Jaarverslag Bibnet 2011

BibnetBibnetBibnetBibnet jaarverslag 2011jaarverslag 2011jaarverslag 2011jaarverslag 2011

BibnetBibnetBibnetBibnet

Jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag

2011201120112011

Digitale Bibliotheek Vlaanderen krijgt vorm

2011 was een jaar waarin Bibnet belangrijke stappen vooruit heeft gezet.

De belangrijkste stap was de omvorming van het project Bibliotheekportalen. Wat in 2009 begon

als een pilootproject, is in 2011 geland als een structureel samenwerkingsverband tussen Bibnet,

de provincies en de VGC. Daardoor wordt Bibliotheekportalen een strategisch zeer belangrijk

project voor de toekomst van het bibliotheekwerk in Vlaanderen. De samenwerkende partijen

beschouwen het als een kernstuk waarmee we in de toekomst de digitale bibliotheek kunnen

realiseren.

Het succes van het project heeft te maken met de kwaliteit van het opgeleverde werk, de

intensieve samenwerking tussen Bibnet, de teams in de provincies en de softwareleverancier.

Het succes heeft ook te maken met de blijvende innovatie binnen het project, en met de snelheid

waarmee die wordt gerealiseerd. Dit alles is ten slotte ook mogelijk omdat Bibliotheekportalen

steunt op het schaalvergrotingseffect van de provinciale bibliotheeksystemen.

Door deze groei stootte het project ook op zijn limieten. Tot in 2011 werd verder gegaan op het

elan van het pilootproject: met een beperkt aantal mensen in een beperkt aantal teams

samenwerken om zo snel mogelijk resultaat te halen. Resultaat dat kan gepresenteerd worden

als oplossing aan een uitgebreidere groep van betrokkenen. De expliciete koppeling van het

project aan de provinciale bibliotheeksystemen zorgde ervoor dat het debat over het succes of

het falen van de PBS’en ook over Bibliotheekportalen ging. De aanpak van Bibnet en zijn

samenwerking met de provincies en VGC werd op tal van formele en informele momenten kritisch

tegen het licht gehouden.

In dit jaarverslag zult u er verder niets over lezen en daarom melden we het hier: in 2011 werd

heel veel informeel overleg gepleegd om de kwaliteiten van het project te behouden, zij het met

een geoptimaliseerde aanpak. Centraal in deze nieuwe aanpak staat het mede-eigenaarschap

van de lokale bibliotheken en hun besturen in dit project. 2012 moet opnieuw een jaar worden

waarin Bibnet belangrijke stappen vooruit zet, met name het verder uitbouwen van dit mede-

eigenaarschap.

Rik Van de Walle

Voorzitter Raad van Bestuur Bibnet

Maart 2012

Inhoudsopgave

DIGITALE BIBLIOTHEEKDIGITALE BIBLIOTHEEKDIGITALE BIBLIOTHEEKDIGITALE BIBLIOTHEEK VLAANDEREN KRIJGT VOVLAANDEREN KRIJGT VOVLAANDEREN KRIJGT VOVLAANDEREN KRIJGT VORMRMRMRM ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 5555

INHOUDSOPGAVEINHOUDSOPGAVEINHOUDSOPGAVEINHOUDSOPGAVE ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 6666

1.1.1.1. BIBNETBIBNETBIBNETBIBNET ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 9999

2.2.2.2. COLLECTIEBEHEERCOLLECTIEBEHEERCOLLECTIEBEHEERCOLLECTIEBEHEER ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................10101010

2.1. OPEN VLACC: DRAAISCHIJF VOOR GEGEVENS OVER DE COLLECTIES .................................................................. 10 Het Bibliografisch Centrum en haar partners ............................................................................................ 10 Open Vlacc in cijfers .................................................................................................................................... 11 Werkgroepen en documentatie .................................................................................................................. 13 Studiedagen en opleidingen ....................................................................................................................... 15 Luisterpuntbibliotheek ................................................................................................................................ 15

2.2. DE DIGITALE COLLECTIE ............................................................................................................................ 16 Mediargus .................................................................................................................................................... 16 Afbeeldingsserver ........................................................................................................................................ 16 Digileen & Bib.fm ......................................................................................................................................... 17 Fundels ........................................................................................................................................................ 18 Vlaams e-boekplatform ............................................................................................................................... 19 Games .......................................................................................................................................................... 20

2.3. COLLECTIEBELEID .................................................................................................................................... 20 Een sectoraal reflectiemoment collectiemanagement ............................................................................. 21 Bestelsuggesties ......................................................................................................................................... 21 Sprinters....................................................................................................................................................... 22 Interbibliothecair leenverkeer ..................................................................................................................... 22 Etiketten ....................................................................................................................................................... 22

3.3.3.3. PUBLIEKSTOEPASSINGENPUBLIEKSTOEPASSINGENPUBLIEKSTOEPASSINGENPUBLIEKSTOEPASSINGEN ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................23232323

3.1. BIBLIOTHEEK.BE ...................................................................................................................................... 23 Widgets voor je blog of website .................................................................................................................. 23 Analyse gebruik ........................................................................................................................................... 23

3.2. ZOEKEN.BIBLIOTHEEK.BE .......................................................................................................................... 25 DBNL ............................................................................................................................................................ 26

3.3. BIBLIOTHEEKPORTALEN ............................................................................................................................ 26 Samenaankoop ........................................................................................................................................... 26

3.4. OPEN BIB ID ........................................................................................................................................... 27

4.4.4.4. LOKALE PRAKTIJKONTWILOKALE PRAKTIJKONTWILOKALE PRAKTIJKONTWILOKALE PRAKTIJKONTWIKKELINGKKELINGKKELINGKKELING ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................28282828

4.1. 23 DINGEN ............................................................................................................................................ 28 4.2. KENNISKANTOOR ..................................................................................................................................... 29 4.3. DIGITALE PUBLIEKSWERKING ..................................................................................................................... 30 Inspiratiegidsen ........................................................................................................................................... 30 Lokale digiscan ............................................................................................................................................ 31

4.4. DE BIB OP SCHOOL ................................................................................................................................... 31 4.5. CIJFERBOEK CULTUUR .............................................................................................................................. 31 4.6. PUBLIEKE WERKEN.................................................................................................................................. 31 4.7. DIGITALE BIBLIOTHEEK EN HET LOKALE BELEID ............................................................................................ 31 4.8. DE DIGITALE KLOOF .................................................................................................................................. 32 Positioneren bibliotheken ........................................................................................................................... 32 Informatiegeletterdheid .............................................................................................................................. 32 European Congress on E-Inclusion (ECEI11) ............................................................................................. 33

4.9. LOKALE IT-INFRASTRUCTUUR ..................................................................................................................... 34

Samenaankoop licenties ............................................................................................................................ 34 Helpdesk ...................................................................................................................................................... 34

5.5.5.5. ONDERZOEK, SAMENWERKONDERZOEK, SAMENWERKONDERZOEK, SAMENWERKONDERZOEK, SAMENWERKINGSVERBANDEN EN VERINGSVERBANDEN EN VERINGSVERBANDEN EN VERINGSVERBANDEN EN VERDERE DIENSTVERLENINGDERE DIENSTVERLENINGDERE DIENSTVERLENINGDERE DIENSTVERLENING ................................................................................................................................35353535

5.1. EPICS ................................................................................................................................................... 35 5.2. AUTEURSRECHTEN ................................................................................................................................... 35 5.3. NATIONALE SAMENWERKINGSVERBANDEN ................................................................................................... 36 5.4. INTERNATIONALE CONTACTEN .................................................................................................................... 37

6.6.6.6. COMMUNICATIECOMMUNICATIECOMMUNICATIECOMMUNICATIE ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................38383838

6.1. BIBNET.BE .............................................................................................................................................. 38 6.2. FOCUS NIEUWSBRIEF ................................................................................................................................ 38 6.3. ROADSHOWS........................................................................................................................................... 39 6.4. SOCIALE MEDIA ....................................................................................................................................... 40 6.5. VERTEGENWOORDIGING ............................................................................................................................ 41 Presentaties ................................................................................................................................................. 41 Informatie aan Zee ...................................................................................................................................... 42 Publicaties ................................................................................................................................................... 42

7.7.7.7. WERKING WERKING WERKING WERKING BIBNETBIBNETBIBNETBIBNET ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................43434343

7.1. BEHEERSOVEREENKOMST ......................................................................................................................... 43 7.2. PERSONEEL ............................................................................................................................................ 43 Opleidingen .................................................................................................................................................. 44

7.3. RAAD VAN BESTUUR EN ALGEMENE VERGADERING ....................................................................................... 45 7.4. FINANCIËN .............................................................................................................................................. 47 Werkingsmiddelen ....................................................................................................................................... 47 Beschikbaar kapitaal .................................................................................................................................. 47 Afschrijvingen .............................................................................................................................................. 48 Organisatiekosten ....................................................................................................................................... 48 Projectkosten ............................................................................................................................................... 48 Resultaat ...................................................................................................................................................... 48 Netto uitgaven per resultaatsgebied .......................................................................................................... 48 Exploitatie inkomsten .................................................................................................................................. 49

BIJLAGE BIJLAGE BIJLAGE BIJLAGE –––– AFKORTINGEN EN VERKLAFKORTINGEN EN VERKLAFKORTINGEN EN VERKLAFKORTINGEN EN VERKLARINGENARINGENARINGENARINGEN ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................50505050

9

1. Bibnet

Bibnet werd in 2009 opgericht voor de ondersteuning en

uitvoering van het beleid van de Vlaamse overheid bij de

uitbouw van een digitale bibliotheek. Dit gebeurde naar

aanleiding van de wijziging van het decreet op het lokaal

cultuurbeleid onder de vorige Vlaamse regering. In 2010 werd

Bibnet stevig verankerd in het Beleidsplan Cultuur van minister

Schauvliege.

De opdracht voor een bibliotheek blijft overeind: unieke personen bedienen met een toegankelijk

en gevarieerd aanbod. De openbare bibliotheken behouden hun plaats als de meest nabije

(democratische) plek die mensen inspireert en kansen geeft om cultuur en informatie te

ontdekken en te proeven, om iets bij te leren, en indien nodig om hierbij geholpen te worden.

De toenemende digitalisering van media, van interpersoonlijke contacten, van transacties tussen

vraag en aanbod, enz. vraagt wel een fundamenteel andere aanpak. Bibliotheken moeten steeds

opnieuw de kansen grijpen van deze vernieuwingen. Nieuwe manieren om hun publiek aan te

spreken, nieuwe diensten om hen aan te bieden, nieuwe zakelijke modellen om ook betalende

digitale collectie toegankelijk te houden… En ze moeten de tijd vinden om hier mee bezig te zijn.

Bibnet helpt bibliotheken hiermee door een digitale bibliotheek uit te bouwen voor openbare

bibliotheken binnen de Vlaamse Gemeenschap. Een digitale bibliotheek die inzet op de

vernieuwing en versterking van openbare bibliotheken.

Bibnet neemt hierbij vooral die taken op zich die de grootste meerwaarde bieden op Vlaams

niveau. Concreet houdt dit ondermeer in: het realiseren van één grote, veelzijdige collectie voor

de openbare bibliotheek, het creëren van digitale etalages waarmee lokale bibliotheken aan de

slag kunnen, het adviseren in publiekswerking met een bijzondere focus op e-inclusie, en het

optimaliseren van backoffice processen om lokale tijd beschikbaar te maken voor

publiekswerking. Bibnet initieert en onderhoudt hierbij de verbondenheid van bibliotheken met

andere netwerken van professionals die met gelijkaardige thema’s en uitdagingen te maken

krijgen

Bibnet wil er met de digitale bibliotheek voor zorgen dat een openbare bibliotheek haar unieke

meerwaarde behoudt, vernieuwt en versterkt.

- Een openbare bibliotheek die kan beschikken over een brede, rijke en gevarieerde

collectie, naar de normen die aan een hedendaagse collectie worden gesteld. Zowel

fysiek als digitaal. Met een gebruiksvriendelijke en gegarandeerde publieke toegang tot

deze collectie voor persoonlijk gebruik (raadplegen, lenen, lezen, bekijken, beluisteren tot

beleven).

- Een openbare bibliotheek met instrumenten en competenties om haar publiek

voortdurend aan te spreken, diensten en collecties op nieuwe manieren te presenteren

en met elkaar te verbinden, uit te nodigen tot vinden en ontdekken. Om mensen in

vertrouwen kennis te laten maken met nieuwe digitale mogelijkheden, en om hen te

begeleiden en te dynamiseren naar zelfontplooiing en e-inclusie.

10

2. Collectiebeheer

Bibnet organiseert de centrale

catalografie in Vlaanderen: de ontsluiting

van de openbare bibliotheekcollecties in

een centrale databank. Openbare

bibliotheken en hun partners kunnen

voor eigen gebruik over deze

catalografische data beschikken.

Bibnet zet in op de voortdurende

verrijking van de data. Rijke data en

extra informatie over de collectie vormen

de basis voor de ondersteuning van een

rationeel collectiebeleid bij bibliotheken.

Daarnaast werkt Bibnet samen met de

Vlaamse openbare bibliotheken aan de

opbouw van digitale collecties. 1

2.1. Open Vlacc: draaischijf voor gegevens over de collecties

Open Vlaamse Centrale Catalogus (Open Vlacc) is een bibliografisch bestand dat de basis vormt

voor de catalogus in de provinciale en lokale bibliotheeksystemen. Open Vlacc geeft de openbare

bibliotheek een open en rijk catalografisch instrument dat gebruik maakt van geavanceerde

hedendaagse technologie. VCOB (2000-2008) kreeg de opdracht Open Vlacc te realiseren. Bibnet

nam de uitbating van Open Vlacc over in 2009.

