JvB NASK T2H2 Uitwerkingen

21

Verbranden en verwarmenMijn antwoord op de introvraag is: A in de oven, in de keuken, in de koelkast en van je lichaam B alleen van je lichaam en in de keuken C alleen van je lichaam Je wandelt in de sneeuw. Je gaat het huis in. Je vindt het warm in huis. Toch is het niet warm in huis. Leg uit waardoor het komt dat je het warm vindt in huis.

2.1 Temperatuur meten

2

De temperatuur in huis is hoger dan buiten, daardoor lijkt het warm aan te voelen in huis.

3

Waarmee meet je de temperatuur?

a Je meet de temperatuur met een thermometer. b Op dit instrument is de temperatuur aangegeven in de eenheid graden Celsius (C)4Kun je met je handen de temperatuur van een babybadje nauwkeurig bepalen? ja / nee Welke temperaturen zijn volgens de thermometer hiernaast, geschikt voor een babybadje?

5

30 C 34 C 38 C 6

31 C 39 C

32 C 40 C

33 C 41 C

35 C 36 C 37 C

Welke temperatuur hoort bij welke situatie? Verbind wat bij elkaar hoort.

bad thermometerkoelkast heteluchtoven huiskamer s winters water in babybad tropische zomerdag diepvries 18 C 37 C 220 C 20 C 4 C 30 Cte koud ideaal te heet

(onder 26C)

(26C-38C)

(boven 38C)

Pulsar 12 vmbo-kgt uitwerkingen

2006 Wolters-Noordhoff bv

2 Verbranden en verwarmen >>

23

7

Ga de eigenschappen na van de thermometers op de fotos. Noteer je antwoorden onder de fotos. Let op: je kunt niet alle gegevens uit de fotos halen.

digitaal? meetbereik kleinste verdeling op de schaal

ja / nee van 35 C tot

ja / nee

ja / nee

ja / nee

45 C

van 50 C tot 50 C van 8 C tot 55 C

0,1

C

1

C

1

C

1

C

8

Voor elk gebruik is wel een thermometer. Welke thermometer gebruikt de vakman voor zijn metingen? Verbind wat bij elkaar hoort. huisarts badmeester vulkanoloog visboer thermometer met meetbereik tot 10 000 C digitale koortsthermometer thermometer met meetbereik tot 20 C thermometer met meetbereik tot 40 C

9

Omcirkel het goede antwoord. a Een vloeistof die warmer wordt, zet uit / krimpt. Een vloeistof die afkoelt, zet uit / krimpt. b Een thermometer heeft een reservoir. In het reservoir bevindt zich water / alcohol. Teken in de figuur een schaalverdeling van 10 C tot 40 C. Neem voor 1 C een afstand van 1 mm. Zet grote strepen in stappen van 10 C. Zet kleine strepen in stappen van 5 C.40C

10

30C

20C

10C

24 >> 2 Verbranden en verwarmen



11

Op de foto zie je links een buitenthermometer en rechts een oventhermometer. Vul in:

a Met de oventhermometer kun je temperaturenmeten van

0 C

tot

300 C

b Met de buitenthermometer kun je temperaturenmeten van 30

C tot 40 C 20 C aan. 22 C aan.

c Welke temperatuur geeft elke thermometer aan?De oventhermometer wijst De buitenthermometer wijst

12

Lees de volgende thermometers af:

70 60 50 40 30 20 10 0

42 41 40 39 38 37 36 35

50 40 30 20 10 0 10 20

1413

C

37,0 C

6

C

Met welk meetinstrument meet de computer de temperatuur? De computer meet de temperatuur met een

Temperatuursensor




25

14

De grafiek geeft het verloop van de temperatuur op een dag in een bergdal aan.temperatuur (C) > 28 26 24 22 20 18 16

0

4

8

12

16

20

24

tijd (uur) >

a De temperatuur in het dal om 02.00 uur is 17,6 C b De temperatuur is om 10.00 uur 20,5 C c De temperatuur is om 20.00 uur 23,0 C d De temperatuur is 23 C om 12.00 e De temperatuur is 18 C om 01.00uur en om uur en om

20.00 08.00uur uur

uur uur

f De hoogste temperatuur wordt bereikt om 16.00 g De laagste temperatuur wordt bereikt om 05.30 h De temperatuur stijgt vanaf 05.30 i De temperatuur daalt vanaf 00.00 k Hoe zie je dat aan de grafiek?uur tot uur en vanaf

16.00

uur uur

16.00

j Stijgt de temperatuur sneller dan dat de temperatuur daalt? ja / nee

Het stijgende gedeelte is steiler dan het dalende gedeelte.




Een Valentijnsthermometer15Ontwerp zelf een Valentijn thermometerkaart. Zet teksten, getallen, namen en een tekening bij de schaalverdeling. Gebruik de kleur(en) van de liefde. Eigen Als voorbeeld kun je de thermometer in je leerboek gebruiken.

antwoord.

16

Amerikanen gebruiken niet de schaal van Celsius, maar die van Fahrenheit. Fahrenheit gebruikte voor de lichaamstemperatuur 100F. Is de Valentijnsthermometer op de afbeelding in je leerboek in Celsius of Fahrenheit?

