Jaarverslag 2019 - Arcade · 6 Onze missie: ‘Wij bieden iedereen de kans om betaalbaar en passend...

Jaarverslag 2019

AR

CA

DE

– JAA

RV

ER

SLAG

2019

1

Arcade jaarverslag 2019

InhoudVoorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Onze koers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Governance en risicomanagement . . . . . . . 8

Onze taak: Verhuur en beheer . . . . . . . . . . . .14

Investeren in beschikbaarheid . . . . . . . . . . 26

Investeren in betaalbaarheid . . . . . . . . . . . . . 34

Investeren in leefbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Investeren in samenwerking . . . . . . . . . . . . . 42

Investeren in duurzaamheid . . . . . . . . . . . . . . 46

Organisatie en personeel . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Financiële continuïteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Jaarverslag Raad van Commissarissen . . 70

Verklaring van het Bestuur en van de Raad van Commissarissen . . . . . . . . . 78

Uitgebreide jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . 80Balans .per .31 .december .2019 . . . . . . . . . . . . . . . . 82Winst- .en .verliesrekening .2019 . . . . . . . . . . . . . . 84Kasstroomoverzicht .2019 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Toelichting .op .de .balans- .en . .verliesrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Toelichting .op .de .onderscheiden . .posten .van .de .balans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106Controleverklaring .van . .de .onafhankelijke .accountant . . . . . . . . . . . . . . 140Kengetallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

2

VoorwoordIn de tijd waarin wij leven volgen veranderingen elkaar snel op. In de afgelopen jaren verlegden wij onze koers regelmatig om op deze veranderingen voorbereid te zijn. Maar natuurlijk richten wij onze blik ook naar voren, want daar liggen de veranderingen die op ons wachten. Ik realiseer me dat de uitdagingen van gisteren de prestaties van vandaag zijn geworden. Dit geeft mij het vertrouwen dat wij de uitdagingen van morgen ook in goede resultaten gaan omzetten. Een selectie van wat met elkaar bereikt is, leest u in dit voorwoord. De uitgebreidere toelichting hierop leest u verder in dit verslag.

Maatschappelijk visitatie In .het .eerste .halfjaar .van .2018 .hebben .wij .voor .de .eerste .keer .een .maatschappelijke .visitatie .laten .uitvoeren .door .onafhankelijk .visitatiebureau .Ecorys .over .de .periode .2014 .– .2017 . .In .2019 .zijn .we .aan .de .gang .gegaan .met .de .in .het .rapport .benoemde .verbeterpunten . .In .2020 .laten .we .een .tussentijdse .check .op .de .voortgang .uitvoeren .

Investeren in voldoende beschikbare woningenWij .moeten .ervoor .zorgen .dat .we .voldoende .huurwoningen .hebben, .geschikt .voor .onze .bewoners .en .woningzoekenden .nu .en .in .de .toekomst . .Voor .de .komende .jaren .verwachten .wij .dat .de .vraag .naar .kwalitatief .goede .woningen .hoog .zal .blijven . .Ook .verwachten .wij .een .vraag .naar .kleinere .woningen .voor .met .name .één- .en .twee . .-persoons .huishoudens . .Dit .betekent .dat .wij .meer .kleinere .woningen .(appartementen) .aan .ons .aanbod .willen .toevoegen .In .2019 .leverden .wij .254 .nieuwe .woningen .op .en .zijn .278 .woningen .in .aanbouw . .Voor .274 .bestaande .woningen .wisten .wij .groot .onderhouds .projecten .op .te .leveren .of .te .starten .

Onderzoek overname Vestiabezit in WestlandNaast .onze .inspanningen .om .nieuwbouw-woningen .aan .onze .sociale .voorraad .toe .te .voegen .hebben .wij .in .2019 .gesprekken .gevoerd .over .de .overname .van .het .woning .-bezit .van .Vestia .in .Westland . .Na .een .gedegen .onderzoek .(due-dilligence) .verwachten .wij .eind .2020 .circa .1 .300 .vhe’s .van .het .Vestia .bezit .aan .onze .sociale .woning . .voorraad .toe .te .voegen .

Investeren in duurzaamheidDuurzaamheid .zien .wij .als .een .onderdeel .van .onze .dagelijkse .werkzaamheden .zonder .onze .primaire .doelstelling .‘het .verhuren .en .ont .wikkelen .van .passende .en .betaalbare .woningen .voor .huishoudens .met .een .laag .inkomen’ .uit .het .oog .te .verliezen . .De .

3


254 .nieuw .opgeleverde .huurwoningen .hebben .een .gemiddelde .Energie-index .van .0,95, .energielabel .A . .Alle .opgeleverde .appartementengebouwen .zijn .voorzien .van .zonnepanelen .op .het .dak . .Natuurlijke .momenten .bij .reparatie, .mutatie, .planmatig .en .groot .onderhoud .grijpen .wij .aan .om .waar .mogelijk .duurzame .en .energe-tische .maatregelen .te .nemen .om .ons .woningbezit .te .verduurzamen .en .te .komen .op .een .energielabel .B .uiterlijk .in .2023 . .In .2019 .is .ruim .€ .1,5 .miljoen .geïnvesteerd .in .duurzaamheid . .Het .dak .van .een .bestaand .appartementen .gebouw .met .100 .woningen .is .voorzien .van .444 .zonnepanelen . .Een .proef .met .het .plaatsen .van .zonnepanelen .op .bestaande .eengezins .woningen .is .in .2019 .uitgevoerd . .De .evaluatie .heeft .ertoe .geleid .dat .in .2020 .meerdere .woningen .voorzien .worden .van .zonnepanelen .

Intensieve samenwerking met stakeholdersHeel .belangrijk .is .voor .ons .het .contact .met .gelijkgestemde .volkshuisvestingspartners, .maatschappelijke .organisaties .en .zorginstel-lingen . .Gezamenlijk .optimaliseren .we .onze .dienstverlening .en .zijn .we .kwetsbare .groepen .van .dienst .

De .prestatieafspraken .die .wij .jaarlijks .maken .met .de .gemeenten .Westland .en .Den .Haag .en .de .huurdersvereniging .zijn .een .goed .voorbeeld . .In .deze .prestatieafspraken .hebben .wij .toegezegd .de .komende .jaren .te .zorgen .voor .honderden .nieuwe .woningen, .het .woning .aanbod .in .prijs .laag .te .houden .en .het .woningbezit .op .termijn .te .verduur . .zamen . .In .de .gemeente .Den .Haag .komen .wij .onze .prestatie .afspraken .ruimschoots .na . .Helaas .merken .wij .dat .de .benodigde .betaalbare .locaties .voor .sociale .nieuwbouw .in .de .gemeente .Westland .niet .of .nauwelijks .beschikbaar .komen . .Ook .nemen .besluit-vormings .procedures .te .veel .tijd .in .beslag . .De .in .de .prestatieafspraken .van .2017 .– .2021 .genoemde .aantallen .van .door .ons .toe .te .voegen .100 .woningen .per .jaar .worden .om .deze .reden .niet .gehaald .en .de .opgelopen .achterstand .van .250 .woningen .is .niet .in .te .

halen . .In .2020 .worden .geen .nieuwbouwpro-jecten .gestart . .Op .dit .punt .vragen .wij .de .gemeente .Westland .om .bestuurlijke .daadkracht .om .‘in .te .breken’ .op .nieuwe .locaties .voor .sociale .nieuwbouw .en .procedures .te .versnellen, .zodat .wij .in .de .stijgende .en .veranderende .vraag .voor .de .bewoners .kunnen .voorzien . .De .doorstroming .stagneert .en .de .wachttijd .voor .een .sociale .huurwoning .is .opgelopen .naar .61 .maanden .

Een .positieve .ontwikkeling .in .de .samen .-werking .met .de .Vereniging .voor .Arcade .-huurders .(voor .heen .Huurdersvereniging .Westland) .is .dat .de .vereniging .de .naam .heeft .gewijzigd . .Niet .alleen .de .naam .is .gewijzigd .maar .ook .de .statuten .waarin .nu .gesteld .is .dat .de .VvA .voor .alle .huurders .van .Arcade .optreedt, .dus .ook .voor .de .Haagse .huurders . .Gezamenlijk .met .de .VvA .is .een .themabijeenkomst .georganiseerd .over .duurzaamheid .

Investeren in wijkenIn .de .wijken .waar .onze .woningen .staan, .is .de .leefbaarheid .in .algemene .zin .goed .op .orde . .Er .zijn .geen .grote .problemen .en .dit .bereiken .we .door .in .een .vroeg .stadium .aandacht .te .geven .aan .leefbaarheidsproblemen . .Dit .doen .we .door .zichtbaar .te .zijn . .Medewerkers .Sociaal .Beheer .in .de .wijk .en .onze .huis . .-meesters .in .verschillende .complexen .kennen .de .bewoners .en .kunnen .dan .ook .bewoners .aanspreken .op .ongewenst .gedrag .

Bij .zwaardere .gevallen .van .overlast .past .een .steviger .aanpak . .Dat .is .bijvoorbeeld .het .geval .bij .het .aanpakken .van .woonfraude .of .hennep . .Hierbij .worden .woningen .gebruikt .voor .persoonlijk .gewin .en .staat .ook .de .leefbaarheid .al .snel .onder .druk .In .2019 .zijn .acht .gevallen .van .hennep .gemeld, .waarbij .in .vier .gevallen .geen .hennep .is .aangetroffen .

CrisisteamIn .2018 .hadden .wij .te .maken .met .een .brand .in .een .van .onze .complexen . .Het .destijds .op .gerichte .crisisteam .is .in .2019 .verder .

geprofes .sionaliseerd .door .opleiding .en .training . .Het .geleerde .brachten .zij .gelijk .in .praktijk .in .de .periode .rondom .de .jaarwis-seling .2019/2020 . .Er .zijn .diverse .maatregelen .genomen .om .ons .complex .New .Norfolk .en .de .bewoners .te .beveiligen .tegen .relschoppers .en .vandalisme .vanuit .Duindorp .en .Scheveningen . .De .materiële .maatregelen .zijn .genomen .in .overleg .met .de .gemeente .Den .Haag .en .de .politie . .Daarnaast .heeft .het .crisisteam .diverse .scenario’s .doorgenomen, .zodat .bij .eventuele .calamiteiten .gericht .actie .ondernomen .kon .worden . .Al .deze .maatregelen .hebben .mede .gezorgd .dat .het .tijdens .de .jaarwisseling .rustig .was .

Trots op de organisatieArcade .is .een .financieel .gezonde .en .ambitieuze .woningcorporatie, .die .midden .in .de .samenleving .staat . .Met .een .organisatie .die .klaar .is .voor .de .toekomst . .Ik .ben .trots .op .de .inzet .en .de .betrokkenheid .van .de .medewerkers . .Zij .zijn .in .staat .geweest .om .met .elkaar .goede .resultaten .te .bereiken .voor .onze .kerntaak: .betaalbare, .kwalitatief .goede .woningen .voor .onze .doelgroep .in .een .mooi .werkgebied! .

Naaldwijk, .april .2020

René Lemsondirecteur-bestuurder

4

Onze koersWij zijn een maatschappelijk betrokken, initiatiefrijke en sociale onderneming. Wij verhuren en beheren 8.700 vastgoedeenheden in de woningmarktregio Haaglanden Midden-Holland Rotterdam. Ons bezit is geconcentreerd in de gemeenten Westland en Den Haag.

5


6

Onze missie: ‘Wij bieden iedereen de kans om betaalbaar en passend te wonen’ Onze .kerntaak .is .het .verhuren .en .ontwikkelen .van .passende .en .betaalbare .woningen .voor .huishoudens .met .een .laag .inkomen . .Daarbij .vinden .wij .iedereen .even .belangrijk . .Of .het .nu .gaat .om .jongeren, .ouderen, .gezinnen, .zorgbehoevenden .of .statushouders . .Wij .hebben .een .ondernemende, .pragmatische .en .brede .kijk .op .onze .volkshuisvestelijke .opgave .en .dragen .naast .onze .kerntaak .bij .aan .het .realiseren .van .leefbare .en .gedifferentieerde .buurten .

Ons werkgebiedWij .zijn .werkzaam .in .de .gemeenten .Den .Haag .en .Westland . .Binnen .de .gemeente .Westland .zijn .wij .actief .in .acht .van .de .tien .dorpskernen . .Wij .beheren .en .ontwikkelen .vastgoed .in .De .Lier, .’s-Gravenzande, .Heenweg, .Honselersdijk, .Monster, .Naaldwijk, .Poeldijk .en .Ter .Heijde . .

Wij .staan .open .voor .het .uitbreiden .van .ons .werkgebied .maar .leggen .de .focus .wel .bij .beide .gemeenten .

Realiseren van de missieDoor .kansen .te .benutten .zijn .wij .in .staat .investeringen .te .doen .die .bijdragen .aan .de .toenemende .vraag .naar .woonruimte .in .onze .regio . .

Hierbij .staan .de .volgende .uitganspunten .centraal:

.– Wij .zijn .een .zakelijke .en .sociale .onder .-neming

.– Wij .stellen .de .vraag .van .onze .klanten .voorop

.– We .doen .waar .we .goed .in .zijn .en .benutten .kansen .wanneer .die .zich .voordoen

.– Wij .stellen .financiële .continuïteit .als .randvoorwaarde

.– We .werken .samen .om .meerwaarde .te .creëren

Realisatie van de missie in zes prioriteitenWe .hebben .zes .prioriteiten .bepaald .waar .we .ons .de .komende .jaren .op .willen .richten . .

Daarmee .leggen .we .de .nadruk .op .de .huidige .en .toekomstige .vraag .van .onze .klanten, .de .belangrijkste .volkshuisvestelijke .opgaven .in .ons .werkgebied .en .de .optimalisatie .van .onze .organisatie .

1. VoldoendepassendewoningenToegevoegd .in .Westland .36 .sociale .huur . .-woningen . .In .Den .Haag .184 .sociale .en .34 .vrije .sector .huurwoningen . .Veertien .woningen .zijn .verkocht .en .getransporteerd .

2.Betaalbarewoningen75,6% .van .onze .sociale .woningvoorraad .heeft .een .huurprijs .onder .de .tweede .aftoppingsgrens .(Den .Haag .75,8% .en .Westland .75,6%)

3.GedifferentieerdeenleefbarewijkenMet .bewonerscommissies .is .69 .keer .en .met .werkgroepen .is .acht .keer .overleg .gepleegd . .353 .overlast- .en .hinderzaken .zijn .afgehandeld . .In .het .kader .van .leefbaarheid .hebben .de .medewerkers .sociaal .beheer .frequent .overleg .met .externe .experts, .zoals .de .gemeente, .politie .en .Vitis .Welzijn . .4.EnergiezuinigewoningenHet .duurzaamheidsbeleid .is .in .2018 .vastgesteld . .Bij .603 .woningen .zijn .energe-tische .verbeteringen .en .optimalisaties .uitgevoerd . .De .Energie .Index .heeft .eind .2019 .label .C .(1,52) . .Dit .is .een .verbetering .ten .opzichte .van .2018 .met .0,08 .

5.Toekomstbestendigeenklantgerichtedienstverlening

In .2019 .hebben .wij .een .gemiddelde .score .van .7,6 .bij .KWH .(Kwaliteitscentrum .Woningcorporaties .Huursector) . .KWH .hanteert .een .norm .van .7,0 .Het .onderdeel .tevredenheid .geeft .een .gemiddelde .score .te .zien .van .90% .(variërend .tussen .82% .(contact) .en .95% .(woning .zoeken .en .huur .opzeggen) .per .onderdeel . .(norm .KWH .is .85%) . .

6.Ondernemendeenbetrouwbaresamenwerkingspartner

Bestuurlijk .en .ambtelijk .overleg .voeren .we .

op .regelmatige .basis .met .de .gemeenten .Den .Haag .en .Westland, .waarbij .ook .de .gemaakte .afspraken .geëvalueerd .zijn . .Met .de .Vereniging .voor .Arcadehuurders .is .frequent .overleg .over .alles .wat .onze .huurders .betreft, .zoals .ons .huur- .en .duur . .zaam . .heidsbeleid .

Portefeuillestrategie: balans aanbrengen tussen vraag een aanbodHet .is .van .belang .dat .onze .woning-portefeuille .op .lange .termijn .voorziet .in .de .behoefte .van .de .doelgroep . .Wij .werken .dan .ook .aan .een .toekomstbestendige .vastgoed-portefeuille . .Hiervoor .zijn .onze .missie .en .prioriteiten .uitgewerkt .in .een .portefeuille .-strategie .De .portefeuillestrategie .geeft .ons .richting .en .helpt .ons .de .juiste .afwegingen .te .maken .bij .(investerings-) .beslissingen .en .afspraken .met .onze .stakeholders . .

Aan .de .hand .van .de .ontwikkelingen .op .de .woningmarkt, .de .volkshuisvestelijke .opgave, .de .prestatieafspraken .met .gemeenten .en .onze .eigen .doelstellingen .is .in .2015 .de .wensportefeuille .geformuleerd . .In .2019 .is .de .wensportefeuille .geëvalueerd . .Hierbij .is .beoordeeld .hoe .onze .portefeuille .zich .in .de .afgelopen .jaren .heeft .ontwikkeld .en .hebben .we .een .nieuw .woningmarktonderzoek .laten .uitvoeren .door .ABF .research .om .inzicht .te .krijgen .in .de .ontwikkelingen .van .de .huishoudensontwikkeling .en .de .woningmarkt .met .daarbij .een .doorkijk .naar .de .sociale .woningbehoefte .in .2030, .zowel .kwantitatief .als .kwalitatief .

Op .basis .van .het .woningmarktonderzoek .en .de .uitkomsten .van .de .evaluatie .is .onze .wensportefeuille .bijgesteld .ten .aanzien .van .de .financiële .randvoorwaarden, .de .wettelijke .kaders .en .de .prestatieafspraken . .Het .resultaat .is .een .streefportefeuille .met .de .beoogde .omvang .en .verdeling .van .de .woningvoorraad . .De .streefportefeuille .is .vervolgens .naast .de .huidige .vastgoed-portefeuille .gelegd .om .tot .een .trans .-formatie .plan .van .de .huidige .vastgoedportefeuille .te .komen . .

7


Complexbeleidsplannen

Monitoring

Stra

tegi

e

Voor

stel

bel

eids

keuz

eBeleid

Kaders Analyse

Wensportefeuille Vastgoedportefeuille

Missie en visie

PortefeuilleplanWensportefeuilleMarktonderzoek

Portefeuilleniveau

Asset niveau

Operationeel niveau

Prestatieafspraken/huisvestingverordening

Beleid Rijks Overheid

Streefportefeuille

Transitieplan

Complexbeleidsplan

MJOP, MJIP

Analyse vanhuidige portefeuille

Marktkenmerken– Type– Locatie– Doelgroep

Kwaliteit– Leeftijd– Techniek– Functionaliteit– Duurzaamheid

Performance– Rendement– Risico– Woonlasten

Waarde– Leegwaarde– Uitpond– Doorexploiteren– WOZ

2019

TransformatieNieuwbouwRenovatieAankoopVerkoopSloop

HuidigeVastgoed

Portefeuille

Marktkenmerken– Type– Locatie– Doelgroep

Kwaliteit– Leeftijd– Techniek– Functionaliteit– Duurzaamheid

Performance– Rendement– Risico– Woonlasten

Waarde– Leegwaarde– Uitpond– Doorexploiteren– WOZ

2028

GewensteVastgoed

Portefeuille

Op .basis .van .de .nieuwe .inzichten .is .het .portefeuilleplan .aangepast .waarbij .meer .nadruk .is .gelegd .op .de .toekomstbestendigheid .van .de .woningportefeuille .in .relatie .tot .duurzaamheid . .Hierbij .is .ook .rekening .gehouden .met .de .nieuwe .financiële .kaders . .In .het .schema .op .deze .pagina .is .het .proces .om .te .komen .tot .een .toekomst .bestendige .vastgoedportefeuille .uitgewerkt .

Asset ManagementHet .portefeuilleplan .biedt .de .kaders .voor .de .organisatie .om .op .assetniveau .zo .efficiënt .en .effectief .mogelijk .de .gestelde .doelen .te .realiseren . .Het .assetmanagement .houdt .zich .bezig .met .het .analyseren .van .de .resultaten .per .complex .en .toewijzen .van .de .middelen, .ofwel .het .vaststellen .van .de .complexstrategie .zodat .het .portefeuilleplan .op .efficiënte .wijze .wordt .gerealiseerd . .

In .2019 .zijn .alle .complexbeleidsplannen .geactualiseerd . .Deze .beleids-plannen .vormen .de .input .voor .de .meer .jaren .onderhoudsplanning .(MJOP) .en .de .meer .jaren .investeringsplanning .(MJIP)en .de .te .nemen .acties .per .complex .die, .bij .elkaar .opgeteld, .weer .aansluiten .bij .de .uitgangspunten .van .het .portefeuilleplan .

Asset Management

8

Governance en risico managementGoed ondernemingsbestuur (corporate governance) is van groot belang. Het gaat daarbij onder andere om goed bestuur en toezicht, transparantie, externe verantwoording en financiële beheersing.

9


10

GovernancestructuurDe .governancestructuur .van .Arcade .op .31 .december .2019 .staat .in .het .volgende .schema .

Raad van Commissarissen

Directeur-bestuurder

Wonen FinanciënVastgoed

Stafafdeling

Controller

De .taken, .verantwoordelijkheden .en .bevoegdheden .van .het .bestuur .en .de .Raad .van .Commissarissen, .hierna .‘RvC’ .zijn .in .de .statuten .vastgelegd . .Aan .besluitvorming .gaat .een .intern .proces .vooraf . .Dat .proces .bestaat .onder .meer .uit .beheersingsmaatregelen .die .de .kwaliteit .van .de .besluitvorming .waarborgen . .Voor .een .aantal .(materiële) .besluiten .van .de .bestuurder .moet .de .RvC .vooraf .toestemming .geven, .zoals .wijziging .in .statuten .en .investeringsbesluiten .

GovernancecodeDe .Governancecode .2015 .geeft .richting .aan .de .wijze .waarop .bestuur .en .Raad .van .Commissarissen .(RvC) .functioneren .en .de .wijze .waarop .zij .verantwoording .afleggen .over .hun .resultaten . .Arcade .onderschrijft .deze .code . .Per .januari .2020 .wordt .de .nieuwe .Governancecode .2020 .van .kracht .

De .code .bestaat .uit .vijf .principes .die .leidend .zijn .voor .het .besturen .van .de .organisatie, .bestuur .en .RvC:

1 . . .hanteren .waarden .en .normen .die .passen .bij .de .maatschappelijke .opdracht

2 . . .zijn .aanspreekbaar .en .leggen .actief .verantwoording .af

3 . . .zijn .geschikt .voor .hun .taak4 . . .gaan .in .dialoog .met .belanghebbende .

partijen5 . . .beheersen .de .risico’s .verbonden .aan .de .

activiteiten .

DeskundigheidsbevorderingIn .de .Governancecode .is .opgenomen .dat .bestuurders .van .woningcorporaties .in .drie .jaar .tijd .108 .PE-punten .dienen .te .behalen . .Dit .is .gebaseerd .op .108 .studiebelastingsuren .zoals .vastgesteld .door .de .geaccrediteerde .opleidingsaanbieder .

In .2019 .heeft .René .Lemson, .directeur-bestuur . . .der .geen .PE .punten .behaald .in .verband .met .gezondheidsproblemen .

Tegenstrijdige belangenIn .2019 .zijn .geen .besluiten .aan .de .RvC .voorgelegd .waarbij .tegenstrijdige .belangen .van .de .directeur-bestuurder .spelen .die .van .materiële .betekenis .zijn .voor .de .corporatie .en/of .de .directeur-bestuurder . .Er .zijn .geen .besluiten .genomen .over .transacties .waarbij .tegenstrijdige .belangen .van .leden .van .de .raad .spelen . .Ook .is .geen .sprake .geweest .van .transacties .waarbij .sprake .is .van .een .tegenstrijdig .belang .tussen .onze .organisatie .en .leden .van .de .raad .die .niet .zijn .voorgelegd .aan .de .raad .

Horizontale dialoog en verantwoording stakeholdersVia .verschillende .overlegorganen .met .stakeholders .borgen .wij .de .horizontale .dialoog .en .leggen .wij .verantwoording .af .over .onze .plannen .en .de .uitvoering .van .ons .beleid . .Wij .hebben .in .2019 .met .stakeholders .overlegd, .met .de .gemeenten .Westland .en .Den .Haag, .de .Vereniging .voor .Arcade-huurders, .bewonerscommissies, .Sociale .Verhuurders .Haaglanden .en .diverse .partijen .op .het .gebied .van .zorg .en .welzijn . .Het .ondernemersplan .2020, .begroting .2020 .en .meerjarenbegroting .2020-2024 .is .aan .de .

Vereniging .voor .Arcadehuurders .beschikbaar .gesteld . .In .het .kader .van .de .Woningwet .zijn .de .geplande .activiteiten .voor .2019 .in .een .overzicht .verstrekt .aan .de .gemeenten .Westland .en .Den .Haag, .alsmede .aan .de .Vereniging .voor .Arcadehuurders . .In .het .hoofdstuk .investeren .in .samenwerking .zijn .de .activiteiten .per .stakeholder .beschreven .

IntegriteitOm .de .integriteit .in .de .organisatie .te .waarborgen .hebben .wij .een .integriteitscode, .een .klokkenluidersregeling .en .een .interne .vertrouwenspersoon .

De .vertrouwenspersoon .is .aanspreekpunt .voor .integriteitszaken .in .het .algemeen .en .voor .de .specifieke .klokkenluidersregeling . .Meldingen .in .het .kader .van .de .klokkenluider-regeling .onderscheiden .zich .van .algemene .integriteitszaken, .doordat .deze .meldingen .betrekking .hebben .op .een .misstand .met .een .maatschappelijk .belang .In .2019 .zijn .bij .de .vertrouwenspersoon .geen .meldingen .geweest .in .het .kader .van .de .klokken .luidersregeling .en .integriteits .- .vraagstukken .

In .2018 .hebben .alle .medewerkers .een .integriteitscursus .gevolgd . .In .vervolg .hierop .is .in .2019 .een .handzame .‘integriteitskaart’ .vervaardigd . .Ook .hebben .alle .medewerkerse-learning .modules .gevolgd .over .privacy .en .de .AVG .

Risicomanagement Wij .zijn .als .woningcorporatie .actief .in .een .sterk .gereguleerde .sector . .Dit .betekent .zeker .niet .dat .daarmee .de .risico’s .beperkt .zijn .en/of .beperkt .voorkomen . .Maatschappelijke .ontwikkelingen .op .het .gebied .van .demo .grafie, .technologie, .duurzaamheid, .woning .markt, .economische .groei .en .wet- .en .regel .geving .beïnvloeden .continue .onze .belangen .en .doelen .en .vormen .daarmee .kansen .en/of .bedrei-gingen . .Wij .willen .geen .onverant .woorde .risico’s .nemen . .Door .middel .van .risico-management .worden .de .maat .schap .pelijke .ontwikkelingen .en .daaruit .voor .t .vloeiende .kansen .benut .en .bedreigingen .beheerst . .

11


Onze .strategie .is .de .leidraad .bij .het .bepalen .en .analyseren .van .relevante .risico’s .voor .de .organisatie . .Het .is .daarbij .van .groot .belang .dat .bestuurder, .het .management .en .Raad .van .Commissarissen .voortdurend .inzicht .hebben .in .de .risico’s .en .onzekerheden, .deze .vervolgens .analyseren .en .op .basis .daarvan .

besluiten .nemen . .Onder .(eind)verantwoorde-lijkheid .van .de .directeur-bestuurder .en .het .managementteam .zijn .de .controlesystemen .ingericht .die .een .adequate .beheersing .van .risico’s .borgen . .Daarnaast .vinden .wij .een .heldere .interne .en .externe .communicatie .over .risico’s .belangrijk . .In .de .meerjarenbe-

groting, .kwartaalrapportages, .volkshuisves-tingsverslag .en .jaarrekening .wordt .zowel .over .strategische .als .operationele .risico’s .gerapporteerd . .De .controlesystemen .en .rapportages .over .risico’s .ontwikkelen .voortdurend .mee .met .de .maatschappelijke .ont .wikkelingen . .

12

Belangrijke .aandachtsgebieden .die .voortdurend .aandacht .krijgen .zijn:

.– Ontwikkel- .en .afzetrisico’s .van .nieuwbouw-projecten

.– Realisatie .van .prestatieafspraken .met .gemeenten .Westland .en .Den .Haag .over .nieuwbouwproductie .en .betaalbaarheid .van .onze .woningen

.– Financiering .– Leegstand .en .huurachterstand .– Kwaliteit .dienstverlening .aan .huurders .– Samenwerking .met .huurders .en .

zorgpartijen .– Consequenties .vanuit .(EU-) .regelgeving .en .

regionale .afspraken .– Ontwikkeling .van .onderhoudskosten .en .

kosten .werkorganisatie .– Verkoop .bestaand .bezit .– Prijs- .en .renteontwikkelingen

Verder .krijgen .onderwerpen .als .frauderisico’s .en .risico’s .met .betrekking .tot .privacyge-gevens .en .continuïteit .van .de .geautomati-seerde .omgeving .de .noodzakelijke .aandacht .

Beheersingsmaatregelen Wij .hebben .een .intern .risicobeheersing- .en .controlesysteem .om .de .diverse .risico’s .te .beheersen . .Belangrijke .onderdelen .hiervan .zijn .onder .andere:

.– Een .Integriteitscode .voor .toezicht, .bestuur, .management .en .medewerkers

.– Reglement .Financieel .Beleid .en .Beheer .voorzien .van .addendum .en .het .treasury-statuut .waarin .onder .meer .is .vastgelegd .dat .het .aangaan .van .derivatentransacties .niet .is .toegestaan .en .waarin .duidelijke .rand .voorwaarden, .bevoegdheden .en .procedures .zijn .vastgelegd .voor .het .aangaan .van .verplichtingen

.– Investeringsreglement .en .een .sloop .-reglement .die .gelden .als .toetsingskader .voor .respectievelijk .de .investeringen .en .de .sloop .van .woningen

.– Goedkeuringsproces .voor .vastgoed-investeringen .door .het .MT .en .de .RvC .met .beslisdocumenten .ter .definitieve .goedkeuring

.– Bevoegdheden .en .hieraan .gekoppelde .budgetverantwoordelijkheid

.– AO/IC .(het .samenspel .van .administratieve .organisatie .en .maatregelen .van .interne .controle) .voor .de .belangrijke .en .risicovolle .processen .

.– Een .portefeuillestrategie .die .periodiek .wordt .herijkt

.– Meerjarenonderhoudsplan .en .begroting .gebaseerd .op .jaarlijkse .inspectie .en .beoordeling .van .één .derde .van .ons .bezit .op .basis .van .conditiescore .per .bouwelement .volgens .de .NEN .2767 .methodiek

.– Financiële .meerjarenprognose .gebaseerd .op .de .uitgangspunten .van .het .WSW .en .de .Aw .die .ook .de .basis .vormt .voor .de .markt .-waarde .in .verhuurde .staat .en .beleids-waarde

.– Kwartaalrapportages .over .de .ontwikkeling .van .de .strategische .en .operationele .risico’s . .In .deze .rapportage .zijn .ook .begrepen .de .resultaat- .en .liquiditeitsprognose, .analyse .van .de .(financiële) .projectvoortgang .en .de .projectrisico’s . .De .kwartaalrapportage .wordt .behandeld .in .de .vergaderingen .van .het .MT .en .de .RvC

.– Een .jaarrekening .die .op .consistente .wijze .met .inachtneming .van .relevante .wet- .en .regelgeving .wordt .opgesteld

.– (Geprogrammeerde-) .functiescheiding .voor .kritische .processen .zoals .verhuur- .en .verkoop .van .bezit, .inkopen, .lonen .en .salarissen, .treasury .en .betalingstransacties

.– Een .Information .Security .Management .System .(ISMS) .die .onder .andere .de .continuïteit .van .de .geautomatiseerde .omgeving .en .veiligheid .van .privacyge-gevens .waarborgen

Adequate .en .effectieve .risicobeheersings- .en .controlesystemen .bieden .geen .absolute .garantie .voor .het .realiseren .van .onder .-nemings . . . . .doelstellingen . .Volledig .uitsluiten .van .wezenlijke .fouten, .verliezen, .fraude .of .overtreding .van .wet- .en .regelgeving .kunnen .wij .dan .ook .niet . .Fundament .voor .het .stelsel .van .interne .beheersing .is .de .houding .en .het .gedrag .van .medewerkers . .Deze .zijn .voor .ons .bedrijf .van .primair .belang . .Om .houding .en .gedrag .te .reguleren .die .de .interne .‘checks .en .

13


balances’ .in .de .organisatie .verankeren, .hebben .wij .geformaliseerde .beheersings-kaders .ontwikkeld . .Ook .in .2019 .maakte .budgetverantwoordelijkheid .in .het .kader .van .de .interne .beheersing .deel .uit .van .deze .beheersingskaders .om .ervoor .te .zorgen .dat .medewerkers .kostenbewust .zijn .en .letten .op .kostenbeheersing .

De .onafhankelijke .controller .en .afdeling .planning .en .control .voeren .gedurende .het .jaar .diverse .verbijzonderde .controles .uit .met .als .doel .om .de .opzet, .het .bestaan .en .de .werking .van .de .administratieve .organisatie .en .daarin .opgenomen .interne .beheersings-maatregelen .te .toetsen . .

Oordeel Aw en WSWDe .Aw .en .het .WSW .beoordelen .het .functi-oneren .en .presteren .van .de .woningcorpo-raties . .Via .een .gezamenlijk .beoordelingskader .worden .de .toezichthoudende .activiteiten .onderling .verdeeld .waarbij .de .Aw .zich .richt .op .de .beoordeling .van .de .governance .van .de .corporatie .en .het .WSW .zich .richt .op .het .bedrijfsmodel .en .de .financiële .analyse .met .het .oog .op .de .borging . .De .Aw .richt .zich .daarnaast .op .integriteit .en .rechtmatigheid .

In .het .gezamenlijk .beoordelingskader .hebben .Aw .en .het .WSW .het .belang .van .integraal .risicomanagement .onderstreept . .Het .integraal .risicomanagement .heeft .als .doel .dat .de .corporatie .haar .strategische, .tactische .en .operationele .risico’s .identificeert, .de .risicobereidheid .bepaalt .en .vervolgens .maatregelen .neemt .om .de .risico’s .te .mitigeren .

Autoriteit woningcorporatiesDe .Aw .heeft .in .november .2019 .in .de .oordeelsbrief .over .periode .2018 .aangegeven .dat .Arcade .heeft .voldaan .aan .de .toewij-zingseisen .van .de .staatssteunregeling, .de .norm .inzake .passendheid .van .de .woningtoe-wijzingen .en .de .bepalingen .in .het .kader .van .de .huursombenadering . .Verder .is .geconstateerd .dat .geen .sprake .is .van .overcompensatie .en .overschrijdingen .van .WNT-normen . .Op .basis .van .deze .beoordeling .

zijn .geen .interventies .noodzakelijk .geacht .door .de .Aw .

WSWVanwege .de .omvang .van .de .nieuwbouw-opgave .en .de .hiervoor .noodzakelijke .financiering .onderhouden .wij .nauwe .contacten .met .het .WSW . .Op .basis .van .de .bij .het .WSW .ingediende .liquiditeitsprognoses, .meerjarenbegroting .en .andere .verantwoor-dingsinformatie .zijn .gedurende .2019 .diverse .gesprekken .gevoerd .met .het .WSW .over .de .bedrijfsrisico’s .en .financiële .risico’s . .Op .verzoek .van .het .WSW .hebben .we .in .2019 .door .BDO .een .beoordeling .laten .uitvoeren .op .de .(meerjaren-)prognose .2019 .van .Arcade . .De .conclusie .van .het .onderzoek .is .dat .de .begroting .aannemelijk .is .en .in .voldoende .mate .onderbouwd . .Voorts .is .vastgesteld .dat .er .voldoende .kwaliteitsborgen .zijn .om .de .betrouwbaarheid .van .de .begroting .te .waarborgen .

In .juli .2019 .heeft .het .WSW .op .basis .van .de .meerjarenbegroting .2019-2023 .(dPi .2018) .het .borgingsplafond .verhoogd .naar .€ .461,6 .miljoen . .Het .huidige .borgingsplafond .is .toereikend .voor .het .jaar .2019 .en .een .groot .deel .van .2020 . .Het .WSW .zal .het .borgings-plafond .voor .2020 .en .daarna .beoordelen .aan .de .hand .van .de .in .december .2019 .ingediende .meerjarenbegroting .2020-2024 .(dPi .2019) . .De .verwachting .is .dat .in .het .voorjaar .van .2020 .het .borgingsplafond .voor .de .periode .2020 .tot .en .met .2022 .definitief .wordt .vastgesteld .op .basis .van .de .ingediende .dPi .2019 . .

Beoordeling interne beheersing door extern controlerend accountantIn .2019 .heeft .de .accountant .in .het .kader .van .de .controle .van .de .jaarrekening .2019 .een .onderzoek .uitgevoerd .ten .aanzien .van .de .opzet, .het .bestaan .en .de .werking .van .interne .beheersingsmaatregelen .in .diverse .primaire .processen .zoals .verhuurproces .(inclusief .woningtoewijzingen), .inkoop .en .betaalproces, .processen .rondom .vastgoed .in .ontwikkeling, .verkoopproces, .personeelsproces, .treasury-proces .en .proces .van .periode .afsluiting .en .opstellen .van .financiële .rapportages . .Hierbij .

is .vastgesteld .dat .sprake .is .van .voldoende .functiescheiding .binnen .onze .primaire .processen .en .dat .verder .sprake .is .van .voldoende .mate .van .interne .beheersing .in .de .primaire .processen . .Verder .heeft .de .accountant .aandacht .besteed .aan .de .betrouwbaarheid .en .continuïteit .van .de .geautomatiseerde .gegevensverwerking .in .het .kader .van .de .jaarrekeningcontrole . .Qua .interne .beheersingsmaatregelen .zijn .geen .tekortkomingen .geconstateerd .

Controller en inventarisatie risico’s en interne beheersingsmaatregelen De .werkzaamheden .van .de .externe .onaf . .hankelijke .controller .richten .zich .in .eerste .instantie .op .de .volgende .onderwerpen:

.– Kwaliteit .van .de .risicoanalyse .(meerjaren)begroting

.– Analyse .van .de .informatievoorziening .in .de .kwartaalrapportage

.– Verbijzonderde .interne .controle .op .processen .en .risicomanagement .

In .2019 .heeft .de .onafhankelijke .controller .de .opzet, .het .bestaan .en .werking .van .de .administratieve .organisatie .en .daarin .opgenomen .interne .beheersingsmaatregelen .getoetst .van .het .investeringsproces .in .nieuwbouw .en .grootonderhoud, .treasury-proces .en .verhuur- .en .mutatie-onderhouds-proces . .De .controller .rapporteert .de .bevindingen .rechtstreeks .aan .de .directeur-bestuurder .en .RvC . .Ten .aanzien .van .de .hiervoor .genoemde .controles .zijn .geen .tekort-komingen .geconstateerd .

Afdeling .planning .en .control .heeft .in .2019 .diverse .controles .uitgevoerd .met .betrekking .tot:

.– Woningtoewijzingen .– Betalingsronden .– Financiële .voortgangsbewaking .van .de .

investeringsprojecten .– Jaarlijkse .huurverhoging .– Streefhuren .– Budgetbewaking .overige .bedrijfskosten .– Datakwaliteit .vastgoedobjectgegevens

14

Onze taak: Verhuur en beheerOnze kerntaak is het verhuren en onderhouden van passende en betaalbare woningen voor huishoudens met een laag inkomen. Daarbij vinden wij iedereen even belangrijk. Of het nu gaat om jongeren, ouderen, gezinnen, zorgbehoevenden of vergunninghouders.

15


16

Verhuur vrijgekomen woningen Aanbieden van huurwoningenDe .toewijzing .van .onze .voorraad .van .vrijkomende .sociale .huurwoningen .in .de .gemeenten .Westland .en .Den .Haag .en .de .toewijzing .van .vrije .sector .woningen .met .een .huurprijs .in .de .‘middencategorie’ .in .de .gemeente .Den .Haag .vindt .plaats .via .het .woonruimte .verdeelsysteem .Woonnet-Haaglanden . .In .2019 .is .het .woonruimte .verdeelsysteem .verder .ontwikkeld . .Functionaliteiten .zijn .toegevoegd .om .het .zoekproces .voor .woningzoekenden .te .verbeteren . .Daarnaast .zijn .aanpassingen .doorgevoerd .om .de .privacy .van .woningzoe-kenden .nog .beter .te .kunnen .waarborgen . .

Sociale huurwoningenOp .de .website .Woonnet-Haaglanden .adver . . . .teren .alle .bij .Stichting .Sociale .Verhuurders .Haaglanden .(SVH) .aangesloten .corporaties .hun .beschikbare .huurwoningen . .Iedereen .die .als .woningzoekende .is .ingeschreven .bij .SVH .kan .via .de .website .reageren .op .advertenties .van .vrijkomende .woningen .van .alle .corporaties . .De .verant-woording .over .de .definitieve .toewijzing .vindt .eveneens .op .deze .site .plaats . .

Vrije sector huurwoningenVrije .sector .huurwoningen .in .gemeente .Westland .en .gemeente .Den .Haag .verhuren .wij .met .name .aan .middeninkomens .om .zo .de .doorstroming .op .de .woningmarkt .te .bevorderen . .

De .verhuur .van .vrije .sector .woningen .in .Westland .vindt .plaats .in .de .geliberaliseerde .markt . .Bij .de .verhuur .zijn .wij .in .gemeente .Westland .niet .gebonden .aan .de .regels .van .de .huisvestingsverordening .en .vrij .om .te .bepalen .hoe .de .vrije .sector .woningen .worden .aangeboden . .De .advertenties .van .vrij . . .-komende .vrije .sector .huurwoningen .plaatsen .wij .op .onze .website .en .eventueel .op .Funda . .

De .verhuur .van .vrije .sector .woningen .in .het .middensegment .in .Den .Haag .is .sinds .1 .juli .2019 .wel .aan .striktere .regels .gebonden . .In .de .huisvestingsverordening .2019 .van .de .

gemeente .Den .Haag .is .bepaald .dat .woningen .met .een .huurprijs .tussen .€ .720 .en .€ .950 .per .maand .en/of .maximaal .185 .punten .op .basis .van .de .woningwaardering .huisvestings-vergunningplichtig .zijn .geworden . .Huurders .van .deze .woningen .mogen .maximaal .€ .57 .053 .per .jaar .verdienen .bij .een .eenpersoons-huishouden .en .maximaal .€ .67 .053 .bij .een .meerpersoonshuishouden . .

De .woningen .in .deze .middencategorie .adverteren .wij .via .Woonnet .Haaglanden, .waar .wij .de .toewijzing .ook .verantwoorden . .De .gemeente .Den .Haag .heeft .ons .gemandateerd .om .ook .voor .deze .categorie .de .huisvestingsvergunning .te .verlenen .Woningen .in .Den .Haag .die .boven .de .middenhuur .uitstijgen .adverteren .wij .op .onze .eigen .website .en .daarnaast .op .Funda . .Incidenteel .bieden .wij .deze .via .Woonnet .Haaglanden .aan .

Verhuur aan diverse doelgroepenDe .belangrijkste .doelstelling .van .onze .organisatie .is .het .beschikbaar .stellen .van .passende .en .betaalbare .woonruimte .voor .mensen .met .lage .inkomens, .maar .ook .voor .jongeren, .ouderen, .gehandicapten .en .vergunninghouders . .Wij .stellen .in .principe .geen .beperkingen .aan .degenen .die .van .onze .diensten .gebruik .kunnen .maken . .Het .blijvend .zorgen .voor .voldoende .woningen .voor .deze .doelgroepen .is .daarbij .het .uitgangspunt . .Met .de .gemeenten .Den .Haag .en .Westland .hebben .wij .voor .het .bedienen .van .de .verschillende .inkomensdoelgroepen .duidelijke .afspraken .gemaakt . .

Daarnaast .kennen .wij .in .de .regio .Haaglanden .ook .een .aantal .regionale .afspraken .die .zorgen . .dat .wij .gedeeltelijk .kunnen .sturen .ten .aanzien .van .toewijzing .van .woningen .aan .specifieke .doelgroepen . .

Verder .zijn .specifieke .afspraken .gemaakt .over .het .huisvesten .van .vergunninghouders .(statushouders) .en .urgent .woningzoekenden . .Een .andere .ontwikkeling .is .dat .gemeenten .ook .woningen .claimen .voor .cliënten .die .uitstromen .bij .zorginstellingen . .In .2019 .zijn .

door .de .gemeente .Den .Haag .twee .woningen .geclaimd . .

Wij .worden .steeds .vaker .benaderd .door .huurders, .kandidaathuurders, .welzijn- .en .zorginstellingen .met .vragen .omtrent .huisvesten .van .mensen .met .een .zorgvraag . .Het .gaat .hierbij .zowel .om .vragen .met .betrekking .tot .fysieke .zorg .als .om .mensen .die .zelfstandig .moeten .wonen .maar .wel .met .een .psychische .hulpvraag . .Ook .krijgen .wij .veel .verzoeken .van .mensen .die .vanwege .het .ouder .worden .willen .doorstromen .naar .een .gelijkvloerse .woning . .Deze .vragen .zijn .persoonlijk .van .aard .en .vragen .daardoor .maatwerkoplossingen . .Wij .hebben .in .2019 .geprobeerd .om .in .samenwerking .met .onze .partners, .waar .wij .konden .maatwerk-oplossingen .te .bieden . .Door .deze .begeleiding .hebben .wij .mensen .binnen .de .reguliere .kaders .aan .meer .passende .woonruimte .kunnen .helpen . .

Om .mensen .uit .een .wijk .of .uit .een .specifieke .gemeente .voorrang .te .kunnen .geven .bestaat .de .mogelijkheid .‘Lokaal .maatwerk’ .toe .te .passen . .Met .de .gemeente .Westland .is .afgesproken .dat .25% .van .de .beschikbaar .komende .woningen .op .deze .wijze .wordt .aangeboden . .Wij .hebben .dit .lokaal .maatwerk .toegepast, .voor .zover .er .geen .sprake .was .van .urgenten .of .statushouders . .De .doelstelling .van .25% .is .in .2019 .gerealiseerd .

Opzeggingen en verhuringen In .2019 .zijn .642 .woningen .aangeboden .en .verhuurd .waarvan .239 .nieuwbouwwoningen .in .Den .Haag .en .Westland, .voornamelijk .in .het .dure .huursegment . .Verder .hebben .we .in .2019 . .in .Den .Haag .26 .vrije .sector .huurwoningen .verhuurd . .

De .642 .verhuringen .in .2019 .betreft .de .verhuur .van .577 .sociale .huurwoningen .waarvan .48% .betaalbaar .is .verhuurd .

De .mutatiegraad .van .opgezegde .woningen .is .in .2019 .gedaald .ten .opzichte .van .2018 . .De .mutatiegraad .berekenen .wij .door .het .aantal .leegkomende .woningen .te .delen .door .het .

17


Toewijzing naar omvang huishouden (in aantal personen)

Toewijzing naar leeftijdscategorie

Westland

22

48

143

97

Den Haag

19

227

86

Westland

84

147

38

8

50

41

33

Den Haag

200

329

Westland

22

48

143

97

Den Haag

19

227

86

Westland

84

147

38

8

50

41

33

Den Haag

200

329

1 persoonshh 2 persoonshh 3 persoonshh

4-persoonshh en meer

18 – 22 23 – 26 27 – 54

55 – 64 65+

Toewijzing naar doelgroep

22

Westland

7

281

35

Den Haag

15

282

22

Westland

7

281

35

Den Haag

15

282

Laag inkomen Midden inkomen Hoog inkomen

Verhuringen 2019

Goedkoop Betaalbaar Duur Vrije sector TotaalWestland 9 189 84 28 310Den Haag 6 72 217 37 332Totaal 15 261 301 65 642Totaal % 2% 41% 47% 10% 100%

Opzeggingen 2019

Goedkoop Betaalbaar Duur Vrije sector TotaalWestland 17 192 64 22 295Den Haag 10 41 13 11 75Totaal 27 233 77 33 370Totaal % 7% 63% 21% 9% 100%

19


aantal .wooneenheden .aan .het .begin .van .het .jaar . .In .2019 .zijn .minder .opzeggingen .gedaan .dan .in .2018 . .Het .percentage .van .de .verhuringen .is .aanzienlijk .hoger . .Dit .komt .door .de .verhuur .van .265 .nieuwbouw-woningen .ten .opzichte .van .192 .nieuwbouw-verhuringen .in .2018 .

WoningtoewijzingHuishoudgrootteIn .2019 .is .ruim .86% .van .de .woningen .in .Westland .en .Den .Haag .toegewezen .aan .één- .en .tweepersoonshuishoudens . .

Sociaal / medische voorrangsverklaringen en urgentie UrgentenPersonen .in .een .noodsituatie .die .dringend .een .woning .nodig .hebben, .kunnen .een .voorrangsverklaring .aanvragen .en .met .voorrang .een .woning .zoeken . .Het .aanvragen .van .een .voorrangsverklaring .kan .alleen .als .men .aantoont .dat .men .in .een .levens-bedreigende .of .levensontwrichtende .situatie .verkeert .en .deze .situatie .alleen .opgelost .kan .worden .als .binnen .drie .maanden .naar .een .(andere) .huurwoning .wordt .verhuisd . .Sloop .of .renovatie .van .de .woning .in .opdracht .van .de .verhuurder .en .ernstige .medische, .sociale .of .financiële .problemen .zijn .voorbeelden .van .dergelijke .situaties .

Een .voorrangsverklaring .wordt .afgegeven .op .gemeentelijk .niveau .maar .is .van .toepassing .op .de .gehele .regio . .In .de .regio .is .sprake .van .een .toename .van .het .aantal .urgenten . .In .2019 .zijn .59 .woningen, .bijna .10% .van .ons .woning-aanbod, .toegewezen .aan .kandidaten .met .een .voorrangsverklaring .

Huisvesting vergunninghouders (status-houders)De .door .de .gemeente .gedelegeerde .taakstelling .voor .Arcade .in .Westland .voor .het .gehele .jaar .2019 .was .het .huisvesten .van .61 .vergunninghouders . .Dit .was .inclusief .een .achterstand .uit .2018 . .In .2019 .hebben .wij .in .Westland .54 .vergunninghouders .gehuisvest .in .22 .woningen . . .

Eén .woning .is .voor .een .groot .gezin .door .de .gemeente .Westland .tijdelijk .beschikbaar .gesteld . .Deze .bewoners .zijn .naar .rato .‘verdeeld’ .over .de .Westlandse .corporaties . .Bij .definitieve .huisvesting .van .dit .gezin .in .2020 .vindt .correctie .plaats .ten .gunste .van .de .corporatie .die .de .definitieve .huisvesting .heeft .verzorgd .

Het .blijft .noodzakelijk .om .voldoende .verdeling .over .de .kernen .en .wijken .te .houden .in .het .aantal .verhuringen .aan .de .doelgroepen . .Dit .is .een .lastige .opgave .omdat .vergunninghouders .woningen .krijgen .toegewezen .uit .het .beperkte .betaalbare .woningsegment .

Voor .Den .Haag .is .er .geen .formele .taakstelling . .De .gemeente .heeft .ons .gevraagd .acht .vergunninghouders .te .huisvesten .of .vijf .woningen .voor .vergunninghouders .beschikbaar .te .stellen . .Verscheidene .malen .is .een .woning .aangeboden .aan .de .gemeente, .maar .daar .werden .geen .kandidaten .aan .gekoppeld . .Hierdoor .hebben .wij .in .Den .Haag .dit .jaar .geen .vergunninghouders .gehuisvest .

Verhuur nieuwbouwwoningenIn .2019 .zijn .in .drie .nieuwbouwprojecten .totaal .265 .woningen .verhuurd .

.– Lumière, .Den .Haag, .65 .sociale .huur .appartementen

.– New .Norfolk, .Scheveningen, .164 .sociale .huurappartementen .en .26 .vrije .sector .woningen

.– Molenstraat, .Monster, .10 .sociale .huur .woningen

WestlandDe .nieuwbouw .woningen .in .Westland .zijn .met .lokaal .maatwerk .aangeboden . .De .woningen .zijn .toegewezen .op .basis .van .inschrijfduur .bij .Woonnet-Haaglanden . .

Den HaagIn .Den .Haag .is .geen .specifiek .huurbeleid .toegepast . .De .woningen .zijn .via .de .reguliere .wijze .passend .toegewezen . .Vijf .woningen .in .Scheveningen .zijn .toegewezen .aan .stads- .vernieuwingsurgenten .uit .Duindorp .in .overleg .met .Vestia . .Een .woning .(studio) .is .toegewezen .aan .een .jongere, .die .uitstroomde .bij .Limor .(Housing .First) .

Senioren huisvesting en doorstroming Wij .spelen .in .op .de .toenemende .vraag .naar .geschikte .huisvesting .voor .senioren .door .ontwikkeling .van .‘levensloopbestendige’ .nieuwbouwwoningen . .Verder .passen .wij .waar .mogelijk .voorzieningen .aan .in .ons .bestaande .bezit .zodat .bewoners .zo .lang .als .mogelijk .zelfstandig .kunnen .blijven .wonen, .ook .als .hulp .nodig .is . .Daardoor .zijn .ook .deze .woningen .geschikt .voor .verschillende .doelgroepen .zoals .mindervaliden . . .

