KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN.• Hoeveel onderhoud is juist genoeg?• Kunnen we met de onderhoudsfunctie geld verdienen?• Hoeveel kan onderhoud bijdragen aan het bedrijfsresultaat?• Wat is Excellent Onderhoud en hoe geef ik dit vorm? WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de antwoorden te vinden op deze vragen. In de afgelopen jaren zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Onderhoud bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken. • Post-MBO Onderhoudstechniek (OTK) Start 1 oktober 2014• Post-HBO Onderhoudstechnologie (OT) Start 2 oktober 2014• Post-HBO Onderhoud en Management (OM) Start 2 oktober 2014• Master of Engineering in Integrated Service Engineering Start februari/september Alle genoemde opleidingen kunnen naar wens in-company (op maat) verzorgd worden. Informeer naar de mogelijkheden. Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

INFORMEER NAAR EXTRA START ONDERHOUDSTECHNOLOGIE

DIT NAJAARIN REGIO ZUID

FC_A4-2014.indd 1 24-04-14 15:02

ONDERHOUDSCONCEPTEN KRIJGEN PRAKTISCHE INVULLING

Maint Het magazine van de NVDO

NL

Mansveld: Ingeslagen weg van prestatiegericht onderhoud

is de juiste | Arnhems moerriool is proeftuin voor renovatie

oude riolen | Lean maakt Huntsman klaar voor de toekomst

ELFDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 16,50

0714

iMaintain Nr. 07 - 2014

www.imaintain.info

01_2_59_60_A_omslag_total_harsco_stork.indd 4 18-08-14 16:41

0714

iMaintain

WHAT’S NEXT18

Innovatieve, zeer sterke composiet mantelbuizen uit Nederland

zijn geïnstalleerd in een olieput in Oman op een diepte van ruim

5.000 meter. ‘Het is een werelddiepterecord voor dit materiaal,

dat conventionele stalen buizen kan vervangen. Dit biedt nieuwe

mogelijkheden voor de winning van olie, gas en warm water’,

aldus Dick Swart, directeur van Acquit Business Development

(ABD) en Well Engineering Partners (WEP) uit Hoogeveen.

Innovatieve composiet buis kan staal vervangen

Sterke composiet mantelbuizen zijn geïnstalleerd in een olieput in Oman op

een diepte van ruim 5.000 meter. Een werelddiepterecord voor dit materiaal.

High Strength Composite Casing HSCC is opgebouwd uit glas-vezel en composiet en wordt geproduceerd door middel van een speciale giettechniek. De buis zelf en de verlijmde verbindingen onderling en met stalen buizen zijn zeer sterk. TNO en de TU Delft hebben het door ABD en WEP ontwikkelde materiaal inten-sief getest. In Oman is recent 98 meter buis gebruikt op een diepte van 4.917 tot 5.015 meter in een 5.123 meter diepe put. ‘Dit diep-terecord is een doorbraak in de olie- en gasindustrie, maar ook voor de winning van zout en aardwarmte. De unieke eigenschap-pen van ons composiet maken nieuwe en verbeterde toepassin-gen mogelijk’, stelt Swart. Hij somt de voordelen op van de Nederlandse vinding ten opzichte van stalen buizen: ‘Onze buizen zijn zeer licht en cor-rosiewerend. Van binnen zijn ze bovendien zeer glad afgewerkt, zodat er geen resten aan de buiswand hechten. Ze hebben een hoge isolatiewaarde en standaardafmetingen. En ze zijn geschikt voor elektromagnetische boorgatmetingen om bijvoorbeeld de eigenschappen van een gas- of oliereservoir of een zoutmijn te monitoren.’ HSCC kan ook een belangrijke bijdrage leveren aan het ver-lengen van de levensduur van olieputten. Door corrosie van de stalen buizen is de gemiddelde levensduur van een put twaalf jaar. Met de kunststofbuizen kan dat worden opgerekt naar twin-tig jaar. Voor een van zijn putten heeft PDO/Shell in Oman al 1.500 meter composietbuis besteld.

