat het snel voorbij is. In dit vliegtuig kun je echter heerlijk languit liggen zonder je zorgen te maken over de jetlag. Dit vliegtuig in Wieringerwerf is omgebouwd tot een prettig vakantieverblijf voor zeven personen. Het is een feest voor de (klein-)kinderen want in de naastgelegen ‘verkeerstoren’ vind je een keuken die uitkijkt over de kinderboerderij, terwijl ze voorin (zonder ramp-zalige gevolgen) met alle knopjes in de cockpit kunnen spelen. Dus pak je koff ers – zoveel en zo zwaar als je wilt – en stap aan boord op camping Land uit Zee. www.campinglanduitzee.nl

Bijzondereovernachtingen in

88 | KLUP

088_BW_KL2003_Hotspots Bijzondere overnachtingen.indd 88088_BW_KL2003_Hotspots Bijzondere overnachtingen.indd 88 22-08-20 21:0322-08-20 21:03

eigen land

ZE ZIJN UNIEK, MOOI,

SPANNEND EN EEN

BEETJE GEK

overnachtingen in

Buitengewone TipiUniek overnachten in een échte Sunfi eld Tipi? Dat kan bij Parc Buitengewoon. Kies voor de Sunfi eld Tipi Sunrise om de zon 's ochtends te zien opkomen vanuit je boxspringbed of kies voor de Sunfi eld Tipi Sunset om lekker van het avondzonnetje te genieten. De ene tipi hee een heerlijke Bali vibe, de ander een wat stoerdere stijl. Allebei de tipi's hebben een eigen badkamer in de tent en een luxe boxspringbed. Kosten per nacht: 225,- inclusief bedlinnen en hand-doeken Reserveren via: www.parcbuitengewoon.nl Kies bij accomodaties voor de 'Sunfi eld Tipi'

2

FOTO

’S: S

UN

FIEL

D P

HO

TOG

RAPH

Y

| 89KLUP


33

44

55

Vijfsterrenhijskraan met uitzicht over AmsterdamEen hijskraan met een jacuzzi, een gigantische fl atscreen met Netfl ix en een kingsize bed waarin je kunt verdwalen. Deze droom van zesjarige jongetjes is sinds 2014 werkelijkheid geworden op NDSM-werf in Amsterdam-Noord. Deze 50-meter hoge kraan is omgetoverd tot een vijfsterren designhotel met drie unieke suites. Hier begin je de dag met een prosecco-ontbijt en stap je daarna onder de regendouche of in het koperen bubbelbad met uitzicht over de stad. Als je ’s avond de met privé-boot terugkeert uit de stad, kun je op het balkon in de jacuzzi genieten terwijl je uitkijkt over de grachten van Amsterdam. Dromen worden werkelijkheid in het Faralda Crane Hotel. Eén kleine maar: zo hoog als het hotel is, zo hoog zijn ook de prijzen. www.faralda.com

Back to basic op een vlotVoor kampeerliefhebbers die meer waarde hechten aan de natuur dan aan luxe, zijn deze vlotten in natuur- en recreatiegebied de Hollandse IJssel wellicht een uitkomst. Midden in het Groene Hart kun je hier heerlijk wandelen of fi etsen in natuurgebied de Lopikerwaard of in een van de nabijgelegen bossen. Vanaf het vlot stap je zo in een kano en ben je binnen een uurtje peddelen in het centrum van IJsselstein. De vlotten zijn een ideale manier om voor een zacht prijsje te ontsnappen aan de dagelijkse hectiek. www.camping-ra� .com

Vaar met je vakantiehuisje over de rivieren van Limburg

Je leest het goed, want op dit varende vakantiehuis kun je vanuit de omgeving van Roermond heel Limburg doorvaren. Op de compacte maar comfortabele boot kun je met vier personen overnachten. Trek een fl esje wijn open voor de barbecue op

het voordek terwijl Maastricht rustig aan je voorbijtrekt. Na een dag varen heb je ’s avonds de mogelijkheid om aan te leggen in

jachthaven de Blauwe Vlag, waar onder meer een speelterrein en een wasserette aanwezig zijn. Ook kun je hier, voor nog meer

vakantiegevoel, je handdoek neerleggen op het zandstrand. www.otter-easyhouseboats.com