In .2019 .hebben .wij .gesprekken .gevoerd .met .senioren .die .(al .dan .niet .vanwege .medische .redenen) .een .verhuiswens .hadden .naar .een .

Toewijzing aan urgenten 2019

Den Haag Westland TotaalSituatie: sociaal medisch 27 23 50Situatie: stadsvernieuwing 6 3 9

Toewijzing aan vergunninghouders 2019

Den Haag Westland TotaalPersonen - 54 54Woningen - 22 22

Mutatiegraden 2019

2019 2018Bezit begin van het jaar 7.497 7.257Opzeggingen 361 417Mutatiegraad opzeggingen % 4,82% 5,75%Verhuringen 642 570Verhuringen % 8,56% 7,85%

20

gelijkvloerse .woning . .Een .aantal .hebben .we .daadwerkelijk .kunnen .laten .verhuizen .naar .een .kleinere .passende .woning .

Verhuur aan zorginstellingenWij .verhuren .naast .reguliere .woningen .aan .individuele .huurders .ook .woningen .aan .negen .zorginstellingen . .Het .gaat .hierbij .om .in .totaal .238 .zelfstandige .en .onzelfstandige .woningen .verdeeld .over .23 .locaties . .De .zorginstellingen .bieden .de .bewoners .van .deze .locaties .zorg .aan . .Hierbij .zijn .twee .soorten .verhuur .te .onderscheiden: .intramurale .en .extramurale .verhuur . .Bij .intramurale .zorg .verhuurt .de .zorginstelling .aan .een .cliënt .met .een .zorgindicatie . .Een .inkomenstoets .volgens .de .Woningwet .is .dan .niet .nodig . .Van .extramurale .verhuur .is .sprake .wanneer .een .zorgpartij .de .woning .onderverhuurt .aan .een .cliënt, .maar .de .cliënt .verder .zelfstandig .woont . .Deze .verhuureenheden .zijn .verhuurd .in .overeenstemming .met .de .regelgeving . .

De .zorginstellingen .waar .Arcade .in .2019 .woningen .aan .heeft .verhuurd .zijn: .

.– Stichting .Limor .– Stichting .Middin .– Stichting .Philadelphia .– Stichting .Zorgverlening .’s .Heeren .Loo .– Stichting .Humanitas .Dmh .– Stichting .Anton .Constandse .– Stichting .Careyn .zware .zorg .en .lichte .zorg .– Stichting .De .Stam .– Stichting .Humanitas

Naast .bovengenoemde .Stichtingen .die .met .name .onzelfstandige .woningen .huren, .verhuren .wij .ook .zelfstandige .woningen .aan .zorginstellingen .om .van .daaruit .zorg .te .verlenen . .Het .gaat .hierbij .om .de .volgende .stichtingen . .

.– Stichting .Pieter .van .Foreest .– Stichting .de .Stam . .– 2samen .kinderopvang .– Stichting .Fokus . .– Stichting .Haagse .gezondheidscentra . .– Stichting .Jeugdzorg .– Stichting .Kwest .

.– Vitis .Welzijn .– Stichting .Family .Kids . .– Stichting .Perspektief . .– Stichting .Moeder .en .dochter

Een .nieuwe .zorgpartij .waarmee .in .2019 .de .samenwerking .is .gezocht .is .Parnassia . .Samen .met .deze .zorgorganisatie .studeren .wij .op .mogelijkheden .voor .de .realisatie .van .een .nieuwbouwproject .van .circa .143 .woningen .voor .mensen .met .een .zorgvraag .van .psychologische .aard, .die .moeten .leren .zelfstandig .te .wonen . .

Passend toewijzen aan de sociale doelgroepCorporaties .moeten .bij .de .verhuur .van .sociale .woningen .voldoen .aan .de .norm .voor .passend .toewijzen . .Door .‘passend .toewijzen’ .krijgen .huurders .een .woning .waarvan .de .huur .aansluit .bij .hun .inkomen . .De .passend-heids .norm .voor .verhuur .van .sociale .huur .woningen .houdt .in .dat .aan .ten .minste .95% .van .de .huishoudens .met .recht .op .huurtoeslag .een .woning .moet .worden .toegewezen .met .een .huur .onder .de .aftoppingsgrens . .De .aftoppingsgrens .bedraagt .voor .één- .en .tweepersoons-huishoudens .€ .607,46 .en .voor .drie- .of .meerpersoonshuishoudens .€ .651,03 . .In .2019 .hebben .wij .99,3% .passend .toegewezen .en .voldaan .aan .dit .criterium . .

Europese regelgevingNaast .het .passend .toewijzen .van .woningen .moeten .corporaties .sociale .huurwoningen .toewijzen .op .basis .van .het .inkomenskader .dat .is .bepaald .in .de .daeb .regelgeving . .Deze .regelgeving .wordt .ook .wel .de .‘80/10/10 .regeling’ .genoemd . .Concreet .bepaalt .deze .regeling .dat .wij:

.– Minimaal .80% .van .de .verhuringen .van .sociale .huurwoningen .moet .worden .toegewezen .aan .inkomens .onder .€ .38 .036

.– Maximaal .10% .van .de .verhuringen .van .sociale .huurwoningen .wordt .toegewezen .aan .huishoudens .met .een .inkomen .tussen .€ .38 .036 .en .€ .42 .436

.– Maximaal .10% .van .de .sociale .huurwo-ningen .mogen .vrij .toegewezen .worden, .

maar .met .voorrang .voor .urgenten .conform .de .huisvestingsverordening . .

. (Prijspeil .2019)

In .2019 .hebben .we .volgens .de .nieuwe .toewijzingsregel .96,7% .van .de .verhuringen .van .sociale .huurwoningen .toegewezen .aan .inkomens .onder .de .€ .38 .036 .en .3% .aan .inkomens .tussen .€ .38 .036 .en .€ .42 .436 . .0,3% .van .de .woningen .is .vrij .toegewezen . .We .voldeden .hiermee .in .2019 .aan .de .norm . .

Regionale Prestatieafspraken Haaglanden Naast .alle .regels .omtrent .toewijzen .zijn .in .de .regio .Haaglanden .prestatieafspraken .gemaakt .met .alle .woningcorporaties . .Om .de .beschikbaarheid .van .betaalbare .woningen .voor .woningzoekenden .met .lage .inkomens .te .garanderen, .zijn .met .betrekking .tot .de .vrijkomende .voorraad .de .volgende .regionale .afspraken .gemaakt: .

.– Corporaties .houden .bij .vrijkomen .regionaal .minimaal .70% .van .de .zelfstandige .sociale .huurwoningen .(die .voor .sociale .verhuur .bestemd .blijven) .‘betaalbaar’ . .Onder .‘betaalbaar’ .wordt .verstaan .een .subsidiabele .huur .die .eventueel .door .een .energiecorrectie .onder .de .tweede .aftoppingsgrens .(€ .651,03) .van .de .huurtoeslag .valt

.– Corporaties .houden .bij .vrijkomen .regionaal .85% .van .de .zelfstandige .huurwoningen .‘sociaal’ . .Van .deze .sociale .huurwoningen .moet .regionaal .minimaal .70% .aangeboden .worden .in .het .huursegment .‘betaalbaar’ .

In .de .tabel .hier .onder .staan .de .regionale .prestatieafspraken .2019 .uitgesplitst .voor .Den .Haag .en .Westland . .

Regionale Prestatie Afspraak 2019

Huursegment vrijgekomen woningen Betaalbaar SociaalDen Haag 78% 84%Westland 69% 91%Arcade totaal 71% 89%Afspraak >70% >85%

21


Voor .de .vrijgekomen .woningen .in .het .huursegment .‘betaalbaar’ .komen .wij .in .2019 .in .gemeente .Den .Haag .uit .op .78% .en .in .gemeente .Westland .op .69% .(totaal .71%) . .De .reden .hiervoor .is .dat .onze .woningportefeuille .een .hoger .kwaliteitsniveau .heeft .(met .name .in .Westland) .en .dat .veel .sociale .huur . .-woningen .zijn .verhuurd .in .het .duurdere .sociale .huursegment . .

Het .aandeel .‘sociaal’ .komt .voor .beide .gemeenten .gezamenlijk .ruim .boven .de .85% .uit .

Zoek- en wachttijdenMensen .die .in .aanmerking .willen .komen .voor .een .sociale .huurwoning .moeten .ingeschreven .staan .als .woningzoekende .bij .Woonnet-Haaglanden . .Na .inschrijving .bouwt .een .kandidaat .inschrijfduur .op . .Wij .verhuren .leegkomende .woningen .en .onze .nieuwbouw-woningen .altijd .op .basis .van .inschrijfduur . .Dit .betekent .dat .een .te .verhuren .woning .wordt .verhuurd .aan .de .kandidaat .huurder .die .het .langst .ingeschreven .staat .en .als .de .kandidaat .voldoet .aan .de .doelgroep .en .passendheids- .en .inkomenscriteria . .De .gemiddelde .inschrijf- . .duur .van .kandidaat .huurders .die .een .woning .hebben .gehuurd .in .2019 .is .opgelopen .van .54 .maanden .naar .61 .maanden .wachttijd . .Een .toename .van .13% .

Huurincasso en maatwerk bij betalings-problemenDe .betalingsachterstand .van .huurtermijnen .en .de .overige .vorderingen .bedraagt .eind .2019 .€ .684 .000 . .Dit .is .1,2% .van .de .jaarhuur . .(Eind .2018 .was .dit .€ .651 .000) .

De .huurachterstand .inclusief .overige .

vorderingen .van .zittende .en .vertrokken .huurders .in .Westland .bedraagt .0,97% .van .de .jaarhuur . .Voor .Den .Haag .is .dit .1,92% .van .de .jaarhuur . .

In .totaal .betaalt .79% .van .de .huurders .in .Westland .en .58% .van .de .huurders .in .Den .Haag .de .maandelijkse .huurtermijn .via .automatische .incasso . .De .overige .huurders .betalen .met .een .iDeal .link .die .zij .via .de .mail .ontvangen .of .op .andere .wijze . .Slechts .98 .huurders .ontvangen .maandelijks .een .acceptgirokaart . .

Eind .2019 .zijn .332 .zaken .in .behandeling .bij .de .deurwaarder . .In .2019 .zijn .35 .ontruimingen .aangezegd, .daadwerkelijk .vonden .zes .ontruimingen .plaats . .Deze .gingen .door .omdat .er .geen .reactie .vanuit .huurder .kwam . .Dit .ondanks .onze .inzet .door .middel .van .huisbezoeken, .gestuurde .e-mails .of .gepoogd .telefonisch .contact . .

Het .aantal .deurwaarderdossiers .is .met .59 .toegenomen .ten .opzichte .van .2018 . .Van .de .332 .dossiers .die .eind .2019 .nog .openstonden .zijn .71 .dossiers .opgevoerd .als .schuldbewakings-dossier . .Daarnaast .zijn .22 .dossiers .met .andere .redenen .dan .huurachterstand .bij .onze .huisadvocaat .in .behandeling . .

Ultimo .2019 .zijn .44 .dossiers .bij .Schuldhulp-verlening .in .behandeling . .Eind .2018 .waren .dit .er .50 . .Hiermee .zet .voor .het .vierde .jaar .de .tendens .van .een .daling .door . .

Onderhoud van woningen Onderhoudsbeleid Ons .onderhoudsbeleid .is .gebaseerd .op .het .strategisch .voorraadbeleid .uit .ons .

portefeuille . . .plan . .Dit .beleid .omvat .alle .activiteiten .die .wij .ontplooien .met .als .doel .de .woningvoorraad .op .korte .en .lange .termijn .in .overeenstemming .te .houden .en/of .te .brengen .met .de .ontwik .kelende .marktvraag .en .onze .doelstellingen . .Om .uitvoering .te .kunnen .geven .aan .het .onderhoudsbeleid, .beschikken .wij .over .een .technische .meerjarenplanning .voor .de .levensduur .van .de .woningcomplexen .

ConditiemetingenBij .onze .conditiemetingen .worden .alle .bouw .elementen .van .de .buitenschil .en .algemene .ruimten .van .een .complex .conform .NEN .2767 .beoordeeld . .Deze .beoordeling .resulteert .in .een .score .tussen .één .(zeer .goede .conditie) .en .zes .(acuut .onderhoud .nood .zakelijk/ . .technisch .rijp .voor .sloop) . .Wij .hanteren .als .norm .een .gemiddelde .score .van .drie . .Komt .een .score .hoger .uit .dan .drie, .dan .plannen .we .voor .het .betreffende .onderdeel .in .de .eerstvolgende .jaren .onderhoudsacties .in .en .nemen .deze .in .uitvoering . .Jaarlijks .inspecteren .wij .één .derde .deel .van .ons .bezit, .zodat .onze .onderhoudsbegroting .geheel .is .opgebouwd .uit .actuele .inspectiegegevens . .In .2019 .zijn .2 .524 .woningen .beoordeeld .in .de .kernen .Ter .Heijde, .Monster .en .Poeldijk . .Van .iedere .inspectie .is .een .rapport .opgesteld .met .inspectieresultaten . .Vervolgens .maken .we .voor .onze .onderhoudsplannen .gebruik .van .informatie .uit .de .reparatieverzoeken-registratie, .de .ervaringen .in .het .mutatie-onderhoud .en .de .signaleringen .‘in .het .veld’ .door .onze .opzichters, .huismeesters .en .verhuurmakelaars .

Huurincasso en huurachterstand per einde jaar

Westland Den Haag 2019 2018 2019 2018Aantal huurders met een betalingsregeling ultimo boekjaar 41 54 15 22Aantal huurders bij de deurwaarder ultimo boekjaar 208 169 124 104Aantal aangezegde ontruimingen 18 32 17 16Aantal uitgevoerde ontruimingen 2 5 4 4Gemiddelde huurachterstand in % van de jaarhuur 0,97% 1,01% 1,92% 2,03%

Conditiemetingen

Woonkern 2017 2018 2019Ter Heijde 2,83 - 1,36Monster 1,93 - 1,60Naaldwijk 2,14 1,45 -Poeldijk 2,07 - 1,45De Lier 1,34 - -Honselersdijk 1,00 - -’s-Gravenzande 1,89 1,68 -Den Haag 1,26 - -

22

Onderhoudsbestedingen in 2019De .totale .onderhoudsuitgaven .bedroegen .€ .12 .miljoen . .Dit .is .een .gemiddelde .uitgave .van .€ .1 .480 .per .vhe .woonequivalent . .Voor .2018 .was .dat .€ .10,2 .miljoen .met .een .gemiddelde .van .€ .1 .318 .per .vhe .woon . . .equivalent . .Het .onderhoud .is .verdeeld .in .de .categorieën: .reparatieonderhoud, .service .pakket, .mutatie-onderhoud, .contract .onderhoud, .planmatig .onderhoud .en .brandveiligheid .

Dagelijks onderhoudOnder .dagelijks .onderhoud .verstaan .wij .reparatie- .en .mutatieonderhoud .en .werk . .zaamheden .die .wij .voor .onze .huurders .verrichten .vanuit .het .servicepakket . .Wij .voeren .deze .werkzaamheden .uit .om .de .kwaliteit .van .onze .woningen .te .behouden .en .onze .huurders .woongenot .te .bieden .

Om .de .kwaliteit .van .onze .dienstverlening .te .verbeteren .is .het .reparatie- .en .service-onderhoud .ondergebracht .bij .een .extern .faciliterende .dienstverlener, .gespecialiseerd .in .het .vakgebied .vastgoedonderhoud . .Dit .onderhoud .wordt .binnen .vastgestelde .kaders .tegen .een .vooraf .vastgestelde .vergoeding .per .vhe .uitgevoerd . .

ServicepakketIn .ons .servicepakket .is .geregeld .dat .wij .tegen .betaling .van .een .vast .bedrag .per .maand .kleine .herstellingen .verrichten .die .op .grond .van .de .wet .(wet .kleine .herstellingen) .eigenlijk .door .de .huurder .zelf .moeten .worden .verricht . .Van .onze .huurders .heeft .78% .een .service-abonnement .afgesloten .

MutatieonderhoudIn .2019 .bedragen .de .kosten .voor .het .mutatie-onderhoud .van .422 .woningen .€ .2,4 .miljoen . .Dit .is .gemiddeld .€ .5 .662 .per .mutatie .(2018 .€ .4 .437) .De .kosten .zijn .in .2019 .hoger .dan .in .2018 .als .gevolg .van .de .toename .van .het .aantal .mutaties .waarbij .forse .ingrepen .noodzakelijk .bleken .in .verband .met .mutatie .na .langdurige .bewoning . .Het .mutatieonderhoud .is .onderaan .deze .pagina .gespecificeerd .

Zelf aangebrachte voorzieningenBewoners .hebben .de .mogelijkheid .om .naar .eigen .inzicht .voorzieningen .in .de .woning .aan .te .brengen . .Hiervoor .zijn .kluswijzers .met .kwaliteitseisen .ontwikkeld . .Dit .voorlichtings .materiaal .is .beschikbaar .voor .alle .huurders . .De .huurders .dienen .voor .

aanpassingen .in .de .woning .vooraf .toestem- .ming .te .vragen .om .te .kunnen .voldoen .aan .de .door .ons .gestelde .eisen .en .die .van .het .Bouwbesluit .c .q . .de .veiligheids .voorschriften . .Bij .vertrek .dient .de .woning .in .goede .staat .te .worden .opgeleverd .

Planmatig onderhoudWij .beschouwen .het .uitvoeren .van .planmatige .onderhoudswerken .als .een .doelmatig .instrument .om .de .gewenste .technische .kwaliteit .in .onze .complexen .te .behouden .of .te .verbeteren .en .zo .de .verhuur-baarheid .te .verbeteren . .Het .planmatig .onderhoud .heeft .een .cyclisch .en .preventief .karakter .zodat .de .huurder .zo .min .mogelijk .overlast .ervaart . .Om .bewoners .niet .ieder .jaar .te .confronteren .met .werkzaamheden .in .of .aan .de .woning .clusteren .we, .voor .zover .mogelijk, .het .onderhoud .binnen .een .verantwoord .technisch .kader . .Deze .spreiding .is .ook .belangrijk .vanuit .financieel .oogpunt .omdat .wij .streven .naar .een .evenwichtig .en .gelijkmatig .uitgavepatroon .

In .2019 .is .circa .€ .3,9 .miljoen .besteed .aan .planmatig .onderhoud .en .€ .1 .miljoen .aan .contractonderhoud .

Reparatieonderhoud

2019 2018 2017Aantal vhe’s (woonequivalent) 8.015 7.732 7.491Uitgaven totaal e 3.584.000 e 3.195.000 e 2.880.000Gemiddelde uitgaven per vhe e 447 e 413 e 384

Mutatieonderhoud

Woonkern Uitgaven Aantal mutaties Kosten per mutatieTer Heijde e 105.672 9 e 11.741Monster e 201.947 54 e 3.740Poeldijk e 442.993 61 e 7.262Naaldwijk e 174.778 49 e 3.567De Lier e 239.818 46 e 5.213’s-Gravenzande e 655.441 120 e 5.462Den Haag e 568.590 83 e 6.850Totaal besteed 2019 e 2.389.239 422 e 5.662 Totaal besteed 2018 e 1.903.588 429 e 4.437

Planmatig onderhoud

Jaar x € 1000Schilderwerk € 1.744 Werkzaamheden aan daken € 402 Installaties (cv/ww/mv/liften/electra/enz.)� € 680 Keukenrenovatie € 240 Gevels, vloeren, plafonds en wanden € 579 Garantie / nasleep nieuwbouw € 3 Diversen € 214 Veiligheid € 81 Contractonderhoud € 1.020 Totaal 2019 € 4.963 Totaal 2018 € 4.626

23


BrandveiligheidIn .2019 .hebben .wij .diverse .onderzoeken .uitgevoerd .en .maatregelen .genomen .om .de .brandveiligheid .van .ons .bezit .te .verbeteren . .Als .eerste .zijn .onze .gestapelde .complexen .beoordeeld .op .basis .van .bouwjaar, .type .gebouw, .doelgroepen .en .zelfredzaamheid . .Vervolgens .zijn .de .vijftien .complexen .met .de .hoogste .risicoscores .geïnspecteerd . .De .daaruit .voortvloeiende .rapporten .geven .een .duidelijk .beeld .van .de .benodigde .bouwkundige .aanpassingen .om .conform .het .huidige .bouwbesluit .aan .de .veiligheidseisen .te .voldoen . .

In .2019 .is .voor .€ .0,3 .miljoen .euro .besteed .aan .brandveiligheid . .Voor .het .complex .Van .Bemmellaan .in .Monster .is .een .omgevings-vergunning .aangevraagd .en .zijn .na .goedkeuring .hiervan .alle .werkzaamheden .met .betrekking .tot .brandveiligheid .uitgevoerd . .In .het .complex .Wittebrug .in .Poeldijk .is .een .grote .scoot . .mobielruimte .gerealiseerd . .Hierdoor .staan .scootmobielen .in .de .toekomst .niet .meer .in .de .gesloten .gangen, .waardoor .het .nu .een .veiligere .situatie .is .geworden . .Daarnaast .zijn .preventief .de .Agpo .cv-ketels .versneld .vervangen . .Deze .bleken .vanuit .diverse .testen .brandgevaar .te .kunnen .opleveren . .

Maatwerk bij keuken-, douche- en toiletreno-vatiesWij .hebben .veel .aandacht .voor .het .renoveren .van .keukens, .douche- .en .toiletruimten . .In .onze .vestiging .zijn .voorbeeld-opstellingen .geplaatst .en .ook .is .documentatie .beschikbaar . .Huurders .kunnen .voor .keukens .een .keuze .maken .uit .diverse .frontkleuren, .

maatvoeringen .van .kastjes, .greepjes .en .aanrechtbladen . .Tevens .is .voor .de .keuken, .badkamer .en .toilet, .een .ruime .keuze .in .vloer- .en .wandtegels, .zowel .in .maatvoering .als .kleuren .mogelijk . .Tenslotte .hebben .onze .huurders .keuzemogelijkheden .in .sanitair .en .kranen .

LiftenOnze .liftinstallaties .worden .op .jaarlijkse .basis .door .een .onafhankelijke .expert .beoordeeld .en .via .conditiemetingen .in .beeld .gebracht . .Het .doel .hiervan .is .extra .bedrijfszekerheid .van .de .liften .voor .onze .bewoners .en .te .komen .tot .een .mindere .afhankelijkheid .van .de .lift . . .leveranciers . .Deze .expert .adviseert .tevens .in .de .planmatige .aanpak .en .beoordeelt .het .uitgevoerde .werk . .Voor .het .planmatig .onderhoud .werken .we .een .jaar .vooruit . .Bij .uit .te .voeren .liftrenovaties .wordt .tevens .het .onderhoudscontract .herzien .

25


InbraakpreventieEen .groot .deel .van .ons .bezit .is .voorzien .van .inbraakpreventieve .voorzieningen . .Waar .dergelijke .voorzieningen .nog .moeten .plaatsvinden, .combineren .we .dit .zover .mogelijk .met .cyclisch .schilderwerk . .Ook .bij .mutatie .treffen .we .dergelijke .voorzieningen .

Arbo en veiligheidDeze .onderwerpen .krijgen .binnen .het .onderhoudsbeleid .de .nodige .aandacht . .Eerder .uitgevoerde .inventarisaties .en .analyses .zijn .vertaald .naar .een .gefaseerde .aanpak . .Daardoor .vinden .jaarlijks .één .of .meer .van .de .onderstaande .werken .en .activiteiten .plaats .

.– Het .verwijderen .en .registreren .van .asbesthoudend .materiaal .bij .onderhouds-werkzaamheden .in .of .aan .de .woning . .In .het .dagelijks .onderhoud .is .op .individuele .basis .bij .86 .adressen .asbestonderzoek .uitgevoerd . .In .37 .gevallen .moest .daadwer-kelijk .gesaneerd .worden .

.– Het .aanbrengen .en/of .onderhouden .van .valbeveiligingssystemen .(in .combinatie .met .gepland .groot .onderhoud .aan .daken) .

.– Het .uitvoeren .van .preventieve- .en .beheers-maatregelen .ter .voorkoming .van .legionella .

.– Automatische .schuif- .en .draaideuren .worden .jaarlijks .voorzien .van .een .conditiescore . .Door .deze .meting .kan .een .vroegtijdig/spontaan .defect .worden .voorkomen .en .zo .wordt .de .veiligheid .en .toegankelijkheid .van .onze .complexen .gewaarborgd . .In .het .kader .van .veiligheid .worden .nieuwe .installaties .voorzien .van .bewegingsmelders .

.– Het .aanpassen .van .liftinstallaties .en .liftmachinekamers .aan .verscherpte .wet- .en .regelgeving .inclusief .periodieke .keuringen .

.– Jaarlijks .controleren .en .onderhoud .van .alle .algemene .blusmiddelen, .noodverlichting .en .brandmeldinstallaties . .Hierbij .worden .de .brandmeldinstallaties .met .een .directe .doormelding .naar .de .Regionale .Alarm .Centrale .(RAC) .tevens .CCV .gecertificeerd .door .een .geaccrediteerde .partij .

.– Rookmelders .behorende .tot .de .woning .worden .conform .regelgeving .tijdig .vervangen .

.– Bij .het .reguliere .onderhoud .aan .individuele .cv–ketels, .vindt .steekproefsgewijs .controle .plaats .op .het .uitgevoerde .onderhoud .door .een .externe .installateur . .Hierbij .wordt .gekeken .of .de .onderhoudswerkzaamheden .conform .wet- .en .regelgeving .zijn .uitgevoerd .

.– Collectieve .cv-ketels .worden .conform .regelgeving .eens .in .de .vijf .jaar .gekeurd .(SCIOS ./ .Ebi)

.– Voor .wat .betreft .de .brandveiligheid .worden .jaarlijks .één .of .meerdere .complexen .aangepakt .c .q . .verbeterd .

VvE BeheerOngeveer .14% .van .ons .woningbezit .maakt .deel .uit .van .een .VvE . .Wij .nemen .deel .in .121 .Verenigingen .van .Eigenaren .(VvE) . .Om .de .kwaliteit .van .de .huisvesting .te .garanderen .vinden .wij .dat .VvE-beheer .goed .georganiseerd . .moet .zijn . .Om .deze .reden .zijn .wij .ook .actief .als .VvE-beheerder .of .houden .wij .nauw .contact .met .de .beheerder .als .het .beheer .uitbesteed .is . .Wij .hebben .een .beheerovereenkomst .afgesloten .met .28 .VvE’s . .Van .28 .(slapende) .VvE’s .zijn .wij .100% .eigenaar . .

Financieel beheerArcade .heeft .bij .de .VvE’s .een .totaal .(eigen) .vermogen .staan .van .meer .dan .€ .2,5 .miljoen . .Het .totale .vermogen .van .de .VvE’s .is .meer .dan .€ .5 .miljoen . .In .2019 .reserveerden .ook .alle .VvE’s .die .niet .in .beheer .zijn .bij .Arcade .voldoende .voor .toekomstig .onderhoud . .Alle .VvE’s .voldoen .aan .de .nieuwe .regelgeving, .namelijk .een .minimale .reservering .van .0,5 .% .van .de .herbouwwaarde .en/of .aan .de .meerjaren .onderhoudsbegroting .(MJOB) . . .

VerduurzamingDiverse .partijen .zijn .erg .druk .met .de .ontwik-kelingen .omtrent .‘van .het .gas .af’ .en .energie-besparende .maatregelen . .Vanuit .onze .beheerdersrol .krijgen .wij .volop .vragen .van .de .eigenaren .wat .het .beste .voor .deze .VvE .gedaan .kan .worden . .In .2020 .onderzoeken .wij .of .de .huidige .MJOB .aangevuld .kan .worden .met .een .duurzame .MJOB . .In .deze .MJOB .komen .dan .energiebesparende .maatregelen .te .staan .(isoleren, .zonnepanelen, .verwarming) . .

Zorgplicht brandveiligheidIn .2019 .hebben .wij .alle .VvE .complexen .laten .toetsen .op .brandveiligheid . .Op .deze .manier .is .er .meer .zekerheid .dat .de .voorzieningen .bij .deze .complexen .op .orde .zijn . .Bij .een .aantal .complexen .moeten .kleine .maatregelen .worden .genomen . .De .opdrachten .zijn .hiervoor .gegeven . .

Overzicht VvE’s

VvE VvE VvE Eenheden Parkeerpl. Eenheden Parkeerpl. Totaal VvE 2019 Westland Den Haag Totaal Arcade Arcade derden derden eenhedenIn eigen beheer 26 2 28 408 319 319 296 13428In beheer bij derden 1 61 62 427 39 161 151 778Slapende VvE’s 2 26 28 104 0 0 0 104Kopersvereniging 0 3 3 0 224 0 39 263Totaal 29 92 121 939 582 480 486 2.487

26

Investeren in beschik baarheid Wij willen woningen verhuren die nu en in de toekomst voldoen aan de vraag en woonwens van bewoners. Duurzaamheid, energiebesparing en veiligheid hebben onze volle aandacht. Maar ook hechten we waarde aan het behouden en herstellen van de authentieke architectuur van panden en het in stand houden van het karakter van wijken.

27


28

In .2019 .hebben .wij .geïnvesteerd .in .verbetering .van .de .beschikbaarheid .van .woningen .door:

.– Nieuwbouw .van .duurzame .sociale .en .vrije .sector .huurwoningen .voor .de .door . . . . . .stroming .van .gezinnen .uit .midden-inkomens

.– Renovatie/groot .onderhoud .van .bestaande .woningen .gericht .op .het .verbeteren .van .de .kwaliteit, .duurzaamheid .en .geschiktheid .voor .de .doelgroep

Verder .verkochten .wij .veertien .vrijkomende .grotere .(eengezins-) .woningen . .Ook .dit .draagt .bij .aan .de .doorstroming .van .gezinnen .uit .middeninkomens .

Prestatieafspraken nieuwbouwMet .gemeente .Den .Haag .en .andere .sociale .huisvesters .is .in .2019 .een .raamovereen- .komst .voor .vijf .jaar .(2019-2024) .gesloten . .Komend .jaar .krijgt .dit .een .vervolg .in .productieafspraken .over .de .ontwikkeling .van .nieuwbouw .sociale .huurwoningen .in .Den .Haag . .Doelstelling .is .de .oplevering .van .minimaal .150 .sociale .huurwoningen .per .jaar .in .de .gemeente .Den .Haag . .Deze .doelstelling .is .ruimschoots .gehaald . .Met .de .gemeente .Westland .zijn .prestatieafspraken .(2017-2020) .gemaakt, .onder .andere .over .de .betaalbare .voorraad .en .de .ontwikkeling .van .nieuw . . . . .bouw .sociale .huurwoningen . .Doelstelling .is .de .oplevering .van .minimaal .100 .sociale .huurwoningen .per .jaar .in .de .gemeente .Westland . .Deze .doelstelling .is .de .laatste .drie .jaar .niet .gehaald . .De .achter-stand .in .het .aantal .op .te .leveren .sociale .huurwoningen .is .circa .250 .woningen . .Het .gevolg .is .dat .de .doorstroming .zal .stagneren .en .de .wachttijden .zullen .toenemen .

In .2019 .zijn .220 .sociale- .en .34 .vrije .sector .huurwoningen .opgeleverd . .

Nieuwbouwprojecten opgeleverdMolenstraat – MonsterOp .deze .locatie .zijn .zestien .gesloopte .boven- .en .benedenwoningen .vervangen .door .tien .eengezinswoningen . .De .omgevingsvergunning .is .eind .2018 .afgegeven, .de .bouw .startte .in .januari .2019 . .De .woningen .zijn .in .april .2019 .aan .de .huurders .opgeleverd .

New Norfolk (huurwoningen) – Den HaagIn .juni .2016 .is .de .eerste .paal .geslagen .voor .de .bouw .van .237 .woningen . .Het .project .bestaat .uit .164 .sociale .huurappartementen, .34 .vrije .sector .huurappartementen .en .39 .koop .eengezinswoningen . .Passings .-problemen .met .de .balkons .heeft .voor .een .grote .vertraging .bij .de .huurwoningen .gezorgd . .De .oplevering .van .de .sociale .huurwoningen .heeft .in .juni .2019 .plaatsge-vonden, .de .vrije .sectorwoningen .zijn .in .september .2019 .opgeleverd . .De .koopwo-ningen .zijn .in .2018 .opgeleverd .

Boomparck – HonselersdijkDe .bouw .van .de .26 .sociale .huurwoningen .is .gestart .in .september .2018 . .In .december .2019 .is .het .appartementencomplex .opgeleverd .

Oosteinde – Den HaagIn .het .Wateringse .Veld .zijn .20 .sociale .huurappartementen .ontwikkeld . .Start .bouw .heeft .plaatsgevonden .in .oktober .2018 . .De .oplevering .was .in .december .2019 . .De .woningen .zijn .bestemd .voor .starters .op .de .woningmarkt .

Nieuwbouw projecten in uitvoeringDuingeest – MonsterHet .project .Duingeest .bestaat .uit .36 .sociale .huurappartementen . .De .bouw .is .gestart .in .oktober .2018 . .De .woningen .worden .in .het .eerste .kwartaal .2020 .opgeleverd .

Westhovenplein – Den HaagHet .project .Westhovenplein, .in .de .Haagse .wijk .Moerwijk .bestaat .uit .vijf .urban .villa’s .met .een .gezamenlijke .binnentuin . .Wij .realiseren .in .totaal .64 .sociale .huur . .-appartementen .in .twee .van .de .vijf .villa’s . .De .overige .villa’s .zijn .eigendom .van .Syntrus .Achmea .en .zijn .bestemd .als .zorgwoningen . .De .eerste .paal .is .in .januari .2018 .geslagen . .De .oplevering .wordt .in .het .eerste .kwartaal .van .2020 .verwacht .

De Schoone Ley (Haga locatie) – Den HaagDe .nieuwbouwontwikkeling .rondom .het .Haga .ziekenhuis .betekent .een .toevoeging .van .178 .sociale .huurappartementen .aan .de .Haagse .sociale .woningvoorraad . .Het .maakt .onderdeel .uit .van .een .project .bestaande .uit .610 .woningen . .De .start .van .de .bouwwerk-zaamheden .vond .plaats .in .het .derde .kwartaal .2018 . .De .oplevering .wordt .in .het .derde .kwartaal .van .2020 .verwacht .

Projecten in ontwikkelingSchapenatjesduin – Den Haag Op .deze .locatie .in .Kijkduin .komen .70 .sociale .huurappartementen . .Begin .2017 .is .gestart .met .de .ontwikkeling .hiervan . .Bouw . .-kostenramingen .hebben .echter .uitgewezen .dat .de .gebouwen .te .duur .worden . .Afgelopen .jaar .is .gewerkt .aan .plan . .-optimalisatie . .Door .wat .vereen .voudigingen .blijft .het .binnen .budget . .Het .project .ligt .

Prestatieafspraken nieuwbouw

Investeringen woningen Aantal woningen Investeringen opgeleverde Aantal woningen in aanbouw opgeleverd woningen Plaats in aanbouw Bedrag x € 1.000 in 2019 Bedrag x € 1.000Den Haag 242 36.145 218 48.583Westland 36 6.797 36 6.761Totaal 278 42.942 254 55.344

29


naast .een .natura .2000 .gebied . .Hierdoor .heeft .het .last .van .de .stikstofproblematiek .en .ligt .de .vergunning .stil . .Start .van .de .bouw .kan .pas .plaatsvinden .als .hier .meer .duidelijkheid .over .is .

Albardastraat – Den HaagOp .het .terrein .van .de .Parnassiagroep .worden .143 .appartementen .ontwikkeld . .Afname .van .deze .appartementen .is .voor .een .bijzondere .doelgroep, .cliënten .van .de .Parnassiagroep . . .Start .bouw .wordt .in .het .eerste .kwartaal .van .2021 .verwacht .

Sportlaan – De LierDe .ontwikkeling .van .dit .project .bevindt .zich .eind .2019 .weer .in .de .DO .fase . .Het .bouwplan .is . .door .stijgende .bouwprijzen .en .op .verzoek .van .de .gemeente .diverse .malen .gewijzigd .en .geoptimaliseerd . .Het .plan .bevat .totaal .62 .woningen .en .bestaat .uit .40 .sociale .huurappartementen .en .20 .eengezins-woningen .vrije .sector .huur . .De .gemeente .dient .het .bestemmingsplan .nog .aan .te .passen . .Door .de .proceduretijd .verwachten .wij .niet .eerder .dan .in .het .tweede .kwartaal .van .2021 .te .starten .

Liermolen (fase 1) – De LierIn .een .gebiedsontwikkeling .van .BPD .(Bouwfonds) .komen .twee .appartementen .complexen .van .30 .huur .appartementen . .De .ontwikkeling .wordt .gedaan .door .BPD .en .Arcade .heeft .de .mogelijkheid .om .deze .af .te .nemen . .De .start .van .de .bouw .wordt .begin .2021 .verwacht . .

Koningin Julianaplein – Den HaagMet .een .landelijk .opererende .ontwikkelaar .zijn .afspraken .gemaakt .over .de .afname .van .51 .sociale .huurappartementen .van .circa .50 .m2 . .Het .project .verrijst .voor .het .Centraal .Station .in .Den .Haag . .Er .is .geen .parkeer-voorziening .voor .de .woningen .in .het .project . .Het .appartementencomplex .wordt .gebouwd .op .een .al .bestaande .parkeerkelder . .Hierdoor .stijgen .de .bouwkosten .aanzienlijk . .Het .is .onduidelijk .of .de .ontwikkelaar .het .gebouw .financieel .haalbaar .krijgt . .Start .bouw .is .hierdoor .onbekend .en .ernstig .vertraagd . .

Waldorp Four – Den HaagHet .project .Waldorp .Four .bestaat .uit .drie .woontorens .van .23 .bouwlagen .en .een .gebouw .van .twaalf .bouwlagen . .De .ontwikkelaar .heeft .besloten .de .ontwikkeling .te .verkopen . .De .nieuwe .ontwikkelaar .heeft .een .nieuw .plan .gemaakt . .Dit .betekent .tevens .een .wijziging .in .het .aantal .af .te .nemen .woningen . .Voor .Arcade .kunnen .in .totaal .225 .huurappartementen .worden .gerealiseerd, .hiervan .zijn .er .156 .voor .de .sociale .huur .en .69 .voor .de .vrije .sector . .Stijgende .bouwkosten .en .een .nieuwe .ontwikkelaar .zijn .oorzaak .van .de .vertraging . .Omdat .de .bouwvergunning .moet .worden .omgeruild .wordt .de .start .bouw .niet .eerder .dan .in .het .laatste .kwartaal .van .2020 .verwacht .

Teresiatoren – Den HaagHet .project .betreft .de .bouw .van .zeventien .sociale .huurappartementen, .gelegen .aan .de .Apeldoornselaan, .boven .een .supermarkt- .keten . .De .gemeenteraad .heeft .afgelopen .jaar .omwonenden .de .mogelijkheid .gegeven .om .een .alternatief .plan .te .onder . .zoeken . .Eind .november .heeft .de .gemeente .besloten .om .geen .‘verklaring .van .geen .bedenkingen’ .af .te .geven . .Dit .betekent .dat .er .geen .bouw . .-vergunning .wordt .afgegeven .Hierdoor .is .het .project .voor .langere .duur .stil .komen .te .liggen .dan .wel .gaat .het .definitief .niet .door . .Komend .jaar .zal .duidelijk .worden .of .het .project .nog .doorgang .kan .vinden . .

Grootonderhoud opgeleverdTer Heijde – fase 2Het .groot .onderhoud .van .64 .sociale .huur .eengezinswoningen .bestond .uit .onder .andere .de .vernieuwing .van .voorgevels .en .het .plaatsen .van .nieuwe .dakkapellen . .Door .deze .werkzaamheden .is .het .energielabel .verbeterd .van .gemiddeld .E .naar .gemiddeld .A/B .label . . .De .werkzaamheden .zijn .in .het .eerste .kwartaal .van .2018 .gestart .en .zijn .uitgevoerd .zonder .huurverhoging . .De .oplevering .heeft .in .het .tweede .kwartaal .van .2019 .plaats .gevonden .

Phaelea – ’s-GravenzandeIn .2019 .is .het .metselwerk .van .54 .woningen .herstelt .en .de .gevelisolatie .aangepakt . .Tevens .zijn .nieuwe .isolerende .kozijnen .inclusief .HR++ .beglazing .geplaatst . .Door .de .kozijnvervanging .en .de .spouwisolatie .is .het .energielabel .verbeterd .van .E/D .naar .gemiddeld .label .C . .Het .werk .is .december .2019 .opgeleverd .

Bronckhorst – MonsterDit .betreft .groot .onderhoud .aan .56 .sociale .huurappartementen .bestaande .uit .vervanging .van .de .kozijnen, .vervangen .boeiboorden .en .het .na-isoleren .van .de .gevels . .Deze .maatregelen .zorgen .voor .een .verbetering .van .het .energielabel .van .C/D .naar .gemiddeld .B/C . .De .werkzaamheden .zijn .in .januari .2019 .opgeleverd .

Fahrenheitstraat – Den HaagDe .begane .grond .van .dit .pand .was .tot .voor .kort .in .gebruik .als .wassalon . .Deze .is . .omgebouwd .naar .een .sociale .huurwoning . .Gelijktijdig .heeft .de .woning .op .de .eerste .verdieping .een .groot .onderhoudsbeurt .ondergaan . .De .werkzaamheden .zijn .in .januari .2019 .opgeleverd .

Grootonderhoud in uitvoeringBizet – NaaldwijkIn .2018 .is .het .dak .bij .dit .complex .vervangen .en .zijn .in .2019 .zonnepanelen .op .het .dak .aangebracht .voor .de .algemene .elektriciteits-voorzieningen . .We .voorzien .de .gevelvlakken .van .eigentijdse .nieuwe .beplating .en .we .pakken .ook .het .schilderwerk .aan . .Het .werk .is .in .het .najaar .van .2019 .gestart . .De .oplevering .zal .in .het .eerste .kwartaal .van .2020 .zijn .

Slangenkruid – MonsterNa .het .sluiten .van .de .kinderopvang .in .het .complex .Dudok .State .is .geen .nieuwe .huurder .voor .deze .ruimte .gevonden . .De .voormalig .kinderdagopvang .wordt .omgebouwd .tot .vier .sociale .huur . . .-appartementen . .Het .werk .is .in .oktober .2019 .gestart .en .de .verwachte .oplevering .is .maart .2020 . .

31


Grootonderhoud voorbereidingOranjebuurt (Koningin Emmastraat e.o.) – ’s-GravenzandeDe .groot .onderhoudswerkzaamheden .aan .de .100 .sociale .huurwoningen .bestaan .uit .het .isoleren .van .de .gevel .en .het .dak, .het .plaatsen .van .nieuwe .kozijnen .en .beglazing . .Door .deze .werkzaamheden .verbetert .het .energielabel .van .G .naar .label .A . .Ook .wordt .daar .waar .nodig .de .keuken .en .de .badkamer .vervangen . .In .2018 .is .vooruitlopend .op .de .uitvoering .van .het .project .het .flora- .en .faunaonderzoek .uitgevoerd . .De .werk . . .zaam- .heden .zullen .in .het .tweede .kwartaal .van .2020 .starten .

Rubenslaan e.o. - MonsterVoor .42 .sociale .huurwoningen .aan .de .Rubenslaan .e .o . .is .in .2019 .het .flora .en .fauna .onderzoek .gestart . .In .2020 .wordt .gewerkt .aan .de .planvorming . .Uitgangspunt .is .verbetering .van .de .isolatie .en .het .noodza-kelijke .onderhoud . .

Verkoop woningenVerkoop .van .woningen .is .voor .ons .een .instrument .om .de .woningvoorraad .om .te .vormen .tot .een .woningportefeuille .die .in .kwantiteit .en .kwaliteit, .zo .goed .mogelijk .aansluit .bij .de .behoefte .van .de .doelgroep . .In .ons .portefeuilleplan .is .vastgelegd .welke .woningen .niet .passen .in .de .wensporte-feuille . .Verder .levert .de .verkoop .van .deze .woningen .financiële .middelen .om .te .kunnen .investeren .in .het .bouwen .en .onderhouden .van .onze .woningen . . .

In .2019 .zijn .veertien .woningen .(exclusief .

koopgarantwoningen) .verkocht .op .de .vrije .markt . .Verder .zijn .twee .bedrijfspanden .met .bijbehorende .parkeervoorzieningen .verkocht . .Eind .2019 .hebben .556 .woningen .een .verkoopbestemming .

Aan- en verkopen woningen koopgarantIn .2019 .zijn .vijf .koopgarantwoningen .in .de .gemeente .Westland .teruggekocht .waarvan .vier .zijn .doorverkocht .in .2019 .onder .de .koopgarantregeling . .Ultimo .2019 .hebben .wij .nog .40 .koopgarantwoningen .in .Westland .waarvoor .een .terugkoopverplichting .geldt . .Hiervan .mogen .zestien .woningen .na .terugkoop .worden .verkocht .op .de .vrije .markt .

Ontwikkeling woningbezitUltimo .2019 .bedraagt .de .totale .voorraad .8 .662 .verhuureenheden, .waarvan .7 .737 .woningen .en .925 .overige .verhuureenheden .zoals .winkels, .bedrijfsruimten, .diensten-centra, .kinderdagverblijven, .kantoren, .parkeerplaatsen .en .garages .

Onderzoek strategische aankopenVanuit .strategisch .oogpunt .onderzoeken .wij .mogelijkheden .om, .binnen .ons .werkgebied, .wooncomplexen .aan .te .kopen .van .collega .corporaties .om .de .sociale .voorraad .in .ons .voorzieningsgebied .zoveel .mogelijk .op .peil .te .houden . .

In .2019 .heeft .Arcade .samen .met .Wonen .Midden .Delfland, .Wonen .Wateringen .en .De .Wassenaarsche .Bouwstichting .onder .begeleiding .van .de .bestuurlijke .regisseur, .aangewezen .door .het .ministerie .van .BKZ, .de .

mogelijkheden .onderzocht .om .gezamenlijk .de .woningen .van .Vestia .in .Westland .over .te .nemen . .Daarmee .blijven .een .kleine .drieduizend .(sociale) .woningen .beschikbaar .voor .de .verhuur . .Op .20 .januari .2020 .zijn .alle .partijen .akkoord .gegaan .met .de .definitieve .verdeling .van .het .bezit, .waaronder .de .onderverdeling .van .het .Vestia .bezit .in .Naaldwijk .tussen .Arcade .en .Wonen .Wateringen/De .Wassenaarsche .Bouw . .-stichting . .In .2020 .treden .partijen .in .nader .overleg .met .Vestia .en .wordt .onder .andere .het .due-dilligence .onderzoek .uitgevoerd .

Ontwikkeling woningbezit

Westland Den Haag TotaalEGW 2.927 61 2.988MGW 2.910 1.630 4.540Zorgeenheid (intramuraal) 143 66 209Totaal aantal huurwoningen 5.980 1.757 7.737Daeb 5.208 1.577 6.785Niet-daeb 772 180 952Totaal aantal huurwoningen 5.980 1.757 7.737

Ontwikkeling aantal woongelegenheden 2019

Westland Den Haag TotaalAantal 1 januari 2019 5.956 1.541 7.497 Oplevering nieuwbouw 36 218 254Woningverkopen -12 -2 -14Totaal mutaties 24 216 240Aantal 31 december 2019 5.980 1.757 7.737

32

New Norfolk – Den Haag164 sociale en 34 vrije sector huurappartementen

Bronckhorst – Monster56 sociale huurwoningen – onderhoud

Bomenbuurt – ’s-Gravenzande54 vrije sector huurwoningen – onderhoud

Bizet – Naaldwijk100 sociale huurappartementen - onderhoud

Liermolen – De Lier60 (2 x 30) sociale huur-appartementen

Waldorp Four – Den Haag225 sociale huurappartementen

Molenstraat – Monster10 sociale huur eengezinswoningen

Schapenatjesduin – Den Haag 70 sociale huurappartementen

Parnassia – Alberdastraat – Den Haag141 sociale huurappartementen

Projecten 2019 opgeleverd

254 woningen; 174 woningen groot

onderhoud.

Projecten 2019 in uitvoering


onderhoud.

Projecten 2019 in voorbereiding


onderhoud.

33


Oosteinde – Den Haag20 sociale huurappartementen

Duingeest – Monster36 sociale huurappartementen

Sportlaan – De Lier40 sociale huurappartementen en 20 vrije sector eengezins-woningen

Emmastraat e.o. – ’s-Gravenzande100 sociale huurwoningen – onderhoud

Ter Heijde – fase 264 sociale huurwoningen – onderhoud

De Schoone Ley – Den Haag178 sociale huurappartementen

Teresiatoren – Den Haag17 sociale huurappartementen

Boomparck – Honselersdijk26 sociale huurappartementen

Westhovenplein – Den Haag64 sociale huurappartementen

KJ Plein – Den Haag51 sociale huurappartementen

Rubenslaan e.o. – Monster46 sociale huurwoningen - onderhoud

34

Investeren in betaalbaar heidBetaalbaarheid is een van onze strategische prioriteiten voor de komende jaren. Ambitie is dat we een betaalbare woningvoorraad garanderen voor huishoudens met verschillende inkomens.

35


36

Prestatieafspraken over betaalbaarheidOns .huurprijsbeleid .is .afgestemd .op .de .wet- .en .regelgeving, .onze .(nieuwbouw)ambities .en .op .onze .prestatieafspraken .met .gemeente .Den .Haag .en .gemeente .Westland . .Het .huurbeleid .maakt .integraal .onderdeel .uit .van .het .portefeuilleplan . .De .afspraken .tussen .woningcorporaties .in .Haaglanden .zijn .als .volgt: .

.– Corporaties .in .Haaglanden .houden .bij .vrijkomen .regionaal .minimaal .70% .van .de .zelfstandige .sociale .huurwoningen .(die .voor .sociale .verhuur .bestemd .blijven) .‘betaalbaar’ . .Onder .‘betaalbaar’ .wordt .verstaan .een .subsidiabele .huur .die .eventueel .door .een .energiecorrectie .onder .de .tweede .aftoppingsgrens .van .de .huurtoeslag .valt

.– Corporaties .houden .bij .vrijkomen .regionaal .minimaal .85% .van .de .zelfstandige .woningen .(die .voor .verhuur .bestemd .blijven) .‘sociaal’

In .aansluiting .op .de .regionale .afspraken .is .met .de .gemeente .Westland .afgesproken .dat .minimaal .70% .van .de .zelfstandige .sociale .huurwoningen .‘betaalbaar’ .(€ .651,03) .blijft .In .afwijking .op .de .regionale .afspraken .is .met .de .gemeente .Den .Haag .afgesproken .voor .60% .van .de .voorraad .een .huurprijs .vast .te .stellen .bij .mutatie .op .‘betaalbaar’ .(max . .€ .651,03) . .Arcade .voegt .de .komende .jaren .veel .nieuwbouw .toe .in .Den .Haag .waarbij .de .huurprijsstelling .ligt .in .het .dure .sociale .segment .tussen .de .hoge .aftoppingsgrens .en .de .liberalisatiegrens . .

In .2019 .is .een .nieuwe .bieding .gedaan .bij .beide .gemeenten . .In .deze .biedingen .zijn .geen .wijzigingen .doorgevoerd .ten .aanzien .van .de .bestaande .prestatieafspraken . .Beide .gemeenten .zijn .akkoord .gegaan .met .de .bieding .

Voor .gemeente .Den .Haag .is .in .2019 .gestart .met .gesprekken .om .te .komen .tot .nieuwe .prestatieafspraken . .De .gesprekken .worden .gevoerd .tussen .de .vertegenwoordigers .van .corporaties, .(Haagwonen, .Staedion, .Vestia, .

37


Rijswijk .Wonen, .Duwo, .Wooninvest .en .Arcade) .huurdersverenigingen .en .gemeente .Den .Haag . .Halverwege .2019 .is .een .raamovereenkomst .gesloten .tussen .de .corporaties .en .gemeente . .Doel .is .om .medio .2020 .nieuwe .bilaterale .prestatieafspraken .te .kunnen .vaststellen . .De .bestaande .prestatieafspraken .met .de .gemeente .Westland .hebben .een .looptijd .tot .2020 . .

HuurprijsbeleidIn .het .huurprijsbeleid .is .geborgd .dat .een .belangrijk .deel .van .de .woningvoorraad .betaalbaar .blijft . .Het .huurprijsbeleid .is .afgestemd .op .de .prestatieafspraken .met .de .gemeenten .en .de .portefeuillestrategie . .Begin .2019 .is .het .streefhuurbeleid .geëvalueerd .en .geactualiseerd .waarmee .het .strategische .kader .is .doorvertaald .naar .operationeel .niveau . . .

