Joop Hofman masterclass participatie open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

30
Masterclass Participatie Masterclass Bewonersparticipatie 1 juni 2010 – Joop Hofman Deze presentatie is voor gebruik voor deelnemers bijeenkomst Open Innovatiefestival Enschede – 1 juni 2010 De presentatie of delen er van, mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden zonder toestemming van de Rode Wouw

description

 

Transcript of Joop Hofman masterclass participatie open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Page 1: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Masterclass Participatie

Masterclass Bewonersparticipatie 1 juni 2010  – Joop HofmanDeze presentatie is voor gebruik voor deelnemers bijeenkomst Open Innovatiefestival Enschede – 1 juni  2010De presentatie of delen er van, mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden zonder toestemming van de  Rode Wouw

Page 2: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Joop Hofman

Page 3: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010
Page 4: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Programma 

De masterclassWat is participatie en historieDrie dilemma’s voor plannersFunctiesProcesontwerp: vuistregels en valkuilen

Page 5: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

• Wijkmanagement

• School van Enschede

• Afdelingen en diensten

• Masterclass en meer ‘klassen’

Page 6: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010
Page 7: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

“par·ti·ci·pa·tie (de ~ (v.), ~s) het

deelhebben in iets => deelneming”

Van Dalewoordenboek

In het rapport van de commissie Wallage “Toekomst

Overheidscommunicatie”, gebruiken ze de term interactieve beleidsvorming.

“Interactieve beleidsvorming mobiliseert de kennis en steun van betrokkenen bij beleidsproblemen waarvan de overheid op voorhand niet weet - of nog niet wil bepalen - hoe zij ze moet oplossen.

Ook biedt het de mogelijkheid om duurzame oplossingen te ontwikkelen met lage

maatschappelijke kosten, omdat het samen ontwikkelen draagvlak en medewerking stimuleert.”

www.vernieuwingsimpuls.nl

“ Burgerparticipatie is een proces waarbij gemeenten, betrokken burgers en

eventueel externe deskundigen via een open houding naar elkaar en een vooraf

afgesproken aanpak samen vorm en inhoud geven aan (delen van) plannen of

beleid. Het proces is gericht op het benutten van elkaars deskundigheid en

het verhogen van draagvlak voor te nemen beslissingen.”

Burgerparticipatie, een praktische handleiding voor gemeenten; Mark

Hendrikx, Rob EijsermansBurgerparticipatie is een begrip met

vele definities

DeelnemenDeelhebben

Page 8: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

- 500

0

500

1000

1500

2000

Griekse  OudheidDemocratie ‐ ‘het volk regeert’‐Participatie ‐ ‘deelhebben’

Steden met eigen bestuurBijv. Athene De boule : 500 atheense burgers, 1 jaar lang, 1x in je leven

Voorbereiden van de maandelijkse volksraadpleging (2 dagen)Volksraadpleging: voor ieder (M) die mee wilde doen. 

13 en 14e eeuwstadsstaatRepubliek der Nederlanden (Ned en Vlaanderen)Stadssamenlevingen (wetten, verordeningen)Conflicten tussen steden, met de koning (het land) Revolutie Noordelijke Nederlanden – stadhouders

19e en 20e eeuwStaat wordt sterker dan stadAlgemeen kiesrechtVerzuiling: eigen politieke partijen, eigen herkenbare leidersBurgers laten besturen over aan de gekozen vertegenwoordigers

Page 9: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Democratisering. Maatschappelijke roep om invloed (Werkgroep 2000)CentraliseringOntzuilingPolitiek op verschillende schalen (land, gemeente, provincie)

INSPRAAK

Professionalisering middenveldApparaatsgroei overhedenCentrale planningsmodellen (Welzijnsplanning, Stadsvernieuwing)

PARTICIPATIE (meedoen, oog en oor, buurtbeheer)

Decentralisatie van beleid en uitvoering en terug naar de stad (Verzelfstandiging corporaties, Sociale Vernieuwingsbeleid)Multiculturele samenlevingBurger: co‐producent als (lokaal) deskundige (Internet)Poldermodel (samen met iedereen)

INTERACTIEVE BELEIDSVORMING (meepraten en oordelen, workshops, coproducties)

Dynamische netwerksamenlevingContactkloof systeemwereld en leefwereld (Fortuyn‐revolte, dualisme, opkomst lokale partijen)Omslag naar meer wisselwerking en ‘het sociale’Druk in de buurt met professionals en bureau’sBeroep op eigen inzet en verantwoordelijkheid (WMO)

INITIATIEFKRACHT, CREATIE (eigen oplossingen, bewonersbudgetten,..)

