JAARVERSLAG 2013 VAN DOVEN, DOOR DOVEN, VOOR DOVEN

DOVENSCHAP

Houten, 1 juni 2014

2

Inhoudsopgave

Voorwoord 4

1. Dovenschap – de organisatie 5 1.1. De vereniging 5 1.2 Doelgroep 5 1.3 Doelstelling 5 1.4 Visie 5 1.5 Missie 5 1.6 Bestuurswisseling en Dovenschap 2.0 5 1.7 Instellingssubsidie en inkrimping van het bureau 6 1.8 Samenwerking en krachtenbundeling met JongerenCommissie 6 1.9 Projectsubsidie 6 1.10 Verhuizing 7

2. Samenwerking belangenorganisaties doven en slechthorenden 8 2.1 Federatie samenwerkingsverband 8 2.2 Projecten 8

2.2.1 SamenSterk 8 2.2.2 Grow2work 10 2.2.3 Kwaliteit TeleTolk 11 2.2.4 OPCI 12

3. Internationaal 14 3.1 Jaarlijkse bijeenkomst EUD in Dublin 14

3.1.1 EUD 14 3.1.2 Workshop 14 3.1.3 Seminar 15 3.1.4 Bezoek aan Deaf Village 15 3.1.5 Algemene ledenvergadering 15 3.1.6 Bestuursverkiezingen 15

3.2 VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking 16

4. Nationaal 17 4.1 WereldDovenDag 2013 in Utrecht 17 4.2 Jaarprijs 17

5. Belangenbehartiging 18 5.1 Cliëntenparticipatie 18

5.1.1 Verbinden Vernieuwen 18 5.1.2 Overheveling begeleiding naar WMO 18 5.1.3 Stuurgroep GGZ-dovenhulpverlening 19 5.1.4 Overleg GGMD 19

5.2 Tolkenvoorziening 19 5.2.1 Verandering regelgeving 19 5.2.2 Bewustwording tolken 20 5.2.3 Viering 25 jarig bestaan tolkvoorziening 21

5.3 Doven Allochtonen Front (DAF) 21 5.4 DOS 21

6. Overige activiteiten 23 6.1 Alpha – Meerwaarde project door Radboud Universiteit 23 6.2 Partnerschap Dovenschap en Zonline 23 6.3 Dovenpanel 23

7. PR en voorlichting 24 7.1 Website, Facebook en Twitter 24

3

7.2 Nieuwsflits 24 7.3 Themabijeenkomsten 24

8. Ledenadministratie en ledenwerving 25 8.1 Persoonlijke leden en donateurs 25 8.2 Aangesloten Organisaties 25 8.3 Ledenwerving 25

9. Overzichten 26 9.1 Samenstelling bestuur Dovenschap 26 9.2 Samenstelling bureau Dovenschap 26 9.3 Werkgroepen van Dovenschap 26 9.4 Vertegenwoordigingen in externe organisatie 27

Bijlage 1: Gebruikte afkortingen 28

4

Voorwoord We mogen terugkijken op een veelbewogen jaar. Rond de tijd dat ik dit aan het schrijven ben, is het alweer een bijna jaar geleden dat het nieuwe bestuur aantrad. Ik weet het nog als de dag van gister: 15 juni 2013. Vol moed zijn Annemieke van Kampen, Mariëtte Booij, Mark Bunck, Dennis Hoogeveen en ikzelf aan de slag gegaan als Dovenschap 2.0. We mochten het stokje overnemen van het oude bestuur, waarvan sommigen er al meer dan een decennium op had zitten. We zijn Benny Elferink, Alice van der Garde en Leo Bruggeman veel dank verschuldigd voor al het harde werken in de afgelopen jaren. Maar.. juist dat harde werken van het oude bestuur heeft het nieuwe bestuur doen besluiten om het anders te doen. Dovenschap is niet meer hetzelfde als in 2010, toen we met meer dan een ton aan subsidie konden werken. We moeten het met ruim 70% minder doen en dan hetzelfde hoeveelheid werk blijven doen? We moesten eenvoudigweg prioriteiten stellen, sommige zaken hebben we (tijdelijk) overgedragen aan één van de samenwerkende organisaties van Samen Sterk of we zijn eenvoudig gaan snoeien. Dovenschap - met haar bestuursleden, medewerkers en vrijwilligers - heeft het niet even altijd gemakkelijk gehad. Maar dat betekent niet dat we niet hebben genoten van ons werk. De eerste half jaar van Dovenschap 2.0 werd vooral besteed aan het kennismaken met verschillende organisaties en we hebben heel veel nieuwe mensen mogen ontmoeten. Dat maakt ons werk zo leuk. Deze fase van kennismaken heeft er misschien wel voor gezorgd dat ons werk minder zichtbaar is geworden, dat er een beeld is geschept van ‘niksdoen’. Maar ondertussen is het hele machinerie goed in de olie gezet en op dit moment zien we de beginnende tekenen van vooruitgang. Vooruitgang kunnen we allemaal op een andere manier bekijken. Voor ons betekent het in ieder geval: ons echt richten op wat écht belangrijk is voor de dovengemeenschap. Dit jaarverslag is voor 2013 weliswaar nog ietwat uitgebreid, maar voor volgend jaar denk ik dat u een heel wat beknopter verslag krijgt: een verslag van ons werk dat direct invloed heeft op de dovengemeenschap: het ratificeren van het VN-verdrag door de overheid, en daar vloeit de erkenning van de Nederlandse Gebarentaal uit voort alsmede een betere positie voor doven en slechthorenden. Net als in 2013 gaan we er ook weer voor in 2014! Doet u ook mee? Eva Westerhoff Juni 2014

5

1. Dovenschap – de organisatie

1.1. De vereniging Dovenschap is met circa 700 leden en donateurs de grootste onafhankelijke vereniging voor dove mensen. De vereniging wil activiteiten en diensten aanbieden, die dove mensen en hun betrokkenen ondersteunen bij vragen en problemen. Bijvoorbeeld door het geven van informatie via het verenigingsblad en website. Ook geeft de vereniging voorlichting over de mogelijkheden in de gezondheidszorg en behartigt ze de belangen van dove mensen bij onder meer de overheid, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Daarnaast versterkt de vereniging de band tussen dove mensen en betrokkenen door het organiseren van themabijeenkomsten.

1.2 Doelgroep Dovenschap richt zich met haar activiteiten op dove mensen en direct betrokkenen als partners, kinderen en/of ouders. Daarnaast onderhoudt de vereniging contact met zorgverleners en het bredere publiek. Onder dove mensen verstaat de vereniging iedereen met een auditieve beperking die een voorkeur heeft voor een gebarentaal. Andere benamingen zijn Doof, plotsdoof, laatdoof, slechthorend met en zonder CI, doofblind. Ook richten wij ons op gebarentalige mensen (zowel doof als horend). Dit gebeurt vanuit onze overtuiging dat de Nederlandse Gebarentaal de meest toegankelijke taal is voor doven.

1.3 Doelstelling Een eerste doelstelling van de vereniging is het behartigen van de belangen van dove mensen en van de direct betrokkenen. Daarnaast bevordert zij de emancipatie en volwaardige participatie van dove mensen in de maatschappij. Ook stimuleert de vereniging het tot stand komen en in stand houden van voorzieningen voor dove mensen. Op die manier kunnen dove mensen zo zelfstandig mogelijk blijven functioneren in de maatschappij.

1.4 Visie Een Nederlandse samenleving waarin doven en gebarentaalgebruikers optimaal van hun rechten gebruik kunnen maken en kunnen deelnemen door een gelijkwaardige toegankelijkheid in alle aspecten van de samenleving.

1.5 Missie Dovenschap gebruikt verschillende instrumenten om een volwaardige deelname van doven en gebarentaalgebruikers in de Nederlandse samenleving te bereiken door voor te lichten over hun rechten en het opkomen voor en het beschermen hiervan. Dovenschap biedt mogelijkheden voor doven en gebarentaalgebruikers om met elkaar in contact te komen en kennis en ervaringen uit te wisselen.

1.6 Bestuurswisseling en Dovenschap 2.0 2013 stond in het teken van vernieuwing en wisseling van bestuur. Tijdens de voorjaarsvergadering van het Dovenparlement trad het oude bestuur, bestaande uit Benny Elferink, Alice van der Garde, Mark Bunck en Leo Bruggeman af. Zij maakten plaats voor Eva Westerhoff, Dennis Hoogeveen, Annemieke van Kampen en Mariëtte Booij. Mark Bunck nam opnieuw zitting in het bestuur.