Fahrenheit17Maak de kruiswoordpuzzel over warm en koud2z w e m z o a n d w e e r 7p a a 9 z o 10 n n e b r a a o e m e n e 13 h a a r n r j e 16d i s e b r c o 18w o h e e a r i u m m 26 27 25j ij s i l a t o r j 29 s p a a 31w o o r a n t l 1 3

6

b r8

e i 11 l a k14

s p a n17

b a d 4z 5 i v k w r i e i n d c r e m e i t z 12 e c d v u u r r 15ij p v r i e s

a i

b a q u r b 28 v e n t q u 30 d e o d21

20

s t ij 19n o 22z e 23 r o b 24 r o o k l a n d n p t r a s o l o 32v l a mvan boven naar beneden 1 gratis warmtebron, komt voor niks op 3 tweedelig badpak 4 als je het warm hebt, maakt je lichaam veel om af te koelen 5 Het kan of dooien 7 hoofdstad van Suriname 8 boom met eikels 9 geeft schaduw 10 ja of 12 afkorting van centrale verwarming 15 lekker en koud 19 koud gebied op aarde 20 je roostert vlees of vis op een 23 warm, maar sommige mensen zijn er tegen omdat het van dieren komt 25 moet je meestal aan van je moeder als het nog niet echt warm is 27 doe je om je nek bij koud weer

van links naar rechts 2 vanaf de duikplank duik je in het 6 kleding van brandweer 9 Smeer je je mee in als je niet wilt verbranden in de zon 11 Als het warm is, slaap je alleen onder een 13 echte vlammen in de huiskamer, voor sfeer en warmte 14 zonnig vakantieland 16 kun je vlees lang in bewaren 17 airconditioning (afkorting) 18 zeer warm, veel zand, weinig water 21 bak water voor vissen 22 Engels voor nul 24 Waar is, is vuur 26 Is het echt zo koud in dat land? 28 draait en geeft frisse lucht 29 soort grote paraplu tegen zonlicht 30 gebruik je om zweetlucht tegen te gaan 31 houdt schapen warm, en later ook mensen 32 In vuur en




27

2.1 Test jezelf1Geef van de volgende beweringen aan of ze goed of fout zijn. Omcirkel het goede antwoord. a De temperatuur meet je in graden Celsius. b Met een koortsthermometer kun je de temperatuur van de sneeuw meten. c De smalle buis van een thermometer heet reservoir. d Als de vloeistof warmer wordt, dan stijgt de vloeistof in de smalle buis. e Een digitale thermometer werkt met een sensor. f De thermometer in de figuur wijst een temperatuur van 3 C aan.10

goed / fout goed / fout goed / fout goed / fout goed / fout goed / fout

0 10 20

2

Jitte verwarmt 125 mL water in een bekerglas totdat het water kookt. Elke minuut meet ze de temperatuur. Ze zet haar waarnemingen in een tabel. Welke temperaturen moet de thermometer kunnen meten? A van 10 C tot 110 C B van 0 C tot 20 C C van 20 C tot 100 C D van 10 C tot 40 C In welke eenheid meet Jitte de tijd bij deze proef? In

tijd ( min 0 1 2 3 4 5

)

temperatuur ( C 19 33 47 61 75 89 100

)

3

6

minuten

4

De gegevens uit de tabel zijn verwerkt in de grafiek. Welke grafiek hoort bij de metingen van Jitte? A de grafiek van proef A B de grafiek van proef B C de grafiek van proef C Laura doet de proef met 200 mL water. Welke grafiek past het beste bij de metingen van Laura? A de grafiek van proef A B de grafiek van proef B C de grafiek van proef Ctemperatuur (C) > 120 100 80 60 40 20 0 0 1 2 3 4 proef B 5 6 7 8 9 10

5

tijd (...) > proef A proef C




2.2 Warmtebronnen1Mijn antwoord op de introvraag is: A Geel is warm en paars is koud. B Blauwrood is warm en wit is koud. C Wit is warm en zwart is koud. In de eerste kolom staan allerlei voorwerpen. Welke van deze voorwerpen is een warmtebron? Schrijf de warmtebronnen in de hokken in de tweede kolom. Zet achter elke warmtebron of de warmte ontstaat door verbranding of door elektriciteit. warmtebron cv-ketel strijkijzer koortsthermometer wasmachine fietsdynamo kaars koffiezetapparaat radiator warmte ontstaat door

2

cv-ketel strijkijzer wasmachine kaars koffiezetapparaat

verbranding elektriciteit elektriciteit verbranding elektriciteit

3

Geef van de volgende beweringen aan of ze goed of fout zijn. goed fout a In een warmtebron wordt warmte gemaakt. b Een warmtebron is een apparaat dat warmte doorgeeft. goed fout Bij de benzinepomp heb je keuze uit verschillende brandstoffen. a Schrijf vier soorten brandstof op die je bij de benzinepomp kunt kopen.

4

(super) benzine, diesel, l.p.g., bromfietsbenzine,

b Is de automotor een warmtebron? ja / nee c Wordt de warmte van een automotor nuttig gebruikt? Leg uit.