90 | KLUP


66 77

88

HOTSPOTS

Een veertiende-eeuwse werfkelder in hartje Utrecht

Hoewel de Amsterdamse grachten het be-kendst zijn, komen de grachten van Utrecht

volgens veel reisgidsen als mooiste uit de bus. Ze zijn mede zo bijzonder door de vele werf-

kelders die aan het eind van de middeleeu-wen dienst deden als pakhuis voor graan en

pekelharing. In deze omgebouwde werfkelder hee� de handelswaar plaatsgemaakt voor een

luxe hotelkamer, waar je met uitzicht over de gracht kunt genieten van het hippe Utrechtse

centrum. www.hotel26.nl

Je eigen eiland op de Vinkeveense PlassenMidden op de Vinkeveense Plassen vind je een wel heel bijzonder plekje: Eliza’s eilandje. Op deze groene, door water omringde oase ben je even helemaal alleen op de wereld. Op het eiland kun je dutten op een van de ligbedden, wat drinken bij de houtkachel of gewoon genieten van de stilte. Daarnaast heb je toegang tot sup-boards waarop je de plassen rustig kunt verkennen of je kunt tegen een kleine vergoeding een bootje huren. Het eiland is volledig ingericht om bezoekers tot rust te laten komen in de tuin of in het hemelbed, dus verwacht geen televisie of Wi-Fi. Hoor in plaats daarvan de vogeltjes fl uiten en het water kabbelen. www.elizawashere.nl

Hoog boven HarlingenJe moet het niet erg vinden om fl ink wat trappen op te lopen, maar eenmaal boven is het de moeite dubbel en dwars waard. Want vanuit het bed in de top van de vuurtoren van Harlingen heb je een magnifi ek panorama over de stad, de haven en de Waddenzee. Waar ooit een felle lamp de schippers waarschuwde, kun je nu naar buiten om te genieten van het uitzicht. www.vuurtoren-harlingen.nl

| 91KLUP


99

1010

1111

HOTSPOTS

Slapen tussen de vogelsDe mooiste boomhut van Nederland staat zonder twijfel in het Drentse Dwingeloo, op camping de Torentjeshoek. Als je door de openslaande deuren van de luxe keuken het voordek op stapt, heb je een prachtig uitzicht over de groene heuvels van Nationaal Park Dwingelerveld en hoor je vogeltjes en eekhoorns door de boomtoppen ritselen. De fraai ingerichte boomhut is van alle gemakken voor-zien en bestaat uit twee verdiepingen waar je met zeven personen kunt overnachten. In de zomermaanden kun je gebruikmaken van de faciliteiten van de camping, zoals het verwarmde buitenzwembad. www.torentjeshoek.nl

Een romantisch weekend in de gevangenisIn de gevangenis zitten is bepaald geen straf hier in

historische centrum van Vlissingen. Want vanuit de top van de zestiende-eeuwse Gevangentoren kijk je uit over

de zee en de straten van dit prachtige stadje. De kerker is door de uitbaters van het uitstekende restaurant op de

begane grond sinds een aantal jaar namelijk omgetoverd in een romantisch paradijsje waar dieven plaats hebben

gemaakt voor stelletjes. En dat is goed gelukt want op Booking.com wordt de suite met een 9,9 beoordeeld

door koppels die er een nachtje hebben doorgebracht. www.gevangentorensuite.nl

Een romantische pipowagenOnder de rook van Enschede, midden in de natuur, staat een bijzondere zigeunerwagen uit 1953. De wagen, in Nederland vooral bekend als onderkomen van Pipo de Clown, is onlangs in oude glorie hersteld met behulp van kunste-naars uit de regio. Dit museum op wielen is gericht op ontspanning, want in de tuin vind je een enorm wijnvat dat is omgebouwd tot sauna en een overdekte jacuzzi. www.bedandbreakfast.nl

92 | KLUP


Zweedse puzzelOMSLAG

___________

ZEEVAREND

GOMHARS___________

OXIDE

HORIZON___________

TWENTE-NAAR

GORTRIJST DEGEN

KLAMP___________

VLEESSOEP

WEGGETJE___________

OPERA VANVERDI

AFZONDER-LIJK

___________

ORGAAN

PANEL___________

KRACHTIG

TROMBOSE___________

NEIGEND

WAAD-VOGEL

___________

REISJE

GOED GEDAAN(AFK.)