18_19_21_23_P_whatsNEXT.indd 18 19-08-14 09:35

WHAT’S NEXT 19

iMaintain 0714

ZElfHErSTEllENdE coMpoSIETEN STErkEr MET INkTjET prINTEN Aan de Universiteit van Sheffield heeft een team geleid door professor Alma Hodzic en doctor Patrick Smith een proces ont-wikkeld waarin inktjet printen en composieten worden gecom-bineerd om de structurele integriteit van lichtgewicht zelfherstel-lende materialen te verbeteren. De onderzoekers printten thermoplastische microdruppels, polymeren, met een lage viscositeit op epoxy-geïmpregneerde vezels, waarna men dit liet uitharden. De microdruppels vor-men een zelfherstellende laag die gaat zitten tussen de plooien van de composietvezels. De zelfherstellende kracht van de druppels wordt geactiveerd door verwarming, waarbij de lagen van het composiet aan elkaar vastplakken. Dr. Smith: ‘Steeds vaker worden carbonvezels ingezet van-wege hun lichte gewicht en grote kracht. Het nadeel ervan is dat het materiaal erg broos is. Door polymeren toe te voegen, kunnen we de eigenschappen van carbonvezels verbeteren.’ Het onderzoek wordt ondersteund door de US Air Force Office of Scientific Research. De voornaamste toepassing van het materiaal is in vliegtuigen en auto’s, maar volgens Smith is er ook een minder voor de hand liggende toepassing mogelijk. ‘Je kunt dit materiaal ook gaan gebruiken voor ‘exoskeletten’, dat zijn uitwendige skeletten die mensen kunnen dragen. Dit klinkt misschien luguber, maar een soldaat bijvoorbeeld moet veel gewicht met zich meedragen. Een exoskelet kan hem hier-bij helpen en bescherming bieden.’ Onderzoek naar inktjet printen en composieten kan nog jaren doorgaan, denkt Smith. ‘Omdat we een additive manufactu-

ring-techniek gebruiken, zijn we niet gebonden aan het printen van steeds dezelfde vormen en hoeven we de polymeren ook niet overal op een composiet toe te passen. We kunnen patro-nen kiezen waarmee we bepaalde delen versterken en andere delen niet. Zo kan het onderzoek ook gaan kijken naar de verspreiding van scheuren in materialen.’

cHEMIScHE INduSTrIE vEIlIgEr dANkZIj gAMESGames zijn niet alleen het favoriete tijdverdrijf van met name kinderen. In tal van bedrijfstakken (bijvoorbeeld defensie) wordt serious gaming gebruikt om kennis te delen en vaardigheden te trainen. TNO organiseerde een masterclass in samenwerking met koepelorganisatie Deltalinqs en kennisplatform iTanks. Het doel: de veiligheid in de chemische industrie vergroten door vei-

ligheidssituaties en risico’s na te bootsen in een game. In de chemische industrie is het gebruik van computergames nieuw. Daarom keek TNO in de masterclass samen met mensen uit de chemische industrie eerst waar en hoe serious gaming ingezet kan worden om de veiligheid in de chemie te verbe-teren. Serious games, zo was men het eens, zijn met name geschikt om gedrag te trainen, juist in kritieke situaties of bij complexe incidenten die moeilijk zijn na te bootsen en dus te trainen. ‘Om inzicht te krijgen in het managen van een crisissitu-atie hebben we de deelnemers de ‘Burgemeestersgame’ laten spelen’, legt Robert Nijhuis, Business Development Manager Chemistry bij TNO, uit. ‘Dit spel heeft TNO ontwikkeld voor Nederlandse burgemeesters. Inmiddels is bijna zestig procent van hen met het spel getraind. De game bootst een crisissituatie, zoals brand, na. De deelnemers aan de masterclass kregen via het spel inzicht in alle dilemma’s die bij zo’n incident spelen. Ze ervoeren dat het spel helpt in het nemen van goed afgewogen besluiten op stressvolle momenten.’ De sessie leverde veel positieve reacties op. Deltalinqs, iTanks en TNO hebben besloten te gaan werken aan gamegebaseerde trainingen om de veiligheid binnen chemische bedrijven verder te vergroten. In onderling overleg, met input van de industrie en met de kennis van de masterclass, zal een game ontwikkeld worden waarbij tijdwinst en economisch voordeel het uitgangs-punt zijn.

In de chemische industrie is het gebruik van computergames nieuw.

Daarom keek TNO met mensen uit de chemische industrie waar en hoe

serious gaming ingezet kan worden om de veiligheid te verbeteren.

Carbonvezels zijn licht en sterk. Het nadeel ervan is dat het materiaal

erg broos is. Daar lijkt nu wat op te zijn gevonden.

