Jaargang 12, nummer 7, juli 2014

HET K AT TENGEDR AGSADVIESBURE AU: ONAFHANKELIJK EN 100% K AT VRIENDELIJK

Socialiseren is ingewikkelder dan vaak gedacht

Foto © Desiree Houtekamer

Pfff wat is het heet!De kennis van kattentrimmers

2

Kittens socialiseren is geen kwestie van ze aan van alles blootstellen en is zeker niet zo gepiept, zoals helaas vaak wordt gedacht. Het is een zeer kwetsbaar proces waarin herhaling, veiligheid en dus de aanwezigheid van de moeder een belangrijke rol spelen.

Kittens bevinden zich in de gevoelige periode als ze tussen de twee en negen weken oud zijn. In dit ontwikkelingsstadium zijn ze het gevoeligst om lichamelijke en geestelijke functies te ontwikkelen. Bij de geboorte bezit een gezonde kitten de lichamelijke basis om een functie uit te oefenen al. Maar deze moet nog worden gefinetuned. De lichamelijke basis om te bewegen is bijvoorbeeld aanwezig bij de geboorte, maar stabiel kunnen lopen en springen wordt ontwikkeld door herhaling en oefening.

Verbindingen in de hersenenIn week twee tot en met negen vindt in de hersenen een snelle ontwikkeling plaats en nemen de verbindingen tussen zenuwcellen toe. Daardoor leren kittens in deze periode het makkelijkst. De hersenen bestaan uit miljarden zenuwcellen die onderling netwerken vormen en zo met elkaar in verbinding staan, waardoor ze informatie kunnen uitwisselen. Dit vormt de basis voor zintuiglijke waarneming, actie en alle processen die betrokken zijn bij het verwerven en verwerken van informatie.

Herhaling, herhalingHet vormen en vervolgens sterk maken van een hersenverbinding heeft tijd en intensieve herhaling van dezelfde ervaring in de gevoelige periode nodig, omdat de verbindingen die dan worden gevormd kwetsbaar zijn. Hoe vaker een kitten een bepaalde ervaring heeft, hoe sterker de bijbehorende verbinding wordt. Het kost meer tijd om zo’n verbinding aan te leggen en sterk te maken dan hem af te breken. Een verbinding moet sterk gemaakt worden om onderdeel te worden van de permanente verbindingen in de hersenen van een volwassen kat.

Socialiseren is ingewikkelder dan vaak gedacht

In dit nummer o.a.

Het calicivirus: eersteklas lastpak 6

Medische hulp voor minima 9

Het gevaar van kiepramen 9

Verklein de kans 12 op kwijtraken

De plantenspuit kan 14geen kwaad?!

Waar vind ik een 14 Cat Friendly Clinic? Met het bekje langs 15 de schemerlamp

Veilige waterverrijking 16

FIV positive and negative cats 17

Deze kleintjes leren dat mensen veilig zijn. Foto © Marcellina Stolting

3

Met 7, 8 weken nog socialiseren?Tegen het einde van de gevoelige periode is een verbinding min of meer permanent. Daarom kan met zeven à acht weken niet meer begonnen worden met socialiseren, hoewel dit vaak nog wordt geprobeerd. Kittens die op die leeftijd niet of gebrekkig gesocialiseerd zijn, missen de benodigde verbindingen of hebben deze in onvoldoende mate kunnen vormen. Bij hen ontbreekt de basis voor een goede socialisatie.

Hun hersenen zijn ongevoelig geworden voor socialisatie.Hoe langer een kitten ervaringen kan opdoen tijdens de gevoelige periode, hoe langer zijn hersenen gevoelig blijven voor de effecten van deze ervaring ná de gevoelige periode.

Hoe jonger, hoe langer angstigAngst is een aangeboren emotie met een beschermende functie. Het zorgt ervoor dat katten letsel kunnen voorkomen door gevaar uit de weg te gaan. Deze emotie is functioneel wanneer een kitten adequaat angstig reageert op gevaar.

Als reactie op gevaar ervaart een kitten stress. Dit gaat gepaard met angstgevoelens. Stress zorgt voor lichamelijke veranderingen. Het hart gaat bijvoorbeeld meer bloed pompen en de spieren worden geactiveerd om snel op te kunnen reageren. Hoe heftiger de stressprikkel (het gevaar), hoe heftiger de stressreactie en angstgevoelens zijn. Jongere kittens zijn gevoeliger voor stress omdat zij slechter met angst kunnen omgaan. Hoe jonger kittens zijn, hoe langer ze in dezelfde situatie angstig zullen blijven.

AssociatieEen kitten moet leren of een situatie, een bepaalde diersoort of een vreemd object al dan niet gevaarlijk is door er herhaaldelijk ervaringen mee op te doen tijdens de gevoelige periode. Kittens onthouden situaties. Als ze iets als gevaarlijk hebben ervaren, zullen zij dezelfde situatie de volgende keer associëren met gevaar. Dat gaat gepaard met angst en een stressreactie. Oók als het gevaar niet reëel is. Wanneer een situatie zich telkens op dezelfde manier blijft voordoen, leert de kitten hier een bepaalde mate van angst voor te ontwikkelen. Deze hangt af van de mate van stress die hij eerder ervoer.

Moederscheiding en angstDe hersenverbindingen die zorgen voor de ontwikkeling van een adequate angstreactie zijn tijdens de gevoelige periode kwetsbaar. Dat betekent dat een heftige negatieve ervaring, bijvoorbeeld een trauma, eerdere positieve ervaringen teniet kan doen waardoor de kitten alsnog leert om juist angstig te

reageren. Dit is de reden dat kittens die tijdens de gevoelige periode naar een nieuw baasje verhuizen vaak uitgroeien tot angstige volwassen katten. Moederscheiding en een verhuizing leveren zo’n heftige stress op dat de kitten alsnog angstig zal worden. Ook als hij dat eerder niet was.

16 wekenAlleen als een kitten ergens langere tijd positieve ervaringen mee opdoet zal hij dit te associëren met neutrale of prettige gevoelens in plaats van angst. Zoals eerder gezegd, hoe langer hij ergens positieve ervaringen mee opdoet, des te langer blijven zijn hersenen gevoelig voor deze effecten. Het is dus belangrijk dat kittens gedurende de hele gevoelige periode én daarna dezelfde positieve ervaringen blijven opdoen. Het liefst vanuit een veilige en vertrouwde basis.

De moederpoes werkt stressverlagend. Daarom is haar aanwezigheid de beste basis om een jonge kitten vertrouwd te maken met nieuwe zaken. Een goede socialisatie met de moeder erbij, die lang genoeg duurt (16 weken) is dan ook een goede basis voor een niet-angstige kat.

