Jubileum Intraval September 2006 1

Psychische problematiek onder Psychische problematiek onder verslaafdenverslaafden

Maarten KoeterMaarten Koeter

AIAR/UvA-AMCAIAR/UvA-AMC

2Jubileum Intraval September 2006

belevingen

klachten

symptomen

stoornis

Sociale wenselijkheidPersoonlijkheidLegitimatie behoefte

Psychopathologie conceptSymptomen vs trekkenbeoordelaar

Classificatie systeem

vragenlijst

interview

SCL, GHQ

CIDI, SCID

ICD, DSM

Vaststellen van psychische problematiekAfwijking persoonlijke norm

Afwijking klinische norm

3Jubileum Intraval September 2006

Van belevingen naar klachten (vragenlijstonderzoek)

• Meestal vragenlijstonderzoek met klachtenlijsten en/of screeners(vb GHQ en SCL)

• Klachtenlijsten geven indruk van mate van onwelbevinden, niet van aanwezigheid stoornissen

• Screeners geven grove indicatie van prevalentie stoornissen• fout positieven en negatieven• vaak niet gevoelig voor aantal stoornissen

4Jubileum Intraval September 2006

Psychische problematiek dak- en thusilozen, alcohol en drugsverslaafden Friese Wouden (Intraval 2002)

Potentiële daklozen (18)Potentiële daklozen (18) 67%67%

Dak- en thuislozen (23)Dak- en thuislozen (23) 52%52%

Alcoholverslaafden (13)Alcoholverslaafden (13) 58%58%

Drugsverslaafden (21)Drugsverslaafden (21) 52%52%

GHQ 12 score 3+

• Alleen gevoelig voor angst en stemmingsstoornissen • Mist schizofrenie, persoonlijkheidsstoornissen

5Jubileum Intraval September 2006

SCL-subschaalscores justitiabele verslaafdenSCL-subschaalscores justitiabele verslaafden(SOV/FVK n=290; Tex N=91)(SOV/FVK n=290; Tex N=91)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

AGO ANG DEP IN SEN

SOV/ FVKTrexNorm Alg bev.Norm Poli Psy

(Bron: Trimbos&AIAR 2005)(Bron: Trimbos&AIAR 2005)

6Jubileum Intraval September 2006

Van klachten naar symptomen/stoornissen

• Diagnostiek

• Interviews

• door professionals (psychologen, psychiaters)

• door leken (CIDI)

• Comorbiditeit / dubbeldiagnose cliënten

7Jubileum Intraval September 2006

Comorbiditeit in de Algemene BevolkingComorbiditeit in de Algemene BevolkingAlcohol and Drug Afhankelijkheid in NEMESIS (Ravelli et Alcohol and Drug Afhankelijkheid in NEMESIS (Ravelli et

al.,1998)al.,1998)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Alg Bev 5,9 1,4 4,8 2,2 3,7 0,8

Alc Afh 13,1 2,8 9,7 5 6,2

Drug Afh 28,8 23,7 28,8 11,9 27,1

Depressie Bipolair Soc Fobie Paniek Alc Afh Drug Afh

2.6

6.7

2.2

25.7

2.3

8.3

2.4

6.0

--

10.3

10.3

--

OR Alc Afh

OR Drug Afh

Jaarprevalentie

8Jubileum Intraval September 2006

231 2912548

Middelenproblemen(8% heeft BPD)

Borderline PS (44% heeft middelen probleem)

13531426 1454

Middelenproblemen: 48% heeft PS

141 612638

Middelenproblemen(5% heeft ASPD)

Antisociale PS (70% heeft een middelenprobleem)

Persoonlijkheidsstoornissen (48% heeft middelenpoblemen)

Dom et al. (2004). Prevalentie van middelenproblemen en dubbeldiagnose in Belgische psychiatrische ziekenhuizen. TvP 46 (2004) 5, 317-321 N= 6263 opnames werden geanalyseerd.

9Jubileum Intraval September 2006

Causale ModellenCausale Modellen

PSPS automedicatieautomedicatie VerslVersl

VerslVersl chron intoxicatie/onthoudingchron intoxicatie/onthouding PSPS

XX PSPS VerslVersl

PSPS PSPS

PSPS VerslVersl

Versl

[derde factor]

[psychoplastie]

[reciprook]

10Jubileum Intraval September 2006

Verslaafde met psychiatrische stoornisof

Psychiatrische patiënt met verslaving

GGZ of verslavingszorg

Verschillen beide groepen op psychiatrie en verslaving?

Havassy Am J Psychiatry, 2004 Trimbos enquête

Verschillen USA kleiner Nederland

11Jubileum Intraval September 2006

VZ GGZ

Schizofrenie/psychotische stoornis 34% 76%Persoonlijkheidsstoornis 51% 33%Stemmingsstoornis 31% 17%Angststoornis 25% 4%ADHD 15% 9%

Alcohol 56% 56%Cocaïne 41% 34%Heroïne 33% 16%Crack 14% 7%Amfetamines (exc XTC) 7% 14%Cannabis 23% 59%

Psychiatrische diagnoses en middelengebruik cliënten met dubbel diagnose in VZ en GGZ (Bron:Trimbos instituut)

12Jubileum Intraval September 2006

In GGZ en verslavingszorg substantieel deel patiënten dubbeldiagnose

• Bij GGZ dubbeldiagnose ook veel harddrugs

• Bij versl. zorg dubbeldiagnose ook ernstige psychiatrische beelden

Gescheiden behandeling?

• risico dat men ernst van comorbiditeit niet onderkent

• risico dat men behandelmodaliteiten niet heeft voor comorbide stoornisEr lijkt consensus dat geïntegreerde behandeling voorkeur verdient

Nog geen wetenschappelijke evidentie op dit moment

13Jubileum Intraval September 2006

Uit: Multidiciplinaire richtlijnen schizofrenie

 

Schizofrenie en verslaving gaan vaak samen.Uit onderzoek blijkt dat behandeling van psychose en verslaving ná elkaar geen werkzame strategie is.

Ook gelijktijdige behandeling bij twee instanties biedt geen uitkomst.

Daarom zijn integrale programma’s ontwikkeld.

Er is op dit moment echter geen bewijs voor de effectiviteit van middelenmisbruikprogramma’s bij mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen.

Er is geen evidentie die geïntegreerde dubbeldiagnoseprogramma’s ondersteunt of ondergraaft.

Het is niet ondenkbaar dat in de komende jaren de effectiviteit aangetoond wordt. Er worden momenteel verschillende trials uitgevoerd

14Jubileum Intraval September 2006

VZ GGZ

Krijgt geïntegreerde behandeling 37% 15%Geïntegreerde behandeling gewenst 84% 72%

Behandeling clienten met dubbeldiagnose(Bron: Trimbos Instituut)

Nog te gunstig beeld

Alleen maar behandelaars benaderd met veel dubbeldiagnose clienten

15Jubileum Intraval September 2006

SamenvattingSamenvatting

Dubbele diagnose regel ipv uitzonderingDubbele diagnose regel ipv uitzondering

Diagnostiek vaak complex Diagnostiek vaak complex

Onderliggende relatie van de stoornissen van groot Onderliggende relatie van de stoornissen van groot belangbelang

Behandeling beste geïntegreerdBehandeling beste geïntegreerd

State of the art rapport beschikbaarState of the art rapport beschikbaar(Zon MW; van der Stel(Zon MW; van der Stel))