6

Het nieuwe bestuur wil een professionele organisatie opzetten met als kernactiviteiten: informatie, lotgenotencontacten, belangenbehartiging en dienstverlening. De slogan van het nieuwe bestuur is: ‘Samenwerken, eenheid in verscheidenheid’. Deze slogan is niet zomaar gekozen. Binnen de Dovenwereld is er ontzettend veel diversiteit. Door technologische ontwikkelingen zijn deze alleen maar groter geworden. Het nieuwe bestuur kijkt naar de overeenkomsten om zo te voorkomen dat door versnippering een krachtige stem verloren gaat.

V.l.n.r achter: Dennis Hoogeveen, Alice van der Garde, Benny Elferink en Leo Bruggeman. V.l.v.r. voor: Annemieke van Kampen, Eva Westerhoff, Mariëtte Booij en Mark Bunck. Het vernieuwen van Dovenschap, inclusief de bestuurswisseling wordt ook wel eens aangeduid met Dovenschap 2.0. In deze nieuwe versie maken we meer gebruik van vrijwilligers, die op een autonome basis kunnen werken aan onderwerpen waar Dovenschap verantwoordelijk voor is, zoals tolkenvoorziening, gebarentaalerkenning, etc. We maken meer gebruik van vrijwilligers, want het wordt steeds lastiger voor het bestuur om alles zelf te doen. Hiervoor werd er een nieuwe structuur ontworpen, die langzaamaan wordt ingevoerd.

1.7 Instellingssubsidie en inkrimping van het bureau In 2013 ontving Dovenschap 36.000 EUR aan instellingssubsidie. Dit is 30% ten opzichte van het ‘oude’ bedrag (niveau 2010). Dat betekent dat Dovenschap opnieuw heeft moeten bezuinigen. Dit hebben we gedaan door nog minder menskracht op het bureau. En door taken over te laten aan de vrijwilligers en de bestuursleden. Er is hierbij helaas ook gesnoeid in het aantal taken.

1.8 Samenwerking en krachtenbundeling met JongerenCommissie Waar in 2012 nog werd gekozen voor een meer intensieve samenwerking met de JongerenCommissie, wat o.a. uiting had in de invulling van een kwaliteitszetel van de JongerenCommissie (in de persoon van Splinter van Schagen) in het bestuur van Dovenschap, kwam hier in de tweede helft van 2013 een einde aan. In goed overleg besloten de besturen van Dovenschap en de JongerenCommissie niet langer gebruik te maken van de kwaliteitszetel.

1.9 Projectsubsidie In 2013 werd er, onder leiding van projectleider Casper van der Velde, gewerkt aan het project Kwaliteitscriteria tekst- en beeldtelefoonbemiddelingsdiensten, in de wandelgangen Kwaliteit TeleTolk (KTT). Dit project loopt tot en met mei 2014. Meer informatie over het project kunt u lezen in hoofdstuk 2, paragraaf 2.2.3.

7

1.10 Verhuizing De zeven belangenorganisaties voor doven en slechthorenden, alsmede de KNDSB, zijn begin september verhuist naar een nieuwe locatie. We zijn in Houten gebleven, maar betrokken een pand net aan de andere kant van het spoor. Ons nieuwe bezoekadres is: Randhoeve 221, 3995 GA Houten. Ons postadres blijft ongewijzigd. Dovenschap deelt een kamer met de JongerenCommissie en de KNDSB.

8

2. Samenwerking belangenorganisaties doven en slechthorenden

2.1 Federatie samenwerkingsverband In 2012 zijn we met de Molenorganisaties een project gestart om onze samenwerking om te zetten in een federatie. In december 2012 is daartoe door alle zeven organisatie een intentieverklaring ondertekend. Om het project federatievorming procesmatig goed te sturen en beheersen is een projectorganisatie Federatievorming Molenorganisaties in het leven geroepen, bestaande uit een stuurgroep, een projectgroep en zes werkgroepen, te weten de Werkgroep Financiën, de Werkgroep Zeggenschap en Formele Afspraken, de Werkgroep Communicatie en Federatienaam, de Werkgroep Eenheid/diversiteit, de Werkgroep Personele inzet en de Werkgroep Leden/contacten. Tijdens de diverse overleggen en vergaderingen hebben verschillende vrijwilligers zich ingezet in de projectgroep en de werkgroepen. Tijdens dit proces is echter gebleken dat het spoedig samengaan in één formele federatie vooralsnog een brug te ver is. We constateerden dat we nog niet tot een federatievorm konden komen, waarin ieders identiteit voldoende gewaarborgd bleef, we ieders kwaliteit van werken en professionaliteit konden behouden en ook nog eens punten konden bereiken op efficiency en kostenbesparing. Zoals de meesten van jullie waarschijnlijk wel weten hebben we daarom besloten om vooralsnog krachtig te blijven investeren in de huidige samenwerking, waarbij we blijven kijken hoe we onze samenwerking in de toekomst zo kunnen versterken dat we voor de buitenwereld steeds meer een herkenbaar gezamenlijk 'merk' vormen.

2.2 Projecten Samenwerking tussen de belangenorganisaties voor doven en slechthorenden vond ook op projectniveau plaats. In 2013 werd er samengewerkt aan zeven projecten m.b.t. ondertiteling (SOAP!), telecommunicatie (Signaal), tolkvoorziening, audiologische hulpmiddelen, CI (OPCI), zorg en onderwijs, binnen een overkoepelend SamenSterk project. Ook de projecten Grow2Work en Kwaliteit TeleTolk werden in gezamenlijk overleg uitgevoerd.

2.2.1 SamenSterk De zeven organisaties van doven en slechthorenden streven er naar dat mensen (kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen) met een auditieve beperking of een taalontwikkelingsstoornis (TOS, voorheen ‘ESM’) sterker kunnen staan in de maatschappij, de zorg en maatschappelijke ondersteuning; optimaal gebruik kunnen maken van de (keuze)mogelijkheden wat betreft voorzieningen en audiologische hulpmiddelen; en op die manier als volwaardig burger deel kunnen nemen aan het brede maatschappelijk verkeer. Het project Samen Sterk bundelt de krachten van de zeven participerende organisaties: Dovenschap, FODOK, FOSS, JongerenCommissie, NVVS, SH-Jong, Stichting Plotsdoven. NVVS fungeert als penvoerder en coördinator van dit ‘voucher’-project, gesubsidieerd door Fonds PGO. Het project loopt drie jaar en is gestart in 2013. Centraal in dit project staat het systematisch in kaart brengen van ervaringen van mensen uit onze doelgroep – om deze ervaringen vervolgens te vertalen naar aanbevelingen voor verbeteringen in maatschappij, hulpmiddelenverstrekking, onderwijs en zorg – om deze

9

aanbevelingen vervolgens in te zetten in het bijdragen aan kwaliteitsverbetering en empowerment – om de resultaten van deze acties opnieuw te monitoren aan de hand van de ervaringen van mensen met de (nieuwe, aangepaste) situatie – om deze ervaringen vervolgens te vertalen naar aanbevelingen voor verdere verbeteringen etc. Deze cyclus van kwaliteitsverbetering vanuit cliëntperspectief komt (in verschillende vormen en tijdspaden) in elk beleidsterrein binnen dit project terug. Het project SamenSterk is opgebouwd uit zeven deelprojecten: 1. Ondertiteling 2. Telecommunicatie 3. Tolkvoorzieningen 4. Audiologische hulpmiddelen 5. CI 6. Zorg 7. Onderwijs Een selectie van resultaten in 2013: • gezamenlijk Meldpunt Tolkvoorzieningen op website Dovenschap; • lobby voor behoud specialistische tolkvoorzieningen bij overgang naar WMO; • eerste versie publiekstekst rapport kwaliteitscriteria voor ondertiteling; • lobby voor correcte invoering Total Conversation bij introductie nieuwe

bemiddelingsdienst van KPN-teletolk; • plan van aanpak en voorbereidingen voor panel van gebruikers van KPN-Teletolk; • Meldpunt Hoortoestelverstrekking op Hoorwijzer.nl, om de invoering van het nieuwe

protocol en vergoedingensysteem te monitoren; • lobby voor verbeteringen in protocolaanpak bij hoorhulpmiddelenverstrekking: helderheid

over (bi)cros, aandacht voor complexe zorgvraag, aandacht voor aanvullende hoorhulpmiddelen, 100% vergoeding voor kinderen;

• focusgroepen opgericht rond CI, rond Zorg en rond Onderwijs; • voorbereidingen voor document met kwaliteitscriteria rond CI; • conceptvragenlijsten opgesteld om in 2014 de ervaringen van ouders en kinderen met

Passend Onderwijs te kunnen monitoren; • lobby om de WMO voor zintuiglijk gehandicapten centraal geregeld te krijgen; • lijst opgesteld met kwaliteitscriteria voor voorzieningen voor meervoudig gehandicapten

met (ook) een auditieve beperking. Project Samen Sterk, financieel

2013 2014 2015 TOTAAL

UITGAVEN realisatie begroot realisatie begroot realisatie begroot realisatie begroot