Jaarlijkse huurverhoging en huursom-stijgingJaarlijks .bepaalt .de .overheid .de .huursom .waarmee .corporaties .gemiddeld .genomen .de .huur .mogen .laten .stijgen .gedurende .dat .jaar . .De .corporatie .heeft .de .keuze .om .binnen .deze .huursom .voor .zittende .huurders .de .huur .te .verhogen .en .om .de .huurprijs .aan .te .passen .bij .woningmutatie . .Gezamenlijk .mogen .deze .huurprijsaanpas-singen .niet .boven .de .gestelde .huursom .uitkomen . .Ter .bevordering .van .de .doorstroming .is .in .2019 .bij .de .jaarlijkse .huurverhoging .de .inkomensafhankelijke .huurverhoging .toegepast .en .zijn .de .huren .verhoogd .op .basis .van .de .inkomensgroep .waartoe .de .huurder .behoort . .De .gemiddelde .huurver-hoging .van .de .sociale .huurwoningen .

bedroeg .2,2% .(inclusief .de .inkomensafhan-kelijke .huurverhogingen) . .Voor .de .huurders .waarbij .de .huur .niet .inkomensafhankelijk .verhoogd .werd, .is .de .gemiddelde .huurver-hoging .1,9% . .Hiermee .blijft .de .gemiddelde .huursomstijging .inclusief .de .huurverhoging .na .woningmutatie .(0,4) .onder .de .2,6% . . .

Voor .huishoudens .met .een .inkomen: .– tot .€ .42 .436,- . .is .de .huur .met .gemiddeld .1,9% .verhoogd . .

.– boven .€ .42 .436,- .is .de .huur .verhoogd .met .maximaal .5,6%

De .huur .van .de .vrije .sector .huurwoningen .is .verhoogd .met .een .percentage .tot .en .met .4% . .

De .huur .van .het .bedrijfsonroerendgoed .is .maximaal .met .3,6% .verhoogd .op .basis .van .het .CPI .prijsindexcijfer . .

Voor .het .totale .bezit .inclusief .de .vrije .sector .woningen, .BOG .en .MOG .verhoogden .wij .de .huren .gemiddeld .met .2,5% .

Huurprijs na mutatie en streefhuurHet .huurprijsbeleid .is .vastgelegd .in .ons .portefeuilleplan . .Het .portefeuilleplan .geeft .aan .in .welke .huurprijsklasse .de .woning .verhuurd .moet .worden . .De .bij .woning-mutatie .toe .te .passen .nieuwe .huurprijs .noemen .we .de .streefhuur . .Jaarlijks .stellen .wij .de .streefhuren .vast, .rekening .houdend .met .de .prestatieafspraken .met .de .gemeenten . .Op .deze .manier .zorgen .we .voor .voldoende .woningen .die .bereikbaar .zijn .voor .de .huurtoeslaggerechtigden . .

Gemiddeld .genomen .was .de .streefhuur .in .2019 .84% .van .de .maximaal .redelijke .huurprijs . .

Huurbezwaren en Huurcommissie Wij .ontvingen .87 .bezwaren .over .de .huurver-hoging .per .1 .juli .2019 . .22 .bezwaren .hebben .wij .toegekend . .38 .bezwaren .zijn .na .ons .antwoord .door .de .huurder .ingetrokken . .De .overgebleven .27 .dossiers .zijn .voorgelegd .aan .de .Huurcommissie . .Hiervan .zijn .zestien .bezwaren .op .verzoek .van .de .huurders .alsnog .na .beoordeling .door .de .Huurcommissie .ingetrokken . .De .Huurcommissie .heeft .op .dit .moment .de .resterende .elf .bezwaren .in .behandeling . .Verder .zijn .in .2019 .drie .zaken .opgestart .door .huurders .bij .de .Huurcommissie .met .betrekking .tot .achter-stallig .onderhoud . .Vanuit .2018 .stonden .nog .29 .zaken .open . .Deze .dossiers .hadden .allemaal .betrekking .op .de .CalandTower .en .lopen .al .sinds .2017 . .Eind .2019 .heeft .de .huurcommissie .in .totaal .in .29 .zaken .definitief .uitspraak .gedaan . .Hiervan .is .in .20 .zaken .de .huurder .in .gelijk .gesteld .en .in .negen .zaken .is .Arcade .in .gelijk .gesteld . .Voor .drie .dossiers .volgt .de .uitspraak .in .2020 . .

Woningvoorraad in huurprijsklassen 2019

Plaats Goedkoop Betaalbaar laag Betaalbaar hoog Duur Vrije sectorHuurprijs ≤ € 424,44 € 424,45 t/m € 607,36 € 607,37 t/m € 651,03 € 651,04 t/m € 720,42 > € 720,43Westland 263 2.697 943 1.413 664Den Haag 250 737 166 440 164Totaal 513 3.434 1.109 1.853 828

38

Investeren in leefbaarheidWij voelen ons medeverantwoordelijk voor het creëren van een goede en leefbare woonomgeving in onze buurten en complexen. Om de leefbaarheid goed te houden werken wij samen met bewoners, sociale partners en de gemeente. Uitgangspunt hierbij is dat we alleen kunnen werken aan leefbaarheid als bewoners betrokkenheid en inzet tonen.

39


40

LeefbaarheidsactiviteitenSamen .met .bewoners .en .andere .netwerk-partners .kijken .we .wat .nodig .is .om .de .leefbaarheid .in .onze .complexen, .buurten .en .wijken .op .peil .te .houden . .In .2019 .is .geïnvesteerd .in .leefbaarheids .maatregelen .en .-activiteiten . .Eén .van .de .grotere .acties .betrof .het .creëren .van .een .separate .

scoot .mobielruimte .in .ons .complex .De .Wittebrug . .

In .overleg .met .de .Haagse .Pandbrigade .zijn .complexen .gecontroleerd .op .aanwezigheid .van .woninguitbreiding .zonder .vergunning . .Hierbij .zijn .een .aantal .overtredingen .geconstateerd .in .twee .van .onze .complexen .in .Den .Haag . .Met .de .desbetreffende .bewoners .zijn .afspraken .gemaakt .om .de . .uitbreidingen .te .verwijderen .

In .een .aantal .complexen .zijn .schoonmaak- .en .schilderacties .uitgevoerd . .Dit .zorgt .voor .een .

41


betere .uitstraling .van .de .complexen .en .maakt .dat .huurders .zich .mede .verantwoordelijk .voelen .voor .hun .complex . .Verder .is .in .diverse .complexen .de .verlichting .vervangen .door .ledverlichting .voor .energie .besparing .en .bevordering .van .de .veiligheidsbeleving .

WijkbeheerZichtbaarheid in de wijkDoor .de .uitbreiding .van .het .sociaal .beheer . . . . . . . .-team .en .de .inzet .van .huismeesters .in .Den .Haag .zijn .we .meer .aanwezig .in .Westland .en .Den .Haag . .De .huismeesters .houden .toezicht .op .onze .complexen .en .kunnen .ter .plaatse .vragen .van .onze .huurders .beantwoorden . .Ook .in .2020 .zullen .wij .de .huismeesters .blijven .inzetten . . .

InformatieavondenIn .2019 .zijn .diverse .informatieavonden .georganiseerd .voor .de .bewoners .van .onze .nieuwbouwcomplexen . .Tijdens .deze .bijeen-komsten .ontmoetten .buren .elkaar .en .spraken .zij .met .medewerkers . .Het .doel .van .deze .avonden .was .te .achterhalen .wat .leeft .bij .onze .bewoners .en .om .nieuwe .bewoners .enthousiast .te .krijgen .om .te .participeren .in .op .te .richten .bewonerscommissies . .

Bijeenkomsten kopers en huurdersOok .in .2019 .schoven .wij .aan .bij .de .jaarlijkse .VvE-vergaderingen . .Doel .van .deze .bijeen-komsten .was .het .naar .zowel .kopers .en .huurders .duidelijk .maken .wat .het .betekent .om .in .een .VvE .complex .te .wonen . .Om .zo .te .bewerkstelligen .dat .bewoners .meer .begrip .voor .elkaar .hebben, .de .sociale .cohesie .te .verbeteren .en .de .leefbaarheid .en .brand .veiligheid .in .het .complex .onder .de .aandacht .te .brengen .

LeefbaarheidskringenOp .initiatief .van .de .gemeente .Westland .zijn .in .2019 .de .leefbaarheidskringen .voor .iedere .kern .gecontinueerd . .Hieraan .nemen .politie, .buitengewoon .opsporingsambtenaren, .Vitis .Welzijn, .corporaties, .wijkagenten .en .de .gemeente .deel . .Het .doel .van .deze .leefbaar-heidskringen .is .om .met .alle .samenwerkende .

partijen .problemen .die .betrekking .hebben .op .overlast .op .de .directe .woonomgeving .snel .op .te .pakken . .

WijkagentenEen .andere .vorm .van .zichtbaarheid .is .de .optimalisering .van .de .samenwerking .met .de .wijkagenten . .In .2019 .is .een .goede .afstemming .gerealiseerd .met .de .diverse .wijkagenten . .Wijkagenten .weten .de .medewerkers .sociaal .beheer .goed .te .vinden . .Bewoners .zien .en .merken .dit .doordat .huisbezoeken .ook .vaker .samen .met .een .wijkagent .worden .afgelegd . .

Aanpak woonfraude en overlastWoonfraudeMet .regelmaat .ontvangen .wij .meldingen .over .oneigenlijk .gebruik .van .de .woonruimte . .Deze .meldingen .onderzoeken .wij .en .spreken .huurders .hierop .aan . .In .totaal .ontvingen .wij .42 .meldingen, .in .2018 .ontvingen .wij .26 .meldingen . .Dit .heeft .geleid .tot .één .vrijwillige .huuropzegging .en .drie .juridische .procedures .met .verzoek .tot .ontbinding .van .de .huurover-eenkomst .en .ontruiming .van .de .woning .die .positief .zijn .uitgesproken .voor .Arcade .Verschillende .dossiers .zijn .nog .in .onderzoek . .

Overlast en hinderzakenOok .in .2019 .is .inspanning .verricht .om .de .zelfredzaamheid .van .de .bewoners .te .verbeteren .omdat .bewoners .steeds .makkelijker .melding .doen .van .overlast . .Wij .vragen .de .bewoners .altijd .om .eerst .zelf .met .de .buren .te .gaan .praten .om .tot .een .oplossing .te .komen . .Als .bewoners .er .niet .samen .uitkomen .dan .nemen .wij .de .klachten .in .behandeling . .Wij .kunnen .dan .bijvoorbeeld .buurtbemiddeling .van .Vitis .Welzijn .inschakelen . .

De .klachten .worden .steeds .complexer .omdat .vaak .sprake .is .van .psychosociale .problematiek .bij .de .veroorzaker . .In .sommige .gevallen .betekent .dit .dat .we .een .dossier .moeten .aanleggen .en .in .uitzonderlijke .situaties .een .gerechtelijke .procedure .moeten .opstarten . .Wij .betrekken .bij .dit .soort .zaken .ook .andere .partijen .zoals .het .Sociaal .Kern .Team .

Over .heel .2019 .zijn .392 .overlastmeldingen .ingediend . .Het .gaat .hierbij .ook .om .meldingen .van .woonfraude .en .zorgsignalen . .Opgelost .zijn .353 .overlastmeldingen .en .een .aantal .zaken .loopt .nog . .

HennepArcade .voert .een .strikt .beleid .ten .aanzien .van .de .Opiumwet . .In .2019 .zijn .acht .meldingen .over .mogelijk .hennep .ontvangen . .Hiervan .ontvingen .wij .vier .meldingen .via .de .politie . .Eén .huurder .zegde .vrijwillig .de .huur .op . .Een .opzegging .is .afgedwongen .via .een .gerechte .lijke .procedure . .Uiteindelijk .heeft .deze .huurder .ook .zelf .de .huur .opgezegd . .De .twee .overige .huurders .die .via .de .politie .gemeld .werden, .kregen .een .waarschuwing .en .tekenden .een .gedragsaanwijzing . .De .overige .vier .meldingen .onderzochten .wij .en .hier .bleek .geen .sprake .van .hennep .te .zijn .

Buurtbemiddeling, oplossingen bij overlastIn .2019 .stuurden .wij .in .de .gemeente .Westland .twee .meldingen .door .aan .Buurtbemiddeling .van .Vitis .Welzijn . .Dit .betreft .lichte .overlastzaken .waarbij .Buurtbemiddeling .een .laagdrempelige .manier .is .om .tot .afspraken .tussen .melder .en .veroorzaker .te .komen . .Wij .merken .dat .huurders .vaak .niet .openstaan .voor .buurtbemiddeling . .De .verwachting .van .huurders .is .dat .Arcade .zelf .de .rol .bemiddelaar .op .zich .neemt .

VeiligheidskamerIn .2019 .is .eenmaal .overleg .gevoerd .met .de .Veiligheidskamer .in .de .gemeente .Westland . .Dit .is .een .overleg .met .betrekking .tot .een .individuele .bewoner .waarbij .diverse .partijen .met .elkaar .bespreken .hoe .de .casus .aan .te .pakken . .Door .integraal .te .overleggen .konden .in .deze .situatie .verdere .problemen .worden .voorkomen .of .de .juiste .voorbereidingen .worden .getroffen . .

42

Investeren in samenwerkingWij zoeken de dialoog met onze stakeholders om te weten welke vragen en verwachtingen er leven en betrekken de stakeholders bij de bepaling van onze volkshuisvestelijke prioriteiten en onze strategische keuzes.

43


44

In .2019 .is .geïnvesteerd .in .samenwerken . .Ons .doel .hierbij .is .de .samenwerking .met .onze .huurders-vertegenwoordiging, .gemeenten .en .stakeholders .te .optimaliseren .en .te .professionaliseren . .Wij .hebben .de .dialoog .gezocht .over .onze .plannen .en .ons .beleid . .Hierbij .kwamen .actuele .thema’s .zoals .duurzaamheid, .doorstroming .op .de .woningmarkt, .opvang .van .mensen .met .sociaal .psychische .problemen, .brandveiligheid .en .de .nieuwe .huisvestingsverordening .aan .de .orde .

Vereniging voor Arcadehuurders (voorheen Huurdersvereniging Westland)De .Vereniging .voor .Arcadehuurders .vertegen-woordigt .de .belangen .van .onze .huurders . .In .2019 .is .verder .gewerkt .aan .het .traject .om .de .bestuursstructuur .van .de .huurdersvereniging .te .vernieuwen . .De .naam .van .Huurders-vereniging .Westland .is .gewijzigd .in .Vereniging .voor .Arcadehuurders .en .verder .is .statutair .vastgelegd .dat .deze .huurders .vereniging .niet .alleen .de .belangen .van .de .Westlandse .huurders .vertegenwoordigt .maar .ook .die .van .onze .Haagse .huurders . .Het .is .helaas .nog .niet .gelukt .om .een .Haagse .vertegenwoordiging .toe .te .voegen .aan .het .bestuur .van .de .vereniging . .Wel .is .een .grotere .betrokkenheid .merkbaar .van .Haagse .huurders .bij .de .thema .avonden . .Het .traject .om .kennis .en .ervaring .van .de .bestuurs- .leden .te .waarborgen .en .meer .diversiteit .in .het .bestuur .te .creëren .is .nog .niet .afgerond . .

Verder .heeft .de .VvA .gewerkt .aan .een .nieuwe .website .om .de .communicatie .met .de .achterban .te .optimaliseren . .Arcade .heeft .enkele .malen .aangegeven .dat .het .verstandig .zou .zijn .als .het .bestuur .een .representatieve .afspiegeling .zou .zijn .van .onze .huurders .dit .om .de .attractiviteit .en .de .diversiteit .van .de .vereniging .te .vergroten . .

In .2019 .heeft .drie .keer .formeel .overleg .plaats-gevonden .met .de .Vereniging .voor .Arcade-huurders . .Ook .is .regelmatig .in .klein .comité .overleg .gevoerd .over .het .moderniserings .traject .van .de .huurders .vertegenwoordiging . .Daarnaast .zijn .verschillende .kennissessies .op .verzoek .van .de .vereniging .door .ons .georganiseerd . .Hierbij .zijn .thema’s .als .duurzaamheid, .huurbeleid, .woningtoewijzing .en .streefhuurbeleid .aan .bod .gekomen . .

Tijdens .het .formele .overleg .is .onder .andere .gesproken .over .de .jaarrekening, .het .portefeuille . .plan .2020, .het .duurzaamheids-beleid .en .het .geplande .onderhoud .voor .2020 . .Gekwalificeerd .advies .is .gevraagd .over .de .jaarlijkse .huurverhoging . .Het .uitgebrachte .advies .is .op .onderdelen .niet .door .ons .opgevolgd . .Om .de .vereniging .tegemoet .te .komen .is .het .gemiddelde .huurverhogings-percentage .lager .vastgesteld . . .

Bewonerscommissies en werkgroepen Bewonersparticipatie .staat .hoog .op .onze .agenda . .Wij .hebben .gemerkt .dat .veel .huurders .wel .willen .meedenken .met .onze .organisatie .over .hun .directe .woonomgeving .maar .niet .over .de .organisatie .in .de .volle .breedte . .Daarom .zoeken .wij .naast .de .samenwerking .met .de .huurders .vereniging .nadrukkelijk .ook . .de .samenwerking .met .bewoners .in .onze .gestapelde .complexen .en .met .bewoners .in .een .specifieke .wijk . .Dit .met .als .doel .inhoud .te .geven .aan .complex .of .wijk . . .gerela .teerde .participatie . .Met .de .participatie .willen .wij .bewoners .op .verschillende .manieren .betrek .ken .bij .het .maken .van .beleid .en .de .uit .voering .daarvan . .Of .het .nu .gaat .om .het .geven .van .informatie, .het .voeren .van .regel . . . . . . . . . .matig .overleg .of .het .organiseren .van .inspraak .avonden: .de .stem .van .onze .bewoners .telt .

In .2019 .hebben .we .69 .keer .overlegd .met .dertien .bewonerscommissies . .Naast .de .bewoners-commissies .hebben .we .diverse .werkgroepen .in .een .aantal .complexen .waar .individuele .bewoners .zich .inzetten .voor .een .goede .leef . .omgeving . .Met .deze .bewoners .is .acht .keer .overlegd .

GemeentenRegelmatig .heeft .onze .directeur-bestuurder .overleg .met .de .wethouders .Wonen .van .de .gemeenten .Den .Haag .en .Westland . .Daarnaast .vindt .op .ambtelijk .niveau .overleg .plaats .tussen .de .gemeenten .en .vertegenwoordigers .van .onze .organisatie . .

Gemeente Den HaagIn .2019 .is .in .Den .Haag .een .nieuw .college .gevormd .als .gevolg .van .het .opstappen .van .

twee .wethouders, .een .raadslid .en .de .burgemeester . .Het .nieuwe .college .volgt .een .andere .koers .ten .aanzien .van .huisvestings-beleid .en .overlegstructuren . . .De .samenwerking .op .ambtelijk .niveau .is .geïntensiveerd .door .de .grote .nieuwbouw-opgave .die .we .hebben .in .Den .Haag . .In .2019 .is .intensief .samengewerkt .tussen .corporaties .en .Gemeente .Den .Haag .aan .de .Raam . . .-overeen .komst .Prestatieafspraken .2020-2024 . .Door .het .aantreden .van .een .nieuw .college .zal .de .raamovereenkomst .in .2020 .worden .aangepast . .De .bilaterale .afspraken .tussen .Arcade .en .gemeente .Den .Haag .moeten .nog .worden .gemaakt . .De .productie .van .100 .tot .150 .nieuwbouw .huurwoningen .per .jaar .is .onderdeel .van .deze .afspraken . .In .mei .2019 .heeft .Arcade .een .nieuw .bod .uitgebracht .aan .de .gemeente .Den .Haag .op .basis .van .de .oude .prestatieafspraken, .aangevuld .met .de .afspraken .vanuit .de .Raamovereenkomst . .

In .overleg .met .de .gemeente .is .een .verkenning .gestart .om .te .kijken .in .hoeverre .nieuwe .zorg .woningen .door .ons .gerealiseerd .kunnen .worden . .Concreet .zijn .wij .in .2019 .hierover .in .gesprek .met .onder .andere .Parnassia .en .Anton .Constandse . .Arcade .verwacht .dat .deze .verkenning .leidt .tot .concrete .nieuwbouw-projecten .

Gemeente WestlandOp .basis .van .de .in .2016 .vastgestelde .woonvisie .2030 .en .de .door .de .gemeente .opgestelde .volks- . . . . .huisvestelijke .agenda .zijn .met .de .gemeente .Westland .prestatieafspraken .gemaakt . .In .2019 .zijn .de .prestatieafspraken .geëvalueerd . .De .afspraak .is .de .oplevering .van .minimaal .100 .woningen .per .jaar . .Gezien .de .samen . .stelling .van .het .huidige .nieuwbouwprogramma .is .de .verwachting .dat .de .komende .jaren .deze .prestatieafspraak .niet .wordt .gerealiseerd . .We .zijn .hiervoor .grotendeels .afhankelijk .van .de .inspanning .van .de .gemeente .Westland .om .bouwlocaties .beschikbaar .te .stellen .met .een .sociale .grondprijs . .Vooralsnog .is .de .inspanning .van .de .gemeente .matig . .

Dit .ondanks .dat .de .gemeente .Westland .eind .

45


2017 .samen .met .23 .partnergemeenten .en .alle .actieve .woningcorporaties .in .de .regio .Haaglanden .het .convenant .‘Gaten .dichten .in .Haaglanden’ .heeft .getekend . .Hiermee .onderschrijft .de .gemeente .de .noodzaak .van .de .uitbreiding .van .het .aantal .sociale .woningen .in .Haaglanden .met .12 .000 .woningen .in .de .periode .tot .en .met .2026 . .Voor .de .gemeente .Westland .betekent .dit .een .uitbreiding .van .2 .500 .sociale .huurwoningen . .Gemeente .Westland .heeft .eind .2019 .aangekondigd .zich .meer .te .gaan .inspannen .voor .de .realisatie .van .sociale .huurwoningen .

Wij .gaan .ervan .uit .dat .de .gemeente .op .termijn .alsnog .haar .afspraken .zal .nakomen .en .wij .ons .aandeel .in .de .noodzakelijke .nieuwbouw-productie .kunnen .leveren . .In .mei .2019 .heeft .Arcade .een .nieuw .bod .uitgebracht .aan .de .gemeente .Westland . .

Sociale Verhuurders HaaglandenDe .vijftien .corporaties .gevestigd .en .werkzaam .in .de .regio .Haaglanden .werken .beleidsmatig .samen .in .de .vereniging .Sociale .Verhuurders .Haaglanden .(SVH) . .In .totaal .beheren .de .corporaties .ruim .140 .000 .woningen . .Primair .richten .de .leden .van .SVH .zich .op .de .EC .doelgroep, .de .lage .midden .inkomens .en .bijzondere .aandachtgroepen . .Wij .hebben .zitting .in .het .bestuur .van .SVH . .Verder .participeren .we .in .de .volgende .projectteams:

.– Beleids .Advies .Commissie .(BAC) .voorraad-beheer .Doel: .voorraadontwikkeling .van .beheer .woningbezit .en .nieuwbouw .beter .te .monitoren .en .waar .nodig .bij .te .sturen . .

.– Projectteam .Signalering .Doel: .afspraken .maken .met .Autoriteit .Persoonsgegevens .over .het .registreren .van .gegevens .van .huurders .die .bij .een .van .de .leden .zijn .uitgeplaatst .in .verband .met .overlast, .huurschuld .of .agressie .

.– Projectteam .Klantreis .Doel: .de .communicatie .met .en .het .zoekproces .van .woningzoekenden .te .optimaliseren .waardoor .de .slagingskans .van .woningzoekenden .toeneemt .en .de .accepta-tiegraad .verbeterd . .

.– Projectteam .Duurzame .woningvoorraad .en .energietransitie .Doel: .de .samenwerking .op .het .gebied .van .duurzaamheid .en .energietransitie .te .bevorderen .en .successen .te .delen .

.– Projectteam .Regionale .huisvestings-verordening .Doel: .te .komen .tot .meer .uniforme .verorde-ningen .in .de .regio .zodat .woonruimte .verdeling .meer .transparant .en .gelijkwaardig .kan .plaatsvinden .in .de .regio . .Dit .maakt .de .spelregels .ook .duidelijker .voor .huurders .en .de .prestaties .van .individuele .gemeenten .worden .beter .vergelijkbaar .

.– Werkgroep .uitsluiten .werking .urgentie-verklaring .Doel: .te .komen .met .richtlijnen .voor .de .uitsluiting .van .de .werking .van .urgentie-verklaringen .voor .nieuwbouwcomplexen .en .de .10% .populairste .wooncomplexen .binnen .een .gemeente . .Dit .omdat .in .de .huidige .regelgeving .bij .toewijzing .de .kans .op .wooncarrière .onevenredig .groot .is .voor .een .woningzoekende .met .een .urgentieverklaring .dan .de .regulier .woningzoekende . .

.– Werkgroep .Laatste .Kans .Beleid .Doel: .te .komen .tot .afspraken .om .woning-zoekenden .die .een .laatste .kans .hebben .gekregen .ofwel .tijdelijk .uitgesloten .worden .om .in .aanmerking .te .komen .voor .een .sociale .huurwoning .in .Haaglanden .SVH .breed .te .registreren . .Dit .conform .de .ruimte .die .geboden .wordt .vanuit .de .AVG .wetgeving .en .regelgeving .omtrent .registreren .van .persoonsgegevens . .Het .gaat .hierbij .met .name .om .mensen .die .bewust .fraude .hebben .gepleegd .ofwel .een .vorm .van .agressie .hebben .geuit .die .niet .toelaatbaar .is . .

Naast .concrete .participatie .in .bovenstaande .commissie, .projectteams .en .werkgroepen .is .door .ons .meegedacht .en .geholpen .bij .de .verdere .ontwikkeling .van .de .website .voor .woningzoekenden, .aanpak .woonfraude, .het .regionale .urgentiebeleid .en .de .nieuwe .regionale .prestatieafspraken . .

Sociaal overleg Met .de .gemeenten .Den .Haag .en .Westland .vindt .regulier .sociaal .overleg .plaats .over .

individuele .casussen .met .alle .betrokken .instanties .zoals .zorg, .hulpverlening, .politie, .woningcorporaties .en .gemeenten . .Ook .vindt .overleg .plaats .over .het .aantal .te .plaatsen .statushouders . .Dit .vindt .plaats .op .ambtelijk .niveau .maar .ook .met .de .operationele . .uitvoeringsteams . .

Op .regelmatige .basis .komen .wij .onder .andere .samen .met .het .Sociale .Kernteam .Westland, .Schuldhulpverlening, .Vluchtelingenwerk .en .Vitis .Welzijn . .Vitis .Welzijn .is .binnen .de .gemeente .Westland .verantwoordelijk .voor .het .domein .zorg .en .welzijn . .

Met .de .overige .Haagse .corporaties, .de .gemeente .Den .Haag .en .de .politie .hebben .wij .overeenkomsten .gesloten .over .de .uitwisseling .van .gegevens .om .woonfraude, .hennepteelt .en .andere .overtredingen .met .betrekking .tot .de .Opiumwet .goed .te .kunnen .bestrijden . . .

Ook .in .2019 .is .sprake .geweest .van .een .intensieve .samenwerking .met .de .politie .in .gemeente .Westland . .Gezamenlijk .wordt .gewerkt .aan .het .oplossen .van .overlast .en .worden .criminele .activiteiten .aangepakt . .De .samenwerking .verloopt .erg .goed . .

Samenwerking met zorg en welzijnDoor .samenwerking .met .onze .partners .in .de .wijken .en .buurten .waar .wij .woningbezit .hebben .doen .wij .inspanning .om .de . .problematiek .rond .zelfredzaamheid .en .langer .thuis .wonen .van .onze .bewoners .op .te .lossen . .

Thema’s .die .in .dit .kader .extra .aandacht .hebben .gekregen .zijn .buurtbemiddeling, .doorstroming .en .vragen .omtrent .WMO .en .brandveiligheid .in .ouderencomplexen . .Waar .mogelijk .worden .uitvoerende .taken .die .horen .bij .de .vraag .-stukken .op .het .gebied .van .zorg .en .welzijn .bij .experts .op .dit .gebied .neergelegd . .Ten .aanzien .van .de .brandveiligheid .is .overlegd .met .de .brandweer, .bouw- .en .woningtoezicht .en .de .beleidsambtenaren .die .verantwoordelijk .zijn .voor .zorg, .welzijn .en .de .uitvoering .van .de .WMO . .

Over .het .algemeen .loopt .zowel .in .Westland .als .in .Den .Haag .de .samenwerking .goed .

46

Investeren in duurzaam heidInvesteringen in energiebesparing en duurzaamheid dragen bij aan een beter milieu, een gezond binnenklimaat, lagere woonlasten en meer comfort voor huurders.

47


48

DuurzaamheidsbeleidDuurzaamheid .zien .wij .als .onderdeel .van .onze .dagelijkse .werkzaamheden .zonder .onze .primaire .doelstelling .‘het .verhuren .en .ontwikkelen .van .passende .en .betaalbare .woningen .voor .huishoudens .met .een .laag .inkomen’ .uit .het .oog .te .verliezen . .

Wij .volgen .de .diverse .ontwikkelingen .over .energiebesparing .en .duurzaamheid .en .zoeken .in .dit .kader .aansluiting .bij .structurele .oplossingen .georganiseerd .vanuit .gemeenten .en .nutsbedrijven .

In .ons .duurzaamheidsbeleid .zijn .een .aantal .maatregelen .beschreven .om .in .2021 .uit .te .komen .op .gemiddeld .energielabel .B . .Door .vertraging .in .de .start .van .nieuwbouwpro-jecten .is .de .verwachting .dat .wij .niet .eerder .dan .in .2023 .op .gemiddeld .label .B .uitkomen . .In .het .duurzaamheidsbeleid .besteden .wij .aandacht .hoe .wij .met .de .woningportefeuille .een .betere .energieprestatie .kunnen .behalen . .Om .onze .duurzame .ambitie .concreet .te .kunnen .toepassen, .hanteren .we .drie .strategieën .als .basis .voor .duurzaamheid .in .

de .gebouwde .omgeving:

I . . .Betaalbaarheid, .gezond .en .comfortabel .wonen:

. .Betaalbare .woonlasten .voor .onze .bewoners .is .en .blijft .prioriteit .

. .Investeren .in .energiezuinig .maken .van .de .woning .en .goede .voorlichting .over .energie-besparing .dragen .bij .aan .betaalbaar, .gezond .en .comfortabel .wonen . .

II . . Dematerialisatie: . .Voortdurend .streven .om .daar .waar .

mogelijk .hergebruikte .materialen .en .grondstoffen .in .te .zetten . .

III . .Substitutie: . .Materialen .die .schade .toebrengen .aan .

mens .en .natuur .of .slecht .recyclebaar .zijn .waar .mogelijk .vervangen .door .milieu-vriendelijke .materialen . .

Naast .het .energielabel .is .ook .gekeken .naar .de .CO2 .uitstoot .en .het .binnenklimaat . .Ons .uitgangspunt .is .dat .woningen .energiezuinig .moeten .zijn .maar .bovenal .ook .betaalbaar .en .leefbaar .moeten .blijven . .

Duurzaamheid en onderhoudReparatieonderhoudTijdens .de .uitvoering .van .reparatieonder . .- .houd .is .het .lastig .grote .stappen .te .maken .in .het .kader .van .duurzaamheid . .Daarom .letten .we .bij .de .aanbesteding .van .reparatie-onderhoud .op .het .gebruik .van .materialen . .

De .focus .met .betrekking .tot .duurzaam- . .heid .ligt .met .name .op .gevels, .

vloeren .en .plafonds .en .op .het .duurzaam .

verwijderen .van .asbest . .In .2019 .is .€ .62 .000 .(2%) .besteed .aan .duurzame .ingrepen .bij .reparatie . . . . . . . . .onderhoud .

MutatieonderhoudOok .bij .mutatie-onderhoud .letten .

we .op .duur . . .-zaam .heid . .Ingrepen .bij .mutatie-onderhoud .hebben .een .groter .

duurzaam .heids .effect . .In .2019 .is .totaal .€ .222 .000 .(9%) .besteed .aan .duurzame .en .energetische .ingrepen .bij .mutatie-onderhoud .

Planmatig onderhoudBij .planmatig .onderhoud .is .duidelijk .een .verschil .te .maken .in .materiaalkeuzes .en .in .het .realiseren .van .duurzaamheids .-maatregelen .die .ook .echt .een .effect .hebben .op .het .energielabel . .Tijdens .de .buitenschilder .werkzaamheden .is .bij .een .aantal .woon . . .complexen .de .enkele .beglazing .vervangen .door .HR .++ .beglazing . .In .één .wooncomplex .zijn .houten .buitenkozijnen .vervangen .door .kunststof .kozijnen .met .HR++ .beglazing . .Verwarmingsketels .(veelal .VR .ketels) .zijn .vervangen .door .nieuwe .HR .ketels . .WTW-installaties .zijn .vervangen .voor .een .beter .merk .en .type . .Dakafwerking .van .shingles .is .vervangen .voor .een .duurzaam .leiendak . .

In .2019 .is .totaal .€ .282 .000 .(6%) .besteed .aan .duurzame .en .energetische .ingrepen .bij .planmatig .onderhoud . .

Op .pagina .49 .staat .een .tabel .ten .aanzien .van .duurzaamheid .en .energetische .maatregelen .uitgedrukt .in .kosten .per .soort .onderhoud .

Uitgangspunten .die .bij .uitvoering .van .onderhoud .worden .toegepast .zijn:

.– Bij .noodzakelijke .vervanging .van .kozijnen, .ramen .en .deuren, .waarbij .de .keuze .op .hout .valt, .schrijven .wij .bij .voorkeur .het .FSC-keurmerk .voor . .Dit .betekent .toepassing .van .hout .uit .verantwoord .beheerde .bossen .

.– Bij .noodzakelijke .vervanging .van .kozijnen, .ramen .en .deuren, .waarbij .de .keuze .op .het .materiaal .kunststof .valt, .verwachten .wij .dat .de .fabrikant/leverancier .zich .conformeert .aan .het .recyclingsysteem .van .de .VKG .

.– Bij .het .vervangen .van .kozijnen, .ramen .en .deuren .gaan .we .standaard .uit .van .het .toepassen .van .HR++ .beglazing .

.– Bij .complexmatig .schilderwerk .aan .complexen .met .enkele .beglazing .wordt .

49


onderzocht .of .bij .uitvoering .HR++ .beglazing .zonder .huurverhoging .geplaatst .kan .worden .

.– Bij .het .schilderwerk .moeten .de .toegepaste .verfproducten .voldoen .aan .professionele .kwaliteitseisen .en .de .jongste .milieunormen .voor .beperking .van .de .hoeveelheid .vluchtige .organische .stoffen .(VOC-wetgeving) .

.– Bij .vervangen .van .algemene .complexver-lichting .wordt .standaard .overgegaan .op .energiezuinige .LED .verlichting . .

.– Bij .vervanging .van .cv-ketels .plaatsen .we .hoog .rendement .cv-ketels . .

.– Huurders .van .woningen .met .open . .verbrandingstoestellen .worden .actief .benaderd .voor .vervanging .naar .een .gesloten .cv-installatie .

.– In .complexen .voor .ouderen .wordt .bij .vervanging .van .de .standaard .radiator-kranen .gekozen .voor .thermostatische .radiatorkranen .in .verband .met .bedieningsgemak . .

.– Bij .de .vervanging .van .keukenblokken .gaan .we .over .op .het .FSC .gerelateerde .programma .van .onze .keukenleverancier .

.– Wij .passen .een .actief .asbestbeleid .toe, .gericht .op .het .saneren .van .asbest-producten .binnen .ons .bezit .

.– Wij .voeren .preventieve .maatregelen .uit .ter .voorkoming .van .legionella .

De .energie-indexen .liggen .bij .Arcade .tussen .de .0,54 .(A-label) .en .3,74 .(G-label) .Voorgenoemde .maatregelen .hebben .in .2019 .gezorgd .dat .bij .de .woningen .energetische .maatregelen .zijn .doorgevoerd .in .de .VABI-software .waar .wij .onze .energielabels .in .beheren:

.– In .282 .woningen .is .een .nieuwe .individuele .CV .aangebracht .met .een .gemiddelde .verbetering .van .0,39 .

.– In .51 .woningen .is .een .nieuwe .WTW .installatie .geplaatst .in .combinatie .met .een .nieuwe .individuele .CV, .hiervan .is .de .gemiddelde .verbetering .0,15 .

.– Bij .49 .woningen .is .tijdens .de .schilder .werk-zaamheden .HR++ .beglazing .aangebracht .met .een .gemiddelde .verbetering .van .0,04 .

.– Bij .56 .woningen .(groot .onderhoud .Bronck-horst) .is .kozijnvervanging .doorgevoerd .wat .leidt .tot .een .gemiddelde .verbetering .van .0,13 .

.– Bij .18 .eengezinswoningen .zijn .zonne .-panelen .aangebracht .in .samenwerking .met .WoCoZon . .Dit .leidt .tot .een .verbetering .van .gemiddeld .0,36 .

.– 162 .nieuwbouw .woningen .zijn .voorzien .van .een .energielabel .(152 .New .Norfolk .en .10 .Molenstraat)

.– 1 .201 .woningen .zijn .opnieuw .voorzien .van .een .energielabel .(verbetering .gem . .0,13)

.– Bij .40 .woningen .is .de .dakisolatie .conform .de .dakinspectie .aangepast . .Hiervan .is .de .verbetering .gemiddeld .0,17 .

.– Bij .107 .woningen .zijn .optimalisaties .doorgevoerd .wat .leidt .tot .een .verbetering .van .gemiddeld .0,40 .

Duurzaamheid en groot onderhoud Een .ander .natuurlijk .moment .om .te .investeren .in .duurzaamheid .is .bij .groot .onder . .houd .en .projectmatige .woning-verbetering . .Uitgangspunt .is .dat .we .minimaal .twee .labelstappen .voor .eengezinswoningen .realiseren .en .voor .appartementen .één .labelstap . .Op .complex .niveau .wordt .bepaald .welke .maatregelen .mogelijk .zijn .om .dit .doel .te .behalen . .In .2019 .zijn .de .volgende .groot .onderhoudsprojecten .opgeleverd:

.– 64 .eengezinswoningen .in .Ter .Heijde, .deze .woningen .hebben .twee .labelstappen .gemaakt . .Van .gemiddeld .label .E .naar .label .A/B .

.– Bronckhorst .e .o . .56 .een- .en .meergezins-woningen .in .Monster, .deze .woningen .hebben .één .labelstap .gemaakt . .Van .gemiddeld .label .C/D .naar .gemiddeld .B/C .

.– Abeelstraat .e .o . .54 .eengezinswoningen .in .’s-Gravenzande, .deze .woningen .hebben .één .labelstap .gemaakt . .Van .gemiddeld .E/D .naar .gemiddeld .C .

Duurzaamheid en nieuwbouwOnze .nieuwbouwprojecten .worden .energie-zuinig .gerealiseerd .volgens .de .eisen .van .het .bouwbesluit, .met .een .EPC-waarde .van .0,4 . .Om .deze .waarde .te .behalen .zijn .maatregelen .genomen .om .het .warmteverlies .van .de .woningen .te .beperken, .de .energievraag .van .de .installaties .van .de .woningen .te .verlagen .en .te .zorgen .voor .eigen .energieopwekking . .De .nieuwbouwwoningen .worden .opgeleverd .met .een .energielabel .A . .Het .beperken .van .het .warmteverlies .van .de .woningen .wordt .behaald .door .het .toepassen .van .hogere .isolatiewaarden .van .vloeren, .gevels .en .daken . .Dit .bereiken .we .door .betere .spouwmuur-isolatie .en .het .toepassen .van .triple-glas .in .diverse .projecten .

Daarnaast .worden .installaties .met .een .hoog .rendement .toegepast .(HR-ketels) .en .WarmteTerugWin-installaties .(WTW) .voor .luchtverversing .en .besparing .van .douchewater .

De .nieuwbouwprojecten .worden .waar .mogelijk .voorzien .van .zonnepanelen .(PV-panelen) .op .het .dak . .Hiermee .wordt .naast .een .lagere .energierekening, .ook .het .gebruik .van .fossiele .brandstoffen .en .CO2 .uitstoot .beperkt .

ZonnepanelenIn .het .voorjaar .van .2019 .zijn .bij .achttien .eengezinswoningen .verdeeld .over .twee .complexen .als .pilot .zonnepanelen .aangebracht . .Na .de .zomer .is .deze .pilot .geëvalueerd .en .de .uitslag .hiervan .is .positief . .Besloten .is .hier .in .2020 .mee .verder .te .gaan .en .opnieuw .bewoners .aan .te .schrijven .om .de .mogelijkheid .te .bieden .hier .aan .deel .te .nemen . .

Maatregelen uitgedrukt in kosten per soort onderhoud

Soort onderhoud Duurzaam Energetisch Totaal Totaal in %Reparatie onderhoud 61.708 - 61.708 2%Mutatieonderhoud 175.687 46.543 222.230 9%Planmatig onderhoud 179.246 102.258 281.505 6%Totaal 416.641 148.801 565.442 5%

50

Energie labels en energie indexEnergielabelIn .de .afgelopen .jaren .zijn .er .diverse .wijzigingen .geweest .met .betrekking .tot .de .labelmethodiek .en .de .bijbehorende .woning-waardering .(WWS) . .Voor .de .woningwaar-dering .geldt: .

.– Energielabels .afgemeld .vóór .2015 .tellen .in .de .woningwaarding .mee .als .afgemeld .energielabel . .

.– Energielabels .afgemeld .na .1 .januari .2015 .tellen .in .de .woningwaarding .mee .als .afgemelde .energie-index .

Uitleg van de verschillende definities van de energielabels.Een .woning .die .in .2019 .is .voorzien .van .een .energielabel .krijgt .drie .labels, .te .weten:

.– Afgemelde .energie-index .(deze .maakt .onderdeel .uit .van .de .woningwaardering)

.– Definitief .afgemeld .label .(de .letter .dient .als .communicatiemiddel .richting .huurder/eigenaar .en .heeft .een .geldigheid .van .tien .jaar)

.– Pré-label .(de .letter .dient .als .communicatie-middel .richting .huurder/eigenaar .en .geeft .het .actuele .label .weer .)

Wij .presenteren .het .pré-label .omdat .dit .het .actuele .energielabel .weergeeft . .Dit .houdt .in .dat .energetische .verbeteringen .die .zijn .doorgevoerd .in .ons .bezit .hieraan .bijdragen . .In .het .softwarepakket .waarin .wij .onze .energie-labels .beheren .houden .wij .periodiek .bij .welke .verbeteringen .hebben .plaatsgevonden . .Zo .worden .als .voorbeeld .alle .CV .ketels .die .zijn .vervangen .bijgehouden, .hierdoor .zijn .de .effecten .van .deze .maatregelen .direct .zichtbaar . .Hierover .wordt .per .kwartaal .gerapporteerd .Op .pagina .51 .een .tabel .van .het .gemiddelde .pré-label .per .woonkern .

Gemiddeld .heeft .ons .woningbezit .in .2019 .label .C . .We .verwachten .dat .door .nieuwbouw .opleveringen, .groot .onderhoudsprojecten .en .planmatig .onderhoud .ons .gemiddelde .energielabel .goed .verbeterd . .Echter .door .vertraging .van .meerdere .nieuwbouw-projecten .zal .de .oorspronkelijke .doelstelling .

om .in .2021 .gemiddeld .pré-label .B .te .realiseren .waarschijnlijk .niet .worden .gehaald . .De .verwachting .is .dat .dit .uiterlijk .in .2023 .gerealiseerd .zal .zijn .

Op .deze .pagina .een .overzicht .van .de .Pré-labels .per .woonkern .

De .resultaten .van .de .energielabeling .hebben .een .vertaling .gekregen .in .ons .portefeuille .plan .

CO2 verminderingDe .totale .energiebehoefte .van .onze .huurders .op .dit .moment .komt .voor .92% .uit .fossiele .

bronnen .(gas, .kolen, .olie) . .Om .de .doelstelling .voor .vermindering .van .uitstoot .van .broeikas-gassen .te .halen .is .als .globaal .streven .dat .in .2050 .de .totale .woningvoorraad .CO2 .neutraal .is . .Dit .is .nog .ver .weg .en .deze .doelstelling .kunnen .corporaties .niet .alleen .realiseren . .Stap .voor .stap .moet .gekeken .worden .welke .mogelijkheden .beschikbaar .en .betaalbaar .zijn .om .hieraan .bij .te .dragen . .De .(lokale) .overheid .zal .een .belangrijke .stap .moeten .zetten .om .op .grotere .schaal .hierin .te .faciliteren . .In .nieuwbouwwijken .worden .inmiddels .geen .gasnetwerken .meer .aangelegd .en .ook .voor .de .bestaande .voorraad .zal .een .alternatief .

Gemiddelde CO2-emissie per woonkern

Energielabels per woonkern

Energie-index eind 2019 Energie-index eind 2018 Jaar Energie-index Energielabel Energie-index EnergielabelTer Heijde 1,50 C 1,73 CMonster 1,58 C 1,61 CNaaldwijk 1,36 B 1,42 CPoeldijk 1,67 C 1,70 CDe Lier 1,56 C 1,59 C’s-Gravenzande 1,46 C 1,54 C’s-Gravenhage 1,53 C 1,66 CTotaal gemiddeld 1,52 C 1,60 C

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

Den Haag's-GravenzandeDe LierPoeldijkNaaldwijkMonsterTer Heijde

2019 2018 2019 2018 2019 2018 2019 2018 2019 2018 2019 2018 2019 2018

51


gevonden .moeten .worden .voor .aardgas . .Hierna .een .overzicht .van .de .CO2 .emissie .van .onze .woningvoorraad . .In .de .tabel .op .pagina .50 .is .de .gemiddelde .CO2 .emissie .per .woonkern .weergeven . .

De .hoogste .gemiddelde .CO2 .emissie .per .woning .vindt .plaats .in .Ter .Heijde . .Hier .staan .

ook .relatief .veel .oudere .eengezinswoningen .uit .de .jaren .’50 . .Door .groot .onderhoud .en .energetische .aanpak .van .64 .woningen .in .Ter .Heijde .is .de .gemiddelde .CO2 .emissie .significant .gedaald . .Van .3 .700 .in .2017 .naar .2 .800 .eind .2019 . .In .Naaldwijk .is .de .gemiddelde .leeftijd .van .onze .woningvoorraad .jonger .en .bestaat .de .voorraad .met .name .uit .

appartementen . .Naaldwijk .heeft .de .laagste .CO2 .emissie .per .woning . .In .de .overige .woonkernen .is .de .gemiddelde .CO2 .uitstoot .ook .verbeterd .ten .opzichte .van .vorig .jaar .

Herziene WarmtewetTot .1 .juli .2019 .was .de .levering .van .(collectieve) .warmte .en .warm .water .wettelijk .geregeld .in .de .Warmtewet . .In .deze .wet .was .geregeld .dat .wanneer .langer .dan .vier .uur .geen .warmte .wordt .geleverd, .de .huurder .recht .heeft .op .compensatie .Vanaf .1 .juli .2019 .is .de .herziene .Warmtewet .in .werking .getreden . .Een .belangrijke .wijziging .is .dat .verhuurders .die .zelf .warmte .leveren, .niet .langer .onder .de .Warmtewet .vallen . .De .reden .hiervan .is .dat .huurders .die .warmte .van .een .verhuurder .krijgen .al .bescherming .via .het .huurrecht .hebben .

Wij .hebben .zeventien .collectieve .ketelhuizen .in .ons .bezit .die .warmte .leveren .aan .727 .woningen . .In .2019 .zijn .dertien .storingen .geregistreerd . .In .de .meeste .ketelhuizen .is .sprake .van .een .cascade-opstelling, .waarbij .één .van .de .ketels .in .deze .gevallen .een .storing .vertoont .en .waarbij .het .voor .de .bewoner .niet .wordt .ervaren .als .een .koudeklacht . .De .ketelhuizen .zijn .alle .voorzien .van .een .regeling .op .afstand, .waarbij .storingen .automatisch .binnenkomen .en .afgehandeld .worden .voor .de .bewoners .dit .bemerken . .

In .één .geval .was .sprake .van .koudeklachten .langer .dan .vier .uur . .Dit .was .na .1 .juli .2019 . .De .koudeklachten .waren .bij .De .Wittebrug .in .Poeldijk . .De .koudeklachten .werden .veroorzaakt .door .een .collectieve .CV .leiding .die .was .bezweken . .De .leiding .is .binnen .24 .uur .weer .hersteld . .De .getroffen .bewoners .hebben .elektrische .kachels .aangeboden .gekregen . .Het .vervangen .van .de .leidingen .is .voorspoedig .verlopen .en .is .binnen .de .gestelde .periode .voor .onderhoud .afgerond . .Wij .hebben .tijdens .de .werkzaamheden .geen .koudeklachten .van .bewoners .ontvangen . .

Pré-label Westland Pré-label ’s-Gravenhage

3%3%

G11%F

14%

E

18%

C

D

18%

B

33%A

1%2%

G

7%

F

15%E

29%

C

D

23%

B

23%

A

A B C D E F G

Pré-label per woonkern

0

100

200

300

400

500

600

's-Gravenhage's-GravenzandeDe LierPoeldijkNaaldwijkMonsterTer Heijde

52

Organisatie en personeelIn onze organisatie staat klantgerichtheid en samenwerking centraal. Met als doel een uniforme uitstraling en het verder optimaliseren van onze dienstverlening naar de klant. Uitgangspunt voor onze organisatie: een woningcorporatie die denkt als een commerciële vastgoedorganisatie, maar handelt met een sociaal hart.

53


Onze .organisatie .bestaat .uit .vier .afdelingen: .staf, .financiën, .wonen .en .vastgoed .

Het .is .niet .gelukt .een .manager .vastgoed .te .werven . .In .2019 .is .een .nieuwe .manager .projectontwikkeling .gestart . .De .manager .vastgoed .die .in .2018 .met .vervroegd .pensioen .is .gegaan .heeft .ons .in .2019 .nog .tijdelijk .ondersteund .en .heeft .de .manager .projectontwikkeling .begeleid .tijdens .zijn .inwerkperiode .

KlanttevredenheidWij .willen .natuurlijk .graag .tevreden .klanten . .Daarom .laten .wij .onderzoeken .of .onze .dienstverlening .voldoet .aan .de .wensen .van .onze .klanten . .Als .meetinstrument .gebruiken .wij .hiervoor .het .KWH-label, .dat .de .Stichting .Kwaliteitscentrum .Woningcorporaties .Huursector, .hierna .‘KWH’ .verstrekt . .Ook .in .2019 .hebben .zij .continue .gemonitord .hoe .wij .scoren .op .onze .dienstverlening . .Zo .kunnen .wij .de .dienstverlening .aan .onze .huurders .blijven .verbeteren . .De .score .wordt .gemeten .op .basis .van .de .volgende .prestatie-velden:

Contact:telefonische .en .online .dienstverleningVerhuizen:woning .zoeken, .nieuwe .woning .en .huur .opzeggenOnderhoud:reparaties .en .onderhoudTevredenheid:percentage .van .tevreden .huurders .per .onderdeel

De .gemiddelde .score .van .ons .resultaat .wordt .uitgedrukt .in .een .cijfer .en .is .voor .iedereen .online .te .zien .op .de .site .van .KWH . .Ook .publiceren .wij .de .scores .op .onze .website . .Het .KWH .label .is .in .2018 .verlengd .voor .een .periode .van .twee .jaar, .maar .het .is .essentieel .dat .de .dienstverlening .op .peil .blijft . .De .KWH .resultaten .over .2019 .ziet .u .in .het .tabel .op .deze .pagina .

Wij .zijn .tevreden .met .de .in .2019 .behaalde .resultaten . .Wij .scoren .op .alle .onderdelen .

boven .de .norm .en .ook .de .gemiddelde .tevredenheid .ligt .met .90% .boven .de .gestelde .doelstellingen . .Alleen .het .onderdeel .‘contact’ .van .onze .telefonische .en .online .dienstverlening .verdient .extra .aandacht . .De .score .van .7,3 .is .weliswaar .goed, .maar .het .tevredenheidpercentage .van .dit .onderdeel .ligt .met .82% .onder .de .norm .van .85% . .Communicatie huurders en woningzoe-kendenOok .in .2019 .is .binnen .de .organisatie .goed .gekeken .naar .de .kanalen .waarlangs .huurders, .potentiële .huurders .maar .ook .andere .belanghebbenden .ons .kunnen .benaderen . .Belangrijk .is .dat .klanten .ons .telefonisch, .digitaal .en .via .een .bezoek .aan .ons .kantoor .kunnen .benaderen .en .snel .het .juiste .antwoord .krijgen . .

Geïnteresseerden .in .huurwoningen .in .nieuwbouwprojecten .kunnen .zich .aanmelden .via .onze .website . .Zodra .een .project .de .oplevering .nadert .ontvangen .de .geïnteresseerden .nadere .informatie .over .het .project .en .de .wijze .van .verhuur . .Dit .gebeurt .aan .de .hand .van .de .mailadressen .die .geïnteresseerden .hebben .achtergelaten . .Sociale .huurwoningen .worden .altijd .aangeboden .via .Woonnet .Haaglanden . .

ManagementteamOp .31 .december .2019 .bestaat .ons . .managementteam .uit:

Naam FunctieRené .Lemson . directeur-bestuurderWim .Hulst . manager .financiënPaul .Huijsdens . manager .wonen

PersoneelPer .31 .december .2019 .zijn .51 .medewerkers .in .dienst . .Het .betreft .46,36 .formatieplaatsen . .Fulltime .is .36 .uur .per .week . .Twee .medewerkers .maken .gebruik .van .het .generatiepact .conform .de .cao .woondiensten .