_____________

VERDRAGS-ORGANISATIE

STIL!

GEZINDTE___________

PROEFTIJD

GRAS-STEPPE

___________

DIEREN-VERBLIJF

ZUIL

MENENS___________

TEERZUUR

BAL___________

WAND-TAPIJT

JAPANSEDRANK

PATAT___________

LAND INAZIË

SCHENKEN___________

REKENING

KLAVIER___________

TANDEN ENKIEZEN

OVER THETOP (AFK.)

___________

ARABISCHEVORST

BEKKEN___________

ALOMBEKEND

AARDBOL___________

BEDOELEN

BIJWOORD___________

BERG-LEEUW

SNELHEID___________

BOVENLIJF

BRITS

KUUROORD

EUROPESERIVIER

___________

GEFELICI-TEERD

VERGEL-DING

___________

RAAMWERK

INSTITUUTVOOR OPINIE-ONDERZOEK

INFORMATIE(AFK.)

_____________

ZEEZWALUW

GODIN VANDE VREDE

___________

HOUT-SOORT

VEEL-KLEURIG

BEROEMD-HEDEN

_____________HOOFDSTAD

VANCYPRUS

STRAAL-JAGER

___________

PLANTEN-IVOOR

CHINEESGERECHT

___________

KLIF

PLAKBAND___________

CONUS

TROTS___________

BACIL

KOFFIE___________

RAND

OUDER-RAAD (AFK.)___________

STEEK-ORGAAN

MAN___________

OMA

AR

REKENING___________

SLIERT

ONGENADE___________

CHINESEVERMICELLI

MOERAS___________

EER-WAARDE

(AFK.)

AMERIKAANSEMUNT

_____________

OOSTER-LENGTE

HOUDING___________

BUURT

AFVOER GELOFTE

SLIJTPLEK

FOTO

’S:

PUZZELEN

Vul de gevraagde woorden horizontaal en verticaal in, in de richting van de pij ltjes.

| 93KLUP


€ 22,47€ 39,95 Nu voor

Het testresultaat vanuit hettestpanel.nl is gebaseerd op hettestpanel.nl is gebaseerd op

Ristretto en Espresso Forte.Ristretto en Espresso Forte.

Het testresultaat vanuit hettestpanel.nl is gebaseerd op Decafi nato, Originale en Espresso Forte.

€ 19,95€ 39,95 Nu voor

€ 21,00€ 26,34 Nu voor

€ 22,98€ 35,70 Nu voor

€ 24,96€ 38,00 Nu voor

Koffi evoordeel heeft speciaal voor Klup vijf proefpakketten samengesteld. Van bonen tot cups: voor elk toestel is er een Gran Maestro Italiano proefpakket. En als klap op de vuurpijl ontvangt u bij elk pakket twee luxe dubbelwandige glazen t.w.v. € 23,99 cadeau! Zo wordt koffi edrinken echt genieten!

EXCLUSIEF LEZERSVOORDEEL

Samen met Koffi evoordeel.nl biedt Klup je de kans om kennis te maken met de koffi e van Gran Maestro Italiano. Alleen de allerbeste bonen uit Centraal- en Zuid-Amerika zijn zorgvuldig geselecteerd. Het resultaat is een intense en verfi jnde koffi e. Een waar genot voor uw smaakpapillen!

Let op! Als je eenmaal Gran Maestro Italiano hebt geproefd, dan wilt u ooit meer andere koffi e.

Profi teer als lezer van Klup Magazine van dit exclusieve lezersvoordeel!

Intense en uiterst verfi jnde koffi e Op authentieke Italiaanse wijze gebrand

Compatibel met Senseo®

Original: milde body | Celeste: extra pit

Compatibel met Nespresso®

Minimale intensiteit 6 op 12

100% arabica

Krachtige en volle smaak

Compatibel met Dolce Gusto® Verkozen tot ‘beste Dolce Gusto cups van 2020’

3 kiloGemalen koffie

216 padsSenseo®

100 aluminium cupsNespresso®

128 cupsDolce Gusto®

3 kg Gemalen koffi e actiepakket216 pads Senseo® proefpakket

100 cups Nespresso® proefpakket

2 kg koffiebonen proefpakket

128 cups Dolce Gusto® proefpakket

DE KONING ONDER DE KOFFIE

BESTELBON - GRAND MAESTRO ITALIANO - DE MORGENBESTELBON - GRAND MAESTRO ITALIANO - DE MORGEN

Stuur deze bon in een envelop naar:Koffi evoordeel, Antwoordnummer 79601 7960 WB Ruinerwold (postzegel niet nodig). Uw bestelling wordt binnen 7 dagen na ontvangst van de bestelbon verwerkt.