Personele kosten

Telecommunicatie 11.211 14.208 0 17.760 0 9.768 11.211 41.736

Ondertiteling 11.636 15.836 0 12.580 0 16.132 11.636 44.548

Tolkvoorziening 6.714 5.920 0 5.032 0 5.920 6.714 16.872

Hoortoestellen 32.714 23.828 0 24.716 0 25.604 32.714 74.148

CI 16.714 17.760 0 21.904 0 10.952 16.714 50.616

Zorg 21.714 25.160 0 21.460 0 22.940 21.714 69.560

Onderwijs 20.714 23.236 0 22.496 0 19.536 20.714 65.268

Totaal personele kosten 121.418 125.948 0 125.948 0 110.852 121.418 362.748

Materiële kosten

Telecommunicatie 731 533 0 533 0 534 731 1.600

Ondertiteling 55 833 0 833 0 834 55 2.500

10

Tolkvoorziening 0 600 0 600 0 600 0 1.800

Hoortoestellen 1.646 167 0 167 0 166 1.646 500

CI 0 2.022 0 2.022 0 2.021 0 6.065

Zorg 0 333 0 333 0 334 0 1.000

Onderwijs 255 500 0 500 0 500 255 1.500

Totaal materiële kosten 2.687 4.988 0 4.988 0 4.989 2.687 14.965

Totale uitgaven 124.105 130.936 0 130.936 0 115.841 124.105 377.713

INKOMSTEN subsidie Fonds PGO 126.000 126.000 0 126.000 0 126.000 126.000 378.000

2.2.2 Grow2work Grow2work is een gezamenlijk project van de landelijke belangenorganisaties van doven en slechthorenden. Eind 2011 werd een subidie toegekend voor het project ‘Grow2work’. Het project loopt tot eind 2014. Inge Doorn en Martin van Been werken samen aan dit project. Met Grow2work willen we dove en slechthorende jongeren helpen met het vergroten van hun kans op werk. Niet door het aanbieden van sollicitatietrainingen of het helpen naar het zoeken van werk, zoals dat bij reïntegratiebedrijven gebeurd, maar door ervaringen van anderen te gebruiken. Via Grow2work kun je op zoek gaan naar een buddy. Een buddy is iemand die net als jij ook doof of slechthorend is én die een baan heeft. Als je esm hebt, zullen we op zoek gaan naar een buddy met esm. Een buddy kan jou ondersteunen in het zoeken naar een baan. De buddy is er voor jou. De buddy kan je meenemen naar zijn/haar werk, zodat je kan meekijken of misschien wel meewerken! Maar met de buddy kan je ook afspreken om te praten over werk. Zet je wel of niet in je sollicitatiebrief dat je doof bent? Zeg je tegen een werkgever dat je graag een schrijftolk wilt, bij de afdelingsvergaderingen? Hoe zoek je aansluiting bij je collega's? Dit zijn allemaal vragen die je zou kunnen bespreken. Leer zoveel mogelijk van de ervaringen van anderen! Dat is wat Grow2work wil bereiken. Naast het inzetten van een buddy, worden e rook bijeenkomsten georganiseerd. In 2013 werden de volgende activiteiten verricht:

• Voeren gesprekken met stakeholders. • Ontwikkelen trainingen voor buddy’s en werkzoekenden. • Het werven van buddy’s en werkzoekenden. • Maken jaarplanning activiteiten. • Voeren kennismakingsgesprekken buddy’s en werkzoekenden. • Het matchen van vraag en aanbod. • Het benaderen van werkgevers. • Organiseren bijeenkomsten. • Ontwikkeling banner. • Deelname bijeenkomsten (Netwerkborrel 100% slechthorend, DenkAnders Debat,

PGO • Support training ‘Arbeid’, PGO Support training ‘Projectmanagement’, LinkedDinner, • ESM-jongeren, Social Media Inspiration Day). • Actief gebruik van sociale media (LinkedIn, Twitter en Facebook).

11

• Schrijven wijzigingsvoorstel voor Fonds PGO. In 2013 opgeleverde resultaten / producten

• · In 2013 hebben 23 werkzoekenden en 12 buddy’s zich aangemeld. • Training voor buddy’s (coachingsvaardigheden). Deze training is ontwikkeld en in

2013 een keer gegeven op 14 september. De geplande bijeenkomst op 2 november werd geannuleerd wegens gebrek aan belangstelling.

• Training werkzoekenden. Dit is een sollicitatietraining van 3 dagen gericht op zicht krijgen op verschillende aspecten rondom solliciteren en beginnen met een baan. Empowerment en inzicht in eigen beperkingen en mogelijkheden staan hierbij centraal. Door gebrek aan aanmeldingen hiervoor is de geplande training niet doorgegaan. Besloten is de training op te knippen in 3 aparte dagen. Deze is gepland in 2014.

• Grow2work heeft de volgende workshops georganiseerd; 2 maart: Themadag FODOK/JC, 30 maart: Meet&Greet bijeenkomst, 28 juni: Zomerborrel, 21 september WereldDovenDag, 23 november: Bijeenkomst Smart & Sexy. De geplande ‘Durftevragen’-bijeenkomst op 5 oktober werd geannuleerd wegens gebrekaan aanmeldingen.

• 7 gesprekken met werkgevers (Gelderhorst, De Verbinding, Zonline, Achmea, GGMD, Microsoft, CNV Jongeren)

• Meerdere (zelf geschreven) publicaties in: Horen, Tolknet, Woord & Gebaar, FODOKFORUM, Nieuwsbrief Dovenschap, FOSS-taal, SH-Jong nieuwsbrief, Ledenblad, Stichting Plotsdoven.

2.2.3 Kwaliteit TeleTolk Het project Kwaliteit TeleTolk levert kwaliteitsvoorwaarden op – of liever: kwaliteitscriteria. Dat zijn duidelijke handvatten voor iedere organisatie die teletolkdiensten gaat aanbieden. De kwaliteitscriteria geven bijvoorbeeld aan wat een gebruiker van een teletolk verwacht. Of hoe volgens de gebruiker bepaalde gesprekssituaties prettig verlopen. De kwaliteitscriteria worden aangeboden aan de overheid en zorgverzekeraars. Die zorgen voor financiering van een teletolkdienst en kunnen dan aangeven waaraan die dienst moet voldoen. Zodat de gebruiker er ook echt wat aan heeft. De kwaliteitscriteria worden ook beschikbaar gesteld voor iedereen die een teletolkdienst wil opzetten. In het eerste kwartaal van 2013 is de pilot uit fase 2 uitgevoerd. Hieraan hebben vele tolkgebruikers en een tiental tolken deelgenomen. Alle testen in de pilot werden in een intervisievorm besproken in de testgroepen nadat de testdeelnemers elk individueel een vragenformulier hadden ingevuld. In de 3e fase van het project (1/4 - 31/8) zijn de testresultaten verwerkt tot een rapport en een document met kwaliteitscriteria dat in klankbordgroepen van respectievelijk tolkgebruikers, gebarentolken en schrijftolken is besproken. De documenten zijn ook gepresenteerd en besproken met de deelnemers uit de klanbordgroep waarin naast belangeorganisaties ook uitvoerders van teletolkdiensten zitting hebben. De stuurgroep heeft begin september de kwaliteitscriteria vastgesteld waarna fase 4 is gestart waarin de resultaten van het project zijn gepubliceerd in diverse media en op enkele bijeenkomsten. Tevens is als onderdeel van het promoten van de criteria de project website grondig verbouwd tot een informatie punt voor tolken, tolkgebruikers en leveranciers van teletolkdiensten. Het project Kwaliteit TeleTolk presenteerde tijdens de WDD de ‘kwaliteitscriteria voor

12

teletolkdienstverleners, teletolken en tolkgebruikers’. In het document worden de kwaliteitscriteria beschreven die volgens de gebruikers nodig zijn om een goede kwaliteit van teletolkdiensten te garanderen. De criteria gaan over welke technische eisen er zijn, maar ook over hoe je teletolken uitvoert en wat er allemaal nog meer voor nodig is om voor de gebruikers een goed functionerende dienst te garanderen. Bent u benieuwd naar de criteria? Ga dan naar de website: www.kwaliteitteletolk.nl. Hier vindt u het volledige document. Pilot resultaten:

• 20 testdagen • 44 verschillende testsituaties • 195 antwoordformulieren • 10 vergadersituaties met tolk op afstand • 8 groepsintervisie-bijeenkomsten. • 3 verdiepingstesten onderwijs, verdiepingstestdag • Onderzoeksrapport, 3 focusgroepbijeenkomsten over rapport, schriftelijke

feedbackronde • Document kwaliteitscriteria Teletolken • Managementproducten: voortgangsrapportages, faseplannen en faserapporten

Er zijn diverse communicatieactiviteiten geweest:

• Diverse artikelen in Horen, Woord en gebaar, Interpress • Publicaties op websites/nieuwsbrief NVVS, Dovenschap, Signaal • Presentatie kwaliteitscriteria op Wereld Dovendag op 21 september 2013 • Presentaties aan beleidsgroep met als deelnemers o.a.: KPN, Menzis, UWV, NVS,

NBTG, Tolknet, Berengroep, Simea, GGMD. Alle resultaten zijn opgeleverd. Alleen de laatste verbeteringen aan de website vinden nog plaats in kwartaal 1 van 2014. Daarnaast zullen de eindrapporten worden opgesteld conform het projectplan. De verwachting is dat het project geen uitloop heeft en 1 mei 2014 zal worden afgerond.