De .gemiddelde .leeftijd .per .31 .december .2019 .is .48 .jaar .

Personele ontwikkelingIn .2019 .zijn .zes .nieuwe .medewerkers .gestart, .de .contracten .van .drie .mede . . . .werkers .zijn .omgezet .van .een .tijdelijke .formatie . .plaats .naar .een .vaste .formatieplaats . .Drie .mede . .-werkers .zijn .uit .dienst .getreden, .waarvan .één .medewerker .met .pensioen .is .gegaan .

Klanttevredenheid

Resultaat KWH norm in cijfers in cijfersContact Telefonische en online dienstverlening 7,3 7,0Verhuizen Woning zoeken 7,7 7,0Nieuwe woning 7,7 7,0Huuropzeggingen 7,8 7,0Onderhoud Reparaties 7,5 7,0Onderhoud 7,9 7,0Tevredenheid 91% 85%

Formatie

Man Vrouw TotaalFulltime 22 11 33Parttime 2 16 18Totaal 24 27 51

Leeftijdsklasse

Man Vrouw TotaalTot en met 29 jaar 0 2 230-39 jaar 4 5 940-49 jaar 6 12 1850-59 jaar 9 6 1560-66 jaar 5 2 7Totaal 24 27 51

54

ZiekteverzuimHet .ziekteverzuim .over .2019 .bedraagt .6,17% .en .is .berekend .exclusief .zwangerschaps- .en .bevallingsverlof . .De .verhoging .van .het .verzuimpercentage .ten .opzichte .van .2019 .(1,89%) .komt .door .een .aantal .langdurig .zieke .medewerkers .

Opleidingen en trainingenIn .2019 .is .een .e-learning .training .inzake .privacy .en .informatiebeveiliging .door .alle .medewerkers .afgerond . .De .medewerkers .met .klantcontact .hebben .een .incompany .training .omgaan .met .agressie .gevolgd .en .de .medewerkers .van .bedrijfsbureau .een .training .onderhoudsbeleid .en .planning . .Het .crisisteam .heeft .een .training .en .opleiding .crisis-management .gevolgd . .Verder .zijn .diverse .individuele .trainingen .op .de .verschillende .vakgebieden .gevolgd . .De .investering .in .opleidingen .en .trainingen .is .dit .jaar .€ .57 .572 .

ArboBegin .van .het .jaar .is .aan .de .hand .van .de .gehouden .Risico .Inventarisatie .& .Evaluatie .(RI&E) .en .het .welzijnsonderzoek .een .plan .van .aanpak .opgesteld . .Vanuit .dit .plan .zijn .een .aantal .actiepunten .opgepakt .en .uitgevoerd . .Er .is .onder .andere .een .pilot .uitgezet .voor .fietsen .aan .het .bureau .en .sta .(hoog-laag)bureaus . .Ook .is .het .arbobeleidsplan .opgesteld .

StageDit .jaar .hebben .twee .studenten .praktijker-varing .bij .ons .opgedaan . .Zij .liepen .stage .en/of .rondden .hun .stage .af .bij .de .afdeling .wonen .

AutomatiseringIn .2019 .is .geïnvesteerd .in .de .optimalisatie .van .het .gebruik .van .het .primaire .systeem .en .diverse .beveiligingsmaatregelen .voor .de .bescherming .van .bedrijfsinformatie .alsmede .persoonsgegevens . .Er .zijn .twee .nieuwe .digitale .tekentafels/computers .aangeschaft .en .waar .nodig .is .hardware .vernieuwd . .Arcade .neemt .vanaf .2020 .de .organisatie .van .de .reparatieverzoeken .weer .in .eigen .hand .en .heeft .hiervoor .eind .2019 .nieuwe .werkplekken .ingericht .en .alle .noodzakelijke . .automatisering .hiervoor .geïmplementeerd .

Informatiebeveiliging en bescherming van persoonsgegevensInformatiebeveiliging .en .bescherming .van .persoonsgegevens .heeft .alle .aandacht .bij .Arcade . .Arcade .heeft .in .2019 .een .belangrijk .deel .van .een .managementsysteem .voor .de .informatiebeveiliging .opgezet .(ISMS: .Information, .Security, .Management, .System) . .Het .actueel .houden .van .de .informatie-beveiliging .wordt .hiermee .op .basis .van .plan, .do, .check .en .act .gerealiseerd . .Een .ander .speerpunt .het .afgelopen .jaar .is .de .bewust-wording .bij .alle .medewerkers .ten .aanzien .van .informatiebeveiliging .en .de .omgang .met .persoonsgegevens . .

Enkele .activiteiten .in .dit .kader .– Gedurende .het .eerste .halfjaar .is .er .voor .alle .

medewerkers .een .e-learning .cursus .voor .informatiebeveiliging .geweest . .

.– Voor .een .belangrijk .deel .is .ons .informatie-beveiligingssysteem .(ISMS) .ingericht . .Met .het .ISMS .wordt .aangetoond .dat .de .organisatie .vertrouwelijk .omgaat .met .de .(persoonlijke)informatie .binnen .de .organisatie .en .dat .eventuele .gevolgen .van .beveiligingsincidenten .worden .beperkt .

.– Als .onderdeel .information .van .het .ISMS .is .een .risicoanalyse .en .afhankelijkheids-analyse .uitgevoerd . .

.– Als .onderdeel .information .van .het .ISMS .zijn .twaalf .documenten .voor .tactisch .beleid . .voor .de .uitwerking .van .de .verdere .informa-tiebeveiliging .opgesteld .

.– We .zijn .gestart .met .het .opschonen .van .ons .digitaal .archief .voor .persoonsgegevens .(dit .

wordt .in .2020 .afgerond) .die .volgens .de .wettelijke .regels .(AVG) .niet .mogen .worden .bewaard . .

.– Voor .het .inloggen .op .ons .netwerk .buiten .kantoor .is .Multi .Factor .Authenticatie .(MFA) .ingericht . .Een .medewerker .moet .naast .het .wachtwoord .nu .ook .een .goedkeuring .geven .via .een .app .op .de .telefoon . .

.– Ook .dit .jaar .is .er .een .restoretest .uitgevoerd .die .succesvol .is .verlopen . .

Procesoptimalisatie .– Arcade .heeft .voor .het .optimaliseren .van .

het .gebruik .door .onze .medewerkers .van .het .primaire .systeem .(AX .van .Aareon) .diverse .consultants .van .de .leverancier .uitgenodigd . .Onder .begeleiding .van .de .uitgenodigde .consultants .zijn .de .processen .van .verschillende .afdelingen .beoordeeld .en .waar .mogelijk .geoptimaliseerd .

.– PowerBI .is .een .toepassing .van .Microsoft .waarmee .gegevens .uit .verschillende .bronnen, .waaronder .ons .primair .systeem .AX, .snel .worden .ontsloten . .Het .afgelopen .jaar .lag .de .focus .ten .aanzien .van .de . .ontwikkeling .van .nieuwe .rapportages .en .dashboards .met .PowerBI .op .projecten . .Nadat .een .rapport .of .dashboard .met .PowerBI .is .ingericht .kunnen .de .gegevens .van .dit .rapport .of .dashboard .dagelijks .ververst .worden .

.– BIM .(Bouwwerk .Informatie .Management) .is .een .systeem .om .vastgoedgegevens .op .een .vastgestelde .manier .(drie .dimensionaal) .digitaal .vast .te .leggen .waardoor .deze .beter .inzichtelijk .zijn .en .gemakkelijk .met .externe .partijen .gedeeld .kunnen .worden . .Het .afgelopen .jaar .heeft .een .werkgroep .onderzocht .of .het .opzetten .van .een .BIM .systeem .voor .onze .organisatie .interessant .is . .Voor .2020 .is .de .uitvoering .van .een .pilotproject .met .BIM .gepland .

OndernemingsraadDe .OR .bestaat .eind .2019 .uit: .Ronald .Borsje .(voorzitter), .Jordi .van .Kester .(secretaris) .en .Franny .Hanemaaijer .(lid) . .Dit .jaar .hebben .overlegvergaderingen .plaatsgevonden .met .de .directeur-bestuurder, .daarnaast .vonden .diverse .werkbesprekingen .plaats . .De .OR .heeft .

Ziekteverzuim

Percentage1e kwartaal 6,17%2e kwartaal 4,78%3e kwartaal 6,67%4e kwartaal 7,02%Totaal 6,17%

55


in .december .2019 .een .vergadering .met .de .RvC .gehad . .Tijdens .dit .gesprek .werd .de .algemene .gang .van .zaken .en .de .huidige .koers .van .Arcade .besproken .

Belangrijkste .onderwerpen .van .2019 .– Implementatie .van .de .resultaten .van .de .

RI&E .en .het .welzijnsonderzoek . .– Advies .gegeven .over .de .organisatiewij-

ziging .van .afdeling .wonen . . .– Een .OR-verkiezing .is .gehouden . .De .OR .blijft .

ongewijzigd .en .dezelfde .drie .leden .blijven .actief .in .de .OR .

De .OR .werkt .proactief .met .de .directeur-bestuurder .samen . .Dit .maakt .het .bedrijf .slagvaardig .en .zo .kan .het .inspelen .op .nieuwe .ontwikkelingen . .Bij .het .beoordelen .van .adviesaanvragen .of .andere .onderwerpen .doet .de .OR .dit .vanuit .twee .invalshoeken . .Vanuit .de .organisatie .en .het .personeel, .beide .voor .50% .

PR & CommunicatieVoor .de .informatieverstrekking .naar .onze .huurders .brachten .wij .tweemaal .een .bewonersblad .uit . .Met .ons .bewonersblad .‘Mensen .en .Wonen’ .informeerden .wij .bewoners .over .de .meest .uiteenlopende .onderwerpen . .De .informatie .bestond .uit .onderhoud .in .diverse .complexen .en .renovaties, .maar .ook .kwamen .beleidsmatige .zaken .aan .de .orde . .

De .in .2018 .geïntroduceerde .nieuwe .gebruiks-vriendelijke .website .is .in .2019 .uitgebreid .met .een .reparatiemodule . .Met .deze .uitbreiding .kunnen .bewoners .direct .via .computer, .laptop .of .mobiele .telefoon .reparatieverzoeken .indienen .

Daarnaast .ontvingen .huurders .en .om . . . . . . .- .wonenden .informatie .over .de .voortgang .van .onze .grootonderhoud- .of .nieuwbouw-projecten . .Voor .groot .onderhoud .projecten .vervaardigden .wij .informatieboekjes .en .organiseerden .wij .informatieavonden . .Ook .werden .verhuur .brochures .vervaardigd .voor .onze .nieuwbouw .projecten .

Voor .officiële .momenten, .zoals .de .oplevering .van .onze .nieuwbouwprojecten, .zijn .pers .berichten .vervaardigd .en .verzorgden .wij .de .feestelijkheden .rondom .deze .momenten .

Onze .zakelijke .relaties .houden .wij .op .de .hoogte .via .digitale .nieuwsbrieven . .Door .bedrijfsadvertenties .en .persberichten .lieten .we .regelmatig .zien .waar .we .als .woning-corporatie .voor .staan .en .mee .bezig .zijn . .

Via .ons .intranet .informeren .wij .de .mede . .-werkers .door .de .plaatsing .van .wekelijkse .nieuwsberichten . .Voorbereidingen .voor .een .nieuw .sociaal .intranet .zijn .dit .jaar .opgestart .

PersoneelsverenigingWij .hebben .een .actieve .personeelsvereniging . .Het .bestuur .bestaat .uit .vier .medewerkers .van .verschillende .afdelingen . .In .2019 .organi-seerden .zij .onder .andere .een .paasontbijt, .twee .excursies .en .een .sinterklaasverrassing .

56

Financiële continuïteit Onze organisatie heeft nu en in de toekomst een financieel gezonde positie. Wij voeren een financieel beleid en beheer waarmee ons voortbestaan in financieel opzicht is gewaarborgd en we naar onze mogelijkheden voorzien in voldoende betaalbare woningen. Het rendement dat wij behalen zetten wij in om onze maatschappelijke opgaven en ambities te realiseren.

57


58

Financieel beleidDe .mate .waarin .wij .in .staat .zijn .risico’s .op .te .vangen .en .onze .sociale .doelstellingen .te .verwezenlijken .hangt .voor .een .belangrijk .deel .af .van .onze .financiële .positie . .Dit .komt .onder .andere .tot .uiting .in .de .omvang .van .het .eigen .vermogen, .onze .jaarresultaten .en .de .ont .wikkeling .van .de .kasstromen . .De .voor . . .-naamste .randvoorwaarden .bij .het .voeren .van .het .financieel .beleid .sluiten .aan .op .de .belangrijkste .doelstellingen .van .de .organisatie, .namelijk .het .garanderen .op .lange .termijn .van .een .woningvoorraad .van .voldoende .omvang .en .goede .kwaliteit .voor .de .primaire .doelgroep . .Ons .beleid .is .dat .geen .resultaten .en .kasstromen .van .de .daeb-tak .naar .de .niet-daeb-tak .toevloeien . .De .resultaten .en .kasstromen .die .in .de .niet-daeb-tak .worden .gegenereerd .moeten .positief .zijn .en .komen, .wanneer .ze .niet .kunnen .worden .ingezet .voor .project .ontwikkeling .in .de .niet-daeb-tak, .volledig .ten .goede .aan .de .daeb-tak . .

De .marktomstandigheden .met .betrekking .tot .de .stijgende .materiaal- .en .loonkosten .en .de .capaciteitstekorten .bij .uitvoerende .partijen .zijn .onveranderd .zorgelijk . .Verder .is .door .de .stikstofproblematiek .een .aantal .grote .projecten .stil .komen .te .staan . .Bij .aannemers .begint .wel .weer .wat .meer .interesse .te .komen . .Dit .heeft .echter .nog .niet .gerealiseerd .in .prijs . . . .-dalingen . .Hierdoor .staat .de .financiële .haal-baar . .heid .van .projecten .nog .steeds .onder .druk . .Wij .blijven .anticiperen .op .deze .markt .-omstandig .heden .door .in .een .vroegtijdig .stadium .te .spreken .met .aannemers, .gemeenten .en .ontwikkelaars .om .zo .aan .te .sluiten .bij .mogelijke .kansen .en .projecten . .Door .de .aanhoudend .lage .rente, .efficiënt .onderhoud .en .beheer .is .nog .steeds .financiële .ruimte .aanwezig .om .investeringen . .te .doen .in .nieuwbouw, .groot .onder . . . .houd, .energetische .maatregelen .en/of .aankopen . .

ContinuïteitIn .het .voorjaar .2020 .heeft .het .coronavirus .voor .een .wereldwijze .crisissituatie .gezorgd . .Deze .crisis .raakt .ook .Arcade . .Omdat .wij .de .gezondheid .van .onze .huurders, .leveranciers .en .medewerkers .belangrijk .vinden .hebben .wij .de .

adviezen .van .het .RIVM .strikt .opgevolgd . .Het .kantoor .is .tijdelijk .gesloten .voor .bezoekers . .Wij .zijn .daardoor .alleen .bereikbaar .voor .onze .huurders .via .de .telefoon .en .e-mail/website . .Verder .worden .alleen .spoedeisende .reparaties .uitgevoerd .die .gevolgen .hebben .voor .veilig . . .-heid .en .gezondheid . .De .onder . .houds . .projecten .zijn .tijdelijk .uitgesteld .en .bij .de .nieuwbouw-projecten .is .sprake .van .een .beperkte .vertraging .in .de .uitvoering . .Nieuwe .verhuringen .zijn .uitgesteld .en .voor .ontstane .huurachterstanden .wordt .gezamenlijk .met .de .

huurder .naar .een .oplossing .gekeken . .Verder .worden .vergaderingen .en .overleg .met .collega’s, .dienstverleners, .VvE-besturen .telefonisch .of .via .het .web .gevoerd .of .uitgesteld . .Omdat, .op .basis .van .de .informatie .op .de .opmaakdatum .van .de .jaarrekening, .de .ingaande .kasstromen .van .Arcade .naar .verwachting .niet .materieel .negatief .beïnvloed .worden, .is .de .inschatting .dat .de .financiële .impact .van .de .coronacrisis .vooralsnog .beperkt .is . .Er .is .daarom .geen .twijfel .over .de .continuïteit . .

Begroot resultaat x e 1.000

Begroot resultaat voor belastingen 18.656

Hogere waardestijging vastgoed in exploitatie 114.748Lagere voorziening waardevermindering nieuwbouw/groot onderhoudprojecten 20.730Hogere onderhoudskosten -704Lagere saneringsheffing 554Hogere verhuurderheffing -273Lagere opbrengsten uit verkoop vastgoedportefeuille -241Lagere overige bedrijfskosten en hogere overige bedrijfsopbrengsten 430Totaal mutaties 135.244 Resultaat voor belastingen 2019 153.900

Ontwikkelling eigen vermogen 2019-2018

201820190

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

900.000 Overige reserve

Herwaarderingsreserve

bedr

ag x

€ 1

.000

Herwaarderingsreserve Overige reserve

Daeb-tak Niet-daeb-tak

Samenstelling resultaat na belastingen (in %)

13

87

59


Eigen vermogen en jaarresultaatEigen vermogenHet .eigen .vermogen .bedraagt .ultimo .2019 .€ .841 .miljoen . .Het .positieve .jaarresultaat .van .€ .155 .miljoen .is .in .2019 .toegevoegd .aan .het .eigen .vermogen . .Het .eigen .vermogen .bestaat .voor .€ .660 .miljoen .uit .een .herwaarderings-reserve .die .is .gevormd .voor .de .on . . . .gerealiseerde .waardestijging .van .de .onroerende .zaken .in .exploitatie . .Het .eigen .vermogen .is .alleen .uitkeerbaar .door .verkoop .van .onze .vastgoed-portefeuille . .Omdat .onze .doelstelling .is .om .te .voorzien .in .passende .huisvesting .voor .hen .die .daar .niet .zelf .in .kunnen .voorzien, .zullen .wij .slechts .een .beperkt .deel .van .het .vastgoed .daadwerkelijk .vervreemden . .Het .eigen .vermogen .kan .in .werkelijkheid .dus .slechts .beperkt .te .gelde .worden .gemaakt . .

JaarresultaatHet .resultaat .voor .belasting .op .basis .van .marktwaarde .in .verhuurde .staat .bedraagt .€ .153,9 .miljoen .positief . .Begroot .was .een .jaarresultaat .voor .belasting .van .€ .18,7 .miljoen .positief . .De .belangrijkste .afwijkingen .van .de .financiële .resultaten .ten .opzichte .van .de .begroting .zijn .als .volgt .gespecificeerd: .De .marktwaarde .van .de .vastgoed .beleggingen .neemt .in .2019 .toe .door .niet-gerealiseerde .waardestijgingen .van .€ .115 .miljoen . .Begroot .was .een .marktwaarde .stijging .van .€ .23 .miljoen, .gebaseerd .op .een .beperkte .marktwaarde-stijging .van .2,3% . .De .werkelijke .marktwaarde-stijging .is .bepaald .met .de .basisversie .van .het .handboek .modelmatig .waarderen .marktwaarde . .De .marktwaarde .stijging .is .voornamelijk .veroorzaakt .door .toevoeging .van .nieuwbouw .complexen .aan .de .voorraad .en .parameter .a .anpassingen .van .vooral .de .disconteringsvoet, .markthuur .stijging .en .leegwaardestijging .als .gevolg .van .gewijzigde .marktontwikkelingen .in .2019 . .Daarnaast .heeft .de .methodische .wijziging .in .het .handboek .ten .aanzien .van .de .verwerking .van .instandhou-dingsonderhoud .een .positief .effect .op .de .marktwaarde .

In .2019 .is .een .voorziening .opgenomen .van .€ .3,4 .miljoen .voor .de .verwachte .waarde-

verminderingen .van .de .investeringen .in .nieuwbouwcomplexen .en .grootonderhoud .naar .de .marktwaarde .in .verhuurde .staat . .Begroot .was .een .voorziening .van .€ .24,2 .miljoen . .De .werkelijke .voorziening .is .lager .dan .begroot .omdat .in .2019 .geen .feitelijke .dan .wel .juridische .investerings .verplichtingen .zijn .aangegaan .voor .de .nieuwbouwprojecten .Waldorp .Four .in .Den .Haag .en .Sportlaan .in .De .Lier . .Verder .is .een .lagere .voorziening .noodzakelijk .omdat .de .marktwaardestijging .in .2019 .fors .hoger .is .dan .was .ingeschat .voor .de .begroting . .De .onderhoudskosten .zijn .hoger .dan .begroot .met .name .door .hogere .kosten .voor .reparatie- .en .mutatieonderhoud .

In .2019 .is .geen .saneringsheffing .geheven . .Deze .post .was .begroot .voor .€ .0,5 .miljoen .

Het .resultaat .uit .verkopen .bestaand .bezit .is .lager .dan .begroot .omdat .in .2019 .minder .woningen .zijn .verkocht .dan .begroot . .Begroot .is .de .verkoop .van .20 .woningen . .In .werkelijkheid .zijn .veertien .woningen .verkocht . .Verder .zijn .in .2019 .twee .bedrijfs-ruimten .verkocht . .

Samenstelling van de opbrengsten x e 1 mln.

Niet-gerealiseerde waardemutaties vastgoed in exploitatie 138,1Huren 56,8Opbrengst uit verkoop van vastgoedbeleggingen 4,7Opbrengst uit servicecontracten en overige bedrijfsopbrengsten 3,8 Som der bedrijfsopbrengsten 203,5

Samenstelling van de kosten x e 1 mln.

Niet-gerealiseerde waardemutaties vastgoed in ontwikkeling 3,4Lasten onderhoud 11,9Rentelasten 10,9Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille 3,8Verhuurderheffing 6,6Overige bedrijfslasten en afschrijvingskosten 8,5Lonen en salarissen, sociale lasten, pensioenlasten en uitzendkrachten 4,5Vennootschapsbelasting (bate in 2019) -1,2Som der bedrijfslasten 48,4

Kosten 2019 (in %)

Niet gerealiseerde waardemutaties vastgoed in ontwikkeling Lasten onderhanden projecten Rentelasten Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille Verhuurderheffing Overige bedrijfslasten en afschrijvingskosten Lonen en salarissen + uitzendkrachten Vennootschapsbelasting

8

-29

13

7

23

21

17

61


Het .totale .resultaat .na .belastingen .van .Arcade .bedraagt .€ .155 .miljoen . .Het .resultaat .van .de .niet-daeb-tak .bedraagt .€ .20 .miljoen .positief, .dat .is .13% .van .het .totale .resultaat .

Opbrengsten en kostenIn .2019 .bedragen .onze .opbrengsten .€ .203 .miljoen . .

In .2019 .bedragen .de .kosten .€ .48 .miljoen . .Zie .verder .op .deze .pagina .voor .de .samenstelling .van .de .opbrengsten .en .de .kosten .

In .2019 .is .sprake .van .een .belastingbate .van .€ .1,2 .miljoen .omdat .de .vrijval .van .de .voorziening .latente .belastingverplichtingen .hoger .is .dan .de .acute .belastinglast .in .2019 . .

KasstromenDe .kasstroom .uit .huuropbrengsten .bedraagt .in .2019 .€ .57 .miljoen . .De .huuropbrengsten .zijn .aangewend .voor .het .onderhoud .en .beheer .van .het .bezit .en .het .betalen .van .rente .over .de .leningen, .verhuurder- .en .saneringsheffing .en .belastingen . .Per .saldo .resteert .een .positieve .operationele .kasstroom .van .bijna .€ .16 .miljoen . .Deze .kasstroom .en .de .opbrengsten .uit .verkoop .van .vastgoedbeleggingen .van .€ .6 .miljoen .zijn .ingezet .voor .nieuwbouw .projecten .en .grooton-derhoud . .

De .operationele .kasstroom .is .niet .voldoende .om .de .investeringen .in .nieuwbouw .en .grootonderhoud .van .€ .42,3 .miljoen .en .de .aflossingen .van .de .leningen .van .€ .34 .miljoen .te .betalen . .Daarom .is .in .2019 .voor .€ .53,4 .miljoen .aan .nieuwe .leningen .aangetrokken . .De .ultimo .

2019 .resterende .liquide .middelen .van .€ .8 .miljoen .betreft .voornamelijk .het .restant .van .de .in .2019 .ontvangen .leningen .die .worden .gebruikt .om .de .nieuwbouw- .en .grootonder-houdsverplichtingen .in .2020 .te .voldoen . .

Uit .onderstaande .tabel .blijkt .dat .de .niet-daeb-tak .in .2019 .positieve .kasstromen .uit .operationele .activiteiten .heeft .gerealiseerd .van .€ .2,7 .miljoen .en .€ .5,8 .miljoen .uit .verkoop .van .vastgoedbeleggingen . .Deze .positieve .kas .stromen .zijn .aangewend .voor .investeringen .in .nieuwbouw .en .groot . .onderhoud .van .vrije .sector .huurwoningen . .De .resterende .liquidi-teiten .worden .in .de .nabije .toekomst .aangewend .voor .de .toekomstige .niet-daeb .projectontwikkeling .(woningen .voor .de .middeninkomens) .en .de .aflossing .van .de .interne .lening .aan .de .daeb .tak .

Ontwikkeling solvabiliteits- en liquiditeits-positieWij .beoordelen .de .levensvatbaarheid .van .onze .organisatie .op .basis .van .de .volgende .ratio’s:

.– Interest .Coverage .Ratio .– Loan .to .Value .– Solvabiliteit .– Dekkingsratio

Wij .beoordelen .de .ontwikkeling .van .de .financiële .ratio’s .op .ondernemingsniveau . .In .de .woningwet .is .bepaald .dat .zowel .de .daeb-tak .als .niet-daeb-tak .financieel .gezond .moeten .zijn . .De .ontwikkeling .van .de .financiële .ratio’s .voor .de .afzonderlijke .daeb-tak .en .niet-daeb-tak .worden .daarom .ook .toegelicht . .

Interest Coverage RatioOp .basis .van .de .ICR .kan .worden .vastgesteld .in .hoeverre .de .corporatie .in .staat .is .aan .haar .renteverplichtingen .te .voldoen . .Een .ICR .lager .dan .1,4 .(voor .niet-daeb: .1,8) .geeft .een .signaal .dat .een .corporatie .bij .een .slechtweerscenario .al .snel .niet .meer .aan .haar .rente .verplichtingen .kan .voldoen .en .dan .ook .onvoldoende .geld .beschikbaar .heeft .voor .aflossingen . .Wij .voldoen .met .een .ICR .van .2,4 .ruimschoots .aan .de .WSW-norm . .De .score .van .de .ICR .is .als .volgt:

ICR Norm 2019 2018Arcade Totaal >1,4 2,4 2,5Daeb >1,4 2,0 2,0Niet-daeb >1,8 2,5 2,9

Loan to ValueDe .Loan .to .Value, .hierna .LTV, .betreft .de .verhouding .tussen .de .beleidswaarde .van .het .vastgoed .in .exploitatie .en .de .financiering .ervan . .De .LTV .geeft .aan .in .hoeverre .de .financiering .is .gedekt .met .de .onderliggende .beleidswaarde .van .het .vastgoed .in .exploitatie . .Het .WSW .past .de .norm .toe .dat .het .bedrag .van .de .financiering .niet .hoger .mag .zijn .dan .75% .van .de .beleids-waarde . .De .LTV .bedraagt .56% .(2018: .58%), .waarmee .ruimschoots .is .voldaan .aan .de .WSW-norm . .De .score .van .de .LTV .is .als .volgt: .

LTV Norm 2019 2018Arcade Totaal <75% 56% 58%Daeb <75% 62% 63%Niet-daeb <75% 35% 40%

SolvabiliteitDe .solvabiliteitsratio .wordt .berekend .als .verhouding .tussen .het .totaal .van .de .activa .en .het .eigen .vermogen, .beide .berekend .op .basis .van .de .beleidswaarde . .Deze .ratio .geeft .inzicht .in .de .mate .waarin .de .onderneming .in .staat .is .aan .de .financiële .verplichtingen .op .lange .termijn .te .voldoen . .De .solvabiliteit .bedraagt .44% .waarmee .we .ruim .voldoen .aan .de .WSW-norm .van .20% . .

Solvabiliteit Norm 2019 2018Arcade Totaal >20% 44% 42%Daeb >20% 47% 45%Niet-daeb >40% 58% 56%

Kasstromen 2019

(bedragen x e 1.000) Daeb Niet-daeb TotaalStand liquide middelen 1-1 7.084 2.081 9.165Operationale activiteiten 13.120 2.691 15.811Desinvesteringen 1.361 5.805 7.166Investeringen -39.300 -4.134 -43.434Aflossingen -34.031 - -34.031Aangetrokken leningen 53.400 - 53.400Mutatie liquide middelen -5.450 4.362 -1.088Stand liquide middelen 31-12 1.634 6.443 8.077

62

2020 2021 2022 2023 2024

-40.000

-30.000

-20.000

-10.000

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

Jaar

resu

ltaat

x €

1.0

00DekkingsratioDe .dekkingsratio .betreft .de .verhouding .tussen .het .schuldrestant .van .door .WSW .geborgde .leningen .en .de .marktwaarde .in .verhuurde .staat .van .bij .WSW .ingezet .onderpand . .Het .WSW .past .een .norm .toe .van .70% . .De .dekkingsratio .bedraagt .36% .

Dekkingsratio Norm 2019 2018Daeb <70% 36% 40%Niet-daeb <70% 28% 32%

Resultaatontwikkeling 2020 tot en met 2024Financiële meerjarenbegrotingEén .van .de .instrumenten .om .het .gevoerde .financiële .beleid .te .toetsen, .is .de .financiële .meerjarenbegroting . .Deze .geeft .een .indicatieve .vertaling .van .het .gevoerde .beleid .naar .de .financiële .positie .van .onze .organisatie .in .de .toekomst . .De .ontwikkeling .van .het .jaarresultaat .in .periode .2020-2024 .is .als .volgt:

Het .verwachte .resultaat .is .in .de .periode .2020 .tot .en .met .2024 .lager .dan .het .resultaat .in .2019 .van .€ .155 .miljoen .omdat .in .2019 .sprake .is .van .een .significant .hoog .resultaat .als .gevolg .van .de .niet-gerealiseerde .waarde .veranderingen .van .de .vastgoed .beleggingen .van .€ .138 .miljoen .

Uit .de .meerjarenprognose .blijkt .dat .het .jaarresultaat .verbetert .van .€ .2,5 .miljoen .in .2020 .tot .€ .52 .miljoen .in .2024 . .Belangrijk .voor .de .realisatie .van .de .meerjarenbegroting .is:

.– Toereikendheid .van .het .ingerekende .budget .voor .onderhoud .en .beheer

.– Aanbesteding .van .nieuwbouwprojecten .en .grootonderhoud .binnen .de .ingerekende .investeringsbudgetten

.– Realisatie .van .gunstige .rentepercentages .bij .nieuwe .financiering

.– Ontwikkeling .van .de .vastgoedmarkt .voor .de .ontwikkeling .van .de .marktwaarde .van .het .bezit .

Bij .bovenstaande .resultaatontwikkeling .wordt .een .kanttekening .geplaatst .bij .de .niet-gereali-seerde .waardeveranderingen .van .het .vastgoed .en .de .ontwikkelingen .met .betrekking .tot .de .verhuurderheffing .en .vennootschapsbelasting .

.– Niet-gerealiseerde .waardeveranderingen .van .de .vastgoedportefeuille .betreffen .winsten .of .mogelijke .verliezen, .die .ontstaan .door .een .wijziging .in .de .waarde .van .het .vastgoed .in .het .verslagjaar . .Wij .hanteren .voor .de .bepaling .van .de .marktwaarde .de .basisversie .van .het .Handboek .modelmatig .waarderen .marktwaarde . .De .uitgangspunten .en .parameters .die .hierbij .worden .toegepast, .zijn .afhankelijk .van .de .ontwik .kelingen .op .de .vastgoedmarkt .en .standpunten .van .Aw .en .worden .voor .het .woningbezit .aan .het .einde .van .het .verslagjaar .voorgeschreven .door .het .Ministerie .BZK . .Zoals .uit .de .resultaten .van .2015 .tot .en .met .2019 .blijkt, .is .de .ontwikkeling .van .de .marktwaarde .erg .grillig .en .daardoor .moeilijk .voorspelbaar . .

.– Ten .aanzien .van .de .verhuurderheffing .en .vennootschapsbelasting .is .de .vraag .hoe .het .kabinet .omgaat .met .de .verhuurdersheffing .en .de .toenemende .belastingdruk .op .het .

Ontwikkeling jaarresultaat 2020–2024

Resultaten x @ 1.000 2020 2021 2022 2023 2024Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 28.589 30.675 31.696 34.716 37.895Verhuurder- en sector specifieke heffingen -7.965 -8.053 -8.162 -7.968 -8.110Resultaat uit verkoop vastgoedbeleggingen 1.268 1.134 1.208 1.286 1.384Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed in exploitatie 17.744 21.128 24.995 27.924 28.701Resultaat ontwikkeling nieuwbouw -31.652 -5.643 -4.750 -5.198 -1.663Vennootschapsbelasting -5.466 -4.619 -5.533 -5.914 -6.224Begrote jaarresultaat 2.518 34.622 39.454 44.846 51.983

Resultaten uit gewone bedrijfsuitoefening Verhuurder- en sector specifieke heffingen Resultaat uit verkoop bestaand bezit Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed Resultaat uit ontwikkeling nieuwbouw Vennootschapsbelasting

Begrote jaarresultaat

63


resultaat .en .de .kasstromen .van .de .woning-corporaties .terwijl .zij .ook .van .woning-corporaties .verlangt .dat .de .woning . . . . . . . . . . . . . .- .productie .fors .wordt .opgevoerd .en .het .bezit .wordt .verduurzaamd . .De .voornemens .van .het .kabinet .op .volks .huisvestingsgebied, .de .verhuurders .heffing .en .vennootschapsbe-lasting .hebben .grote .impact .op .onze .financiële .positie .en .ontwikkelmogelijkheden .van .nieuwbouw .projecten . .

Resultaat gewone bedrijfsuitoefeningHet .resultaat .uit .gewone .bedrijfsuitoefening .(voor .belastingen) .stijgt .van .€ .28,6 .miljoen .in .2020 .tot .€ .37,9 .miljoen .in .2024 . .De .resultaat-verbetering .komt .door .toevoeging .van .nieuwbouw .huurwoningen .aan .ons .bezit .en .reguliere .huurverhogingen . .Verder .is .sprake .van .positieve .resultaateffecten .door .de .lage .rentepercentages .die .in .de .afgelopen .jaren .zijn .gerealiseerd .bij .het .aantrekken .van .nieuwe .leningen .en .herfinancieringen . .

Resultaat uit verkoop van bestaand bezitIn .2019 .zijn .veertien .huurwoningen .uit .het .bestaande .bezit .en .twee .bedrijfsruimten .

verkocht . .Eind .2019 .zijn .er .nog .556 .huur . . .-woningen .met .een .verkoopbestemming . . .In .de .meerjarenbegroting .is .rekening .gehouden .met .de .verkoop .van .20 .woningen .per .jaar . .

Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed in exploitatieVoor .2020 .is .een .positieve .niet-gerealiseerde .waardeverandering .van .het .vastgoed .in .exploitatie .begroot .van .1,5% . .Vanaf .2021 .is .een .marktwaardestijging .ingerekend .van .1,7% .per .jaar .oplopend .tot .2,0% .vanaf .2023 .

Resultaatontwikkeling nieuwbouwDeze .post .bestaat .uit .de .kosten .voor .het .vormen .van .de .voorziening .voor .het .verwachte .onrendabele .deel .van .de . .investeringen .in .nieuwbouw .en .grootonderhoud . .De .voorziening .voor .het .verwachte .onrendabele .deel .van .de .investeringen .wordt .gevormd .voor .het .verschil .tussen .de .verwachte .marktwaarde .in .verhuurde .staat .en .de .stichtingskosten . .

Resultaatontwikkeling daeb-tak en niet-daeb-takIn .bovenstaande .grafiek .is .de .ontwikkeling .van .

de .jaarresultaten .van .de .daeb-tak .en .niet-daeb-tak .weergegeven . .Zowel .de .daeb-tak . .als .niet-daeb-tak .realiseren .positieve .jaar .resultaten . .

Ontwikkeling eigen vermogen 2019-2024Bij .het .opstellen .van .de .meerjarenplanning .zijn .de .cijfers .over .de .eerste .begrotingsjaren .in .het .algemeen .‘harder’ .dan .in .de .latere .begrotings- .jaren . .De .gekozen .uitgangspunten .en .af . .-wijkingen .van .deze .uitgangspunten .gaan .na .verloop .van .tijd .een .steeds .grotere .rol .spelen . .De .ontwikkeling .van .de .resultaten .en .het .eigen .vermogen .moet .dan .ook .indicatief .worden .gezien .

Het .overzicht .op .pagina .64 .geeft .de .ontwik-keling .van .het .eigen .vermogen .weer .

Het .eigen .vermogen .bestaat .grotendeels .uit .de .herwaarderingsreserve . .In .de .her . . . . . . .waarderings-reserve .komt .de .meerwaarde .van .het .vastgoed .ten .opzichte .van .de .aanschaffingsprijs .tot .uitdrukking . .Die .meerwaarde .wordt .pas .na .verkoop .van .het .vastgoed .uitkeerbaar .en .daarmee .gerealiseerd . .Aangezien .slechts .een .

Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeulle 2015-2019

Ontwikkeling jaarresultaat periode 2020-2024

0

30

60

90

120

150

20152016201720182019

bedr

ag x

€ 1

milj

oen

0

10

20

30

40

50

60

70 Daeb

Niet-daeb

20242023202220212020

bedr

ag x

€ 1

milj

oen

Daeb-tak Niet-daeb-tak

64

Ontwikkeling eigen vermogen totale vermogen 2019-2024

2019 2020 2021 2022 2023 2024Eigen vermogen (x e 1.000) 840.676 843.194 877.816 917.270 962.116 1.014.099Aantal vhe woonequivalent 8.015 8.309 8.367 8.790 9.102 9.182Overige reserve per vhe woonequivalent 22.656 20.459 22.509 23.640 25.256 28.140Herwaarderingsreserve per vhe woonequivalent 82.323 81.025 82.405 80.709 80.443 82.300Eigen vermogen per vhe woonequivalent 104.888 101.484 104.914 104.349 105.699 110.439

Ontwikkeling eigen vermogen per vhe woonequivalent 2019-2024

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000 Herwaarderingsreserve

Overige reserve

202420232022202120202019

bedr

ag x

€

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1.000

1.100 Herwaarderingsreserve

Overige reserve

202420232022202120202019

bedr

ag x

€ 1

milj

oen

Herwaarderingsreserve per vhe woonequivalent Overige reserve per vhe woonequivalent

Herwaarderingsreserve Overige reserve

65


beperkt .deel .van .ons .vastgoed .op .termijn .verkocht .zal .worden, .wordt .de .herwaarderings-reserve .slechts .beperkt .gerealiseerd .en .kan .daardoor .niet .te .gelde .worden .gemaakt . .Het .eigen .vermogen .per .verhuureenheid .woon . .-equivalent .bedraagt .eind .2019 .€ .104 .888 .en .neemt .toe .tot .€ .110 .439 .ultimo .2024 . .Zonder .de .herwaarderingsreserve .bedraagt .het .eigen .vermogen .per .verhuureenheid .woonequivalent .€ .22 .565 .eind .2019 .en .neemt .toe .tot .€ .28 .140 .ultimo .2024 .

De .ontwikkeling .van .het .eigen .vermogen .laat .een .positief .verloop .zien, .van .€ .840 .miljoen .in .2019 .naar .ruim .€ .1 .miljard .in .2024 . .De .stijging .van .het .eigen .vermogen .komt .door .de .toe . . . .voeging .van .de .resultaten .over .de .verslag-periode .aan .het .eigen .vermogen . .De .ont .wik-keling .en .samenstelling .van .het .eigen .vermogen .is .in .de .tabel .op .deze .pagina .toegelicht . .

Ontwikkeling eigen vermogen niet-daeb-takDe .niet-daeb-tak .realiseert .in .de .begrotings-periode .positieve .jaarresultaten .van .€ .2 .miljoen .in .2020 .oplopend .tot .€ .10 .miljoen .in .2024 . .De .positieve .jaarresultaten .worden .aan .het .eigen .vermogen .toegevoegd . .De .ontwikkeling .van .het .eigen .vermogen .in .de .niet-daeb-tak .is .weergegeven .in .onder . .staande .grafiek . .Afhankelijk .van .de .omvang .van .de .overige .reserve .en .beschikbare .liquiditeiten .wordt .door .de .niet-daeb-tak .dividend .uitgekeerd .aan .de .daeb-tak .voor .zover .de .liquiditeiten .niet .worden .aan . . . .gewend .voor .investeringen .in .de .niet-daeb-tak .(voor .huisvesting .van .de .middeninkomens) .en .voor .de .aflossing .voor .de .interne .lening .van .de .daeb-tak . .In .de .periode .2019 .tot .en .met .2023 .is .er .geen .ruimte .om .dividend .uit .te .keren .aan .de .daeb-tak . .In .2024 .is .een .bedrag .van .€ .10 .miljoen .aan .dividend .uitgekeerd .vanuit .de .overige .reserve .aan .de .daeb-tak .opgenomen . .Zonder .de .dividenduitkering .zou .het .eigen .vermogen .€ .10 .miljoen .hoger .zijn, .zie .de .rode .lijn .in .de .grafiek .

Ontwikkelingen operationele kasstromen 2020-2024Het .is .van .groot .belang .om .een .gezonde .operationele .kasstroom .te .waarborgen .van .waaruit .rente .en .aflossingsverplichtingen .

kunnen .worden .voldaan . .Uitgangspunt .is .dat .op .lange .termijn .voldoende .operationele .kasstromen .worden .gegenereerd .om .de .leningenportefeuille .af .te .lossen . .Uitgaande .van .een .aflossingsfictie .van .2% .per .jaar .zijn .de .kasstromen .als .volgt .gespecificeerd: .

De .inschatting .is .dat .in .2020 .sprake .is .van .een .positieve .operationele .kasstroom .van .€ .15,4 .miljoen . .Rekening .houdend .met .de .genormeerde .aflossing .van .2% .komt .het .saldo .operationele .kasstroom .over .de .hele .plannings-periode .positief .uit . .

De .operationele .kasstromen .in .de .begrotings-periode .2020 .tot .en .met .2023 .zijn .per .saldo .€ .5,6 .miljoen .hoger .ten .opzichte .van .de .vorige .meerjarenbegroting .door:

.– huuropbrengsten .zijn .€ .0,5 .miljoen .lager .

omdat .diverse .nieuwbouwprojecten .later .worden .opgeleverd .waaronder .het .project .Waldorp .Four .in .Den .Haag .

.– onderhoudskosten .zijn .€ .0,5 .miljoen .lager .door .jaarlijkse .actualisatie .van .de .onderhoudsplanning, .gebaseerd .op .actuele .conditiemetingen . .

.– financieringskosten .zijn .€ .4,2 .miljoen .lager .door .de .lagere .financieringsbehoefte .in .de .eerste .begrotingsjaren .door .uitstel .start .bouw .van .enkele .nieuwbouwprojecten .en .lagere .rente .op .de .in .2019 .afgesloten .leningen . .

.– sectorspecifieke .heffingen .zijn .€ .0,6 .miljoen .hoger .omdat .het .WSW .kenbaar .heeft .gemaakt .vanaf .2020 .obligo .te .innen .ter .versterking .van .haar .vermogenspositie .om .een .robuust .borgingsstelsel .te .garanderen .

.– de .uitgaven .vennootschapsbelasting .is .€ .1,7 .miljoen .lager .

bedr

ag x

€ 1

milj

oen

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

202420232022202120202019

Ontwikkeling eigen vermogen niet-daeb-tak 2018-2023

Herwaarderingsreserve Overige reserve Eigen vermogen zonder dividenduitkering

Kasstromen met aflossingsfictie 2%

(x e 1.000) 2020 2021 2022 2023 2024Operationele kasstromen 15.371 18.133 18.359 21.179 23.620Af: aflossingsfictie 2% -9.217 -9.588 -10.370 -10.944 -11.145Operationele kasstroom incl. aflossingsfictie 6.154 8.545 7.989 10.235 12.475

66

.– de .overige .operationele .kasstromen .zijn .per .saldo .€ .0,3 .miljoen .lager .

Belangrijkste .risico’s .ten .aanzien .van .de .toekomstige .operationele .kasstromen .zijn:

.– de .toereikendheid .van .het .ingerekende .budget .voor .onderhoud .en .beheer .

.– realisatie .van .gunstige .rentepercentages .bij .nieuwe .financiering .

Als .ook .rekening .wordt .gehouden .met .kasstromen .uit .verkoop .van .vastgoed .met .verkoopbestemming .verbetert .de .kasstroom-positie, .zie .de .tabel .op .deze .pagina .

Beschouwing waardering op marktwaarde en beleidswaardeBij .het .opstellen .van .de .jaarrekening .maakt .het .bestuur .diverse .schattingen . .Dit .is .inherent .aan .het .toepassen .van .de .geldende .verslag-gevings .standaarden . .In .het .bijzonder .is .dit .van .toepassing .op .de .bepaling .van .de .marktwaarde .en .de .beleidswaarde .van .het .vastgoed .in .exploitatie . .De .waardebepaling .van .het .vastgoed .(terug .te .vinden .in .de .marktwaarde .en .beleidswaarde), .is .geen .exacte .wetenschap .en .tevens .betreft .dit .de .grootste .schattings . .- .post .waar .het .bestuur .een .inschatting .over .moet .maken .voor .de .jaarrekening .Zowel .de .marktwaarde .als .beleidswaarde .zijn .aan .fluctuaties .onderhevig . .De .waarde-ontwikkeling .is .gevoelig .voor .prijs- .en .inflatie-ontwikkeling, .cao-afspraken .in .de .sector, .de .in .de .markt .toegepaste .disconteringsvoeten .en .de .ontwikkeling .van .de .leegwaarde . .De .leegwaarde .van .een .woning .is .de .onderhandse .verkoop .waarde .van .een .woning, .vrij .van .gebruik .en .huur . .De .leegwaardeontwikkeling .is .gezien .de .huidige .woningmarktontwikkelingen .moeilijk .te .voorspellen . .Ook .de .voornemens .van .het .kabinet .op .volkshuisvestingsgebied, .

huurprijsbeleid .en .de .verhuurdersheffing .zijn .lastig .voorspelbaar .en .hebben .ook .een .grote .impact .op .de .waardering .

Ontwikkeling marktwaarde in verhuurde staatHet .jaar .2019 .kenmerkt .zich .door .een .sterk .aangetrokken .woningmarkt .ten .opzichte .van .2018 . .Zowel .in .de .koop- .als .huurmarkt .blijft .een .toenemende .interesse .bestaan . .Voor .onze .woningportefeuille .heeft .dit, .naast .oplevering .van .vier .nieuwbouwcomplexen .in .2019, .tot .een .stijging .van .de .marktwaarde .gezorgd . .De .totale .omvang .van .de .woningportefeuille .is .per .saldo .

met .€ .175 .miljoen .gegroeid .naar .een .waarde .van .bijna .€ .1,3 .miljard . .De .positieve .waardeontwikkeling .is .vooral .het .gevolg .van .een .verder .aangetrokken .koop . . . .- .markt, .waarin .de .toegenomen .vraag .en .krapte .resulteren .in .een .leegwaarde .groei .per .m2 .van .onze .vastgoedportefeuille . .De .lage .rentestand .is .hier .mede .een .bepalende .factor .in . .De .huurprijsontwikkeling .van .het .vastgoed .en .de .ontwikkeling .van .de .disconteringsvoet .hebben .ook .een .positieve .invloed .gehad .op .de .waarde-ontwikkeling . .

Ontwikkeling beleidswaardeDe .beleidswaarde .bedraagt .ultimo .2019 .€ .817 .miljoen .(2018: .€ .756 .miljoen) . .De .ontwikkeling .van .de .beleidswaarde .wordt .deels .beïnvloed .door .de .ontwikkeling .van .de .marktwaarde .in .verhuurde .staat .zoals .hiervoor .is .toegelicht, .omdat .de .beleidswaarde .de .marktwaarde .als .vertrekpunt .neemt . .Verder .is .in .2019 .een .belangrijk .deel .van .de .toename . .veroorzaakt .

Ontwikkeling van de beleidswaarde

Woningen Niet-woningen TotaalBeleidswaarde 2018 705.919 50.539 756.458

Voorraadmutaties 35.636 -1.271 34.365Wijziging rekenmethodiek beleidswaarde 101.715 - 101.715Mutatie objectgegevens 5.307 1.223 6.530Wijzigingen waarderingsparameters marktwaarde 13.621 1.648 15.269Wijzigingen waarderingsparameters beleidswaarde -96.937 - -96.937Totaal mutaties 59.342 1.600 60.942Beleidswaarde 2019 765.261 52.139 817.400

Ontwikkeling van de marktwaarde

Woningen Niet-woningen TotaalMarktwaarde 2018 1.039.268 50.540 1.1089.808

Voorraadmutaties 48.190 -1.271 46.919Wijziging rekenmethodiek marktwaarde 55.193 32 55.225Mutatie objectgegevens (WOZ-waarde) 51.076 1.223 52.299Parameteraanpassingen door marktontwikkelingen 51.081 1.616 52.697Wijzigingen parameters door validatie handboek 2018 -31.800 - -31.800Totaal mutaties 173.740 1.600 175.340Marktwaarde 2019 1.213.008 52.140 1.265.148

Kasstromen met opbrengst verkoop bestaand bezit

(x e 1.000) 2020 2021 2022 2023 2024Operationele kasstroom incl. aflossingsfictie 6.154 8.545 7.989 10.235 12.475Bij : opbrengst verkoop bestaand bezit 4.441 4.905 4.676 4.616 4.709Operationele kasstroom incl. verkoop woningen 10.595 13.450 12.665 14.851 17.184

67


door .wijzigingen .in .de .rekenmethodiek .en .waarderingsparameters .van .de .beleids .waarde . .

Verschil tussen marktwaarde en beleids-waardePer .31 .december .2019 .is .in .totaal .€ .659 .miljoen .aan .ongerealiseerde .herwaarderingen .in .de .overige .reserves .begrepen .(2018: .€ .552 .miljoen) .uit .hoofde .van .de .waardering .van .het .vastgoed .in .exploitatie .tegen .marktwaarde .in .verhuurde .staat .

De .realisatie .van .deze .ongerealiseerde .herwaardering .is .beperkt .mogelijk .omdat .onze .doelstelling .is .om .duurzaam .te .voorzien .in .passende .huisvesting .voor .hen .die .daar .niet .zelf .in .kunnen .voorzien . .Daarnaast .zal .bij .mutatie .van .de .woning .slechts .in .uitzonderings .situaties .de .huur .worden .verhoogd .tot .de .markthuur .en .zijn .de .werkelijke .onderhouds- .en .beheerlasten .hoger .dan .ingerekend .in .de .marktwaarde, .voortvloeiend .uit .de .beoogde .kwaliteit- .en .beheersituatie .

Het .bestuur .van .Arcade .heeft .een .inschatting .gemaakt .van .het .gedeelte .van .het .eigen .vermogen .dat .bij .ongewijzigd .beleid .niet .of .eerst .op .zeer .lange .termijn .realiseerbaar .is . .Deze .schatting .ligt .in .lijn .met .het .verschil .tussen .de .beleidswaarde .van .het .vastgoed .in .exploitatie .en .de .marktwaarde .in .verhuurde .staat .van .dit .bezit .en .bedraagt .circa .€ .0,4 .miljard . .Dit .impliceert .dat .circa .53% .van .het .totale .eigen .vermogen .niet .of .eerst .pas .op .zeer .lange .termijn .realiseerbaar .is . .

Het .verschil .tussen .de .marktwaarde .en .de .beleidswaarde .ultimo .2019 .bestaat .uit .de .volgende .onderdelen:

1 . . .beschikbaarheid: .waarbij .het .door . .-exploitatie .scenario .wordt .toegepast .voor .de .gehele .portefeuille .

2 . . .betaalbaarheid: .waarbij .markthuur .wordt .vervangen .door .streefhuur

3 . . .kwaliteit: .waarbij .de .onderhoudsnorm .wordt .aangepast .naar .een .norm .gebaseerd .op .het .eigen .meerjarenonderhoudsbeleid .

Verschil tussen marktwaarde en beleidswaarde

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

1.400.000

Beleidswaarde4 Beheer3 Kwaliteit2 Betaalbaarheid1 BeschikbaarheidMarktwaarde

832.723

1.265.147 35.333364.044

34.4681.422

bedr

ag x

€ 1

.000

Tabel omschrijving

2019 Woningen Niet-woningen TotaalMarktwaarde 1.213.007 52.139 1.265.146Beleidswaarde 765.261 52.139 817.400Beleidswaarde als % van de marktwaarde 63% 100% 65%2018Marktwaarde 1.039.268 50.539 1.089.807Beleidswaarde 705.918 50.539 756.457Beleidswaarde als % van de marktwaarde 68% 100% 69%

4 . . .beheer: .waarbij .de .beheernorm .wordt .aangepast .naar .een .norm .gebaseerd .op .de .eigen .lasten .verhuur- .en .beheeractiviteiten .