En zo gebruik je nou een kattenbak! Foto © Marcellina Stolting

Mensen zijn veilig en schoenveters zijn leuk. Dat leert deze kleine. Foto © Elles Nijssen

Met 7 à 8 weken kun je niet meer beginnen met socialiseren

Hoe jonger een kitten is, des te slechter kan hij met angst omgaan

De aanwezigheid van de moederpoes werkt stressverlagend

Denise van Lent is bioloog.Zij studeert aan de VU om master of science te worden, gespecialiseerd in hersenen en gedrag. Ze heeft weten- schappelijk onderzoek gedaan naar obesitas bij katten in samenwerking met het Kattengedragsadvies-bureau. Denise heeft drie katten.

4

Kattenoppas aan huisKatten zijn sterk territoriale dieren. Daarom geldt voor hen: oost, west, thuis best. Uiteraard óók als hun mensen met vakantie gaan. Een kattenhotel kan soms best een uitkomst bieden, maar in de regel is het beter je kat thuis te laten. Zoek je een betrouwbare kattenop-pas aan huis met extra aandacht voor welzijn? Bel dan met de Kattenoppas-service: 020-4230947. Aanbevolen door dierenklinieken en dierenspeciaalzaken!

KGA biedt kennis op eigen locatie

Wist je dat het Kattengedragsadvies- bureau ook kennis op locatie biedt?Dat kan in allerlei vormen: eenincompanytraining, inclinic, scholing op de werkvloer, een lezing op locatie, je zegt het maar!

‘Dit is Roosje,’ schrijft lezeres Judith Franken. ‘Vorige zomer hadden we een overvloed aan kikkers in de tuin doordat onze buurjongen kikkervisjes uit de sloot had gehaald en mee naar huis had genomen. Deze kikker kan het verhaal nog navertellen. Katten vinden kikkers niet zo lekker, heb ik gemerkt.’

Heb jij ook een mooie foto van roofdiergedrag van je kat? Mail hem met een korte tekst naar info@kattengedragstherapie.nl en wie weet komt jouw kat in dit blad!

Roofdier!

De garanties van hetKattengedragsadviesbureau

• 100% katvriendelijk advies• behandeling op basis van de nieuwste

wetenschappelijke ontwikkelingen• behandeling door de meest ervaren

en meest succesvolle kattengedrags- therapeut van Nederland en België

• zorgvuldige anamnese met uitgebreide vragenlijst en drie uur durende gedragsobservatie

• versuffende middelen als valium en Clomicalm worden niet geadviseerd

• alle katten en problemen worden behandeld voor één duidelijke prijs.

5

Lekker zonnebaden. Foto © Elles Nijssen Toch maar liever in de schaduw... Foto © Elles Nijssen

Uitgestrekt liggen om warmte te verliezen. Foto © Marjolijn van Leeuwen

Hoe gaan katten om met warmte? Hoe kun je ze een handje helpen als de hitte ondraaglijk wordt?

De ene kat heeft veel meer last van de warmte dan de andere. Dit lijkt eerder persoons- dan leeftijd- of rasafhankelijk te zijn. Een uitzondering vormen kittens; zij kunnen hun lichaamstempe-ratuur pas vanaf zeven weken reguleren. Daarvoor nog niet. Dat maakt ze extra kwetsbaar.

De voornaamste manier waarop katten hun lichaamstempe-ratuur omlaag kunnen brengen is door te hijgen. Daarnaast kunnen ze zweten via hun voetzooltjes.

Wanneer een kat ligt te hijgen en zijn tong en/of tandvlees rood worden, is hij in de gevarenzone en kan hij in shock raken. Bewustzijnsvermindering door warmte is een spoedgeval waarvoor je onmiddellijk de dierenarts moet bellen. Maak ook zo snel mogelijk de kop en pootjes nat met koel (maar niet te koud!) water.

Katse oplossingenHeeft een kat geen last van de warmte, dan kan hij rustig in de zon gaan liggen. Zelfs achter een raam, wat extra warm is. Heeft hij er wel last van, dan lost hij dit gewoonlijk op door • overdag minder actief te zijn en pas ’s avonds in actie te komen• schaduw en/of koele plekken op te zoeken• niet opgekruld maar uitgestrekt te liggen (meer warmteverlies)• op een vochtige/natte handdoek te liggen • in water te poedelen• minder te eten.

Handje helpen?Soms willen mensen hun kat helpen door hem nat te maken met een washand of vochtig microvezeldoekje of doen ze hem zelfs een koelband om. Dit is natuurlijk goed bedoeld, maar in de regel is het prettiger en beter als hij zelf iets kan doen om af te koelen. Zelf op een vochtige/natte handdoek gaan liggen is voor veel katten bijvoorbeeld aangenamer dan afgenomen worden met een vochtig doekje.

TipsZo help je je kat op een prettige manier om niet oververhit te raken:• Zorg voor voldoende waterbakken, doe desnoods wat extra

water over het eten om uitdroging te voorkomen.• Maak voldoende schaduwplekken. De kat moet zelf kunnen

bepalen of hij in de zon of de schaduw verblijft. • Zorg voor voldoende frisse lucht en schaduwplekken als de kat

binnen is. • Geef de kat 24/7 toegang tot het hele huis, zodat hij koelere

kamers kan opzoeken. • Plaats een teiltje met water als je kat graag met water speelt.• Leg op een of meer rustige plekken vochtige/natte

handdoeken neer.• Zet een ventilator met afgeschermde bladen neer. De kat hoeft

er niet vlak bij te liggen om van de verkoelende luchtwervelingen te profiteren.

• Zorg voor voldoende ventilatie als je weggaat en je kat binnen blijft.

• Op reis met je kat? Laat hem nooit achter in een stilstaande auto. Met warm weer loopt de temperatuur al binnen een paar minuten gevaarlijk hoog op.

Pfff wat is het heet!

6

Feline calicivirus: een eersteklas lastpakHet feline calicivirus (FCV) is zeer besmettelijk, kan lang overleven in de omgeving, kan verschillende ziektes veroorzaken, is moeilijk aan te tonen en kan gemakkelijk muteren. Kortom, lastig in het kwadraat.

FCV muteert snel en makkelijk, waardoor er verschillende stammen circuleren. Het kan veertien dagen (of zelfs langer) overleven in de omgeving. Besmetting vindt meestal van kat tot kat plaats, waarbij het besmette dier het virus uitscheidt in speeksel, oog- en neus- uitvloeiing. Als een kat besmet wordt, gaat het virus delen in de bovenste luchtwegen en de mondholte. Veel katten stoppen ongeveer 30 dagen na herstel met het uitscheiden van het virus. Enkele scheiden het veel langer uit, soms zelfs levenslang (dragers). Zij zijn op zich gezond, maar scheiden continu virus uit en kunnen zo andere katten besmetten. Het aantal besmette individuen in de totale katten-populatie is daarom vrij hoog. De hoogste besmettingsgraad (25-40%) is aanwezig in grotere groepen, zoals in asiels, cattery’s, pensions en kolonies wilde katten. In situaties waarin slechts enkele katten bij elkaar leven, is de besmettingsgraad in het algemeen ongeveer 10%.