18_19_21_23_P_whatsNEXT.indd 19 19-08-14 09:35

WHAT’S NEXT 21

iMaintain 0714

NIEuW polyMEEr vErlENgT lEvENSduur bEToN MET MINSTENS TWINTIg jAArEen polymeer bereid uit afvalwater, alginaat, verlengt de levensduur van beton. Ook lijkt het geschikt als kledingvezel of beschermende verflaag. ‘Alginaat kan heel groot wor-den’, stelt fysisch chemicus professor Stephen Picken. Anders dan wel eens wordt gedacht, moet beton niet dro-gen maar uitharden; een proces dat tot 28 dagen in beslag kan nemen. Tijdens het uitharden mag het beton juist niet uit-drogen omdat daardoor scheuren ontstaan. Het beton moet dus vooral nat gehouden worden. Dat kan door besproeien of door afdekken. Een waterafdichtende laag op basis van alginaat op uithardend beton kan ervoor zorgen dat het minstens twintig jaar langer meegaat, volgens Picken. Hij werkt in dit project samen met de Delftse promovendus Jure Zlopasa en zijn begeleider dr. ir. Eduard Koenders.

brug vAN STAAl IS bESTE kEuSStaal is de meest duurzame materiaalkeuze voor een ver-keersbrug. Dat blijkt uit een onafhankelijke studie die in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (voorheen Agentschap NL) is uitgevoerd. Staal scoort in bruggen beter dan beton en is twee keer zo duurzaam als kunststof composiet. Bij de fietsbruggen scoort hout het beste. Daar behaalt staal de tweede plaats, gevolgd door beton en ten slotte compo-siet. Dat blijkt uit een onafhankelijke vergelijkende studie in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De studie ‘Vergelijkende Levenscyclusanalyse Bruggen’ is uitgevoerd door milieuadviesbureau Beco en is tot stand gekomen met inbreng van alle materialenproducenten (hout, beton, kunststof en staal).

Staal is de meest duurzame materiaalkeuze voor een verkeersbrug.

Dat blijkt uit een onafhankelijke studie.

Een waterafdichtende laag op basis van alginaat op uithardend

beton kan ervoor zorgen dat het minstens twintig jaar langer

meegaat, zegt fysisch chemicus professor Stephen Picken.

EXTrA gEld voor TEcHNIEkoNdErWIjS voor MEEr EN bETErE TEcHNIScHE vAkMENSENVanaf 2015 krijgt het middelbaar beroepsonderwijs structureel 75 miljoen euro extra om technische opleidingen te bekostigen. Dat maakte minister Jet Bussemaker (Onderwijs) onlangs bekend. Hierdoor kunnen Regionale Opleidingencentra (ROC), agrarische opleidingencentra (AOC) en (kleine) vakinstellingen hun techniek-onderwijs verder ontwikkelen. Volgens minister Jet Bussemaker is het belangrijk dat meer jonge-ren voor techniek kiezen: ‘Dat begint met innovatief en uitdagend onderwijs dat goed samenwerkt met het regionale bedrijfsleven. Dit is een extra stimulans voor scholen om technische opleidingen aan te bieden en andere kostbare opleidingen waar de arbeids-markt om vraagt.’ Een onafhankelijke commissie adviseerde de minister over de verdeling van de aanvullende middelen voor de mbo-sector uit de begrotingsafspraken 2014. Een van de aanbevelingen van de commissie is een algemene opwaardering van de bekostiging van de technische mbo-opleidingen. De commissie stelt vast dat deze relatief ondergewaardeerd zijn. Om mbo-studenten meer te laten werken met moderne materialen en technieken op school stelde Bussemaker eerder al extra geld

beschikbaar in de vorm van een regionaal investeringsfonds. Samen met een investering van het bedrijfsleven komt daarmee 300 miljoen euro beschikbaar voor innovatiever beroepsonder-wijs dat studenten beter voorbereidt op de toekomstige praktijk.

Vanaf 2015 krijgt het middelbaar beroepsonderwijs structureel

75 miljoen euro extra om technische opleidingen te bekostigen.