Het Bibliografisch Centrum en haar partners

Het Bibliografisch Centrum is het team binnen Bibnet dat de Open Vlacc invoerprocessen

optimaliseert zodat het nut van Open Vlacc voor zowel bibliotheken als publiek verhoogt. Het

Bibliografisch Centrum bewaakt de snelheid en dekkingsgraad van de Open Vlacc databank. Het

centrum heeft een werkplaats in de Stedelijke Openbare Bibliotheek Gent. Het Bibliografisch

Centrum is ook een aanspreekpunt voor de verantwoordelijken van het Provinciaal

Bibliotheeksysteem (PBS). Deze samenwerking zorgt dat de communicatie van, over en aan Open

Vlacc voldoende doorstroomt.

Voor de realisatie van Open Vlacc werkt Bibnet samen met een aantal externe partners.

- LIBIS staat in voor het hosten van de infrastructuur en de technische ondersteuning.

- Voor de invoer doet Bibnet beroep op de zes grootste bibliotheken in Vlaanderen, al sinds

1987 vaste invoerpartners van hun eigen collecties.

- Vlabin-VBC is een tweede pijler voor de Vlacc-invoer. Zij richten zich op een snelle invoer

van boekaankondigingen en recente publicaties van hoofdzakelijk Nederlandstalige

boeken. Ook de nieuwe Daisy-collecties van de Luisterpuntbibliotheek worden door

1 Deze afbeelding en gelijkaardige verder in dit document zijn afkomstig van http://www.flickr.com/photos/fotobib

11

Vlabin-VBC ingevoerd. Met Vlabin-VBC werd ook een proefproject opgestart voor het

toevoegen van korte samenvattingen bij nieuwe jeugdwerken.

- Het Bibliografisch Centrum van Bibnet, de derde invoerpijler van Open Vlacc, staat in voor

de beschrijvingen van websites en games. Door het veelvuldig gebruik van Vlacc-

beschrijvingen in het bibliotheekportalenproject, werd in 2011 veel aandacht besteed aan

catalogusonderhoud en aan de verrijking van beschrijvingen.

- Ondersteunend aan de handmatige invoer zorgt Bibnet voor de import van

metadatabestanden. Voor muziekbeschrijvingen blijven dit de beschrijvingen van de

Centrale Discotheek Rotterdam, voor de Nederlandstalige boekenmarkt de records uit de

Boekenbank van Boek.be. In het voorjaar 2011 werd de samenwerking tussen Bibnet en

Boek.be verruimd. Correcties aan Boekenbankrecords, gemaakt door het Bibliografisch

Centrum, Vlabin-VBC of een Open Vlacc bibliotheek, stromen vanaf februari 2011 ook

terug naar de boekenbank. Dit komt andere bibliotheken, maar ook boekhandels en het

grote publiek ten goede.

Open Vlacc in cijfers

Op de volgende pagina’s vind je de invoerstatistieken van open Vlacc terug. Respectievelijk

volgens doelgroep, literair type en al dan niet muziek (tabel 1) als inhoud (tabel 2).

Van januari tot december 2011 werden 55 739 nieuwe materialen (boeken, cd's, dvd's,

artikelen...) toegevoegd aan Open Vlacc. Eind 2011 bevatte de databank bijna 6 miljoen

beschrijvingen: 1 355 096 boeken, cd's, dvd's, artikelen, websites... en 4 594 096 tracks bij

muziekrecords.

Tabel Tabel Tabel Tabel 1111 Open Vlacc invoerstatistieken Open Vlacc invoerstatistieken Open Vlacc invoerstatistieken Open Vlacc invoerstatistieken 2012012012011 1 1 1 ((((volgensvolgensvolgensvolgens doelgroep, literair type en al dan niet muziekdoelgroep, literair type en al dan niet muziekdoelgroep, literair type en al dan niet muziekdoelgroep, literair type en al dan niet muziek)))) AN=AN=AN=AN=Antwerpen, BGAntwerpen, BGAntwerpen, BGAntwerpen, BG=Brugge, CD=Centrale discotheek Rotterdam, BS=Brussel =Brugge, CD=Centrale discotheek Rotterdam, BS=Brussel =Brugge, CD=Centrale discotheek Rotterdam, BS=Brussel =Brugge, CD=Centrale discotheek Rotterdam, BS=Brussel ---- VGC, GE=Gent, HS=Provinciale VGC, GE=Gent, HS=Provinciale VGC, GE=Gent, HS=Provinciale VGC, GE=Gent, HS=Provinciale bibibibibliotheek Hasselt, LE=Leuven, VC=Bibliografisch centrum, VLbliotheek Hasselt, LE=Leuven, VC=Bibliografisch centrum, VLbliotheek Hasselt, LE=Leuven, VC=Bibliografisch centrum, VLbliotheek Hasselt, LE=Leuven, VC=Bibliografisch centrum, VL====Vlabin/VBCVlabin/VBCVlabin/VBCVlabin/VBC

12

Tabel Tabel Tabel Tabel 2222 Open Vlacc invoerstatistieken 2011 Open Vlacc invoerstatistieken 2011 Open Vlacc invoerstatistieken 2011 Open Vlacc invoerstatistieken 2011 per invoerpiper invoerpiper invoerpiper invoerpijjjjlerlerlerler (volgens inhoud)(volgens inhoud)(volgens inhoud)(volgens inhoud)

Er zijn verschillende manieren om de gegevens uit Open Vlacc tot bij de

krijgen. Steeds meer bibliotheken sluiten

Andere bibliotheken schakelden gaandeweg over op

informatie via Z39.50 of SRU.

doorsturen van updatebestanden.

gehalveerd.

Open Vlacc kreeg in 2011 35 miljoen externe zoekacties (via Z39.50 en SRU) te verwerk

is ongeveer 3 miljoen per maand. Het merendeel (93%) komt binnen via SRU. Er is een

toename van 11% ten aanzien van het totaal van 2010.

Op deze zoekacties werden in totaal 45 miljoen records teruggegeven; gemiddeld 3.777.388 per

maand.

FiguuFiguuFiguuFiguur r r r 1111 Zoekacties Open VlaccZoekacties Open VlaccZoekacties Open VlaccZoekacties Open Vlacc

De stijging na september en oktober is te verklaren door de start van bibliotheekportalen in Oost

Vlaanderen en Vlaams-Brabant

Werkgroepen en documentatie

Om al het werk rond Open Vlacc in goede banen te leiden, is er heel wat overleg tussen alle

betrokken partners. Dit wordt georganiseerd in verschillende werkgroepen.

Acties en besluiten uit deze overleggen:

− Binnen Open Vlacc werden de le

− In februari 2011 verscheen de

SISO-commissie kreeg een nieuwe voorzitter en kwam in juni en december 2011 samen.

− De raadpleegmodule voor ZIZO volwassenen op www.Bibnet.be

nieuwe functionaliteiten. Daarnaast werd de documentatie over ZIZO volwassenen

aangepast.

Er zijn verschillende manieren om de gegevens uit Open Vlacc tot bij de lokale bibliotheken te

meer bibliotheken sluiten aan bij een PBS en krijgen langs die weg updates.

Andere bibliotheken schakelden gaandeweg over op het online overnemen van bibliografische

Dit gebeurt quasi automatisch, in tegenstelling tot het dagelijks

doorsturen van updatebestanden. Deze manier van updaten is tegenover 2008

Open Vlacc kreeg in 2011 35 miljoen externe zoekacties (via Z39.50 en SRU) te verwerk


toename van 11% ten aanzien van het totaal van 2010.


september en oktober is te verklaren door de start van bibliotheekportalen in Oost

die vanaf dan beroep doen op de afbeeldingsserver

en documentatie


betrokken partners. Dit wordt georganiseerd in verschillende werkgroepen.

Acties en besluiten uit deze overleggen:

Binnen Open Vlacc werden de leeftijdscategorieën uitgebreid.

In februari 2011 verscheen de negende lijst van wijzigingsbladen op de Vlaamse SISO. De

commissie kreeg een nieuwe voorzitter en kwam in juni en december 2011 samen.

De raadpleegmodule voor ZIZO volwassenen op www.Bibnet.be werd uitgebreid met


13

lokale bibliotheken te

langs die weg updates.

online overnemen van bibliografische

Dit gebeurt quasi automatisch, in tegenstelling tot het dagelijks

is tegenover 2008 dan ook al bijna

Open Vlacc kreeg in 2011 35 miljoen externe zoekacties (via Z39.50 en SRU) te verwerken. Dat



september en oktober is te verklaren door de start van bibliotheekportalen in Oost-

afbeeldingsserver (zie verder).


lijst van wijzigingsbladen op de Vlaamse SISO. De

commissie kreeg een nieuwe voorzitter en kwam in juni en december 2011 samen.

werd uitgebreid met


14

− Sinds 1988 wordt een geselecteerd aanbod van tijdschriften op artikelniveau ontsloten

als aanvulling op het boekenaanbod in de bibliotheek. De selectie van tijdschriften werd

in 2011 aangepast aan het evoluerende tijdschriftenaanbod. Een aantal titels worden

niet langer geëxcerpeerd omdat binnen de rubriek waarin deze titels thuishoren, andere

informatiebronnen sneller of relevanter zijn geworden.

Tabel Tabel Tabel Tabel 3333 WWWWererererkkkkgroepen groepen groepen groepen en documentatieen documentatieen documentatieen documentatie

Werkgroep

Aantal

leden

Bijeenkomsten

in 2011

Werking

Catalografie

16

2

De werkgroep bewaakt de eenvormigheid en

kwaliteit van de beschrijvingen, doet

suggesties voor bijwerken van de regelgeving

en houdt toezicht op de snelheid en inhoud

van de databank.

Muziekcatalografie

19

2

De werkgroep bewaakt de kwaliteit van de

muziekbeschrijvingen. In 2011 werd de

regelgeving uniforme titel uitgebreid met

afspraken over verzamelwerken klassieke

muziek.

Trefwoorden

11

4

De werkgroep bewaakt de consistentie en

kwaliteit van de trefwoordenlijst. Bijzondere

aandacht ging in 2011 naar ZIZO release 2.

De verder uitbouw en beheer van ZIZO

volwassenen wordt door deze werkgroep

waargenomen.

Fictie

11

3

De werkgroep bewaakt de consistentie en

kwaliteit van de thema- en genrelijst.

Jeugdontsluiting

11

2

De werkgroep beheert de thema- en

trefwoordenlijst en had ook aandacht voor de

leeftijdsaanduidingen.

Excerpten

8

1

In 2011 werd de lijst van te excerperen

tijdschriften geëvalueerd. 119 tijdschriften

werden ontsloten op artikelniveau.

15

Afbeelding Afbeelding Afbeelding Afbeelding 1111 Promotie Luisterpunt BibPromotie Luisterpunt BibPromotie Luisterpunt BibPromotie Luisterpunt Bib

Bibnet is vertegenwoordigd in een Vlaams overleg dat het toepassen van de internationale

catalogiseerstandaard RDA, de opvolger van AACR2, bestudeert als een gezamenlijk initiatief van

Universiteitsbibliotheken, openbare bibliotheken en de Koninklijke Bibliotheek. Het overleg is in

2011 opgestart, er zijn vier bijeenkomsten geweest en het resultaat van deze bijeenkomsten

werd gepresenteerd tijdens een informatieve sessie op ‘Informatie Aan Zee’ (zie verder).

Studiedagen en opleidingen

Het Bibliografisch Centrum van Bibnet organiseerde per provincie een studiedag voor alle Open

Vlacc medewerkers en PBS-catalogusverantwoordelijken over collectiemanagement, de

gewijzigde internationale catalografiecontext RDA/FRBR, bibliotheekportalen en vele andere

onderwerpen die nauw aansluiten bij de Open Vlacc activiteiten.

De medewerkers van de werkgroep Webwijzer kregen een opleiding over een nieuwe werkwijze

voor het aanmelden van websites.

Op 24 november 2011 vond de jaarlijkse ontmoetingsdag voor alle Open Vlacc werkgroepleden

plaats in bibliotheek Biekorf (Brugge).

Luisterpuntbibliotheek

Open Vlacc is ook voor de

Luisterpuntbibliotheek een

bibliografisch achtergrondbestand.

Daardoor is het mogelijk de publieke

zoekomgeving voor blinden en

slechtzienden af te stemmen op

zoeken.bibliotheek.be. De Luisterpunt

collecties kunnen geconsulteerd

worden op een eigen adres

daisybraille.bibliotheek.be en worden

samen geafficheerd op bibliotheek.be.

In 2011 werden 1290 nieuwe

Daisybeschrijvingen in Open Vlacc

ingevoerd.

16

2.2. De digitale collectie

Bibnet werkt samen met de openbare bibliotheken aan de opbouw van een digitale collectie.

Hiervoor heeft zij verschillende contracten en partnerschappen afgesloten.

Mediargus

Mediargus is een digitale persdatabank die de artikels van alle Vlaamse kranten, enkele

magazines en het persagentschap Belga online ter beschikking stelt. Het volledige archief is

toegankelijk en bevat alle nationale en regionale artikels zowel uit de kranten van de dag zelf, als

uit de voorbije jaargangen. In 2011 gingen bovendien gesprekken van start tussen Mediargus en

Bibnet. Samen willen ze het productieaanbod voor 2012 updaten en uitbreiden, en een piloot

opstarten voor thuisgebruik van Mediargus.

In 2011 gebeurden er vanuit de bibliotheken aangesloten op Mediargus 196 274 opzoekingen in

het systeem, wat overeenkomt met 829 119 geraadpleegde artikels.

Afbeeldingsserver

De afbeeldingsserver van Bibnet maakt het voor bibliotheken sinds begin 2009 mogelijk om op

eenvoudige wijze covers van boeken en cd's te tonen in hun eigen catalogus. Met een eenvoudige

‘webservice’ worden de afbeeldingen online opgevraagd bij iedere zoekactie in de catalogus.

Tabel Tabel Tabel Tabel 4444 Materiaal op AfbeeldingsserverMateriaal op AfbeeldingsserverMateriaal op AfbeeldingsserverMateriaal op Afbeeldingsserver

Het totaal aantal objecten (covers, achterflappen, flapteksten..) dat de afbeeldingsserver

aanbiedt, lag eind 2011 op meer dan 1,5 miljoen. Dat is een uitbreiding van 17,45% tegenover

vorig jaar.