Voor .woningen .is .de .beleidswaarde .63% .van .de .marktwaarde .in .verhuurde .staat, .zie .tabel .op .deze .pagina .

Omdat .de .beleidswaarde .sterk .aan .fluctuaties .onderhevig .kan .zijn, .is .een .gevoeligheids-analyse .uitgevoerd . .In .de .tabellen .op .pagina .67 .wordt .aangegeven .welk .effect .een .positieve .of .negatieve .aanpassing .van .deze .uitgangs-punten .heeft .op .de .beleidswaarde . .

Effect op beleidswaarde

(x e 1.000) Mutatie t.o.v. Effect op Beleidswaarde na uitgangspunt beleidswaarde mutatie uitgangspuntDisconteringsvoet door exploiteren 0,5% hoger -79.771 734.929Streefhuur per maand e 25 hoger 53.722 868.442Lasten onderhoud en beheer per jaar e 200 hoger -45.705 768.995

68

In .alle .voorgenoemde .scenario’s .voldoen .wij .ruim .aan .de .WSW-ratio’s . .Het .WSW .heeft .als .gevolg .van .onze .nieuwbouwopgave .als .aandachtspunt .aangegeven .de .ontwikkeling .van .de .Loan-to-Value .nauwlettend .te .monitoren . .In .het .tabel .op .pagina .67 .is .de .impact .van .de .wijziging .van .de .uitgangs-punten .van .de .beleidswaarde .op .de .Loan-to-Value .inzichtelijk .gemaakt .

Borging door WSWArcade .is .deelnemer .van .het .Waarborgfonds .Sociale .Woningbouw .(WSW) .en .maakt .voor .(her)financiering .van .leningen .gebruik .van .borgstelling .door .het .WSW . .

Als .‘hoeder .van .de .borg’ .draagt .WSW .bij .aan .optimale .financiering .van .de .volkshuisvesting .door .objectief .risicomanagement . .WSW .zorgt .op .die .manier .dat .deelnemende .corporaties .toegang .hebben .tot .de .kapitaalmarkt .tegen .zo .optimaal .mogelijke .financieringskosten . .

De .borgstelling .van .WSW .is .ingebed .in .een .zekerheidsstructuur . .Die .structuur .moet .ervoor .zorgen .dat .voldoende .financiële .middelen .beschikbaar .zijn .om .eventuele .financiële .problemen .bij .één .of .meerdere .WSW-deelnemers .op .te .lossen .zonder .dat .het .borgstelsel .zelf .in .gevaar .komt . .Het .WSW .houdt .dan .ook .actief .toezicht .op .woningcorporaties . .Het .WSW .verstrekt .jaarlijks .op .basis .van .de .meerjarenbegroting .een .borgingsplafond . .Het .borgingsplafond .is .het .maximale .bedrag .van .de .geborgde .lening .portefeuille .van .een .corporatie .gedurende .het .betreffende .kalenderjaar . .

Vanwege .de .omvang .van .onze .vastgoed .ontwikkelingsportefeuille .en .de .hiervoor .noodzakelijke .financiering .onderhouden .wij .nauwe .contacten .met .het .WSW . .Het .WSW .heeft .in .2019 .het .borgingsplafond .voor .2019 .tot .en .met .2021 .verhoogd .naar .€ .461,6 .miljoen . .Met .dit .borgingsplafond .zijn .we .in .staat .de .nieuwbouwopgave .voor .2020 .te .financieren . .De .verwachting .is .dat .in .het .voorjaar .van .2020 .het .borgingsplafond .voor .de .periode .2020 .tot .en .met .2022 .definitief .wordt .vastgesteld .op .basis .van .de .ingediende .dPi .2019 .(begroting .2020) . .

Op .basis .van .de .bij .het .WSW .ingediende .meerjarenbegroting .en .de .gesprekken .die .hierover .zijn .gevoerd .met .WSW .zijn .er .geen .risico’s .ten .aanzien .van .onze .borgbaarheid .en .de .(her)financiering .van .de .bedrijfsactiviteiten .

TreasuryTreasury .gaat .over .het .sturen .op .kasstromen .en .beheersen .van .de .daaruit .voortvloeiende .risico’s . .De .treasuryfunctie .omvat .het .geheel .van .verantwoordelijkheden .gericht .op:

.– geldmiddelenbeheer . .– beheer .van .risico’s .als: .rente, .beschikbaar-

heidsrisico, .liquiditeitsrisico, .tegenpartijen . .– financiering: .het .aantrekken .van .leningen . .– het .beheersen .van .de .financieringslasten .

binnen .risicokaders .

De .uitgangspunten .en .kaders .zijn .vastgelegd .in .het .treasurystatuut . .Een .van .de .uitgangspunten .is .dat .bij .het .vervullen .van .de .treasuryfunctie .defensief .en .risicomijdend .gewerkt .wordt . .Verder .maakt .Arcade .geen .gebruik .van .financiële .derivaten .om .renterisico’s .af .te .dekken .

Ten .aanzien .van .de .treasuryfunctie .heeft .Arcade .onder .meer .de .volgende .doelen .geformuleerd:

.– het .waarborgen .van .de .financiële .continuïteit .

.– het .verzekeren .van .een .duurzame .toegang .tot .financiële .markten .tegen .acceptabele .condities .

.– het .optimaliseren .van .renteresultaten, .rekening .houdend .met .de .wettelijke .kaders .

.– voldoende .liquide .zijn .en .daardoor .in .staat .zijn .liquiditeitsrisico’s .te .kunnen .opvangen .

Het .voortdurend .volgen .van .de .ontwikkelingen .en .verwachting .op .de .kapitaalmarkt .is .noodzakelijk .vanwege .potentiële .risico’s .die .volgen .uit .mogelijke .aankopen, .investeringen .in .nieuwbouw .en .(groot-)onderhoud .en .de .hiervoor .noodzakelijke .(her)financieringen .en .de .renteconversies .

Arcade .heeft .intern .een .treasurycommissie .ingesteld .die .zich .bezighoudt .met .treasury-activiteiten . .De .treasurycommissie .bestaat .uit .de .directeur-bestuurder, .manager .

Treasury

2019 2018 2017 2016Schulden aan kredietinstellingen x e 1.000 460.847 441.479 408.529 380.127Gemiddelde rentepercentage leningportefeuille 2,27% 2,52% 2,75% 2,94%Gemiddelde looptijd in jaren 18 17 15 13

Schuld per vhe woonequivalent x e 1.000 57 57 55 51

WOZ waarde x e 1.000 181 168 167 159Marktwaarde in verhuurde staat x e 1.000 158 141 122 121Beleidswaarde x e 1.000 102 98 NB NB

Loan-to-Value Verhoging Verhoging lasten Beleidswaarde disconterings- Verhoging onderhoud Norm. jaarrekening voet streefhuur en beheerDeab + niet-deab < 75% 56% 63% 53% 60%Deab < 75% 62% 69% 58% 66%Niet-deab < 75% 35% 39% 34% 37%

69


financiën .en .manager .planning .en .control . .De .treasurycommissie .heeft .frequent .overleg .en .consulteert .indien .noodzakelijk .extern .deskundigen .met .als .doel .inzicht .te .hebben .in .de .leningen .portefeuille, .renteontwikkelingen, .investeringsplanning .en .ontwikkeling .en .prognose .van .de .liquide .middelen .

Op .basis .van .een .actuele .liquiditeiten-planning .op .kasstroombasis .wordt .de .toekomstige .financieringsbehoefte .bepaald . .Bij .het .invullen .van .de .financieringsbehoefte .worden .in .eerste .instantie .de .uit .de .exploitatie .en .verkoop . .activiteiten .vrij .gekomen .geldmiddelen .ingezet . .Vervolgens .wordt .beoordeeld .door .de .treasury .commissie, .rekening .houdend .met .de .uitgangspunten .en .kaders .van .het .treasury-statuut .(waaronder .de .richtlijnen .en .normen .van .het .WSW), .op .welke .wijze .een .zo .optimaal .mogelijke .financiering .kan .worden .aangetrokken . .Op .deze .wijze .beperken .we .de .rentelasten .en .het .liquiditeits- .en .renterisico .

In .2019 .heeft .de .treasurycommissie .zes .vast . .rentende .leningen .aangetrokken .met .een .totale .hoofdsom .van .€ .53,4 .miljoen . .Deze .leningen .hebben .een .gemiddeld .rente .-percentage .van .0,9% .en .een .gemiddelde .looptijd .van .25 .jaar . .De .totale .lening-portefeuille .bedraagt .ultimo .2019 .€ .461 .miljoen .met .een .gemiddeld .rentepercentage .van .2,27% .en .een .gemiddelde .looptijd .van .18 .jaar . .

De .ontwikkeling .van .de .leningen .in .de .afgelopen .jaren .is .in .onderstaande .tabel .toegelicht . .De .toename .van .de .schuld .per .verhuureenheid .woonequivalent .komt .door .financiering .die .noodzakelijk .is .voor .de .nieuwbouwproductie .in .de .afgelopen .jaren .

VennootschapsbelastingIn .2019 .is .de .aangifte .vennootschapsbelasting .over .2017 .ingediend . .De .aangiften .zijn .voorafgaand .aan .indiening .bij .de .Belasting-dienst .beoordeeld .door .de .externe .belasting-adviseur . .De .aangifte .2018 .kan .pas .worden .ingediend .in .het .voorjaar .2020 .als .de .WOZ-beschikkingen .2020 .door .de .gemeenten .

zijn .opgelegd .met .daarin .opgenomen .de .WOZ-waarden .op .peildatum .1 .januari .2019 . . .

Wij .volgen .in .onze .fiscale .strategie .en .fiscale .planning .de .binnen .de .corporatiesector .gangbare .standpunten . .De .compensabele .verliezen .in .de .aangifte .over .2019 .zijn .volledig .benut . .Een .mogelijkheid .om .het .betalen .van .vennootschapsbelasting .uit .te .stellen .is .het .vormen .van .een .fiscale .voorziening .voor .groot .onderhoud . .Op .dit .moment .wijst .de .Belastingdienst .bij .veel .corporaties .de .fiscale .onderhoudsvoorziening .af . .Aedes .wil .hier .via .een .gerechtelijke .procedure .duidelijkheid .over .krijgen . .Wij .zullen .voor .2020 .bepalen .of .een .fiscale .onderhoudsvoorziening .gevormd .kan .worden . .Vooralsnog .is .hier .in .begroting .2020 .en .de .fiscale .positie .in .de .jaarrekening .nog .geen .rekening .mee .gehouden .

Verder .hebben .woningcorporaties .vanaf .2019 .te .maken .met .een .fiscale .renteaftrekbe-perking .voor .de .vennootschapsbelasting . .De .Europese .Unie .heeft .in .2016 .afgesproken .belasting .ontwijking .tegen .te .gaan .en .deze .afspraak .vastgelegd .in .de .Anti .Tax .Avoidance .Directive .(ATAD) . .Met .de .wijziging .wil .de .overheid .voorkomen .dat .grote, .internationaal .opererende .bedrijven .hun .bedrijfsstructuur .zo .inrichten .dat .ze .geen .of .nauwelijks .belasting .betalen . .Deze .maatregel .heeft .grote .negatieve .gevolgen .voor .kapitaalintensieve .bedrijven .die .niet .internationaal .opereren .zoals .woning .corporaties .en .leidt .tot .forse .toename .van .de .belastinglast . .Door .deze .regeling .is .een .bedrag .van .€ .3,1 .miljoen .aan .rentekosten .fiscaal .niet .aftrekbaar .wat .leidt .tot .een .extra .belastinglast .van .€ .0,8 .miljoen .

Deelnemingen en verbindingenArcade .heeft .geen .verbindingen .en .deel .nemingen .in .andere .entiteiten .

70

Jaarverslag Raad van Commis sarissen

71


72

AlgemeenAls .Raad .van .Commissarissen .(RvC) .van .Arcade .zijn .wij .gezamenlijk .verantwoordelijk .voor .en .aanspreekbaar .op .het .toezicht .op .het .bestuur, .op .de .wijze .waaronder .het .bestuur .moet .werken .en .op .de .algemene .gang .van .zaken .binnen .de .organisatie . .Door .het .geven .van .gevraagd .en .ongevraagd .advies .vervullen .wij .de .rol .van .klankbord .van .het .bestuur . .Wij .stellen .het .bestuur .van .Arcade .aan .en .treden .op .als .werkgever .van .het .bestuur . .Voor .de .uitoefening .van .onze .taak .oriënteren .wij .ons .op .wat .er .bij .de .huurdersvereniging, .de .gemeenten .en .andere .belanghouders .leeft .

De .missie .van .Arcade .is .het .uitgangspunt .voor .ons .handelen .en .van .het .bestuur . .Ieder .in .de .eigen .rol .en .in .samenwerking .dragen .wij .bij .aan .de .realisatie .van .de .doelstelling .en .waarden .van .de .organisatie . .Wij .gaan .uit .van .wederkerigheid, .met .respect .voor .elkaars .rollen .De .RvC .van .Arcade .is:

.– Verbonden .en .niet .uitvoerend .– Uitdagend .en .ondersteunend .– Onafhankelijk .en .betrokken

Het .verheugt .de .RvC .dat .wij .aanwezig .konden .zijn .bij .de .feestelijke .opening .van .de .nieuwe .complexen .New .Norfolk .en .Lumière .in .Den .Haag . .Het .is .fijn .dat .Arcade .zo .veel .kwalitatief .hoogstaande .sociale .nieuwbouwcomplexen .oplevert .in .een .tijd .waarin .de .behoefte .aan .betaalbare .woningen .in .de .regio .Haaglanden .steeds .meer .toeneemt . .We .plukken .nu .en .de .komende .jaren .de .vruchten .van .het .beleid .van .Arcade .om .te .blijven .investeren .in .een .periode .waarin .nauwelijks .gebouwd .werd . .Hierdoor .konden .we .in .2019 .en .kunnen .we .ook .in .2020 .nieuwe .woningen .opleveren .

Als .RvC .vinden .wij .de .samenwerking .met .en .participatie .van .stakeholders .heel .belangrijk . .Wij .ondersteunden .dan .ook .volledig .het .initiatief .van .de .Vereniging .voor .Arcadehuurders .en .Arcade .om .– .met .ondersteuning .van .een .externe .partij .– .maar .liefst .zes .huurdersbijeenkomsten .eind .2018 .en .begin .2019 .te .organiseren . .De .opkomst .was .groot .en .er .is .intensief .overleg .gevoerd .over .

betaalbaarheid, .onderhoud, .duurzaamheid, .veiligheid .en .nog .veel .meer .zaken .tussen .medewerkers .van .Arcade, .het .bestuur .van .de .huurdersvereniging .en .huurders . .Uiteindelijk .hebben .ongeveer .35 .huurders .interesse .getoond .om .in .de .toekomst .actief .te .participeren .in .werkgroepen .en .het .bestuur .van .de .huurdersvereniging . .De .eerste .werkgroepen .zijn .gestart .maar .blijken .nog .veel .ondersteuning .nodig .te .hebben . .In .2020 .wordt .hier .dan .ook .opnieuw .met .hulp .van .externe .deskundigen .aandacht .aan .geschonken . .

Visie & kadersDe .visie .op .bestuur .en .toezichthouden .is .vastgesteld .op .14 .februari .2018 . .In .essentie .is .het .toezicht .door .de .RvC .gebaseerd .op .de .volgende .uitgangspunten:

.– Vertrouwen .– .Met .respect .voor .rollen .en .verantwoordelijkheid .van .bestuurder .en .RvC .vormt .vertrouwen .de .basis .voor .het .toezicht .binnen .Arcade . .Het .vertrouwen .in .het .bestuur .waarop .toezicht .wordt .gehouden .is .daarmee .van .wezenlijk .belang .voor .de .relatie .tussen .bestuurder .en .RvC .

.– Transparant .– .De .RvC .streeft .een .cultuur .na .van .volledige .openheid . .Afspraak .is .dat .al .het .relevante, .in .een .zo .vroeg .mogelijk .stadium, .wordt .gemeld . .De .bestuurder .is .altijd .aanwezig .bij .vergaderingen .van .de .raad . .Daarnaast .vergadert .de .raad .eenmaal .per .jaar .met .alle .leidinggevenden .uit .de .organisatie .

.– Betrokken .(op .afstand) .– .De .RvC .is .kritisch .betrokken .bij .Arcade .en .opereert .op .afstand . .De .mate .van .afstand .is .afhankelijk .van .de .risico-inschatting .door .RvC .en .bestuurder . .Het .initiatief .hiervoor .kan .van .beide .kanten .komen . .Afspraak .is .dat .de .bestuurder .de .RvC .tijdig .informeert .en .daarvoor .rapportages .ter .beschikking .stelt . .Dit .stelt .de .RvC .in .staat .om .op .gepaste .afstand .te .blijven .

.– Integer .– .Woningcorporaties .liggen .onder .een .vergrootglas, .integer .handelen .is .belangrijker .dan .ooit . .Van .alle .betrokkenen .bij .Arcade .wordt .verwacht .dat .zij .integer .handelen . .Bestuur .en .RvC .staan .jaarlijks .stil .bij .dit .thema .zodat .eventuele .casussen .te .

allen .tijde .bespreekbaar .zijn . .– Met .visie .– .Een .gezamenlijke .en .eenduidige .

visie .op .de .maatschappelijke .rol .en .opdracht .van .Arcade . .Continuïteit .bij .het .bereiken .van .de .doelstellingen .van .Arcade .is .wezenlijk . .Het .ondernemingsplan .vormt .voor .de .RvC .het .kader .om .hier .toezicht .op .te .houden .

Voor .de .volledige .tekst .van .de .visie .op .bestuur .en .toezichthouden .verwijzen .wij .naar .de .website .van .Arcade .De .taken, .verantwoordelijkheden .en .bevoegdheden .van .de .RvC .zijn .in .artikel .18 .van .de .statuten .van .Stichting .Arcade .mensen .en .wonen .omschreven .en .zijn .verder .uitgewerkt .in .het .Bestuursconvenant .van .11 .december .2015 . .

Bij .de .vervulling .van .onze .taak .richten .wij .ons .op .de .belangen .van .de .(toekomstige) .huurders .en .stakeholders .en .zien .wij .kritisch .toe .of .de .organisatie .effectief .en .efficiënt .presteert . .Dit .in .goede .afstemming .met .de .gemeenten, .huurdersvereniging .en .andere .partners . .De .eisen .die .aan .Arcade .worden .gesteld .zijn .hoog . .De .samenleving .en .de .overheid .zijn .kritische .partners .als .het .gaat .om .het .beoordelen .van .de .prestaties .van .de .organisatie .

Om .adequaat .toezicht .te .houden .staan .wij .open .voor .signalen .van .diverse .in- .en .externe .stakeholders . .Naast .het .houden .van .toezicht .vervult .de .RvC .de .rol .van .klankbord .voor .het .bestuur .voor .gedachtenwisseling . .Belangrijke .woorden .bij .deze .verschillende .taken .zijn: .op .afstand .betrokken, .positief .kritisch .en .met .oog .voor .normen .en .cultuur .Bij .de .toezichthoudende .rol .maakt .de .RvC .gebruik .van .zowel .een .extern .als .een .intern .toezichtskader . .Het .externe .toezichtskader .wordt .gevormd .door .wet- .en .regelgeving .vanuit .de .woningwet .en .vanuit .de .sectorin-stituten .zoals .het .WSW .(Waarborgfonds .Sociale .Woningbouw), .de .Aw .(Autoriteit .woningcorporaties) .en .de .VTW .(Vereniging .van .Toezichthouders .in .Woningcorporaties) . .Het .interne .toezichtskader .is .door .Arcade .zelf .opgesteld .Het .geheel .van .afspraken .is .voor .het .bestuur .

73


de .leidraad .om .te .besturen .en .voor .de .RvC .bepalend .om .toezicht .te .houden . .Het .kader .richt .zich .zowel .op .de .besturing .als .op .de .beheersing .van .Arcade . .Specifiek .uitgangspunt .voor .ons .als .RvC .is .de .evenwichtige .aandacht .voor .zowel .financiële .afspraken .en .risico’s .bij .de .ontwikkeling .van .nieuwbouwprojecten, .als .de .volkshuisves-telijke .doelen, .waarbij .de .maatschappelijke .belangen .de .basis .vormen .

Hieronder .noemen .wij .de .belangrijkste .documenten .die .onderdeel .uitmaken .van .het .integrale .toezichtskader .

Extern toezichtskader Woningwet .& .Besluit .toegelaten .instellingen .volkshuisvesting .(BTiV)Wet .normering .topinkomens .(WNT)Governancecode .WoningcorporatiesBeleid .en .kaders .WSWBeleid .en .kaders .AwBeleid .en .kaders .VTW

Intern toezichtskaderStatutenBestuursconvenantProfielschets .RvCVisie .op .besturen .en .toezichthoudenGroei .is .van .belang: .Ondernemingsplan .2017 .– .2021Portefeuillestrategie .– .planBegroting, .meerjarenbegroting .en .jaarre-keningReglement .Financieel .Beleid .en .Beheer .– .Addendum .Financieel .Beleid .en .BeheerInvesteringsstatuutTreasurystatuutIntegriteitscode .en .klokkenluidersregelingSloopreglement

Samenstelling en deskundigheden RvCIn .2019 .hebben .geen .wijzigingen .in .de .samenstelling .van .de .RvC .plaatsgevonden . .Eind .2019 .is .de .werving .opgestart .voor .een .lid .op .voordracht .van .de .huurdersvereniging .voor .een .lid .dat .in .mei .2020 .de .RvC .verlaat .na .de .tweede .benoemingsperiode . .De .werving .wordt .verzorgd .door .een .werving- .en .selectie-bureau . .

StatutenDe .RvC .bestaat .overeenkomstig .artikel .10 .van .de .statuten .uit .ten .minste .vijf .en .ten .hoogste .zeven .leden . .De .raad .bestond .in .2019 .uit .zes .leden .

ProfielschetsenIn .het .bestuursconvenant, .gesloten .tussen .bestuurder .en .RvC, .is .afgesproken .dat .de .RvC .zodanig .samengesteld .dient .te .zijn .dat .deze .in .staat .is .om .de .collectieve .verantwoorde-lijkheid .als .toezichthouder .voor .de .stichting .te .dragen . .Elk .individueel .lid .van .de .RvC .moet .geschikt .zijn .om .de .hoofdlijnen .van .het .totale .beleid .te .kunnen .beoordelen .en .een .aantoonbare .visie .op .maatschappelijke .ontwikkelingen .en .ontwikkelingen .in .de .branche .te .hebben . .Daarnaast .dient .men .te .beschikken .over .een . .- .voor .Arcade .relevant .– .relatienetwerk .en .vanzelfsprekend .affiniteit .te .hebben .met .Westland .en .Den .Haag .Binnen .de .RvC .is .afgesproken .dat .de .volgende .kennis- .en .of .ervaringsgebieden .vertegen-woordigd .dienen .te .zijn:

.– financiën .en .control .– governance .(bestuur .en .organisatie) .– vastgoedontwikkeling .en .-beheer .– commerciële .dienstverlening .– juridische .zaken .– volkshuisvesting .– zorg- .en .maatschappelijk .beleid

De .Raad .streeft .naar .een .gemengde .samenstelling .met .een .evenwichtige .leeftijdsopbouw . .Daarnaast .is .het .belangrijk .dat .de .Raad .qua .persoonlijkheden .uitgeba-lanceerd .is .samengesteld . .Het .is .vanzelf-sprekend .dat .een .lid .van .de .Raad .zonder .last .of .ruggespraak .naar .derden .en .vrij .van .andere .zakelijke .belangen .die .conflicteren .met .het .belang .van .de .stichting, .kan .handelen . .Twee .leden .van .de .RvC .zijn .benoemd .op .voordracht .van .de .huurdersver-eniging .

De .leden .van .de .RvC .voldoen .daarnaast .individueel .aan .de .volgende .kwaliteiten:

.– academisch .werk- .en .denkniveau/HBO .opleiding .met .ervaring

.– in .staat .zijn .een .helder .onderscheid .te .maken .tussen .hoofd- .en .bijzaken

.– in .staat .zijn .om .complexe .materie .te .doorzien .en .zo .boven .de .materie/situatie .te .stijgen .(helicopterview)

.– in .staat .zijn .de .maatschappelijke .verhou-dingen .en .invloeden .te .doorgronden .en .vanuit .een .grote .betrokkenheid .bij .de .doelstellingen .van .de .organisatie .een .eigen .visie .te .verwoorden

.– bekend .zijn .met .(risicodragend) .ondernemen .uit .eigen .ervaring .op .een .schaalgrootte .van .minimaal .Arcade .en/of .hebben .van .aantoonbare .bestuurlijke .ervaring .in .organisaties .van .redelijke .omvang

.– besluitvaardig, .doortastend .zijn .en .beschikken .over .kritisch .analytisch .vermogen

.– betrouwbaar .en .integer .zijn .– bekendheid/affiniteit .met .de .onroerend .

goed- .en .volkshuisvestingssector .in .het .algemeen .en .met .het .werkgebied .van .Arcade .in .het .bijzonder . .

Voor .de .voorzitter .gelden .specifieke .kwaliteiten . .Zij .moet .in .staat .zijn .om:

.– de .RvC .als .team .te .binden .– de .vergaderingen .effectief .en .efficiënt .te .

leiden .– de .werkzaamheden .van .de .RvC .te .

coördineren .– de .communicatie .binnen .de .RvC .en .tussen .

de .RvC .en .directeur-bestuurder .te .onderhouden .en .te .optimaliseren

CommissiesDe .RvC .van .Arcade .werkt .tot .op .heden .niet .met .commissies, .dit .is .een .bewuste .keuze . .Wel .is .sprake .van .een .bepaalde .taakverdeling .welke .in .2019 .nader .is .geconcretiseerd . .In .het .verlengde .van .de .op .9 .juli .2019 .gehouden .zelfevaluatie .zijn .aandachtsgebieden .benoemd .en .vervolgens .verdeeld .over .de .leden .van .de .RvC . .Uitgangspunt .is .dat .in .relatie .tot .ieder .aandachtsgebied .twee .leden .bij .wijze .van .vooruitgeschoven .post .functi-oneren . .Dit .betekent .dat .zij .zich .actief .op .de .hoogte .houden .van .ontwikkelingen .in .hun .aandachtsgebied .en .indien .nodig .voorafgaand .aan .een .vergadering, .al .dan .niet .in .samenspraak .met .de .bestuurder, .besluit-

74

Naam m/v Functie Leeftijd Jaar van aantreden Jaar van aftreden*) Termijn Functies Aandachtsgebieden

C.E.P.M. den Houting – Stevens

PE punten: 16

v voorzitter 54 jaar 2018 2022 1e termijn Functies: Lid raad van toezicht Zonnehuisgroep Amstelland te Amstelveen, voorzitter raad van toezicht Kraamzorg Rotterdam te Rotterdam, lid raad van toezicht a.i. Limburgs Voortgezet Onderwijs te Sittard (tot 1 januari 2020), lid raad van toezicht Sophia Scholen te Voorhout (tot 1 oktober 2019), lid coöperatief bestuur DoktersDienst Duin- en Bollenstreek te Voorhout en consultant publieke sector

Bestuur en organisatieFinanciën en control

E.W.F. van Bockel

PE punten: 6

m vicevoorzitter 60 jaar 2017 2021 1e termijn Hoofdfunctie: bestuurder bij Stichting Sint JacobNevenfunctie: Lid RvT Stichting FWG in Utrecht

VolkshuisvestelijkFinanciën en controlVastgoedontwikkeling en -beheer

E.J. van der Putten

PE punten: 7

m lid 50 jaar 2017 2021 1e termijn Functies: corporate finance adviseur, directeur Talaria Investments,financieel directeur We4Sea, financieel directeur Concredis, algemeen directeur SRFACE Participatie BV, bestuurder Stichting Administratiekantoor Rotables Finance, voorzitter Stichting Duurzaam Archipel/Willemspark Den Haag

Financiën en controlCommerciële dienstverlening

E. van Noort

PE punten: 6

m lid op voordracht van de huurdersvereniging

58 jaar 2012 2020 2e termijn Functie: Waarnemend hoofd / senior beleidsmedewerker International Office Radboud Universiteit (Volks)huisvestingMaatschappelijk beleidVastgoedontwikkeling en -beheer

D. de Geus

PE punten: 12

m lid 43 jaar 2018 2022 1e termijn Functie: Partner BRiQ Asset Management Volkshuisvestelijk, Vastgoedontwikkeling en -beheer

W.J.C.M. van Haaren

PE punten: 18

v Lid op voordracht van de huurdersvereniging

60 jaar 2018 2022 1e termijn Functie: Adviseur Talent en Organisatieontwikkeling / Interim VerandermanagerNevenfunctie: Voorzitter raad van bestuur Stichting Mammarosa

VolkshuisvestelijkBestuur en organisatie

Overzicht leden op 31 december 2019

vorming .erover .voorbereiden . . . .Met .ingang .van .1 .januari .2019 .is .Arcade .een .zogenoemde .Organisatie .van .Openbaar .Belang .(OOB) . .De .RvC .heeft .in .de .loop .van .2019 .na .uitgebreid .beraad .besloten .dat .er .geen .aparte .auditcommissie .wordt .ingesteld, .feitelijk .functioneert .de .voltallige .raad .als .zodanig . .

DeskundigheidsbevorderingDe .commissarissen .houden .hun .deskun-digheid .op .peil .door .het .volgen .van .opleidingen, .seminars, .contacten .in .het .veld .en .via .bijeenkomsten . .De .minimale .inspanning .overeenkomstig .de .VTW .norm .bedraagt .5 .PE-punten .voor .2019 . . .Alle .commissarissen .hebben .in .2019 .aan .deze .norm .voldaan .(zie .overzicht .leden .op .31 .december .2019) . .Tijdens .de .vergadering .van .20 .november .2019 .is .het .opleidingsplan .2020 .

vastgesteld . .Dit .plan .is .mede .gebaseerd .op .eerdergenoemde .aandachtsgebieden .en .de .verdeling .ervan . .

De .leden .van .de .RvC .zijn .lid .van .de .Vereniging .Toezichthouders .Woningcorporaties .(VTW) .

De .leden .van .de .RvC .treden .uiterlijk .vier .jaar .na .hun .benoeming .af .volgens .een .door .de .raad .op .te .maken .rooster .van .aftreden .zodanig, .dat .de .voorzitter .en .vicevoorzitter .bij .voorkeur .niet .gelijktijdig .aftreden . .In .2018 .is .een .nieuw .rooster .van .aftreden .opgesteld .dat .in .een .betere .spreiding .voorziet . .Herbenoeming .is .éénmaal .voor .een .periode .van .vier .jaar .mogelijk . .Benoeming .en .herbenoeming .vinden .plaats .na .ontvangst .van .een .positieve .zienswijze .van .de .Autoriteit .woningcorporaties .(Inspectie .Leefomgeving .en .Transport) .

Verslag vanuit toezichthoudenderolDe .RvC .heeft .in .2019 .zesmaal, .volgens .het .vergaderschema, .regulier .vergaderd .en .heeft .de .volgende .besluiten .genomen:

.– goedkeuring .realisatie .projecten: . • . . .startdocument .Waldorp .Four .in .Den .

Haag . • . . .startdocument .Parnassia .– .Alberdastraat .

in .Den .Haag . • . . .(aangepast) .startdocument .Sportlaan .in .

De .Lier .– jaarrekening .2018 .goedgekeurd .(in .

aanwezigheid .van .accountant) .– goedkeuring .ondernemingsplan .2020, .

begroting .2020, .meerjarenbegroting .2020-2024 .en .het .duurzaamheidsbeleid

.– goedkeuring .Portefeuilleplan .2020 .– goedkeuring .aan .het .bod .op .het .volkshuis-

vestingsbeleid .van .de .gemeenten .Den .Haag .en .Westland .voor .2020

*) .Eind .2018 .is .een .nieuw .aftreedrooster .vastgesteld, .waardoor .sprake .is .van .een .betere .spreiding . .Hiermee .is .tegemoet .gekomen .aan .de .Autoriteit .woningcorporaties .

75


Naam m/v Functie Leeftijd Jaar van aantreden Jaar van aftreden*) Termijn Functies Aandachtsgebieden

C.E.P.M. den Houting – Stevens

PE punten: 16

v voorzitter 54 jaar 2018 2022 1e termijn Functies: Lid raad van toezicht Zonnehuisgroep Amstelland te Amstelveen, voorzitter raad van toezicht Kraamzorg Rotterdam te Rotterdam, lid raad van toezicht a.i. Limburgs Voortgezet Onderwijs te Sittard (tot 1 januari 2020), lid raad van toezicht Sophia Scholen te Voorhout (tot 1 oktober 2019), lid coöperatief bestuur DoktersDienst Duin- en Bollenstreek te Voorhout en consultant publieke sector

Bestuur en organisatieFinanciën en control

E.W.F. van Bockel

PE punten: 6

m vicevoorzitter 60 jaar 2017 2021 1e termijn Hoofdfunctie: bestuurder bij Stichting Sint JacobNevenfunctie: Lid RvT Stichting FWG in Utrecht

VolkshuisvestelijkFinanciën en controlVastgoedontwikkeling en -beheer

E.J. van der Putten

PE punten: 7

m lid 50 jaar 2017 2021 1e termijn Functies: corporate finance adviseur, directeur Talaria Investments,financieel directeur We4Sea, financieel directeur Concredis, algemeen directeur SRFACE Participatie BV, bestuurder Stichting Administratiekantoor Rotables Finance, voorzitter Stichting Duurzaam Archipel/Willemspark Den Haag

Financiën en controlCommerciële dienstverlening

E. van Noort

PE punten: 6

m lid op voordracht van de huurdersvereniging

58 jaar 2012 2020 2e termijn Functie: Waarnemend hoofd / senior beleidsmedewerker International Office Radboud Universiteit (Volks)huisvestingMaatschappelijk beleidVastgoedontwikkeling en -beheer

D. de Geus

PE punten: 12

m lid 43 jaar 2018 2022 1e termijn Functie: Partner BRiQ Asset Management Volkshuisvestelijk, Vastgoedontwikkeling en -beheer

W.J.C.M. van Haaren

PE punten: 18

v Lid op voordracht van de huurdersvereniging

60 jaar 2018 2022 1e termijn Functie: Adviseur Talent en Organisatieontwikkeling / Interim VerandermanagerNevenfunctie: Voorzitter raad van bestuur Stichting Mammarosa

VolkshuisvestelijkBestuur en organisatie

Overzicht leden op 31 december 2019

.– goedkeuring .aangepast .investerings-statuut

.– goedkeuring .aangepast .Treasurystatuut .– goedkeuring .van .het .voorlopige .bod .op .het .

bezit .van .Vestia .in .Westland .onder .voorbehoud .van .de .goedkeuringen .van .gemeente .Westland, .WSW .en .Aw

.– vaststelling .opleidingsplan .2020 .inclusief .verdeling .aandachtsgebieden

.– vaststelling .gewijzigde .bezoldiging .per .1 .juli .2020 .in .lijn .met .de .VTW-Beroepsregel .honorering .commissarissen

.– vaststelling .specifieke .werkzaamheden .BDO

.– vaststelling .profiel .te .werven .commissaris .op .voordracht .huurdersvereniging

In .de .vergaderingen .van .de .RvC .zijn .verder .de .volgende .onderwerpen/zaken .aan .de .orde .geweest: .

.– kwartaalrapportages .– accountantsrapport .inzake .jaarrekening .2018 .– treasury-besluiten .(voor .het .aantrekken .van .

financiering) .– managementletter .interim .controle .2018 .en .

2019 .– rijksbeleid .ten .aanzien .van .financiën .

(vennootschapsbelasting, .verhuurders- .en .saneringsheffingen, .huurbeleid)

.– Governancecode .– gewijzigde .regelgeving .– prestatieafspraken .met .de .gemeenten .

Westland .en .Den .Haag .– aankoop .Vestiabezit .in .Westland .– samenwerking .met .en .modernisering .van .

de .Vereniging .voor .Arcadehuurders .– samenwerking .met .de .gemeenten .

Westland .en .Den .Haag .– notitie .uitgangspunten .begroting .

2020-2024

.– nieuwbouw- .en .groot .onderhoudsprojecten .– risicomanagement .– fraudemanagement . .– themadag .over .duurzaamheid .met .

stakeholders .(gemeenten .en .huurdersver-eniging)

.– werkzaamheden .externe .controller

Verder .is .kennisgenomen .van .de .bevindingen .van .de .Autoriteit .woningcorporaties .(Inspectie .Leefomgeving .en .Transport) .en .het .Waarborgfonds .Sociale .Woningbouw . .

Overleg Huurdersvereniging Westland en OndernemingsraadDe .voorzitter, .vicevoorzitter .en .de .RvC .leden .benoemd .op .voordracht .van .de .huurders-vereniging .hebben .op .20 .februari .2019 .overlegd .met .de .Vereniging .van .Arcade-huurders . .De .leden .op .voordracht .van .de .

*) .Eind .2018 .is .een .nieuw .aftreedrooster .vastgesteld, .waardoor .sprake .is .van .een .betere .spreiding . .Hiermee .is .tegemoet .gekomen .aan .de .Autoriteit .woningcorporaties .

76

huurdersvereniging .zijn .aanwezig .geweest .bij .diverse .huurdersbijeenkomsten .in .begin .2020 .die .gezamenlijk .met .Arcade .en .een .externe .partij .zijn .georganiseerd .en .bij .een .bijeenkomst .voor .huurders .in .het .najaar .over .duurzaamheid . .Zij .waren .onder .de .indruk .van .de .betrokkenheid .van .alle .aanwezigen .en .hebben .deze .contacten .als .heel .plezierig .ervaren . .Tevens .is .een .van .de .leden .op .voordracht .van .de .huurdersvereniging .aanwezig .geweest .bij .de .Algemene .Ledenvergadering .van .de .huurdersvereniging . .Ook .hebben .de .voorzitter .en .vicevoorzitter .op .17 .december .2019 .met .de .OR .van .Arcade .gesproken . .De .gesprekken .vonden .plaats .in .een .open .en .constructieve .sfeer . .Deze .overleggen .zijn .in .het .jaarlijkse .vergader-schema .opgenomen .

Contact met managementOp .20 .november .2019 .is .tijdens .de .themadag .in .aanwezigheid .van .zowel .het .voltallige .managementteam .als .medewerkers .op .sleutelposities .het .thema .Duurzaamheid .verder .uitgediept . .Deze .themabijeenkomst .is .gezamenlijk .met .de .gemeenten .Den .Haag .en .Westland .vormgegeven . .Ook .de .Vereniging .van .Arcadehuurders .was .hierbij .aanwezig . .Het .was .een .informatieve .en .tegelijkertijd .constructieve .bijeenkomst .met .als .conclusie .dat .de .ambities .en .mogelijkheden .van .betrokken .partijen .goed .op .één .lijn .liggen . .De .manager .financiën .is .aanwezig .geweest .bij .de .vergaderingen .RvC .gedurende .welke .de .jaarrekening .2018 .en .de .begroting .2020 .werden .behandeld .

WoningwetIn .de .overleggen .is .op .regelmatige .basis .aandacht .geschonken .aan .de .woningwet .en .gewijzigde .regelgeving . .Regelmatig .zijn .met .name .de .veranderende .rol .van .de .toezicht-houders .en .alle .aspecten .die .hiermee .samenhangen .aan .de .orde .geweest .

Financiële continuïteitArcade .streeft .ernaar .om .aan .de .normen .van .het .WSW .voor .borging .van .leningen .te .voldoen .(ICR, .Loan .to .Value, .ontwikkeling .solvabiliteit .op .basis .van .marktwaarde .in .

bewoonde .staat .en .de .ontwikkeling .van .de .dekkingsratio) . .Deze .ratio’s .zijn .door .de .RvC .nauwlettend .gevolgd . . . .Om .de .voortgang .van .de .projecten .voortdurend .te .kunnen .monitoren .en .om .financiële .verrassingen .achteraf .te .voorkomen .bestaan .hierover .goede .afspraken . .De .monitoring .vindt .plaats .op .basis .van .de .kwartaalrapportages, .een .start- .en .uitvoeringsdocument .en .nacalculatie .voor .elk .project . .Ook .wordt .gebruik .gemaakt .van .het .Reglement .Financieel .Beleid .en .Beheer .en .het .daarbij .behorende .addendum . .Bij .het .financieren .van .vaste .activa .wordt .gestreefd .om .het .(her)financieringsrisico .per .jaar .tussen .de .10 .en .12,5% .te .houden .(WSW-norm .15% .over .alle .corporaties) . .In .de .jaren .2018 .t/m .2022 .wordt .naar .verwachting .de .norm .van .12,5% .niet .overschreden .Ingevolge .het .treasurystatuut .is .er .voor .onder .andere .het .aantrekken .van .geldleningen .een .treasurycommissie .ingesteld . .De .gevolgen .van .de .EU-beschikking .en .ontwikkeling .van .de .cash-flow, .de .daaraan .gekoppelde .borging .en .voortgang .van .de .financiering, .evenals .de .verkoop .van .bestaand .bezit .worden .door .de .raad .van .commissarissen .zeer .nauwlettend .gevolgd . .Dit .geldt .eveneens .voor .de .ontwikkeling .van .de .financiële .ratio’s .van .het .WSW . .

Volkshuisvestelijke opgavenArcade .is .een .maatschappelijk .betrokken, .initiatiefrijke .en .sociale .onderneming . .In .het .Ondernemingsplan .2017 .– .2021 .heeft .Arcade .haar .missie .en .doelstellingen .voor .deze .periode .geformuleerd . .Herijking .vindt .plaats .in .het .jaarlijkse .ondernemersplan . .Zowel .met .de .gemeente .Den .Haag .als .met .de .gemeente .Westland .liggen .prestatieafspraken .vast . .Deze .opgaven .worden .door .de .raad .via .de .kwartaalrapportages .nauwlettend .gevolgd .

In .dit .kader .heeft .de .RvC .veel .aandacht .geschonken .aan .een .eventuele .aankoop .van .Vestia .bezit .in .Westland, .om .deze .woningen .zo .te .behouden .voor .de .sociale .woningvoorraad . .De .RvC .heeft .zich .door .de .bestuurder .intensief .laten .informeren . .Ook .is .door .een .delegatie .van .de .RvC .overlegd .met .

de .door .het .Ministerie .van .Binnenlandse .Zaken .aangestelde .bestuurlijk .regisseur .

Externe accountantHet .jaarrekeningtraject .2019 .is .geëvalueerd, .enerzijds .intern .– .binnen .Arcade .– .en .anderzijds .in .samenspraak .met .BDO, .de .externe .accountant . .De .externe .accountant .heeft .behalve .de .controle .van .de .jaarrekening .ook .andere .taken .verricht . .Onder .andere .heeft .BDO .assurance .rapporten .afgegeven .inzake .dVi .over .het .verslagjaar .2018 .en .wet- .en .regelgeving .bij .Arcade . .De .externe .accountant .heeft .de .bevindingen .in .de .RvC .vergadering .toegelicht .

Governance(code)Zoals .eerder .gesteld .hechten .het .bestuur .en .de .RvC .aan .transparantie . .Mede .daarom .volgen .wij .de .Governancecode .Woningcorporaties .2015 . .Eind .2018 .oordeelde .de .Aw .dat .Arcade .voldoet .aan .de .criteria .van .good .governance .

Extern toezichtIn .2018 .is .Arcade .voor .de .eerste .maal .gevisiteerd . .De .uitkomst .van .de .visitatie .is .goed .te .noemen . .Een .aantal .genoemde .aandachtspunten .komen .overeen .met .de .door .de .Aw .genoemde .punten, .waaraan .door .de .RvC .extra .aandacht .is .geschonken .

Daarnaast .houden .de .Aw .(ILT), .WSW, .KWH, .Vereniging .van .Arcadehuurders .en .accountant .toezicht .op .de .prestaties/productie .van .de .organisatie . .De .monitoring .van .deze .organisaties .en .de .rapportages .die .ontvangen .worden .biedt .de .RvC, .naast .haar .eigen .waarneming, .een .goed .inzicht .in .de .geleverde .prestaties .van .Arcade .vanuit .de .verschillende .invalshoeken . .

Verslag vanuit werkgeversrolFunctioneren directeur-bestuurderDe .voorzitter .en .vicevoorzitter .hebben .na .consultering .van .de .voltallige .raad .het .functioneren .van .de .directeur-bestuurder .met .hem .besproken . .Dit .gesprek .vond .plaats .op .17 .april .2019 . .De .raad .heeft .geconcludeerd .dat .hij .naar .volle .tevredenheid .functioneert . .

77


ZelfevaluatieDe .zelfevaluatie .heeft .in .juli .2019 .plaatsgevonden .onder .leiding .van .een .externe .deskundige . .Aan .de .orde .zijn .geweest .de .samenwerking .RvC .– .bestuurder, .de .rollen .en .taken .in .beeld, .met .elkaar .en .over .elkaar .in .gesprek .– .wie .zijn .we .samen . .In .november .heeft .een .vervolgsessie .plaatsgevonden .waarbij .ook .de .directeur-bestuurder .aanwezig .was .en .is .de .samenwerking .RvC .– .bestuurder .nader .aan .de .orde .geweest . .Concrete .vervolgacties:

.– het .benoemen .van .aandachtsgebieden .en .het .op .basis .daarvan .op-/vaststellen .van .het .opleidingsplan .2020;

.– het .heroverwegen .van .de .huidige .werkwijze .inzake .het .functioneren .van .de .bestuurder;

.– streven .naar .en .meer .aandacht .voor .thematisch .vergaderen . .

Integriteit - OnafhankelijkheidArcade .heeft .een .integriteitscode .inclusief .klokkenluidersregeling .die .op .de .website .van .de .organisatie .gepubliceerd .is . .Bij .artikel .3 .van .het .Reglement .voor .de .RvC .wordt .stilgestaan .bij .onafhankelijkheid .en .belangenverstrengeling . .In .2019 .zijn .geen .transacties .geweest .waarbij .sprake .was .van .tegenstrijdige .belangen .van .RvC-leden, .directeur-bestuurder .of .personeelsleden . . .De .RvC .heeft .geconstateerd .dat .integriteit .bij .de .organisatie .goed .ingebed .is . . .Alle .medewerkers .hebben .dit .jaar .een .integriteitskaart .ontvangen .en .hebben .e-learning .modules .gevolgd .over .privacy .en .AVG, .waarbij .ook .het .onderdeel .integriteit .behandeld .is .

Honorering BestuurPer .1 .januari .2013 .is .de .‘Wet .normering .bezoldiging .topfunctionarissen .publieke .en .semipublieke .sector’ .(WNT) .in .werking .getreden . .Voor .de .honorering .van .de .directeur-bestuurder .wordt .gebruik .gemaakt .van .de .geldende .overgangsregeling . .

Honorering RvCDe .maximale .bezoldiging .van .de .raad .van .commissarissen .is .per .1 .januari .2013 .geregeld .binnen .de .Wet .Normeren .Topinkomens . .In .2017 .is .de .bezoldiging .aangepast, .rekening .houdend .met .het .feit .dat .de .verantwoorde-lijkheden .en .de .afbreukrisico’s .voor .de .commissarissen .aanzienlijk .waren .toegenomen .als .gevolg .van .de .in .de .sector .opgetreden .schandalen .en .de .daarop-volgende .regelgeving . .Tijdens .de .vergadering .van .17 .december .2019 .is .besloten .om .de .bezoldiging .meer .in .lijn .te .brengen .met .de .VTW-Beroepsregel .honorering .commissa-rissen . .Gegeven .de .in .2017 .gemaakte .afspraken .vindt .deze .aanpassing .van .de .bezoldiging .plaats .per .1 .juli .2020 .

Verslag vanuit klankbordrolDe .RvC .hecht .waarde .aan .haar .rolzuiverheid .en .is .zich .ervan .bewust .dat .duidelijk .onderscheid .gemaakt .moet .worden .tussen .haar .toezichthoudende .en .besluitvormende .rol .enerzijds .en .adviserende .rol .anderzijds . .Er .is .veel .deskundigheid .aanwezig .bij .de .leden .van .de .RvC .die .zij .graag .inzetten .om .de .bestuurder .gevraagd .en .ongevraagd .van .advies .te .dienen . .In .de .rol .van .klankbord .kan .de .RvC .van .toegevoegde .waarde .zijn .voor .Arcade . .De .klankbordrol .van .de .RvC .wordt .

vanuit .actuele .thema’s .ingevuld .en .komt .terug .in .diverse .overleggen, .reguliere .RvC-vergaderingen, .themabijeenkomsten .en .werkbezoeken . .RvC-leden .kunnen .hierbij .specifieke .kennis, .ervaring .of .een .netwerk .inbrengen .zonder .de .leiding .van .het .proces .over .te .nemen .

Vooruitblik De .RvC .kijkt .uit .naar .de .verdere .ontwikke-lingen .op .het .gebied .van .huurdersparti-cipatie, .duurzaamheid .en .de .dialoog .met .stakeholders . .Het .verheugt .ons .dat .we .ook .in .2020 .weer .nieuwe .woningen .kunnen .opleveren . .Tegelijkertijd .realiseren .wij .ons .dat .de .huidige .crisis .vanwege .het .coronavirus .gevolgen .gaat .hebben, .gevolgen .waarvan .wij .de .maatschappelijke .omvang .en .impact .nu .nog .niet .kunnen .overzien . .Samen .met .de .bestuurder .zullen .wij .de .ontwikkelingen .in .continuïteit .volgen .en .indien .nodig .maatregelen .nemen . .Vooralsnog .is .ons .uitgangspunt .dat .de .crisis .relatief .beperkte .gevolgen .heeft .voor .(de .bedrijfsvoering .van) .Arcade . .Graag .sluiten .wij .af .met .het .bedanken .van .het .bestuur .en .de .medewerkers .van .Arcade, .het .bestuur .van .de .Vereniging .voor .Arcadehuurders .en .alle .andere .stakeholders .voor .hun .positieve .inbreng . .Wij .wensen .hen .heel .veel .succes .met .het .voortzetten .van .de .ingeslagen .weg, .zeker .gegeven .de .huidige .omstandigheden . .De .RvC .waardeert .de .prettige .samenwerking .en .wil .daar .graag .een .actieve .bijdrage .aan .blijven .leveren .

Namens .de .Raad .van .Commissarissen,C.E.P.M. den Houting – Stevens (voorzitter)

Honorering RvC

Functie BezoldigingC.E.P.M. den Houting-Stevens Voorzitter e 13.500E.W.F. van Bockel Vicevoorzitter e 11.500E. van Noort Lid e 9.500E.J. van der Putten Lid e 9.500D. de Geus Lid e 9.500W.J.C.M. van Haaren Lid e 9.500

78

Verklaring van het Bestuur en van de Raad van Commis sarissenHet bestuur is van mening, dat het jaarverslag een getrouw beeld geeft van het functioneren en de financiële positie van Stichting Arcade mensen en wonen. Tevens verklaart het bestuur dat de middelen uitsluitend zijn besteed in het belang van de volkshuisvesting.Overeenkomstig het bepaalde in artikel 25 van de statuten van de stichting, is de jaarrekening 2019 ter goedkeuring aan de raad van commissarissen voorgelegd. De raad van commissarissen heeft de jaarrekening, het volkshuisvestingsverslag en het cijfermatig overzicht van kerngegevens goedgekeurd. De raad heeft tevens kennisgenomen van de gegeven toelichting door de directeur-bestuurder en de bevindingen van BDO Accountants B.V.