2.2.4 OPCI OPCI staat voor Onafhankelijk Platform Cochleaire implantatie. Het is een samenwerkingsverband van de doven- en slechthorendenorganisaties. OPCI zet zich op verschillende terreinen in om zowel CI gebruikers als mensen die een CI overwegen van informatie te voorzien. OPCI behartigt de belangen van (potentiële) CI gebruikers, geeft voorlichting en verzorgt lotgenotencontact. In 2013 heeft OPCI hard gewerkt aan het realiseren van een nieuwe organisatiestructuur. OPCI bestond uit een OPCI-bestuur, met daarin vertegenwoordigers van de belangenorganisaties. Daarnaast waren er regiocontactpersonen die contact onderhielden met de CI-teams en contactpersoon waren voor de mensen met vragen in die regio. Daarnaast was de Commissie CI vanuit de NVVS actief op het gebied van CI en bestond de behoefte om elkaar te versterken. Een belangrijke reden is tevens geweest om als OPCI hét orgaan te zijn van alles wat zich op het gebied van CI afspeelt. Met name ook bij externe partijen was hierover veel onduidelijkheid. Door één nieuwe slagvaardige organisatie te vormen denken we de mensen met een CI en degenen die dat overwegen beter te kunnen vertegenwoordigen. In oktober 2013 is een startbijeenkomst geweest, waarbij de leden van de Commissie CI officieel toetraden tot OPCI. In de huidige organisatiestructuur is er een stuurgroep, een werkgroep voorlichting en lotgenotencontact en een werkgroep belangenbehartiging. Leden uit de werkgroep belangenbehartiging onderhouden voortaan de

13

contacten met de CI-teams. De werkgroep voorlichting en lotgenotencontact richt zich op het organiseren van bijeenkomsten en het up-to-date houden van de website. OPCI heeft in 2013 haar website geheel vernieuwd. Naast de nieuwe uitstraling, geeft de website veel informatie over CI. Ervaringsverhalen, veel gestelde vragen (FAQ), een forum, informatie over de CI teams, etc. zijn er op te vinden. Ook is de website beter te onderhouden. Met de nieuwe website heeft OPCI de mogelijkheid om gemakkelijker nieuwsbrieven te versturen. Er is een Facebook-pagina gemaakt, naast het reeds bestaande OPCI-forum, waar mensen hun ervaringen kunnen delen en vragen stellen. Het is OPCI in 2012 gelukt een doorbraak te forceren in de jarenlange impasse rondom de vergoeding van bilaterale CI. Medio augustus liet het CVZ weten dat bilaterale CI bij kinderen tot 5 jaar vergoed zal worden. Eind 2013 is bekend geworden op welke manier dit standpunt uitgebreid is voor de groep tweezijdige dove kinderen tussen 5 en 18 jaar. Het CI-ON heeft hiervoor indicatiecriteria ontwikkeld. Wanneer kinderen aan deze criteria voldoen zullen zij in aanmerking komen voor een tweede CI. OPCI heeft in 2012 een onderzoek uitgevoerd naar de verschillen tussen de CI-teams afgerond. Deze vergelijking tussen de CI-teams is toegankelijk gemaakt via de website. OPCI heeft twee bijeenkomsten georganiseerd. Een zeer succesvolle contactdag en een snert-wandeling in Heythuizen (Limburg). OPCI is aanwezig geweest bij de jaarlijkse vergadering van EURO-CIU in Istanbul. In EURO-CIU zijn alle Europese belangenorganisaties voor CI-gebruikers vertegenwoordigd, OPCI is hierbij ook aangesloten. OPCI werkt sinds begin 2013 aan een project waarbij op meer systematische wijze het gebruikersperspectief in kaart gebracht wordt. Dit project maakt deel uit van het SamenSterk-project waarin alle belangenorganisaties voor doven en slechthorenden zijn vertegenwoordigd. OPCI heeft in 2013 meegeschreven aan een tweetal projecten. In September hebben we te horen gekregen dat één van de twee is gehonoreerd. Het project is een samenwerkingsproject met Cochlear, de VU, de Oorgroep en OPCI en zal zich richten op het bedienen van je CI met de mobiele telefoon, voorlichting, revalidatie en probleemoplossing via je tablet of computer. Alles met het doel de bediening van het CI gemakkelijker te maken. Halverwege 2014 zal van start gegaan worden met dit project.

14

3. Internationaal

3.1 Jaarlijkse bijeenkomst EUD in Dublin Alice van der Garde en Eva Westerhoff namen in 2013 namens Dovenschap deel aan de jaarlijkse bijeenkomst van de EUD in Dublin.

3.1.1 EUD De Europese Unie voor Doven (EUD) is gevestigd in Brussel, België. De leden zijn nationale verenigingen van Doven uit 30 Europese landen. Dovenschap is ook lid. De organisatie is erop gericht om op EU-niveau contacten te leggen en te onderhouden met de instellingen van de Europese Unie en ambtenaren. De EUD geeft ook advies aan de Raad van Europa (RvE). EUD is een volwaardig lid van het European Disability Forum (EDF) en is daarnaast lid van World Federation of the Deaf (WFD). De EUD streeft naar gelijkheid in de maatschappij voor alle dove mensen in Europa. De belangrijkste doelstellingen zijn de erkenning van de nationale gebarentalen, empowerment door middel van communicatie en informatie. Plus gelijkheid in onderwijs en werkgelegenheid. De organisatie bestaat uit een bestuur met vijf bestuursleden. Een bureau met een directeur en medewerkers voor media & pr en beleid. In 2013 had EUD 5 stagiaires. De voertaal is Internationale Gebaren (IS) en geschreven Engels. Elk jaar organiseert de EUD een Workshop, Seminar & Algemene Vergadering. Dit jaar was dat van 16 – 19 mei in Dublin, Ierland. Vanuit Dovenschap waren Alice van der Garde en Eva Westerhoff aanwezig. Gastland is het land dat op dat moment voorzitter is van de Europese Unie. In 2014 is dat Griekenland, in 2015 Letland en in 2016 Nederland.

V.l.n.r. Eva Westerhoff en Alice van der Garde

3.1.2 Workshop Op de jaarlijkse EUD workshop waren meer dan 50 afgevaardigden uit de diverse EUD lidstaten aanwezig. De workshop ging dieper in op het beleidsplan voor 2014-2020 en de vernieuwde statuten en het huishoudelijk reglement. Hierover zou later op de Algemene Vergadering worden gestemd. De bedoeling van de workshop was om ingewikkelde onderwerpen toegankelijker te maken voor alle deelnemers. De leden konden meepraten en discussiëren over de nieuwe plannen. Kijk voor een videoverslag op: http://eud.eu/videos.php?action=view&news_id=249

15

3.1.3 Seminar Dit jaar werd de EUD seminar mede georganiseerd door de Irish Deaf Society (IDS). Dit is de Ierse Dovenschap. Het thema was 'Dove burgers in de EU - wat zijn onze rechten'. Het gezamenlijke seminar was gericht op verschillende niveaus van burgerschap, inclusief politieke betrokkenheid, zowel op EU als op landelijk niveau. De opening werd gedaan door Colin Allen, voorzitter van WFD. Europarlementsleden Dr Ádám Kósa (doof) en Emer Costello vertelden over de invoering van het Europese burgerschap zoals vastgelegd in de Verdragen die leiden tot de erkenning van gebarentalen. De dove professor John Bosco Conama gaf een academisch verslag van burgerschap, terwijl Professor Quinn op verschillende manieren uitleg gaf over het VN-verdrag voor mensen met een handicap (UNCRPD). Elaine Grehan vertelde over alle activiteiten van de IDS. EUD directeur Mark Wheatley sloot het seminar af door het geven van gedetailleerde informatie en statistieken over de recente enquête met betrekking tot de uitvoering van het VN-verdrag voor gehandicapten. Dovenschap heeft hier ook aan meegedaan. Meer informatie hierover volgt later. Kijk voor een videoverslag op: http://eud.eu/videos.php?action=view&news_id=250