1960/1970

1980

1990

2000

Page 10: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Ongrijpbare werkelijkheid

VersusInstitutionele oplossingsgerichtebenadering

OnvoorspelbaarOnzekerheidSpontaniteit

NetwerkaanpakSituationele oplossingenDirectheid van bewonersKleine zaken Tijdelijk en thematischDagdagelijkse werkelijkheidVerscheidenheid : spanningen

Representatieve afvaardigingsmodellenEenheidControlerende cultuurAbstracte conceptenDuurzaam en integraalToekomstspiegelingenGrootste gemene deler: graag één stem

Page 11: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

onderwerpenonderwerpen

bewonersbewoners

“ Breed, visie, kwaliteit, duurzaam, concept, samenhangend “

“ Situationeel, alledaagse, practisch, hier‐en‐nu”

Page 12: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Linksom of rechtsomOntwikkelen en OntwerpenTwee ‘klassieke’ scholen voor veranderingskunde: de Ontwerpers en de Ontwikkelaars.

Ontwikkelen over Ontwerpen Ontwerpen over Ontwikkelen

“Dit soort modellen doet geen recht aan onze situatie; bij ons gaat dit soort dingen anders”

“Als jullie niet oppassen blijven jullie in een kringetje rondlopen. Er is kennis beschikbaar voor een sprong voorwaarts”

“Veranderen lukt alleen als de mensen er zelf iets mee hebben en erbij betrokken zijn”

“Op deze manier lukt het nooit om bestaande patronen en verhoudingen bij ons te doorbreken.”

“Je kunt niet alles vanuit één positie in een organisatie overzien en bepalen, daarvoor is de variëteit en complexiteit te groot.”

“Door iedereen er bij te betrekken kom je er nooit, meningen divergeren alleen maar. Je zult toch knopen moeten doorhakken.”

De kunst van het veranderen  is niet het maken van het nieuwe ontwerp maar het loslaten van het oude.”

“Precies!. En doordat mensen dat zo lastig vinden, valt het ze vaak zo moeilijk iets nieuws te bedenken. Ze zijn te gehecht aan het bestaande.”

“Theorieën en modellen zijn gebaseerd op het verleden, wie zegt dat ze bruikbaar zijn voor de toekomst? “

“Experimenteren kost veel tijd en levert ook frustraties op.”

Eric Reynders in ‘Samen Veranderen”

Page 13: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Model Buurtvertegenwoordigers        Model Buurtbijeenkomst      Model Meervoudige participatie

Eén model 

Permanente samenwerkingenmet bewoners

Drie participatiestrategieën

… gericht op 

1) signalering, 

2) interactief samenwerken, 

3) versterken initiatiefkracht

Page 14: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

De buurt als model 

Model Buurtvertegenwoordigers                                    Model Meervoudige participatie

Page 15: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Partner

“Samen iets doen”

Creator

“Ik ga iets maken”

Klant

“Maak het beter voor mij/ons”

Page 16: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010
Page 17: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010
Page 18: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Politieke participatie‐Invloed‐Inbreng‐Zeggenschap‐Draagvlak

Page 19: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Sociale participatie‐Sociale groei buurten‐relatievorming‐buurtactiviteiten‐wederzijdse hulp‐…

‐Deelname aan het sociale‐meer mensen lid van…‐onderwijsdeelname, cursussen‐sport, cultuurdeelname,…‐Vrijwilligerswerk‐…

11 Bezitten en beheren van voorzieningen

10 Interactie met beleidsmakers

9 Samenwerking met andere buurtgroepen

8 In buurtgroepen zitten

7 Meedoen aan buurtactiviteiten

6 Informele wederzijdse hulp

5 Deelnemen aan informele netwerken

4 Sociale contacten, buurtcentrum, soos, kerk,…

3 Routinecontacten, kinderen van school halen,…

2 Toevallige contacten, supermarkt, wachten op de bus

1 Elkaar (her)kennen

Tegenspreken

Beslissen

Mee-beslissen

Adviseren

Consulteren

Reageren

Informeren

11 Bezitten en beheren van voorzieningen

10 Interactie met beleidsmakers

9 Samenwerking met andere buurtgroepen

8 In buurtgroepen zitten

7 Meedoen aan buurtactiviteiten

6 Informele wederzijdse hulp

5 Deelnemen aan informele netwerken

4 Sociale contacten, buurtcentrum, soos, kerk,…

3 Routinecontacten, kinderen van school halen,…

2 Toevallige contacten, supermarkt, wachten op de bus

1 Elkaar (her)kennen

Tegenspreken

Beslissen

Mee-beslissen

Adviseren

Consulteren

Reageren

Informeren

Page 20: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Financiële participatie

Page 21: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Individuele participatie‐Individuele stijgingsambities‐Sociale stijging‐…

Page 22: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

1  Politieke participatie‐Zeggenschap‐Inbreng‐Invloed‐Draagvlak

2 Sociale participatie

1 Sociale groei buurten• relatievorming• buurtactiviteiten• wederzijdse hulp• …2 Deelname aan het sociale• meer mensen lid van…• onderwijsdeelname, cursussen• sport, cultuurdeelname,…• vrijwilligerswerk• …

3 Individuele participatie• Individuele stijgingsambities• Sociale stijging• Empowerment

4 Financiële participatie

Page 23: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Beslissen .

Meebeslissen .

Adviseren .

Consulteren .

Reageren .

Gedelegeerd .(mee)beslissen

Beslissen .

Meebeslissen .