Voor een deel kan de warmte nuttig worden gebruikt, bijvoorbeeld voor de verwarming5Brandstoffen bevatten chemische energie.




29

6

Zet de volgende woorden op de juiste plaats in de tabel. elektrische vonk hout benzine wrijving van kop op strijkvlak gas wrijving van wieltje over vuursteentje

aansteker lucifers benzineaansteker gasaansteker

verbranding start met

wat er brandt

wrijving van kop op strijkvlak wrijving van wieltje over vuursteentje elektrische vonk

hout benzine gas

7

Aardgas ontbrandt bij ongeveer 650 C. a De ontbrandingstemperatuur van aardgas is: A lager dan 650 C B ongeveer 650 C C hoger dan 650 C b Je steekt het aardgas aan met een lucifer. Wat weet je van de temperatuur van de vlam van de lucifer? De vlam van de lucifer heeft een temperatuur: A lager dan 650 C B precies 650 C C hoger dan 650 C c Hoe komt het dat het gas blijft branden als de brander eenmaal is aangestoken?

Als de brandstof eenmaal brand, ontstaat er warmte. Door deze warmte heeft de brandstof een hoge temperatuur. Deze temperatuur is gelijk aan / groter dan de ontbrandingstemperatuur. De stof kan dus blijven branden.8In bron 2 in je leerboek staat een zogenaamde branddriehoek. Teken deze driehoek na. Noteer in de driehoek welke drie voorwaarden nodig zijn voor een brand. Bedenk voor elk vlak een toepasselijke kleur. Kleur de vlakken en de vlam binnenin de driehoek.




9

Hieronder zie je een tekening gemaakt van de foto in bron 3. a Kleur de vlammen. b Verbind de teksten in de vakken met de bijbehorende vlam. voldoende zuurstof onvolledige verbranding goede verbranding heetste vlam onvoldoende zuurstof roet koolstofmono-oxide koolstofdioxide

geel blauw

10

Lees het krantenartikel in bron 4 in je leerboek. a Hoe wordt koolstofmono-oxide in het artikel genoemd?

sluipmoordenaarb Waarvan is CO de afkorting?

koolstofmono-oxide (ook wel koolmonoxide genoemd)c Wat wordt bedoeld met verhoogde concentratie?

Dat er meer dan normaal aanwezig is.11Geef van de volgende beweringen aan of ze goed of fout zijn. a Aardolie en aardgas zijn fossiele brandstoffen. b De industrie maakt meer brandstoffen dan we gebruiken. c Bij de verbranding van fossiele brandstoffen ontstaan koolstofdioxide en waterdamp. d Door het broeikaseffect smelt meer ijs op de bergtoppen.

goed fout goed fout goed fout goed fout

12

Wat zal met de gemiddelde temperatuur op aarde gebeuren als er steeds meer broeikasgassen in de dampkring komen?

Dan wordt de gemiddelde temperatuur hoger.13Welke stoffen zorgen voor zure regen? A alleen zwaveldioxide B alleen stikstofoxiden C zowel zwaveldioxide als stikstofoxiden D zwaveldioxide niet en stikstofoxiden ook niet




31

14

Je kunt op allerlei manieren zuiniger met brandstoffen omgaan. Geef in de tekening aan welke maatregelen je in huis kunt nemen om zuiniger met brandstoffen om te gaan. Je kleurt dit in de tekening. Schrijf erbij welke maatregel je neemt.

raam dicht

warmere kleren dragen

apparatuur uit als niemand ze gebruikt

deuren dicht

kachel lager

15

Op welke twee manieren kun je ervoor zorgen dat er minder zure regen ontstaat?1 2

door minder energie te gebruiken door schonere energie bronnen te gebruiken

16

Geef aan of de genoemde vorm van energie schone energie is. vorm van energie energie uit zonneboiler energie uit een kerncentrale energie uit diesel energie uit eb en vloed energie uit een waterval energie uit wind schoon niet schoon




Een iglo17Als de uitspraak juist is, dan kleur je de smiley groen. Bij een foute uitspraak kleur je de weepy rood. groen a Een iglo bouwen duurt een paar weken. b In een iglo mag je niets verbranden, want dan smelt de iglo. c De iglo houdt de koude wind tegen. d De tunnel aan de onderkant van de iglo is voor extra ruimte. e De brandstof in de olielamp is zeehondenvet. Kampeerders kiezen soms voor een iglotent. Maak een ontwerp voor een iglotent. Maak ook een flitsende advertentie waarin je de iglotent tekent en de voordelen van een iglotent aangeeft.

rood

18

Eigen antwoord.