3.1.4 Bezoek aan Deaf Village Op donderdagavond brachten we een bezoek aan Deaf Village Ierland. Dit complex in Dublin, Ierland, biedt een scala aan faciliteiten voor zowel dove als horende mensen. Het management is Doof en de Ierse Gebarentaal (ISL) en Engels worden gebruikt. Deaf Village is een samenwerkingsverband van alle organisaties voor Doven in Ierland. Op hun website staat een mooi citaat: “We zijn een voorbeeld voor anderen en hebben de ambitie om Dove Europeanen te laten geloven dat hun droom om een dorp in hun land te hebben een realiteit kan worden!” Website: http://www.deafvillageireland.ie/news-events/general-news/community-day/

3.1.5 Algemene ledenvergadering Tijdens de algemene ledenvergadering stonden de volgende agendapunten op het programma: � Statutenwijziging � Huishoudelijk reglement wijziging � Bespreken jaarverslag + jaarrekening 2012 � Bespreken beleidsplan 2013-2020 � Bespreken werkplan + begroting 2014 � Ingediende moties � Standpunten internationale gebarentaal + onderwijs � Bestuursverkiezingen : bestuur 2013-2017

3.1.6 Bestuursverkiezingen Tijdens de algemene ledenvergadering werd een nieuw bestuur gekozen. EUD's nieuwe voorzitter is dr. Markku Jokinen uit Finland. De voormalige World Federation of the Deaf (WFD) voorzitter wordt ondersteund door de vice-voorzitter uit Italië: dr. Humberto Insolera. De overige bestuursleden zijn: Louise "Lolo" Danielsson uit Zweden, Alfredo Fernández Gómez uit Spanje, en dr. Gergely Tapolczai uit Hongarije.

16

v.l.n.r.: Markku Jokinen, Humerto Insolera, Loise Danielsson, Gergely Tapolczai, Alfredo Gómez Fernández De voorzitter werd verkozen met een meerderheid van 56% van de stemmen door afgevaardigden uit 28 verschillende landen. Voor de eerste keer werd de volledige verkiezing live uitgezonden via web stream en gevolgd door meer dan 100 personen in Europa en de wereld. Dit was een stap naar het meer toegankelijk maken van de EUD bestuursverkiezingen, inclusief en transparant, waardoor het politieke proces dichter bij alle Dove burgers komt. Kijk voor een videoverslag op: http://eud.eu/videos.php?action=view&news_id=254

3.2 VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking In 2014 staat het ratificeren van het VN Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (UNCRPD) door de Nederlandse regering hoog op onze agenda. In het VN-verdrag staan namelijk vijf verschillende artikelen die expliciet het gebruik van een gebarentaal aanbeveelt en de dovencultuur wordt erkend als een aparte cultuur. Een belangrijk verdrag dus! Dit verdrag gaan we gebruiken om een langgekoesterde droom in vervulling te laten gaan: de erkenning van de Nederlandse Gebarentaal. In de aanloop naar de ratificering heeft Dovenschap in 2013 extra aandacht besteed aan het VN-verdrag.

17

4. Nationaal

4.1 WereldDovenDag 2013 in Utrecht De WDD 2013 vond plaats in Utrecht. De dag werd georganiseerd de JongerenCommissie. Het thema van de dag was Visuele Verrijking. Het was een zeer geslaagde dag met ongeveer 1100 bezoekers Dovenschap vrijwilliger Menno Harterink maakte op de WDD foto’s van bezoekers. Ga naar onze facebookpagina (www.facebook.com/Dovenschap )en bekijk het resultaat.

4.2 Jaarprijs Traditiegetrouw werd op de WDD de Jaarprijs Dovenschap uitgereikt. Gelukkige winnaar van dit jaar was: Benny Elferink. De Jaarprijs Dovenschap is bedoeld voor personen (maar ook groepen of organisaties) die zich gedurende een groot aantal jaren inzetten voor de Dovenwereld. De ontvanger heeft daarmee een buitengewone bijdrage geleverd aan de Dovengemeenschap. De Jaarprijs Dovenschap kan gezien worden als bedankje namens ons allemaal en tevens als blijk van waardering voor het vele werk dat is verzet. Benny Elferink is oud-voorzitter van Dovenschap en zet zich al jaren op verschillende manieren in voor de Dovenwereld. Hij is daarmee een zeer terechte winnaar. We willen hem daarom nogmaals van harte feliciteren en bedanken voor zijn werk.

18

5. Belangenbehartiging Dovenschap behartigt op verschillende terreinen de belangen van dove Nederlanders. De belangenbehartiging vindt onder andere plaats binnen de terreinen: arbeid, dienstverlening, onderwijs, tolkvoorzieningen en allochtonen.

5.1 Cliëntenparticipatie De cliëntenorganisaties in het veld van doven en slechthorenden hebben in 2007 met de zorgaanbieders (o.a. de GGMD, de Gelderhorst en Kentalis) een overeenkomst gesloten tot het maken van een gezamenlijk "Manifest". Met dit Manifest willen zij de overheid, politiek en maatschappelijke organisaties de volgende twee punten duidelijk maken:

• behoud van categorale dienstverlening aan doven en slechthorenden. • versterking van cliëntenparticipatie.

5.1.1 Verbinden Vernieuwen Mede door afbraak van de AWBZ dienen de zorg- en dienstverleningsfuncties aan doven en slechthorenden overgeheveld te worden naar WMO en Zorgverzekeringswet. Omdat deze functies binnen ons werkveld nog niet duidelijk zijn, heeft SIAC het project Verbindend Vernieuwen opgezet om deze ontwikkelingen in de komende jaren goed te begeleiden. Vanuit de belangenorganisaties voor doven en slechthorenden is Dovenschap samen met FODOK en FOSS betrokken. Daarbij heeft Dovenschap zitting in de bestuurlijke overleggen met de directies van VWS, SIACVIVUS en Oogvereniging. Vanuit de CvZ is er een advies – waaraan we mee hebben gewerkt – gekomen:

- behandeling naar ZVW - Begeleiding (woonbegeleiding en dagopvang voor dove ouderen) en de

tolkvoorziening in de leefsituatie worden overgeheveld naar de WMO. Hierbij hebben we meteen geëist dat hierover landelijke afspraken komt.

Ook de besteding van jaarlijks samen ruim 4 miljoen euro voor de expertisefunctie aan de instellingen Kentalis, Auris en NSDSK zal ongetwijfeld worden herzien. Hiervoor is er een programmaraad onder leiding van prof. Harry Knoors (Kentalis) opgezet, waarin Dovenschap samen met FODOK en FOSS is vertegenwoordigd. Na aandringen van Dovenschap is er steeds meer aandacht gegeven aan onderzoeken over dove volwassen, met name beeldcommunicatie van dove ouderen bij de Gelderhorst en opvoedingsproblemen van dove ouders van horende kinderen. De visie van Dovenschap is dat deze expertise behouden moet worden, maar dan vanuit een ander perspectief, namelijk door stimulering van zelfredzaamheid in plaats van overmatige zorg. Verder zouden de onderzoeken ook buiten bovengenoemde drie instellingen mogelijk moeten zijn, bijvoorbeeld de Universiteit van Amsterdam of Hogeschool Utrecht lectoraat Dovenstudies. Hierover hebben de belangenorganisaties van doven, slechthorenden en TOS (nieuwe benaming voor ernstige spraak- en taalmoeilijkheden, ESM) in december een brief met voorstellen voor een andere structuur van deze expertisefunctie gemaakt, die in 2014 verder besproken zal worden. Ondertussen nam Kentalis Academy het initiatief voor een aantal onderzoeksvoorstellen voor dove volwassen (literatuurstudie naar de positie van dove volwassenen en leesbevordering voor dove volwassenen). Dovenschap is Kentalis Academy erkentelijk voor deze lichte koerswijziging.

5.1.2 Overheveling begeleiding naar WMO Zoals eerder vermeld, heeft de CvZ in juni geadviseerd de begeleiding van dove ouderen te overhevelen naar WMO. Vanuit de belangenorganisaties is er een brief gestuurd naar de staatssecretaris van VWS dat dit landelijk geregeld moet worden. Na een aantal gesprekken, die moeizaam zijn verlopen, met ambtenaren van VWS, heeft VWS besloten om het

19

onderzoeksbureau Significant in te schakelen om uit te zoeken naar de vormgeving van mogelijke landelijke inkoopafspraken. In 2014 zal duidelijk worden wat er gaat gebeuren.

5.1.3 Stuurgroep GGZ-dovenhulpverlening Dovenschap neemt deel aan de stuurgroep GGZ-dovenhulpverlening. In 2013 vond er minder overleg plaats door minder samenwerking tussen de GGZ-instellingen. De Molenorganisaties zijn hierin teleurgesteld. We zullen de ontwikkelingen kritisch blijven volgen.