Oorzaak van diverse ziektesFCV kan verschillende ziektes veroorzaken. Meestal is dat een bovensteluchtweg- infectie, beter bekend als niesziekte. Naast FCV zijn er nog diverse andere virussen en bacteriën die dit ziektebeeld kunnen veroorzaken. Met name kittens zijn hier gevoelig voor. Na een incubatietijd van twee tot tien dagen treden verschijnselen op als niezen, waterige neusuitvloeiing (96%), oogontsteking en ooguitvloeiing (71%) en/of ulcers (blaren) op de tong (29%). Dit laatste is een typisch ver- schijnsel van FCV en wordt niet gezien bij andere veroorzakers van niesziekte, zoals het feline herpesvirus. Meestal is er ook sprake van koorts. Als er erge blaren op de tong aanwezig zijn, stoppen katten met

eten en kunnen ze behoorlijk gaan kwijlen. Heel soms, met name bij jonge kittens, kan er zelfs longontsteking ontstaan.

Limping kitten syndroomBij kittens kan FCV ook het ‘limping kitten syndroom’ veroorzaken. Dit wordt met name gezien op de leeftijd van zes tot twaalf weken, vaak na vaccinatie. Er ontstaat wisselende kreupelheid, vaak gecombineerd met koorts. De precieze oorzaak van dit syndroom is onbekend. Vaak gaat het vanzelf over. Hoogstwaarschijnlijk speelt chronische besmetting met FCV ook een rol bij het ontstaan van chronische stomatitis/gingivitis (chronische ontsteking van het tandvlees en de mondholte, zonder dat er veel tandplak aanwezig is). Daarnaast is er bij deze aandoening waarschijnlijk ook sprake van een overdreven reactie van het afweersysteem.

Dodelijke vormDe laatste jaren zijn er soms uitbraken van een zeer besmettelijke en dodelijke vorm van FCV: ‘virulente systemische infectie’ of ‘haemorrhagische koorts’. Volwassen katten worden daarvan ernstiger ziek dan jonge katten. Dieren die besmet worden met deze variant hebben vaak hoge koorts, oedeem (met name van de kop en de poten), ulcers (zweren) op de voet- zooltjes en in de bek en/of geelzucht. In het gehele lichaam vinden heftige ontstekingsreacties plaats en alle organen worden aangetast. Veel besmette katten overlijden, circa 67%. Deze ziekte wordt met name gezien in uitbraken. Het virus muteert, veroorzaakt een uitbraak en muteert na een tijdje nogmaals, waarna de uitbraak weer stopt. Helaas beschermt vaccinatie tegen het calicivirus niet tegen deze vorm.

PCR-testHet is lang niet altijd makkelijk om te bewijzen dat FCV de oorzaak is van niesziekte. Als de typische zweren op de tong aanwezig zijn, is het calicivirus

MARIEKE KNIES

Marieke Knies is dierenarts bij Cat Friendly Clinic Rijnoever in Alphen aan den Rijn. Zij studeert bij de European School for Advanced Veterinary Studies om European Master of Small Animal Veterinary Medicine te worden. Al haar keuzevakken gaan over kattengenees-kunde. Zelf heeft Marieke drie katten.

7

Feline calicivirus: een eersteklas lastpak

Foto © Cat Shelter

waarschijnlijk. Maar als er alleen neus- en/of ooguitvloeiing is wordt het lastiger omdat er meerdere virussen en bacteriën zijn die dezelfde verschijnselen kunnen veroorzaken. Eventueel kan een zoge-naamde PCR-test gedaan worden. PCR staat voor polymerase chain reaction. Met deze test wordt DNA of RNA van de ziekteverwekker aangetoond. Om de aanwezigheid van FCV aan te tonen kan er een keelswab of oogswab genomen worden, waarna er met behulp van PCR wordt gekeken of er RNA van het calicivirus aanwezig is. Het grote probleem is dat een negatieve test niet per se betekent dat er geen virus aanwezig is. En een positieve test betekent alleen dat er calicivirus aanwezig is, niet dat dit de oorzaak van de ziekte is. Denk maar aan alle dragers van calicivirus. Deze zullen allemaal positief testen, maar hoeven niet ziek te zijn. Mogelijke alternatieven zijn virusisolatie, maar ook dit is ingewikkeld. Het meten van antilichamen (afweerstoffen) tegen calici is niet geschikt om de diagnose te stellen. Het merendeel van de katten zal namelijk antilichamen hebben door vaccinatie of een infectie (nu of in het verleden).

BehandelingDe behandeling van de bovensteluchtweg-

infectie bestaat met name uit onder- steunende maatregelen. Veel zieke katten willen niet eten door een verstopte neus, koorts en/of zweren op de tong. Dan zijn ontstekingsremmende en pijnstillende medicijnen aan te raden. Geef zacht en smakelijk voedsel. Eventueel kan het iets verwarmd worden waardoor het sterker gaat ruiken en aantrekkelijker wordt. Houd de neus zo schoon mogelijk.In uitzonderlijke gevallen kan een kat zo ziek zijn dat hij uitgedroogd raakt. Dan is een infuus nodig.

Meestal geen antibioticaEr bestaat een antiviraal medicijn dat geregistreerd is voor de kat: feline inter- feron-omega. Dit middel remt de ver- menigvuldiging van FCV in vitro (in een reageerbuisje).Er zijn echter geen placebo- gecontroleerde veldstudies gedaan om te kijken of het middel effect heeft in de kat zelf. Antibiotica zijn normaal gesproken niet geïndiceerd, aangezien deze bacteriën doden maar geen virussen. Alleen als er sprake is van een secundaire bacteriële infectie, is het nuttig om een antibioticum in te zetten.

VaccinerenMaternale antilichamen (beschermende afweerstoffen, verkregen van de moeder-

poes) beschermen kittens gedurende de eerste weken van hun leven tegen infectie met FCV. Het verschilt per kitten hoe lang deze antilichamen aanwezig blijven. FCV is één van de drie ziekteverwekkers waar standaard tegen gevaccineerd wordt. De eerste vaccinatie wordt gegeven rond acht à negen weken en de tweede met twaalf weken. In hoogrisicosituaties kan het aan te raden zijn om een derde vaccinatie te geven met zestien weken. Vaccinatie biedt in de meeste gevallen goede bescherming tegen het optreden van een bovensteluchtweginfectie, maar de kat kan nog steeds geïnfecteerd raken en/of drager worden. Geen enkel vaccin biedt bescherming tegen alle verschillende stammen van het calicivirus. Dat neemt niet weg dat vaccineren verstandig is. Het is de enige manier om in elk geval wat bescherming te creëren.