18_19_21_23_P_whatsNEXT.indd 21 19-08-14 09:35

WHAT’S NEXT 23

iMaintain 0714

3d-prINTErS MAkEN oNdErdElEN op MAErSk-TANkErS

Maersk heeft op verschillende tankers 3D-printers laten installe-ren. De printers moeten reserveonderdelen kunnen kopiëren als zich op zee storingen voordoen op het schip. In eerste instantie is gekozen voor het opgroeien van delen met de kunststof ABS, maar het lasersinteren van metaalpoeders ziet Maersk als een volgende logische stap.De 3D-printers worden vanaf de wal aangestuurd met een ‘blueprint’ (een STL-bestand) en vervolgens laat de 3D-printer aan boord van het schip het deel laagje voor laagje opgroei-en. Uiteraard is op dit ogenblik het aantal materialen dat geprint kan worden de grootste beperking voor de inzet van 3D-printing. Immers, reservedelen van kunststof hebben een beperkte inzetbaarheid.In het bedrijfsblad Maersk Post erkent de Maersk dat 3D-printen nu nog duurder is dan reserveonderdelen meenemen aan boord. Als het een succes is, wil het concern de 3D-printers ook bij andere bedrijfsactiviteiten inzetten, zoals booreilanden. Maersk is nu nog het enige commerciële maritieme bedrijf dat 3D-printers aan boord heeft. De Amerikaanse marine heeft deze apparaten wel op de fregatten.

In alle regio’s stijgt het aantal vacatures voor hoog opgeleide technici

in het tweede kwartaal 2014 met minimaal 20 procent ten opzichte van

een jaar geleden.

vrAAg HoogopgElEIdE TEcHNIcI STIjgT EXploSIEfDe vraag naar hoogopgeleide technici is in het tweede kwartaal van 2014 met 33 procent gestegen ten opzichte van het tweede kwartaal 2013 en kan met recht als explosief worden betiteld. De groeiende vraag is landelijk. In alle regio’s stijgt het aantal vacatures voor hoog opgeleide technici in het tweede kwartaal 2014 met minimaal 20 procent ten opzichte van een jaar geleden. De grootste stijger is, net als in het eerste kwartaal 2014, de regio Amsterdam met een groei in vraag van maar liefst 51 pro-cent ten opzichte van een jaar geleden. Dit blijkt uit de analyse ‘Trends en Ontwikkelingen op de Technische Arbeidsmarkt over het tweede kwartaal van 2014’ van Hilbrand van der Kooi, Competence Director Technology bij Yacht. De groei in vraag doet zich vooral voor in engineeringfuncties (+42 procent). In de regio’s Eindhoven en Amsterdam nam de vraag in deze functies in het afgelopen kwartaal zelfs toe met respectievelijk 59 procent en 53 procent ten opzichte van het tweede kwartaal 2013. De vraag naar designers is ook weer flink gestegen, maar blijft met 25 procent achter bij de gemid-delde groei binnen het gehele vakgebied. ‘Hieruit kunnen we concluderen dat de nadruk binnen de indus-triële sector nog vooral op productieoptimalisatie ligt en minder op productinnovatie. Ook wij zien een toenemende vraag naar engineers’, aldus Van der Kooi. Waar de groei dan vandaan komt? Van der Kooi: ‘Naast de groei in de industriële sector zijn de extra investeringen in onderhoudsprogramma’s binnen de petrochemische sector en infrastructurele projecten zoals de uitbreiding van onze nationale luchthaven oorzaken van de sterk toenemende vraag. Ook de vergrijzing binnen het vakgebied speelt een nadrukkelijke rol.’

boEk oNdErHoudSkuNdE uITgEgEvEN IN ENgElSE vErTAlINgHet boek Onderhoudskunde van prof. ir. Klaas Smit, verschenen in 2010, is nu door financiële steun van Dutch Institute World Class Maintenance beschikbaar in een Engelse vertaling, uitge-geven door Delft Academic Press. Het wordt beschouwd als het standaardwerk voor hen die werkzaam zijn in technische dien-sten en beheerorganisaties in de verschillen sectoren van industrie en (semi)overheid. Daarnaast is het bestemd voor studenten van technische universiteiten en hogescholen. Het boek bevat verschillende onderdelen van industrieel onder-houd: onderhoudstechnologie, onderhoudsbewust ontwerpen en het beheer en de organisatie van de technische dienstfunctie in organisaties. Deze onderdelen worden behandeld vanuit ondersteunende wetenschappen zoals operations research, logis-tiek, bedrijfseconomie, organisatiekunde en informatiekunde. Naast theoretische onderbouwing, wordt een praktische invulling besproken in de vorm van werkprocessen. Daarbij wordt veel gebruikgemaakt van voorbeelden en cases vanuit diverse indus-triesectoren.

18_19_21_23_P_whatsNEXT.indd 23 19-08-14 09:35