Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK...

13
1 Keuren en Merken in en van de Zilverstad Vriendenkring Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum Schoonhoven, 5 oktober 2009 René Kappers Historische Vereniging Schoonhoven Versie 02, 5 okt 2009 2 ... maar eerst uniek Erfgoed: het Vaandel St.Eloy gemaakt in 1874 gerestaureerd in 2009 Bestuur Nijverheidsvereeniging 1936. vlnr G.van Geelen G.J.van den Bergh C.L.van Willenswaard W.Hooijkaas Jacq.G.J.Niekerk C.de Goeij Alex. Meijer Eerste Steen voor de Teekenschool, de latere Vakschool, 9 sep 1895 Foto’s: Coll. NGZ&KM Van Baarsel, 1995 3 4 Keuren en Merken Waarom zijn (Schoonhovense) keuren interessant ? – determineren, wie, wanneer, waar – bepaling van de waarde van een voorwerp – de plaats in de geschiedenis van voorwerp en maker Keuren in Schoonhoven – waar ? – door wie ? Keuren als ‘knooppunt’ in twee processen 5 Merkenstudie: jong Elias Voet, 1937 (en L.B.Gans) – gilden Tardy, 1942 – Internationaal W.Koonings, 1968 Koningrijk Holland S.A.C.Begeer, e.a. 1981, Schoonhoven Karel Citroen, 1993 Index Meesters vóór 1812 Casper Van Dongen “Franse Tijd”, 1994 “De Dikke Van Dongen”, 1996 6 NGZKM Waarborg, keuren, kennis en studie

Transcript of Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK...

Page 1: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

1

Keuren en Merken

in en van

de Zilverstad

Vriendenkring Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum

Schoonhoven, 5 oktober 2009

René KappersHistorische Vereniging Schoonhoven

Versie 02, 5 okt 20092

... maar eerst uniek Erfgoed:

het Vaandel St.Eloygemaakt in 1874

gerestaureerd in 2009

Bestuur Nijverheidsvereeniging 1936.vlnr

G.van Geelen

G.J.van den Bergh

C.L.van Willenswaard

W.Hooijkaas

Jacq.G.J.Niekerk

C.de Goeij

Alex. Meijer

Eerste Steen voor de Teekenschool, de latere Vakschool, 9 sep 1895Foto’s: Coll. NGZ&KM

Van Baarsel, 1995

3 4

Keuren en Merken

• Waarom zijn (Schoonhovense) keuren interessant ?

– determineren, wie, wanneer, waar

– bepaling van de waarde van een voorwerp

– de plaats in de geschiedenis van voorwerp en maker

• Keuren in Schoonhoven

– waar ?

– door wie ?

• Keuren als ‘knooppunt’ in twee processen

5

Merkenstudie: jong

• Elias Voet, 1937 (en L.B.Gans)– gilden

• Tardy, 1942– Internationaal

• W.Koonings, 1968– Koningrijk Holland

• S.A.C.Begeer, e.a. 1981, Schoonhoven

• Karel Citroen, 1993– Index Meesters vóór 1812

• Casper Van Dongen– “Franse Tijd”, 1994

– “De Dikke Van Dongen”, 1996

6

NGZKMWaarborg, keuren, kennis en studie

Page 2: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

7

De Overheid regelt ...

• Gehalten, de koning: Parijs 1268

• Stadsteken: Frankrijk 1275

• Meesterteken: omstreeks 1275

• Ordonnantie Utrecht 1382, gehalten,

meestertekens, etc. (de stad)

• Jaarletter: 1427 Montpellier, Parijs

1461, Londen 1478, Gent 1454,

“Holland…” 1503. Philips de Goede

1396- 1467

Van den Bergh-Hoogterp, 1990

Dievoet, 2000

8

De Overheid regelt ... in Holland

• 2 feb 1503: plakkaat van Philips de Schone– gehalten

– stadsteken

– jaarletter

– meesterteken

• 1798 – 1813: “de Bataafs-Franse tijd”

• 26 dec 1813: 19 Brumaire an VI ‘provisioneel’

– 1 jan 1853: de Waarborgwet

– > 1987: de Waarborg geprivatiseerdPhilips de Schone

1478-1506

Van Dongen, 1994

9

Tijdbalk keurtekens

19881629 18121503

Schoonhovens GildeWb-Kantoor

Schoonhoven

Placaet

Philips de SchoneWaarborg

10

Tijdbalk keurtekens

19881629 18121503

Schoonhovens gildeKantoor

Schoonhoven

Placaet

Philips de Schone

Waarborg

Overgangsperiode

11

De Overheid regelt ...