De Afbeeldingsserver kreeg net geen 100 miljoen opvragingen te verwerken.

340 opvragingen per maand. Dit is bijna een verdubbeling

grafiek laat ook een toename van het gebruik zien

bibliotheekportalen.

Figuur Figuur Figuur Figuur 2222 Bevraging AfbeeldingsserverBevraging AfbeeldingsserverBevraging AfbeeldingsserverBevraging Afbeeldingsserver

Digileen & Bib.fm

DigiLeen werd ontwikkeld door de Centrale Discotheek Rotterdam (CDR), de grootste

muziekbibliotheek van Europa.

muziekcollectie gratis digitaal te

in 2010 werd besloten om Digileen voorlopig nog te verlengen, ondanks een dalend gebruik.

Grote achilleshiel van de dienst

2011 onderging deze muziekdienst van de Centrale Discotheek Rotterdam dan oo

technische wijziging: de download

service gebruiksvriendelijker maakt en het mogelijk maakt om de dienst beter met de catalogi in

Bibliotheekportalen te integreren.

Het pilootproject Bib.fm werd in 2009 samen met Aristo Music en de openbare bibliotheek van

Lanaken opgestart als een mogelijk alternatief voor Digileen

De contouren van dit alternatief

- Toegang via streaming en beluisterbaar binnen een internetbrowser.

- Onmiddellijk en maximaal geïntegreerd binnen de zoekomgeving van de bibliotheek.

- Een uitgebreid aanbod.

Aristo Music is een bedrijf dat nauw samenwerkt met de universiteiten

technologie ontwikkelt waarmee iedereen, op eender welk tijdstip en op eender welke locatie zijn

of haar meest geschikte muzikale sfeer kan creëren. Aristo Music gebruikt hiervoor objectieve,

subjectieve en op wetenschappelijk onderz

Bibnet werkt samen met Aristo Music en de openbare bibliotheek van Lanaken aan het

pilootproject ‘Bib.fm’ om de muziekcollectie via streaming online aan te bieden, zowel binnen als

buiten de muren van de openbare bibliotheek.

De Afbeeldingsserver kreeg net geen 100 miljoen opvragingen te verwerken.

per maand. Dit is bijna een verdubbeling ten aanzien van het vorige jaar. De

grafiek laat ook een toename van het gebruik zien door de instap van nieuwe provincies in

werd ontwikkeld door de Centrale Discotheek Rotterdam (CDR), de grootste

muziekbibliotheek van Europa. Via dit programma is het mogelijk om een deel van

muziekcollectie gratis digitaal te lenen aan leden van aangesloten bibliotheken


Grote achilleshiel van de dienst was de noodzaak om software te installeren

deze muziekdienst van de Centrale Discotheek Rotterdam dan oo

download software werd vervangen door een streaming dienst, wat de


ibliotheekportalen te integreren.

werd in 2009 samen met Aristo Music en de openbare bibliotheek van

een mogelijk alternatief voor Digileen.

natief zijn:

en beluisterbaar binnen een internetbrowser.

Onmiddellijk en maximaal geïntegreerd binnen de zoekomgeving van de bibliotheek.

Een uitgebreid aanbod.

Aristo Music is een bedrijf dat nauw samenwerkt met de universiteiten van Leuven en Gent, en



subjectieve en op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde muziekgegevens.


om de muziekcollectie via streaming online aan te bieden, zowel binnen als

buiten de muren van de openbare bibliotheek.

17

Of gemiddeld 8 256

ten aanzien van het vorige jaar. De

door de instap van nieuwe provincies in

werd ontwikkeld door de Centrale Discotheek Rotterdam (CDR), de grootste

Via dit programma is het mogelijk om een deel van hun

aan leden van aangesloten bibliotheken. Na een evaluatie


ak om software te installeren. In de zomer van

deze muziekdienst van de Centrale Discotheek Rotterdam dan ook een

software werd vervangen door een streaming dienst, wat de


werd in 2009 samen met Aristo Music en de openbare bibliotheek van

Onmiddellijk en maximaal geïntegreerd binnen de zoekomgeving van de bibliotheek.

van Leuven en Gent, en




om de muziekcollectie via streaming online aan te bieden, zowel binnen als

18

In het voorjaar van 2011 startte de tweede fase van het pilootproject. Bib.fm werd volledig

geïntegreerd in de catalogus van de bibliotheek van Lanaken.

Om de grenzen van het systeem in kaart te brengen, testten Bibnet en Ladda vzw Bib.fm bij

jongeren tussen 14 en 25 jaar. Er werd gepeild naar hun bevindingen en verwachtingen

tegenover muziek in de bibliotheek van morgen.

Fundels

Fundels staat voor ‘bundels vol fun’. Het zijn prentenboeken, aangevuld met een interactieve

online variant, met als doel het taalgevoel van jonge kinderen te stimuleren. Het prentenboek zelf

wordt gedigitaliseerd tot een soort e-boek voor kinderen, vergezeld van spelletjes, didactische

hulpmiddelen en oefeningen. Via een RFID-sticker in het boek en een RFID-lezer, aangesloten op

de computer, kunnen kinderen zelf aan de slag.

In 2009 ging Bibnet in zee met Playlane voor de lancering van Fundels. Bibliotheken krijgen

dankzij deze onderhandelingen de kans om Fundels aan te kopen aan gunstige voorwaarden.

Kinderen kunnen op deze manier Fundels verkennen in de bib, of de boekjes meenemen naar

huis samen met een RFID-lezer. In april 2011 werd de Fundels applicatie voor iPhone, iPad en

iPod Touch voorgesteld op een persconferentie te Gent. Via deze app kan men niet enkel Fundels

kopen en downloaden op een mobiel toestel, maar ook een aantal Fundels gratis voor beperkte

tijd digitaal ontlenen als lid van een bibliotheek met een Fundelsaanbod.

In de loop van 2011 tekenden bijkomend 21 bibliotheken in op het Fundelsaanbod. Dit brengt

het totaal op 64 bibliotheken. In totaal bestelden zij 305 RFID-lezers en 914 Fundelsboeken.

Verder werd het aanbod uitgebreid tot 40 titels. Uit de reacties van de deelnemende bibliotheken

blijkt dat Fundels een groot succes zijn. In de meeste gevallen zijn de rugzakjes steeds allemaal

uitgeleend of gereserveerd. Heel wat scholen lenen Fundels voor gebruik in de klas.

Afbeelding Afbeelding Afbeelding Afbeelding 2222 Fundels op de boekenbeursFundels op de boekenbeursFundels op de boekenbeursFundels op de boekenbeurs

19

Vlaams e-boekplatform

Het Vlaams e-boekplatform (VEP) wil de inhoud van Vlaamse boeken, zowel fictie als non-fictie,

toegankelijk maken via digitale media, waaronder e-readers. Het VEP wordt een platform om

digitale boeken te doorzoeken, doorbladeren, kopen, bewaren en lenen.

Hiervoor wil het platform:

- Vlaamse boeken een plaats verzekeren op het internet.

- Een sterke zoekomgeving zijn als gids door het ruime aanbod, met een digitale pendant

voor het grasduinen tussen de boeken of het doorbladeren van een boek.

- Een gemeenschappelijk platform zijn voor zowel bibliotheken, boekhandels, uitgevers als

eventuele andere verdelers van digitale content. Deze publiekprivate samenwerking werkt

schaalvergrotend en kostenbesparend en verrijkt de dienstverlening van de partners.

- Vertrouwen creëren in het uitlenen van digitale producten, dus in consensus met de

auteurs en uitgevers over het gebruik van e-boeken door een openbare bibliotheek.

- Een voorzet geven aan het digitaal bewaren van boeken.

Na afronding van de eerste fase van het project in december 2010, kreeg het VEP in het voorjaar

2011 een tweede impuls met het uittekenen van een traject met twee sporen. Een innovatief

deel (precommerciële fase van het IWT-project) en de ontwikkeling van de basisfunctionaliteit

(met eigen middelen, in samenwerking met Boek.be). Bezwaren van de Inspectie van Financiën

over de methodologie van Innovatief Aanbesteden hield een definitieve start nog even tegen.

Uiteindelijk kon IWT de bezwaren weerleggen waardoor de Vlaamse regering de procedure van

Innovatief Aanbesteden formeel kon erkennen in oktober 2011. Op 10 november werden twee

aankondigingen voor opdrachten gepubliceerd:

- Een precommerciële aanbesteding voor de realisatie van prototypes voor het VEP (in het

kader van het innovatief aanbesteden)

- De VEP Basisinfrastructuur

Voor deze laatste procedure werden na een kwalitatieve selectie drie bedrijven weerhouden en

uitgenodigd om een offerte in te dienen: IBM, KULeuven-Libis en Three Ships.

De precommerciële fase (VEP prototypes) wordt begeleid door IWT in het kader van het project

Innovatief Aanbesteden. Binnen dit spoor wordt gezocht naar innovatieve oplossingen voor

specifieke uitdagingen binnen het VEP. Het spoor van de basisinfrastructuur bevraagt de markt

om de beste oplossing te achterhalen voor een open infrastructuur waarop de nieuwe diensten

voor het e-boekplatform kunnen geënt worden.

Het VEP basissysteem zal in eerste instantie e-boeken kunnen opslaan en zoekdiensten kunnen

aanbieden. In een tweede versie zal je kunnen kopen, lenen, huren (eventueel online lezen)…

gekoppeld aan bijkomend transactieverkeer. Dit systeem wordt aangekocht door Bibnet en

Boek.be.

Op basis van een afzonderlijk traject met het consultancybureau Verhaert is daarnaast

aangetoond dat het VEP, na een opstartperiode van een drietal jaren break-even kan

functioneren. Het plan gaat wel uit van een investering van de overheid om minder recente

werken te digitaliseren en baseert zich ook op een collectieve instap van de bibliotheken. Na de

opstartperiode waarin de licentiebijdragen vanuit de bibliotheeksector essentieel zijn

afzien van een vergoeding, neem

voordele van de inkomsten uit de verkoop

vergoed worden.

Games

In binnen- en buitenland nemen openbare bibliotheken games op in hun

van games of het organiseren van activiteiten in een zogenaamde gaming corner.

Tussen Bibnet, VVBAD en de openbare bibliotheek Kortrijk, die samen optreden om de openbare

bibliotheken te vertegenwoordigen,

belangenorganisatie van de entertainment industrie, samen met SEGA en Ubisoft, liep sinds

2010 een dispuut over de uitleenbaarheid van games. Het dispuut is gebaseerd op een

verschillende lezing van de wet. Alle betrokken partijen willen hierov

akkoord om die samen te zoeken bij een bevoegde rechtbank.

BEA oordeelt dat het uitlenen van games onder hun exclusief recht valt en dat toestemming

vereist is vooraleer bibliotheken games mogen uitlenen.

mee onder het leenrecht vallen en dat het uitlenen ervan door bibliotheken niet verboden kan

worden. Ook het gamen in de biblio

vorm van uitlening en zou dus niet mogelijk zijn zonder e

Eind 2011 oordeelde de rechter in eerste aanleg dat games auteursrechtelijk beschermde

werken zijn, en bijgevolg uitleenbaar

games op een fysieke drager, niet over online ga

BEA, de tegenpartij in de procedure, zal waarschijnlijk in beroep gaan tegen deze uitspraak.

Daardoor blijven openbare bibliotheken in onzekerheid over het al dan niet uitleenbaar zijn van

games.

- Begeleiding en advies te krijgen bij het opmaken van een collectieplan en

collectieprofielen.

- De selectie van de (basis)collectie over te laten aan een externe (commerciële)

organisatie.


opstartperiode waarin de licentiebijdragen vanuit de bibliotheeksector essentieel zijn

, neemt het belang van de bijddrage vanuit de bibliotheken

voordele van de inkomsten uit de verkoop- en verhuurmarkt en kunnen uitgevers volgens gebruik

en buitenland nemen openbare bibliotheken games op in hun aanbod


, VVBAD en de openbare bibliotheek Kortrijk, die samen optreden om de openbare

bibliotheken te vertegenwoordigen, en Belgian Entertainment Associatio



verschillende lezing van de wet. Alle betrokken partijen willen hierover duidelijkheid

akkoord om die samen te zoeken bij een bevoegde rechtbank.

dat het uitlenen van games onder hun exclusief recht valt en dat toestemming

vereist is vooraleer bibliotheken games mogen uitlenen. De bibliotheeksector


worden. Ook het gamen in de bibliotheek zelf wordt door de gamingsector beschouwd als een

vorm van uitlening en zou dus niet mogelijk zijn zonder expliciete toestemming.


werken zijn, en bijgevolg uitleenbaar zijn door openbare bibliotheken. De procedure handelt over

games op een fysieke drager, niet over online games.



2.3. Collectiebeleid

Bibnet wil een cyclus van vijf

collectiediensten ontwikkelen,

modulair of als gehele cyclus

automatisch inzetbaar

openbare bibliotheek.

Bibnet naar

praktijkvoorbeelden

Het gaat om diensten die bibliotheken

op langere termijn toelaten om:

Begeleiding en advies te krijgen bij het opmaken van een collectieplan en

De selectie van de (basis)collectie over te laten aan een externe (commerciële)

20


opstartperiode waarin de licentiebijdragen vanuit de bibliotheeksector essentieel zijn en uitgevers

de bijddrage vanuit de bibliotheken af ten

en kunnen uitgevers volgens gebruik

aanbod via het uitlenen


, VVBAD en de openbare bibliotheek Kortrijk, die samen optreden om de openbare

Belgian Entertainment Association (BEA), de



duidelijkheid en zijn

dat het uitlenen van games onder hun exclusief recht valt en dat toestemming

e bibliotheeksector stelt dat games


sector beschouwd als een

xpliciete toestemming.


door openbare bibliotheken. De procedure handelt over



Collectiebeleid

Bibnet wil een cyclus van vijf

ctiediensten ontwikkelen, die

modulair of als gehele cyclus

inzetbaar zijn voor de

openbare bibliotheek. Hiervoor kijkt

naar bestaande

praktijkvoorbeelden.

