Het auteursrechtelijk kluwen: mogelijkheden en beperkingen

Joris DEENEAdvocaat – associate partner (Everest Advocaten)

06/05/2014

Auteursrecht beperkingen

TitelWetgevende kader

4

• Sinds 1 januari 2015 : geen Auteurswet meer

• Wetboek Economisch Recht (Boek XI : Intellectuele Eigendom)

• - Titel 5 auteursrecht en naburige rechten

• - Titel 6 computerprogramma’s

• - Titel 7 databanken

• Sterke invloed van Europese richtlijnen, waaronder richtlijn 2001/21/EG van

22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het

auteursrecht in de informatiemaatschappij

• 2015 : Europese Commissie zal met een nieuwe richtlijn komen (nieuwe

uitzonderingen voor erfgoedinstellingen?)

TitelVoorwerp van auteursrechtelijke bescherming

5

Open beschrijving : ‘werk van letterkunde of kunst’

Vereiste van originaliteit (ingevuld door het Hof van Cassatie en

het Europees Hof van Justitie): een eigen intellectuele schepping

van de auteur

Ruim begrip: artikel, boek, foto, schilderij, beeldhouwwerk etc

TitelTitularis van het auteursrecht

6

Auteur = natuurlijk persoon (die het werk heeft gecreëerd)

De auteur kan zijn rechten overdragen aan een derde partij: de

auteursrechthebbenden (bvb een uitgever)

Auteursrechten kunnen het voorwerp uitmaken van een contract

(een afstand van auteursrechten of een licentie van rechten)

TitelDe auteursrechtelijke beschermingstermijn

7

• 70-jarige beschermingstermijn ‘post mortem auctoris’

• Ieder jaar vallen dus nieuwe werken in het publiek domein (bvb

2015, werken waarvan de auteur overleden is ten laatste in 1944:

Mondriaan, Edvard Munch, de Saint-Exupéry, Glenn Miller, Lode

Zielens)

TitelDe auteursrechten (vermogensrechten)

8

• Reproductierecht (en bewerkingsrecht en verhuur/uitleenrecht)

- voor iedere (partiële of gedeeltelijke) reproductie (analoog of

digitaal) is de toestemming vereist

- voor iedere bewerking is de toestemming vereist

- voor het verhuren en uitlenen is de toestemming vereist

• Publiek mededelingsrecht (en beschikbaarstelling)

- voor iedere mededeling aan een publiek is de toestemming

vereist (zoals tv, radio, concert)

- voor iedere beschikbaarstelling van werken via het internet is

de toestemming vereist

TitelDe auteursrechten (morele rechten)

9

• Recht op naamsvermelding

- de auteur heeft steeds het recht dat zijn naam op het werk

wordt vermeld

• Recht op eerste bekendmaking

- de auteur heeft het recht om te beslissen wanneer zijn werk

klaar is om aan het publiek bekend gemaakt te worden

(archieven? Dagboeken, reisverslagen, brieven etc.?)

• Recht op integriteit

- De auteur heeft het recht op zich te verzetten tegen wijzigingen

die aan zijn werk worden aangebracht

Mogelijkheden

TitelUitzonderingen op het auteursrecht

11

• Artikel XI.198-193 (20tal uitzonderingen)

• Evenwicht tussen belangen auteur en informatieverspreiding

• Restrictieve interpretatie (maar de nuttige werking van de

uitzondering moet beschermd worden en het doel ervan moet

worden eerbiedigd)

TitelUitzonderingen op het auteursrecht

12

• Citaatrecht (XI. 189 §1)

• Bloemlezing (XI.189 §2)

• Tijdelijke/technische reproductiehandelingen (XI.189 §3)

• Informatief citaatrecht (XI.190, 1°)

• Publieke monumenten (XI.190, 2°)

• Reprografie (XI.190, 5°)

• Reprografie voor onderwijs en wetenschap (XI.190, 6° en 7°)