Motieven ?

• middeleeuwen: waarde, macht

• tot 1798: Monetaire politiek

• na 1813: (plus) Belastingheffing

• na het tijdperk ‘Bretton Woods’ 1944 – 1973 ?

• ‘bescherming van de consument’

– considerans 1503 Philips de Schone

1478-1506

12

2 februari 1502 / 1503 ...

• Wij ... bepalen het gehalte

• De goudsmid is verantwoordelijk ...

• Uw lokale Gilde keurt

• Onze Stedelijke overheid ziet toe

Page 3: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

13

Wij bepalen het gehalte ...

• goud

• zilver

– de remedie

• 1663 “grote keur” en “kleine keur”

– Hollandse “provinciale leeuw”

14

‘Grote Keur’ Holland na 1663

Kerkelijke collectie, Woerden.

Inscriptie:”gestorven Den 20 Aug 1677

vrouw van Matheus Feck”.

Hendrick Jansz

van Kapel

Woerden Jrl: “O ”Prov.Keur

1677

15

Schoonhovens zilver ?

Gekeurd in Schoonhoven ?

16

Tijdbalk keurtekens

19881629 18121503

Schoonhovens gildeKantoor

Schoonhoven

Waarborg

17

Uw lokale Gilde keurt

• Organisatie

– deken

– oud-deken

– keurmeester

• jaarlijkse voordracht uit de gildebroeders

• de Stedelijke Magistraat benoemt

– 1 december

• Slaat het teken van de stad

• slaat zijn letter bij A, B, C ... (“jaarletter”)

Collectie Scheps, 2001

JacobusKoppenol,

Schoonhoven, 1773

18

Gildenbrief Goud- en Zilversmeden:

30 April 1629

•Stadszegel in was.

•Handtekening

Daniel van Stralen

Secretaris van

SchoonhovenRef: OAS 2545 a.

Kappers, Luijt, HEK 1999.

Lugard, 1966.

Zegel, replica, Streekarchief Kr’waard

M.b.t. keuren

richten naar

‘Placaet 1503’

Page 4: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

19

De Goudsmid verantwoordelijk

• meester

• zijn teken

• insculpatieplaat

• fraude ... boeten

NGZK Museum, Insculpatie Plaat Gouda

20

Overgangsperiode rond 1629

19881629 18121503

Schoonhovens gildeKantoor

Schoonhoven

Placaet

Philips de Schone

Waarborg

Overgansperiode

Geen ‘gedoe’ !!!

21

Overgangsperiode rond 1629

19881629 18121503

Schoonhovens gildeKantoor

Schoonhoven

Placaet

Philips de Schone

Waarborg

Overgangsperiode

Geen ‘gedoe’ ???

22

De Bekers van Oudewater:

gekeurd in Schoonhoven

Mt: Initialen“GVB”, Goris Vinckenbrinck, Oudewater

Stadsteken Schoonhoven

Jaarletter “F”, ? ca. 1656 ?

Graas, De Jager, 2000; Luijt, 2001; Kappers, Ameide, 2006.

23

Oudste stuk Schoonhoven, jrl ‘B’

Meester: twee rozen en een ster

in schild met ronde voet

jrl: “B” = ?

... voor de ‘E’

Collectie Rikkoert

Edelambachtshuys

Mt: Familiewapen ?

24

Oudste stuk Schoonhoven met bekend Mt

Meester: Evert van Kapel

jrl: “E” = ?

tussen1637 en 1653

“Sprekend teken”

Mt: een “Kapel” (vlinder)

Page 5: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

25

Van Kapel: ‘Sprekend teken’

Kerkelijke collectie, Woerden.

Inscriptie:”gestorven Den 20 Aug 1677

vrouw van Matheus Feck”.

Hendrick Jansz

van Kapel

Woerden Jrl: “O ”Prov.Keur

167726

Een Rups: sprekend teken ?