Ja, ik bestel:

Betaal gemakkelijk achteraf met Afterpay (geen verzendkosten)U gaat akkoord met de Algemene Voorwaarden van Afterpay, zoals vermeld op Afterpay.nl. Alleen volledig ingevulde bonnen kunnen in behandeling worden genomen.

BESTELBON - GRAN MAESTRO ITALIANO

Naam M V

Straat Nummer

Postcode Plaats

E-mail

Telefoon Geboortedatum

KVD

_20

200

090

1_N

IEU

WE_

GMI_

GLA

ZEN

-KLU

P

100% tevredenheidsgarantie Makkelijk en veilig thuisbezorgd Alle bekende merken

2 kg Koffi ebonen proefpakket(ten) + 2 glazen voor € 22,47 (CWM00078)

100 Nespresso® cups proefpaket(ten) + 2 glazen voor € 19,95 (CWM00079)

128 Dolce Gusto® cups proefpakket(ten) + 2 glazen voor € 24,96 (CWM00028)

216 pads voor Senseo® proefpakket(ten) + 2 glazen voor € 21,00 (CWP4019017)

3 kg Gemalen koffi e actiepakket(ten) + 2 glazen voor € 22,98 (CWP4019023)

MAKKELIJK BESTELLENScan de QR-code:

Bestel snel: koffievoordeel.nl/klupof bel 030 32 000 92 (ma t/m vr van 8:30 tot 17:00)

Actie geldig t/m 30 september 2020 zolang de voorraad strekt.

GRATIS 2 DUBBELWANDIGE GLAZEN (260ML)

T.W.V. € 23,99

Advertentie GMI Glazen - Klup magazine 2.indd All PagesAdvertentie GMI Glazen - Klup magazine 2.indd All Pages 20/08/2020 14:20:5820/08/2020 14:20:58094_BW_KL2003_Adv Koffievoordeel.nl.indd 94094_BW_KL2003_Adv Koffievoordeel.nl.indd 94 22-08-20 21:0522-08-20 21:05

€ 22,47€ 39,95 Nu voor

Het testresultaat vanuit hettestpanel.nl is gebaseerd op hettestpanel.nl is gebaseerd op

Ristretto en Espresso Forte.Ristretto en Espresso Forte.

Het testresultaat vanuit hettestpanel.nl is gebaseerd op Decafi nato, Originale en Espresso Forte.

€ 19,95€ 39,95 Nu voor

€ 21,00€ 26,34 Nu voor

€ 22,98€ 35,70 Nu voor

€ 24,96€ 38,00 Nu voor

Koffi evoordeel heeft speciaal voor Klup vijf proefpakketten samengesteld. Van bonen tot cups: voor elk toestel is er een Gran Maestro Italiano proefpakket. En als klap op de vuurpijl ontvangt u bij elk pakket twee luxe dubbelwandige glazen t.w.v. € 23,99 cadeau! Zo wordt koffi edrinken echt genieten!

EXCLUSIEF LEZERSVOORDEEL

Samen met Koffi evoordeel.nl biedt Klup je de kans om kennis te maken met de koffi e van Gran Maestro Italiano. Alleen de allerbeste bonen uit Centraal- en Zuid-Amerika zijn zorgvuldig geselecteerd. Het resultaat is een intense en verfi jnde koffi e. Een waar genot voor uw smaakpapillen!

Let op! Als je eenmaal Gran Maestro Italiano hebt geproefd, dan wilt u ooit meer andere koffi e.

Profi teer als lezer van Klup Magazine van dit exclusieve lezersvoordeel!