8

KGA MagazineKatten, Gedrag & WelzijnGeschiedenisIn 2002 bracht het Kattengedragsadviesbureau voor het eerst een nieuwsbrief uit om dierenklinieken te informeren. Aanvankelijk verscheen deze eens per kwartaal. Al snel bleek hij in een behoefte te voorzien. Steeds meer mensen uit andere doelgroepen namen een abonnement. Asielmedewerkers, dierspeciaalzaken, gedragstherapeuten, en ‘gewone’ kattenfans. De inhoud en vormgeving werden steeds professioneler. In november 2013 besloot de redactie dat het tijd werd om de nieuwsbrief voortaan magazine te noemen.

ToonaangevendInmiddels is dit KGA Magazine Katten, Gedrag en Welzijn uitgegroeid tot een toonaan- gevend, opiniërend kattenblad voor een brede doelgroep, met meer dan 15.000 abonnees. Het enige kattenblad met een duidelijke, consequente visie op welzijn en katvriendelijk-heid. Het enige blad dat precaire onderwerpen durft aan te kaarten om een positieve bijdrage te leveren aan het ontwikkelen van nieuwe standpunten over kattenwelzijn. En dat allemaal dankzij onze lezers, waarvan jij er een bent. Bedankt! Samen kunnen we het verschil maken.

Komt dit magazine in je spam-map?Elke maand weer zijn er abonnees die het magazine niet ontvangen omdat hun provider het als spam beschouwt. De mail met het magazine komt dan terecht in hun map ongewenste e-mail of spam. Dit probleem is te verhelpen door info@kattengedragstherapie.nl toe te voegen aan de lijst met veilige afzenders. Dit werkt als volgt. Ga naar de map ongewenste e-mails. Ga op de mail met het magazine staan. Klik met rechts en selecteer de optie ‘ongewenste e-mail’. Klik dan op ‘domein van afzender nooit blokkeren’ (kattengedragstherapie.nl).

Alle actuele nieuwtjes over katten, gedrag en wetenschap vind je op onze Facebookpagina. Ook te bekijken als je niet zelf op Facebook actief bent.

Op ons Youtube-kanaal vind je veelfilmpjes over kattengedrag. Ingedeeld op thema en voorzien van uitleg. Kijken dus!

12,5 Jaar

Jaargang 12, nummer 4, april 2014

HET K AT TENGEDR AGSADVIESBURE AU: ONAFHANKELIJK EN 100% K AT VRIENDELIJK

Welzijnsverbetering inAsiel Krimpen groot succes

Foto © Desiree Houtekamer

Bram is niet lui, hij heeft lage rug instabiliteit!Ongevaccineerde binnenkat hoogste risico op kattenziekte

Jaargang 12, nummer 6, juni 2014

HET K AT TENGEDR AGSADVIESBURE AU: ONAFHANKELIJK EN 100% K AT VRIENDELIJK

Baanbrekend onderzoek:

meer dan 13 wekenmoedermelk = minder vaak dik

Foto © Linda Beumer

Het waarom en de risico’s van gras eten

De kwaliteit van kattentrimmersPatellaluxatie en rugproblemen

Jaargang 12, nummer 4, april 2014

HET K AT TENGEDR AGSADVIESBURE AU: ONAFHANKELIJK EN 100% K AT VRIENDELIJK

Gedragsprobleem?Of rugpijn?

Foto © Desiree Houtekamer

Hoe Edgar en Fleur weer maatjes werdenWat is er aan de hand met kater Kalle?

Jaargang 12, nummer 2, februari 2014

HET K AT TENGEDR AGSADVIESBURE AU: ONAFHANKELIJK EN 100% K AT VRIENDELIJK

Dierenkliniek Ommen: de voordelen van vroegcastratie

Gezonde, gelukkige korthaar?Niet kammen!Katten kunnen wel degelijk rouwenKattendierenarts Marieke Kniesover plaskaters

9

1000 gevallen kattenHet Medisch Centrum voor Dieren in Amsterdam heeft onderzoek gedaan naar 1000 katten die de afgelopen 20 jaar uit het raam zijn gevallen. Daaruit blijkt dat een val vanaf de vijfde etage veelal dodelijk is. Hoe hoger je woont, hoe groter het risico dat je kat wat breekt als hij valt. Bekkenfracturen en fracturen aan de voorpoten komen veel voor.

Jacha Heukels kon deze maand helaas geen artikel aanleveren.

Kantel- of kiepramenlevensgevaarlijk

Kantel- of kiepramen veroorzaken veel slachtoffers. Als een kat via zo’n raam naar buiten wil of frisse lucht wil opsnuiven, kan het dichtklappen met hem ertussen. Ook kan hij de wigvorm tussen het raam en kozijn in zakken, soms met dodelijke afloop.

Om ongelukken te voorkomen kun je raambeveiligers gebruiken. Deze zijn in verschillende soorten verkrijgbaar, en van verschillende merken. Een alternatief is aan beide kanten van het raam een stevig opgerolde handdoek in de wig duwen, zodat de kat niet bekneld kan raken. Of zelf iets maken van hout waardoor de wig deels gesloten wordt. Dit alles is echter niet veilig genoeg als de kat op de bovenkant van het raam kan springen en/of ergens door de opening van het raam heen kan.Een andere optie is het raam uitsluitend in de deurstand gebruiken en het op een kier vastzetten met een haakje.

Het raam helemaal openzetten en er een stevige (!) hor in bevestigen kan ook, hoewel deze methode onveilig is als een kat te veel tegen de hor leunt of erin klimt. In dat geval kunnen tralies of een hekwerk uitkomst bieden. Niet mooi, wel veilig.

Foto © Elles Nijssen

Diergeneeskundige hulp voor minima

Het Kattengedragsadviesbureau hoort vaak dat baasjes te weinig geld hebben om naar de dierenarts te gaan. Daarom is alle mogelijke hulp voor deze mensen op een rijtje gezet. Chipacties, klinieken voor minima, budgetacties. Ken jij mogelijkheden die niet vermeld zijn? Meld het bij info@kattengedragstherapie.

10

Om de kwaliteit van een katten- trimmer in te schatten kun je naast katvriendelijkheid (zie het juni- nummer) ook letten op zijn of haarkennis van de anatomie en fysiologie van de vacht.

Criteria om deze kennis in te schatten:• Ernstig verharen wordt uitdrukkelijk niet

behandeld door ontwollen of zo veel mogelijk vacht verwijderen.