Bekers

Molenaarsgraaf

Paardehoeflepel, Rikkoert

Secretarisvogelbeker,

Rikkoert

Streefkerk bekers

27

17e eeuw

oudste stukken (12)

Evert van Kapel

1637-’52

Goris Vinkenbrink

Oudewater,

ca. 1656

Remonstrantse

Gemeente

ca. 1656

Edelambachtshuijs

De oudste ?

1630-’40

ca. 1656

1651

Graas, Jager, 2000

Luijt, 2001

28

Keurtekens in de Gildetijd

conclusie

• Gehalte: na 1663 provinciale leeuw

• Stadsteken: vier leeuwen, contour wisselt

• Meestertekens: onvolledig, insculpatieplaten verloren en weinig voorwerpen, m.n. 17e eeuw

• Jaarletters:

– geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

– 1681 = ‘A’

– na 1714 regelmaat

29

Overgangsperiode rond 1812

19881629 18121503

Schoonhovens gildeKantoor

Schoonhoven

Placaet

Philips de Schone

Waarborg

Overgangsperiode

Heel veel ‘gedoe’

30

Kalendarium 1795-1815

Schoonhoven als Zilverstad

www. HistorischeVerenigingSchoonhoven.nl

Heel veel ‘gedoe’

Kappers, 2007

Page 6: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

31

1798: Opheffing der gilden !

• Franse Revolutie: centraal - decentraal

• Stedelijke autonomie: gilden

• 23 april 1798: opheffing der gilden

• 5 october 1798: binnen 8 dagen ontbinden

• Goud- en zilvergilden: bijzondere functies

• “... voorkoming van ellen wanorden ...”

• “... Gesubsisteerd hebbende gilde ...”

• De toegang is ‘vrij’; betalingen stoppen in Schoonhoven fl 6.2.14 tekort G&Z gilde A’dam, 1627

Foto: dank aan J.Luijt

Kappers, 2006

32

Nieuw: belasting heffen, en ...

• 1 jan 1806 Patentwet

• 1 juli 1807 ‘Ordonnantie van den Koning’

I.J.Alexander Gogel

minister van finacien

Lodewijk Napoleon, koning van Holland

33

Patentwet 1806 & Wet 1807

... “Holland” één grote markt !

Kaart: Janjaap Luijt, 2003

Abraham van Willenswaard

Cornelis Snel

Kappers, 2006

34

Keurkamers Koningrijk Holland

11 maart 1807

tot 1814

Ref: Van Dongen, Nieman, 1998

35

Overgangsregeling belasting

De Gekroonde “O”

• Belastingheffing

• Overgangsregeling

• Gekroonde “O” (dec 1807, ma, vrij)

• Belasting-fraude 1808

Coll. Van Leeuwen; m: HvE, Rt, j:1805

J.Luijt, 2003

36

23 maart 1809

• ... Zijne Excellentie den Minister van Financien van den 23. van

Lentemaand 1809 N.34 ... den Keurmeesteren der Goude en

Zilveren werken te Schoonhoven had gesuspendeerd voor den tijd

van zes maanden, ...

OAS 131, 30 mrt 1809, Vergadering van den Raad

Adrianus Kuijlenburg

Kappers, Keurkamers, 2006

Page 7: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

37

1810, o.m. Gijsbert Capoen

Utrecht

Gijsbert Capoen

Jrl: ‘C’ = 1809

gehalteteken ’10’

(penning)

foto’s: F.J.Haffmans, Utrecht 2009

http://www.haffmansantiek.nl/silver/02.html 38

Van Keurkamer naar Waarborg

• 9 juli 1810 Inlijving bij het Franse Keizerrijk;

‘Brumairewet’ ingevoerd die al sedert “l’an six” in

Frankrijk van kracht is

• 1812 Organisatie van Dienst van Waarborg;

strenge handhaving, strenge straffen

• nov 1813 Napoleon verslagen

• 1813 Koning Willem I aanvaardt de souvereiniteit;