Naaldwijk, april 2020

De directeur-bestuurder,René Lemson

De Raad van CommissarissenC.E.P.M. (Christianne) den Houting – Stevens voorzitterE.W.F. (Eduard) van Bockel vicevoorzitterE. (Elco) van Noort lidE.J. (Ernst) van der Putten lidD. (Diederik) de Geus lidW.J.C.M. (Ilja) van Haaren lid

79


80

Jaarrekening 2019Stichting Arcade mensen en wonen

Naaldwijk, 22 april 2020

82

Balans per 31 december 2019 Balans per 31 december 2019 (inclusief bestemming van het resultaat)

Activa 31-12-19 31-12-18 x € 1.000 x € 1.000

VASTE ACTIVA

Immateriële vaste activa 439 512

VastgoedbeleggingenDaeb vastgoed in exploitatie 1.050.469 899.899 Niet-Daeb vastgoed in exploitatie 214.682 189.908 Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 9.323 9.143 Daeb vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie 40.605 36.687 Niet-Daeb vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie - 5.132 Totaal vastgoedbeleggingen 1.315.079 1.140.769 37

Materiële vaste activaOnroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 13.869 14.320

Financiële vaste activaLatente belastingvordering - 521

Som der vaste activa 1.329.387 1.156.122

VLOTTENDE ACTIVA

Voorraad Vastgoed bestemd voor de verkoop 231 - Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de verkoop - 61 Totaal voorraad 231 61

VorderingenHuurdebiteuren 420 373 Vordering op gemeente 371 200 Overige vorderingen 34 360 Overlopende activa 670 384 Totaal vorderingen 1.495 1.317

Liquide middelen 8.078 9.165

TOTAAL ACTIVA 1.339.191 1.166.665

1

23456

7

8

9

10

1112

13

83

Balans per 31 december 2019 (inclusief bestemming van het resultaat)

Passiva 31-12-19 31-12-18 x € 1.000 x € 1.000

Eigen vermogenHerwaarderingsreserve 659.821 551.871Overige reserves 180.855 133.724Totaal eigen vermogen 840.676 685.595

VoorzieningenVoorziening onrendabele investeringen 9.805 6.580 Voorziening latente belastingverplichtingen - 5.495 Totaal voorzieningen 9.805 12.075

Langlopende schuldenLeningen overheid 13 14 Leningen kredietinstellingen 460.834 441.465 Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 9.034 9.074 Waarborgsommen 204 192 Totaal langlopende schulden 470.085 450.745

Kortlopende schuldenSchulden aan leveranciers 3.380 2.821 Belastingen en premies sociale verzekering 6.194 5.465 Overige schulden en overlopende passiva 9.051 9.964 Totaal kortlopende schulden 18.625 18.250

TOTAAL PASSIVA 1.339.191 1.166.665

1415

1617

18

1920

84

Winst- en verliesrekening 2019

2019 2018 x € 1.000 x € 1.000

Huuropbrengsten 56.848 53.414 Opbrengsten servicecontracten 1.954 1.658 Lasten servicecontracten -1.906 -1.622 Lasten verhuur en beheeractiviteiten -3.938 -4.095 Lasten onderhoudsactiviteiten -12.654 -11.036 Overige directe operationele lasten exploitatie bezit -9.019 -8.590 Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille 31.285 29.729

Omzet verkocht vastgoed in ontwikkeling - 2.878 Lasten verkocht vastgoed in ontwikkeling - -2.314 Toegerekende organisatiekosten - -Netto resultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling - 564

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille 4.748 4.632 Toegerekende organisatiekosten -32 -30 Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille -3.825 -3.023 Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille 891 1.579

Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille -3.427 -3.257 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille 137.901 140.948 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden 204 475 Waardeveranderingen vastgoedportefeuille 134.678 138.166

Opbrengst overige activiteiten 121 104 Kosten overige activiteiten -120 -100 Netto resultaat overige activiteiten 1 4

Overige organisatiekosten -1.611 -2.201

Leefbaarheid -432 -352

BEDRIJFSRESULTAAT 164.812 167.488

Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten 28 1 Rentelasten en soortgelijke kosten -10.940 -11.476 Saldo financiële baten en lasten -10.912 -11.475

RESULTAAT VOOR BELASTINGEN 153.900 156.013

Belastingen 1.181 -8.496

RESULTAAT NA BELASTINGEN 155.081 147.517

21

222324

25

26

272829

30

31

32

33

34

85

Kasstroomoverzicht 2019

2019 2018 x € 1.000 x € 1.000

KASSTROOM UIT OPERATIONELE ACTIVITEITEN

Ontvangsten: Huren – Zelfstandige huurwoningen 53.599 50.218 – Intramuraal 2.115 2.117 – Maatschappelijk onroerend goed 353 418 – Bedrijfsmatig onroerend goed 820 871 – Parkeervoorzieningen 245 207 Vergoedingen 2.217 2.005 Overige bedrijfsontvangsten 322 345 59.671 56.181 Uitgaven: Personeelsuitgaven: – Lonen en salarissen 2.679 2.718 – Sociale lasten 524 509 – Pensioenlasten 562 562 Onderhoudsuitgaven 11.896 10.930 Overige bedrijfsuitgaven 6.967 5.711 Rente-uitgaven 11.373 11.464 Saneringsheffing - 548 Heffing Autoriteit Woningcorporaties 48 50 Verhuurdersheffing 6.566 6.177 Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden 98 57 Vennootschapsbelasting 3.146 - 43.859 38.726 Kasstroom uit operationele activiteiten 15.812 17.455 KASSTROOM UIT (DES)INVESTERINGSACTIVITEITEN Ingaande kasstroom Verkoopontvangsten bestaande huur, woon- en niet woongelegenheden 4.811 4.722 Verkoopontvangsten woongelegenheden (VOV) na inkoop in dPi periode 825 613 Verkoopontvangsten nieuwbouw, woon- en niet woongelegenheden 389 1.880 6.025 7.215

Vervolg op volgende pagina

86

Vervolg

2019 2018 x € 1.000 x € 1.000

Uitgaande kasstroom Nieuwbouw huur, woon- en niet woongelegenheden 34.933 43.346 Woningverbetering, woon- en niet woongelegenheden 5.186 4.894 Nieuwbouw verkoop, woon- en niet woongelegenheden 930 1.060 Aankoop woongelegenheden (VOV) voor doorverkoop 1.071 622 Investeringen overig 111 243 Externe kosten bij verkoop 62 76 42.293 50.241 Kasstroom uit (des)investeringsactiviteiten -36.268 -43.026 KASSTROOM UIT FINANCIERINGSACTIVITEITEN Ingaande kasstroom Nieuwe door WSW geborgde leningen 53.400 58.550 Uitgaande kasstroom Aflossing door WSW geborgde leningen 33.328 24.929 Aflossing niet door WSW geborgde leningen Daeb-investeringen 703 672 Kasstroom uit financieringsactiviteiten 19.369 32.949 02 Mutatie liquide middelen -1.087 7.378 Saldo liquide middelen en rekening-courantsaldi per 1 januari 9.165 1.787 Saldo liquide middelen en rekening-courantsaldi per 31 december 8.078 9.165 Mutatie liquide middelen -1.087 7.378

87


Toelichting op de balans en de winst- en verliesrekeningAlgemeenActiviteitenDe .activiteiten .van .Stichting .Arcade .Mensen .en .Wonen .(KvK .Haaglanden .27212889), .statutair .gevestigd .in .de .Gemeente .Westland, .bestaan .voornamelijk .uit .het .zorgen .voor .goede .en .betaalbare .woonruimte, .werken .aan .de .leefbaarheid .van .buurten .en .wijken .en .investeren .in .de .kwaliteit .van .onze .dienstverlening . .Als .betrokken .woningcorporatie .leveren .wij .een .bijdrage .aan .goed .wonen .en .leven .in .ons .hele .werkgebied .Arcade .heeft .specifieke .toelating .in .de .woonkernen .Ter .Heijde, .Monster, .‘s-Gravenzande, .Heenweg, .Poeldijk, .De .Lier, .Honselersdijk .en .Naaldwijk .van .de .gemeente .Westland .en .in .de .gemeente .Den .Haag . .Wij .zijn .werkzaam .binnen .de .juridische .wetgeving .van .uit .de .Woningwet .en .het .Besluit .Toegelaten .Instellingen .Volkshuisvesting .

GroepsverhoudingenDe .stichting .heeft .geen .belangen .in .andere .entiteiten .

Rapporteringsvaluta en boekjaarDe .jaarrekening .is .opgesteld .in .euro’s . .Arcade .verricht .geen .transacties .in .andere .valuta . .De .geldeenheid .is .uitgedrukt .in .duizendtallen . .Het .boekjaar .is .gelijk .aan .het .kalenderjaar .

RegelgevingDe .jaarrekening .is .opgesteld .in .overeenstemming .met .de .bepalingen .van .het .Besluit .Toegelaten .instellingen .volkshuisvesting, .de .Beleidsregels .toepassing .Wet .normering .bezoldiging .topfunctionarissen .publieke .en .semipublieke .sector .(‘WNT’), .Titel .9 .Boek .2 .BW, .en .Hoofdstuk .645 .van .de .Richtlijnen .voor .de .Jaarverslaggeving .en .de .stellige .uitspraken .van .de .overige .hoofdstukken .van .de .Richtlijnen .voor .de .Jaarverslaggeving, .uitgegeven .door .de .Raad .voor .de .Jaarverslaggeving .

ContinuïteitIn .het .voorjaar .2020 .heeft .het .coronavirus .voor .een .wereldwijze .crisissituatie .gezorgd . .Deze .crisis .raakt .ook .Arcade .in .de .bedrijfsvoering . .De .impact .heeft .vooral .betrekking .op .het .contact .met .de .huurders .en .de .leveranciers .en .dienstverleners . .Verder .worden .alleen .spoedeisende .reparaties .uitgevoerd .die .gevolgen .hebben .voor .veiligheid .en .gezondheid . .De .onderhoudsprojecten .zijn .tijdelijk .uitgesteld .en .bij .de .nieuwbouw-projecten .is .sprake .van .een .beperkte .vertraging .in .de .uitvoering . .Nieuwe .verhuringen .zijn .uitgesteld .en .voor .ontstane .huurachterstanden .wordt .gezamenlijk .met .de .huurder .naar .een .oplossing .gekeken . .Omdat .de .ingaande .kasstromen .van .Arcade .naar .verwachting .niet .materieel .negatief .beïnvloed .worden, .is .de .inschatting .dat .de .financiële .impact .van .de .coronacrisis .vooralsnog .beperkt .is . .Er .is .daarom .geen .twijfel .over .de .continuïteit . .Om .deze .reden .zijn .de .waarderingsgrondslagen .gebaseerd .op .‘going .concern’ . .

SchattingswijzigingMet .ingang .van .1 .januari .2019 .heeft .een .schattingswijziging .plaatsgevonden .inzake .de .uitgangspunten .voor .de .waardering .van .belastingla-tenties .als .gevolg .van .tijdelijke .verschillen .in .het .vastgoed .bestemd .voor .exploitatie . .In .december .2019 .is .een .handreiking .gepubliceerd .door .AEDES .welke .tot .stand .is .gekomen .in .overleg .tussen .corporaties, .externe .toezichthouders .en .accountants . .In .deze .handreiking .wordt .een .nadere .uiteenzetting .gegeven .omtrent .de .interpretatie .van .de .verslaggevingsrichtlijnen .voor .belastinglatenties . .Gelet .op .deze .interpretatie .van .wet- .en .regelgeving, .hebben .wij .in .2019 .de .berekeningsperiode .voor .de .waardering .van .de .tijdelijke .verschillen .tussen .de .commerciële .en .fiscale .waardering .in .het .vastgoed .in .exploitatie .naar .oneindig .aangepast . .Als .gevolg .van .de .schattingswijziging .is .het .resultaat .voor .belastingen .over .2019 .€ .5 .miljoen .hoger .dan .op .basis .van .de .in .het .voorgaand .verslagjaar .gehanteerde .grondslag .

Vergelijking met voorgaand jaarHet .is .voor .woningcorporaties .verplicht .de .winst- .en .verliesrekening .te .presenteren .volgens .de .functionele .indeling . .Voor .de .toepassing .van .de .toerekening .van .organisatiekosten .aan .de .te .onderscheiden .functies .in .2019 .is .aansluiting .gezocht .bij .de .“Handleiding .toepassen .functionele .

88

winst- .en .verliesrekening .bij .woningcorporaties .Verslagjaar .2019” . .Hierdoor .is .een .deel .van .de .beheerkosten .dat .in .2018 .was .verantwoord .onder .de .“Overige .directe .operationele .lasten .exploitatie .bezit” .in .2019 .gepresenteerd .onder .de .“Lasten .verhuur .en .beheeractiviteiten” . .De .sanerings-heffing .die .ook .was .verantwoord .onder .de .“Overige .directe .operationele .lasten .exploitatie .bezit” .is .in .2019 .gepresenteerd .onder .de .“Overige .organisatiekosten” . .De .vergelijkende .cijfers .zijn .hierop .aangepast .en .zijn .als .volgt .gespecificeerd:

Resultatenrekening over 2017

Jaarrekening 2018 Na presentatiewijziging Effect presentatiewijziging x € 1.000 x € 1.000 x € 1.000Lasten verhuur en beheer 1.891 4.095 -2.204 Overige directe operationele lasten exploitatie bezit 11.123 8.591 2.532 Kosten overige activiteiten 119 100 19 Overige organisatiekosten 1.807 2.201 -394 Leefbaarheid 320 273 47 Toegerekende kosten 15.260 15.260 -

De .presentatiewijziging .heeft .geen .gevolgen .voor .de .samenstelling .van .het .resultaat .en .eigen .vermogen .

Financiële instrumentenOnder .financiële .instrumenten .worden .zowel .primaire .financiële .instrumenten, .zoals .vorderingen .en .schulden, .als .financiële .derivaten .verstaan . .

In .de .toelichting .op .de .onderscheiden .posten .van .de .balans .wordt .de .reële .waarde .van .het .betreffende .instrument .toegelicht .als .die .afwijkt .vande .boekwaarde . .Indien .het .financiële .instrument .niet .in .de .balans .is .opgenomen, .wordt .de .informatie .over .de .reële .waarde .gegeven .in .de .toelichting .op .de .‘Niet .in .de .balans .opgenomen .rechten .en .verplichtingen’ .

Voor .de .grondslagen .van .primaire .financiële .instrumenten .wordt .verwezen .naar .de .behandeling .per .balanspost . .Arcade .heeft .langlopende .leningen .afgesloten .voor .de .financiering .van .de .investeringen .in .onroerende .zaken . .Het .vermogens- .en .liquiditeits-beheer .zijn .in .grote .mate .gericht .op .het .minimaliseren .van .de .financieringslasten .naast .gelijktijdige .beheersing .van .de .bijbehorende .renterisico’s . .De .leningportefeuille .bestaat .geheel .uit .vast .rentende .leningen .

Grondslagen voor de waardering van activa en passivaImmateriële vaste activaEen .immaterieel .vast .actief .wordt .in .de .balans .opgenomen .als:

.– het .waarschijnlijk .is .dat .de .toekomstige .economische .voordelen .die .een .actief .in .zich .bergt, .zullen .toekomen .aan .de .stichting; .en .– de .uitgaven .aan .het .actief .betrouwbaar .kunnen .worden .vastgesteld .

Uitgaven .inzake .een .immaterieel .vast .actief .die .niet .aan .de .voorwaarden .voor .activering .voldoen .worden .rechtstreeks .in .de .winst-en .verlies-rekening .verantwoord .

De .immateriële .vaste .activa .worden .gewaardeerd .tegen .de .verkrijgingsprijs .of .vervaardigingsprijs .verminderd .met .de .cumulatieve .afschrijvingen .en .indien .van .toepassing .cumulatieve .bijzondere .waardeverminderingsverliezen . .Het .afschrijven .van .de .immateriële .vaste .activa .geschiedt .op .basis .van .de .geschatte .economische .levensduur .

Vastgoedbeleggingen

VastgoedinexploitatieBinnen .vastgoed .in .exploitatie .worden .de .volgende .typen .vastgoed .onderscheiden:

.– Woongelegenheden .(eengezinswoningen, .meergezinswoningen, .studenteneenheden .en .extramurale .zorgeenheden); .– Bedrijfsmatig .en .maatschappelijk .onroerend .goed;

89


.– Parkeergelegenheden .(parkeerplaatsen .en .garages); .– Intramuraal .zorgvastgoed . .

Vastgoed .in .exploitatie .wordt .op .objectniveau .geclassificeerd .naar .daeb .en .niet-daeb .vastgoed, .rekening .houdend .met .de .criteria .van .de .Beschikking .van .de .Europese .Commissie .d .d . .15 .december .2009 .aangaande .de .staatssteun .voor .toegelaten .instellingen . .Daeb .vastgoed .betreft .conform . .deze .criteria .de .woningen .met .een .huurprijs .per .contractdatum .tot .aan .de .huurliberalisatiegrens .en .het .maatschappelijk .vastgoed . .Maatschappelijk .vastgoed .is .bedrijfsonroerend .goed .dat .wordt .verhuurd .aan .maatschappelijke .organisaties, .waaronder .zorg-, .welzijn-, .onderwijs- .en .culturele .instellingen .en .dienstverleners .en .tevens .is .vermeld .op .de .bijlage .zoals .deze .is .opgenomen .in .de .EC-beschikking .d .d . .15 .december .2009 . .Niet-daeb .vastgoed .omvat .overeenkomstig .de .eerder .genoemde .criteria .de .woningen .met .een .huurprijs .per .contractdatum .boven .de .huurliberalisatiegrens .en .het .bedrijfsmatig .vastgoed .(niet .zijnde .maatschappelijk .vastgoed) .

Stichting .Arcade .Mensen .en .Wonen .hanteert .de .basisversie .van .het .Handboek .modelmatig .waarderen .marktwaarde .voor .de .daeb .en .niet-daeb .woongelegenheden . .De .full .versie .van .het .Handboek .modelmatig .waarderen .marktwaarde .wordt .toegepast .voor .het .bedrijfsmatig, .maatschap-pelijk .onroerend .goed .en .intramuraal .zorgvastgoed .omdat .de .huursom .van .dit .vastgoed .meer .bedraagt .dan .5% .van .de .totale .huursom . .De .marktwaarde .o .b .v . .de .full .versie .van .het .Handboek .modelmatig .waarderen .marktwaarde .komt .tot .stand .door .externe .taxatie .

WaarderingbijeersteverwerkingBij .de .eerste .verwerking .wordt .vastgoed .in .exploitatie .gewaardeerd .tegen .de .kostprijs .verminderd .met .de .noodzakelijk .geachte .voorziening .voor .verwachte .waardeverminderingen .van .de .investering . .De .kostprijs .omvat .de .verkrijgings- .of .vervaardigingsprijs, .inclusief .transactiekosten .en .verminderd .met .eventuele .investeringssubsidies . .De .verkrijgings- .of .vervaardigingsprijs .wordt .bepaald .als .de .som .van .de .bestede .externe .kosten .en .de .direct .hieraan .toerekenbare .kosten . .

WaarderingnaeersteverwerkingOnroerende .zaken .in .exploitatie .worden .op .grond .van .artikel .35 .lid .2 .van .de .Woningwet .na .de .eerste .verwerking .gewaardeerd .tegen .actuele .waarde . .Op .grond .van .artikel .31 .van .het .Besluit .toegelaten .instellingen .volkshuisvesting .2015 .vindt .de .waardering .plaats .tegen .de .marktwaarde, .die .overeenkomstig . .artikel .14 .van .de .Regeling .toegelaten .instellingen .volkshuisvesting .2015 .plaatsvindt .conform .de .methodiek .die .is .opgenomen .in .bijlage .2 .van .de .Regeling .toegelaten .instellingen .volkshuisvesting .2015 .‘Handboek .modelmatig .waarderen .marktwaarde’ . .Arcade .hanteert .voor .het .merendeel .van .haar .onroerende .zaken .in .exploitatie .de .basisversie .van .het .Handboek .modelmatig .waarderen .marktwaarde . .In .de .basisversie .wordt .de .waardering .van .het .vastgoed .op .portefeuilleniveau .en .de .daaraan .gerelateerde .herwaarderingsreserve .modelmatig .bepaald . .Bij .deze .waardering .is .geen .taxateur .betrokken . .Als .gevolg .hiervan .bestaat .het .risico .dat .de .modelmatig .bepaalde .actuele .waarde .van .het .vastgoed .afwijkt .van .de .actuele .waarde .die .met .betrokkenheid .van .een .taxateur .tot .stand .zou .zijn .gekomen .

Na .eerste .verwerking .wordt .een .waardevermindering .of .– .vermeerdering .van .de .kostprijs .als .gevolg .van .de .waardering .tegen .actuele .waarde .bepaald .op .complexniveau . .De .waardevermindering .of .- .vermeerdering .wordt .in .het .resultaat .verantwoord .als .‘Niet-gerealiseerde .waardeveran-deringen .vastgoedbeleggingen’ .

ComplexindelingOm .de .marktwaardewaardering .van .het .vastgoed .in .exploitatie .te .bepalen, .zijn .alle .verhuureenheden .opgedeeld .in .waarderingscomplexen . .Een .waarderingscomplex .is .een .samenstel .van .verhuureenheden .dat .in .principe .bestaat .uit .vergelijkbare .verhuureenheden .voor .wat .betreft .type .vastgoed, .bouwperiode .en .locatie, .en .dat .als .één .geheel .in .verhuurde .staat .aan .een .derde .partij .kan .worden .verkocht . .Alle .verhuureenheden .maken .deel .uit .van .een .waarderingscomplex .of .zijn .een .afzonderlijk .waarderingscomplex . .

Basis variant (marktwaarde in verhuurde staat)

Doorexploiteer-enuitpondscenarioDe .geschatte .toekomstige .kasstromen .worden .bepaald .op .basis .van .de .discounted .cash .flow .(‘DCF’) .methode . .Voor .woon- .en .parkeergele-genheden .vindt .de .bepaling .van .de .toekomstige .inkomende .en .uitgaande .kasstromen .plaats .aan .de .hand .van .enerzijds .het .doorexploiteer-scenario .en .anderzijds .het .uitpondscenario, .mede .op .basis .van .artikel .31 .van .het .Besluit .Toegelaten .Instellingen .Volkshuisvesting .(BTIV) . .De .marktwaarde .in .verhuurde .staat .is .op .waarderingscomplexniveau .bepaald .op .basis .van .de .hoogste .waardering .van .het .doorexploiteer- .of .uitpondscenario, .beide .berekend .op .basis .van .de .contante .waarde .van .inkomende .en .uitgaande .kasstromen . .

90

Het .doorexploiteerscenario .veronderstelt .dat .verhuureenheden .worden .doorverhuurd, .waarbij .elk .jaar .bij .een .deel .van .de .verhuureenheden .de .huurder .verhuist . .Bij .de .leegkomende .verhuureenheden .wordt .verondersteld .dat .die .eenheid .opnieuw .wordt .verhuurd, .waarbij .de .huur .na .mutatie .wordt .aangepast .naar .de .potentiële .huur .op .basis .van .de .markthuur .of .de .maximale .huur .op .basis .van .het .woningwaarderingstelsel . .Aan .het .einde .van .een .15-jarige .DCF-periode .wordt .een .eindwaarde .opgenomen . .De .kasstromen .in .de .15-jarige .DCF-periode .en .deze .eindwaarde .worden .vervolgens .contant .gemaakt .naar .balansdatum .en .opgeteld . .De .eindwaarde .wordt .bepaald .op .basis .van .de .veronderstelling .van .door . . . .-exploiteren .met .een .voortdurende .looptijd, .waarbij .de .afzonderlijke .kasstromen .zich .ontwikkelen .met .de .eigen .groeivoet . .Instandhoudingsonderhoud .wordt .vanaf .het .16e .jaar .met .100% .verhoogd, .teneinde .renovatie .te .adresseren . .Voor .bedrijfsmatig .en .maatschap-pelijk .vastgoed, .parkeergelegenheden .en .intramuraal .zorgvastgoed .is .alleen .het .doorexploiteerscenario .van .toepassing . .

Het .uitpondscenario .veronderstelt .dat .verhuureenheden .bij .mutatie .leeg .complexmatig .worden .verkocht . .In .tegenstelling .tot .het .doorexploiteer-scenario .wordt .de .huur .voor .deze .verhuureenheden .niet .aangepast, .maar .wordt .daarvoor .in .de .plaats .de .verwachte .verkoopkasstroom .opgenomen . .Aan .het .einde .van .een .15-jarige .DCF-periode .wordt .een .eindwaarde .van .de .nog .niet .verkochte .verhuureenheden .opgenomen . .De .kasstromen .in .de .15-jarige .DCF-periode .en .deze .eindwaarde .worden .vervolgens .contant .gemaakt .naar .balansdatum .en .opgeteld . .De .eindwaarde .wordt .bepaald .op .het .verder .uitponden .van .de .aan .het .eind .van .het .15e .jaar .nog .niet .verkochte .woongelegenheden, .waarbij .de .mutatiekans .wordt .gehalveerd .ten .opzichte .van .de .mutatiekans .in .het .doorexploiteerscenario . .

MacroeconomischeparametersOm .de .te .verwachten .kasstromen .in .de .DCF-berekening .te .bepalen, .wordt .gebruik .gemaakt .van .de .volgende .macro-economische .parameters:

Macro economische parameters 2019 2020 2021 2022 2023 e.v..Prijsinflatie 2,60% 1,30% 1,50% 1,80% 2,00%Loonstijging 2,50% 2,50% 2,50% 2,50% 2,50%Bouwkostenstijging 4,40% 3,50% 2,50% 2,50% 2,50%Leegwaardestijging ‘s-Gravenhage 9,20% 5,60% 2,00% 2,00% 2,00%Leegwaardestijging Zuid-Holland * 7,00% 4,50% 2,00% 2,00% 2,00%* Dit betreft de leegwaardestijging die moet worden toegepast voor het Westlands bezit.

LeegwaardeDe .leegwaarde .is .de .geschatte .verkoopprijs .op .basis .van .de .kosten .koper, .vrij .van .verhuur .en .overige .lasten . .De .leegwaarde .wordt .als .opbrengst .in .het .uitpondscenario .opgenomen, .zodra .de .mogelijkheid .tot .verkoop .van .een .verhuureenheid .zich .voordoet . .De .leegwaarde .wordt .gelijk .gesteld .aan .de .geïndexeerde .WOZ .waarde, .aangenomen .dat .de .beschikbare .WOZ .beschikking .in .2019 .is .afgegeven .en .daarmee .betrekking .heeft .op .de .waardpeildatum .van .1 .januari .2018 . .De .WOZ .waarde .van .de .WOZ .beschikking .dient .dan .te .worden .geïndexeerd .met .de .leegwaardestijging .van .2018 .en .2019 .om .en .leegwaarde .te .krijgen .met .peildatum .31 .december .2019 .

MarkthuurDe .markthuur .is .de .(kale) .huurprijs .per .maand .van .een .verhuureenheid .die, .uitgaande .van .optimale .marketing .en .verhuur, .kan .worden .gerealiseerd .op .waarde .peildatum .31 .december .2019 . .In .het .doorexploitatie .scenario .wordt .de .markthuur .gebuikt .voor .het .bepalen .van .de .nieuwe .huur .nadat .een .woning .is .gemuteerd . .In .het .uitpondscenario .speelt .de .markthuur .een .rol .als .sprake .is .van .juridische .beklemming .en .de .woning .niet .kan .worden .verkocht .en .sprake .moet .zijn .van .wederverhuur . .In .dat .geval .is .de .markthuur .van .belang .bij .het .bepalen .van .de .nieuwe .huur .na .mutatie . .Voorts .dient .bij .leegstand .ook .de .markthuur .genomen .te .worden, .in .plaats .van .de .contracthuur .

De .parameters .voor .de .markthuur .voor .EGW .en .MGW .per .vierkante .meter .gebruikersoppervlak .is .bepaald .op .basis .van .een .regressie .analyse .van .de .in .het .validatieonderzoek .over .2018 .opgenomen .full .waarderingen . .De .volgende .kenmerken .zijn .de .onafhankelijke .variabelen .die .de .markthuur .per .maand .per .eenheid .bepalen:

.– Gebruikersoppervlakte .– De .WOZ-waarde .op .peildatum .1 .januari .2018 .– Bouwjaar .ingedeeld .in .7 .klassen: .< .1920, .1920-1940, .1940-1960, .1960-1975, .1975-1990, .1990-2005 .en . 2005 . .– Woningtype .ingedeeld .in .twee .typen .(EGW .en .MGW) .– Regio .ingedeeld .in .40 .Corop-gebieden .plus .de .vier .grote .steden

91


Voor .studenteenheden .en .extramurale .zorgeenheden .wordt .als .markthuur .gelijk .gesteld .aan .de .maximale .huur .volgens .het .woningwaarderings-stelsel . .De .markthuur .van .BOG/MOG/ZOG .is .gebaseerd .op .een .prijs .per .jaar .in .m2 .VVO .gebaseerd .op .gegevens .uit .de .markt .voor .vergelijkbare .objecten . .De .markthuur .van .parkeervoorzieningen .wordt .gelijk .gesteld .aan .de .actuele .contracthuur .

MutatiekansBij .de .hoogte .van .de .mutatiekans .wordt .onderscheid .gemaakt .tussen .de .mutatiekans .in .het .doorexploiteerscenario .en .het .uitpondscenario . .De .mutatiekans .in .het .doorexploiteerscenario .is .gelijk .aan .de .gemiddelde .mutatiekans .van .de .desbetreffende .verhuureenheden .over .de .afgelopen .5 .jaar .(2015-2019) . .Het .betreft .het .aantal .vrijgekomen .woningen .door .reguliere .opzegging .binnen .het .waarderingscomplex . .Bij .opzegging .door .sloop, .verkoop, .splitsing .of .samenvoeging .is .geen .sprake .van .reguliere .omstandigheden . .De .mutatiekans .is .het .totaal .aantal .reguliere .mutaties .gedurende .de .vijf .jaars .periode .gedeeld .door .de .som .van .de .jaarlijkse .ultimo .standen .van .het .aantal .verhuureenheden .

De .mutatiekans .in .het .uitpondscenario .kan .per .prognosejaar .variëren, .waarbij .de .mutatiekans .voor .doorexploiteren .de .basis .vormt .voor .de .hoogte .van .de .mutatiekans .bij .uitponden . .De .opslagen .in .het .uitpondscenario .zijn .ontleend .aan .waarderingsgegevens .van .toegelaten .instel-lingen, .die .op .marktwaarde .hebben .gewaardeerd . .De .volgende .opslagen .zijn .van .toepassing:

.– Indien .in .jaar .1 .sprake .is .van .een .niet-aangebroken .complex, .dan .geldt .een .opslag .van .2,0% .op .de .mutatiekans .voor .doorexploiteren . .Indien .er .wel .al .is .uitgepond .wordt .de .mutatiekans .voor .doorexploiteren .gevolgd .

.– In .jaar .2 .tot .en .met .5 .wordt .de .mutatiekans .voor .exploiteren .gevolgd .zonder .opslag . .– In .jaar .6 .tot .en .met .15 .geldt .dat .de .hoogte .van .de .mutatiekans .wordt .verlaagd .naar .70% .van .de .mutatiekans .die .wordt .gehanteerd .in .het .

doorexploitatiescenario .

In .2017 .is .in .de .BTIV .artikelen .22 .t/m .27 . .een .aanpassing .aangebracht .door .een .uitpondbeperking .van .zeven .jaar .op .te .nemen .voor .complexen .met .blijvend .gereguleerde .woningen .met .maximaal .144 .WWS-punten .en .alle .gemengd .gereguleerde .complexen .(complexen .waarbij .meer .dan .10% .van .de .woningen .maximaal .144 .WWS-punten .hebben) . .In .jaar .8 .geldt .de .mutatiekans .doorexploiteren .verhoogd .met .2,0% .opslag . .In .jaar .9 .tot .en .met .12 .wordt .de .mutatiekans .voor .exploiteren .gevolgd .zonder .opslag . .Vanaf .jaar .13 .wordt .gerekend .met .70% .van .de .mutatiekans .doorexploiteren .en .vanaf .jaar .16 .met .50% .van .de .mutatiekans .doorexploiteren .

Voor alle woningtypen geldt een minimale en maximale mutatiekans

Minimale mutatiekans bij zowel doorexploiteren als uitponden 2%Maximale mutatiekans voor EGW, MGW en extramurale zorgeenheid 50%Maximale mutatie voor studenteneenheid 100%

Instandhoudingsonderhoud Het .instandhoudingsonderhoud .is .het .onderhoud .dat .gedurende .de .15-jarige .DCF-periode .nodig .is .om .een .verhuurbare .eenheid .in .dezelfde .technische .en .bouwkundige .staat .te .houden, .als .waarin .het .zich .op .waardepeildatum .bevindt . .Uitgangspunt .is .dat .er .geen .sprake .is .van .achterstallig .onderhoud . .

Vanaf .handboek .2019 .geldt: .– Dat .er .een .verschil .is .gemaakt .tussen .normen .voor .instandhoudingsonderhoud .in .het .doorexploiteerscenario .en .normen .in .het .uitpondscenario . .– Dat .mutatieonderhoud .in .de .normen .voor .instandhoudingsonderhoud .is .opgenomen . .Daarmee .vervalt .de .afzonderlijke .kasstroom .mutatie-

onderhoud . .– Dat .bij .het .berekenen .van .de .eindwaarde .in .het .doorexploitatiescenario .geen .verouderingsopslag .wordt .gebruikt . .De .verouderingsopslag .houdt .

in .dat .de .kasstroom .voor .instandhoudingsonderhoud .vanaf .het .16e .jaar .met .100% .werd .verhoogd .– Dat .bij .het .berekenen .van .de .eindwaarde .in .het .uitpondscenario .wel .wordt .gerekend .met .een .verouderingsopslag .van .100% .

92

Doorexploiteerscenario

Instandhoudingsonderhoud naar type en bouwjaar

o.b.v. oppervlakteklasse 60-80 m2 < 1940 1940-1960 1960 - 1975 1975-1990 1990-2005 ≥ 2005EGW 1.444 1.403 1.382 1.362 1.360 1.336MGW 1.194 1.221 1.271 1.273 1.324 1.314 Studenteneenheid zelfstandig 1.255 1.231 1.239 1.295 1.368 1.355Extramurale zorgeenheid 1.183 1.222 1.238 1.316 1.476 1.466

Uitpondscenario

Instandhoudingsonderhoud naar type en bouwjaar

o.b.v. oppervlakteklasse 60-80 m2 < 1940 1940-1960 1960 - 1975 1975-1990 1990-2005 ≥ 2005EGW 674 639 579 528 488 510MGW 468 514 496 472 520 539Studenteneenheid zelfstandig 638 607 567 559 567 592Extramurale zorgeenheid 471 535 506 522 638 658

Afhankelijk .van .de .afwijking .van .het .oppervlakte .ten .opzichte .van .de .oppervlakteklasse .60-80m2 .in .bouwjaarklasse .1975-1990 .is .sprake .van .een .af- .of .opslag .van .voorgenoemde .bedragen .

Instandhoudingsonderhoud van niet-woongelegenheden is als volgt ingerekend

BOG per m2 bvo 5,60 MOG per m2 bvo 6,80 ZOG per m2 bvo 9,00 Parkeerplaats 52 Garagebox 173

Mutatieonderhoud Onder .het .mutatieonderhoud .worden .de .kosten .verstaan .die .de .verhuurder .in .het .kader .van .de .beëindiging .van .de .huurovereenkomst .met .de .zittende .huurder .moet .maken .om .het .verhuurcontract .tegen .het .geldende .marktwaardeniveau .opnieuw .te .kunnen .afsluiten . .Het .gaat .daarbij .om .maatregelen .in .het .kader .van .instandhoudingsonderhoud, .die .zich .voordoen .als .direct .gevolg .van .de .mutatie . .

Mutatieonderhoud naar type

BOG € 9,40 per m2 BVO exclusief BTWMOG € 11,40 per m2 BVO inclusief BTWZOG € 11,40 per m2 BVO inclusief BTW

Voor .BOG, .MOG .en .ZOG .worden .marketingkosten .ingerekend . .Onder .de .kosten .voor .marketing .worden .de .kosten .verstaan .die .de .verhuurder .in .het .kader .van .de .marketing .moet .maken .om .opnieuw .een .verhuurcontract .af .te .sluiten . .Het .gaat .daarbij .om .de .kosten .die .de .eigen .organisatie .van .de .verhuurder .zal .moeten .maken .en .daarnaast .om .de .kosten .van .de .makelaar .die .de .verhuurder .zal .inschakelen . .Voor .marketing .wordt .15% .van .de .marktjaarhuur .ingerekend .

93


Beheerkosten Beheerkosten .zijn .kosten .die .worden .gemaakt .voor .het .beheer .van .de .verhuureenheid . .Het .gaat .hierbij .om .de .kosten .gemaakt .voor .de .verhuur .en .marketing .van .de .verhuureenheden . .De .niet-object .gebonden .kosten, .maatschappelijke .beheerkosten, .taxatiekosten .en .accountantskosten .worden .niet .gerekend .tot .beheerkosten . .De .hoogte .van .de .beheerkosten .is .afhankelijk .van .het .type .verhuureenheid .

Beheerkosten naar type

EGW 447 MGW 439Studenteneenheid 413 Extramurale zorgeenheid 405BOG 3,0% van de markthuur MOG 2,0% van de markthuur ZOG 2,5% van de markthuur Parkeerplaats € 27,00 per jaarGaragebox € 38,00 per jaar

Belastingen en verzekeringen naar type

OZB Belastingen en verzekeringen en overige zakelijke lastenWoongelegenheden COELO Gemeentelijke tarieven 2019 0,09% van de WOZ waardeBOG/MOG COELO Gemeentelijke tarieven 2019 0,13% van de WOZ waardeZOG - 0,36% van de WOZ waardeParkeervoorziening - 0,24% van de WOZ waarde

Verhuurderheffing

Tarief WOZ waarde2020 en 2021 0,562%2022 0,563%2023 0,537%2024-2036 0,538%2037 e.v. 0,537%

Huurstijging boven inflatie

Zelfstandige eenheden Onzelfstandige eenheden2020 1,00% 0,00%2021 1,20% 0,00%2022 1,30% 0,00%2023 e.v. 0,50% 0,00%

HuurdervingoninbaarDat .deel .van .de .huur .wat .naar .verwachting .wegens .wanbetaling .of .anderszins .niet .te .incasseren .is, .uitgedrukt .in .een .percentage .van .de .contracthuur . .Om .een .inschatting .van .de .huurderving .te .kunnen .maken, .wordt .verondersteld .dat .een .vast .percentage .van .1,0% .van .de .huursom .over .de .gehele .15-jarige .DCF-periode .wordt .opgenomen . .

94

AanvangsleegstandbijdoorexploiterenIndien .sprake .is .van .een .aanvangsleegstand .bij .zowel .woningen .als .niet-woningen, .dan .moet .in .de .basisversie .gerekend .worden .met .een .periode .gelijk .aan .de .modelparameter .mutatieleegstand .(in .maanden) .en .met .huurderving .die .het .resultaat .is .van .deze .leegstand .

Mutatieleegstand per type

Woongelegenheden regulier 0 maandenWoongelegenheden geliberaliseerd 3 maandenBOG/MOG/ZOG 6 maandenParkeervoorzieningen 6 maanden

DisconteringsvoetDe .disconteringsvoet .is .de .marktconforme .rendementseis .waartegen .de .verwachte .toekomstige .inkomsten .en .kosten .contant .worden .gemaakt . .Voor .woongelegenheden .van .het .type .EGW .en .MGW .wordt .de .disconteringsvoet .bepaald .op .basis .van .een .aantal .eigenschappen .van .de .verhuur-eenheid . .Bij .de .eigenschappen .horen .parameters .die .bepaald .zijn .ten .eerste .op .basis .van .de .door .taxateurs .toegepaste .discontovoeten .full .waarderingen .in .de .dataset .van .het .validatieonderzoek .2018 .en .ten .tweede .door .effectstudies .en .back .testing .waarbij .de .uitkomsten .uit .de .analyse .van .de .dataset .afgezet .worden .tegen .een .aanvaardbare .en .verklaarbare .waardeontwikkeling . .De .hoogte .van .de .disconteringsvoet .is .afhankelijk .van .de .volgende .kenmerken .van .de .woning:

.– het .bouwjaar .verdeeld .in .zeven .klassen: .< .1920, .1920-1940, .1940-1960, .1960-1975, .1975-1990, .1990-2005 .en . 2005 . .– het .type .verhuureenheid .verdeeld .in .twee .klassen; .EGW .en .MGW .– het .Corop-gebied .plus .de .vier .grote .gemeenten .waarin .de .verhuureenheid .gelegen .is . . .– het .Corop-gebied .plus .de .vier .grote .gemeenten .voor .het .weerspiegelen .van .de .disconteringsvoet .in .2019 .– het .scenario .doorexploiteren .of .uitponden .voor .de .waardering .in .twee .klassen .– het .feit .of .een .verhuureenheid .gelegen .is .in .een .krimp- .en/of .aardbevingsgebied .

Voor .de .disconteringsvoet .voor .studenten .en .extramurale .zorgeenheden .geldt .dat .alleen .wordt .gewerkt .met .een .doorexploitatiescenario . .De .disconteringsvoet .wordt .opgebouwd .uit .de .volgende .drie .onderdelen:

.– de .risicovrije .rentevoet .– de .vastgoedsector .specifieke .opslag .– de .opslag .voor . .het .markt- .en .objectrisico

Disconteringsvoet

Gemiddeld toegepaste disconteringsvoet EGW en MGW in door-exploiteren scenario 5,96%Gemiddeld toegepaste disconteringsvoet EGW en MGW woningen in uitpondscenario 6,06%

De hoogte van de risicovrije rentevoet wordt bepaald aan de hand van het 24-maands historisch gemiddelde van 10-jaar EURO area yield curve gebaseerd op triple AAA rated staatsobligaties zoals gepubliceerd door de ECB. De vastgoedsectoropslag is een vastgoedsector gebonden risico-opslag, welke dient ter compensatie voor het extra risico dat wordt gelopen voor het investeren in vastgoed, ten opzichte van de risicovrije rente. Het percentage voor de vastgoedsector specifieke opslag is ontleend aan de waarderingsgegevens van toegelaten instellingen.Risicovrije rentevoet 0,26%Vastgoedsector specifieke opslag 5,70%Opslag objecten marktrisico Afhankelijk van type verhuureenheid,

bouwjaar en regio (onderscheiden naar waarderingsmodel)

95


De disconteringsvoet van de afzonderlijke verhuureenheden wordt afgeleid van het “referentieobject”. De totale disconteringsvoet van het “referentieobject” bedraagt 5,98%.Gemiddeld toegepaste disconteringsvoet studenten - en extramurale zorgeenheden in door-exploiteren scenario 6,3%

De disconteringsvoet van BOG, MOG en ZOG wordt bepaald aan de hand van dezelfde systematiek als bij de studenten en extramurale zorgeenheden en leidt tot de volgende opbouw.

Risicovrije rentevoet 0,26%Vastgoedsector specifieke opslag 5,70%Opslag objecten marktrisico Afhankelijk van type verhuurcontract,

bouwjaar en regio (onderscheiden naar waarderingsmodel)

De disconteringsvoet van de afzonderlijke verhuureenheden wordt afgeleid van het “referentieobject”. De totale disconteringsvoet van het “referentieobject” bedraagt 8,46%.Gemiddeld toegepaste disconteringsvoet BOG/MOG/ZOG in door-exploiteren scenario 6,69%

De disconteringsvoet van parkeerplaatsen en garageboxen wordt bepaald aan de hand van dezelfde systematiek als bij de studenten en extramurale zorgeenheden en leidt tot de volgende opbouw.

Risicovrije rentevoet 0,26%Vastgoedsector specifieke opslag 5,70%Opslag objecten marktrisico Afhankelijk van type verhuurcontract

en regio (onderscheiden naar waarderingsmodel)

De disconteringsvoet van de afzonderlijke verhuureenheden wordt afgeleid van de referentieobjecten. De totale disconteringsvoet van de referentieobjecten bedraagt 6,28%.Gemiddeld toegepaste disconteringsvoet parkeerplaatsen en garageboxen in door-exploiteren scenario 6,33%

EindwaardeDe .eindwaarde .is .de .marktwaarde .van .het .waarderingscomplex .aan .het .einde .van .het .15e .jaar . .Deze .waarde .is .gelijk .aan .de .contante .waarde .van .de .verwachte .kasstromen .die .vanaf .het .16e .exploitatiejaar .worden .verwacht . .Deze .eindwaarde .wordt .vervolgens .contant .gemaakt .met .de .gehanteerde .disconteringsvoet .naar .de .waarde .peildatum .en .is .zo .onderdeel .van .de .marktwaarde . .De .berekening .van .eindwaarde .van .woongelegenheden .verschilt .in .het .doorexploitatiescenario .ten .opzichte .van .het .uitpondscenario . .Voor .BOG/MOG/ZOG .en .parkeervoorzieningen .geldt .dat .er .geen .sprake .is .van .een .uitpondscenario .

De .berekening .van .de .eindwaarde .van .BOG/MOG/ZOG .is .gelijk . .als .voor .woongelegenheden .met .uitzondering .van .huurkasstroom .en .kosten .die .rechtstreeks .met .de .huurmutaties .verband .houden . .De .uitzonderingen .zijn .als .volgt:

.– er .wordt .een .contante .waarde .berekend .van .de .kasstromen .voor .de .resterende .contractduur .voor .het .contract .dat .primo .jaar .16 .actief .is . .Wanneer .de .contractduur .onbekend .is, .is .de .resterende .contractduur .gelijk .aan .de .standaard .contactduur .van .5 .jaar . .

.– voor .de .periode .na .afloop .van .dit .contract .wordt .gerekend .met .een .huur .die .90% .is .van .het .maximum .van .de .geïndexeerde .huur .in .jaar .15 .en .de .markthuur . .De .afslag .van .10% .is .een .ingeschatte .afslag .voor .leegstand- .en .mutatiekosten .die .niet .apart .contant .worden .gemaakt . .

.– de .verouderingskosten .bedragen .100% .van .de .onderhoudskosten .in .jaar .15

Bij .de .berekening .van .de .eindwaarde .in .het .doorexploitatiescenario .wordt .vanaf .het .16e .jaar .wederom .veronderstelt .dat .sprake .is .van .doorex-ploiteren .met .een .voortdurende .looptijd . .Alle .afzonderlijke .kasstromen .ontwikkelen .zich .met .de .eigen .groeivoet .en .er .wordt .ook .verhuurderheffing .ingerekend .voor .de .blijvend .gereguleerde .huurwoningen . .Vanaf .2019 .is .de .verouderingsopslag .voor .het .instandhoudingsonderhoud .vervallen . .De .eindwaarde .op .het .einde .van .het .15e .jaar .is .gelijk .aan .al .deze .kasstromen .contant .gemaakt .met .de .gehanteerde .disconteringsvoet .

96

De .eindwaarde .in .het .uitpondscenario .is .gebaseerd .op .het .verder .uitponden .van .de, .aan .het .eind .van .het .15e .jaar, .nog .niet .verkochte .woon .- .gelegenheden . .Hierbij .wordt .de .mutatiekans .met .50% .gehalveerd .ten .opzichte .van .de .mutatiekans .die .wordt .gehanteerd .in .het .door . .-exploitatiescenario . .De .kasstromen .van .de .dan .nog .verhuurde .woongelegenheden .verlopen .zoals .in .het .doorexploitatiescenario, .inclusief .de .verhuurder . .heffing .voor .zover .van .toepassing . .In .het .uitponsscenario .wordt .wel .rekening .gerekend .met .een .verouderingsopslag .van .100% .voor .instandhoudingsonderhoud . .De .eindwaarde .op .het .einde .van .het .15e .jaar .is .dan .weer .gelijk .aan .al .deze .kasstromen .contant .gemaakt .met .de .gehanteerde .disconteringsvoet .

SplitsingskostenSplitsingskosten .zijn .de .kosten .die .moeten .worden .gemaakt .om .een .complex .dat .nu .als .een .geheel .staat .geregistreerd .in .kadaster .te .splitsen . .Hierdoor .kan .het .complex .vervolgens .per .verhuureenheid .worden .verkocht . .De .splitsingskosten .worden .verdeeld .in .juridische .en .technische .splitsingskosten . .De .juridische .kosten .betreffen .vergoedingen .die .voortkomen .uit .de .splitsingsverordening .van .gemeenten .en .daarbij .gaat .het .om .notaris- .en .kadasterkosten . .Voor .juridische .kosten .wordt .een .bedrag .van .€ .531 .per .verhuureenheid .aangehouden .

Technische .splitsingskosten .zijn .kosten .die .worden .gemaakt .ten .behoeve .van .de .nadere .voorwaarden .die .voortvloeien .uit .de .afgegeven .splitsings-vergunning .door .de .gemeente . .Het .gaat .hierbij .niet .om .onderhoudskosten, .maar .om .aanvullende .eisen .die .in .het .kader .van .de .splitsing .dienen .te .worden .gerealiseerd . .In .de .modelmatige .bepaling .van .de .marktwaarde .worden .geen .technische .splitsingskosten .ingerekend .

VerkoopkostenDe .verkoopkosten .zijn .de .kosten .die .worden .gemaakt .voor .de .verkoop .van .de .verhuureenheden .in .het .uitpondscenario . .Onder .deze .kosten .vallen .makelaarskosten .en, .indien .aanwezig, .eventuele .andere .handelingskosten . .Onderhoudskosten .die .worden .gemaakt .om .een .woning .gereed .te .maken .voor .verkoop .en .de .overdrachtsbelasting .vallen .niet .onder .de .verkoopkosten . .De .verkoopkosten .van .de .woongelegenheden .wordt .gerekend .tegen .1,4% .van .de .leegwaarde, .inclusief .21% .btw . .De .verkoopkosten .voor .de .parkeervoorzieningen .bedraagt .€ .531 .per .verhuureenheid .inclusief .21% .btw . .

OverdrachtskostenDe .overdrachtskosten .zijn .de .overdrachtsbelasting .en .de .overige .kosten, .bestaande .uit .de .notaris- .en .de .registratiekosten .bij .verkoop .van .het .waarde-ringscomplex .in .verhuurde .staat . .De .overdrachtskosten .worden .weergegeven .als .een .percentage .van .de .berekende .waarde .van .de .verhuureenheid . .De .overdrachtskosten .zijn .ook .van .toepassing .op .de .eindwaarde . .De .overdrachtskosten .zijn .als .volgt .per .type .verhuureenheid .gespecificeerd:

Overdrachtskosten

Woongelegenheden 3%BOG/MOG/ZOG 7%Parkeervoorzieningen 7%

ErfpachtArcade . .heeft . .voor .enkele .objecten .te .maken .met .afgekochte .erfpacht .(Den .Haag) . .Hierbij .gaat .het .alleen .om .een .jaarlijks .klein .bedrag .voor .administratiekosten . .Er .wordt . .geen .rekening .gehouden .met .erfpacht . .

Full variant (marktwaarde in verhuurde staat)Voor .2016 .is .het .gehele .BOG/MOG .en .intramuraal .zorgvastgoed .volledig .getaxeerd . .Na .2016 .wordt .jaarlijks .wordt .1/3 .deel .van .het .vastgoed .in .exploitatie .getaxeerd .door .een .onafhankelijke .en .ter .zake .deskundige .externe .taxateur, .ingeschreven .bij .het .Nederlands .Register .Vastgoed .Taxateurs .(NRVT .– .www .nrvt .nl) . .Dit .betekent .dat .elk .derde .deel .van .het .vastgoed .in .exploitatie .minimaal .eens .per .drie .jaar .opnieuw .wordt .getaxeerd . .Het .overige .2/3 .deel .van .het .bezit .wordt .getaxeerd .door .de .externe .taxateur .op .basis .van .een .markttechnische .update .

Schattingen MarktwaardeBij .het .bepalen .van .de .marktwaarde .in .verhuurde .staat .is .gebruik .gemaakt .van .meerdere .macro .economische .parameters .en/of .schattingen . .(toekomstige) .Aanpassingen .van .deze .parameters .en/of .schattingen .kunnen .van .significante .invloed .zijn .op .de .waardering .tegen .marktwaarde .in .verhuurde .staat . .De .belangrijke .parameters .en .vrijheidsgraden .die .zijn .toegepast .voor .de .waardering .van .het .BOG, .MOG .en .intramurale .zorgvastgoed .zijn .hieronder .toegelicht:

97


Belangrijkste parameters BOG/MOG en intramuraal zorgvastgoed

Huurverhoging - jaar 1 2,60% - jaar 2 1,30% - jaar 3 1,50% - jaar 4 1,80% - jaar 5 e.v. 2,00%Onderhoud variërend van/tot € 3,89 - € 8,76 per m2 bvoBeheerkosten variërend van/tot 2,0% - 3,0% van de markthuurBelastingen en verzekeringen variërend van/tot 0,13% - 0,36% van de WOZ waardeMutatieleegstand bij herziening 6 maandenExit yield variërend van/tot 7,05% - 9,30%Disconteringsvoet variërend van/tot 5,64% - 8,09%Gemiddelde toegepaste disconteringsvoet 6,00%Opslag risicovrije rentevoet variërend van/tot 0,44%Object specifieke opslag discontovoet 5,26%

UitgavennaeersteverwerkingUitgaven .na .eerste .verwerking .die .voldoen .aan .de .algemene .activeringscriteria .worden .geactiveerd .tegen .kostprijs .en .vervolgens .getoetst .aan .het .verschil .in .marktwaarde .van .het .complex .vóór .en .na .deze .uitgaven . .Het .marktwaardeverschil .wordt .in .het .actief .verwerkt .als .een .waarde-vermindering .of .- .vermeerdering .en .in .het .resultaat .verantwoord .als .‘Niet-gerealiseerde .waardeveranderingen .vastgoedportefeuille’ .

HerwaarderingJaarlijks .wordt .op .balansdatum .de .actuele .waarde .van .het .vastgoed .in .exploitatie .opnieuw .bepaald . .Ongerealiseerde .winsten .of .verliezen .ontstaan .door .een .wijziging .in .de .actuele .waarde .worden .verantwoord .in .de .winst-en-verliesrekening . .Wanneer .op .complexniveau .de .actuele .waarde .de .boekwaarde .op .basis .van .de .verkrijgings- .of .vervaardigingsprijs .(kostprijs) .overtreft, .wordt .een .herwaarderingsreserve .gevormd .die .wordt .toegelicht .bij .het .eigen .vermogen . .De .boekwaarde .op .basis .van .de .verkrijgings- .of .vervaardigingsprijs .betreft .de .initiële .verkrijgings- .of .vervaardigingsprijs .