• Verharen wordt niet voorkomen door ontwollen of het uitplukken van de vacht; dit verstoort de vachtgroei volledig.

• Het uittrekken van ‘losse’ kattenharen verwoest de vacht voor langere tijd. Plukken is een techniek die niet bij kattenharen thuishoort. Helaas is kattenhaar met weinig kracht uit te trekken waardoor het lijkt of dit oude vacht betreft.

• (Foto’s van) katten met een grote berg uitgekamde wol ernaast zijn geen reclame voor een trimmer maar een bewijs van gebrek aan kennis. Rigoureus ontwollen vernielt de vacht, ontregelt de huid en schaadt daarmee de huidbarriè-re die onderdeel is van het immuunsys-teem. Wol is geen luxe maar noodzaak.

• Verhaarproblemen hebben een oorzaak! Een deskundige vraagt je uit om deze op te sporen en verwijst naar de dierenarts als verkeerd borstelen niet de oorzaak is.

• Na een eventuele wasbeurt die met zo min mogelijk stress gebeurt (géén waskooi!) wordt de vacht in een laag tempo gedroogd. Niet met hete föhns, niet met waterblazers, maar op een warmtemat, onder de lamp of in een veilige droogcabine. Dit kost veel tijd!

• Heeft een kortharige kat klitten op de onderrug dan kunnen deze plaatselijk losgepeuterd worden met twee of drie tanden van de kam. Eventueel kan een ‘beginnetje’ worden gemaakt met de tondeuse. Nooit hoeft de hele vacht of zelfs maar een hele baan geschoren te worden. Je hoort voorlichting te krijgen over de oorzaak en het voorkomen van de terugkeer van het probleem.

• Klitten bij langharen zijn meestal plaatselijk. Het kunnen onontwarbare strengen zijn maar ook vervilte plaatjes die vastzitten op de huid. Het ontklitten van kattenvachten kost veel onderwol. Om de onmisbare ondervacht en de tere huid te sparen wordt heel voorzichtig geprobeerd strengetjes te ontwarren. Viltplaatjes of hele vilt- harnassen kunnen alleen met een tondeuse worden weggeschoren.

• Het ontklitten van vervilte vachtdelen resulteert in volledig onthaarde huid. Dit is zeer onwenselijk en pijnlijk.

• Vervilte delen worden met een zeer korte scheerkop geschoren. Eén tot twee mm is de vachtlengte die overblijft. Daarom moeten alléén de vervilte delen worden geschoren en moet niet, voor het gemak of het ‘model’ de hele vacht worden geschoren. Liever een slordige vacht met scheergaten dan een bijna blote, zeer kwetsbare huid.

• Volledig vervilte katten kunnen alleen van hun harnas ontdaan worden door ze op een lengte van één à twee millimeter te scheren. Zij mogen dan ook een paar maanden niet in de zon, omdat hun huid onbeschermd is.

• Het scheren van langhaarvachten om klitten tegen te gaan werkt averechts. De aangroeiende vacht is kwetsbaarder voor klitvorming en valt eerder dan normaal uit. Borstelvoorlichting loont wel.

• Het met regelmaat (een keer per jaar of vaker) scheren leidt op langere termijn tot een stagnerende vachtgroei. Harde stoppels, op de huid voelbaar tussen de lange rugvacht, vormen het begin. Uiteindelijk blijft een dunne, pluizige restvacht met kale plekken over. De oorspronkelijke vacht komt nooit meer terug.

• Een klamme, open of vettige vacht na het trimmen is het gevolg van ontklitten of ontwollen, zowel bij korte als lange vachten.

Wat dan wel?Een trimmer met hart voor zijn werk en

JET BIJEN

Jet Bijen is docent vakopleiding honden en katten trimmen en auteur van (vak)literatuur. Daarnaast heeft ze een trimsalon en is ze gediplomeerd paraveterinair

De kwaliteit van kattentrimmers, deel 2

11

jouw kat werkt vooral met duurzame oplossingen. Hij zal een verharende kat van zijn almaar voortdurende rui afhelpen. Niet voor twee maanden, maar tot volgend jaar!

Een vervilte Pers wordt geschoren, maar niet zonder vachtverzorgingsvoorlichting, demonstratie daarvan en een langeter-mijnplanning. Lukt het een niet-gezond dier niet meer om zichzelf te wassen, dan moet de trimmer de diagnose van de dierenarts weten. Voorts

stelt hij dan een vachtverzorgingsplan op dat past bij de kat en dat niet is afgestemd op de eigen agenda van de trimmer. Bovenstaande is alleen mogelijk in een harmonieuze samenwerking tussen jou en de trimmer. Een ‘klik’ is dus een onmisbare voorwaarde.

TijdHoewel het trimmen van een kat soms een fluitje van een cent lijkt te zijn kan het lang duren. Een kat heeft namelijk rust nodig tijdens de behandeling. Het snel afraffelen leidt tot stress en huidschade. Gun daarom de trimmer en je kat alle tijd.

KostenVoor het geval je een prijsindicatie wilt hebben: een zelfstandig ondernemer kan niet werken voor € 30,- per uur. Met 21% btw en de meest elementaire bedrijfs- kosten is een uurprijs van ongeveer € 50,-

reëel. Voldoet een trimmer aan eisen op het gebied van katvriendelijkheid (zie het juninummer van dit magazine) en vakken-nis, dan is dit zelfs een koopje.

Heb je vragen?Ik kan me voorstellen dat niet alleen katteneigenaren maar ook trimmers vragen kunnen hebben naar aanleiding van wat ik schrijf. Uiteraard ben ik graag bereid die te beantwoorden. Je kunt contact met me opnemen via de redactie: info@kattengedragstherapie.nl. Je kunt me ook mailen als je een vraag hebt over de vacht van je kat. Mail een foto mee en wie weet beantwoord ik je vraag in dit magazine.

Foto’s van katten met een grote berg uitgekamde wol ernaast zijn geen reclame voor een trimmer maar een bewijs van gebrek aan kennis

12

Verklein de kans op kwijtraken en zwervenJaarlijks raken naar schatting honderdduizenden katten in Nederland en België zoek. KGA Magazine heeft voor je op een rijtje gezet wat je kunt doen om zo veel mogelijk te voorkomen dat dit met jouw kat gebeurt, en hoe je de kans op een hereniging zo groot mogelijk maakt als het noodlot toch toeslaat.

De mate van avontuurlijkheid verschilt nogal per kat. Katers, ook gecastreerde, hebben vaak meer behoefte om aan de wandel te gaan dan poezen. Ook zijn er verschillen per ras. Maar het is juist wel zo dat katten van sommige actievere rassen extra veel behoefte hebben aan het buitenleven om hun energie kwijt te raken.

