1

Een voorstel tot een bezoek aan het keramiekatelier

van Lucien Cnockaert en Monique Vandoorne.

Het ambachtelijke keramiekatelier

Bezoek aan het keramiekatelier van Monique Vandoorne en Lucien Cnockaert 1. Het bezoek kan best beginnen aan de poort naar mijn restauratie atelier. 2. Bezichtiging van atelier met ovens en beschilderde tegels vóór het bakken. 3. Bezichtiging van toonzaaltje van kleine kunstwerkjes.

In het jaar 1970 was het BPA Industrie en Ambachtelijke zone te Wervik beschikbaar voor nieuwe bedrijven. Het Stadsbestuur hoopte zoals zoveel andere besturen dat dit een aantrekkingspool zou worden om werkgelegenheid te scheppen in eigen stad. Van oudsher was Wervik een stad vol grensarbeiders. Tot in de jaren 50 trokken dagelijks op het sein der vele fabriekssirenes honderden textielarbeiders de Leiebrug over naar huis hetzij om te eten hetzij omdat ze “de vroegen of laten” hadden. De massa mensen te voet of per fiets kwamen van bij Cousins, Van Rullen, Plouvier, Vandermeersch enz. De Meesters die hun kletterende weefgetouwen overal in het Franse voormalige overleie deel van Wervik hadden opgesteld. Dat was begonnen halfweg 1800 overal in Frankrijk van Moeskroen over Halewijn, Busbeke, Wervik, Komen tot Armentieres. Aan de Belgische Leie kant had Wervik de trein gemist. De besturen wilden dat geen tweede keer zien gebeuren en begonnen na 1962 overal industriezones in te richten.Ook Wervik trok fabrikanten aan met allerlei beloften zoals goedkope grond,wegen- en rioolaanleg, subsidies voor tewerkstelling enzovoort. Er was echter weinig belangstelling voor het wat op de zijkant liggend Wervik. In diezelfde periode begonnen ook minder en minder boerenkinderen interesse te tonen voor het landwerk.In die tijd stond de hoeve van boer Casier, wiens grootouders ze in 1869 hadden herbouwd, leeg sinds enkele jaren.Ze stond binnen het BPA Industrie en Ambachtelijke Zone. Het was een hoeve van een 30-tal ha waarvan de eigenaar na de 2de wereldoorlog gestorven was. Zijn vele nazaten wisten geen raad met de verdeling onderling. Mijn ouders (M.O.) waren toen op zoek naar een nieuw bureelgebouw omdat hun eerste bureel te klein was geworden voor de werknemers die er toen opeengepakt zaten in een rijhuisje.Ze hadden een probleem met de keuze van de inplanting. M.O. werkten toen voor 70% in Vlaanderen en voor 30% in Wallonië. Na veel wikken en wegen tussen Wevelgem, waar zij toen woonden, en de taalgrens, kozen zij voor Wervik. Wervik leek dus goed voor hen, vooral nadat werd vernomen dat Casiers vervallen hof verlaten en niet hoog geschat was. Het omvatte een complex van gebouwen waarin een woonhuis langs de Hoogweg, een groot patatten-magazijn,een schuur, een wagenkot, een serre, een cichorei en een broodbakkershut waren opgenomen samen met een 6.000 m² weide en boomgaard. Toen éénmaal de hoeve gekocht was, dachten zij eerst het woonhuis te herinrichten. Het was een 30 meter lange gelijkvloers

