KandT

1

energie kooldioxide en isolatie

kansen voor klimaatkassa

15 S

epte

mbe

r 20

06,

Ger

Kup

ers

KandT

2

► energie: waar hebben we het over?

► isoleren, klimaat en ketens

► potentieel in nederland

► conclusies

agenda

KandT

3

0

50

100

150

200

250

300

350

1850

1875

1900

1925

1950

1975

1995

1947 1974 2005

EJ

400

75 EJ

415 EJ

450 % toename

ontwikkeling wereld energieverbruik

KandT

4

0

50

100

150

200

250

300

350

1850

1875

1900

1925

1950

1975

1995

EJ

400

1850

1950

1973

1986 19

95

2004

3500 EJ

ontwikkeling wereld energieverbruik

KandT

5

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1947 1974 2005m

iljoe

n

1850

1875

1900

1925

1950

1975

1995

2.5 miljard

6.0 miljard

140 % toename

ontwikkeling wereld bevolking

KandT

6

0

50

100

150

200

250

300

350

400

1850

1875

1900

1925

1950

1975

1995

1947 1974 2003

per capita energieverbruik

KandT

7

zoogdieren

KandT

8

10.000 X (1800)

1.000 X (500BC)

100 X (3500 BC)

10 X (10000 BC)

0,1 X

0.01 0.1 1 10 100 1000 kilogram

10.000.000.000

1.000.000.000

100.000.000

10.000.000

1.000.000

100.000

10.000

1.000

100

aantal

100.000 X (2050)

Source: van der Zwaan and Petersen (eds.),“Sharing the Planet”, 2003.

zoogdieren

KandT

9

6 miljard mensen ieder 150 Watt

energieverbruik 400 EJ per jaar

900.000 MW

12.675.000 MW

afrika: <1 energieslaaf

usa: > 50 energieslaven

iedere mens houdt gemiddeld 14 energieslaven

mensen en energieverbruik

KandT

10

klimaatveranderingen

KandT

11

stijging van de zeespiegel

KandT

12

consequenties van klimaatveranderingen ?

KandT

13

• wij zijn met (te)veel mensen • wij gebruiken (te)veel energie• wij gebruiken (te)veel van onze planeet

bespaar energie

gebruik duurzame bronnen

gebruik schoon fossiel

trias energetica

conclusies

isolatie

KandT

14

ketenaspecten

fossiele energie (olie, kolen, aardgas, elektriciteit, etc)

emissies (CO2, NOx, etc), toxiciteit

produceren isolatie

gebruiken isolatie

grondstoffen isolatie

recyclen isolatie

isolatie afval

KandT

15

ketenaspecten

energie gebruikt in de keten

energie bespaart in de keten

KandT

16

ketenaspecten

energie gebruikt in de keten

energie bespaart in de keten

1

100

KandT

17

► mediumtemperatuur: 300 oC► omgevingstemperatuur: 15 oC► omgevingssnelheid: 5 m/s► pijpdiameter: 200 mm Ø► warmteverlies ongeïsoleerd: 6 kw/m

potentieel

► dit is gerekend over een jaar gelijk aan de energie-inhoud van 6.000 m3 aardgas waarmee 2 - 6 huishoudens van warmte zijn te voorzien

► en gerekend op basis van geïnstalleerd vermogen is 20 m pijpleiding equivalent aan een twee middenklasse auto’s.

KandT

18

maar 6 kw/m is ook equivalent aan:

potentieel

► 11 ton CO2 per jaar bij gebruik van aardgas► 14 ton CO2 per jaar bij gebruik van stookolie► 18 ton CO2 per jaar bij gebruik van kolen

► ter vergelijk: ecologische footprint spreker► elektriciteit: 3.400 kg (6.000 kwh)► aardgas: 5.300 kg (3.000 m3)► auto: 6.600 kg (35.000 km)

totaal 15.300 kg

KandT

19

potentieel

► raffinaderij: 100.000 bpd► 500.000 meter pijpleiding► energiedoorzet: 210 PJ/jaar = 6.700 MW ► warmteverlies niet geïsoleerd: 3.000 MW► isolatierendement 95%: verlies 150 MW ► isolatierendement 80%: verlies 600 MW

KandT

20

► beschadigde isolatie: 10%► isolatierendement beschadiging: 50%► warmteverlies onbeschadigd: 135 MW► warmteverlies beschadigd: 150 MW ► totaal:285 MW

potentieel

KandT

21

potentieel

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

percentage beschadigd (%)

wa

rmte

ve

rlie

s (

MW

)

beter

slechter

► beschadigde isolatie: 0-20%► isolatierendement: 50 – 90%► onbeschadigd: 95%

isolatie 90%

isolatie 80%

isolatie 70%

isolatie 60%

isolatie 50%

KandT

22

potentieel

0

100

200

300

400

500

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

mw

onbeschadigd

beschadigd

beschadiging (%)

► beschadigde isolatie: 0-10%► isolatierendement: 0%► onbeschadigd: 95%

KandT

23

► beschadigde isolatie: 10%► isolatierendement: 50%► warmteverlies onbeschadigd: 135 MW► warmteverlies beschadigd: 150 MW► nl raffinage capaciteit 1.000.000 bpd► warmteverlies beschadigingen 1500 MW► dit is gelijk aan 47 PJ► is dit veel?

schatting

KandT

24

nl energieverbruik

368

115

91

514

480

337

403

industrie, elektriciteit

industrie, aardgas

industrie, overig

industrie, steenkool

industrie, olie

transport

huishoudens

overige afnemers

126

6

87

120

339 pj

(brandstofinzet 655 pj

2309 pj

elektriciteit brandstoffen

KandT

25

toegang voor industriële isolatie

368

115

91

514

industrie, elektriciteit

industrie, aardgas

industrie, overig

industrie, steenkool

industrie, olie

transport

huishoudens

overige afnemers

126

1088 van 2309 pj

elektriciteit brandstoffen

47 pj

6

87

120

339 pj

(brandstofinzet 655 pj

KandT

26

► 47 pj betekent 2,8 miljoen ton CO2

► met 30 €/ton is dit 85 mio € ► 2,8 miljoen ton CO2 is 1,5 % van de

Nederlandse CO2 emissie► dit is ook de ‘ecologische footprint’ van ca

300.000 huishoudens► 47 pj is ook 20.000 bpd aardolie► met 70 €/barrel is dit 500 mio €

uitkomsten

/per jaar

/per jaar

KandT

27

► potentieel voor besparing met industriële isolatie is maximaal enkele procenten van totale besparingspotentieel in Nederland

► besparingspotentieel bij isolatie van kantoren en woningen is aanzienlijk groter

► potentieel voor besparing met industriële isolatie is in Nederland niet in kaart gebracht

► maar toch: 2,8 miljoen ton minder CO2 is een aanzienlijke reductie van het klimaatprobleem

► dus potentieel in kaart brengen!

conclusies

KandT

28

isoleren is

je vingers niet branden

aan het ontregelen van het klimaat

isoleren is

ook

KandT

29

want anders

zegt kniertje vrij naar heijermans:

truus het gelijk: de energie wordt duur betaald

isoleren is