Brumairewet blijft ‘provisioneel’ van kracht

39

Keurtekens

prioriteit gehalte + belasting

Jacobus Koppenol jr

B = 1773

H.Hooijkaas

G = 1941

40

Gehalten: klein werk

41

Kantoortekens Koninkrijk der Nederlanden

De ‘M’ van Meesterstad

vanaf

jan - juni 1814

tot 1 jan 1906

en

vanaf 1 jan 1906

tot heden“B” Utrecht

42

Jaarletters na 1813

1928

Page 8: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

43

2001: Keuren in Schoonhoven:

de “M” van Meesterstad

? 1-7-1807 / 7-10-1807

tot 1-4-18091-4-1809

tot 1-3-1812

26 jan 1814 tot

17 aug 1837

M

diam: 3,2 mm

17 aug 1837

tot 1906

Bron: Van Dongen 1994, De Dikke Van Dongen, 1999, Gans, 1992, Corr. Gilde St.Eloy, mei 1988, vr.med.Luijt 1-4-2000.

30 april 1629 tot

? 1-7-1807

1906 tot 1-7-1984 1-7-1984 tot heden

R

na 23 mei 1988

(1773/4/5)

B

?1812/1814

44

Schoonhovens zilver:

de “M” van Meesterstad

1-7-1807 / 7-10-1807

tot 23-3-180923-3-1809

tot 1-3-1812

(Utrecht)

M

diam: 3,2 mm

17 aug 1837

tot 1906

Bron: Van Dongen 1994, De Dikke Van Dongen, 1999, Buutveld, e.a.2003, Gans, 1992, Corr. Gilde St.Eloy, mei 1988, vr.med.Luijt 1-4-2000, Luijt, Houtman, 1998.

1906 tot 1-7-1984

9-6-2003 tot heden1 mrt 1988 tot 9-6-2003

(Gouda)

R

na 23 mei 1988

30 april 1629 tot

1-7-1807

(1773/4/5)

ca.26 jan 1814 tot

17 aug 1837

(Utrecht)

B

1-3-1812

tot ca. 26 jan 1814

(Utrecht)

D

1-7-1984-28 feb 1988

(Rotterdam)

45

Keuren in Schoonhoven.

Waar en wie ?

46

Bij de deken ‘thuis’

• 1503 bij de deken thuis ?

• 1705 een aparte Keurkamer

– onbekende Resolutie van de Staten over ‘kleine keur’

– wekelijks keuren

• In het Weeshuis

– verbouwing

– ? bovenverdieping ?

47

De Dekens, 1680-1795

48

Grote raam-partij

foto weeshuis, met en zonder retouche.

Foto Amsterdam

Foto Scheepmakershaven

Page 9: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

49

Grote raam-partij

foto weeshuis, met en zonder retouche.

Foto Amsterdam

Foto Scheepmakershaven50

Grote raam-partij

foto weeshuis, met en zonder retouche.

Foto Amsterdam

Foto Scheepmakershaven

51

Financiering: de gebruiker betaalt

• 1705 Jaargeld van elke gildebroeder, 48 stuivers, te

betalen 12 stuiver per kwartaal

• 1718 Halve intrederecht “te laten genieten aan de

Weezen”

– dubbele administratie van nieuwe goud- en zilversmeden

– gedeeltelijk nevenadministratie van ‘overlieden’

52

Belasting: een nieuwe functie

• 1 juli 1807 Ordonnantie van den Koning

– Keurkamer Koningrijk Holland blijft in het Weeshuis

– Verbouwen of aanbouwen: 600 gulden !!!

– Het Oudeliedenhuis blijkt ook geschikt te maken:

60 gulden !!!

– Verhuizing tussen 1 en 5 december 1807

53

Keurkamer Koningrijk Holland

Afb: Tirion 1743

1 - 5 dec 1807 - 23 maart 1809 ‘Oudeliedenhuis’

54

Oudeliedenhuis, 1657

Janssonius 1657

Page 10: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

55

Belasting: een nieuwe functie

• 1 juli 1807 Ordonnantie van den Koning

– Keurkamer Koningrijk Holland blijft in het Weeshuis

– Verbouwen of aanbouwen: 600 gulden !!!

– Het Oudeliedenhuis blijkt ook geschikt te maken:

60 gulden !!!