5.1.4 Overleg GGMD Dovenschap heeft in 2013 geregeld overlegd met de directie van de GGMD. Daarbij werd gesproken over de volgende onderwerpen: cliëntenparticipatie, behoud van categorale dienstverlening in het licht van de overheveling van begeleiding naar WMO en expertisebekostiging / programmaraad

5.2 Tolkenvoorziening Al ruim 30 jaar is de tolkenvoorziening binnen de Dovengemeenschap een essentiële voorziening voor optimale communicatie tussen doven en horende medeburgers. Dankzij deze voorziening zijn doven als gelijkwaardige burgers in staat te participeren in de samenleving en ze zijn meer zichtbaar naar de buitenwereld toe. Dit jaar is er in het bijzonder aan de volgende thema’s aandacht besteed:

5.2.1 Verandering regelgeving Dovenschap zit als vertegenwoordiger van dove tolkgebruikers in verschillende overlegsituaties met VWS, SZW, OCW, Menzis, UWV en Tolkenland. Tolken Nederlandse Gebarentaal zijn de belangrijkste hulpmiddelen in het toegang krijgen tot informatie, met name gesproken informatie. Dovenschap ziet er steeds op toe dat de tolkenvoorziening op een rechtvaardige manier wordt uitgevoerd, zonder dat dove klanten in hun deelname aan gesprekssituaties er op achteruit gaan. Dit jaar zijn er een aantal belangrijke veranderingen. Leefsituatie Zoals eerder is vermeld, heeft CvZ het ministerie van VWS geadviseerd om de tolkenvoorziening over te hevelen naar WMO. Op zich is dit redelijk, want dan wordt deze voorziening uit de medische hoek gehaald. Meteen heeft Dovenschap hierover voorwaarden gesteld; over de 30 leefuren, de hardheidsclausule, e.d. In december was Dovenschap aanwezig bij de rondetafelconferentie met de vaste Kamercommissie van VWS om nog eens te benadrukken dat een landelijke regeling belangrijk is. Als gevolg hiervan heeft een aantal Kamerleden over deze punt gedebatteerd met de staatssecretaris van VWS. Hij heeft in het debat van 18 december duidelijk aangegeven dat deze voorziening een landelijke regeling blijft. Voor ons is dit een mooie stap. Werksituatie Volgens de Participatiewet zullen werkvoorzieningen, waaronder de tolkenvoorziening, overgeheveld worden naar de gemeenten. Kwetsbare werknemers, met name Wajongers, langdurige werklozen en WSW’ers, zullen onder deze wetgeving vallen. Door onze druk op het ministerie van SZW heeft deze besloten om deze voorziening samen met WMO te laten lopen. Aangezien dat laatste landelijk geregeld zal worden, hebben we er vertrouwen in. Onderwijssituatie

20

Voor de onderwijssituatie besloot het ministerie van OCW, in kader van Passend Onderwijs, de tolkenvoorziening van de basis- tot en met MBO-onderwijs, over te dragen aan onderwijsinstellingen zoals Kentalis. Samen met FODOK was Dovenschap betrokken bij een aantal gesprekken met Siméa en een adviseur, die belast is met het opstellen van een businessplan voor deze tolkenvoorziening. Aan de hand van dit businessplan heeft Siméa besloten nog geen verantwoordelijkheid te kunnen dragen over deze voorziening. In september heeft een overleg met het ministerie van OCW over dit businessplan plaatsgevonden. We hebben in dit overleg nog eens benadrukt dat ons betrokkenheid op grond van jarenlange kennis en ervaringen groter moet zijn. Dat geldt ook voor de nodige kostenbeheersing, omdat de kosten volgens OCW de laatste jaren snel zijn gestegen. Om hierover te te kunnen praten, hebben we van het OCW om duidelijke cijfers gevraagd. Deze konden ze tot heden niet verstrekken. Voor ons was een belangrijk punt dat dove kinderen, die steeds meer reguliere onderwijs volgen, ook verbonden moeten blijven met de onderwijsinstellingen i.v.m. de affiniteit met de Dovencultuur, NGT-omgeving e.d. Om een goede basis te hebben voor onze betrokkenheid hebben we met FODOK een toezichthoudend model afgedwongen in plaats van advies. Verder blijven we ons inzetten voor aantal manco’s binnen tolkvoorziening, met name voor:

• Studerende 30-plussers • WSW-medewerkers • ZZP’s (Zelfstandigen zonder personeel) en • Deelparticipatie

Deze punten zijn door grote veranderingen voorlopig geparkeerd. Voor studerende 30-plussers heeft Dovenschap, met behulp van vrijwilligers Pieter Vergeer en Arno Roeleveld, een lobbyactie ondernomen. Samen hebben we een aantal brieven verstuurd naar het ministerie van OCW, de CG-Raad en stichting Handicap en Studie.

5.2.2 Bewustwording tolken Nog steeds maken veel te weinig dove mensen gebruik van tolkuren bij tolksituaties in hun privéleven of werksituaties. Dit heeft als gevolg dat zij nog steeds onvoldoende communiceren met horende mensen. Dovenschap vindt het haar taak om te zorgen dat deze dove mensen begrijpen wat de voordelen zijn van een erkende gebarentolk zodat zij alsnog tolkuren gaan aanvragen. Daarnaast vinden wij het belangrijk dan men zich bewust is van zijn of haar positie als tolkgebruiker. Om onze achterban te informeren werd op onze website elke maand in “Tolknieuws Dovenschap” verteld over diverse onderwerpen. Met het nieuwe bestuur en onvoldoende resources is dit tolkennieuws voorlopig geparkeerd. Middels het meldpunt tolkenvoorziening gaf Dovenschap antwoorden op vragen en boden we ondersteuning aan bij problemen. In totaal behandelden we in 2013 meer dan 30 zaken. Vragen en opmerkingen die bij het meldpunt binnenkwamen gingen onder andere over:

• Afwijzingen van aangevraagde tolkuren • Situaties waarin men géén gebruik mocht maken van een tolk Nederlandse

Gebarentaal (bijvoorbeeld tijdens een examen of op de werkvloer) • Gebrek aan kennis over doven en Gebarentaal in ziekenhuizen waardoor er

verkeerde diagnoses werden gesteld De tolkenvoorziening is een recht waarvoor de dovengemeenschap hard heeft gevochten. Dit is dan ook een voorziening die nauwlettend in de gaten moet worden gehouden aan zowel de overheidskant als de aanbiederkant. Dovenschap heeft hier gedurende het jaar 2013 veel tijd en energie aan besteed, maar de resultaten mogen er zijn: steeds meer doven maken gebruik van de tolkenvoorziening en we zijn een gerespecteerde gesprekspartner met de overheid, het UWV, Menzis Zorgkantoor en diverse andere partijen. We zijn de

21

overheid erkentelijk dat de huidige tolkenvoorziening met een aantal veranderingen nog redelijk gespaard worden van de bezuinigingen.

5.2.3 Viering 25 jarig bestaan tolkvoorziening In verband met het 25-jarig bestaan van de tolkvoorziening in 2013 heeft Dovenschap aan Tolknet voorgesteld om dit te vieren. Dit jaar hebben Dovenschap en Tolknet tijdens een aantal bijeenkomsten gesproken over de te organiseren activiteiten. Hoogtepunt van de viering was het symposium “Communicatie: een bestaansvoorwaarde”, welke op 12 april 2013 heeft plaatsgevonden met veel interessante sprekers.

5.3 Doven Allochtonen Front (DAF) Dovenschap heeft verschillende doelstellingen, waaronder één doelstelling in het bijzonder te maken heeft met Dove allochtonen. Dovenschap heeft gemerkt dat er een kloof is tussen Dove allochtonen en Dove autochtonen in Nederland. Deze kloof willen we graag verkleinen. Het liefst hebben we helemaal geen kloof. Dove allochtonen zijn immers niet anders dan andere Doven in Nederland. Daarom wil Dovenschap graag Dove allochtonen helpen met de participatie in Nederland. Dovenschap ziet het liefst dat alle doven in Nederland de toegankelijkheid hebben voor alle mogelijkheden en diensten in Nederland. Een andere wens van Dovenschap is dat ook Dove allochtonen de ruimte krijgen om hun eigen cultuur en godsdienst te kunnen uiten. Hoe wij dat precies vorm willen geven? Bijvoorbeeld door workshops te geven, een cultuurdag te organiseren of een traditioneel feest te houden. Om onze doelstelling te realiseren, is er in 2013 een werkgroep opgericht: Dove Allochtonen Front, afgekort DAF. De leden van DAF hebben als doel Dove allochtonen meer te betrekken in de Nederlandse Dovengemeenschap, zodat ze zich kunnen ontwikkelen zoals andere Doven in Nederland. De eerste stap van de werkgroep was gemotiveerde en gedreven mensen te vinden die mee willen doen in de werkgroep. Deze stap is geslaagd: de werkgroep bestaat nu uit 7 mensen. Deze zeven mensen zetten zich in voor participatie van Dove allochtonen in Nederland. In 2013 is de werkgroep 10 keer bijeen gekomen. Het is in 2013 niet gelukt om externe donaties en subsidies binnen te halen. DAF was aanwezig op de WereldDovenDag. Tijdens deze dag werden o.a. posters en flyers uitgedeeld, mondelinge informatie gegeven over DAF, interviews afgenomen, e-mailadressen van dove allochtonen / autochtonen verzameld. Ook kon men Turks brood met Turkse yoghurt en Iraakse koekjes proeven. In eerste instantie was het de bedoeling om op 26 oktober een Intercultureel festival te organiseren. Dit is later verschoven naar 9 november. Vanwege omstandigheden ging het ook op die datum niet door, waardoor de werkgroep heeft besloten het Intercultureel Festival te verplaatsen naar 2014.