Het gaat om diensten die bibliotheken

op langere termijn toelaten om:

Begeleiding en advies te krijgen bij het opmaken van een collectieplan en

De selectie van de (basis)collectie over te laten aan een externe (commerciële)

21

- Bij voorkeur collecties te bestellen via een centrale bestelmodule.

- De bestelling automatisch kastklaar geleverd te krijgen in de bibliotheek.

Een sectoraal reflectiemoment collectiemanagement

Een jaar na de lancering van het project collectiecyclus tijdens de Denk- en discussiedag van

februari 2010 organiseerde Bibnet op 23 februari 2011 een sectoraal reflectiemoment over

collectiemanagement. Betrokkenen, experts en partners werden uitgenodigd om in debat te gaan

over de meest gewenste ontwikkelingen over centraal georganiseerde diensten voor het beheer

van de ‘fysieke collectie’. Op de agenda stond:

- De lancering van de dienst Veelgevraagde collectie (via Medio Europe).

- Collectieplanning en ICB.

- De uitbouw van Open Vlacc in functie van collectieselectie en de samenwerking met

Boekenvak.

- Een collectiecyclus op microniveau, operationeel met ‘Sprinters’.

- Open Vlacc als draaischijf van data voor collectiemanagement.

- Kastklaar maken van boeken en sociale tewerkstelling.

Bestelsuggesties

In navolging van dit sectoraal reflectiemoment collectiemanagement werd in 2011 een ad hoc

werkgroep bestelsuggesties opgestart, met vertegenwoordigers van bibliotheken, Vlabin-VBC en

Bibnet. Opzet was de uitbouw van sectorale selectieprofielen, om via bestelsuggesties de lokale

selectieprocessen te ondersteunen. Onder toezicht van deze werkgroep werd beslist samen te

werken met Vlabin-VBC. Vlabin kent aan de nieuwe jeugdboeken een kwaliteitslabel A B of C toe.

Deze labels kunnen de basis worden van bestelpakketten per bibliotheektype.

In september werd hierover met een testpanel overlegd.

De deelnemende bibliotheken waren positief over het kwaliteitslabel. Ze gaven echter wel aan

dat enkel selecteren op basis van een kwalitatief oordeel, gezien de brede maatschappelijke rol

van de bibliotheek, niet altijd wenselijk is. Bovendien leert de ervaring met de levering van

kastklare materialen via Medio en Standaard boekhandel dat de Vlaamse bibliotheken, in

tegenstelling tot de Nederlandse, (nog) niet geneigd zijn te werken met een volledig automatisch

systeem: de collectioneur behoudt graag de eindbeslissing.

Met dit alles in het achterhoofd werd het project geheroriënteerd: de kwaliteitslabels blijven

behouden, maar Bibnet gaat op zoek naar een tweede label om kwaliteitslabels mee te

balanceren. Want naast kwalitatieve criteria houden bibliotheken bij de selectie van hun collectie

ook rekening met de vraag van hun gebruikers. In 2012 onderzoeken we de mogelijkheden tot de

uitbouw van een nieuw model dat het mogelijk maakt om nieuwe materialen via de berekening

van bezits- en uitleencijfers van soortgelijke materialen, te voorzien van een 'populariteitslabel'.

De labels worden een deel van de Open Vlacc-beschrijvingen en op termijn mee geëxporteerd

naar Bibbank, het online bestelplatform van boek.be.

Op die manier kan de bib op basis van haar budget en beleid een profiel aanmaken per

collectieonderdeel. Dit profiel wordt gematched met de bestellabels. De bib kan, naargelang haar

22

behoeften, dit systeem gebruiken voor standing-order-pakketten, bij wijze van voorselectie, of

zuiver ter informatie bij de titelbeschrijvingen van de nieuwe materialen.

Sprinters

Bibliotheken kunnen door een beroep te doen op de Bibnet aanbesteding “veel gevraagde

collectie” vrij van een procedure volgens de wet op overheidsopdrachten aan een sterke prijs

kastklare pas verschenen titels bestellen bij MedioEurope. Deze worden een week na publicatie

in de bibliotheek geleverd. Intussen maken ruim 40 bibliotheken gebruik van deze dienst.

Interbibliothecair leenverkeer

Omdat Bibnet in de werkgroep IBL zijn positie verduidelijkte, namelijk een minimale opvolging van

de huidige praktijk, werd door de werkgroep de vraag gesteld om een breder debat te voeren over

de toekomst van IBL en de taakverdeling tussen Bibnet en de provincies en VGC. Dit debat werd

opgestart binnen het bestuur van Bibnet, maar nog niet afgerond.

Het netwerkmagazijn wordt als concept behouden: de netwerkcollectie ter aanvulling van lokale

collectie.

Etiketten

Om bibliotheken, boekhandels en kastklare verwerkers toe te laten vlot samen te werken, is er

nood aan een duidelijk en eenvormig etikettenbeleid op Vlaams niveau. Hiermee maakt Bibnet de

weg vrij voor toekomstige automatisering en zorgt het voor een vertrouwde huisstijl voor de

gebruiker. Bibnet wil in overleg met een werkgroep een standaard ontwikkelen als norm voor

kastklare verwerking en als referentie voor bibliotheken. De eerste bijeenkomst vond plaats in

december 2011.

23

3. Publiekstoepassingen

Bibnet ontwikkelt rijke

zoekomgevingen voor het publiek

die integraal deel uitmaken van de

lokale en provinciale

bibliotheekvoorzieningen. Zo worden

technologie en expertise die op

Vlaams niveau werd ontwikkeld,

gedeeld met de volledige

bibliotheeksector.

Bibnet neemt ook initiatieven om de

aanwezigheid van bibliotheken te

versterken op de digitale platformen

waar het publiek zich steeds meer

bevindt.

3.1. Bibliotheek.be

De vernieuwde Bibliotheek.be werd gelanceerd in 2009. Sindsdien verzamelt en etaleert

Bibliotheek.be informatie van en door de openbare bibliotheken, de collectie in

zoeken.bibliotheek.be, adres –en contactgegevens van de bibliotheken, nieuwe persartikels uit

de Mediargus persmappen en informatie over digitale diensten.

Widgets voor je blog of website

Vanaf 2010 werd ingezet op het gebruik van widgets. Daarmee kunnen bibliotheken en andere

organisaties de inhoud van Bibliotheek.be integreren in hun eigen website of blog via modules.

Deze zijn te verdelen in drie groepen:

- Bibliotheek.be widgets: enkele modules van Bibliotheek.be, zoals de zoekwidget voor

zoeken.bibliotheek.be, de nieuwste webwijzer- en persartikelen.

- Auteurswidgets: een widget met een beknopt overzicht van informatie uit één bepaalde

auteurspagina.

- Lokale zoekwidget: een widget dat informatie ophaalt uit de eigen bibliotheekcatalogus.

Dit is enkel beschikbaar voor bibliotheken die al deel uitmaken van Bibliotheekportalen.

Deze widgets worden ondertussen gebruikt door verschillende bibliotheken. De zoekwidget van

Bibliotheek.be werd ook geïntegreerd in KlasCement, het kennisplatform voor meer dan 60 000

leerkrachten in Vlaanderen.

Analyse gebruik

Bibliotheek.be had in 2011 per dag ongeveer 2 880 bezoeken (1 047 257 per jaar) en 555 825

unieke bezoekers per jaar. Dat is een sterke stijging (+30%) tegenover 2010. Deze stijging is

vooral te verklaren door de populariteit van de widgets en dan vooral de lokale zoekwidget. Ruim

de helft van de bezoeken, is een bezoek naar een widget.

Figuur Figuur Figuur Figuur 3333 Evolutie bezoeken Evolutie bezoeken Evolutie bezoeken Evolutie bezoeken via via via via widgetswidgetswidgetswidgets

Daarnaast is het online raadplegen van de adres

succesfactor. De gegevens worden dagelijks gesynchroniseerd met de BIOS

Agenschap Sociaal-Cultureel Werk voor jeugd en volwassenen van de Vlaamse Gemeenschap.

Figuur Figuur Figuur Figuur 4444 AdresAdresAdresAdres---- en contactgegevensen contactgegevensen contactgegevensen contactgegevens BIOSBIOSBIOSBIOS

Omdat het gebruik van een widget verschilt van het rechtstreeks

webpagina’s geven we ook de evolutie van de bezoeken en unieke bezoekers van de webpagina’s

mee. Het aantal bezoeken daalt licht

bezoekers stijgt.

De daling van het aantal bezoeken wordt vooral veroorzaakt door een daling in het gebruik van

Bibliotheek.be als startpagina van publiekspc’s in de bibliotheken.

van 2011 groeide het aantal bibliotheekblogs, verzameld op Bibliotheek.be, uit tot meer dan 45.

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

2010

Bezoeken

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

50.000

2009* 2010

widgetswidgetswidgetswidgets op op op op Bibliotheek.beBibliotheek.beBibliotheek.beBibliotheek.be

raadplegen van de adres- en contactgegevens een belangrijke

succesfactor. De gegevens worden dagelijks gesynchroniseerd met de BIOS

Cultureel Werk voor jeugd en volwassenen van de Vlaamse Gemeenschap.

BIOSBIOSBIOSBIOS

Omdat het gebruik van een widget verschilt van het rechtstreekse gebruik van de Bibliotheek.be

even we ook de evolutie van de bezoeken en unieke bezoekers van de webpagina’s

ken daalt licht, maar dit wordt gecompenseerd doordat het aantal unieke


Bibliotheek.be als startpagina van publiekspc’s in de bibliotheken. In de loop van de eerste helft


2011

Bezoeken

Bezoeken

2010 2011

Unieke bezoekers

Bezoeken

24

en contactgegevens een belangrijke

succesfactor. De gegevens worden dagelijks gesynchroniseerd met de BIOS-databank van het

Cultureel Werk voor jeugd en volwassenen van de Vlaamse Gemeenschap.

e gebruik van de Bibliotheek.be

even we ook de evolutie van de bezoeken en unieke bezoekers van de webpagina’s

it wordt gecompenseerd doordat het aantal unieke


de loop van de eerste helft


Figuur Figuur Figuur Figuur 5555 Evolutie bezoekers pagina's bibliotheek.beEvolutie bezoekers pagina's bibliotheek.beEvolutie bezoekers pagina's bibliotheek.beEvolutie bezoekers pagina's bibliotheek.be

3.2. Zoeken.bibliotheek.be

Zoeken.bibliotheek.be dient als

presentaties voor bibliotheekcatalogi.

metadata in Open Vlacc en andere fulltext

Via het interbestuurlijk project Bibliotheekpo

de provincies, de Vlaamse Gemeenschapscommissie en

gekoppelde portalen die geënt zijn op de

ontwikkeld.

Sinds maart 2011 wordt geëxperimenteerd met het afficheren van literatuurtips van de

Standaard der Letteren op zoeken.bibliotheek.be. Deze tips worden geregistreerd in

Discoveries’ en zo verder automatisch zichtbaar gemaakt binnen het project Bibliotheekportalen.

Nieuwe boeken krijgen door een samenwerking met Vlabin

samenvattingen zijn al zichtbaar in de resultatenlijst van zoeken.bibliotheek.be. Omdat de

samenvattingen onderdeel zijn van een

overnemen en via de webcatalogus presenteren aan het publiek.

Eveneens in samenwerking met Vlabin werden er nieuwe digitale auteursmappen samengesteld.

De artikels over de auteurs werden zorgvuldig geselecteerd uit Mediargus en zijn in full

beschikbaar in zoeken.bibliotheek.be en bibliotheekportalen. Intussen zijn

auteursmappen beschikbaar.

Achter de schermen werd gewerkt aan een nieuwe interface voor z

gekoppelde bibliotheekportalen. Deze nieuwe versie

technologische architectuur, en

toelaten om in de toekomst nog beter

een catalogusomgeving.

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

900.000

2009 2010

Evolutie bezoekers pagina's bibliotheek.beEvolutie bezoekers pagina's bibliotheek.beEvolutie bezoekers pagina's bibliotheek.beEvolutie bezoekers pagina's bibliotheek.be

Zoeken.bibliotheek.be

dient als voorbeeld en trendsetter van vernieuwende zoekmethodes en

presentaties voor bibliotheekcatalogi. Via de zoekomgeving worden de mogelijkheden van de

metadata in Open Vlacc en andere fulltext-bronnen ten volle geëxploiteerd.

Via het interbestuurlijk project Bibliotheekportalen wordt de zoekomgeving in samenwerking met

, de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Bibnet uitgebouwd tot diverse aan elkaar

gekoppelde portalen die geënt zijn op de vernieuwingen die op zoeken.bibliotheek.be worden


Standaard der Letteren op zoeken.bibliotheek.be. Deze tips worden geregistreerd in

rder automatisch zichtbaar gemaakt binnen het project Bibliotheekportalen.

Nieuwe boeken krijgen door een samenwerking met Vlabin-VBC korte samenvattingen. Deze


envattingen onderdeel zijn van een Open Vlacc-beschrijving kan elke bibliotheek deze

overnemen en via de webcatalogus presenteren aan het publiek.


e auteurs werden zorgvuldig geselecteerd uit Mediargus en zijn in full

beschikbaar in zoeken.bibliotheek.be en bibliotheekportalen. Intussen zijn

Achter de schermen werd gewerkt aan een nieuwe interface voor zoeken.bibliotheek.be en de

gekoppelde bibliotheekportalen. Deze nieuwe versie krijgt een nieuw design en geoptimaliseerde

, en zal geïntegreerd zijn met Google Analytics. Google

toelaten om in de toekomst nog beter te kunnen inspelen op het gedrag van eindgebruikers in

2010 2011

Unieke bezoekers

Bezoeken

25

voorbeeld en trendsetter van vernieuwende zoekmethodes en

Via de zoekomgeving worden de mogelijkheden van de

talen wordt de zoekomgeving in samenwerking met

uitgebouwd tot diverse aan elkaar

vernieuwingen die op zoeken.bibliotheek.be worden


Standaard der Letteren op zoeken.bibliotheek.be. Deze tips worden geregistreerd in ‘My

rder automatisch zichtbaar gemaakt binnen het project Bibliotheekportalen.