VastgoedinontwikkelingbestemdvooreigenexploitatieVastgoed .in .ontwikkeling .bestemd .voor .eigen .exploitatie .wordt .bij .eerste .verwerking .gewaardeerd .tegen .verkrijgings- .of .vervaardigingsprijs .verminderd .met, .indien .van .toepassing, .een .voorziening .voor .het .verwachte .onrendabele .deel .van .de .investering . .De .vorming .van .de .voorziening .onrendabele .investeringen .wordt .in .de .resultatenrekening .verantwoord .onder .‘Overige .waardeveranderingen .vastgoedportefeuille’ . .Activering .vindt .plaats .zodra .interne .formalisering .en .externe .communicatie .ter .zake .het .project .heeft .plaatsgevonden . .De .door .de .projectmanagers .aan .het .project .bestede .manuren .worden .op .het .project .geactiveerd .tegen .de .werkelijke .salariskosten .en .het .werkgeversdeel .voor .sociale .lasten .en .pensioenen, .verhoogd .met .een .overhead .voor .indirect .toerekenbare .kosten . .Bouwrente .vormt .geen .onderdeel .van .de .vervaardigingsprijs . .

OnroerendezakenverkochtondervoorwaardenOnroerende .zaken .verkocht .onder .voorwaarden .die .zijn .gekwalificeerd .als .een .financieringstransactie .worden .gewaardeerd .op .basis .van .actuele .waarde . .De .actuele .waarde .wordt .vastgesteld .aan .de .hand .van .courante .prijzen .op .een .actieve .markt .voor .gelijksoortige .onroerende .zaken .op .dezelfde .locatie .en .in .dezelfde .staat .

Winsten .of .verliezen .ontstaan .door .een .wijziging .in .de .actuele .waarde .van .onroerende .zaken .verkocht .onder .voorwaarden .worden .verantwoord .in .de .winst-en-verliesrekening .in .de .periode .waarin .de .wijziging .zich .voordoet, .onder .de .categorie .“Niet-gerealiseerde .waardeveranderingen .vastgoedportefeuille .verkocht .onder .voorwaarden” . .Daarnaast .wordt .ten .laste .van .de .resultaatbestemming .een .herwaarderingsreserve .gevormd . .De .herwaarderingsreserve .betreft .het .ongerealiseerde .positieve .verschil .tussen .de .actuele .waarde .en .de .historische .kostprijs .

98

Materiële vaste activa

OnroerendeenroerendezakentendienstevandeexploitatieDe .onroerende .en .roerende .zaken .ten .dienste .van .de .exploitatie .worden .gewaardeerd .tegen .de .kostprijs .(verkrijgingsprijs .of .vervaardigingsprijs), .verminderd .met .cumulatieve .afschrijvingen .en .cumulatieve .bijzondere .waardeverminderingen . .Rente .tijdens .de .bouw .op .vreemd .vermogen .wordt .niet .geactiveerd .

De .afschrijving .is .lineair .en .gebaseerd .op .de .verwachte .gebruiksduur .rekening .houdend .met .de .restwaarde . .Op .grond .wordt .niet .afgeschreven .omdat .dit .component .niet .aan .slijtage .onderhavig .is .

Buitengebruik .gestelde .onroerende .en .roerende .zaken .ten .dienste .van .de .exploitatie .worden .gewaardeerd .tegen .de .kostprijs .dan .wel .de .lagere .opbrengstwaarde . .De .onroerende .en .roerende .zaken .ten .dienste .van .de .exploitatie .worden .niet .langer .in .de .balans .opgenomen .na .vervreemding .of .op .nihil .gewaardeerd .wanneer .geen .toekomstige .prestatie-eenheden .van .het .gebruik .of .de .vervreemding .worden .verwacht .

Financiële vaste activa

LatentiebelastingvorderingVoor .de .waardering .en .verwerking .van .latente .belastingvorderingen .wordt .verwezen .naar .de .afzonderlijke .paragraaf .belastingen .

Voorraden

VastgoedbestemdvoorverkoopDit .betreft .teruggekochte .woningen .uit .hoofde .van .een .terugkoopplicht, .bestemd .voor .verkoop . .De .waardering .van .de .teruggekochte .woningen .met .een .terugkoopplicht .is .op .moment .van .verkrijging .tegen .de .marktwaarde .na .aftrek .van .de .contractuele .korting, .hetgeen .tevens .de .verkrijgingsprijs .is .voor .de .waardering .als .voorraad, .en .na .eerste .verwerking .rekening .houdend .met .de .lagere .opbrengstwaarde .

De .lagere .opbrengstwaarde .is .de .verwachte .verkoopprijs .en .wordt .bepaald .op .basis .van .taxaties .dan .wel .recente .verkooptransacties .van .referentiewoningen .onder .aftrek .van .kosten .voor .verkoop .

Hieronder .is .verder .begrepen .het .vastgoed .in .exploitatie, .gepresenteerd .als .vastgoed .bestemd .voor .verkoop . .Bij .eerste .verwerking .(i .c . .moment .van .herclassificatie) .en .na .eerste .verwerking .is .de .waardering .tegen .de .kostprijs .(verkrijgingsprijs .of .vervaardigingsprijs, .verminderd .met .cumulatieve .bijzondere .waardeverminderingsverliezen .als .gevolg .van .de .lagere .reële .waarde .(i .c . .geschatte .marktwaarde) . .

VastgoedinontwikkelingbestemdvoorverkoopDit .betreft .vastgoed .in .aanbouw .voor .verkoop .dat .nog .niet .verkocht .is .(onderhanden .werk) . .De .waardering .is .tegen .vervaardigingsprijs .en .daaraan .toegerekende .directe .kosten .dan .wel .lagere .opbrengstwaarde . .De .lagere .opbrengstwaarde .is .gebaseerd .op .de .verwachte .verkoopprijs .onder .aftrek .van .nog .te .maken .kosten .voor .voltooiing .en .verkoop .

Vorderingen en overlopende activaDe .vlottende .effecten .worden .bij .de .eerste .verwerking .opgenomen .tegen .reële .waarde .vermeerderd .met .– .behalve .de .tegen .reële .waarde .met .waardeveranderingen .in .de .winst .en .verliesrekening .verwerkte .effecten .– .de .direct .daaraan .toe .te .rekenen .transactiekosten .De .vorderingen .worden .gewaardeerd .tegen .de .nominale .waarde, .onder .aftrek .van .de .noodzakelijk .geachte .voorzieningen .voor .het .risico .van .oninbaarheid . .Deze .voorzieningen .worden .bepaald .op .basis .van .individuele .beoordeling .van .de .vorderingen .

Liquide middelenOnder .liquide .middelen .worden .verstaan .kasmiddelen .en .de .tegoeden .op .bankrekeningen . .Liquide .middelen .worden .gewaardeerd .op .basis .van .nominale .waarde . .Deposito’s .worden .onder .liquide .middelen .opgenomen .indien .zij .in .feite .– .zij .het .eventueel .met .opoffering .van .rentebaten- .ter .onmiddellijke .beschikking .staan . .Liquide .middelen .die .(naar .verwachting) .langer .dan .twaalf .maanden .niet .ter .beschikking .staan, .worden .als .financiële .vaste .activa .gerubriceerd .

99


VoorzieningenEen .voorziening .wordt .gevormd .indien .op .balansdatum .sprake .is .van .een .in .rechte .afdwingbare .of .feitelijke .verplichting .waarvan .het .waarschijnlijk .is .dat .voor .de .afwikkeling .een .uitstroom .van .middelen .noodzakelijk .is .en .waarvan .de .omvang .betrouwbaar .is .te .schatten . .De .omvang .van .de .voorziening .wordt .bepaald .door .de .beste .schatting .van .de .bedragen .die .noodzakelijk .zijn .om .de .desbetreffende .verplichtingen .en .verliezen .per .balansdatum .af .te .wikkelen . .Tenzij .anders .vermeld, .worden .voorzieningen .gewaardeerd .tegen .nominale .waarde . .Indien .het .waarschijnlijk .is .dat .voor .uitgaven .die .noodzakelijk .zijn .om .een .voorziening .af .te .wikkelen .een .vergoeding .van .een .derde .zal .worden .ontvangen, .wordt .deze .vergoeding .gepresenteerd .als .een .afzonderlijk .actief .

VoorzieningonrendabeleinvesteringenIn .het .geval .per .balansdatum .sprake .is .van .feitelijke .dan .wel .juridische .investeringsverplichtingen .inzake .vastgoed .in .ontwikkeling, .waarbij .de .geschatte .kostprijs .van .het .vastgoed .hoger .is .dan .de .aan .deze .investeringsverplichtingen .toe .te .rekenen .marktwaarde .in .verhuurde .staat .per .balansdatum .op .basis .van .het .Handboek .modelmatig .waarderen .marktwaarde, .wordt .het .verschil .eerst .in .mindering .gebracht .op .de .reeds .bestede .kosten .en .wordt .voor .het .resterend .bedrag .een .voorziening .gevormd .voor .verwachte .waardevermindering .van .investeringen .en .herstructureringen . .De .afwaardering .van .de .bestede .kosten .tot .nihil .en .de .vorming .van .de .voorziening .wordt .in .het .resultaat .verantwoord .onder .de .post .“Overige .waardeveranderingen .vastgoedportefeuille” .

VoorzieninglatentebelastingverplichtingenVoor .de .waardering .en .verwerking .van .latente .belastingvoorziening .wordt .verwezen .naar .de .afzonderlijke .paragraaf .belastingen .

VoorzieningpensioenenDe .stichting .heeft .een .pensioenregeling .bij .de .pensioenuitvoerder .SPW .(bedrijfstakpensioenfonds) . .De .regeling .wordt .gefinancierd .door .afdrachten .aan .het .bedrijfstakpensioenfonds . .Deelname .aan .het .bedrijfstakpensioenfonds .is .verplicht .gesteld .in .de .collectieve .arbeids-overeenkomst .waaronder .de .stichting .valt . .

De .opbouw .van .de .pensioenaanspraken .wordt .telkens .in .het .betreffende .kalenderjaar .gefinancierd .door .middel .van .(ten .minste) .kosten-dekkende .premiebetalingen .op .basis .van .de .huidige .inzichten .van .rendementen . .De .pensioenregeling .is .een .middelloonregeling .met .– .voor .zowel .actieve .als .inactieve .deelnemers .(slapers .en .gepensioneerden) .– .voorwaardelijke .toeslagverlening . .De .toeslagverlening .is .afhankelijk .van .het .beleggingsrendement . .De .hoogte .van .de .premie .wordt .jaarlijks .vastgesteld .door .het .bestuur .van .het .bedrijfstakpensioenfonds .op .basis .van .de .dekkingsgraad .en .verwachte .rendementen .

De .pensioenverplichtingen .worden .gewaardeerd .volgens .de .‘verplichting .aan .de .pensioenuitvoerderbenadering’ . .‘In .deze .benadering .wordt .de .aan .de .pensioenuitvoerder .te .betalen .premie .als .last .in .de .winst-en-verliesrekening .verantwoord .Aan .de .hand .van .de .uitvoeringsovereenkomst .wordt .beoordeeld .of .en .zo .ja .welke .verplichtingen .naast .de .betaling .van .de .jaarlijkse .aan .de .pensioenuitvoerder .verschuldigde .premie .op .balansdatum .bestaan . .Deze .additionele .verplichtingen, .waaronder .eventuele .verplichtingen .uit .herstelplannen .van .de .pensioenuitvoerder, .leiden .tot .lasten .voor .de .stichting .en .worden .in .de .balans .opgenomen .in .een .voorziening . .

De .waardering .van .de .verplichting .is .de .beste .schatting .van .de .bedragen .die .noodzakelijk .zijn .om .deze .per .balansdatum .af .te .wikkelen . .Indien .het .effect .van .de .tijdswaarde .van .geld .materieel .is, .wordt .de .verplichting .gewaardeerd .tegen .de .contante .waarde . .Discontering .vindt .plaats .op .basis .van .rentetarieven .van .hoogwaardige .ondernemingsobligaties .

Toevoegingen .aan .en .vrijval .van .de .verplichtingen .komen .ten .laste .respectievelijk .ten .gunste .van .de .winst-en-verliesrekening . .

Een .pensioenvordering .wordt .in .de .balans .opgenomen .wanneer .de .stichting .beschikkingsmacht .heeft .over .de .pensioenvordering, .wanneer .het .waarschijnlijk .is .dat .de .toekomstige .economische .voordelen .die .de .pensioenvordering .in .zich .bergt, .zullen .toekomen .aan .de .stichting, .en .wanneer .de .pensioenvordering .betrouwbaar .kan .worden .vastgesteld .

100

Belastingen (vennootschapsbelasting)

AcutebelastingenDe .belastingen .worden .berekend .op .basis .van .het .verantwoorde .resultaat .uitgaande .van .het .geldende .belastingtarief, .rekening .houdend .met .fiscaal .vrijgestelde .posten, .de .vaststellingsovereenkomst .(VSO) .en .geheel .of .gedeeltelijk .niet-aftrekbare .kosten . .De .belastingvorderingen .en .-verplichtingen .worden .gesaldeerd .indien .is .voldaan .aan .de .algemene .voorwaarden .voor .saldering .

LatentebelastingenVoor .alle .belastbare .tijdelijke .verschillen .tussen .de .commerciële .en .fiscale .balanswaardering, .wordt .een .latente .belastingverplichting .opgenomen . .Voor .alle .verrekenbare .tijdelijke .verschillen .tussen .de .commerciële .en .fiscale .balanswaardering .en .voor .beschikbare .voorwaartse .verliescompensatie .wordt .een .latente .belastingvordering .opgenomen .voor .zover .er .latente .verplichtingen .tegenover .staan, .of .het .waarschijnlijk .is .dat .er .fiscale .winst .beschikbaar .zal .zijn .voor .verrekening . .De .latente .belastingvorderingen .en .-verplichtingen .worden .opgenomen .onder .de .financiële .vaste .activa .respectievelijk .voorzieningen .

De .waardering .van .latente .belastingverplichtingen .en .-vorderingen .wordt .gebaseerd .op .de .fiscale .gevolgen .van .de .per .balansdatum .voorgenomen .wijze .van .realisatie .of .afwikkeling .van .activa, .voorzieningen, .schulden .of .overlopende .passiva . .Latente .vorderingen .worden .opgenomen .voor .zover .het .waarschijnlijk .is .dat .er .in .de .toekomst .belastbare .winsten .zullen .zijn .die .voor .realisatie .van .het .tijdelijk .verschil .dan .wel .compensabele .verliezen .kunnen .worden .aangewend . .Hierbij .wordt .uitgegaan .van .het .geldende .belastingtarief . .De .latente .belastingver-plichtingen .en . .vorderingen .worden .gewaardeerd .tegen .contante .waarde .

De .latente .belastingvorderingen .en .-verplichtingen .worden .gesaldeerd .indien .Arcade .een .in .rechte .afdwingbaar .recht .heeft .om .actuele .belasting-vorderingen .te .salderen .met .actuele .belastingverplichtingen .en .de .uitgestelde .belastingvorderingen .en .de .uitgestelde .belastingverplichtingen .verband .houden .met .winstbelastingen .die .betrekking .hebben .op .dezelfde .fiscale .eenheid .en .door .dezelfde .belastingautoriteit .worden .geheven .

Langlopende schuldenBij .de .eerste .opname .van .langlopende .schulden .worden .deze .opgenomen .tegen .reële .waarde .verminderd .met .de .direct .daaraan .toe .te .rekenen .transactiekosten .

De .langlopende .schulden .worden .na .de .eerste .waardering .gewaardeerd .tegen .de .geamortiseerde .kostprijs .volgens .de .effectieve-rentemethode . .Winst .of .verlies .worden .in .de .winst-en-verliesrekening .opgenomen .zodra .de .verplichtingen .niet .langer .op .de .balans .worden .opgenomen, .alsmede .via .het .amortisatieproces .

Voor .de .waarderingsgrondslag .inzake .terugkoopverplichtingen .uit .hoofde .van .onroerende .zaken .in .exploitatie .die .in .het .kader .van .een .regeling .Verkoop .onder .Voorwaarden .(VOV) .door .de .corporatie .zijn .overgedragen .aan .derden, .wordt .verwezen .naar .paragraaf .Vastgoed .verkocht .onder .voorwaarden .van .dit .hoofdstuk .

Kortlopende schuldenBij .de .eerste .opname .van .kortlopende .schulden .worden .deze .opgenomen .tegen .reële .waarde .verminderd .met .de .direct .daaraan .toe .te .rekenen .transactiekosten . .De .kortlopende .schulden .worden .na .de .eerste .waardering .gewaardeerd .tegen .de .geamortiseerde .kostprijs .volgens .de .effectieve-rentemethode . .Winst .of .verlies .worden .in .de .winst-en-verliesrekening .opgenomen .zodra .de .verplichtingen .niet .langer .op .de .balans .worden .opgenomen, .alsmede .via .het .amortisatieproces .

Grondslagen voor de bepaling van het resultaatAlgemeenBaten .worden .toegerekend .aan .het .jaar .waarop .ze .betrekking .hebben .voor .zover .deze .gerealiseerd .zijn . .De .kosten .worden .bepaald .met .inachtneming .van .de .hiervoor .vermelde .grondslagen .voor .waardering .en .toegerekend .aan .het .verslagjaar .waarop .zij .betrekking .hebben . .(Voorzienbare) .verplichtingen .en .mogelijke .verliezen .die .hun .oorsprong .vinden .voor .het .einde .van .het .boekjaar .worden .in .acht .genomen .indien .zij .voor .het .opmaken .van .de .jaarrekening .bekend .zijn .geworden .en .wordt .voldaan .aan .de .voorwaarden .voor .het .opnemen .van .voor .zieningen .

101


Bijzondere .baten .of .lasten .die .behoren .tot .de .gewone .bedrijfsuitoefening, .worden .op .grond .van .aard, .omvang .of .het .incidentele .karakter .afzonderlijk .toegelicht .teneinde .een .goed .inzicht .te .geven .in .het .resultaat .uit .gewone .bedrijfsuitoefening .van .de .corporatie .en .met .de .ontwikkeling .daarin . .Bijzondere .posten .worden .met .het .oog .op .de .analyse .en .de .vergelijkbaarheid .van .de .resultaten .zoveel .mogelijk .naar .aard .en .omvang .afzonderlijk .toegelicht .

De .toerekening .van .opbrengsten .en .kosten .aan .de .in .de .winst-en-verliesrekening .onderscheiden .functies .is .mede .gebaseerd .op .de .handleiding .van .SBR .wonen .inzake .toepassen .functionele .indeling .winst-en-verliesrekening .bij .corporaties .verslag .jaar .2019 . .

Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille

HuuropbrengstenOpbrengsten .uit .de .levering .van .(huur)diensten .worden .verantwoord .naar .rato .van .de .geleverde .prestaties . .De .huuropbrengsten .zijn .het .resultaat .van .het .gevoerde .huurprijsbeleid, .rekening .houdend .met .de .door .het .Rijk .bepaalde .kaders .(zoals .maximale .huurverhoging, .maximaal .redelijke .huur .en .maximale .huursomstijging) .en .onder .aftrek .van .huurderving .wegens .leegstand .en .oninbaarheid .

OpbrengstenenlastenservicecontractenDe .opbrengsten .servicecontracten .betreffen .vergoedingen .van .huurders .boven .de .netto .huurprijs .voor .leveringen .en .diensten .(zoals .energie, .water, .huismeesters, .schoonmaakkosten, .glasverzekering) . .De .opbrengsten .worden .verminderd .met .derving .wegens .oninbaarheid . .De .kosten .van .de .leveringen .en .diensten .worden .verantwoord .onder .de .lasten .servicecontracten .

Lastenverhuur-enbeheeractiviteitenOnder .deze .lasten .wordt .verstaan .de .directe .en .indirecte .kosten .die .rechtstreeks .in .verband .te .brengen .zijn .met .de .verhuur- .en .beheer-activiteiten .

LastenonderhoudsactiviteitenDe .werkelijke .onderhoudskosten .voor .dagelijks- .en .mutatieonderhoud .en .planmatig .onderhoud .worden .ten .laste .van .de .exploitatie .gebracht . .De .lasten .van .onderhoud .onderscheiden .zich .van .activeerbare .uitgaven .wanneer .geen .sprake .is .van .waardevermeerdering .van .het .actief .Onder .deze .post .worden .alle .direct .aan .het .verslagjaar .toe .te .rekenen .kosten .van .onderhoud .verantwoord . .Van .toerekenbaarheid .is .sprake .als .de .daadwerkelijke .werkzaamheden .in .het .verslagjaar .hebben .plaatsgevonden .

OverigedirecteoperationelelastenexploitatiebezitHieronder .worden .verantwoord .de .kosten .die .niet .direct .te .relateren .zijn .aan .de .sub .activiteit .verhuren, .beheren .en .onderhouden .van .vastgoed .maar .wel .kosten .die .worden .veroorzaakt .door .het .feit .dat .de .corporatie .vastgoed .heeft . .Het .betreft .kosten .zoals .de .verhuurder-heffing, .onroerende .zaakbelasting, .waterschapsbelasting, .rioolheffing . .overige .belastingen .en .heffingen .en .verzekeringskosten . .

Netto resultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling

OmzetverkochtvastgoedinontwikkelingDit .betreft .de .toegerekende .opbrengsten .uit .de .verkopen .van .onderhanden .projecten . .Eventuele .verliezen .op .koopprojecten .worden .verantwoord .zodra .deze .voorzienbaar .zijn .

LastenverkochtvastgoedinontwikkelingentoegerekendeorganisatiekostenDe .toegerekende .lasten .van .het .verkochte .vastgoed .in .ontwikkeling .inclusief .de .toegerekende .organisatiekosten .vanuit .de .kostenverdeelstaat .worden .hieronder .verantwoord . .Er .wordt .geen .rente .toegerekend .aan .het .in .ontwikkeling .zijnde .vastgoed . .

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuilleDe .post .Netto .gerealiseerd .resultaat .verkoop .vastgoedportefeuille .betreft .het .saldo .van .de .behaalde .verkoopopbrengst .minus .de .toerekenbare .verkoop- .en .organisatiekosten .en .de .geactiveerde .waarde .met .betrekking .tot .het .verkochte .vastgoed .

Opbrengst .uit .verkoop .van .vastgoed .wordt .in .de .winst-en-verliesrekening .verwerkt .als .alle .belangrijke .rechten .op .economische .voordelen .

102

alsmede .alle .belangrijke .risico’s .met .betrekking .tot .de .activa .zijn .overgedragen .aan .de .koper, .het .bedrag .van .de .opbrengst .op .betrouwbare .wijze .kan .worden .bepaald .en .ontvangst .van .de .opbrengst .waarschijnlijk .is . .Eventuele .verliezen .worden .verantwoord .zodra .deze .voorzienbaar .zijn .

Op .basis .van .deze .criteria .wordt .onder .deze .post .de .verkoopopbrengst .van .vastgoed .bestemd .voor .verkoop .in .exploitatie .onder .aftrek .van .verkoopkosten .en .de .boekwaarde .verantwoord . .De .boekwaarde .is .op .basis .van .de .verkrijgings- .en .vervaardigingsprijs, .dan .wel .de .lagere .opbrengstwaarde . .Verder .wordt .hieronder .verantwoord .de .verkoopopbrengst .van .onder .VOV .teruggekochte .en .vervolgens .zonder .voorwaarden .doorverkochte .woningen .onder .aftrek .van .de .boekwaarde . .De .boekwaarde .is .de .marktwaarde .op .terugkoopmoment .onder .aftrek .van .de .contractuele .korting .

Waardeveranderingen vastgoedportefeuille

OverigewaardeveranderingenvastgoedportefeuilleDe .overige .waardeveranderingen .worden .gevormd .door .de .waardevermindering .die .is .ontstaan .door .gedurende .het .verslagjaar .nieuw .aangegane .juridische .en .feitelijke .verplichtingen .met .betrekking .tot .investeringen .in .nieuwbouw, .woningverbeteringen .en .herstructurering .

Niet-gerealiseerdewaardeveranderingenDit .betreft .de .jaarlijkse .mutatie .van .de .actuele .waarde .de .vastgoedbeleggingen .vastgoed .in .exploitatie .en .onroerende .zaken .verkocht .onder .voorwaarden . .

Netto resultaat overige activiteitenHieraan .zijn .de .opbrengsten .en .kosten .van .beheer .voor .derden .en .VvE-beheer .toegerekend . .

Overige organisatiekostenDe .‘overige .organisatiekosten’ .zijn .kosten .die .niet .toe .te .rekenen .zijn .aan .de .primaire .activiteiten .of .niet-primaire .activiteiten . .Dit .zijn .niet-object .gebonden .kosten .en .algemene .organisatiekosten . .Voorbeelden .van .overige .organisatiekosten .zijn .kosten .op .het .gebied .van .governance .en .bestuur, .portfoliomanagement, .asset .management, .treasury, .jaarverslaggeving .en .control, .personeel .en .organisatie ., .saneringsheffing .en .heffingen .Autoriteit .Woningcorporaties .

LeefbaarheidDe .uitgaven .inzake .omvatten .lasten .voor .ondersteuning .van .bewonersinitiatieven, .gebiedsgericht .personeel .(zoals .medewerkers .woonservice, .huismeester), .schoonmaakacties, .leefbaarheidsonderzoeken .en .uitgaven .voor .activiteiten .zoals .welkomstbijeenkomsten .nieuwe .bewoners, .bestrijding .woonoverlast .en .buurtbemiddeling .

Saldo financiële baten en lastenRentebaten .worden .tijdsevenredig .in .de .winst-en-verliesrekening .verwerkt .rekening .houdend .met .de .effectieve .rentevoet .van .de .desbetreffende .actiefpost, .indien .het .bedrag .bepaalbaar .en .de .ontvangst .waarschijnlijk .is .

Rentelasten .worden .toegerekend .aan .de .opeenvolgende .verslagperioden .naar .rato .van .de .resterende .hoofdsom . .(Dis)agio .en .aflossings-premies .worden .als .rentelast .aan .de .opeenvolgende .verslagperioden .toegerekend .zodanig .dat .tezamen .met .de .over .de .lening .verschuldigde .rentevergoeding .de .effectieve .rente .in .de .winst-en-verliesrekening .wordt .verwerkt .en .in .de .balans .de .amortisatiewaarde .van .de .schuld . .Periodieke .rentelasten .en .soortgelijke .lasten .komen .ten .laste .van .het .jaar .waarover .zij .verschuldigd .worden .

Belastingen (vennootschapsbelasting)

De .belasting .over .het .resultaat .wordt .berekend .op .basis .van .het .in .de .winst-en-verliesrekening .verantwoorde .resultaat, .rekening .houdend .met .fiscaal .vrijgestelde .posten .en .geheel .of .gedeeltelijk .niet-aftrekbare .kosten . .Tevens .wordt .rekening .gehouden .met .de .wijzigingen .in .de .latente .belastingvorderingen .en .–schulden .uit .hoofde .van .respectievelijk .wijzigingen .in .het .belastingtarief, .herbeoordeling .van .de .mogelijkheid .tot .realisatie .van .latente .belastingvorderingen .of .een .wijziging .van .de .verwachte .realisatie .van .een .actief- .of .passiefpost . .De .aldus .bepaalde .belastingpost .wordt .in .de .winst-en-verliesrekening .opgenomen, .behoudens .voor .zover .deze .betrekking .heeft .op .posten .die .rechtstreeks .in .het .eigen .vermogen .worden .opgenomen, .in .welk .geval .de .belasting .in .het .eigen .vermogen .wordt .verwerkt . .

103


Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepalingVastgoedbeleggingen,marktwaardeinverhuurdestaatDe .uitgangspunten .en .parameters .die .zijn .gebruikt .voor .de .bepaling .van .de .Marktwaarde .in .verhuurde .staat .hebben .een .belangrijke .invloed .op .de .waardering .van .de .vastgoedportefeuille .en .het .resultaat .over .het .boekjaar . .De .kasstromen .waarop .de .Marktwaarde .in .verhuurde .staat .is .gebaseerd, .zijn .voor .een .groot .deel .voorgeschreven .in .het .handboek . .De .uitgangspunten .en .parameters .van .de .marktwaarde .in .verhuurde .staat .zijn .uiteengezet .in .de .grondslagen .van .de .jaarrekeningpost .‘Vastgoedbeleggingen: .vastgoed .in .Exploitatie’ .

Vastgoedbeleggingen,beleidswaardeDe .uitgangspunten .en .parameters .die .zijn .gebruikt .voor .de .bepaling .van .de .beleidswaarde .hebben .een .belangrijke .invloed .op .de .waardering .van .de .vastgoedportefeuille .en .het .eigen .vermogen . .De .kasstromen .waarop .de .beleidswaarden .zijn .gebaseerd .hebben .in .het .algemeen .een .redelijk .voorspelbaar .trendmatig .karakter . .De .uitgangspunten, .parameters .en .aspecten .die .een .grote .onzekerheid .kennen .ten .tijde .van .het .opmaken .van .deze .jaarrekening .zijn .uiteengezet .in .de .toelichting .bij .de .jaarrekeningpost .Vastgoedbeleggingen; .vastgoed .in .exploitatie . .De .beleidswaarde .past .beter .bij .het .business .model .van .de .woningcorporatie .dan .de .marktwaarde .en .geeft .daardoor .een .meer .reëel .beeld .van .de .verdiencapaciteit .van .het .vastgoed .in .exploitatie .

Materiëlevasteactiva,timingenverwerkingvanonrendabeleinvesteringennieuwbouwenherstructureringIn .de .jaarrekening .worden .naast .juridisch .afdwingbare .verplichtingen .tevens .feitelijke .verplichtingen .verwerkt .die .kunnen .worden .gekwali-ficeerd .als .“intern .geformaliseerd .en .extern .gecommuniceerd” . .Hiervan .is .sprake .wanneer .uitingen .namens .de .corporatie .zijn .gedaan .richting .huurders, .gemeenten .en .overige .stakeholders .aangaande .verplichtingen .inzake .toekomstige .herstructureringen .en .toekomstige .nieuwbouwprojecten . . .Een .feitelijke .verplichting .is .gekoppeld .aan .het .besluitvormingsproces .van .de .corporatie .rondom .projectontwikkeling .en .herstructurering . .Van .een .feitelijke .verplichting .is .sprake .indien .de .formalisering .van .de .definitief .ontwerpfase .en .afgeleid .het .aanvragen .van .de .bouw . .-vergunning .heeft .plaatsgevonden . .

De .aannames .gedaan .bij .de .financiële .impact .van .bovengenoemde .feitelijke .verplichtingen, .waaronder .de .inschatting .van .de .verwachte .marktwaarde .in .verhuurde .staat, .kunnen .afwijken .bij .daadwerkelijke .realisatie .van .de .projecten . .Planvorming .kan .onder .meer .wijzigingen .in .de .tijd .ondergaan .door .bewegingen .in .het .prijsniveau .van .leveranciers, .wettelijke .procedures .en .aanpassingen .in .de .voorgenomen .bouw . . .productie .

VerwerkingfiscaliteitDe .stichting .volgt .in .haar .fiscale .strategie .en .fiscale .planning .de .binnen .de .sector .gangbare .standpunten .die .naar .de .mening .van .belasting-adviseurs .pleitbaar .zijn .en .die .grotendeels .bekrachtigd .is .door .de .Belastingdienst . .De .toepassing .van .de .regels .is .op .een .aantal .onderwerpen .niet .zonder .meer .duidelijk .en .voor .discussie .vatbaar . .Om .die .reden .kan .de .in .de .jaarrekening .bepaalde .acute .en .latente .belasting .achteraf .nog .aan .verandering .onderhevig .zijn .

EigenvermogenHet .eigen .vermogen .is .in .2019 .toegenomen .tot .€ .841 .miljoen .(2018: .€ .686 .miljoen) . .Het .eigen .vermogen .is .alleen .uitkeerbaar .door .verkoop .van .onze .vastgoedportefeuille . .Omdat .onze .doelstelling .is .te .voorzien .in .passende .huisvesting .voor .hen .die .daar .niet .zelf .in .kunnen .voorzien, .zullen .wij .slechts .een .relatief .beperkt .deel .van .het .vastgoed .daadwerkelijk .vervreemden . .Dit .betekent .dat .slechts .een .deel .van .de . .in .de .jaar . .rekening .verantwoorde .marktwaarde .in .de .toekomst .zal .worden .gerealiseerd .

Grondslagen voor de bepaling van de beleidswaardeDe .beleidswaarde .sluit .aan .op .het .beleid .van .Arcade .en .beoogt .inzicht .te .geven .in .de .verdien- .capaciteit .van .haar .vastgoed .in .exploitatie, .uitgaande .van .dit .beleid . .De .grondslagen .voor .de .beleidswaarde .van .het .vastgoed .in .exploitatie .komen .overeen .met .de .grondslagen .voor .de .bepaling .van .de .marktwaarde, .met .uitzondering .van:

1 . . .Enkel .uitgaan .van .het .doorexploiteerscenario, .derhalve .geen .rekening .houden .met .een .uitpondscenario .en .geen .rekening .houden .met .voorgenomen .verkopen . .van .vastgoed .in .exploitatie

2 . . .Inrekening .van .de .intern .bepaalde .streefhuur .in .plaats .van .de .markthuur, .vanaf .het .ingeschatte .moment .van .(huurders)mutatie .3 . . .Inrekening .van .toekomstige .onderhoudslasten, .bepaald .overeenkomstig .het .onderhoudsbeleid .van .de .corporatie .en .het .als .onderdeel .

daarvan .vastgestelde .meerjarenonderhoudsprogramma .voor .het .vastgoed, .in .plaats .van .onderhoudsnormen .in .de .markt .

104

4 . . .Inrekening .van .toekomstige .verhuur- .en .beheerlasten .in .plaats .van .marktconforme .lasten .ter .zake . .Hieronder .worden .verstaan .de .directe .en .indirecte .kosten .die .rechtstreeks .zijn .te .relateren .aan .de .verhuur- .en .beheeractiviteiten .van .de .corporatie .en .zoals .deze .worden .opgenomen .onder .het .hoofd .‘lasten .verhuur .en .beheeractiviteiten’ .in .de .resultatenrekening .

Voor .zover .afwijkend .van .de .voor .de .bepaling .van .de .marktwaarde .in .verhuurde .staat .gehanteerde .uitgangspunten, .zijn .de .gehanteerde .uitgangspunten .voor .de .toekomstige .exploitatie .- .zoals .toegepast .voor .de .bepaling .van .de .beleidswaarde .van .de .activa .in .exploitatie .- .afgeleid .van .de .meerjarenbegroting .(ontwikkeling .streefhuur, .onderhouds- .lasten .en .de .lasten .van .verhuur .& .beheer) .en .geënt .op .de .wettelijke .voorschriften .opgenomen .in .RTiV .artikel .15 . . .Arcade .heeft .hierbij .uitgangspunten .bepaald .die .mede .van .invloed .zijn .op .de .beleids-waarde . .Wijzigingen .van .deze .uitgangspunten .zijn .derhalve .van .invloed .op .deze .waarde . .

Grondslagen voor de opstelling van het kasstroomoverzichtHet .kasstroomoverzicht .wordt .opgesteld .volgens .de .directe .methode .

De .geldmiddelen .in .het .kasstroomoverzicht .bestaan .uit .kasgeld .en .tegoeden .en .verschuldigde .bedragen .op .rekening-courantfaciliteiten .bij .kredietinstellingen . .

Ontvangsten .en .uitgaven .uit .hoofde .van .interest, .ontvangen .dividenden .en .winstbelastingen .zijn .opgenomen .onder .de .kasstroom .uit .operationele .activiteiten .

Uitgangspunten en grondslagen voor toerekening van activa, verplichtingen, baten en lasten en kasstromen aan de daeb-tak en niet-daeb-takHet .vastgoed .in .exploitatie .wordt .op .basis .van .het .in .2017 .door .de .Autoriteit .woningcorporaties .goedgekeurd .definitief .scheidingsvoorstel .plus .eventuele .verkopen .binnen .de .Toegelaten .Instelling .tussen .de .daeb- .en .niet-daeb-tak .geclassificeerd .naar .daeb- .en .niet-daeb-vastgoed . .Voor .de .toerekening .van .activa, .verplichtingen, .baten, .lasten .respectievelijk .kasstromen .aan .deze .daeb-tak .of .niet-daeb-tak .is .de .volgende .methodiek .toegepast:

.– Wanneer .activa, .verplichtingen, .baten, .lasten .respectievelijk .kasstromen .volledig .toezien .op .daeb- .of .niet-daeb-activiteiten, .zijn .deze .volledig .aan .de .daeb-tak .respectievelijk .niet-daeb-tak .toegerekend

.– Wanneer .deze .toezien .op .zowel .daeb- .als .niet-daeb-activiteiten, .zijn .deze .op .basis .van .een .verdeelsleutel .toegerekend . .Deze .verdeelsleutel .is .gebaseerd .op .het .aandeel .daeb .verhuureenheden .(woonequivalent) .ten .opzichte .van .het .aandeel .niet-daeb-verhuureenheden

.– Vorderingen, .verplichtingen, .baten, .lasten .respectievelijk .kasstromen .uit .hoofde .van .vennootschapsbelasting .worden .toegerekend .aan .de .daeb- .of .niet-daeb-tak .op .basis .van .het .fiscale .resultaat, .met .toerekening .van .de .voordelen .van .de .fiscale .eenheid .op .basis .van .de .relatieve .verdeling .qua .aantal .verhuureenheden .(woonequivalent) . .Latente .belastingen .voor .compensabele .verliezen .worden .opgenomen .in .de .tak .waar .sprake .is .van .compensabele .verliezen . .Latente .posities .uit .hoofde .van .waarderingsverschillen .tussen .commercieel .en .fiscaal .worden .gealloceerd .naar .de .daeb- .of .niet-daeb-tak .op .basis .van .de .relatieve .verdeling .van .het .aantal .verhuureenheden .(woonequivalent) . .

Toelichting op de aard van de niet-daeb-activiteiten

Arcade bezit de volgende niet-daeb verhuureenheden:

Aantal vhe 2019 Aantal vhe 2018Bedrijfsonroerend goed in exploitatie 81 85 Geliberaliseerde huurwoningen in exploitatie 952 929 Parkeervoorzieningen in exploitatie 247 205 Projectontwikkeling van geliberaliseerde huurwoningen - 34 1.280 1.253

Deze .verhuureenheden .worden .in .eigendom .van .de .corporatie .aangehouden .omdat .sprake .is .van .complexen .met .gemengd .bezit .en/of .vanwege .gemaakte .strategische .keuzes .voor .diversiteit .in .de .wijken .en .bevordering .van .de .doorstroming .in .de .sociale .huurmarkt . .De .projectenontwik-keling .betreft .projecten .die .vallen .in .de .overgangsregeling .van .de .nieuwe .woningwet . .De .verplichtingen .van .deze .projecten .zijn .aangegaan .in .de .periode .van .voor .de .inwerkingtreding .van .de .nieuwe .woningwet .

105


De .resultaten .en .kasstromen .die .in .de .niet-daeb .tak .worden .gerealiseerd .moeten .positief .zijn .en .komen, .wanneer .ze .niet .kunnen .worden .ingezet .voor .de .projectontwikkeling .in .de .niet-daeb .tak, .volledig .ten .goede .aan .de .daeb-tak . .In .eerste .instantie .om .de .aflossing .en .rente .van .de .interne .lening .te .voldoen . .Resterende .liquiditeiten .worden .na .aflossing .van .de .interne .lening .als .dividend .uitgekeerd .aan .de .daeb .tak .

Modelnaardaeb/niet-daebgescheidenbalans .– In .de .daeb-tak .wordt .de .netto .vermogenswaarde .van .de .niet-daeb-tak .opgenomen .onder .Deelnemingen .in .groepsmaatschappijen . .In .de .

eliminatiekolom .wordt .deze .‘deelneming’ .geëlimineerd .tegen .het .eigen .vermogen .van .de .niet-daeb-tak . .– De .interne .lening .tussen .daeb .en .niet-daeb-tak .wordt .eveneens .geëlimineerd .in .de .eliminatiekolom . .– De .niet-daeb .tak .heeft .geen .separate .bankrekening . .De .in .de .niet-daeb-tak .gegenereerde .middelen .komen .via .aflossing .van .de .interne .lening .

en/of .dividenduitkering .ten .goede .aan .de .daeb-tak .in .het .jaar .waarin .de .middelen .zijn .gegenereerd .

Modelnaardaeb/niet-daebgescheidenresultatenrekening .– In .de .daeb-tak .wordt .het .aandeel .in .het .resultaat .van .de .niet-daeb-tak .opgenomen .onder .Resultaat .uit .deelnemingen . .In .de .eliminatiekolom .

wordt .dit .‘resultaat’ .geëlimineerd .tegen .het .totaal .van .resultaat .na .belastingen .van .de .niet-daeb-tak . .– Rentebaten .en .-lasten .op .een .eventuele .interne .lening .tussen .daeb .en .niet-daeb .wordt .eveneens .geëlimineerd .in .de .eliminatiekolom .

Modelnaardaeb/niet-daebgescheidenkasstroomoverzicht .– Aflossing .van .de .interne .lening .door .de .niet-daeb .tak .is .een .aflossing .(kasstroom .uit .financieringsactiviteiten) .in .de .niet-daeb-tak .respectie-

velijk .een .ontvangst .(kasstroom .uit .investeringsactiviteiten) .in .de .daeb-tak .(‘ontvangsten .overig’) .en .wordt .geëlimineerd .in .de .eliminatiekolom . .– Rente-uitgaven .van .de .interne .lening .door .de .niet-daeb .tak .is .een .kasstroom .uit .operationele .bedrijfsactiviteiten .in .de .niet-daeb-tak .respectie-

velijk .een .rente-ontvangst .(kasstroom .uit .operationele .activiteiten) .in .de .daeb-tak .en .wordt .geëlimineerd .in .de .eliminatiekolom . .– De .in .de .niet-daeb .gegenereerde .kasstromen .komen .ten .goede .aan .de .daeb-tak .en .worden .als .dividenduitkering .verwerkt .in .het .jaar .waarin .de .

kasstromen .zijn .gegenereerd . .De .dividenduitkering .van .de .niet-daeb-tak .aan .de .daeb-tak .is .in .het .kasstroomoverzicht .verwerkt .onder .de .kasstromen .uit .financiële .vaste .activa .(des-)investeringsactiviteiten . .Ook .de .ontvangst .van .de .dividenduitkering .in .de .daeb-tak .is .hieronder .verantwoord . .Beide .kasstromen .worden .geëlimineerd .in .de .eliminatiekolom .

106

Toelichting op de onderscheiden posten van de balansActiva

1. Immateriële vaste activa 2019 2018 x € 1.000 x € 1.000Stand per 1 januari– Aanschaffingswaarde� 1.043 954 – Cumulatieve afschrijvingen � -531 -417 Boekwaarde per 1 januari� 512 537

Mutaties in de boekwaarde:– Investeringen� 47 90 – Afschrijvingen � -120 -115 -73 -25 Stand per 1 januari– Aanschaffingswaarde� 1.090 1.043 – Cumulatieve afschrijvingen � -651 -531 Boekwaarde per 1 januari� 439 512

De immateriële vaste activa betreft uitgaven aan software. De ingeschatte levensduur varieert van 3 tot 7 jaar.

2. DAEB vastgoed in exploitatie 2019 2018 x € 1.000 x € 1.000

Boekwaarde 1 januari� 899.899 752.145

Mutaties in de boekwaarde:– Niet-gerealiseerde waarde mutaties� 115.392 112.413 – In exploitatie genomen investeringen o.b.v. historische kosten � 54.881 44.755 – Afboeking onrendabel deel van de activering� -19.370 -10.304 – Buitengebruikstellingen en afstotingen� -390 -252 – Overheveling van niet-daeb vastgoed in exploitatie� 599 1.142 – Overheveling naar niet-daeb vastgoed in exploitatie� -542 - 150.570 147.754 Boekwaarde 31 december� 1.050.469 899.899

Voor nadere toelichting over het verloop van de marktwaarde wordt verwezen naar toelichting 3.Voor nadere toelichting over het ongerealiseerde deel van de herwaardering van het bezit wordt verwezen naar toelichting 14 Herwaarderingsreserve.

107


3. Niet DAEB vastgoed in exploitatie 2019 2018 x € 1.000 x € 1.000


Mutaties in de boekwaarde:– Niet-gerealiseerde waarde mutaties� 22.509 28.576 – In exploitatie genomen investeringen o.b.v. historische kosten� 10.563 7.091 – Afboeking onrendabel deel van de activering� -4.389 -2.852 – Buitengebruikstellingen en afstotingen� -3.852 -1.897 – Overheveling naar daeb vastgoed in exploitatie� -599 -1.142 – Overheveling van daeb vastgoed in exploitatie� 542 - 24.774 29.776 Boekwaarde 31 december� 214.682 189.908

Voor nadere toelichting over het ongerealiseerde deel van de herwaardering van het bezit wordt verwezen naar toelichting 14 Herwaarderingsreserve.

Buitengebruikstellingen en afstotingenDe desinvesteringen hebben in hoofdzaak betrekking op de verkoop van woningen uit bestaand bezit. In de boekwaarde ultimo 2019 zijn nog 556 (2018: 571) woningen geclassificeerd voor verkoop.

Overheveling naar/van DAEB en niet-DAEBIn 2019 is een bedrijfsruimte tegen marktwaarde in verhuurde staat overgeheveld van de daeb tak naar de niet-daeb-tak vanwege wijziging van de gebruiker van het object. Verder zijn drie woningen tegen marktwaarde in verhuurde staat overgeheveld naar de daeb-tak omdat deze woningen duurzaam worden verhuurd tegen een huurprijs onder de liberalisatiegrens. Verder is één bedrijfsruimte in 2019 verbouwd tot een sociale huurwoning. Deze verhuureenheid is overgeheveld naar de daeb-tak.

108

Ontwikkeling marktwaarde Daeb en niet-daeb vastgoed in exploitatie

De ontwikkeling van de marktwaarde is sterk beïnvloed door methodische wijzigingen als gevolg van nieuwe regels in het handboek 2019, mutatie van objectgegevens en mutatie van waarderingsparameters. De wijzigingen zijn als volgt gespecificeerd:

2019 2018 x € 1.000 x € 1.000

Marktwaarde op 1 januari� 1.089.807 912.277

Voorraadmutaties– Nieuwbouw� 50.744 41.044 – Verkoop� -3.825 -2.108 46.919 38.936 Methodische wijzingen in het handboek– Verwerking van instandhoudingsonderhoud enomen� 48.245 - – Mutatiekans in eindwaarde� 6.980 - – Eindwaarde voor de overdrachtskosten in alle modellen� - -8.772 – Overige methodische wijzigingen� - 931 55.225 -7.841 Mutatie objectgegevens– Toename gemiddelde contracthuur, maximaal redelijke en leegstand� 13.113 18.413 – Toename WOZ-waarde� 40.708 16.196 – Afname oppervlakte, aanpassing type en overige basisgegevens� - 857 – Overige mutaties van objectgegevens� -1.522 362 52.299 35.828 Parameteraanpassingen als gevolg van validatie handboek 2018– Disconteringsvoet na validatie� -29.217 - – Markthuur na validatie� -2.583 - -31.800 - Mutatie waarderingsparameters– Disconteringsvoet� 52.283 65.993 – Leegwaarde� -19.946 25.171 – Boven inflatoire huurverhoging en markthuurstijging� 14.545 18.755 – Macro-economische parameters� -1.877 8.226 – Belastingen, verzekeringen en verhuurderheffing� 7.873 6.914 – Instandhoudings- en mutatieonderhoud� - -10.352 – Overige waarderingsparameters� -177 -4.100 52.701 110.607 Marktwaarde op 31 december� 1.265.151 1.089.807

ZekerhedenVoor de zekerheden die zijn verbonden aan de financiering van de materiële vaste activa wordt verwezen naar de toelichting op de langlopendeschulden.

109


Beleidswaarde

De beleidswaarde is als volgt gespecificeerd: 2019 2018 x € 1.000 x € 1.000

DAEB vastgoed in exploitatie 644.464 602.269 niet-DAEB vastgoed in exploitatie 172.936 154.188 � 817.400 756.457

Voor de bepaling van de beleidswaarde zijn de voornaamste uitgangspunten (gemiddeld per woning teruggerekend) als volgt:

Uitgangspunt voor woningen� Daeb Niet-daebDisconteringsvoet door exploiteren� 6,01% 6,08%Streefhuur per maand� 639 857 Streefhuurpercentage t.o.v. max. redelijke huur� 83,3% 90,2%Lasten onderhoud en beheer per jaar� 2.286 2.286

Per 31 december 2019 is in totaal € 659,8 miljoen aan ongerealiseerde herwaarderingen in de overige reserves begrepen (2018: € 551,9 miljoen) uit hoofde van de waardering van het vastgoed in exploitatie tegen marktwaarde in verhuurde staat. De realisatie van deze ongerealiseerde herwaardering is sterk afhankelijk van het te voeren beleid van Arcade. De mogelijkheden om vrijelijk door (complex-gewijze) verkoop of huurstijgingen de marktwaarde in verhuurde staat van het daeb-bezit in exploitatie te realiseren zijn beperkt door wettelijke maatregelen en maatschappelijke ontwikkelingen zoals demografie en ontwikkeling van de behoefte aan sociale (daeb) huurwoningen. Omdat onze doelstelling is om duurzaam te voorzien in passende huisvesting voor hen die daar niet zelf in kunnen voorzien, wordt het vastgoed in exploitatie slechts voor een beperkt deel vervreemd. Daarnaast zal bij mutatie van de woning slechts in uitzonderingssituaties de huur worden verhoogd tot de markthuur en is het totaal van de werkelijke onderhouds- en beheerlasten hoger dan ingerekend in de marktwaarde, voortvloeiend uit de beoogde kwaliteiten beheersituatie.

Dit betekent dat slechts een deel van de in de jaarrekening verantwoorde marktwaarde (en daarmee van het eigen vermogen) in de toekomst zal worden gerealiseerd. Het bestuur van Arcade heeft een inschatting gemaakt van het gedeelte van het eigen vermogen dat bij ongewijzigd beleid niet realiseerbaar is. Deze schatting ligt in lijn met het verschil tussen de beleidswaarde van het daeb-bezit in exploitatie en de marktwaarde in verhuurde staat van dit bezit en bedraagt circa € 0,4 miljard. Het verschil tussen de marktwaarde en de beleidswaarde ultimo 2019 bestaat uit de volgende onderdelen:

31-12-2019 31-12-2018 x € 1.000 x € 1.000

Marktwaarde verhuurde staat� 1.265.151 1.089.807

Beschikbaarheid (doorexploiteren)� -35.333 -88.026 Betaalbaarheid (huren)� -379.367 -209.194 Kwaliteit (onderhoud)� -34.468 -34.678 Beheer (beheerkosten)� 1.417 -1.452 Afslag volkshuisvestelijke doelstelling� -447.751 -333.350 Beleidswaarde� 817.400 756.457

Beleidswaarde als percentage van de marktwaarde in verhuurde staat 65% 69%

Dit impliceert dat circa 53% van het totale eigen vermogen met ons huidige beleid en wettelijke restricties niet realiseerbaar is. Gezien de volatiliteit van met name de beleidswaarde is dit aan fluctuaties onderhevig.

110

In onderstaande tabellen wordt aangegeven welk effect een positieve of negatieve aanpassing van de uitgangspunten heeft op de beleidswaarde:

Effect op beleidswaarde� Mutatie Effect� Beleidswaarde na� t.o.v. uitgangspunt op beleidswaarde mutatie uitgangspunt Effect op WSW-ratio’s x € 1.000� x € 1.000

Disconteringsvoet door exploiteren� 0,5% hoger -79.771 737.629 Arcade voldoet aan WSW normStreefhuur per maand� € 25 hoger � 53.722 871.122 Arcade voldoet aan WSW normLasten onderhoud en beheer per jaar� € 200 hoger � -45.705 771.695 Arcade voldoet aan WSW norm

In onderstaande tabel is de impact van de wijziging van de uitgangspunten van de beleidswaarde op de loan to value inzichtelijk gemaakt:

Loan to value� Norm Beleidswaarde� Verhoging Verhoging Verhoging lasten jaarrekening disconteringsvoet Verhoging onderhoud en beheer

Daeb + niet-daeb < 75% 56,4% 62,5% 52,9% 59,7%Daeb < 75% 62,0% 68,6% 57,6% 66,1%Niet-daeb < 75% 35,3% 39,4% 34,4% 36,5%

Waarde onroerendzaakbelastingDe onroerende zaken in exploitatie zijn in het kader van de onroerendzaakbelasting 2019 (prijspeil 1-1-2018) gewaardeerd op € 1,45 miljard (WOZ 2018 prijspeil 1-1-2017: € 1,3 miljard).

De waarde onroerendzaakbelasting is als volgt gespecificeerd� 2019� 2018 x € 1 miljard� x € 1 miljard

DAEB vastgoed in exploitatie� 1,21 1,09 niet-DAEB vastgoed in exploitatie� 0,24 0,21 1,45 1,30

VerzekeringenDe onroerende zaken in exploitatie zijn verzekerd tegen het risico van brand- en stormschade. Het bezit in exploitatie is verzekerd voor herbouwwaarde.

De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie hebben een uitgebreide gevaren verzekering. De verzekerde som voor gebouwen en inventaris bedraagt ultimo boekjaar € 14,7 miljoen.Voor de aanwezige automatiseringsapparatuur is een aparte (uitgebreide) computer verzekering afgesloten. De verzekerde ‘waarde ultimo boekjaar hiervan bedraagt € 128.000.