5.4 DOS Werkgroep DOS is in 2004 opgericht naar aanleiding van het WFD-congres in Canada, 2003. DOS is opgericht als werkgroep van Dovenschap. Toen het eerste Surinameproject werd georganiseerd in 2007 is DOS ook aangesloten als werkgroep bij de

22

Jongerencommissie in verband met de doelgroep van het project: dove jongeren. Sindsdien is DOS een werkgroep van zowel de Jongerencommissie als Dovenschap. In 2013 heeft DOS zich met verschillende activiteiten bezig gehouden. De belangrijkste activiteit was het organiseren van de jaarlijkse DOS-dag die in Gelderhorst, Ede, werd gehouden. Wederom werd het een succes met een gastspreker uit Denemarken; Kasper Bergmann. Hij kwam vertellen over duurzame ontwikkelingssamenwerking, dit was ook het thema van deze DOS-dag. Naast lezingen waren er ook verschillende stands van organisaties die zich bezig houden met vrijwilligerswerk of ontwikkelingssamenwerking voor doven in het Zuiden. In totaal hebben 60 mensen deze dag bijgewoond. Verder heeft DOS zich voornamelijk bezig gehouden met het afronden van de DOS-dvd. In 2011 zijn we met het DVD-project begonnen op het WFD-congres in Zuid Afrika. Vervolgens hebben we verspreid over twee jaar diverse mensen geïnterviewd; Nederlanders met ervaring in vrijwilligerswerk in het buitenland en Afrikaanse doven die Nederland bezochten. Eind 2013 is de DVD gemonteerd. In 2014 zal DOS zich bezighouden met het verspreiden van deze DVD. Verder hebben we ons netwerk onderhouden, voornamelijk via de e-mail vragen beantwoord en contacten gelegd met diverse projecten en organisaties. Tijdens de DOS-dag is een deel van dit netwerk aanwezig geweest en we hebben ervaringen uitgewisseld. Ook is DOS actiever geworden via social media, er is een Facebookpagina gestart en inmiddels zijn er 116 likes.

23

6. Overige activiteiten

6.1 Alpha – Meerwaarde project door Radboud Universiteit Een paar jaar geleden verscheen een boekje met de titel ‘Lexicon van de gebarentaalwetenschap’. Dit boekje is geen lexicon in de zin van een woordenboek, maar meer een soort mini-encyclopedie. Allerlei termen die met taalkunde en gebarentaal te maken hebben worden er uitgelegd. Het boekje is vooral geschikt voor studenten, bijvoorbeeld aan de tolkenopleiding. Onderzoekers van het Alpha – Meerwaarde project door de Radbout Universiteit vroegen zich af waarom er eigenlijk niet zo’n boekje bestaat speciaal voor doven zelf. Of beter nog: waarom is er geen website die in gebarentaal taalkundige kennis over gebarentaal uitlegt? Omdat de website nog niet bestond is deze nu gemaakt. De website is te vinden via: http://www.gebareninzicht.nl/. In de loop der jaren wordt hij langzaam uitgebreid met nieuwe onderzoeksresultaten, en bijbehorende lexicon-items. Dovenschap verleende haar medewerking aan de Radboud Universiteit bij de totstandkoming van het Alpha – Meerwaarde project.

6.2 Partnerschap Dovenschap en Zonline Vrijdag 22 november 2013 tekenden Eva Westerhoff en Roebyem Anders, directeur en mede-oprichter van Zonline voor een bijzonder partnerschap. Dovenschap streeft naar een maatschappij waarin doven als zelfbewuste mensen dezelfde rechten en mogelijkheden hebben als iedereen. Zonline, Social enterprise en aanbieder van zonnesystemen, speelt hier op in en vindt dat doven en slechthorenden gehoord moeten worden door plekken op de werkvloer te creëren en hen aan te spreken via zonline.nu door middel van gebarentaal en ondertiteling. Zonline doneert voor elke nieuwe klant die zich aanmeldt via dovenschap.nl een bedrag van 100 euro aan Dovenschap. Daarnaast kunnen dove en slechthorende klanten van Zonline een jaar lang gratis lid worden van Dovenschap. Lees meer over Zonline, de samenwerking met Dovenschap en aanpak voor doven en slechthorenden op www.zonline.nu.

6.3 Dovenpanel Het Gebarencentrum heeft in samenwerking met Dovenschap in 2005 een dovenpanel voor de journaals opgezet. Dat Dovenpanel functioneert nu nog steeds en komt 3 keer per jaar bij elkaar. In het Dovenpanel zitten ‘gewone’ dove kijkers (geen docenten NGT), jong/oud uit verschillende regio’s die regelmatig de ochtendjournaals zien en commentaar geven op de begrijpelijkheid van de journaals en alle factoren die dat beïnvloeden. De kritische opmerkingen en tips van het Dovenpanel worden doorgegeven aan de Journaaltolken, in een aantal gevallen wordt dan extra coaching ingezet. En in het verleden heeft het er zelfs ook eens toe geleid dat een journaaltolk stopte met tolken omdat de kwaliteit na veel coaching toch onvoldoende resultaat bood. Dit is overigens altijd in goed overleg met de tolk gebeurd. De samenstelling van het Dovenpanel wordt ook regelmatig gewisseld.

24

7. PR en voorlichting

De achterban blijft de belangrijkste factor binnen Dovenschap. De leden hebben de laatste stem binnen het Dovenparlement. Het bestuur luistert graag naar de achterban en probeert wensen van de achterban, de leden, uit te voeren, mits het toelaatbaar is.

7.1 Website, Facebook en Twitter De website en de Nieuwsflits hebben in 2013 hun rol als nieuwskanaal weten te behouden. Daarnaast was er ook aandacht voor Facebook en Twitter. Steeds meer mensen weten ons via één van deze kanalen te vinden.

7.2 Nieuwsflits De Nieuwsflits blijft een belangrijke rol spelen binnen de directe informatievoorziening aan onze leden, Aangesloten Organisaties, donateurs en overige belangstellenden. In 2013 zijn er 29 Nieuwsflitsen rondgestuurd. De Nieuwsflits bevat actueel, leuk en urgent nieuws, welke bij het bureau van Dovenschap is binnengekomen. De Nieuwsflits wordt verstuurd naar al onze leden en donateurs. Via de Aangesloten Organisaties vindt het zijn weg naar nog meer mensen. Hierdoor bereikt de Nieuwsflits veel mensen. Vanwege de positieve reacties op de Nieuwsflits gaan we ook in 2014 door met het maken en verzenden van de flits. In het kader van het Dovenparlement werden 11 speciale Dovenparlementflitsen uitgegeven. Via deze flitsen werden leden en Aangesloten Organisaties op de hoogte gehouden over het Dovenparlement.

7.3 Themabijeenkomsten Dovenschap organiseerde in 2012 en 2013 een aantal bijeenkomsten rondom het thema Audisme (discriminatie van dove mensen). Gera Vonk-Huisjes bezocht Groningen, Leeuwarden, Gorinchem, Zoetermeer, Rotterdam, Utrecht, Amsterdam, en een aantal leden van de NCBD. Per bijeenkomsten waren er ongeveer 45 deelnemers aanwezig. Vanuit het project is een film ontwikkeld getiteld Audisme. Audisme is een film waarin dove mensen elkaar hun ervaringen met audisme vertellen. Audisme gaat over discriminatie van doven en slechthorenden. Aan de hand van verschillende opnames is er een basisfilm gecompileerd. Daarin vertellen drie dove mensen over hun ervaringen en oplossingen. De kracht van dit project is dat het om een groeifilm gaat. Tijdens een bijeenkomst over audisme wordt een statief met camera neergezet waar bezoekers voor de lens hun eigen verhaal kwijt kunnen. Deze verhalen worden toegevoegd aan de basisfilm. Zo ontstaat een film van dove mensen zelf waarin de eigen ervaringskennis wordt vastgelegd en verspreid. Uiteraard is de voertaal in de film de eigen taal van doven namelijk de Nederlandse Gebarentaal. Het kijken naar de film levert inzicht op voor horende mensen, studenten aan beroepsopleidingen, professionals en politici in hoe doven en slechthorenden worden uitgesloten en de negatieve effecten van bestaande beleid voor dove mensen. Op vele plaatsen werd de film getoond, werd er over gediscussieerd, belangstelling werd getoond en er waren berichten dat ze begrip toonden. Dit project werd eind februari 2013 voor het laatst getoond en daarmee is dit project met een geweldige resultaat afgesloten.