VBC korte samenvattingen. Deze


beschrijving kan elke bibliotheek deze


e auteurs werden zorgvuldig geselecteerd uit Mediargus en zijn in full-text

beschikbaar in zoeken.bibliotheek.be en bibliotheekportalen. Intussen zijn een zestigtal

oeken.bibliotheek.be en de

krijgt een nieuw design en geoptimaliseerde

Google Analytics zal

te kunnen inspelen op het gedrag van eindgebruikers in

26

DBNL

Dankzij een samenwerking tussen Bibnet en DBNL (Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse

Letteren) werden vanaf april 2010 duizenden werken uit deze digitale bibliotheek gekoppeld aan

de overeenkomstige beschrijvingen in Open Vlacc. Titels die niet ontsloten zijn in Open Vlacc

werden toegevoegd aan de collectie op zoeken.bibliotheek.be.

3.3. Bibliotheekportalen

Bibliotheekportalen is een samenwerkingsproject van het Agentschap voor Sociaal-Cultureel Werk

van de Vlaamse overheid, de provincies en de Vlaamse Gemeenschapscommissie van Brussel.

Bibliotheekportalen wil een gemeenschappelijke, gebruiksvriendelijke en herkenbare

zoekomgeving ontwikkelen, die toegang biedt tot de verzamelde bibliotheekcollecties in

Vlaanderen.

Het is de ambitie om voor bibliotheekgebruikers, om het even waar, op een gelijkaardige

intuïtieve manier de fysieke en digitale bibliotheekcollecties doorzoekbaar te maken én te tonen

in welke bibliotheek het werk aanwezig is.

Bibnet kreeg de opdracht van de Vlaamse overheid om het project uit te voeren. De Raad van

Bestuur van Bibnet gaf een mandaat aan een projectgroep om het project te sturen.

Na een eerste pilootjaar met de provincies Antwerpen en West-Vlaanderen werd begin 2011

gewerkt aan de uitbreiding van het project naar de provincies Vlaams-Brabant en Oost-

Vlaanderen.

In het ontwikkelingsproces werd in 2011 ook de projectstructuur verder uitgewerkt. Met het oog

op een meer transparante communicatie en betere feedback tussen de partners stelde Bibnet

operationele en strategische werkgroepen op.

Samenaankoop

Het Basispakket digitale collectie bestaat uit een aantal digitale bronnen die in

Bibliotheekportalen worden geïntegreerd. Typisch gaat het om fragmenten, of informatie over

werken, auteurs of onderwerpen in de catalogus die bibliotheekgebruikers helpen bij het zoeken

en zich oriënteren doorheen de collectie. Het is voor openbare bibliotheken een grote uitdaging

om hun collecties zichtbaar te maken op het internet. Het basispakket is een eerste stap om

contexten en etalages te bouwen op en over de eigen bibliotheekcollectie. Deze etalages zorgen

voor een aantrekkelijke, hedendaagse en verrijkende gebruikservaring van lokale

bibliotheekgebruikers op het internet.

Cijfers op 01/11/2011Cijfers op 01/11/2011Cijfers op 01/11/2011Cijfers op 01/11/2011

Persmappen Persmappen Persmappen Persmappen 12 626 persartikels in 293 persmappen.

Recensies Recensies Recensies Recensies 49 070 werken

DigiLeen DigiLeen DigiLeen DigiLeen 12 477 albums

Covers Covers Covers Covers Boek.be (270 000), CDR (325 000), Syndetics (44 000), andere (3 300)

Flapteksten Flapteksten Flapteksten Flapteksten 130 000 flapteksten

27

De licenties en distributiekosten voor voorgenoemde digitale bronnen worden aangeboden in de

samenaankoop ‘Basispakket’. Door de onderhandeling over de gebruiksprijs voor een grote groep

afnemers in samenaankoop op te nemen, kunnen er betere voorwaarden en kortingen bekomen

worden. Het basispakket zoals hierboven gedefinieerd zal vanaf 1 januari 2012 jaarlijks 0,06

euro per inwoner kosten voor bibliotheken in Bibliotheekportalen.

In het najaar organiseerde Bibnet een Informatieronde ‘Digitale collecties en samenaankoop

digitaal basispakket’: 22 september (West-Vlaanderen), 27 september (Limburg), 4 oktober (Oost-

Vlaanderen), 28 november (Vlaams-Brabant), 16 december (VGC).

Om de integratie en presentatie van digitale content kwaliteitsvol te organiseren, wordt dit

basispakket samengesteld en georganiseerd op Vlaams niveau, in samenspraak met zowel de

contentleveranciers als de deelnemende bibliotheken. Er wordt per Provinciaal

Bibliotheeksysteem (PBS) gezamenlijk op ingetekend door de aan het PBS deelnemende

bibliotheken.

3.4. Open Bib ID

Bibnet wil de architectuur van Bibliotheekportalen uitbreiden met een enkele login voor

verschillende toepassingen (single-sign-on). Op die manier kan Bibliotheekportalen uitpakken met

gepersonaliseerde diensten zoals naadloos geïntegreerde lenersactiviteiten, My Discoveries en

toegang tot digitale bronnen voor thuisgebruik, bijvoorbeeld Mediargus.

Daarvoor is een federatieve toegangs- en identiteitslaag nodig die verbinding kan maken met alle

achterliggende systemen en het lokale lidmaatschap van de bibliotheek.

In het voorjaar van 2011 werd dit project ’Open Bib ID‘ gedoopt (als werktitel) en onderzocht

Bibnet de mogelijkheden en beperkingen in voorbereiding van een lastenboek. In mei 2011 werd

een openbare aanbesteding uitgeschreven voor het bouwen van dit systeem. De firma Lodgon

kreeg de gunning in september en startte kort daarna met de ontwikkeling en een pilootproject in

het provinciaal bibliotheeksysteem van Vlaams-Brabant.

Open Bib ID zal toelaten om:

- Bibliotheekgebruikers zelf een online account te laten maken, aan te passen en te

verwijderen.

- Deze accounts te koppelen aan minstens één geldig bibliotheeklidmaatschap en zo de

account te valideren.

- De gebruiker toegang te geven tot verschillende online diensten, zowel op het web, als

binnen de Open Bib ID toepassing.

- Statistieken te halen uit het gebruik van de verschillende applicaties.

28

4. Lokale

praktijkontwikkeling

Bibnet wil openbare bibliotheken

helpen om zich te profileren als lokale

plek waar het publiek kennis kan

maken met - en gebruik kan maken

van - de mogelijkheden van een

digitale omgeving. Via diverse

projecten wordt deze lokale

praktijkontwikkeling ondersteund,

zodat bibliotheekmedewerkers kennis

rond digitale media kunnen verwerven,

verzamelen en delen.

4.1. 23 Dingen

23 Dingen is een online leertraject, waarmee iedereen op een zelfstandige manier de meest

courante web 2.0 toepassingen kan leren kennen en gebruiken. Het 23 Dingen programma bevat

oefeningen waardoor men vertrouwd raakt met bloggen, RSS, tagging, wiki’s, podcasts, online

applicaties, foto- en videowebsites en nog veel meer. Het 23 Dingen programma bestaat

ondertussen vier jaar, en werd door meer dan driehonderd bibliotheekmedewerkers online of via

een opleiding gevolgd. Hiervoor ontwikkelde de bibliotheekschool Gent verschillende

cursusreeksen ’Start to web in 23 Dingen’.

In 2011 werden de diverse thema's op de 23 Dingen blog herbekeken en geactualiseerd.

Iedereen die iets meer wil weten over werken met social media, of actuele en elementaire

informatie nodig heeft, kan op 23 Dingen terecht.

In 2011 werd de site 41 802 keer bezocht, goed voor 116 388 bezochte pagina’s.

Samen met de bibliotheek van Bornem creëerde Bibnet de Flickr-pagina ‘FotoBIB’, een plaats

waar Vlaamse bibliotheken fotomateriaal kunnen delen en hergebruiken. Deze wordt volledig

door de bib van Bornem beheert. De bewerkte logo’s in deze publicatie zijn afkomstig van deze

pagina’s.

In het kader van 23 Dingen volgt Bibnet ook hoe bibliotheken met deze sociale softwaretools aan de slag gaan.

- Blogberichten van Vlaamse openbare bibliotheken worden geaggregeerd en getoond op

Bibliotheek.be. Diezelfde berichten en blogs zijn ook terug te vinden op Netvibes, op de

openbare pagina van Bibnet.

- Accounts en berichten van Vlaamse ‘tweetende’ openbare bibliotheken worden verzameld

in Twitterlijsten.

- een overzicht van Vlaamse openbare bibliotheken op Facebook is beschikbaar op het

tabblad ‘Mijn bib’ binnen de Facebookpagina van De Bibliotheekweek.

29

4.2. Kenniskantoor

Kenniskantoor is een gebruiksvriendelijk werkinstrument, dat het uitwisselen van informatie door

bibliotheekprofessionals ondersteunt en aanmoedigt. De informatie op Kenniskantoor is open en

toegankelijk voor iedereen. Alle onderwerpen gerelateerd met bibliotheekwerk kunnen aan bod

komen. Participatie en interactie zijn hierbij belangrijker dan duurzaamheid en volledigheid.

Kenniskantoor werd begin 2011 gelanceerd, en is meteen opgepikt door de bibsector. Na vier

weken telde dit uitwisselplatform reeds meer dan 500 leden, in juni werd de kaap van de 1000

leden overschreden.

De website van Kenniskantoor werd 106 628 keer bezocht door 28 261 bezoekers. Daarmee

wordt Kenniskantoor meer bezocht dat Bibnet.be.

Het hoog aantal bezoeken is te verklaren door het hoog aantal terugkerende bezoekers (+70%).

De website wordt regelmatig door een vast publiek bezocht, wat de onderstaande grafiek met het

aantal dagen sinds het laatste bezoek aantoont.

Tabel Tabel Tabel Tabel 5555 Terugkerende bezoekers KenniskantoorTerugkerende bezoekers KenniskantoorTerugkerende bezoekers KenniskantoorTerugkerende bezoekers Kenniskantoor

Bezoekers gebruiken in de eerste plaats Google om de weg naar Kenniskantoor te vinden, maar

ook direct bezoek (via een favoriet of door de URL in te typen) vertegenwoordigt een groot deel

van de bezoeken. Het zoekverkeer bestaat voor een deel uit directe bezoeken (zoekterm

Kenniskantoor, bijna 40%) maar er wordt ook veel gezocht op de naam van een Kenniskantoorlid.

Kenniskantoor speelt dus ook een rol als contactplatform voor de sector.

30

Figuur Figuur Figuur Figuur 6666 Verkeer naar KenniskantoorVerkeer naar KenniskantoorVerkeer naar KenniskantoorVerkeer naar Kenniskantoor

Op dit ogenblik telt Kenniskantoor meer dan 1300 leden, 17 groepen en meer dan 1000

berichten (reacties niet meegerekend). 267 bibliotheken hebben einde 2011 minstens één

medewerker met een profiel op Kenniskantoor (ofwel 85% van de Vlaamse bibliotheken).

Acht keer werd in 2011 een maandelijks overzicht van opgemerkte artikels en bijdrages van

collega's op Kenniskantoor verstuurd. Een redactiegroepje verzorgt de samenstelling van deze

overzichten.

Zes korte instructiefilmpjes zetten gebruikers op weg om een profiel aan te maken, een discussie

te volgen, enz. Moderatoren zorgen er voor dat deelnemers de weg niet verliezen.

Vanaf april 2011 verving Kenniskantoor de fora, die nu enkel nog als een archief beschikbaar

zijn.

4.3. Digitale publiekswerking

De Bib moet zijn waar haar bezoekers zijn, ook online. Samen met LOCUS startte Bibnet in 2011

een werkgroep 'Digitale publiekswerking', die instrumenten wil ontwikkelen waarmee lokale

bibliotheken hun digitale publiekswerking kunnen uitbouwen.

Op de LOCUS-studiedag ‘Publieksbereik. Expertise uit en in het veld’ op 25 maart 2011 werd een

aanzet gegeven in de vorm van een workshop ‘Online kanalen: haal eruit wat erin zit’ en een

bijbehorende checklist voor bibliotheken.

Inspiratiegidsen

Bibnet en LOCUS werkten samen aan een inspiratiegids 'Digitale publiekswerking', vol tips voor

kleine of grotere acties en praktijkvoorbeelden van collega's, die in november 2011 werd

gepubliceerd. De checklist digitale publiekswerking werd de leiddraad van deze inspiratiegids.

Ook werd de Facebook-inspiratiegids voor bibliotheken, met tips en praktijkvoorbeelden om

Facebook in te zetten bij je digitale publiekswerking, in het najaar van 2011 door Bibnet

herwerkt. De functionaliteiten van Facebook veranderen geregeld. De nieuwe versie van de

inspiratiegids werd aangepast aan de laatste mogelijkheden, met heel wat nieuwe voorbeelden.

31

Lokale digiscan

Bibnet ontwikkelde de lokale digiscan, als instrument om bibliotheken en hun bestuur te

ondersteunen bij het ontwikkelen van een lokaal, digitaal bibliotheekbeleid. De digiscan meet de

‘digitale’ positie van de bibliotheek vandaag, en brengt haar opties voor de toekomst in kaart.

In november en december 2011 werd de digiscan uitgeprobeerd voor de bibliotheken van Vorst,

Kortrijk, Mechelen en Bornem. In januari 2012 volgde nog de bib van Herzele. Deze piloten waren

de aanleiding voor de evaluatie en bijsturing van het instrument, dat in 2012 verder aangeboden

zal worden.