Seksuele statusDe seksuele status heeft ook invloed op de mate van uithuizig-heid. Ongecastreerde katten, vooral katers, gaan in de regel beduidend verder van huis. Castratie – zo heet dat bij poezen ook - brengt daar niet altijd verandering in, zeker niet als dit laat (na de leeftijd van vier maanden) gebeurt. De kat kan dan al, gedre-ven door zijn hormonen, gewend zijn om ver weg te gaan. Bij de castratie worden slechts de geslachtshormoon-producerende

klieren weggehaald. Niet de hersenen, de herinneringen of de aard van het beestje! Is je kat nog niet geholpen? Bedenk dat kittens al geslachtsrijp kunnen zijn voordat je er ook maar iets van merkt! Met vier maanden zwanger worden of dekken is geen uitzondering.

Tuin en balkon afzettenDe tuin of het balkon catproof afrasteren is een prima manier om kwijtraken te voorkomen. Het is heel eenvoudig te realiseren. Daarom is het jammer dat veel mensen dit niet doen. Een balkon kun je katveilig maken met een kattennet, een tuin kan op allerlei manieren worden afgezet. Ook op manieren die visueel niet ingrijpend zijn (zie kattengedragstherapie.nl > tips > tuin afraste-ren). Heb je de tuin afgerasterd, blijf er dan bij als je kat er voor het eerst in gaat om checken of het echt catproof is gebeurd. Een kat die graag de benen neemt, vindt soms uitwegen die je niet verwacht.

Poekie, kom danJe kunt je kat trainen om naar je toe te komen. Dat is heel eenvoudig. Roep hem - liefst op vaste tijden - en beloon hem dan

Deze poes wil de tuin uit. Foto © Linda Beumer

13

Verklein de kans op kwijtraken en zwerven

met je stem en wat lekkers als hij komt. Zo leert hij dat dat hem iets oplevert. Wees bij deze simpele training uitsluitend positief. Dus wordt niet boos en raak niet geïrriteerd als hij niet komt. Hoe lang het ook duurt voordat hij doet wat je vraagt: beloon hem en wees blij!

GPSMet behulp van een GPS-tracker met een veilig halsbandje, kun je via je computer zien waar je kat verblijft. Komt hij niet thuis, dan weet je waar je hem kunt zoeken. Aangezien veel katten een vaste routine hebben en het niet aangenaam is de tracker permanent om te hebben, kun je dit af en toe een paar dagen doen.

ChippenHet kan niet vaak genoeg gezegd worden: door je kat te laten chippen vergroot je de kans op een hereniging na weglopen aanzienlijk. Zorg wel dat je de chip registreert en jouw gegevens (telefoonnummer en adres) up-to-date houdt, anders heeft een chip alsnog geen zin.

ZoekactieMaak regelmatig foto’s waarop je kat goed herkenbaar is. Heeft hij speciale kenmerken, maak hier dan ook foto’s van. Bijvoorbeeld een bijzonder vachtpatroon op zijn rechterzij. Deze foto’s kunnen ooit hun dienst bewijzen bij een zoekactie. Start deze zo snel mogelijk als je je dier mist. Doe pamfletten (met foto’s) bij buurtgenoten in de bus, hang ze op bij zo veel mogelijk winkels, je dierenarts, op bomen, en meld je dier aan bij www.huisdierzoeker.nl enwww.mijndieriszoek.dierenbescherming.nl.

Vraag je buurtgenoten om je kat niet te voeren. Zo kun je de kans vergroten om hem terug te lokken met wat lekkers.

Loop op de tijden dat hij dat in de training al gewend was rond in de buurt met zijn favoriete lekkers en roep zijn naam. Door de training weet hij dat naar je toe komen iets fijns oplevert, waardoor hij eerder zal komen. Weet je wel waar hij zich bevindt, maar komt hij niet, dan kun je eventueel een vangkooi gebruiken. Je kunt deze huren bij de Dierenambulance in jouw regio.

Foto © Linda Beumer

Deze tuinafzetting is subtiel en werkt goed. Foto © Linda Oostland

14

Dankzij een verbindingsplankje kan kater Gijs van dak naar dak zonder te springen. Foto © Marjolijn van Leeuwen.

De plantenspuit kan geen kwaadMaak dat de kat wijs!Als katten iets doet wat niet mag, nemen veel mensen de plantenspuit ter hand. Met een fikse waterstraal laten ze hem

even flink schrikken zodat hij zijn ‘kattenkwaad’ afleert. Slimme spuiters doen dit zonder dat de kat ziet dat zij de schutter zijn, om de band die ze met hem hebben niet te verstoren. Zo’n waterstraal kan toch geen kwaad? Nou nee dus. Stel dat een kat aan een stoel krabt en telkens wordt natgespoten als hij dat doet. Dan zal hij bang worden voor de stoel. In zijn kernterritorium, het gebied waar hij zich 100% veilig zou moeten voelen, staat dan iets waar hij bang voor is. Het behoeft geen betoog dat dit wel degelijk kwaad kan.

Waar vind ik een ISFM-praktijk of een Cat Friendly Clinic?Op zoek naar een dierenkliniek die lid is van ISFM (International Society of Feline Medicine) of een erkende Cat Friendly Clinic? Hier vind je landelijke overzichten, ook van Nederland en België.

Is er een ‘kattenwijsheid’ waar jij aan twijfelt? Mail ons en wie weet komt jouw vraag de volgende keer in Maak dat de kat wijs!

15

Teuntje is 17 jaar. Ze schuurt met haar bekje langs schemerlampjes en krabt aan een kast in de woonkamer. Ida de Vries kan er niet zo goed meer tegen. Begrijpelijk!

Zestien maanden geleden is Teuntje voor het laatst naar de dierenarts geweest. Haar gebit is toen schoongemaakt. Ze krijgt medicatie voor haar schildklier en pijnstilling wegens artrose. Op mijn advies is Ida opnieuw naar de dierenarts geweest. Daar bleek dat de dosis van de schildkliermedicatie moest worden verhoogd, en dat Teuntjes bekje wat geïrriteerd was, waarvoor ze nu medicatie krijgt. Hopelijk verdwijnt het “bekjes- geschuur” hiermee. Op deze hoogbejaarde leeftijd moeten katten trouwens twee keer per jaar naar de dierenarts, alleen weten veel eigenaren dat niet! Wat het krabben betreft, dat doen katten graag bij in- en doorgangen van het huis, en bij slaapplekken. Als er op zo’n favoriete

krabplek een kast of bank staat, vinden ze het geen enkel probleem deze als krabmeubel te gebruiken. Mensen natuurlijk wel! Zet daarom naast de kast, liever nog precies voor de krabplek, een krabvoorziening die zo hoog is dat Teuntje er uitgestrekt aan kan krabben. Bijvoorbeeld een XXL- krabpaal of een flinke krabton. Een krabton is extra fijn, daar kan ze zich in terugtrekken. Probeer de geur van de oude krabplek op de nieuwe voorziening te krijgen, schuur die er bijvoorbeeld langs. De eigen krabgeur is namelijk erg belangrijk.