– Verhuizing tussen 1 en 5 december 1807

– 23 maart 1809 Fraude gekroonde ‘O’: schorsing van

de keurmeesters: de facto sluiting van de Keurkamer

56

Een Kantoor van Waarborg

• 17 aug 1837 Kantoor van Waarborg in de

Koestraat

57 58

59

17 aug 1837

Kantoor van Waarborg

Koestraat 104

Kappers, Keurkamers, 200760

1 nov 1878 Verhuizing naar Haven 6

Page 11: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

61 62

1 nov 1908 Verhuizing naar Doelenplein

63

Het einde van de Waarborg ?

• 1 juli 1984 Dependance van Kantoor Rotterdam

• 7 mei 1985 naar Korte Dijk, in bij Hooijkaas

64

7 mei 1985, Dependance Korte Dijk

65

Het einde van de Waarborg ?

• 1 juli 1984 Dependance van Kantoor Rotterdam

• 7 mei 1985 naar Korte Dijk, in bij Hooijkaas

• 1 maart 1987 WaarborgHolland centraal in Gouda

– Oprichting Gilde St.Eloy, 21 sep 1987

– In gebruikname Schoonhovens stempelmerk St.Eloy

66

1 maart 1987 WaarborgHolland

Page 12: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

67

21 sep 1987: Gilde St.Eloy

68

Gilde St.Eloy: stempelmerk

69

Het einde van de Waarborg ?

• 1 juli 1984 Dependance van Kantoor Rotterdam

• 7 mei 1985 naar Korte Dijk, in bij Hooijkaas

• 1 maart 1987 WaarborgHolland centraal in Gouda

– Oprichting Gilde St.Eloy, 1e vergadering 21 sep 1987

– In gebruikname Schoonhovens stempelmerk St.Eloy

• 9 juni 2003 Dependance WaarborgHolland te

Schoonhoven, Kivietsbloem

70

9 juni 2003

1906 tot 1-7-1984

9-6-2003 tot heden

71

De mensen van de Waarborg 1837-1984

72

De mensen van de Waarborg 1837-1984

Page 13: Keuren en merken 2009 - historischeverenigingschoonhoven.nl · Ref: OAS 2545 a. Kappers, Luijt, HEK 1999. Lugard, 1966. ... – geen regelmaat, en meerdere jaren met dezelfde letter

73

De toekomst van de Waarborg ?

• Motieven voor de overheid ?

• Motieven voor de branche ?

74

Kortom, wat hebben we:

• Alle afbeeldingen van ‘Keurkamers’

• Overzicht ‘Kantoortekens’ 1807-2003

• Overzicht Waarborg Jaarletters

• Overzicht Waarborg gehalte tekens

• Nagenoeg compleet overzicht ‘meesters’ 1837-2000

• Nagenoeg compleet overzicht meestertekens 1837-2000

– Nagenoeg compleet overzicht ‘meesters’ 18e,, 19e 20e eeuw

• Compleet overzicht van Essayeurs en Controleurs

75

... en wat missen we:

• Incomplete lijst meestertekens Gildetijd, m.n. 17e eeuw

– Incomplete lijst goud- en zilversmeden Gildetijd, m.n 17e eeuw

– Incomplete lijst Dekens van het Gilde, m.n. 17e eeuw

• Incomplete lijst jaarletters Gildetijd, m.n. 17e eeuw

• Incomplete lijst stadstekens Gildetijd, m.n 17e eeuw

• Incompleet overzicht Schoonhovense ‘Provinciale leeuw’Gildetijd

• Incompleet overzicht ‘meesters’1812-1837, Utrechtse periode

• Waar werd gekeurd voor 1629 ?

76

Keuren en Merken

in en van

de Zilverstad

Vriendenkring Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum

Schoonhoven, 5 oktober 2009

Dank u wel !

Versie 02, 5 okt 2009

77

literatuur

1. Baarsel, Mieke v. Een eeuw Vakschool. Geschiedenis van de vakschool voor goud- en zilversmeden en horlogemakers in Schoonhoven. Schoonhoven: De Vakschool; 1995.

2. Begeer, S. A. C.; Hak, I.; Linhart-du Clou, L. Zilversmeden van de stad Schoonhoven, 1600-1900. Schoonhoven: Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum; 1981.