33

2.2 Test jezelf1Verbind met elkaar. Maak goede combinaties. afkorting voor centrale verwarming een fossiele brandstof die in Slochteren uit de grond wordt gehaald in huis willen wij graag een behaaglijke een fossiele brandstof waar men ook benzine van maakt warmtebron om op te koken warmte is een soort deze kleur heeft de vlam bij een onvolledige verbranding bevat chemische energie een elektrische warmtebron voor huishoudelijk werk geel fornuis energie brandstof aardgas temperatuur cv strijkijzer aardolie

2

Lees het krantenartikel. a Welke eigenschap van koolstofmono-oxide wordt in het krantenartikel genoemd? kleurloos reukloos giftig b Koolstofmono-oxide is een gas vloeistof brandstof c Waarover klaagt de bedrijfsleider? vergiftiging duizeligheid koolstofmono-oxide d Welke acties ondernam de brandweer na de meting? A koolstofmono-oxide afvoeren en ventileren B ventileren en gastoevoer sluiten C gastoevoer sluiten en koolstofmono-oxide afvoeren e Welke kleur vlam had de kachel waarschijnlijk? geel blauw kleurloos

Koolmonoxidevergiftiging / Nieuwendijk Amsterdam21 maart 2005 Zondagavond 20 maart, rond 18.15 uur, liep een man lichte koolmonoxidevergiftiging op in een horeca-gelegenheid aan de Nieuwendijk in Amsterdam. De oorzaak bleek een slecht functionerende kachel in de kelder van het pand te zijn. Het reukloze koolmonoxidegas was inmiddels het hele pand doorgetrokken en na enkele klachten van klanten besloot de bedrijfsleider het pand te ontruimen. De brandweer verrichte metingen en constateerde een aanzienlijke hoeveelheid koolmonoxide. De gastoevoer werd onmiddellijk afgesloten en het pand werd geventileerd. De bedrijfsleider, die klaagde over duizeligheid, werd uit voorzorg naar een ziekenhuis overgebracht voor controle.

3

Zet de volgende woorden in de juiste kolom. koolstofdioxide aantasting gebouwen zwaveldioxide aantasting natuur ijs op de bergtoppen smelt stikstofoxiden deken vollere rivieren zure regen broeikaseffect

aantasting gebouwen zwavel dioxide aantasting natuur stikstof oxiden

koolstof dioxide aantasting natuur ijs op de bergtoppen smelt deken vollere rivieren




2.3 Een warm huis1Mijn antwoord op de introvraag is: A Nee, dat kunnen de plafonds niet dragen. B Nee, dan kan de radiator de kamer niet warm krijgen. C Ja, dat maakt de kamer ruimer en warmer. De volgende woorden horen bij de tekening. 1 afgekoeld water 2 leidingen 3 centrale verwarming 4 ketel 5 radiator 6 warm water 7 warmte wordt afgegeven Zet de nummers die voor de woorden staan in het juiste vakje in de tekening.

2

3

2 4 6 1

5

3

Wat hoort bij elkaar? Verbind de juiste onderdelen met elkaar. ketel radiator warm water afgekoeld water gaat naar de radiator gaat terug naar de ketel water wordt verwarmd warmte wordt afgegeven

7

4

De volgende woorden horen bij de figuur. a brandstof b gassen afvoeren c koud water d vlam e warm water f zuurstof Zet de letters van de woorden in het juiste vakje in de figuur. Kleur in de tekening de vlammen. Kleur ook de pijlen. groen voor zuurstof paars voor koolstofdioxide en waterdamp Kleur het water in de leidingen. rood als het water warm is blauw als het water koud is

binnen

b

e5

f d

c

a paars groen




35

6

Lees de volgende zinnen goed door. 1 De warme lucht stijgt op. 2 De radiator verwarmt de lucht om de radiator. 3 De lucht stroomt terug naar de radiator en wordt opnieuw verwarmd. 4 Het warme water verwarmt de radiator. 5 De lucht stroomt naar het plafond en naar de andere kant van de kamer. Onderweg koelt de lucht steeds verder af en daalt weer. Zet de nummers van de zinnen in het juiste vakje in de figuur.radiator

5 1

2

7

Kleur in de tekening van opdracht 6 de luchtstroompijlen als volgt: rood als de lucht warm is blauw als de lucht koud is paars voor de overgang tussen warm en koud Beschrijf wat er gebeurt in de tekening. Vul de ontbrekende woorden in.

4

38

warme lucht afgekoelde lucht

a Het warme water b De radiator

verwarmt de radiator. verwarmt de omringende lucht. op.

c De warme lucht stijgt

rood blauw paarsweer.

d De lucht stroomt langs het plafond naar de andere kant van de kamer.Onderweg koelt de lucht steeds verder af en daalt

e De lucht stroomt terug naar de radiator9

en wordt opnieuw verwarmd.

Je ziet hier drie fotos van apparaten die de temperatuur regelen. a Zet onder elke foto de naam van het apparaat dat op de foto staat. klokthermostaat radiatorthermostaat thermostaat

b Geef in de volgende twee rijen aan wat goed is.

naam heeft een regelt temperatuur in

thermostaat temperatuursensor ingebouwde klok n kamer meerdere kamers

kloktermostaat temperatuursensor ingebouwde klok n kamer meerdere kamers

radiatorthermostaat temperatuursensor n kamer ingebouwde klok meerdere kamers




Thermiek10Wat is thermiek?

thermiek is opstijgende warme lucht

11

Wat heeft thermiek voor nut voor een zweefvlieger?

Waar thermiek is gaan de zweefvliegers al cirkelend steeds hoger. De zweefvliegtuigen stijgen met de warme lucht mee omhoog.12

Een paraglider die langs de rand van de duinen zweeft. Een diepzeeduiker. Een raket.