Het gekrab komt soms over alsof Teuntje ergens in wil. Of dat zo is weet ik niet. Zorg vooral voor zo veel mogelijk goede krabgelegenheid op de juiste plekken, en voor veel plekjes met zachte, warme dekentjes, waar ze zich goed in kan terugtrekken. Zulke privéplekken zijn voor oudjes extra belangrijk. Kijk regelmatig haar nagels goed na, op hogere leeftijd kunnen die ingroeien.

ELLES NIJSSEN

Elles Nijssen is verbonden aan het Kattengedragsadviesbureau en werkt voor de Budgetservice Gedragsadvies. Zij schrijft over kattengedrag voor De Telegraaf en kattenblad Majesteit en zet zich in voor de FWF.

facebook.com>EllesNijssen Kattengedragsdeskundige

Teuntje schuurt met haar bekje langs schemerlampen

Teuntje. Foto © Ida de Vries

16

Foto© Elles Nijssen

Waterplantjes in het drinkwater zijn een leuke manier van waterverrijking, maar niet altijd veilig. Hier lees je hoe je deze manier van waterverrijking verantwoord kunt toepassen.

Het vorige nummer van dit magazine besteedde aandacht aan waterverrijking (water aantrekkelijker maken zodat je kat meer drinkt) door een zuurstofplantje zoals waterpest of hoornblad in een grote schaal water te leggen. Daarmee kan de interesse van je kat in de drinkbak gestimuleerd worden.

Lood en bacteriënOm dit op een verantwoorde manier te doen zijn twee dingen belangrijk. Verwijder het giftige loden bandje of de eventuele steenwol die om de wortels zit. En ververs het water om de paar dagen in zijn geheel. Stilstaand water is namelijk geen aquarium met een biologisch evenwicht. Je plantje zal na verloop van tijd dan ook verslijmen. Door de afbraak van organisch materiaal

kunnen giftige stoffen als nitriet worden gevormd. Niet goed voor je kat! Stilstaand water dat niet ververst wordt is bovendien een bacteriehaard. Het kan ook zijn dat muggen er eitjes in gaan leggen.

Tip: visvoerwaterTot slot nog een tip voor waterverrijking: over het algemeen vinden katten visvoervlokken heerlijk ruiken. Je kunt er wat van verpulveren en in het drinkwater doen. Het verpulveren is nodig omdat de vlokken anders blijven drijven. Je kunt ook juist van deze eigenschap gebruik maken door enkele vlokken op het water te strooien zodat je kat misschien zal proberen deze in hun geheel van het water af te likken. Ook dit visvoerwater dien je regelmatig te verversen.

Zorg altijd dat je kat voldoende (grote) waterbakken heeft. Minstens het aantal katten dat je hebt plus één. Maar liever meer.

Waterverrijking met waterplantjes:Houd het veilig!

17

New research: FIV positive and negative cats can live happily together! New research: FIV positive and negative cats can live happily together!FIV positive cats can live long, healthy and relatively normal lives with no symptoms at all. Yet there is so much misinformation circling about this disease that some veterinarians still recommend euthanizing cats who test positive.

A new study in The Veterinary Journal written by Annette L. Litster of Purdue University’s College of Veterinary Medicine’s Department of Veterinary Clinical Sciences presents Lister’s conclusions about FIV positive and negative cats living together based on research of the cohabitation of cats living in separate rescues.

In the one rescue, Litster discovered that FIV was not passed between infected and non-infected cats during normal day to day interaction in a shared living environment. In the second rescue, Lister’s studies also showed that FIV was not transmitted to kittens when their mothers were already infected prior to birth.

The Truth About FIVFIV, or Feline Immunodeficiency Virus, is a cat-only disease which cannot be transferred to humans or other animals. It is a slow virus that affects the cat’s immune system over a period of years. The infected cat can fight off the infection and become totally immune, can become a carrier that never gets sick, or worst, end up with a compromised immune system.

FIV TransmissonFIV is not easily passed between cats as it cannot be spread casu-ally through litter boxes, food and water bowls, or snuggling and playing. This disease is transferred when an infected cat bites

another cat and breaks the other cat’s skin. This means that a neutered cat in a home is highly unlikely to infect any other cats as long as they are properly introduced or are not particularly aggressive in nature. FIV is much more difficultly transmitted than people are led to believe, and there is often confusion between FIV and FeLV.

FIV Positive & Negative Cats Living HarmoniouslyLitster’s studies document FIV positive and negative cats living together harmoniously without the disease being transmitted among the group members, despite sharing all the same bowls, litter boxes, bedding and engaging in mutual grooming and even episodes of mild aggression.These studies coupled with the further understanding of exactly how FIV is spread demonstrates why it is not valid to assume that FIV positive cats can’t live together with their fellow uninfected feline friends. The vast majority of cats, once neutered, have no desire to bite the other cats they live with. They may play fight, but this rarely leads to a serious bite which is what would be required to inject the virus.

FIV Should Not Mean a Death SentenceFIV is shrouded in rumor and prejudice, and as a result too many cats are deemed unadoptable and end up being euthanized. These groundbreaking studies by Litster provide evidence that FIV positive kitties are not the great danger to their brethren as we may have once thought them to be.Hopefully this new research can help veterinarians and shelter staff to advise cat owners and adopters to make better informed decisions and in turn help put an end to FIV positive cats being needlessly killed due to a completely controllable and non threatening illness.

Read more

Waterverrijking met waterplantjes:Houd het veilig!

English part

18

Kattendag 13 juli KGA Katten Weekendzaterdag 23 en zondag 24 augustus

Thema: Kittenkennis

Doelgroep: kattenfokkers, asielmedewerkers, paraveterinairen, gastgezinnen en (aspirant) katteneigenaren.

Programma 09:30 - 10:30 uur: Het zoogproces10:30 - 10:45 uur: pauze10.45 - 12:00 uur: Socialisatieproces12:00 - 12:45 uur: lunch12:45 - 13:45 uur: Socialisatie: neurologie13:45 - 14:45 uur: Kittenfeest en voorlichting14:45 - 15:00 uur: pauze15:00 - 16:00 uur: Opgroeien kitten en

introductie in nieuw thuis16:00 -16:15 uur: pauze16:15 -17:00 uur: Weetjes over kittens

Tijd: 09.30-17.00 uur

Thema: Kattenverzorging in de praktijk

Doelgroep: kattenoppassers, kattenfokkers, paraveterinairen, docenten dierverzorging en katteneigenaren.