3. Bergh-Hoogterp, Louise E. v. d. Goud- en zilversmeden te Utrecht in de late middeleeuwen. Utrecht: SDU, 'sGravenhage; 1990.4. Bree, J. d. Zeeuws zilver. Voornamelijk met betrekking tot Middelburg. Schiedam : Interbook International BV; 1978.

5. Buutveld, J. J. C.; Hertum, M. W. L. v.; Pelt, J. v., samenstellers. Nederlandse verantwoordelijkheidstekens van 1797 tot 1953. en overzicht van de Nederlandse meestertekens, importeurstekens, kantoorherkenningstekens, essayeurstekens en handelsessayeurstekens voor goud, zilver en platina sinds de invoering van de Wet van 19 Brumaire 6e jaar (9-11-1797) tot 1953. Gouda: WaarborgHolland; 2003.

6. Citroen, Karel. Dutch goldsmiths' and silversmiths' marks and names prior to 1812. A descriptive and critical repertory. Leiden: Primavera Pers; 1993.7. Dekker D. Het goud- en zilversmedengilde van Woerden. De Stavelij 2000;XV(2):33-8.

8. Dongen CBv. De M van Schoonhoven en Maastricht. Anrtiek 1992 Feb;26(7):344-6.

9. Dongen, C. B. v. De Rijkswaarborgwet van 19 Brumaire 6e jaar in Nederland, 9 November 1797 tot 1 Januari 1853. Rotterdam: eigen uitgave; 1994.

10. Dongen CBv. De waarborg van edelmetaal. Museumtijdschrift 1998;(17).11. Dongen, C. B. v. Wetten op het stuk van de munt en de waarborg van gouden en zilveren werken en baren: Placaten van Maximiliaan van Oostenrijk 1489, Philips de

Schone 1502, Karel V 1520. Gehalten en gewichtseenheden. Jaartallen van de waarborg. Rotterdam: Eigen uitgave; 1988 Jun 29.

12. Dongen, C. B. v.; Nieman, G. Keurtekens op zak. Historisch overzicht van belasting- en waarborgtekens op edelmetalen voorwerpen vanaf 1795. Rotterdam: Stichting Belastingmuseum prof.dr. Van der Poel; 1998.

13. Elsing, Th. M.Lokaties van keurkamers en Waarborgkantoren in Schoonhoven, De Schoonhovense Keurkamer terug in beeld ?; Schoonhoven. 4e Nationale Zilverdag Symposium; 2003.

14. Elsing, Th. M.; Luijt, Janjaap; Kappers, R.Stichting Nationale ZilverdagTussen Toetsteen en Tralies. 500 jaar waarborgen en keuren in Schoonhoven. Tentoonstelling.De Turfkelder, Schoonhoven; 2003.

15. Gans, L. B. Goud- en zilvermerken van Voet. Leiden, Antwerpen; 1992.

16. Genabeek, Joost v. De afschaffing van de gilden en de voortzetting van hun functies. In: Bloemen, Dr. E. S. A., red.voorzitter. NEHA Jaarboek voor economische, bedrijfs- en techniekgeschiedenis. Amsterdam: Vereniging NEHA; 1994. pp. 63-90.

17. Graas, Tim; Jager, Gemke. Het oudste Schoonhovense zilver nader beschouwd. Enkele nieuw ontdekte stukken en een misverstand over de vervaardiging van bekers. in: Rijen, Jean-Pierre v., eindredactie . De Stavelij in zilver. s.l.: Nederlandse Zilverclub; 2000. pp. 67-83.

18. Grolle, J. J. De muntslag van de graven van Holland tot de Bourgondische unificatie in 1434. 2e dr. ed. Amsterdam: De Nederlandsche Bank; 2000. 3 dln .

19. Kappers, R. Schoonhoven: keurkamers en regels 1705-1809. De Gildekeurkamer, de Keurkamer van het Koningrijk Holland van goud- en zilversmeden en hun regelgeving. Zilvercahier nr. 6.2 ed. Schoonhoven: Historische Vereniging Schoonhoven ; 2009 23.

20. Kappers R. De keurkamers van Schoonhoven, 1705-2003. Waarstonden ze en hoe zagen ze er uit ? Historische Encyclopedie Krimpenerwaard, HEK 2007;31(4):108-20.