Adviseren .

Consulteren .

Reageren .

Gedelegeerd .(mee)beslissen

• Formeel vertegenwoordigerschapmet buurt regelen

• Opzetten permanente en actieve dialoog met buurt

• Organiseren overleg met buurt

• Informatiekanalen met buurthebben en onderhouden

• Informatie naarbuurt zenden

• Informatie ontvangen en verwerken

• ---

© Joop Hofman

Zeggenschap Verantwoordelijkheid

1

Page 24: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010
Page 25: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

“de buurt stijgt”“de buurt doet het zelf”

“vraag bewoners staat centraal” “het wordt breed gedragen”

Page 26: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

“de buurt stijgt”

“het wordt breed gedragen”“vraag bewoners staat centraal”

“de buurt doet het zelf”

Page 27: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Stim

uleren in

itiatiefkrac

ht/zelfreg

ieStim

uleren integrale beleidsprogrammering

Buurt: bewoners, gebruikers

Input voorkeuzes van…

klantresponsief

horizontaalinformatie geven & 

adviseren klantpeilingenclientenraad/ 

kwaliteitspanels

Beter productBeter product

co‐)producentpro‐actiefopwaarts

praten,doen, ontwikkelen

zelfbeheerproject/speeltuinver.

Sterker eigenSterker eigenvermogen buurt vermogen buurt 

lid/kiezerre‐actiefneerwaarts‘oog en oor’inspraak/inloopavonden

Legitimatie voor Legitimatie voor aanpak/visieaanpak/visie

deelnemer/deelhebberactief – doet meedialogisch aansprekenddromen, inspiratie, coachensamenleefprojecten/talentontwikkeling

Sociale positieverbeteringSociale positieverbetering

Starthouding

Informatie ophalen

Initiatiefkracht versterken Sociale ontwikkeling

Wederzijdse samenwerking

Leidt tot handelenvan…

Stimuleren integrale beleidsprogram

mering

Buurt: bewoners, gebruikers

Overheid, dienstverleners,…

Page 28: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Stim

uleren in

itiatiefkrac

ht/zelfreg

ie

Stimuleren integrale beleidsprogram

mering

Buurt: bewoners, gebruikers

Overheid, dienstverleners,…

Starthouding

Gemeente/Corporatie: laat ruimte aan bewoners en andere partijenBewoner: co- producent eninitiatiefnemer die beslistAmbtenaar: ondersteuner en mogelijkmakerGeld: werken met bestaand geld., (gelabeld) budgetbestedingsrecht, adviesrecht.En verder: Uitgekiende methodes om bewoners te mobiliseren, uit te dagen en met elkaar in gesprek te gaan. Intensieve samen-werking met andere partijen als welzijnswerk en politie.

Gemeente/Corporatie: maakt ‘overdrachtstrategie’ richting meer bewoners-invloed op invulling en toepassing programma’sBewoner: deelnemer, overlegpartner, toepasserAmbtenaar: ambtenaar met mandaat en vrije speelruimte tot interactief handelenGeld: (wijk)budgetten om bewoners te verleiden tot initiatieven en betrokkenheid

Gemeente/Corporatie: centrale aansturing vanuit de gemeenteBewoner: inspreker, adviseur en onderzoeksobjectAmbtenaar:(wijk)manager met sturingskwaliteiten Geld:budgetten uit bestaande programma’s worden ingezet voor integrale beleidsuitvoering.En verder: Gemeente haalt vragen uit de samenleving naar zich toe aan de hand van bijvoorbeeld schouwen, inspraakavonden en enquêtes

Gemeente/Corporatie: lichte vorm van aansturing vanuit de gemeenteBewoner: klant en meedoener, signaleerderAmbtenaar: (contact)ambtenaar als communicator met relationele kwaliteitenGeld: bewoners vragen subsidie aan voor kleinschalige activiteiten

Leidt tot handelenvan…

Page 29: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010

Stim

uleren in

itiatiefkrac

ht/zelfreg

ieStim

uleren integrale beleidsprogrammering

Buurt: bewoners, gebruikers

Overheid, dienstverleners,…

ActiverendAchteroverleunendFaciliterendGrote ideeen‐vijver om uit te vissenRitme en tempo van bewoners zijn leidendVerantwoordelijkheid bij bewoners leggenDoen ipv mening

Inspirerend en uitdagenAansluiten bij wat er isDirect aansprekenCoachendEigen ambities als worstTempobewoners is stapsgewijs en leidendVerantwoordelijkheid bij bewoners leggenOefenen

InformatiefOver‐ & inzichtelijkHapklaarProbleemstelling helder makenInvloedsniveau en omvang bewoners aangevenMeningsstellendBeslislijn sterk neerzetten

AanmoedigendNaar binnen kijken: beroep doen op eigen inzicht, behoefte, wens van bewonersZoekendGeen keiharde uitspraken nodigUitwisselendWil tot eigen vermogen (geld + capaciteiten) onderzoeken

Page 30: Joop Hofman masterclass  participatie  open innovatiefestival enschede 1 juni 2010