Wie zou nog meer gebruik kunnen maken van thermiek?

13

a Je gaat onderzoeken of een eenvoudig helikoptertjeook langer in de lucht blijft door thermiek. Maak een helikopter volgens de bouwtekening. b Laat (van grote hoogte) de helikopter los. Hoelang blijft de heli in de lucht? De helikopter blijft seconden in de lucht.

c Laat de helikopter ook boven een warme radiator los.Blijft de helikopter zo langer in de lucht? ja / nee

d Maak een betere helikopter. Grotere vleugels? Anderlandingsgestel? Probeer maar uit! Wie wint de helikopterwedstrijd?

Eigen antwoord.




37

2.3 Test jezelf1Een cv-installatie: a Plaats de nummers van de volgende onderdelen in het juiste vakje in de tekening: 1 radiator 2 buis met warm water 3 buis met koud water 4 cv-ketel 5 warmte wordt afgegeven b Zet de onderdelen in een volgorde hoe het water stroomt in de installatie. Begin bij cv-ketel.4

1 4 2 3 5

2 1

5

3

2

In de tekening zie je de doorsnede van een ketel van een cv-installatie. Zet het juiste nummer uit de tekening achter de volgende omschrijvingen. beschrijving aanvoer brandstof aanvoer zuurstof aanvoer koud water afvoer verbrandingsgassen nummer

binnen 1

3 2 4 12 5 6 4

3

Wat ontstaat er bij verbranding van aardgas? A warmte, koolstofdioxide en waterdamp B warmte, zuurstof en waterdamp C warmte, zuurstof en koolstofdioxide Een radiator verwarmt een kamer. Zet de volgende woorden op de juiste plaats in de tekst. stijgt radiator daalt radiator warme water

3

4

a Het warme water b De radiator c De warme lucht stijgt

verwarmt de radiator. verwarmt de omringende lucht. op.

d De lucht stroomt langs het plafond naar de andere kant van de kamer.Onderweg koelt de lucht steeds verder af en daalt weer. en wordt

e De lucht stroomt terug naar de radiatoropnieuw verwarmd.




2.4 Warmte binnenhouden1Mijn antwoord op de introvraag is: A Het tapijt, want dat voelt warm aan. B De plavuizen, want plavuizen geleiden de warmte goed. C De temperaturen van beide vloerbedekkingen zijn gelijk. De leerling in de figuur houdt een koperen staaf en een staaf van kunststof in heet water. a Waaraan zie je dat het water heet is?

2

Er komt (gecondenseerde) waterdamp vanaf.b Welk staafje voelt het warmst, denk je?koper kunststof

Het koperen staafje.3Je hebt een potlood, een plastic balpen en een metalen balpen. a Wrijf een potlood heel snel en krachtig heen en weer langs je mouw. Houd het gewreven deel van de potlood tegen je lip. Voel ook de andere kant van het potlood met je lip. Voelt het gewreven deel van het potlood warm aan? ja / nee b Herhaal het proefje met een plastic balpen. Voelt de plastic pen warm aan? ja / nee c Herhaal het proefje met een metalen balpen. Voelt de metalen balpen warm aan? ja / nee d Het verf op de potlood is een geleider / isolator. e Het plastic is een geleider / isolator. f Het metaal is een geleider / isolator.

4

Je wilt een ijsje zo lang mogelijk koud houden. a Teken in de figuur op de koudste plaats een ijsje. b Leg uit waarom je die plaats hebt gekozen.

Op deze plek stroomt koude lucht naar beneden.

Je wilt een kop hete soep zo lang mogelijk warm houden. c Teken in de figuur een kop hete soep op de meest geschikte plek. d Leg uit waarom je die plaats hebt gekozen.

De radiator geeft warmte af aan de kop soep (geleiding) en er stijgt warme lucht langs de kop soep omhoog (stroming) en natuurlijk nog straling.




39

5

In de tekening staan voorwerpen die warm zijn.

1

2

5

3

4

a Zoek het voorwerp dat de meeste warmte uitstraalt.Zet een 1 bij het voorwerp.

b Zoek dan het voorwerp dat daarna de meeste warmte uitstraalt?Zet een 2 bij het voorwerp.

c Geef de andere voorwerpen ook een nummer. Het nummer moetovereenkomen met de volgorde van warmtestraling.

6

Vul in: geleiding, stroming of straling.

a Het water in de radiator verwarmt de radiator door stroming. b De radiator geeft de warmte af aan de lucht door geleiding. c De lucht verwarmt de kamer door stroming.7Hieronder staan 13 voorwerpen of materialen. Kleur alle slechte warmtegeleiders. tekenpapier stro ijzeren brugleuning kurk aluminium soeplepel wollen trui kunststof wc-bril gouden ring

leren sportschoenen spijkerbroek

tempex bodem koekenpan

stilstaande lucht

8

Geef van de volgende zinnen aan of de zin past bij het woord isoleren. wel niet a Zorgen dat de warmte ergens moeilijk in of uit kan. b Zorgen dat de lucht beter kan stromen. wel niet c Veel ijzer of koper gebruiken. wel niet wel niet d Een wollen trui aantrekken. wel niet e Radiatorfolie achter de verwarming plakken. In de winter is het buiten koud. Binnen in huis is het warm. Er gaat warmte het huis uit. Dat heet warmteverlies. Goed of fout? a Het warmteverlies wordt groter als je een huis isoleert. goed fout b Het warmteverlies door een raam wordt groter als er dubbelglas in zit in plaats van enkel glas. goed fout c Het warmteverlies wordt groter als je meer ventileert. goed fout

9




Kleding voor kou, kleding voor hitte10

a Hoe heet het nieuwe isolatiemateriaal in de afbeelding in het leerboek?

outlastb Wat is er zo bijzonder aan dit materiaal?