Daarnaast werd ook een natraject ontwikkeld om de bibliotheken die een digiscan uitvoerden

verder te ondersteunen bij het delen van ervaringen en het in kaart brengen van hun resultaten.

De digiscan werd geïntegreerd in Publieke Werken, het project van LOCUS waarin bibliotheken en

cultuurcentra op basis van een zelfanalyse begeleidt worden om verbetertrajecten door te voeren.

4.4. De bib op school

Vanaf 1 februari ging Koen Vandendriessche aan de slag bij Bibnet als tijdelijke

projectmedewerker Jeugd en Onderwijs. Hij ontwikkelde ‘De bib op school’, een project waarmee

Bibnet de structurele samenwerking tussen de lokale openbare bibliotheek en de lokale

secundaire scholen wil stimuleren. Zo ontwikkelde Bibnet samen met Smartschool en EloV, beide

leveranciers van digitale leeromgevingen voor secundaire scholen, een bibliotheekzoekmodule

voor de leeromgeving.

In september 2011 startte ’De Bib op School’ in 2 pilootprojecten: in Leuven en Beersel. In

december werd een derde pilootproject gestart met Route42, een regiogroep van zes Oost-

Vlaamse bibliotheken.

4.5. Cijferboek Cultuur

Bibnet nam deel aan het onderzoek dat op initiatief van het Agentschap Sociaal Cultureel Werk

van de Vlaamse Overheid werd uitgevoerd op de beleidsrelevante data van cultuur en

bibliotheken.

4.6. Publieke Werken

LOCUS overlegt regelmatig met Bibnet over de voortgang en resultaten van Publieke Werken, het

project van LOCUS dat bibliotheken en cultuurcentra begeleidt bij hun eigen

organisatieontwikkeling.

4.7. Digitale Bibliotheek en het lokale beleid

Bibnet voerde een aantal ‘testgesprekken’ met lokale politieke mandatarissen, om hen op de

hoogte te brengen van wat de digitale bibliotheek en de bijdrage van Bibnet voor de lokale

bibliotheek kan betekenen, en om hen bewust te maken van de rol die het lokale

bibliotheekbeleid hierin speelt. Deze testgesprekken waren de aanleiding tot het ontwikkelen van

de juiste inhoudelijke boodschap en een verdere uitrol van deze gesprekken met meerdere

betrokkenen in 2012.

32

4.8. De digitale kloof

Bibnet wil actief inzetten op het ondersteunen van concrete lokale digitale praktijken die de

digitale kloof als maatschappelijk probleem mee aanpakken

Positioneren bibliotheken

Bibnet presenteerde een aantal inzichten over de mogelijk rol van bibliotheken bij e-inclusie op

diverse fora, zoals de Vlaamse studiedag tijdens de Digitale Week, het tweede Cultuurforum en in

een panelgesprek tijdens ‘Informatie aan Zee’.

Bibnet participeerde in 2011 aan tal van overlegorganen en brainstormsessies in het kader van

Digitaal Onder Dak, Actieplan Digitale Kloof en De Digitale Week.

Om nog meer bibliotheken warm te maken voor de Digitale Week 2012, organiseerden LINC en

Bibnet in het najaar samen een reeks aangepaste workshops tijdens de provinciale infodagen. In

elke provincie kwamen twee concrete praktijkvoorbeelden aan bod van openbare bibliotheken

die reeds inzetten op het bestrijden van de digitale kloof, tijdens en naast de Digitale Week.

In totaal namen 88 mensen deel aan de Bibnet-workshops tijdens de provinciale infodagen:

Antwerpen: 20 Vlaams-Brabant: 16 Oost-Vlaanderen: (gekoppeld aan provinciale bijeenkomst

Bibliotheekportalen) Limburg: 13 Brussel HSG: 20 West-Vlaanderen: 19.

Informatiegeletterdheid

Bibnet participeerde aan een project van LOCUS over informatiegeletterdheid, dat kadert in het

Vlaams Plan Geletterdheid van de departementen Cultuur en Onderwijs.

Samen met LOCUS, lanceerde Bibnet de wiki Informatiegeletterd, en vulde deze regelmatig aan

met interessante artikels en nieuwe praktijkvoorbeelden, bv. ideeën voor activiteiten tijdens de

Digitale Week.

Afbeelding Afbeelding Afbeelding Afbeelding 3333 Democratische toegang tot het internet via de bibDemocratische toegang tot het internet via de bibDemocratische toegang tot het internet via de bibDemocratische toegang tot het internet via de bib

33

Eind 2010 werden door Bibnet twee extra piloten opgestart binnen het project

'Informatiegeletterd', die in het voorjaar 2011 vorm kregen. De bibliotheek van Maaseik werkte

samen met de laatstejaars van het plaatselijke college een workshop 'Digital Storytelling’ uit, de

bibliotheek van Genk volgde in het najaar. Samen met Bibnet en Kif Kif vzw resulteerden deze

piloten in een Inspiratiegids Digital Storytelling voor bibliotheken die het voorbeeld van Maaseik

en Genk willen volgen. Digital Storytelling bestaat uit het vertellen van verhalen door gebruik te

maken van multimediale technieken. Via dit project wordt de informatie- en mediageletterdheid

van jongeren aangescherpt op een speelse en voor hen aantrekkelijke wijze. Het centrale thema

waarrond gewerkt werd was ‘migratie’, wat ruimte biedt voor interculturele en intergenerationele

dialoog, en wil bijdragen tot een positieve identiteitsvorming. Beide piloten werden in 2010

uitgewerkt op basis van brainstormsessies met de betrokken bibliotheken, Bibnet en Kif Kif vzw.

Voorjaar 2011 werden de eigenlijke workshops georganiseerd.

Eind 2011 kreeg Bibnet subsidies voor enkele projecten omtrent digitale geletterdheid die zullen

starten in 2012.

- DLit2.0 is een Europees samenwerkingsverband dat beoogt om de digitale geletterdheid

van verschillende kansengroepen te stimuleren. De DLit2.0-partners ontwikkelen een

train-de-trainer opleiding voor bibliotheekmedewerkers. Het beoogde resultaat is de

kansengroepen te versterken in hun leerkansen, sociale status en burgerschap.

DLit2.0 is een project in het kader van het Europese Lifelong Learning Programme. Bibnet

neemt hier een rol op naast Stiftung Digitale Chancen (Dui), Aga Khan Foundation (Por),

Bib Keulen (Dui), Bib Varna (Bul), Bibliothèque Publique d’Information Parijs (Fra), Bib

Ursus, Warshau (Pol), NIACE (GB).

- Met Mediacoach willen Bibnet, LINC vzw, KHLeuven en Jeugdwerknet vzw

mediawijsheidstraining opzetten voor bibliotheekmedewerkers, onderwijs en de

jeugdsector. Dit project wordt ondersteund door Vlaams minister Ingrid Lieten, bevoegd

voor het mediabeleid.

- Een derde project wil de kansen benutten van ‘De Bib op School’ om inhoudelijke

begeleiding van mediawijsheid te realiseren.

European Congress on E-Inclusion (ECEI11)

Voor het derde jaar op rij leverde Bibnet inhoudelijke en organisatorische inspanningen aan het

Europees congres over e-inclusie, ECEI11. ECEI11 verzamelde innovatieve ideeën, good

practices, en opende het debat over e-inclusie, levenslang leren, e-government, en de rol van

openbare bibliotheken. ECEI11 telde 133 deelnemers uit meer dan 20 Europese lidstaten. Bibnet

verzorgde het conference report dat terug te vinden is op de website www.ecei11.eu.

34

4.9. Lokale IT-infrastructuur

Samenaankoop licenties

De Select overeenkomst met Microsoft die openbare bibliotheken toelaat Microsoft licenties te

kopen tegen gunstige prijzen, werd voor de vierde keer op rij verlengd. De overeenkomst loopt nu

van 1 juli 2011 tot 1 juli 2014.

Bibnet blijft ook een CLP-overeenkomst (Contractual License Program) hebben met Adobe om

Adobe producten aan zeer lage prijzen aan te bieden aan openbare bibliotheken.

Helpdesk

De helpdesk beantwoordde 6031 vragen in 2011. Dat is 1735 (of 40%) vragen meer dan in

2010. De toename is voornamelijk te wijten aan het feit dat Open Vlacc beschrijvingen nu veel

zichtbaarder worden via bibliotheekportalen.

Aleph 27 * Vragen Open Vlacc Invoer * Vragen Open Vlacc Invoer * Vragen Open Vlacc Invoer * Vragen Open Vlacc Invoer Aquabrowser 2 Antwerpen 1083 Bibliotheek Technisch 97 Brussel - VGC 48 bibliotheek abonnement 6 Limburg 233 bibliotheek.be 12 Lokale catalografen 211 Bibliotheekportalen 60 Ovinob 598 Boekenbankdata 3 Vlaams-Braban 109 Covers 171 VLACC 881 Digileen 8 Winob 778 Eigen werking 326 Externen 52 Focus 71 FTP 0 Kenniskantoor 29 Luisterpunt 30 Mailbeheer 426 Fundels 43 Open Vlacc Export 14 Open Vlacc invoer* * * * 3993 RFID 5 Vragen van publiek 473 ZIZO 131 Zoeken.bibliotheek.be 104 TOTAALTOTAALTOTAALTOTAAL 6031603160316031

35

5. Onderzoek, samenwerkingsverbanden en verdere

dienstverlening

Bibnet participeert aan of initieert

onderzoek en experimenten die de

maatschappelijke rol van de

bibliotheek in de digitale wereld

helpen definiëren. De klemtoon ligt

hierbij op onderzoek naar het gedrag

van mensen in een digitale omgeving

en het gebruik van

(bibliotheek)toepassingen. Via

experiment en pilootontwikkelingen

wil Bibnet nieuwe technologie

inzetten voor bibliotheekinnovatie.

Bibnet bemiddelt ook op het gebied

van auteursrecht, en bouwt in deze

materie expertise op.

Door deel te nemen aan diverse bijeenkomsten en fora in de internationale bibliotheekwereld,

vertegenwoordigt Bibnet mee de Vlaamse openbare bibliotheken in het buitenland.

5.1. EPICS

In het najaar 2009 startte EPICS, een nieuw onderzoeksproject van IBBT, waarin Bibnet samen

met FARO en 13 andere organisaties onderzoek verricht naar de creatie van een educatief

platform voor digitaal cultureel erfgoed.

De laatste jaren is er, dankzij initiatieven zoals Europeana, een stijgend aanbod van digitale

erfgoedobjecten. In de onderwijswereld geraken elektronische leeromgevingen meer en meer

ingeburgerd, wat kansen biedt voor het inzetten van multimediaal en interactief cursusmateriaal.

EPICS wil inspelen op beide ontwikkelingen, en digitale erfgoedobjecten aanbieden in een

interactief platform, met mogelijkheden tot zoeken, bewerken, metadatering en distributie via

diverse kanalen.

Bibnet participeerde aan EPICS, een IBBT project onder leiding van FARO. Bibnet leverde

bijdragen om de betrokkenheid van de bibliotheek van Ieper te ondersteunen, en om de

mogelijke rol van openbare bibliotheken bij erfgoededucatie te verkennen.

5.2. Auteursrechten

Auteursrechten staan steeds hoger op de politieke agenda, ook op Europees niveau. Zeker op het

vlak van het waarborgen van toegang tot digitale informatie is er nog een hele weg af te leggen.

Om in die debatten en dossiers sterker te staan wil Bibnet meer expertise verwerven en aan

slagkracht winnen. Ook bij andere organisaties staat dit op de agenda.

Bibnet was samen met FARO en Universiteit Gent de initiatiefnemer van het

‘Samenwerkingsverband Auteursrecht & Samenleving’ (SA&S), met de onmiddellijke steun van

36

VVBAD en Luisterpunt. In de loop van 2011 besloten ook de VUB en oKo aan te sluiten bij het

samenwerkingsverband.

Begin januari ging SA&S van start en nam hiervoor Joris Deene aan als advocaat en deskundige.

Hiermee willen de organisaties de instellingen versterken die pleiten voor brede toegankelijkheid

van auteursrechtelijk beschermde werken. Dit willen de organisaties onder meer doen door

gezamenlijke visie en expertise te ontwikkelen, belangen te verdedigen bij overheden en bij de EU

in het bijzonder en het behandelen van specifieke cases.

Joris Deene werd in de loop van 2011 lid van een aantal Vlaamse, nationale en Europese

platformen en werkgroepen. Hij volgt dossiers op en bereidt de standpunten van SA&S voor. Hij

informeert tal van beleidsmakers en politici. Hij behandelde meer dan 10 cases, waaronder dit

van het leenrecht en de juridische procedure rond de uitleenbaarheid van games. Hij stelde voor

SA&S of de individuele leden 35 adviezen op. Hij gaf vormingssessies en presentaties over

auteursrecht en SA&S.

5.3. Nationale samenwerkingsverbanden

- Omdat Bibnet en LOCUSLOCUSLOCUSLOCUS voor een deel dezelfde doelgroep hebben, werken zij intensief

samen rond projecten voor bibliotheken zoals Bibliotheek.be, Kenniskantoor en Focus, en

de projecten ‘Publieke werken’, ‘digitale publiekswerking’ en ‘Informatiegeletterdheid’.

- Bibnet stemt regelmatig af met FAROFAROFAROFARO over digitaliseringsprojecten en onderzoek, zoals

EPICS.

- Boek.beBoek.beBoek.beBoek.be en Bibnet werkten ook in 2011 samen aan deelprojecten met een duidelijke

meerwaarde voor beide partners.

- Bibnet werd op gezette tijden betrokken bij initiatieven van het Departement Cultuur, Departement Cultuur, Departement Cultuur, Departement Cultuur,

Jeugd, Sport en MediaJeugd, Sport en MediaJeugd, Sport en MediaJeugd, Sport en Media inzake digitalisering en verwante onderwerpen.