Intense en uiterst verfi jnde koffi e Op authentieke Italiaanse wijze gebrand

Compatibel met Senseo®

Original: milde body | Celeste: extra pit

Compatibel met Nespresso®

Minimale intensiteit 6 op 12

100% arabica

Krachtige en volle smaak

Compatibel met Dolce Gusto® Verkozen tot ‘beste Dolce Gusto cups van 2020’

3 kiloGemalen koffie

216 padsSenseo®

100 aluminium cupsNespresso®

128 cupsDolce Gusto®

3 kg Gemalen koffi e actiepakket216 pads Senseo® proefpakket

100 cups Nespresso® proefpakket

2 kg koffiebonen proefpakket

128 cups Dolce Gusto® proefpakket

DE KONING ONDER DE KOFFIE

BESTELBON - GRAND MAESTRO ITALIANO - DE MORGENBESTELBON - GRAND MAESTRO ITALIANO - DE MORGEN

Stuur deze bon in een envelop naar:Koffi evoordeel, Antwoordnummer 79601 7960 WB Ruinerwold (postzegel niet nodig). Uw bestelling wordt binnen 7 dagen na ontvangst van de bestelbon verwerkt.

Ja, ik bestel:

Betaal gemakkelijk achteraf met Afterpay (geen verzendkosten)U gaat akkoord met de Algemene Voorwaarden van Afterpay, zoals vermeld op Afterpay.nl. Alleen volledig ingevulde bonnen kunnen in behandeling worden genomen.

BESTELBON - GRAN MAESTRO ITALIANO

Naam M V

Straat Nummer

Postcode Plaats

E-mail

Telefoon Geboortedatum

KVD

_20

200

090

1_N

IEU

WE_

GMI_

GLA

ZEN

-KLU

P

100% tevredenheidsgarantie Makkelijk en veilig thuisbezorgd Alle bekende merken

2 kg Koffi ebonen proefpakket(ten) + 2 glazen voor € 22,47 (CWM00078)

100 Nespresso® cups proefpaket(ten) + 2 glazen voor € 19,95 (CWM00079)

128 Dolce Gusto® cups proefpakket(ten) + 2 glazen voor € 24,96 (CWM00028)

216 pads voor Senseo® proefpakket(ten) + 2 glazen voor € 21,00 (CWP4019017)

3 kg Gemalen koffi e actiepakket(ten) + 2 glazen voor € 22,98 (CWP4019023)

MAKKELIJK BESTELLENScan de QR-code:

Bestel snel: koffievoordeel.nl/klupof bel 030 32 000 92 (ma t/m vr van 8:30 tot 17:00)

Actie geldig t/m 30 september 2020 zolang de voorraad strekt.

GRATIS 2 DUBBELWANDIGE GLAZEN (260ML)

T.W.V. € 23,99

Advertentie GMI Glazen - Klup magazine 2.indd All PagesAdvertentie GMI Glazen - Klup magazine 2.indd All Pages 20/08/2020 14:20:5820/08/2020 14:20:58094_BW_KL2003_Adv Koffievoordeel.nl.indd 95094_BW_KL2003_Adv Koffievoordeel.nl.indd 95 22-08-20 21:0522-08-20 21:05

KLUPPASSIE

Wie zĳ n ogen naar de hemel richt en Freek in zĳ n vliegtuig loopings en kurkentrekkers ziet maken, kan zich misschien moeilĳ k voorstellen dat de krasse zeventiger jarenlang als directeur over de stille Nieuwe Oosterbegraafplaats in Am-sterdam rondliep. Toch is Freek al meer dan 50 jaar tussen de wolken te vinden als vlieginstructeur en aerobatic- en formatievlieger. Hĳ vertelt over zĳ n passie.

Genieten in de lucht

Eerste vluchtMet een diploma van de Hoge Tuinbouwschool onder zĳ n arm, meldt Freek zich in 1969 als dienstplichtige op de kazerne waar hĳ wordt gerekruteerd voor de Koninklĳ ke Luchtmacht voor het vak meteoroloog. “In die hoedanig-heid kwam ik al snel in aanraking met het vliegen”, zo herinnert Freek zich. “Niet lang daarna vroegen ze of ik ook geen vlieger wilde worden. En hoewel ik het in eerste instantie helemaal niet zag zitten, hebben ze me uiteindelĳ k toch over weten te halen.”Na zĳ n training scheert Freek samen met een verkenner in een Piper Cub – een lichtgewicht tweepersoonsvlieg-tuig – over de boomtoppen langs het Ĳ zeren Gordĳ n. ‘’We vlogen daar (samen met een waarnemer van de Landmacht) om vuurbegeleiding waar te nemen, met andere woorden: kĳ ken waar artillerie- en kanonschoten weer neerkomen. Dat was natuurlĳ k niet zonder risico, maar dat vond ik juist wel spannend.’’