Het materiaal kan je zowel afkoelen als opwarmen.

11

In sommige beroepen moet kleding aan bepaalde eisen voldoen. Zet in elke kolom kruisjes op de juiste plaats. brandweerman arts in de tropen hittebestendig tegen muggen helm en bepaalde schoenen verplicht reflecterende strepen op kleding jas, muts en handschoenen met bont of kunstbont straatwerker in Finland

12

Kleding weetjes-quiz1 Je leeft in een woestijn. Het is overdag zeer warm en zonnig.

Wat kun je daar het beste dragen? A Niks of zo weinig mogelijk. B Kleding van zo dun mogelijke stof, strak om je huid. C Kleding in veel laagjes over elkaar heen.2 Wie bracht de eerste spijkerbroek op de markt?

A Levi Strauss B Rudolph Diesel C Billy Jean3 Welke kleurstof kleurt spijkerstof blauw?

A blue jeans B indigo C door zon gebleekte zwarte inkt4 Waarom koelt een ijsbeer niet af?

A In en tussen de haren van zijn vacht zit lucht. B De haren van een ijsbeer zijn dik en zitten dicht op elkaar. C De haren van een ijsbeer zijn warmer dan zijn huid.

13

Kledingalfabet Schrijf het alfabet van boven naar beneden op een blaadje. Zet de stopwatch of wekker op je mobiel op 10 minuten. Zet achter iedere letter van het alfabet zoveel mogelijk kledingstukken die beginnen met die letter. Houd een wedstrijdje met je buurman of met de leerlingen van je groepje.

Eigen antwoord.




41

2.4 Test jezelf1Hoe wordt de warmte vervoerd? Door straling, stroming of door geleiding? Vul het hokje voor het juiste antwoord.

a Voor de openhaard heb je het lekker warm. geleiding stroming

straling

b Een zilveren theelepeltje in een kopje koffiewordt te heet om aan te raken. geleiding stroming straling

c In een stapelbed slaapt degene die boven ligt het warmst. stroming geleiding straling d De radiator geeft warmte af aan de lucht. geleiding stroming2 straling

Het is avond. De radiator van de verwarming is heet. Safira draait de thermostaatkraan 0 helemaal dicht. De volgende morgen is het 16 C in de kamer. a Wat gebeurt er met de warmte in de radiator? A Die blijft in de radiator. B Die stroomt terug naar de ketel. C Die wordt afgegeven aan de lucht in de kamer. b Wat is de volgende morgen de temperatuur van het water in de radiator? A ongeveer 0 C B ongeveer 16 C C ongeveer 60 C5

10

3

Geef aan of de voorwerpen goede of slechte warmtegeleiders zijn. goede warmtegeleider slechte warmtegeleider a Metalen lepel slechte warmtegeleider b Houten stokje goede warmtegeleider goede warmtegeleider slechte warmtegeleider c Koekenpan d Aluminiumfolie goede warmtegeleider slechte warmtegeleider e Ovenwant goede warmtegeleider slechte warmtegeleider Voorkomen dat je warmte kwijt raakt, heet A warmtestraling B warmtestroming C warmte-isolatie D warmtegeleiding In dubbelglas van de ramen in huis zit stilstaande lucht. Is stilstaande lucht een isolator of een geleider? een isolator een geleider

4

5



15

20


2.5 Gevaarlijke warmte: brand!1Mijn antwoord op de introvraag is: A Je zet de leerling snel onder de douche. B Je gebruikt de koolstofdioxideblusser en blust de kleding van de klasgenoot. C Je rolt je klasgenoot in een branddeken.

2

a Heb je thuis wel eens een brandje gehad? ja / nee Eigen antwoord. b Zo ja, wat voor een brand was dat?

Eigen antwoord.c Hoe is de brand geblust?

Eigen antwoord.d Bedenk twee brandgevaarlijke situaties die bij jou thuis kunnen ontstaan.

Eigen antwoord.

3

Lees bron 1 in je leerboek. a Waardoor is de brand in de flat ontstaan?r uu rat pe tem ge ho rst of zuu

Iemand heeft een brandende sigaret in een prullenmand gegooit.b Welke twee voorwaarden voor een brand staan in dit krantenartikel?

hoge temperatuur & brandstofc Kleur de twee voorwaarden in de branddriehoek. d Waar komt dan de derde brandvoorwaarde vandaan?brandstof

uit de omringende lucht4Teken een vlam bij elke situatie waarbij brand zou kunnen ontstaan:

SPIRITUS




43

5

Bij het blussen van een brand houdt de brandweer soms de naastgelegen huizen nat. Welke brandvoorwaarde beperkt de brandweer dan.