21. Kappers, RenéDe zilverstad ten tijde van koningin Hortense. In: Jager, Gemke; Kappers, René, (redactie). De tijd van Hortense, eerste koningin van Holland (1806-1810). De invloed van de Franse tijd op de Nederlandse goud- en zilversmeden. Nationale Zilverdag Symposium; Schoonhoven. Stichting Nationale Zilverdag; 2006 DVD set van twee.

22. Kappers R. Goud- en zilversmeden in de stad Ameide in de 18e eeuw. Historische Vereniging Ameide En Tienhoven 2006 Dec;17(5):10-20.23. Kappers, René. Goud- en zilversmeden in de stad Ameide in de 18e eeuw. Het verschijnsel 'gildenzusters'. in : Bergh-Hoogterp, Louise E. v. d., eindredactie. De Stavelij, jaarboek 2006. Bilthoven:

De Nederlandse Zilverclub; 2006. pp. 93-101.

24. Kappers, René. Kalendarium: de zilverstad in de Bataafs-Franse tijd, 1795-1815. [Web Page] 2007; www.HistorischeVereniging Schoonhoven.nl.

25. Kappers R, Luijt J. De Schoonhovense jaarletter "O" voor 1807. De Stavelij 1999;14(2):43-4.

26. Kappers R, Luijt J. Het Schoonhovense Goud- en Zilversmedengilde: de Gildenbrief anno 1629 ! De jaarletters sinds 1632 ? Verslag van een zoektocht. Historische Encyclopedie Krimpenerwaard, HEK 1999;24(3):66-90.

27. Kappers, René; Luijt, Janjaap; Elsing, Theo2003 - 1503: Tussen Toetssteen en Tralies. 500 jaar goud en zilver keuren en waarborg in SchoonhovenTussen Toetssteen en Tralies. 500 jaar keuren en waarborg in Nederland. Nationale Zilverdag Symposium; Nederlands Goud-, Zilver- en Klokkenmuseum. Schoonhoven: Stichting Nationale Zilverdag; 2003.

28. Koonings, W. Meestertekens van Nederlandse goud- en zilversmeden, 1814 tot 1963 en 1963 tot heden. 's Gravenhage; 1978.

29. Lugard jr., Gerh. J. De zegels en het wapen van Schoonhoven. Zegels en wapens van steden in Zuid-Hollannd.1966.30. Luijt, J.; Houtman, M. G. Schoonhovens zilver St.Eloy. 10 Jaar Schoonhovnes goud- en zilversmidsgilde St.Eloy 1988 - 1998. Schoonhoven: Schoonhovens goud- en zilversmidsgilde St.Eloy; 1998.

31. Luijt, Janjaap1807-1953: Het merken van de fiscus. Schoonhoven gestraft ter exempel. Oneigenlijk gebruik van een nuttig proces ? voordracht tijdens : Nationaal Zilverdag Symposium; Schoonhoven. 2003.

32. Luijt, Janjaap. De keuring in de Bataafs-Franse tijd. De binnenlandse situatie rond 1795. unpublished.

33. Luijt, JanjaapDe Ordonnantie van 25 juli 1800, of Bataafse Ordonnantie. 2000 Jan 11.34. Luijt J. Het meesterteken "GVB" op de avondmaalsbekers van Oudewater. De Stavelij 2001;16(1):3-4.

35. Luijt, Janjaap. Het zilverlexicon voor Nederland en Belgie. Zwolle: Waanders Uitgevers; 2006.

36. Mentink, D. Schoonhoven vier eeuwen bezien en beschreven. Prenten, schilderijen en tekeningen uit de 16e - 19e eeuw. Alphen aan den Rijn: Repro-Holland; 1981.

37. NN. Muntordonnantie 4 augustus 1586.38. NN. Muntplakkaat van 21 maart 1606.

39. Ydema, Onno. Op zoek naar draagkracht. Belastingen voor, tijdens en na de tijd van Lodewijk Napoleon. In: Hallebeek, J.; Sirks, A. J. B., redactie. Nederland in Franse schaduw. Recht en bestuur in het Koninkrijk Holland (1806-1810). Hilversum: Verloren; 2006. pp. 101-23.