- Met de LuisterpuntbibliotheekLuisterpuntbibliotheekLuisterpuntbibliotheekLuisterpuntbibliotheek werd regelmatig overleg gepleegd in functie van de nodige

aanpassingen van de Daisy- en braillecatalogus.

- Bibnet is passief lid van VOWBVOWBVOWBVOWB. De actieve samenwerking gebeurt vooral op het vlak van

auteursrecht.

- Er is regelmatig overleg tussen Bibnet en VVBADVVBADVVBADVVBAD, vaak naar aanleiding van concrete

samenwerking en overleg: auteursrechten, bibliotheekopleidingen, workshops...

- Het Vlaams Fonds voor de LetterenVlaams Fonds voor de LetterenVlaams Fonds voor de LetterenVlaams Fonds voor de Letteren nam in 2007 het voortouw om de relevante partijen

inzake boek, literatuur en lezen in een structureel overleg samen te brengen, dat het

Boekenoverleg werd gedoopt. Het doel van dit overlegplatform is om te werken aan een

overkoepelend langetermijnbeleid gesteund op gemeenschappelijke belangen. Bibnet

maakt deel uit van dit overleg.

- Rond thema’s zoals mediawijsheid, informatiegeletterdheid en de Digitale Week, werd

ook regelmatig samengewerkt met LINC/VSNGLINC/VSNGLINC/VSNGLINC/VSNG.

- Het project Mediacoach is een samenwerking in het kader van de bevordering van

mediawijsheid (minister Lieten) met LINC, KHLeuven en JeugdwerknetKHLeuven en JeugdwerknetKHLeuven en JeugdwerknetKHLeuven en Jeugdwerknet.

37

- In het kader van ‘De Bib op School’ ontwikkelde Bibnet een bibliotheek zoekmodule voor

de digitale leeromgevingen van secundaire scholen in samenwerking met twee

leveranciers: Smartschool en eloVSmartschool en eloVSmartschool en eloVSmartschool en eloV.

- Bij VlabinVlabinVlabinVlabin----VBCVBCVBCVBC zetelt Bibnet in de Raad van Bestuur.

- Verschillende medewerkers van Bibnet engageren zich in het beheersorgaan van de

bibliotheek van hun woonplaats.

5.4. Internationale contacten

Nederland heeft jarenlang gewerkt aan schaalvergroting van de bibliotheken door de vorming van

basisbibliotheken. De meest recente hervorming is die van de organisaties op rijksniveau. In

2009 werd besloten een sectorinstituut (www.siob.nl) op te richten dat het beleid moet uitvoeren

van de Nederlandse overheid. De facto betekent dit een forse afslanking van de Vereniging van

Openbare Bibliotheken (www.debibliotheken.nl) die tot voor kort dergelijke taken kreeg

toegewezen. Naast een sectorinstituut richtte de overheid ook de organisatie Bibliotheek.nl

(www.bibliotheek.nl) op die, zoals Bibnet, de opdracht krijgt om de digitale bibliotheek te

realiseren in Nederland. Bibnet onderhoudt regelmatig contact met het projectteam van

Bibliotheek.nl. De samenkomsten gaan beurtelings door in Nederland of Vlaanderen.

Onder meer:

- Overleg met Annemie Van Essen over Biebsearch.nl (20 april 2011)

- Overleg met bibliotheek.nl over datawarehouses en digitale etalages (1 december 2011)

Bibnet zetelt verder in het bestuur van NAPLE Forum (De Board van National Authorities on Public

Libraries in Europe). Formele en informele gesprekken vormden input voor de ECEI10 conferentie

in Brussel. Bibnet zit ook nog in het organiserend comité van ELAG (European Library Automation

Group) en ECEI (European Congress on E-Inclusion). Bibnet is tevens lid van EGDO, de

expertengroep inzake digitale bibliotheken van EBLIDA.

Bibnet was vertegenwoordigd als lid van de programmacommissie in de European Library

Automation Group op de ELAG-conferentie die in het voorjaar 2011 doorging in Praag.

38

6. Communicatie

6.1. Bibnet.be

Bibnet documenteert zijn projecten op

de website www.bibnet.be. Deze site is

een belangrijk communicatie- en

informatiekanaal voor de bibliotheek-

sector. In 2011 werd de site uitgebreid

met een nieuwe ZIZO raadpleeg-

module. Deze module helpt de

bibliotheken bij het gebruik van de ZIZO

en wordt regelmatig bijgewerkt.

Daarnaast ontwikkelde Bibnet een

aangepaste structuur met meer

aandacht voor het Bibliotheekportalen-

project.

De site heeft twee belangrijke functies voor de (brede) sector:

- Leveren van documentatie over Open Vlacc en catalografie, met als belangrijkste bron de

Open Vlacc Regelgeving en ZIZO raadpleegmodule. Deze documentatie wordt dagelijks

geraadpleegd.

- Leveren van informatie over nieuwe projecten en diensten of belangrijke wijzigingen

ervan.

Ook in 2011 kende de site een stijging in bezoekers, maar de stijging is minder sterk tegenover

2010. een stijging van 15% tegenover 30% met uitschieters op de ZIZO-raadpleegmodule,

vacatures en de inspiratiegidsen.

Er werden 71 377 bezoeken geregistreerd met een gemiddelde van 195 bezoeken per dag. Op 1

jaar bezochten 33 705 bezoekers de website.

In 2011 werd de Bibnet-site door meer dan 50% van de bezoekers bezocht via Google en andere

zoekmachines. Bibnet.be is trouwens ook opgewaardeerd in Google. Als je nu zoekt in Google op

'Bibnet' krijg je ook direct 'relevante' subpagina's onder de titel te lezen. Daarnaast kreeg de site

aandacht van de Focus-nieuwsbrief en verwijzende sites zoals: www.locusnet.be,

kenniskantoor.bibliotheek.be, www.vvbad.be en sociale media met in de eerste plaats, Facebook.

6.2. Focus nieuwsbrief

De Bibnet-projecten komen regelmatig aan bod in Focus, de gemeenschappelijke nieuwsbrief

met LOCUS. Focus is een e-zine met informatie van LOCUS en Bibnet, bedoeld voor

bibliotheekmedewerkers, cultuurfunctionarissen, cultuurbeleidscoördinatoren, schepenen voor

cultuur en al wie geïnteresseerd is in het lokale cultuurbeleid.

39

In 2011 verschenen er 23 Focus-nieuwsbrieven. 4.464 mailadressen ontvangen de Focus.

Waaronder meer dan 300 bibliotheken.

Het effect van Focus is duidelijk zichtbaar in de statistieken van de Bibnet-site. Na het

verschijnen van een bepaald bericht, krijgen de daaraan verbonden webpagina’s op de website

een grote piek aan bezoeken.

6.3. Roadshows

Om bibliotheken te informeren en het gesprek over de producten en projecten van Bibnet aan te

moedigen, bood Bibnet in 2011 elf roadshows aan. Bibliotheken kunnen met deze formule

gemakkelijk een medewerker van Bibnet uitnodigen om op hun (regionale) bijeenkomst over een

gekozen onderwerp een woordje uitleg te komen geven en in gesprek te gaan.

In 2011 werden elf onderwerpen als roadshow aangeboden:

- 23 Dingen: de dingen naar keuze in detail

- Bib.fm: de digitale muziekcollectie van de bib

- Bibliotheek.be en zoeken.bibliotheek.be: ontdek welke informatie zoeken.bibliotheek.be

je kan geven over bibliotheekcollecties

- Bibliotheekportalen: het belang van een gemeenschappelijke, gebruiksvriendelijke en

herkenbare zoekomgeving voor bibliotheekcollecties

- Collectiecyclus: samen naar een efficiënte cyclus van collectieplanning tot kastklaar

leveren?

- Digitale collectie en samenaankoop: waarom een digitale collectie?

- E-reading: meer over e-boeken, e-readers en de rol van de bib

- Fundels: digitale prentenboeken in de bib

- Kenniskantoor: een instrument voor kennisuitwisseling door bibliotheekprofessionals

- Online publieksbereik: hoe vinden je bibliotheekgebruikers jouw bibliotheek terug op het

internet

- Widgets Bibliotheek.be: ontdek de relevantie van deze widgets voor je bib

Op vraag van enkele bibliotheken werd ook een roadshow ‘use cases’ gepresenteerd voor 25

bibliotheken en een roadshow ‘onderwijs en bibliotheken’ voor 7 bibliotheken. ‘Digitale collectie’

werd het meest aangevraagd (9) en bereikte in totaal meer dan 180 bibliotheken.

‘Kenniskantoor’ en ‘E-reading’ volgen met respectievelijk een bereik van 83 en 41 bibliotheken,

elk in een tiental roadshows. In 2011 vonden er 35 roadshows plaats over heel Vlaanderen.

40

6.4. Sociale media

Bibnet verspreidt en verzamelt ook

interessante info via sociale netwerksites,

zoals Facebook, Twitter, Slideshare,

Delicious, Flickr, Youtube en Netvibes.

Het is uiteraard niet de bedoeling dat

elke bibliotheekmedewerker al deze

kanalen volgt, de belangrijkste info

verschijnt steeds op de website en in

Focus. Wie echter reeds aanwezig is op

sociale platformen zoals Facebook en

Twitter, kan er voordeel bij hebben om

Bibnet ook daar te volgen en zo steeds op

de hoogte te zijn van de laatste Bibnet-

weetjes.

Op de Facebook Bibnet-pagina verschijnen niet enkel de berichten uit Focus, maar ook tips uit

het 23 Dingen-programma en andere nieuwtjes.

Twitter-gebruikers kunnen Bibnet volgen. De 'Bibnet'-account wordt door de medewerkers

gebruikt om weetjes kenbaar te maken, maar ook om van op (inter)nationale studiedagen over

nieuwe bevindingen of interessante initiatieven te berichten.

Diverse presentaties door Bibnet zijn terug te vinden op Slideshare. Daarnaast kan men ook

interessant materiaal vinden onder de accounts van de medewerkers zelf.

Interessante sites over bibliotheken, web 2.0, de digitale kloof en informatiebemiddeling, zijn

verzameld via de Bibnet-account op Delicious.

Op Flickr vindt men de foto's van de Denk- en discussiedagen, samen met sfeerbeelden uit

talrijke bibliotheken.

Het Bibnet-kanaal op YouTube verzamelt video's over nieuwe functionaliteiten en interessante

gerelateerde filmpjes.

De Netvibes-pagina van Bibnet aggregeert berichten van bibliotheekorganisaties, Vlaamse en

internationale bibliotheekblogs en de deelnemers aan het 23 Dingen-programma.

In 2011 bleef het gebruik van deze communicatiekanalen verder stijgen. Het aantal ‘fans’ van de

Bibnetpagina op Facebook staat nu op 350, en ook op Twitter volgen nu al meer dan 500

gebruikers uit Vlaanderen en Nederland de berichten die Bibnet de wereld in stuurt.

Diverse medewerkers van Bibnet verzamelen en verspreiden heel wat nuttige informatie via hun

eigen accounts op sociale netwerken en blogs. Het overzicht 'Wie is wie' op de website geeft een

overzicht van deze persoonlijke accounts en sites.

41

6.5. Vertegenwoordiging

Presentaties

Bibnet stelt zijn projecten op allerlei fora voor. Een greep uit de presentaties:

- Use cases rond de digitale bibliotheek voor op de BVL-medewerkersdag in Genk. Tijdens

de middag konden de deelnemers meer vernemen over elektronisch lezen, en werd

Kenniskantoor voorgesteld. (3 februari 2011)

- Muziek in digitale tijden (14 februari 2011)

- ‘De Ipad en de bibliotheek’ tijdens de digitale week Oosterzele (3 maart 2011)

- Verschillende presentaties op de Vlaamse studiedag Digitale week: ‘Wegwijs in het

multimedialandschap’, ‘Mediawijsheid in bibliotheken’ en ‘mediawijsheid’ - (4 maart

2011)

- Tijdens de LOCUS-studiedag ‘Publieksbereik. Expertise uit en in het veld’ verzorgde Bibnet

een workshop rond online publiekswerking (25 maart 2011)

- Bibnet nam deel aan ‘19th Annual EBLIDA-NAPLE Conference’ in Malaga. In de sessie ‘e-

nnovation! e-books and new online services in libraries’, werd het VEP-project voorgesteld.

(26 mei 2011)

- Bibnet opende het debat rond de rol van bibliotheken in e-inclusie op Cultuurforum 2020

C-mine Genk. Bibnet peilde ook naar de mening van vijf sprekers uit verschillende

sectoren, (30 mei 2011)

- De Vlaamse 23 Dingen en de ervaringen van onze bibliotheken met Facebook kwamen

aan bod op de ‘23 Dingen deeldag’ te Amsterdam (7 juni 2011)

- ‘The Future of Recorded Music in Public Libraries’ op de jaarconferentie van de

‘International Association of Music Libraries (IAML)’ in Dublin (29 juli 2011).

- ‘De Bib op School’ Tweebronnen Leuven (4 augustus 2011), Roeselare (25 augustus

2011)

- ‘Catalogiseren in de 21ste eeuw’ Tijdens de introductiecursus RDA en FRBR, UGent (29

september 2011)

- Presentatie 23 Dingen tijdens Colloquium ‘Hoe jongeren begeleiden in omgaan met

media’ (21 november 2011)

- Voorstelling en bespreking met LOCUS ‘De Bib op School’ (28 november 2011)

- ‘De Bib op School’ aan Route 42 (29 november 2011)

- ‘Big Idea(l)s, Small Steps / Case: Bib.fm’ op het congres New Technologies, New

Audiences in Vooruit in Gent (6 december 2011)

42

Informatie aan Zee

Op 15 en 16 september 2011 organiseerde de VVBAD opnieuw haar tweejaarlijks congres

Informatie aan Zee. Informatie aan Zee is een interactief gebeuren voor informatieprofessionals.