Hobby’s en Klup kunnen niet zonder elkaar. De app is dan ook een fi jne manier om nieuwe dingen te proberen. Klup Magazine zoekt het avontuur op en gaat met vlieg-instructeur Freek van Rossum (74) mee de wolken in.

Klupper Freek vliegt al 50 jaar tussen de wolken

W96 | KLUP

096_BW_KL2003_Passie van Freek.indd 96096_BW_KL2003_Passie van Freek.indd 96 22-08-20 21:0822-08-20 21:08

Freek van Rossum achter de stuurknuppel, de plek waar hij zich het fi jnst voelt.

Community manager JaapHouweling ging met Freek de lucht in.

Leven op de grondAls het type vliegtuig van Freek uit dienst wordt genomen, houdt hĳ het in 1976 zelf ook voor gezien. ‘’Ik had geen zin meer om te vliegen en rolde in mĳ n oude vak bĳ de groen-voorziening van de gemeente Rotterdam. Daar vroegen ze of ik misschien een crematorium wilde opzetten en zo ben ik in de branche van crematoria en begraafplaatsen terecht- gekomen. Maar toen ik een jaar niet had gevlogen drukte mĳ n maten me op het hart dat ik het vlug weer op moest pakken. Mĳ n bevoegdheid zou anders verlopen en als dat eenmaal gebeurt, is het heel gedoe om weer op te mogen stĳ gen. Maar ik geloofde het wel. Ik had genoeg in de lucht gezeten.” Als Freek echter op een zekere dag een prachtig wolkendek voorbĳ ziet drĳ ven, begint zĳ n bloed toch weer sneller te stromen. Freek kroop al snel weer achter de stuurknuppel en vloog in de weekenden met een reclamelint achter zich aan door het Nederlandse luchtruim. Zĳ n begraafplaats was ondertussen ten prooi gevallen aan de reorganisatie van de gemeente Am-sterdam waardoor hĳ noodgedwongen moest overstappen naar een functie bĳ Openbare Werken. Plots zat hĳ na de jarenlange vrĳ heid die met het directeurschap gepaard ging in een managementteam en moest er over ieder wissewasje

“ Ik zag het in eerste instantie helemaal niet zitten, maar ze hebben me uiteindelijk toch weten over te halen”

| 97KLUP


KLUPPASSIE

worden vergaderd en gerapporteerd. “Daar had ik het al snel niet meer naar mĳ n zin, maar gelukkig kon middels een afvloeiingsregeling op een gunstige manier ontslag nemen. Wat kan ik nu nog?, bedacht ik toen: vliegen!”

Leven in de luchtFreek besloot een opleiding te gaan volgen voor vliegin-structeur: “Ik twĳ felde in eerste instantie of het wel wat voor mĳ zou zĳ n. Ergens was ik bang dat ik telkens hetzelfde riedeltje zou moeten afsteken. Maar ik kan nu, bĳ na 25 jaar later, wel zeggen dat ik geen seconde spĳ t heb gehad. Ik heb een aantal jaar geleden zelfs een boek over geschreven over de pilotenopleiding, Vliegtraining Privévliegers. Hoewel vliegen een dure hobby is, zit je telkens weer met totaal verschillende mensen in het vliegtuig. Uit alle lagen van de bevolking, echt waar. Soms vraag ik ook gewoon heel brutaal waar mensen het van doen. Dan krĳ g je vaak heel bĳ zondere gesprekken.’’ “Zo gaf ik eens les aan een medewerker van de Technische Universiteit die idolaat was van vliegen. Maar hĳ had een heel gewone baan. Hoe kun je dit betalen?, vroeg ik. ‘Heel simpel’, antwoordde hĳ . ‘Ik heb geen auto en doe alles op de fi ets. Voor een goede fi ets betaal je ongeveer duizend euro. Een auto kost minstens vĳ f keer zoveel en blĳ ft jarenlang een kostenpost vanwege reparaties, verzekering en wat niet meer. Iedere euro die ik bespaar door geen auto te rĳ den, steek ik in het vliegen.’ Door heel basic te leven kon die man zĳ n droom waarmaken. Dat zĳ n prachtige verhalen.”“Maar je hebt aan de andere kant natuurlĳ k ook de stereo-type zakenmannen die een speeltje willen. Ze lĳ ken soms de denkfout te maken dat vliegen net zoiets is als autorĳ den.