Hoge temperatuur.6Je kunt een kaars uitblazen. a Welke brandvoorwaarde neem je dan weg?

Hoge temperatuur.b Kun je zo ook de brander in de practicumles uit krijgen? ja / nee c Vind jij dit een veilige blusmethode? Leg je antwoord uit.

Nee, het gas blijft gewoon stromen.6Welke brandvoorwaarde haal je weg als je de ramen en de deuren sluit?

zuurstof7Bekijk bron 3 in je leerboek. a Hoe doof je een frituurbrand in een pan?

deksel op de pan schuivenb Welke brandvoorwaarde neem je dan weg?

zuurstof8Bekijk de zinnen over blussen. Geef bij elke zin aan welke brandvoorwaarde wordt weggenomen. Trek de lijntjes naar de branddriehoek toe. Gaskraan uitdraaienr uu rat pe tem ge ho tof

Kaars uitblazen

zu

Water over brandend hout spuiten

urs

Deksel op de spiritusbrander zetten

Iemand in een branddeken wikkelen

brandstof

Zand over een kampvuur gooien

9

Op welke drie manieren kun je een brand blussen?

1) 2) 3)

De brandstof weghalen. De toevoer van zuurstof afsluiten. De temperatuur verlagen.




10

De benzineslang van de scooter van je zus lekt. Er ontstaat brand. Je wilt de brand blussen met water. a Wat zal er gebeuren?

Benzine drijft op water. De brand zal zich juist sneller verspreiden.b Welk blusmiddel kun je beter gebruiken?

Sproeischuim, bluspoeder.11Blus de volgende brandjes met een geschikt blusmiddel. Trek een lijntje van het blusmiddel naar het vakje van de brand. Elk blusmiddel mag je maar een keer gebruiken! branddeken brandslang

branddeken

sproeischuimblusser

emmer zand

12

Bekijk nog eens de introvraag van dit hoofdstuk in je leerboek. a Welk antwoord zou je nu geven? C A B b Leg je antwoord uit.

zo snel mogelijk de aanvoer van zuurstof naar de brandende kleding wegnemen




45

13

In hoofdstuk 1 heb je veiligheidsregels voor het doen van practicum geleerd. Welke regels hebben te maken met het voorkomen van brand? Leg elk antwoord uit

Goed lezen

omdat

je dan geen fouten maakt. Door fouten kan brand ontstaan. Doe lang haar in een staart omdat lang loszittend haar in een vlam terecht kan komen en vlam vatten. Draai nooit zomaar een gaskraan open. omdat er dan brandbaar gas het lokaal in stroomt.14Er is brand in huis. Wat doe je? Zet de strip in goede volgorde. Noteer de volgorde onder de hokken.

112

415

3

2

1

Er staat iemand in brand. Je kunt de persoon op drie manieren blussen. a Bedenk eerst welke drie manieren dat zijn.

branddeken blussen met water of poederschuim de persoon over de grond rollenb Wanneer is het plaatsen onder een douche gevaarlijk?

Als iemand in de brand staat door bijv. benzine in zijn kleding.16Geef van de volgende beweringen aan of ze goed of fout zijn. Als de bewering goed is, dan kleur je de smiley groen. Bij een foute bewering kleur je de weepy rood. a Een brand blus je altijd met water. b Bij het blussen met schuim mag je personen niet raken. groen c Het allerbelangrijkste bij brand is 112 bellen. d Als je in brand staat, dan kun je op de grond rollen om de brand te blussen.

rood




17

Maak een veiligheidskaart voor jouw kamer. Schrijf op wat je moet doen bij brand in jouw kamer. Maak de veiligheidskaart compleet met een tekening van de vluchtweg naar buiten toe. Veiligheidskaart voor de kamer van..........................................................

Eigen antwoord.

Vluchtweg

Veilig met vuurwerk18Waar of niet waar? Vul het juiste hokje. a De meeste ongelukken gebeuren met illegaal vuurwerk. waar niet waar b Een ongeluk met vuurwerk is nooit je eigen schuld. waar niet waar Maak een poster en geef daarop jouw tips om slim met vuurwerk om te gaan. Maak je poster aantrekkelijk met tekeningen en kleur.

19

Eigen antwoord.




47

2.5 Test jezelf1Wat heb je altijd nodig voor een verbranding? brandstof zuurstof een bepaalde temperatuur iets om het vuur aan te steken Geef bij de volgende situaties aan op welke manier je de brand blust. Verbind de teksten links met de teksten rechts. Een kaarsendover over een brandende kaars houden. De gaskraan van een brandend fornuis uitdraaien. Water over brandend hout gieten. Een mens met brandende kleding in een deken rollen. Een mens met brandende kleding over de grond rollen. zuurstoftoevoer afsluiten temperatuur verlagen brandstof weghalen

2

3

Hieronder staat wat je moet doen bij brand, alleen de volgorde is niet goed. Geef met een nummer in de vakjes de juiste volgorde.