Het omvat een beursgedeelte en een omvangrijk programma van presentaties, workshops,

panels en productpresentaties. Bibnet was sterk vertegenwoordigd op dit congres.

Sessies die Bibnet gaf of begeleidde:

- Bibliotheekportalen voor en achter de

schermen

- RDA: een catalogiseerstandaard voor de

21ste eeuw

- Bibliotheekportalen als platform voor een

meer digitale openbare bibliotheek

- Het Vlaamse e-boekplatform twee jaar

verder

- Meten is weten? Over meten van online diensten

- Demo e-readers en tablets

- Top Technologie Trends 2011

- De digitale kloof: panelgesprek

- Auteursrecht: Een jurist in dienst van de gebruiker

Publicaties

- Paul Bastijns en Ilse Depré, 'E-readers in de bibliotheek', META, 2011/1, p. 30

- Ilse Depré, 'Multitouchtafels', META, 2011/2, p. 30

- Ilse Depré, 'Maak je best een Facebookprofiel, pagina of groep voor je organisatie?',

META, 2011/2, p. 36-37

- Ilse Depré en Wim Verhulst, 'Fundels veroveren de wereld. Vlaamse bibliotheeksector

rolmodel uitlenen digitale prentenboeken', META, 2011/5, p. 19-23

- Wim Verhulst en Lisbeth Vandoorne, 'Wat nog met fysieke collecties? Collectiebeheer in

de bib vanuit centraal perspectief' , META 2011/6

- Johan Delauré, 'Bestaat er een e-leenrecht?', META 2011/9 december 2011 blz. 19 – 23.

43

7. Werking Bibnet

7.1. Beheersovereenkomst

De beheersovereenkomst van Bibnet diende

in 2011 vernieuwd te worden. De

voorbereidingen werden uitgevoerd, inclusief

het uitwerken van een bijpassend beleidsplan

om uitvoering te geven aan de

beheersovereenkomst. Beide documenten

worden in 2012 formeel afgewerkt.

7.2. Personeel

Het personeelsbestand ziet er per 31 december 2011 als volgt uit:

- Jan Braeckman – Directeur

- Johan Delaure - Planning en Coördinatie/Centrale toepassingen

- Peter De Keyser - Webtoepassingen

- Theo Gielen - Ondersteuning lokale bibliotheken

- Klaar Leroy - Projectmanager Bibliografisch centrum

- Rosa Matthys - Coördinatie centraal catalogiseren

- Johan Mijs - Publiekstoepassingen

- Machteld Sohier - Catalogusonderhoud

- Elly Van Acoleyen - Communicatie/lokale praktijkontwikkeling

- Koen Vandendriessche - Nieuwe Media

- Lisbeth Vandoorne - Collectiemanagement

Malika Elherbouti verliet Bibnet op 15 juli. Haar takenpakket werd overgenomen door Theo

Gielen, die daardoor de ondersteuning van Bibnet als organisatie op zich neemt en dit combineert

met zijn huidige taken inzake helpdesk en eerstelijnscontactpunt van Bibnet.

Vanaf 1 februari ging Koen Vandendriessche aan de slag bij Bibnet als tijdelijke

projectmedewerker jeugd en onderwijs. Na een sollicitatieprocedure in het najaar werd hij

geselecteerd voor de nieuwe functie van projectleider nieuwe media vanaf 1 februari 2012.

Vanaf 1 juli ging Lisbeth Vandoorne aan de slag bij Bibnet als projectleider collectiebeheer.

Eind september verliet Wim Verhulst Bibnet om terug te keren naar het Vrieselhof, het

bibliotheekcentrum van waaruit de Provincie Antwerpen de bibliotheken ondersteunt.

44

Rosemie Callewaert ruilde haar functie in voor een functie bij een informaticabedrijf en dit vanaf

1 oktober 2011.

Ilse Depré verliet Bibnet op eind 2011 voor de betrekking van verantwoordelijke publiekswerking

bij de openbare bibliotheek van Leuven.

Op 21 december werd Sebastiaan De Coninck aangeworven als procesbegeleider digitale

bibliotheek. Hij neemt zijn functie op vanaf 1 februari 2012.

De inzet van het personeel (exclusief de directie) is per resultaatsgebied in te delen.

- RS1: De lokale bibliotheek: 491 persoonsdagen of 20 % (2010: 30%)

- RS2: Publiekstoepassingen: 327 persoonsdagen of 13% (2010:16%)

- RS3: Collecties organiseren en verrijken: 1097 persoonsdagen of 44% (2010: 43%)

- RS4: Organisatie en beleid: 591 persoonsdagen of 24 % (2010: 21%)

Opleidingen

- Studiedag Jeugd XL, Brussel, 9 december 2011 - Koen

- New Technologies for New Audiences, 6 december 2011 - Koen

- Bibdag Vlaams-Brabantse bibliotheken 2011, 28 november 2011 - Ilse

- Media and Learning Conferentie, 25 november 2011 - Koen

- Colloquium mediawijsheid Joetz 2011, 21 november 2011 - Ilse, Koen

- Eindevenement Archipel: een netwerkvisie voor digitale duurzaamheid, 16 november

2011 - Koen

- Dag van het Boekenvak 2011, 7 november 2011 - Lisbeth

- RDA seminar in Rotterdam, 2 november 2011 - Rosa

- Studiedag Mediawijsheid Apache/KUL, 7 oktober 2011 - Koen

- Ovinob jaarvergadering 2011, 4 oktober 2011 - Ilse

- Games Summit 2011, 30 september 2011 - Koen

- Biebkracht expertenmeeting, 25 en 26 augustus 2011 - Ilse

- LOCUS werkbezoek Nederland, juni 2011 - Elly, Ilse

- LOCUS Junitour 2011, 17 juni 2011 - Ilse, Elly, Koen

- E-reading event 2011, 9 juni 2011 –Johan D

- 23 Dingen deeldag 2011, 7 juni 2011 - Ilse

- Cultuurforum 2011, 30 mei 2011 - Jan, Elly, Ilse

- Studiedag e-netwerkdag 2011, 24 mei 2011 - Ilse

45

- Debat cultuurparticipatie SMIT, 16 mei 2011 - Jan

- Staten-generaal Media, 6 mei 2011 - Jan

- KVB symposium 2011 'Waardevol digitaal !', 27 april 2011 - Johan D

- Introductiecursus LOCUS: sessie Kunst- en Cultuureducatie, 7 april 2011 - Koen

- DBUpdate 2011, 31 maart 11 - Ilse, Elly, Rosemie

- Federale studiedag digitale week 2011, 25 maart 11 - Ilse

- Publieksbereik - Expertise uit en in het veld, 25 maart 11 - Ilse

- Master Class Human-Centered Interaction Design Namahn, 15 maart 2011 – Johan M

- Sociaal-cultureel werk in de digitale samenleving, 14 maart 2011 - Ilse

- Vlaamse studiedag digitale week 2011, 4 maart 2011 - Ilse

- Phare Conference Gent, 24 februari 2011 - Rosemie

- WINOB BIBdag 2011, 22 februari 2011 - Ilse

- Studiedag Participatiesurvey 2011, 9 februari 2011 - Jan, Elly

- Openingsfeest digitale week 2011, 26 januari 2011 - Ilse

- Dag van de cultuureducatie 2011, 25 januari 2011 - Ilse

- 'Inhoudelijk toegankelijk maken van informatie' bij GO (Nederland), 1 september tot 24

november 2011 - Klaar

7.3. Raad van Bestuur en Algemene Vergadering

In 2011 kwam de Raad van Bestuur van Bibnet 4 maal en de Algemene Vergadering 3 maal

samen. De samenstelling van de beheersorganen is als volgt:

- Rik Van de Walle (Vakgroep Elektronica en Informatiesystemen van de Universiteit Gent

en bestuurder van het IBBT) is de voorzitter van de Raad van Bestuur en Algemene

Vergadering

- Luc Bauwens (tot midden 2011 hoofdbibliothecaris Gent)

- Koen Calis (bibliothecaris Brugge)

- Christine Descamps (bibliothecaris Beersel)

- Patrick N’Siala Kiese (medewerker journalistiek en cultuur van Kif Kif)

- Caroline Pauwels (SMIT onderzoeksgroep van de Vrije Universiteit Brussel en bestuurder

van de VRT)

- Erna Van Den Abeele (bibliothecaris Puurs)

46

- Nathalie Verstrynge (bibliothecaris Elsene en bestuurslid sectie Openbare Bibliotheken

van de VVBAD)

- Rita Van de Wiele (bibliothecaris Mechelen) maakt samen met bovenvermelde leden deel

uit van de Algemene Vergadering.

Vanuit de Vlaamse overheid neemt Mia De Smedt, Teamverantwoordelijke Lokaal Cultuurbeleid

van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen, deel aan de

vergaderingen van de Raad van Bestuur.

47

7.4. Financiën

Het jaarresultaat 2011 heeft een verlies van 5.834,12 euro. Met de verrekening van het

overschot dat uit 2009 werd overgedragen, kunnen we het positieve saldo van 24.499,61

overdragen naar 2012.

Het nog aan te wenden kapitaal vanaf 2012 is : 4.589.647,55 euro.

Werkingsmiddelen

OmschrijvingOmschrijvingOmschrijvingOmschrijving InkomstenInkomstenInkomstenInkomsten UitgavenUitgavenUitgavenUitgaven

Structureel Bibnet werkingsbudget 2.767.000,00

Andere subsidies (Maribel, VIA, etc) 109.969,49

Eigen inkomsten uit projecten 656.795,78

Bankopbrengsten 495,26

Totaal 3.534.260,53

Beschikbaar kapitaal

Onderstaande is een presentatie van liquiditeiten en niet van de reële boekwaarde die werkt met

afschrijvingen.

Saldo einde 2008 7.822.930,79

Saldo einde 2009 6.505.884,05

Interesten 2010 65.527,92

Saldo einde 2010 (incl. interest) 5.588.961,63

Interesten 2011 77.978,32

Investeringen in 2011 496.953,09

Kapitaal gebruikt voor recurrente kosten 580.339,33

Nog aan te wenden 4.589.647,55

48

Afschrijvingen

Kapitaalsubsidie 1.789.277,42

Computerhardware en meubels 9.544,32

Organisatiekosten

Organisatiekosten (huisvesting,

boekhouding, verzekeringen…) 175.953,63

Bruto personeelskost 1.075.040,87

Projectkosten

Totaal projectkosten (zonder

investeringen) 2.854.017,72

Resultaat

Resultaat van het boekjaar 2011 - 5.834,12

Over te dragen batig saldo 24.499,61

Netto uitgaven per resultaatsgebied

Omvat de som van de operationele kosten en de eventuele gemaakte investeringen verminderd

met de eventuele exploitatie opbrengsten. Organisatiebrede kosten zoals de eigen huisvesting en

personeel zijn niet verrekend.

RG1: lokale bibliotheek 78.834,46

RG2: publiekstoepassingen 561.051,26

RG3: collectieontwikkeling 1.992.607,20

RG4: beleid 61.682,11

Totaal netto projectuitgaven 3.240.381,74

49

Exploitatie inkomsten

Bij verschillende projecten worden diensten aan kostprijs of met een kostenbijdrage verrekend

aan afnemende bibliotheken

RG1: aandeel LOCUS in website /stand Kosten delen -8.040,13

RG2: aandeel provincies in

Bibliotheekportalen Kosten delen -107.098,00

RG3: collectieontwikkeling Open Vlacc -19.855,00

RG3: collectieontwikkeling Mediargus -398.732,76

RG3: collectieontwikkeling Fundels -71.213,89

RG3: IWT innovatief aanbesteden IWT subsidie -11.856,00

RG4: Bijdragen partners SA&S bijdragen -40.000,00

Totaal projectinkomsten --656.795,78

50

Bijlage – Afkortingen en verklaringen

Aleph Bibliotheeksysteem van ExLibris

ASCW Agentschap Sociaal-Cultureel werk voor Jeugd en Volwassenen

BEA Belgian Entertainment Association

BRUNO Brussels Netwerk Openbare bibliotheken

CDR Centrale Discotheek Rotterdam

Daisy Digital Accessible Information System

DBNL Digitale Bibliotheek der Nederlandse Letteren

EBLIDA EU Library and Information Society Issues

ECEI European Congress on E-Inclusion

EGDO Expert Group on Digitization and Online access

ELAG European Library Automation Group

EPICS E-learning Platform in the Cultural heritage Sector

FARO Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed

FTP File Transfer Protocol

IBBT Interdisciplinair Instituut voor Breedband Technologie

IBL Interbibliothecair leenverkeer

IWT Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie

NAPLE National Authorities on Public Libraries in Europe

NCIP NISO Circulation Interchange Protocol

Open Bib ID Projectnaam voor de federatieve identeits- en toegangslaag van

Bibliotheekportalen

OVINOB Oost-Vlaams InformatieNetwerk van Openbare Bibliotheken

PBS Provinciaal Bibliotheeksysteem

PEGI Pan European Game Information

RFID Radio Frequency Identification

RSS Really Simple Syndication

SBB Streekgericht bibliotheekbeleid

SIP2 Standard Interchange Protocol versie 2

51

SMIT Studies on Media, Information and Telecommunication

SRU Search/Retrieval via URL

VCOB Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken

VEP Vlaams e-boekplatform

VGC Vlaamse Gemeenschapscommissie

Vlabin-VBC Vlaams Bibliografisch, Documentair en Dienstverlenend Centrum

VLACC Vlaamse Centrale Catalogus

VOWB Vlaams Overlegorgaan Wetenschappelijk Bibliotheekwerk

VSNG Vlaams Steunpunt Nieuwe Geletterdheid

VVBAD Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen

VVSG Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten

WINOB West-Vlaams InformatieNetwerk van Openbare Bibliotheken

ZBB Zoeken.bibliotheek.be

ZIZO Zonder Inspanning Zoeken

Z39.50 Client-server protocol voor zoeken en vinden van informatie

Jaarverslag Bibnet 2011

Documents

Transcript of Jaarverslag Bibnet 2011