t:br3_06:doc:Kerat_voorstel tot bezoek kunst en restauratieatelier 1_19 09 2006

2

met slaapkamers onder de pannen. Om inspiratie op te doen, gingen zij een kijkje nemen te Wevelgem bij een kunstenaar met lang haar, dikke buik en een grote baard. Hij was toen maker van glas in betonramen en was voor mijn vader een werk aan het uitvoeren in het zwembad van Wevelgem. Deze hoeve met gelijkvloers open gewerkt tot in de nok van het dak,beviel opperbest en de kostprijs was niet schrikbarend hoog. De kunstenaar had praktisch al het oude bewaard en smaakvol heringericht. Maar ook alle oude balken goed tegen houtworm ingesmeerd met Carboline en het ganse huis rook veel jaren nadien nog steeds naar dat ontsmettingsmiddel. M.O. durfden dat niet na te doen om bezoekende klanten niet af te schrikken. De geest van deze realisatie werd wel gezocht in de oude schuur, want het woonhuis zelf was inmiddels zo ver in verval geraakt, dat het herbouwen ervan ver boven de financiële draagkracht uitviel. Daarentegen was de schuur zonder grote kosten tot bureelruimte ombouwbaar. De grote schuurpoorten, die trouwens rot waren onderaan, zijn gewoon vervangen door grote ramen. De deuren, waarlangs koeien binnenliepen, zijn ook door glazen deuren vervangen. Alle oude balken werden ontsmet en gereinigd en de oneffen en verbrokkelde bakstenen vloer werd afgedekt met eiken planken. Alle muren en het dak zijn dan geïsoleerd en binnen het jaar kon worden verhuisd. Naarmate het bureau groeide zijn dan de overige gebouwen aangepakt en tot woning en ontvangstzaal verbouwd.Waar vroeger een betonplatenmuur de eigendom afsloot zijn nadien bakstenen muren opgetrokken. Daarlangs zijn dan uiteindelijk de archiefgangen aangebouwd. De cichorei ast is verbouwd tot woning voor een bediende.De weide achter de schuur was doorwoeld door de varkens en daarenboven staken een 3-tal cilindervormige citernen in de grond. Deze zaten vol met verzuurd bietenvoer. Daar M.O. toen heel erg ingenomen waren door de Brugse spiegelende reien besloten zij die rommel uit te graven en er een vijver van de maken. Ook vóór de schuur was de hofplaats drassig en door een mestvaalt ontsierd. Zij trokken dan ook de vijvers door naar de voorkant, lopend onder de vergaderzaal. Het weze nog opgemerkt dat zij toen wel lang geaarzeld hebben tussen modern bouwen en verbouwen van de oude gebouwen. Toen hadden zij kort er voor de zwemkom van Wevelgem van Wervik en van Komen ontworpen in Corbusier stijlvormen, vandaar de aarzeling tussen nieuw, modern en oud.Zij hadden toen wel een droombeeld van een modern bureau uitgeschetst om volledig in beton te worden gerealiseerd zoals de zwembaden, maar de kostprijs overtrof veel te ver hun financiële mogelijkheden. Het bleef dus bij de verbouwing zoals hoger vermeld en met het sfeerbeeld opgedaan in Wevelgem. Na de verbouwing van de oude schuur hadden zij nog naar achter toe een weids zicht op de korenvelden waarmee de woning toen nog was bedekt. Dat bleef niet duren. Weldra werd een textielbedrijf opgericht en daarachter een woonwijk. Ook voor de gebouwen rees een volkswijk uit de grond. Links en rechts werden ook fabriekjes opgericht en na 10 à 15 jaar waren alle korenvelden verdwenen. Het was wel wennen aan het verdwijnen van de voormalige idyllische omgeving. Toen werd er ook in Wervik veel waardevols afgebroken zo ook de voormalige kapel Sint-Pol. Die was al een tijd voor naschools onderwijs ingenomen. De hoofdingang in arduin wist M.O. op tijd nog aan te kopen van de afbraakfirma. Dit kunstwerk was destijds bekroond geworden als beste inkom omkadering van het jaar in de jaren 1800. M.O. hebben het heropgericht en ingewerkt in de afsluitmuur van de laatste open zijde van de binnentuin. Daar is naderhand een tekenbureautje en er naast een keramiekatelier ingericht. Dit keramiekatelier diende om alle keramiektegels te bakken en te beschilderen die zijn verwerkt een beetje overal in de gebouwen en vooral in het woonhuis dat toen maar half was afgewerkt.De gevels kwamen tot stand nadat M.O. een maand hebben gewerkt voor de W.G.O. in Algiers. Daar kwam gevelkeramiek souvenir uit mee voor de schuur en het baksteenreliëfspel voor het woonhuis. Toevallig hadden hij ook de afbraak opgemerkt van de kloosterkerk te Aalbeke en deze van de school aan de Meenenstraat te Wevelgem. Toen hij merkte hoe een kraan gevels en brandramen gewoon neerkrabte verzocht hij de aannemer Cottenier om de nog resterende ramen te mogen recupereren. Dat

t:br3_06:doc:Kerat_voorstel tot bezoek kunst en restauratieatelier 1_19 09 2006

3

mocht hij, maar het moest in 1 dag gebeuren. Het lukte, maar met spijtige breuken. Deze souvenirs zijn verwerkt in woonhuis en burelen. Dat was echter niet geschikt om veel licht in de living toe te laten en daarom werd daartussen een hoog klaarglazen raam ingewerkt. Het woonhuis zelf is opgericht met de proportie regels van de Romeinse architect Vitruvius, in Augustus tijd opgetekend. De verwarming van de hoge ruimte geschiedt deels met gasvuren, deels met electrische stralers. M.O. kozen deze Romeinse regelgeving omdat hij op zijn reizen vele Romeinse realisaties hadden bewonderd en wij diezelfde regels toegepast zagen in veel villa’s van Palladio in de Venetiaanse regio’s en die hij als het summum van de villabouw aanziet.

t:br3_06:doc:Kerat_voorstel tot bezoek kunst en restauratieatelier 1_19 09 2006