25

8. Ledenadministratie en ledenwerving

8.1 Persoonlijke leden en donateurs Op 1 januari 2013 had Dovenschap 695 leden en 39 donateurs. Gedurende het jaar kwamen hier 11 nieuwe leden bij en vertrokken er 79 leden, waarvan 74 leden zich hebben afgemeld en 5 leden zijn overleden. Er kwamen geen nieuwe donateurs bij in 2013, wel vertrokken er 4 donateurs. Dit bracht de eindstand op 31 december 2013 op 616 leden en 35 donateurs. Middels deze weg willen wij onze leden van harte bedanken voor hun steun.

8.2 Aangesloten Organisaties In 2013 waren de volgende organisaties bij Dovenschap aangesloten: Landelijke organisaties Deaf Christian Fellowship (DCF-NL) Handtheater NCBD Roze Gebaar SBNDJ (JongerenCommissie) Welzijnsstichtingen Stichting Clubhuis voor Doven Groningen HoorFriesland SWDD SUDO SWDA SSCRCvD SWEDORO In 2013 het Roze Gebaar en het Handtheater hun lidmaatschap opgezegd. Dit brengt het aantal Aangesloten Organisaties op 31 december op 3 landelijke organisaties en 7 Welzijnsstichtingen.

8.3 Ledenwerving Om de ledenadministratie verder te professionaliseren heeft het bestuur besloten gebruik te gaan maken van het softwarepakket Ledenadministratie Banster, waarin de gegevens van de leden ingevoerd kunnen worden. Tussen 1 november en 31 december zijn alle actuele gegevens van de leden over te zetten naar Banster. Opdat per 1 januari 2014 officieel gebruik gemaakt kan worden van het Banstersysteem.

26

9. Overzichten

9.1 Samenstelling bestuur Dovenschap In 2013 bestond het bestuur van Dovenschap uit de volgende personen: 1e helft 2013 (tot 15 juni 2013) Benny Elferink waarnemend voorzitter Alice van der Garde bestuurslid Mark Bunck penningmeester Leo Bruggeman bestuurslid 2e helft 2013 (vanaf 15 juni 2013) Eva Westerhoff voorzitter Annemieke van Kampen vice-voorzitter Dennis Hoogeveen vice-voorzitter Mark Bunck penningmeester Mariëtte Booij secretaris

9.2 Samenstelling bureau Dovenschap In 2013 bestond het bureau uit de volgende betaalde en vrijwillige medewerkers: Betaalde medewerkers: Rike Baas bureaumedewerker (0,58 fte) Casper van der Velde projectleider KTT Wouter Bolier projectmedewerker KTT Arnoud van Wijk projectmedewerker KTT Vrijwillige medewerkers: Mike Hartzema computerondersteuning Marja de Putter ledenadministratie Annemieke Bouwmeester ledenadministratie

9.3 Werkgroepen van Dovenschap Om zoveel mogelijk te garanderen dat Dovenschap goed op de hoogte is van de belangen van haar achterban heeft Dovenschap interne werkgroepen en stuurgroepen om te zorgen dat de belangen van onze doelgroep zo goed mogelijk worden geformuleerd. In 2013 waren de volgende interne werkgroepen, commissies en stuurgroepen actief: DAF Jessica Pordel (voorzitter), Alice van

der Garde, Saïd Jamal, Ruva Kremers, Serrie Kamerling, Sebastiaan Rusting, Ali-Akbar Shafiee, Nila Struik,

OPCI Paul Elzinga en Arnoud van Wijk Project Federatievorming Alice van der Garde, Eva Westerhoff,

Wim Poort Project Vernieuwing Dovenschap Dennis Hoogeveen, Annemieke van

Kampen, Wim Poort, Johan Wesemann en Eva Westerhoff

SeniOoren Ko ter Linden en Rudi Hietbrink

27

Signaal Stefan Russel en Arnoud van Wijk SOAP! Jan Bloemkolk (t/m 1 maart) en Bert

Smale (vanaf 1 maart) Stuurgroep KTT Benny Elferink, Casper van der Velde,

Gera Horstede / Ruby Jaberg (vanuit NBGT), Gea Duister / Wim Gerbecks / Bert Vaneveld (vanuit NSV), Wim Poort, Mirjam Walraven

Werkgroep Ledenzaken Leo Bruggeman, Rike Baas en Gera Vonk-Huisjes

Werkgroep Tolkvoorzieningen Benny Elferink (voorzitter), Sarah Muller, John Peters, Marieke Rensman en Yfke van der Woude

9.4 Vertegenwoordigingen in externe organisatie Dovenschap werd ook vertegenwoordigd in externe organisaties. In 2013 ging dat om: Bestuurlijk overleg Verbindend Vernieuwen Benny Elferink CG-Raad (Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad) Alice van der Garde College van Advies Tolknet (CAT) John Peters Molen Menzis WWV-overleg Benny Elferink Overleg met Ministerie van VWS over de overheveling begeleiding naar WMO

Benny Elferink

Programmaraad expertisefunctie auditief-/communicatieve beperkingen

Benny Elferink

Raad van Advies stichting Nederlands Gebarencentrum

Alice van der Garde

Raad van Toezicht Stichting Register Tolken Gebarentaal

Sarah Muller

Stichting Nationaal Dovenfonds Annemieke Bouwmeester en Rutger-Jan Savelkoul

Stichting Vrienden van de Dovenwereld Jan Bloemkolk, Benny Elferink en Alexander Bosman

Stichting Vrienden van de Gelderhorst Jan Bloemkolk Stuurgroep GGZ Nederland Benny Elferink Dankzij de vrijwilligers kon Dovenschap haar werkzaamheden realiseren. Vrijwilligers stonden klaar bij de ledenwerving, administratieve werkzaamheden, voorlichting en als deelnemers aan diverse werkgroepen en vertegenwoordigingen. Het hele jaar door waren de vrijwilligers bezig voor Dovenschap. Dovenschap zou niet kunnen functioneren zonder hun inzet en steun. Ook in 2013 werd zwaar op deze mensen geleund. Bezuinigingen maakten de roep om vrijwilligers nog groter. Middels dit jaarverslag danken wij de vrijwilligers enorm voor hun meedenken, meedoen, meevragen, meetellen. Heel hartelijk bedankt!

28

Bijlage 1: Gebruikte afkortingen ANBO Algemene Nederlands Bond Ouderen AZ Ministerie van Algemene Zaken ALV Algemene Ledenvergadering CG-Raad Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad CI Cochleaire Implantatie CVZ College voor Zorgverzekeringen DAF Doven Allochtonen Front DOMIS Meldpunt Dove Mensen in de Samenleving DOS Werkgroep Doven ontwikkelingssamenwerking EL&I (Ministerie) Economische Zaken, Landbouw en Innovatie EUD Europese Unie van Doven FODOK Federatie van Ouderverenigingen van Dove Kinderen FOSS Federatie van Ouderverenigingen van Slechthorende kinderen en kinderen met

spraak-/taal moeilijkheden GGMD Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening GGZ Geestelijke Gezondheidszorg KEGG Koninklijke Effatha Guyot Groep KTT Kwaliteit TeleTolk NFF Nederlands Film Festival NCBD Nederlande Christelijke Bond van Doven NBTG Nederlandse Beroepsvereniging voor Tolken Gebarentaal NGT Nederlandse Gebarentaal NSDSK Nederlandse Stichting voor het Dove en Slechthorende kind NVVS Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden OCW Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen OPCI Onafhankelijk Platform Cochleaire Implantatie PAW Platform Auditief beperkten en Werk PGO (Fonds) Patiënten- en gehandicaptenorganisaties en ouderenbonden ROOS (Stichting) Regionale Omroep Overleg en Samenwerking RTG Stichting Register Tolk Gebarentaal SIAC Stichting Samenwerkende Instellingen Auditief en/of Communicatief Beperkten SOAP! Samenwerkingsverband Ondertitel Alle Programma’s! SW-bedrijven

Sociale werkvoorzieningbedrijven: Bedrijven met medewerkers die een WSW-indicatie hebben

SZW Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen VCP (Project) Versterking Cliënten Positie V&W Ministerie van Verkeer en Waterstaat VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport WDD WereldDovenDag WFD Wereld Federatie van Doven WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning WSW Wet Sociale Werkvoorzieningen