Dat is het niet. Je moet er echt veel tĳ d en moeite in steken en als ze daar geen zin in hebben, raak ik soms geërgerd. Ik bĳ t mĳ n tanden erop stuk maar als een leerling er zelf geen moeite voor doet, wordt het geen succes. Daar ben ik te ambitieus voor. Dan steek ik mĳ n tĳ d liever in jonge piloten of een pensionado die na een leven lang op kantoor eindelĳ k zĳ n jongensdroom in vervulling wil laten gaan. Daar krĳ g ik energie van.”

Over de kopMaar zoals community manager Jaap al tĳ dens zĳ n vlucht met Freek al opmerkte, mag de instructeur buiten zĳ n lessen om graag stunts uithalen. ‘’Lekker over de kop. Ik heb ook nog aan de Nederlandse kampioenschappen kunstvliegen meegedaan. Daarnaast vlieg ik samen met wat maten van de

“ Een keer per jaar vliegen we naar de Alpen, daar zijn ze een stuk makkelijker dan in Nederland”

vliegclub in formatie, dan vliegen we met zĳ n zessen op nog geen twee meter afstand van elkaar. Vleugel aan vleugel.’’ “Een keer per jaar vliegen we naar de Alpen. In Frankrĳ k zĳ n ze een stuk makkelĳ ker dan hier in Nederland. Daar heb je nog van die oude vliegveldjes waar je zomaar even neer kunt strĳ ken voor een kopje ko� e en een praatje. Ze stellen het dan echt op prĳ s dat je even langskomt, heel gezellig. Maar hoe mooi de Alpen van boven ook zĳ n, mĳ n vaste rondje boven Rotterdam verveelt nooit. Ik kom uit de stad en heb van dichtbĳ meegemaakt hoe het na de oorlog stukje bĳ beetje weer werd opgebouwd. Het is prachtig om dat van boven te bekĳ ken.”

Jaap en Freek in een looping

98 | KLUP


OPLOSSINGEN PUZZELS

UitgeverKlup BV in samenwerking met Power Plus Media BV

Hoofdredactie

Michiel van den Berg, Michelle Wolters, Angela Ponsioen

Artdirector/vormgevingNandy Groenestein

Eindredactie

Mariëtte van de Rest

RedactieThomas van den Berg, Jaap Houweling, Jackie de Jager

Fotografie

BSR Agency, Jean Pierre Jans, Gaby Khan, ANP, Jaap Houweling en kluppers

Traffic

Theo Lodewijkx

[email protected], [email protected]

Value Zipper

AuteursrechtKlup magazine is een uitgave van Klup BV in

samenwerking met Power Plus Media BV. Alle rechten worden nadrukkelijk voorbehouden.

Niets uit de uitgave mag worden gereproduceerd en/of worden verveelvoudigd, op welke wijze dan ook

(waaronder mechanische, fotografische en/of elektronische),of worden opgeslagen in een database, zonder

voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

DistributieAldipress, Utrecht

Drukkerij

Drukkerij Moderna, België

RedactieadresPower Plus Media BV

Hoorn 1312404 HH Alphen aan den Rijn

www.kluppen.nlfacebook.com/kluppen

Klup magazine is onderdeel van sociaal platform Klup Via haar platform verbindt en inspireert Klup actieve en levenslustige 50plussers. Je vindt er vele activiteiten verspreid door het land, maakt er nieuwe contacten en met elkaar beleef je de mooiste momenten!

Samenwerken met Klup?Met aansprekende partners bereikt en activeert Klup haar community op een sociale en effectieve manier. Geïnteresseerd? Stuur een mail naar [email protected].

CODEKRAKERpag 22

WOORDZOEKERpag 79Oplossing: door de bomen het bos niet meer zien.