• Mededeling voor onderwijs en wetenschap (XI. 190, 8°)

• Privé-kopie (XI, 190, 9°)

• Parodie (XI.190, 10°)

• Uitvoering in het kader van examens (XI.190, 11°)

• Tijdelijke opnames door omroeporganisaties (XI.190, 14°)

• Gebruik ten behoeve van mensen met een handicap (XI.190, 15°)

• Reclame voor openbare tentoonstellingen en verkopen (XI.190, 16°)

• Reproducties van uitzendingen door bepaalde instellingen (XI.190, 17°)

TitelUitvoering in familiekring en i.h.k.v. schoolactiviteiten (XI.190, 3° en 4°)

13

• Uitvoering (vereist aanwezigheid van een publiek)

• Familiekring (interpretatie Hof van Cassatie: quasi- familiale

band)

• Kosteloosheid (inkomgeld, subsidiering?)

• In het kader van schoolactiviteiten (binnen en buiten de

gebouwen van de onderwijsinstelling bvb voorleesuurtje in de

bibliotheek)

TitelKopieën voor bewaringsdoeleinden (XI.190, 12))

14

• De reproductie die beperkt is tot een aantal kopieën, bepaald in

functie van en gerechtvaardigd door het voor de bewaring van het

culturele en wetenschappelijke patrimonium gestelde doel

-- >veroudering of verval van drager

• Door voor het publiek toegankelijke bibliotheken, musea of

archieven

• Die niet het behalen van een direct of indirect economisch of

commercieel voordeel nastreven

• Voor zover hierdoor geen afbreuk wordt gedaan aan de normale

exploitatie van het werk en geen onredelijke schade wordt

berokkend aan de wettige belangen van de auteur

Titel(Digitale) consultatie ter plaatse (XI.190, 13°)

15

• De mededeling via speciale terminals (access points) in de

gebouwen

• Voor onderzoek en privé-studie

• Van werken die niet te koop aangeboden of aan

licentievoorwaarden onderworpen zijn

• En die onderdeel uitmaken van de verzamelingen van voor het

publiek toegankelijke bibliotheken, wetenschappelijke- en

onderwijsinstellingen, musea of archieven

• Die niet het behalen van een direct of indirect commercieel

voordeel nastreven

• Hof van Justitie (2014 : Darmstadt arrest): digitalisering hiervoor

van analoog materiaal toegelaten

TitelOpenbare uitlening (XI.192)

16

• Uitlening van werken van letterkunde, databanken, fotografische

werken, partituren van muziekwerken, geluidswerken en

audiovisuele werken

• Uitlening geschiedt met een educatief of cultureel doel

• Door instellingen die daartoe door de overheid officieel zijn erkend

of opgericht

• Voor geluidswerken en audiovisuele werken: embargo van 6

maanden

• Videogames vallen onder het uitleenrecht (procedure SA&S –

arrest hof van beroep Gent 2014)

• E-boeken? (Hof van Justitie zal zich hierover in 2016 buigen)

TitelVerweesde werken

17

• In 2015 : wijziging van Belgische wetgeving (implementatie Europese

richtlijn)

• Verweesde werken : werken waarvan de auteursrechthebbende niet

konden worden geïdentificeerd of gelokaliseerd

• Enkel voor het publiek toegankelijke bibliotheken, onderwijsinstellingen en

musea, evenals archieven, instellingen voor cinematografisch of

audiovisueel erfgoed en publieke omroeporganisaties zullen gebruik

mogen maken van verweesde werken, zij het alleen nadat ze een “diligent

search” hebben uitgevoerd

• Alle geschreven verweesde werken die die in de vorm van een boek,

dagblad, krant, tijdschrift of ander geschrift zijn gepubliceerd (niet :

foto’s!)

Vragen?

Info:

joris.deene@everest-law.be0032 9 334 94 73

Everest offers you high quality

through specialisation and experience,

both local and international.

www.everest-law.be