Programma Programma Lesdag 1:09.30 - 10.30 uur: Kattenwelzijn10.30 - 10.45 uur: pauze10.45 - 11.15 uur: Frustratie11.15 - 11.20 uur: pauze11.20 - 12.50 uur: Communicatie12.50 - 13.30 uur: lunch13.30 - 15.15 uur: Gedragsproblemen15.15 - 15.30 uur: pauze15.30 - 16.45 uur: Voeding en vochtvoorziening16.45 - 17.00 uur: pauze17.00 - 18.00 uur: Spelen

Lesdag 2:09.30 - 10.00 uur: Parasieten en zoönosen10.00 - 11.15 uur: Lichamelijke verzorging11.15 - 11.30 uur: pauze11.30 - 13.15 uur: Ziekten13.15 - 14.00 uur: lunch14.00 - 15.00 uur: Katvriendelijk hanteren15.00 - 15.15 uur: pauze15.15 - 15.45 uur: De ontspannen kat15.45 - 17.15 uur: Voorlichten17.15 - 18.00 uur: Examen

Tijd: 09.30-17.00 uurHet gevolgde weekend zal worden afgesloten met een examen.

Docent: Marcellina Stolting (kattengedragsdeskundige & docent kattengedrag )

Locatie:KattengedragsadviesbureauJoris Ivensplein 1081087 BP Amsterdam

Prijs: € 85,-, inclusief vegetarische lunch, lesmateriaal en certificaat.

Wil je een inschrijfformulier? Mail naar info@kattengedragstherapie.nl

Docent: Marcellina Stolting (kattengedragsdeskundige & docent kattengedrag )

Locatie:KattengedragsadviesbureauJoris Ivensplein 1081087 BP Amsterdam

Prijs: De prijs is per cursusdag € 85,- voor de hele dag en is inclusief lunch en lesmateriaal. Voor het hele weekend is de prijs € 170,-Aan het examen zijn geen extra kosten verbonden. Het examen is alleen bedoeld voor hen die het hele weekend volgen. Het cijfer komt dan op je certificaat te staan.

Wil je een inschrijfformulier? Mail naar info@kattengedragstherapie.nl

19

Cursusoverzicht KGA Kattendagen De KGA Kattendagen vinden regelmatig plaats in Nederland en België, met steeds verschillende verdiepingsthema’s op het gebied van kattengedrag. Deze cursusdagen zijn geschikt voor iedereen die professioneel met katten werkt, en voor kattenliefhebbers. Wat je relatie tot katten ook is, je doet altijd kennis op waarmee je direct aan de slag kunt.

Ons cursusaanbod voor 2014

Datum Plaats Thema

28 juni KGA Kattendag Hoogvliet Kattenverzorging in de praktijk -1

13 juli KGA Kattendag Amsterdam Kittenspecial

23 en 24 augustus KGA Weekend Academie Amsterdam Kattenverzorging in de praktijk (2 lesdagen) incl. examen

30/8 en 31/8 KGA Weekend Academie Amsterdam 2-daagse cursus Kattengedrag basis incl. examen

7 september KGA Kattendag Amsterdam Special: goed welzijn voor de oudere kat

14 september KGA Kattendag Meppel Begrijp je kat: alles over communicatie

21 september KGA Kattendag Amsterdam Asiel special 2: Vergroten Adoptiekansen

okt (datum volgt) KGA Kattendag Amsterdam Dierendagspecial

6 en 7 december KGA Weekend Academie Amsterdam Kattenverzorging in de praktijk (2 lesdagen) incl. examen

Voor meer informatie kijk hier

Gratis Katten Advies LijnHeb jij een vraag over je kat?Blijf er niet mee rondlopen! Bel de gratis Katten Advies Lijn 020-4160883. Elke dinsdag van 17.00-18.00 uur professioneel en katvriendelijk advies.

Lukt het je niet om op dit tijdstip te bellen?Dan kun je ook gratis je vraag stellen• op het Forum kattengedrag http://kattengedrag.forumup.nl• aan dierenvriend@telegraaf.nl (mogelijk wordt je vraag dan in de krant beantwoord)• bij de Sophia Kattenbond

Wil je liever op een ander moment bellen?Dan kun je een betaalde bel- of Skype-afspraak maken op een geschikter moment.Dat kan via info@kattengedragstherapie.nl.

20

MAGAZINE

Dit magazine wordt maandelijks kosteloos verspreid vanaf 2002 en heeft inmiddels 15.000 abonnees, zowel professionals als niet-professionals. Onder de professionals zijn (medewerkers van) dierenspeciaalzaken, asiels, kattentrimsalons, dierenartsenpraktijken, kattenfokkers, en producenten en toeleveranciers van kattenbenodigdheden. Je vindt het Katten- gedragsadviesbureau ook op Facebook, Twitter, Youtube en www.kattengedragstherapie.nl.

CONTACTGEGEVENS

Websites:http://www.kattengedragstherapie.nlhttp://www.kattengedragcentrum.nl

Forum:http://kattengedrag.forumup.nl

E-mailadressen:info@kattengedragstherapie.nl kattengedragstherapie@gmail.com (voor grote bestanden: foto’s en filmpjes)

Cursusinformatie en inschrijvingen:info@kattengedragstherapie.nl

Skype:kattengedragstherapie.nl (op afspraak)

Katten Advies Lijn telefonisch spreekuur:020 - 4160883 (dinsdag van 17.00-18.00 uur)

Kattengedragsadviesbureau: 020 - 3308780

Katten Cursus Centrum: 020 - 4160547

Website Kattenoppasservice:http://www.kattenoppasservice.nl

Telefoonnummer Kattenoppasservice: 020 - 4230947

Het Kattengedragsadviesbureauis een Aequor-erkend leerbedrijf

COLOFON

Dit magazine is een uitgave van het Kattengedragsadviesbureau.

Redactie: Elles Nijssen en Marcellina StoltingEindredactieElles NijssenOpmaak:Karin Jansen

Aan dit nummer werken meeAbigail GeerCatShelterDenise van LentIda de VriesJet BijenJudith FrankenLinda BeumerLinda OostlandMarieke KniesMarjolijn van LeeuwenWilleke Hoeksema

©Kattengedragsadviesbureau. Overname van artikelen is niettoegestaan zonder onze schriftelijketoestemming.Wil je het magazine niet meerontvangen? Stuur dan een e-mailmet in de berichtregel ‘Uit adresbestand verwijderen’. Indien je juist abonnee wilt worden, is het sturen vaneen e-mail eveneens voldoende.

AdverterenWil je meer weten over de mogelijkheden en tarieven? Stuur dan een mail naar info@kattengedragstherapie.nl of bel: 020-3308780.