ZWEEDSE PUZZELpag 93

MEDIAPOWERplus

Codekraker

S

I

R

15 14 16 13 12 14 11 13 17 18 14 11 11 14

13 14 10 10 9 13 10 8

14 14 11 19 12 12 10 7 12 11 20 12 9 8

10 18 6 12 21 14 22 23 14

5 14 9 11 13 15 11 14 12 4 3 10 9

3 13 2 12 24 16 14 21 14

16 21 12 25 12 1 6 13 11 15

12 26 12 11 11 12 2 4 14 10

15 24 13 5 15 3 14 8 9 3 14

14 12 9 11 13 16 12 15 11 3

7 21 14 24 24 13 9 13 16 11

3 1 15 12 18 2 26 15 13 10

24 3 11 14 11 11 22 24 12 9 14 10

10 12 3 24 14 8 12 15

15 16 12 11 21 12 16 10 15 14 7 15 14

13 2 14 13 14 12 13

10 26 11 14 9 14 14 9 19 13 14 21 14 10

1 2 3R

4 5 6 7I

8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24S

25 26

Streep hier de gevonden letters wegA B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X IJ Z

S E P I A E T I Q U E T T EI E R R N I R GE E T W A A R K A T J A N GR U B A L E V F ED E N T I S T E A H O R NO I C A M P E L EP L A Z A X B I T S

A IJ A T T A C H E RS M I D S O E G N O E

E A N T I P A S T OK L E M M I N I P TO X S A U C IJ S I RM O T E T T V M A N E R

R A O M E G A SS P A T L A P R S E K S EI C E I E A IR IJ T E N E E N W I E L E R

T&O

K M K E S P S

M A R I T I E M A P A R T

F O R U M E M B O L I E

S T E R K G R I E T G G

S E K T E L L A N O

S S T E R N S T G A L A

T F R I E T G E V E N

S A K E P I A N O O T T

G O N G G L O B E T E

B E R O E M D T E M P O

E L B E T A L I O L

S P A I N F O I R E N E

R S T E R R E N M I G

B O N T N A S I T A P E

F I E R M O K K A O R

M I C R O B E E E G A S

C O N T O O N G U N S T

R I S S O M P E A G L E

A I R R I O O L E E D

S T A D S D E E L G L E E

Word jij Klup abonnee?Ontvang nu de komende 4 edities voor slechts

Meld je aan via www.kluppen.nl/klupmagazine

€16,-

nr. 0

2 • m

aart

- ju

ni 2

020

• € 3

,99

AP


KLUP02

MAART - JUN

I 2020 • WW

W.KLUPPEN

.NL

SIMONE KLEINSMA:

HET GROTE GELUKSONDERZOEK

‘ Ik bof geweldig, ondanks alles’

Hoe ouder hoe gelukkiger

NIEUW! MET EXTRA PUZZELBIJLAGE

INTERVIEWTineke Schouten: ‘Het wordt nu nóg persoonlijker en intiemer’

EASYSnelle vegan pizza

NIEUWE RUBRIEKOude liefdes:Jerry Hall en Mick Jagger

WIN een reis naar Marrakesh

001_COV_KL2002_Cover KLUP.indd 1001_COV_KL2002_Cover KLUP.indd 1 13-03-20 15:1113-03-20 15:11

nr. 0

3 • s

ept -

nov

202

0 • €

3,9

9

AP

‘Leven en laten leven’‘Leven en laten leven’

Loretta Schrijver:


KLUP03

SEPTEMBER - N

OVEM

BER 2020 • WW

W.KLUPPEN

.NL

Feiten en fabels

over haarverlies

Voor vrouwen én mannen

WAAROM WE NIET

(WILLEN) NADENKEN OVER

GELD VOOR LATER

DOSSIER

HOE HOUD JE HET GEZOND

IN JE DARMEN

INTERVIEW

André van Duin:

“Het wordt nooit

meer hetzelfde”HOTSPOTS

11 bijzondere

overnachtingen

in eigen land

PASSIEKlupper Freek vliegt al

50 jaar tussen de wolken

Goed voor lichaam en geest

VRIENDEN

OM TE LEVEN

SCAN DEZE QR CODE MET JE CAMERA EN DOWNLOAD EENVOUDIG DE KLUP APP

Ga op avontuur via Klup

ONTDEK EN ONTMOET NIEUWE MENSEN

OF KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP WWW.KLUPPEN.NL

KLUP · 2020. 9. 9. · kan en zo de gezellige en avontuurlĳ ke missie van Klup te waarborgen. Hoe...

Documents

Transcript of KLUP · 2020. 9. 9. · kan en zo de gezellige en avontuurlĳ ke missie van Klup te waarborgen. Hoe...