2 5 7 1 3 44

112 bellen brand blussen vluchten

6 deuren dicht doendenk aan eigen veiligheid mensen waarschuwen dicht bij de grond blijven

Welke blusmethode is gebaseerd op het principe van zuurstof wegnemen. Vul de juist hokjes. Iemand die in brand staat in een deken rollen. Een houtvuur met water blussen. Zand over een benzinebrand gooien. Je ogen met een oogdouche spoelen. Met een sproeischuimblusser op een oliebrand spuiten. Je blaast een kaars uit. Waardoor gaat de kaars uit? A Je blaast de zuurstof weg. B Je blaast de brandstof weg. C Je blaast warmte weg. D Je blaast koolstofdioxide uit je adem in de brand. Je kunt een oliebrand niet met water blussen, want A de temperatuur van brandende olie kun je niet met water verlagen. B olie brandt ook onder water. C olie drijft op water.

5

6




Brandwerende materialen1Welke uitspraken over vuur en vlammen zijn juist? Kleur de smiley groen of de weepy rood. groen a IJzer kan nooit branden. b Het materiaal dat brandt bij een kaars is alleen de lont. rood c Een vlam is gloeiend gas dat licht en warmte uitstraalt. d Of iets brandt, hangt alleen af van het soort materiaal. De branddriehoek (zuurstof, brandstof, ontbrandingstemperatuur) ken je al. De vijf factoren van brand worden ook wel de brandvijfhoek genoemd. Schrijf de vijf factoren uit bron 1 in de brandvijfhoek hieronder. Maak de brandvijfhoek aantrekkelijk met vurige kleuren en/of tekeningen.

2

r to sa aly at k

bra nd ba re st of

zuur stof

tuur pera tem

mengverhouding

3

Bekijk bron 1. Trek de juiste verbindingslijntjes tussen de begrippen en de zinnen. brandbare stof zuurstof Is er genoeg lucht bij? soort materiaal, bijvoorbeeld hout of papier of een benzinemengsel ontploft, hangt af van hoeveel druppels benzine je met lucht mengt stof waardoor iets beter gaat branden in C of in F

mengverhouding temperatuur katalysator




49

4

Wat betekent ontvlambaarheid?

De eigenschap van een materiaal om na het aansteken met een vlam te verbranden.5Van welk materiaal zou kleding van een stuntman gemaakt zijn?

Polyamide6In sommige gebouwen worden gordijnen behandeld met brandvertragende stoffen. Deze stoffen zorgen ervoor dat het branden van textiel vertraagd wordt. Op welke manieren kun je een brand van textiel vertragen? Vul de juiste hokjes. de temperatuur verlagen de gordijnen inspuiten met een plastic laagje stoffen er op doen die de brand verstikken (afsluiten van zuurstof) de gordijnen vaak wassen

7

Trek vier pijlen naar het pak van de brandweerman. Schrijf bij iedere pijl een eis waar de kleding aan moet voldoen.

Bescherming tegen regen- en bluswater. Hitte bescherming tegen vlammen en vonken regen. Bescherming tegen chemicalin. Goede zichtbaarheid bij dag en nacht.

8

In bron 3 zie je uit welke laagjes een blusjas bestaat.

a Leg uit waarom de blusjas uit verschillende materialen bestaat.

Elk materiaal/laag heeft weer een andere functie.b Welke laag zit aan de buitenkant?

nomex delta TA 195 g/m2 of kermel HTA 195 g/m2. Deze laag beschermt tegen vlammen en vonken.




9

Kleur de eenheden van temperatuur in de tabel hieronder. Omrekentabel voor temperaturen temperatuur (C) x (x 32) 5/9 x 273 temperatuur (F) (x 9/5) + 32 x {(x 273) 9/5} + 32 temperatuur (K) x + 273 (x 32) 5/9 + 273 x

Vul de eenheden op de juiste stippellijn in. In Nederland gebruik je C en over de hele wereld K . , in Amerika F

10

Reken maar! In de tabel kun je de temperatuur x op de aangegeven manier omrekenen naar de andere eenheden. Bijvoorbeeld: Jouw lichaamstemperatuur is 37 C; dat is in Fahrenheit: (37 9/5) + 32 = 98,6 F.

a De temperatuur van smeltend ijs is 0 C, dat is: 32 b Het is buiten nu c 100 F is 37,8 d 273 K is 011C, dat is: C en 310,8 .C en 32 K . F F en

F en 273 K

K

Eigen antwoord.

Op een Engelse internetsite staat Teflon (PTFE) An extremely low coefficient of friction makes Polytetrafluoroethylene the ideal choice where surface wear might otherwise be a problem. PTFE also exhibits a useful service life from below 100 F, to temperatures of over 500 F. Its resistance to solvents is also excellent throughout a wide range of temperatures.

a Tegen welke temperaturen is het materiaal bestand?van onder -73,3 C tot boven 260 C

b Waar zou het materiaal geschikt voor zijn?A B C D pannen en ovenschalen winterjassen regenpakken badkuipen




51

JvB NASK T2H2 Uitwerkingen

Documents

Transcript of JvB NASK T2H2 Uitwerkingen