Verder zijn er nog verzekeringen afgesloten voor wettelijke aansprakelijkheid, fraude, wagenpark, bestuurdersaansprakelijkheid en werkgeversaansprakelijkheid inzake bestuurders motorrijtuigen.

111


4. Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 2019 2018 x € 1.000 x € 1.000

Stand per 1 januari � 9.143 8.376Doorverkoop zonder koopgarantvoorwaarden� 180 767Stand ultimo boekjaar� 9.323 9.143

Tuinveld-Noord in ‘s-GravenzandeDit betreft 16 woningen van Alicante en 24 woningen van L-Star. Deze woningen zijn in 2011 opgeleverd.De kopers betalen 85% van de koopsom met de verplichting om bij vertrek de woning aan Arcade aan te bieden. Arcade is verplicht de aangeboden woning aan te kopen. Het aandeel van de kopers in de waarde mutatie bedraagt 77,5%.

In 2012 heeft gemeente Westland goedkeuring gegeven aan doorhaling van de kwalitatieve verplichting van Arcade om de woningen van Alicante na terugkoop weer door te verkopen met koopgarant. De overige 24 woningen van L-Star mogen na een periode van 10 jaar zonder korting verkocht worden.

Heenweg in ’s-GravenzandeVan de oorspronkelijke vier woningen zijn inmiddels 3 woningen teruggekocht en doorverkocht zonder koopgarant. De resterende koopgarantwoning is destijds verkocht met een kortingspercentage van 32%. Het aandeel van de kopers in de waarde mutatie bedraagt 77,5%.

5. DAEB Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie 2019 2018 x € 1.000 x € 1.000


Mutaties in de boekwaarde:– In exploitatie genomen complexen vervaardigingsprijs� -54.890 -44.730 – In exploitatie genomen complexen voorziening verwachte waardevermindering� 19.370 10.304 – Investeringen� 37.491 44.225 – Mutatie voorziening voor verwacht onrendabel deel van de investeringen� 3.086 -773 – Afwaardering oude plankosten� -510 - – Bijdrage derden� -171 -200 – Overheveling van niet-daeb vastgoed in ontwikkeling� 75 - 4.451 8.826 Boekwaarde 31 december� 36.342 31.891

Totaal stichtingskosten� 49.583 67.077 Cumulatieve afwaardering� -3.334 -2.823 Totaal voorziening� -9.907 -32.363 Saldo ultimo boekjaar� 36.342 31.891

Waarvan gepresenteerd als voorziening� -4.263 -4.796 Waarvan gepresenteerd als Daeb vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatieie� 40.605 36.687 36.342 31.891

112

6. niet-DAEB Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie 2019 2018 x € 1.000 x € 1.000


Mutaties in de boekwaarde:– In exploitatie genomen complexen vervaardigingsprijs� -10.555 -7.117 – In exploitatie genomen complexen voorziening verwachte waardevermindering� 4.389 2.852 – Mutatie voorziening voor verwacht onrendabel deel van de investeringen� -5.645 -2.478 – Investeringen� 2.936 3.701 – Overheveling van daeb vastgoed in ontwikkeling� -14 - -8.889 -3.042 Boekwaarde 31 december� -5.542 3.347

Totaal stichtingskosten� 103 7.736 Totaal voorziening� -5.645 -4.389 Stand per 31 december � -5.542 3.347

Waarvan gepresenteerd als voorziening� -5.542 -1.785 Waarvan gepresenteerd als niet-daeb vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie� - 5.132 -5.542 3.347

7. Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

Bedrijfsgebouwen� Andere vaste� Totaal� Totaal en terreinen� bedrijfsmiddelen� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000

Stand per 1 januari– Aanschaffingswaarde� 15.766 1.396 17.162 17.055 – Cumulatieve afschrijvingen � -1.948 -894 -2.842 -2.347 Boekwaarde per 1 januari� 13.818 502 14.320 14.708

Mutaties in de boekwaarde:– Investeringen� - 46 46 107 – Afschrijvingen � -340 -157 -497 -495 -340 -111 -451 -388 Stand per 31 december – Aanschaffingswaarde� 15.766 1.442 17.208 17.162 – Cumulatieve afschrijvingen � -2.288 -1.051 -3.339 -2.842 Boekwaarde per 31 december � 13.478 391 13.869 14.320

113


AfschrijvingenOp de in het boekjaar gedane en in de toekomst te plegen investeringen geldt het navolgende afschrijvingsschema:

Onroerende zaken ten dienste van de exploitatie� Systematiek� Looptijd� Termijnen– Grond kantoorgebouwen� n.v.t.� einde levensduur� n.v.t.– Bouw / verbouwingskosten kantoor� lineair� einde levensduur� 50 jaar– Inrichting en installaties� lineair� einde levensduur� 25 jaar– Kantoormeubilair� lineair� einde levensduur� 10 jaar– Kantoorinventaris� lineair� einde levensduur� 5 jaar– Vervoermiddelen� lineair� einde levensduur� 4 jaar– Hardware� lineair� einde levensduur� 3-6 jaar

Financiële vaste activa

8. Latente belastingvordering

Bij een aantal jaarrekeningposten is sprake van tijdelijke verschillen tussen de waardering van de activa en passiva volgens jaarrekeninggrondslagen en fiscale grondslagen. Omdat in 2019 de latente belastingverplichtingen op nihil zijn gewaardeerd zijn in 2019 ook de latente belastingvorderingen op nihil gewaardeerd. De ontwikkeling van de latente belastingvorderingen wordt hierna toegelicht.

Waarde activa ten dienste van de exploitatie:De looptijd van deze latente belastingvordering is 44 jaar. Van de vordering van € 160.000 wordt een bedrag van € 30.000 (2018: € 33.000) naar verwachting binnen 1 jaar gerealiseerd. De vordering is eind 2019 gewaardeerd tegen nihil. Deze post is eind 2018 gewaardeerd tegen contante waarde met een netto-disconteringsvoet bedraagt van 1,99%.

Waarde onroerende zaken verkocht onder voorwaardenHierbij is sprake van een waarderingsverschil tussen de commerciële en fiscale boekwaarde. Een gedeelte van de fiscale boekwaarde wikkelt af na terugkoop in vorm van een winstrecht. Voor dit tijdelijk verschil is sprake van een actieve belastinglatentie. Deze latentie is eind 2019 tegen nihil gewaardeerd. Aangezien het moment van terugkoop en daarmee het moment van afwikkeling van de latentie op voorhand niet vast staat en een lange termijn kan zijn, is de latentie eind 2018 tegen de contante waarde opgenomen op basis van een disconteringsvoet van 1,99%.

De specificatie van de latente belastingvorderingen die zijn opgenomen in de balans en de hiermee samenhangende belasting baten en lasten zijn als volgt gespecificeerd:

Balans 31-12-2019� 31-12-2018 x € 1.000� x € 1.000Latente belastingvorderingen– Verrekenbare/belastbare tijdelijke verschillen u.h.v. materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie� - 384 – Verrekenbare/belastbare tijdelijke verschillen u.h.v. onroerende zaken verkocht onder voorwaarden - 137 - � 521 * Waardering op basis van contante waarde

114

Het verloop van de in de balans tot waardering gebrachte latente belastingvordering is op totaalniveau als volgt:

2019 2018 x € 1.000� x € 1.000

Stand 1 januari� � � 521 27.235 Toevoeging� � � - 368 Onttrekking� � � -521 -27.082 -521 -26.714 Stand 31 december� � � - 521

9. Vastgoed bestemd voor de verkoop 2019 2018 x € 1.000� x € 1.000

Boekwaarde per 1 januari� - 915 Aankoop koopgarant (voor doorverkoop met koopgarantregeling)� 231 - Verkopen� - -915 Boekwaarde per 31 december� 231 -

10. Huurdebiteuren

� 31-12-19� 31-12-18 x € 1.000� x € 1.000

Huurdebiteuren � 805 748Af: voorziening oninbaarheid� -385 -375 420 373

Er zijn geen vorderingen met een looptijd langer dan één jaar.

11. Overige vorderingen

Er zijn geen vorderingen met een looptijd langer dan één jaar.

12. Overlopende activa

Van de betaalde provisiekosten ad € 289 voor afgesloten leningen heeft € 278 een looptijd langer dan één jaar. Verder zijn er geen vorderingen opgenomen met een looptijd langer dan één jaar.

13. Liquide middelen

De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de stichting.

115


Passiva

Eigen vermogen

14. Herwaarderingsreserve

Het verloop van de herwaarderingsreserve luidt als volgt: Vastgoed� Onroerende� Totaal� Totaal in exploitatie zaken VOV 2019 2018 x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000

Stand 1 januari� 551.161 710 551.871 421.093

Mutaties in het boekjaar– Realisatie door desinvesteringen� -2.216 - -2.216 -1.746 – Toevoeging vanuit resultaatbestemming� 109.986 180 110.166 132.524 Stand 31 december� 658.931 890 659.821 551.871

Voor de beleidsmatige beschouwing op de beleidswaarde in relatie tot het eigen vermogen wordt verwezen naar de toelichting op de beleidswaarde.

15. Overige reserves

Het verloop van de overige reserves luidt als volgt:� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Stand 1 januari� 133.724 116.988

Toevoeging vanuit resultaatbestemming� 44.915 14.990 Realisatie desinvesteringen en buitengebruikstelling� 2.216 1.746 Stand 31 december� 180.855 133.724

Statutaire bepaling inzake resultaatIn de statuten van de stichting zijn geen bepalingen opgenomen inzake de resultaatbestemming.

Voorstel resultaat bestemmingVooruitlopend op de vaststelling en goedkeuring van de jaarrekening door de directeur-bestuurder respectievelijk Raad van Commissarissen wordt voorgesteld het resultaat over 2019 ad € 155.081 toe te voegen aan het eigen vermogen waarvan een bedrag van € 110.166 wordt toegevoegd aan de herwaarderingsreserve en het restant wordt toegevoegd aan de overige reserves. Dit voorstel is reeds verwerkt in de balans per 31 december 2019.

116

Voorzieningen

16. Voorziening onrendabele investeringen

De voorziening voor het verwachte onrendabele deel van de investeringen in nieuwbouwcomplexen en herstructurering is in mindering gebracht op de desbetreffende activa. Onder dit balanshoofd zijn opgenomen de voorziening die de geactiveerde bestedingen overtreffen.

Daeb projecten� niet-Daeb projecten� Totaal 2019� Totaal 2018 x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000

Stand 1 januari� 4.796 1.784 6.580 13.530

Toevoeging� -3.086 5.645 2.559 3.251 Classificatie naar/van projecten in ontwikkeling� 2.553 -1.887 666 -10.201 -533 3.758 3.225 -6.950 Stand 31 december� 4.263 5.542 9.805 6.580

Voor toelichting over het totaal bedrag van de voorziening wordt verwezen naar de toelichting van Vastgoed in ontwikkeling.

17. Voorziening latente belastingverplichtingen

Tijdelijke verschillen waardering vastgoed in exploitatieVoor de tijdelijke verschillen u.h.v. de waardering van het vastgoed in exploitatie is in 2018 een latente belastingverplichting gevormd uitgaande van een restantlevensduur van gemiddeld 25 jaar. De verplichting is eind 2018 gewaardeerd tegen contante waarde op basis van een disconteringsvoet van 1,99%. Het is zeer waarschijnlijk dat voor het vastgoed in exploitatie geen fiscale afwikkeling gedurende de levensduur zal plaatsvinden omdat de cyclus van sloop aan het einde van de levensduur en het plegen van vervangende nieuwbouw op dezelfde grond zich in continuïteit zal voordoen. Het feitelijke afwikkelmoment ligt (oneindig) ver in de toekomst waardoor de latentie bij een waardering tegen contante waarde naar nihil tendeert. De latentie is daarom eind 2019 tegen nihil gewaardeerd. Het verloop is als volgt:

2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Stand 1 januari� 5.495 26.106

Toevoeging� - 5.495 Onttrekking� -5.495 -26.106 -5.495 -20.611 Stand 31 december� - 5.495

Voorziening pensioenenUltimo 2019 heeft Arcade evenals ultimo 2018 geen verplichtingen waarvoor een pensioenvoorziening dient te worden opgenomen. De dekkingsgraad van het betrokken bedrijfstakpensioenfonds bedraagt ultimo 2019 volgens opgave van het fonds 113,1% (2018: 115,9%). Op basis van het uitvoeringsreglement hebben de deelnemers bij een tekort in het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan door hogere toekomstige premies.

117


18. Langlopende schulden� � � Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken Krediet verkocht onder� Waarborg- Overheid instellingen voorwaarden sommen� Totaal x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000� x € 1.000

Stand per 1 januari 2019� 14 441.465 9.074 192 450.745

Mutaties in het boekjaar:Nieuwe leningen� - 53.400 - - 53.400 Reguliere aflossingen� -1 -2.083 - - -2.084 Eindaflossingen� - � -31.948 � - � - � -31.948 Terugkoop koopgarantwoning� - - -1.036 - -1.036 Verkoop koopgarantwoning� - - 816 - 816 Waardeverandering� - - 180 - 180 Storting en terugbetaling waarborgsommen� - - - 12 12 -1 19.369 -40 12 19.340 Stand per 31 december 2019� 13 460.834 9.034 204 470.085

Schulden met een looptijd langer dan 1 jaar� 13 429.279Schulden met een looptijd langer dan 5 jaar� 12 310.231

De aflossingsverplichting voor 2020 bedraagt € 33,6 miljoen.De gewogen gemiddelde rentevoet van de leningenportefeuille bedraagt 2,27% (2018: 2,52%).

Marktwaarde De marktwaarde van de door de overheid en kredietinstellingen verstrekte leningen bedraagt € 565 miljoen (2018 € 497 miljoen).

ZekerhedenEr zijn geen complexen hypothecair bezwaard. Ten behoeve van de leningen van kredietinstellingen is garantie van het WSW verkregen tot een bedrag van € 458,8 miljoen (2018: € 438,7 miljoen). Voor de overige leningen is er een garantie van de gemeente Westland verkregen tot een bedrag van € 2,1 miljoen (2018: € 2,8 miljoen).

Volmacht WSWOp grond van artikel 30 van het Reglement van Deelneming is op eerste verzoek van WSW een volmacht verstrekt aan het WSW. Deze volmacht maakt het mogelijk om in geval van een slechte financiële situatie de zekerheden van WSW te vestigen op het onderpand (ingezet bezit), zonder op dat moment afhankelijk te zijn van de betreffende corporatie en zonder dat er twijfel zou kunnen ontstaan of dit een rechtmatige daad is van WSW. Arcade heeft al haar bezit ingezet als onderpand.

118

19. Belastingen en premies sociale verzekering

� 31-12-19� 31-12-18 x € 1.000� x € 1.000

Omzetbelasting� 2.604 2.413 Vennootschapsbelasting� 3.039 2.393 Pro-rata-regeling� 329 438 Loonheffing, sociale lasten en pensioenen� 222 221 6.194 5.465

Van de schuld inzake Pro-rata-regeling heeft € 219 een looptijd van langer dan één jaar.

20. Overige schulden en overlopende passiva

� 31-12-19� 31-12-18 x € 1.000� x € 1.000

Nog te betalen rente� 6.054 6.446 Vooruit ontvangen huur� 1.149 997 Nog te ontvangen inkoopfacturen� 362 621 Te verrekenen servicekosten huurders� 258 326 Verplichtingen opgeleverde nieuwbouwprojecten� 1.033 1.423 Verplichting niet opgenomen verlofuren� 102 82 Overige verplichtingen en overlopende passiva� 93 69 9.051 9.964

Van de overige schulden en overlopende passiva heeft € 102 een looptijd van langer dan één jaar.

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen

Lease- en huurverplichtingenDe verplichtingen uit hoofde van met derden aangegane leaseovereenkomsten voor auto’s bedragen in totaal € 133.000 (2018: € 93.000). Hiervan vervalt na 1 jaar € 48.000 (2018: € 62.000). Er zijn geen verplichtingen met een looptijd langer dan vijf jaar.

Obligoverplichting WSWDe corporaties die deelnemen aan het WSW staan voor elkaar in via de obligoverplichting. Dit is een voorwaardelijke verplichting die opeisbaar is indien de borgstellingsreserve van het WSW niet voldoende is om op grond van aanspraken van geldgevers de betalingsverplichtingen van WSW deelnemers over te nemen. De hoogte van dat bedrag is afhankelijk van het bedrag aan geborgde leningen. Ultimo boekjaar bedraagt het obligo € 17,7 miljoen (2018: € 16,9 miljoen).

PrestatieafsprakenEind 2015 zijn de prestatieafspraken voor de periode 2015-2019 met de gemeente Den Haag ondertekend. In deze afspraken is vastgelegd welke inspanning partijen leveren in het kader van de sociale woningvoorraad en het aandeel ‘betaalbare’ sociale huurwoningen in Den Haag. Deze afspraken zijn in 2019 opnieuw beoordeeld en wederzijds ongewijzigd akkoord bevonden. Voor 2019 zijn nieuwe prestatieafspraken gemaakt. Door de bestuurlijke crisis in de gemeente zijn er nog geen nieuwe prestatieafspraken gemaakt voor de opvolgende periode.

119


Parallel aan de prestatieafspraken is een aparte samenwerkingsovereenkomst aangegaan voor de realisatie circa 100 tot 150 nieuw te bouwen sociale huurwoningen per jaar voor een periode van vijf jaar. Deze afspraak zou in 2019 herijkt worden echter heeft deze herijking nog niet plaatsgevonden. De doelgroepen waarvoor gebouwd wordt is divers maar met name voor kleine huishoudens, starters, alleenstaanden en ouderen. Het huurbeleid is gericht op voldoende differentiatie en sluit aan op de uitgangspunten van de gemaakte prestatieafspraken en de verschillen in kwaliteit in de woningvoorraad en marktconforme huurprijzen. Wij richten ons op de primaire doelgroep van huishoudens met een inkomen tot € 42.000. Afgesproken hierbij is dat wij met de gemeente Den Haag voor de woningvoorraad uitgaan van minimaal 60% betaalbaar voor de periode 2015-2019. Dit zal gecontinueerd worden voor de volgende periode.

Met de gemeente Westland zijn prestatieafspraken gemaakt voor de periode 2017-2020 onder andere over de betaalbare voorraad en de ontwikkeling van nieuwbouw sociale huurwoningen. De voorraad sociale huurwoningen moet voor de komende periode minimaal gelijk blijven en het liefst groeien met 100 sociale huurwoningen per jaar voor de periode 2017 tot en met 2020. Deze afspraken zijn in 2019 opnieuw beoordeeld en partijen zijn hierover in overleg. Arcade heeft een kanttekening gemaakt bij de productie van de woningvoorraad. De gemeente verwacht inzet van Arcade maar toont zichzelf niet welwillend om de doelstellingen met name ten aanzien van de realisatie van nieuwe sociale huurwoningen te realiseren.

Wet Keten AansprakelijkheidIn het kader van de reguliere bedrijfsvoering worden verplichtingen aangegaan met aannemers en andere leveranciers. Arcade is onderworpen aan de Wet Ketenaansprakelijkheid op basis waarvan zij zou kunnen worden aangesproken. Om dit risico te beperken doet Arcade alleen zaken met aannemers en leveranciers met een goede reputatie in de markt en bij omvangrijke werken wordt de kredietwaardigheid en financiële continuïteit van de aannemers en leveranciers beoordeeld. Verder wordt gebruik gemaakt van stortingen op G-rekeningen. De directe heeft een beoordeling uitgevoerd in het kader van voornoemde mogelijke risico’s en heeft in de jaarrekening waar noodzakelijk afdoende voorzieningen doen opnemen.

Rekening-courantfaciliteitArcade heeft beschikking over een rekening-courantfaciliteit van de Bank Nederlandse Gemeenten van € 10 miljoen. De faciliteit kan op ieder willekeurig moment worden opgezegd door de stichting. Jaarlijks toetst de BNG of de voorwaarden voor de rekening-courantfaciliteit moet worden herzien.

Financiële instrumentenFinanciële risico’sDe belangrijkste (financiële) risico’s waaraan Arcade onderhevig is, zijn het marktrisico, het renterisico, het kredietrisico en het liquiditeitsrisico.

Marktrisico Arcade beheerst het marktrisico door met behulp van het strategisch voorraadbeleid de vastgoedportefeuille zo goed als mogelijk af te stemmen op de marktvraag binnen de kaders van onze volkshuisvestelijke doelstellingen.

RenterisicoArcade loopt renterisico over de rentedragende langlopende en kortlopende schulden. Arcade heeft vastrentende langlopende leningen afgesloten voor de financiering van de investeringen in onroerende zaken. Het renterisico wordt afgedekt door spreiding van de lening portefeuille waardoor de stichting het renterisico beperkt tot maximaal 15% van het vreemd vermogen, gerekend over een aaneengesloten voortschrijdende periode van twaalf maanden. Verder wordt de ontwikkeling van het renterisico gemonitord op basis van de ontwikkeling van het kengetal Interest Covergade Ratio (ICR). De ICR geeft aan in hoeverre Arcade in staat is om aan haar renteverplichting te voldoen. Een ICR lager dan 1,4 geeft een signaal dat een corporatie bij slecht weer al snel niet meer aan haar renteverplichtingen kan voldoen. Arcade voldoet met een ICR van 2,4 ruimschoots aan de norm.

KredietrisicoHet gaat hierbij om het risico dat Arcade en financiële instellingen niet aan hun contractuele verplichtingen kunnen voldoen. Het risico is afgedekt doordat alleen WSW geborgde leningen worden aangetrokken. De kredietwaardigheid van de stichting wordt jaarlijks beoordeeld door het WSW op basis waarvan het WSW een kredietplafond vaststelt waarbinnen de stichting geborgde financiering kan aantrekken.

Liquiditeitsrisico Het gaat hierbij om het risico dat over onvoldoende middelen wordt beschikt om aan de directe verplichtingen te kunnen voldoen. Dit geldt voor alle verplichtingen van Arcade en haar tegenpartijen, ongeacht of dit nu crediteuren of financiële instellingen zijn. Arcade heeft op verschillende manieren

120

gewaarborgd dat zij altijd aan haar verplichtingen kan voldoen zoals een rekening-courantfaciliteit van € 10 miljoen die kan worden benut om in tijdelijke financieringsbehoefte te voorzien.

Beheersing financiële risico’sHet financiële beleid is erop gericht om op de korte en lange termijn effecten van voorgenoemde risico’s op het resultaat te beperken. In het treasurystatuut staan de kaders benoemd omtrent het beheersen van risico’s. In het statuut is het gebruik van afschermende instrumenten toegestaan ter beheersing van het renterisico op zekere kasstromen. De instrumenten moeten defensief van aard zijn en het gebruik van rente-instrumenten mag nooit leiden tot ongedekte posities. De volgende eisen worden gesteld ten aanzien van het gebruik van derivaten:

– Derivaten mogen slechts gebruikt worden om bepaalde risico’s, zoals beleggings-, rente- en financieringsrisico’s af te dekken.– De leden van de treasurycommissie dienen voldoende kennis van zaken te hebben.– Derivaten moeten voldoen aan de richtlijnen van het WSW.– Voor het gebruik van derivaten dient te allen tijde en direct (voordat het contract aangegaan wordt) goedkeuring te worden gevraagd aan het bestuur en de

Raad van Commissarissen inclusief een motivatie, waarom een derivaat wordt gebruikt.

Verder is bepaald dat risicovol beleggen niet is toegestaan. Ook is het niet toegestaan om middelen aan te trekken voor beleggingsdoeleinden. In de situatie van tijdelijke overtollige geldmiddelen worden deze op een ‘spaarrekening gestort bij een bank met minimaal een A-rating.

Afgesloten derivatenArcade maakt geen gebruik van financiële derivaten om de renterisico’s af te dekken.

Toelichting op de winst- en verliesrekening

Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille

21. Huuropbrengsten� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Netto huur woningen, woongebouwen en niet zijnde woningen� 57.178 53.739Af: huurderving voor leegstand en oninbaarheid� -330 -325 56.848 53.414

De huuropbrengst is ten opzichte van het vorige boekjaar toegenomen als gevolg van:– jaarlijkse huurverhoging per 1 juli van 2,19%;– huurharmonisatie na mutatie;– huurverhoging in verband met incidentele woningverbeteringen;– verkoop van 14 huurwoningen, 8 parkeerplaatsen/garage en 2 bedrijfsruimten.– opgeleverde nieuwbouwcomplexen bestaande uit 254 huurwoningen, 233 parkeergelegenheden.

121


22. Lasten verhuur en beheeractiviteiten

Onder 'lasten verhuur en beheeractiviteiten' staan de directe en indirecte kosten die rechtstreeks in verband te brengen zijn met de verhuur- en beheeractiviteiten zoals lonen en salarissen voor personeel dat primair bezig is met de exploitatie van het vastgoed (bijvoorbeeld huurconsulenten).

� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Toegerekende lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenlasten 1.397 1.661Inleenkrachten 475 384Huisvestingskosten 413 371Automatiseringskosten 298 388Overige personeelskosten 212 183Afschrijvingskosten (im)materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie 619 610Overige verhuur en beheerkosten� 524 498 3.938 4.095

Lonen en salarissen, sociale lasten, pensioenlasten en overige personeelskostenDe lasten betreffende lonen en salarissen voor heel Arcade zijn als volgt gespecificeerd:

� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Salarissen� 2.891 2.964Sociale lasten � 468 461Pensioenen� 424 428Overige personeelskosten� 151 140 3.934 3.993

Het aantal medewerkers en fte van de op 31 december 2019 in dienst zijnde medewerkers is als volgt gespecificeerd:

� 2019� 2018Aantal werknemers� 51,00 49,00 Formatieplaatsen in fte’s� 46,36 44,01

Aantal medewerkers per afdeling� 2019� 2018Directie� 1� 1Staf� 8 7Financiën� 13� 13Wonen� 17� 17Vastgoed (nieuwbouw en onderhoud)� 12� 11Totaal� 51� 49

122

Bezoldiging leidinggevende topfunctionarissen

Leidinggevende topfunctionarissenFunctie:� Directeur-bestuurderNaam:� R. LemsonAanvang en einde functievervulling in 2019� 1/1 - 31/12Deeltijdfactor in fte� 1,00(Fictieve) dienstbetrekking� ja

Bezoldiging 2019Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen� 159.266 Beloningen betaalbaar op termijn� 22.610 Totaal bezoldiging� 181.876

Individueel toepasselijk maximum� 162.000

Onverschuldigd betaald bedrag� n.v.t.

Reden waarom overschrijding al dan niet is toegestaan� �Overgangsrecht is van toepassing

Bezoldiging 2018Aanvang en einde functievervulling in 2018� 1/1 - 31/12Deeltijdfactor in fte� 1,00

Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen� 169.695 Beloningen betaalbaar op termijn� 22.120 Totaal bezoldiging� 191.815 � ��

Individueel toepasselijk maximum� 156.000

Onverschuldigd betaald bedrag� � n.v.t.

Toezichthoudende topfunctionarissenReden waarom overschrijding al dan niet is toegestaan� Overgangsrecht is van toepassing

De bezoldiging van de toezichthoudende topfunctionarissen, de Raad van Commissarissen, in 2019 is als volgt gespecificeerd:

Naam:� C.E.P.M. den Houting - Stevens E.W.F. van Bockel E. van NoortFunctie:� Voorzitter� Lid + Vice-voorzitter� LidAanvang en einde functievervulling 2019� 1/1 - 31/12� 1/1 - 31/12� 1/1 - 31/12

Bezoldiging 2019Bezoldiging� 13.500 11.500 9.500 Individueel toepasselijk maximum� 24.300 16.200 16.200 Onverschuldigd betaald bedrag� n.v.t. � n.v.t. � n.v.t. Totaal bezoldiging� 13.500 11.500 9.500

123


Bezoldiging 2018Aanvang en einde functievervulling 2018� 19/4 - 31/12 1/1 - 12/9 1/1 - 31/12Aanvang en einde functievervulling 2018 13/9 - 31/12Bezoldiging� 10.556 10.166 9.500 Individueel toepasselijk maximum� 17.117 � 15.600� 15.600�Onverschuldigd betaald bedrag� n.v.t. n.v.t. n.v.t. Totaal bezoldiging� 10.556 10.166 9.500

Naam:� W.J.C.M. van Haaren E.J. van der Putten D. de GeusFunctie:� Lid� Lid� LidAanvang en einde functievervulling 2019� 1/1 - 31/12� 1/1 - 31/12� 1/1 - 31/12

Bezoldiging 2019Bezoldiging� 9.500 9.500 9.500Individueel toepasselijk maximum� 16.200 16.200 16.200Onverschuldigd betaald bedrag� n.v.t. � n.v.t. � n.v.t. Totaal bezoldiging� 9.500 9.500 9.500

Bezoldiging 2018Aanvang en einde functievervulling 2018� 13/9 - 31/12 1/1 - 31/12 9/4 - 31/12Bezoldiging� 3.348 10.089 7.556Individueel toepasselijk maximum� 4.701 15.600 �� 11.412Onverschuldigd betaald bedrag� n.v.t. n.v.t. n.v.t. Totaal bezoldiging� 3.348 10.089 7.556

Uitkering wegens beëindiging dienstverband aan topfunctionarissenIn 2019 en 2018 zijn geen uitkeringen gedaan aan topfunctionarissen wegens beëindiging dienstverband.

Overige functionarissenNaast de hierboven vermelde topfunctionarissen zijn er geen overige functionarissen met een dienstbetrekking die in 2019 een bezoldiging boven het individueel toepasselijke drempelbedrag hebben ontvangen.

Leidinggevende interim-topfunctionarissenIn 2019 en 2018 zijn geen interim-topfunctionarissen werkzaam geweest voor Arcade waarvoor de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector van toepassing is.

23. Lasten onderhoudsactiviteiten� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Planmatig onderhoud� 4.730 4.058 Mutatieonderhoud� 2.389 1.907 Reparatie- en klachtenonderhoud� 3.587 3.234 Contractonderhoud� 1.110 998 Toegerekende organisatiekosten� 838 839 12.654 11.036

124

24. Overige directe operationele lasten exploitatie bezit� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Verhuurderheffing� 6.566 6.177Belastingen� 2.235 2.172Verzekeringen� 218 241Totaal� 9.019 8.590

Netto resultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling

25. Netto restultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling

Dit betreft in 2018 de toegerekende opbrengsten en lasten met betrekking tot de koopwoningen van project New Norfolk. In 2019 zijn geen nieuwbouw koopwoningen ontwikkeld.

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille

26. Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille

Dit betreft de boekwinst uit verkoop van 14 huurwoningen, twee bedrijfsruimten en 8 parkeerplaatsen.

Waardeveranderingen vastgoedportefeuille

27. Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Waardeveranderingen nieuw aangegane verplichtingen nieuwbouw- en grootonderhoudinvesteringen� -2.558 -3.251 Afboeking oude plankosten en desinvstering opstallen� -928 � - Waardeveranderingen bestaande verplichtingen nieuwbouw- en grootonderhoudsinvesteringen� 59 -7 Per saldo last� -3.427 -3.258

28. Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille

Dit betreft de jaarlijkse mutatie van de actuele waarde van de vastgoedobjecten in exploitatie die zijn gewaardeerd op basis van marktwaarde in verhuurde staat. � 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Niet-gerealiseerde waardeveranderingen in vastgoed in exploitatie� 114.142 127.792 Vrijval voorziening verwacht onrendabel van het in de verslagperiode in exploitatie genomen vastgoed� 23.759 13.156 Per saldo bate � 137.901 140.948

125


29. Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Toename waardering onroerende zaken verkocht onder voorwaarden� 160 751 Waardemutatie verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden� 44 -276 Per saldo bate respectievelijk last� 204 475

Netto resultaat overige activiteiten

30. Netto resultaat overige activiteiten

Dit betreft de opbrengst en kosten uit hoofde van beheersactiviteiten voor VvE’s.

31. Overige organisatiekosten� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Toegerekende kosten lonen, salarissen, sociale lasten en pensioenen� 964 1.022Saneringsheffing� - 548Kosten jaarrekeningcontrole en fiscaal advies� 125 121Automatiseringskosten� 115 99Bestuurskosten� 107 122Juridische en advieskosten� 79 111Heffing autoriteit woningcorporaties� 48 51Taxatiekosten� 22 41Kosten KWH� 21 21Overige toegerekende organisatiekosten� 130 65 1.611 2.201

Honoraria accountantOnderstaande honoraria betreffen uitsluitend de werkzaamheden die zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe onafhankelijke accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta.

� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

– controle van de jaarrekening� 77 81 – andere controle opdrachten� 24 10 – fiscale adviesdiensten� - � - – andere niet-controlediensten� - � - 101 91

126

32. Leefbaarheid

De leefbaarheidskosten zijn als volgt:� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Toegerekende organisatiekosten� 246 273Overige leefbaarheidsbijdragen� 186 79 432 352

Financiële baten en lasten

33. Rentelasten en soortgelijke kosten� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Rente leningen kredietinstellingen en leningen overheid� 10.721 11.237Vergoeding borgstelling WSW� 139 127Overige rentelasten� 80 112 10.940 11.476

34. Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitvoering

De acute en latente belastingen in de jaarrekening zijn bepaald met inachtneming van de fiscale regels volgens de door de sector met de Belastingdienst gemaakt afspraken. De toepassing van de regels is op een aantal onderwerpen niet zonder meer duidelijk en voor discussie vatbaar. Verder zijn de WOZ beschikkingen 2021 met peildatum 1 januari 2020, die nodig zijn voor de bepaling van de terugname duurzame afwaarderiing in 2019 niet beschikbaar. Deze WOZ waarde is daarom ingeschat. Om die reden kan de in de jaarrekening bepaalde acute en latente belasting achteraf nog aan verandering onderhevig zijn.

De belastingbate/last over het resultaat bestaat uit de volgende componenten:� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Acute belastingen boekjaar� 6.185 2.393Correctie acute belastinglast voorgaande jaren� -2.392 - Mutatie van de latente belastingvorderingen� 521 26.714Mutatie van de latente belastingverplichtingen� -5.495 -20.611Per saldo belastingbate respectievelijk last volgens de winst-en-verliesrekening� -1.181 8.496

De acute belastingverplichting over 2018 van € 2.392 is om 2019 volledig teruggenomen omdat de ‘terugname van de duurzame afwaardering’ in de definitieve aangifte 2018 significant lager is dan was ingeschat bij het opstellen van de fiscale positie over 2018 in jaarrekening 2018.

In 2019 is een fiscale winst gerealiseerd van € 24 miljoen. Het effectieve belastingtarief bedraagt in 2019 -1% (2018: 5%). De toepasselijke (wettelijke) belastingtarief bedraagt 25% (2018: 25%). Het verschil tussen het effectieve belastingpercentage en toepasselijke wettelijk tarief is voornamelijk veroorzaakt door tijdelijke en permanente verschillen tussen de grondslagen voor commerciële en fiscale waardering en resultaatbepaling. Verder zijn verschillen veroorzaakt door beperking van de aftrekbaarheid van diverse bedrijfslasten waaronder de rentekosten. De aansluiting tussen het commerciële resultaat voor belastingenfiscale en fiscaal belastbaar resultaat is hiernaast gespecificeerd:

127


De bepaling van het fiscaal resultaat in de verslagperiode is als volgt:� 2019� 2018 x € 1.000� x € 1.000

Commercieel resultaat voor belastingen � 153.900 156.013

Af:Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed in exploitatie (geen fiscale bate)� -137.901 -140.948 Correctie onderhoudslasten (fiscaal geen verbeterinvestering)� -3.214 -4.898 Fiscale dotatie herinvesteringsreserve� -1.761 -1.219 Fiscale afschrijving op vastgoed in exploitatie � -1.241 -1.955 Fiscale afschrijving op agio leningen O/G� -112 -192 Kleinschaligheidsaftrek� -17 -9 Lager resultaat koopgarantregelingen� -108 -468 Fiscaal lager verkoopresultaat� - -443 Fiscaal lager resultaat onderhanden projecten (verkocht)� - -198 Overige correcties� -47 - -144.401 -150.330 Bij:Terugname duurzame afwaardering� 9.846 52.748 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoed in ontwikkeling (geen fiscale last) 2.975 3.251 Fiscaal hoger verkoopresultaat 730 - Fiscaal geactiveerde rente materiële vaste activa in ontwikkeling 521 702 Fiscaal hoger resultaat onderhanden projecten (verkocht) 313 - Fiscaal lagere afschrijving op materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie 94 17 Fiscale vrijval disagio leningen O/G 32 32 Saneringsheffing (fiscaal geen last) - 548 Aftrekbeperking gemengde kosten� 11 � 11 14.522 57.309

Fiscaal resultaat � 24.021 62.992

Verrekening fiscaal compensabele verliezen -2.333 -53.380 Renteaftrekbeperking (ATAD)� 3.099 - Fiscaal resultaat voor berekening acute belastinglast� 24.787 9.612 Berekende acute belastingverplichting o.b.v. belastingtarief van 25%� 6.185 2.393

128

Daeb/niet-daeb gescheiden balans 2019Daeb/niet-daeb gescheiden balans 2019

Activa� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000

Immateriële vaste activa� 439 - - 439

VastgoedbeleggingenDaeb vastgoed in exploitatie� 1.050.469 - - 1.050.469 Niet-daeb vastgoed in exploitatie� - 214.682 - 214.682 Daeb vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie� 40.605 - - 40.605 Niet-daeb vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie� - - - - Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden� - 9.323 - 9.323 Totaal vastgoedbeleggingen� 1.091.074 224.005 - 1.315.079

Materiële vaste activaOnroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie� 13.869 - - 13.869

Financiële vaste activaDeelneming in groepsmaatschappijen (niet-Daeb tak)� 151.868 - -151.868 - Verstrekte lening aan niet-daeb tak� 61.000 - -61.000 - Totaal financiële vaste activa� 212.868 - -212.868 - Som der vaste activa 1.318.250 224.005 -212.868 1.329.387

VLOTTENDE ACTIVA

Voorraad� - 231 - 231

Vorderingen � 2.806 - -1.311 1.495

Liquide middelen� 1.635 6.443 - 8.078

TOTAAL ACTIVA 1.322.691 230.679 -214.179 1.339.191

129


Daeb/niet-daeb gescheiden balans 2019

Passiva� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000

EIGEN VERMOGENHerwaarderingsreserve� 659.821 111.987 -111.987 659.821 Overige reserves� 180.855 39.881 -39.881 180.855 Totaal eigen vermogen� 840.676 151.868 -151.868 840.676

VOORZIENINGENVoorziening onrendabele investeringen� 4.263 5.542 - 9.805

LANGLOPENDE SCHULDENLeningen overheid� 13 - - 13 Leningen kredietinstellingen� 460.834 - - 460.834 Verplichtingen u.h.v. onroerende zaken verkocht onder voorwaarden� - 9.034 - 9.034 Leningen van daeb-tak� - 61.000 -61.000 - Waarborgsommen� 123 81 - 204 Totaal langlopende schulden� 460.970 70.115 -61.000 470.085

KORTLOPENDE SCHULDENSchulden aan leveranciers� 2.919 461 - 3.380 Belastingen en premies sociale verzekering� 5.443 751 - 6.194 Overige schulden en overlopende passiva� 8.420 1.942 -1.311 9.051 Totaal kortlopende schulden� 16.782 3.154 -1.311 18.625

TOTAAL PASSIVA 1.322.691 230.679 -214.179 1.339.191

130

Daeb/niet-daeb gescheiden balans 2018Daeb/niet-daeb gescheiden balans 2018

Activa� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000

Immateriële vaste activa� 512 - - 512

VastgoedbeleggingenDaeb vastgoed in exploitatie� 899.899 - - 899.899 Niet-daeb vastgoed in exploitatie� - 189.908 - 189.908 Daeb vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie� 36.687 - - 36.687 Niet-daeb vastgoed in ontwikkeling voor eigen exploitatie� - 5.132 - 5.132 Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden� - 9.143 - 9.143 Totaal vastgoedbeleggingen� 936.586 204.183 - 1.140.769

Materiële vaste activaOnroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie� 14.320 - - 14.320

Financiële vaste activaLatente belastingvorderingen� 384 137 - 521 Deelneming in groepsmaatschappijen (niet-Daeb tak)� 131.780 - -131.780 - Verstrekte lening aan niet-daeb tak� 61.000 - -61.000 - Totaal financiële vaste activa� 193.164 137 -192.780 521 Som der vaste activa 1.144.582 204.320 -192.780 1.156.122

VLOTTENDE ACTIVA

Voorraad� - 61 - 61

Vorderingen � 1.518 - -201 1.317

Liquide middelen� 7.084 2.081 - 9.165

TOTAAL ACTIVA 1.153.184 206.462 -192.981 1.166.665

131


Daeb/niet-daeb gescheiden balans 2018

Passiva� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000

EIGEN VERMOGENHerwaarderingsreserve� 551.871 96.610 -96.610 551.871 Overige reserves� 133.724 35.170 -35.170 133.724 Totaal eigen vermogen� 685.595 131.780 -131.780 685.595

VOORZIENINGENVoorziening onrendabele investeringen� 4.796 1.784 - 6.580 Voorziening latente belastingverplichtingen 4.079 1.416 - 5.495 Totaal voorzieningen� 8.875 3.200 - 12.075

LANGLOPENDE SCHULDENLeningen overheid� 14 - - 14 Leningen kredietinstellingen� 441.465 - - 441.465 Verplichtingen u.h.v. onroerende zaken verkocht onder voorwaarden� - 9.074 - 9.074 Leningen van daeb-tak� - 61.000 -61.000 - Waarborgsommen� 111 81 - 192 Totaal langlopende schulden� 441.590 70.155 -61.000 450.745

KORTLOPENDE SCHULDENSchulden aan leveranciers� 2.821 - - 2.821 Belastingen en premies sociale verzekering� 5.465 - - 5.465 Overige schulden en overlopende passiva� 8.838 1.327 -201 9.964 Totaal kortlopende schulden� 17.124 1.327 -201 18.250

TOTAAL PASSIVA 1.153.184 206.462 -192.981 1.166.665

132

Winst-en-verliesrekening� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000

Huuropbrengsten� 47.792 9.056 - 56.848 Opbrengsten servicecontracten� 1.782 172 - 1.954 Lasten servicecontracten� -1.703 -203 - -1.906 Lasten verhuur en beheeractiviteiten� -3.588 -350 - -3.938 Lasten onderhoudsactiviteiten� -10.283 -2.371 - -12.654 Overige directe operationele lasten exploitatie bezit� -7.695 -1.324 - -9.019 Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille� 26.305 4.980 - 31.285

Omzet verkocht vastgoed in ontwikkeling� - � -� - � - Lasten verkocht vastgoed in ontwikkeling� - � -� - � - Toegerekende organisatiekosten� - � - � - � - Netto resultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling� - � - � - � -

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille� 805 3.943 - 4.748 Toegerekende organisatiekosten� -8 -24 - -32 Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille� -390 -3.435 - -3.825 Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille� 407 484 - 891

Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille� 2.635 -6.062 - -3.427 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille� 115.392 22.509 - 137.901 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille verkocht onder voorwaarden� - � 204 � - � 204 Waardeveranderingen vastgoedportefeuille� 118.027 16.651 - 134.678

Opbrengst overige activiteiten� 105 16 - 121 Kosten overige activiteiten� -104 -16 - -120 Netto resultaat overige activiteiten� 1 - - 1

Overige organisatiekosten� -1.341 -270 -1.611

Leefbaarheid� -389 -43 - -432

BEDRIJFSRESULTAAT� 143.010 21.802 - 164.812

Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten� 24 4 - 28 Rentebaten interne lening� 1.830 - -1.830 - Rentelasten interne lening� - -1.830 1.830 - Rentelasten en soortgelijke kosten� -10.940 - - -10.940 Saldo financiële baten en lasten� -9.086 -1.826 - -10.912

RESULTAAT VOOR BELASTINGEN 133.924 19.976 - 153.900

Belastingen� 1.069 112 - 1.181 Resultaat uit deelnemingen� 20.088 - -20.088 -

RESULTAAT NA BELASTINGEN 155.081 20.088 -20.088 155.081

Daeb/niet-daeb gescheiden resultatenrekening 2019

133


Winst-en-verliesrekening� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000

Huuropbrengsten� 44.550 8.864 - 53.414 Opbrengsten servicecontracten� 1.511 147 - 1.658 Lasten servicecontracten� -1.444 -178 - -1.622 Lasten verhuur en beheeractiviteiten� -3.622 -475 - -4.097 Lasten onderhoudsactiviteiten� -9.637 -1.399 - -11.036 Overige directe operationele lasten exploitatie bezit� -7.310 -1.280 - -8.590 Netto resultaat exploitatie vastgoedportefeuille� 24.048 5.679 - 29.727

Omzet verkocht vastgoed in ontwikkeling� - 2.878 - 2.878 Lasten verkocht vastgoed in ontwikkeling� - -2.314 - -2.314 Toegerekende organisatiekosten� - � - � - � - Netto resultaat verkocht vastgoed in ontwikkeling� - � 564 � - � 564

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille� 1.178 3.454 - 4.632 Toegerekende organisatiekosten� -8 -22 - -30 Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille� -363 -2.660 - -3.023 Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille� 807 772 - 1.579

Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille� -1.542 -1.715 - -3.257 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille� 112.517 28.431 - 140.948 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen� - 475 - 475 Waardeveranderingen vastgoedportefeuille� 110.975 27.191 - 138.166

Opbrengst overige activiteiten� 90 15 - 105 Kosten overige activiteiten� -86 -14 - -100 Netto resultaat overige activiteiten� 4 1 - 5

Overige organisatiekosten� -1.880 -321 -2.201

Leefbaarheid� -306 -46 - -352

BEDRIJFSRESULTAAT� 133.648 33.840 - 167.488

Andere rentebaten en soortgelijke opbrengsten� 1 - - 1 Rentebaten interne lening� 1.830 - -1.830 - Rentelasten interne lening� - -1.830 1.830 - Rentelasten en soortgelijke kosten� -11.460 -16 - -11.476 Saldo financiële baten en lasten� - -9.629 -1.846 - -11.475

RESULTAAT VOOR BELASTINGEN 124.019 31.994 - 156.013

Belastingen� -5.851 -2.645 - -8.496 Resultaat uit deelnemingen� 29.349 - -29.349 -

RESULTAAT NA BELASTINGEN 147.517 29.349 -29.349 147.517

Daeb/niet-daeb gescheiden resultatenrekening 2019 Daeb/niet-daeb gescheiden resultatenrekening 2018

134


� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000Kasstroom uit operationele activiteiten

Ontvangsten:Huren- Zelfstandige huurwoningen� 45.533 8.066 - 53.599 - Intramuraal� 2.115 - - 2.115 - Maatschappelijk onroerend goed� 353 - - 353 - Bedrijfsmatig onroerend goed� - 820 - 820 - Parkeervoorzieningen� 102 143 - 245 Vergoedingen� 2.018 199 - 2.217 Overige bedrijfsontvangsten� 277 45 - 322 Renteontvangsten (inclusief rente over interne lening)� 1.830 - -1.830 - 52.228 9.273 -1.830 59.671 Uitgaven:Personeelsuitgaven:- Lonen en salarissen� 2.304 375 - 2.679 - Sociale lasten� 451 73 - 524 - Pensioenlasten� 483 79 - 562 Onderhoudsuitgaven� 9.855 2.041 - 11.896 Overige bedrijfsuitgaven� 6.054 913 - 6.967 Rente-uitgaven (inclusief rentelasten over interne lening)� 11.373 1.830 -1.830 11.373 Saneringsheffing� - - - - Heffing Autoriteit Woningcorporaties� 42 6 - 48 Verhuurdersheffing� 5.641 925 - 6.566 Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden� 91 7 - 98 Vennootschapsbelasting� 2.813 333 - 3.146 39.107 6.582 -1.830 43.859

Kasstroom uit operationele activiteiten 13.121 2.691 - 15.812

135


Vervolg

� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000Kasstroom uit (des)investeringsactiviteiten

Ingaande kasstroom materiële vaste activaVerkoopontvangsten bestaande huur, woon- en niet woongelegenheden� 1.361 4.591 -1.141 4.811 Verkoopontvangsten woongelegenheden (VOV) na inkoop in dPi periode� - 825 - 825 Verkoopontvangsten nieuwbouw, woon- en niet woongelegenheden� - 389 - 389 1.361 5.805 -1.141 6.025

Uitgaande kasstroom materiële vaste activaNieuwbouw huur, woon- en niet woongelegenheden� 34.573 360 - 34.933 Woningverbetering, woon- en niet woongelegenheden� 4.003 1.183 - 5.186 Nieuwbouw verkoop, woon- en niet woongelegenheden� - 930 - 930 Aankoop woon- en niet-woongelegenheden� 599 542 -1.141 - Aankoop woongelegenheden (VOV) voor doorverkoop� - 1.071 - 1.071 Investeringen overig � 111 - - 111 Externe kosten bij verkoop� 14 48 - 62

Kasstroom uit (des)investeringsactiviteiten materiële vaste activa 39.300 4.134 -1.141 42.293

Kasstromen financiële vaste activaOntvangen dividend vanuit niet-daeb tak� -� - � - � - Betaalde dividend aan daeb tak� - � -� -� -

Kasstroom uit (des)investeringsactiviteiten financiële vaste activa - - - -

Kasstroom uit (des-)investeringsactiviteiten -37.939 1.671 - -36.268

Ingaande kasstroomNieuwe door WSW geborgde leningen� 53.400 - - 53.400

Uitgaande kasstroomAflossing door WSW geborgde leningen� -33.328 - - -33.328 Aflossing niet door WSW geborgde leningen Daeb-investeringen� -703 - - -703 Kasstroom uit financieringsactiviteiten 19.369 - - 19.369

Mutatie liquide middelen -5.449 4.362 - -1.087

Saldo liquide middelen en rekening-courantsaldi per 1 januari� 7.084 2.081 - 9.165 Saldo liquide middelen en rekening-courantsaldi per 31 december� 1.635 6.443 - 8.078

Mutatie liquide middelen� -5.449 4.362 - -1.087

136


� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000Kasstroom uit operationele activiteiten

Ontvangsten:Huren- Zelfstandige huurwoningen� 42.446 7.772 - 50.218 - Intramuraal� 2.117 - - 2.117 - Maatschappelijk onroerend goed� 418 - - 418 - Bedrijfsmatig onroerend goed� - 871 - 871 - Parkeervoorzieningen� 77 130 - 207 Vergoedingen� 1.822 183 - 2.005 Overige bedrijfsontvangsten� 331 14 - 345 Renteontvangsten (inclusief rente over interne lening)� 1.830 - -1.830 - 49.041 8.970 -1.830 56.181 Uitgaven:Personeelsuitgaven:- Lonen en salarissen� 2.338 380 - 2.718 - Sociale lasten� 438 71 - 509 - Pensioenlasten� 483 79 - 562 Onderhoudsuitgaven� 9.544 1.386 - 10.930 Overige bedrijfsuitgaven� 4.882 829 - 5.711 Rente-uitgaven (inclusief rentelasten over interne lening)� 11.464 1.830 -1.830 11.464 Saneringsheffing� 459 89 - 548 Heffing Autoriteit Woningcorporaties� 43 7 - 50 Verhuurdersheffing� 5.290 887 - 6.177 Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden� 52 5 - 57 Vennootschapsbelasting� - - - - 34.993 5.563 -1.830 38.726

Kasstroom uit operationele activiteiten 14.048 3.407 - 17.455

137


Vervolg

� Daeb� Niet-daeb� Eliminaties� Totaal x € 1.000� x € 1.000 x € 1.000� x € 1.000Kasstroom uit (des)investeringsactiviteiten

Ingaande kasstroom materiële vaste activaVerkoopontvangsten bestaande huur, woon- en niet woongelegenheden� 1.008 4.855 -1.141 4.722 Verkoopontvangsten woongelegenheden (VOV) na inkoop in dPi periode� - 613 - 613 Verkoopontvangsten nieuwbouw, woon- en niet woongelegenheden� - 1.880 - 1.880 1.008 7.348 -1.141 7.215

Uitgaande kasstroom materiële vaste activaNieuwbouw huur, woon- en niet woongelegenheden� 42.329 1.017 - 43.346 Woningverbetering, woon- en niet woongelegenheden� 4.389 505 - 4.894 Nieuwbouw verkoop, woon- en niet woongelegenheden� - 1.060 - 1.060 Aankoop woon- en niet-woongelegenheden� 1.141 - -1.141 - Aankoop woongelegenheden (VOV) voor doorverkoop� - 622 - 622 Investeringen overig � 243 - - 243 Externe kosten bij verkoop� 23 53 - 76

Kasstroom uit (des)investeringsactiviteiten materiële vaste activa 48.125 3.257 -1.141 50.241

Kasstromen financiële vaste activaOntvangen dividend vanuit niet-daeb tak� 5.417 - -5.417 - Betaalde dividend aan daeb tak� - -5.417 5.417 -

Kasstroom uit (des)investeringsactiviteiten financiële vaste activa 5.417 -5.417 - -

Kasstroom uit (des-)investeringsactiviteiten -41.700 -1.326 - -43.026

Ingaande kasstroomNieuwe door WSW geborgde leningen� 58.550 - - 58.550

Uitgaande kasstroomAflossing door WSW geborgde leningen� -24.929 - - -24.929 Aflossing niet door WSW geborgde leningen Daeb-investeringen� -672 - - -672 Kasstroom uit financieringsactiviteiten 32.949 - - 32.949

Mutatie liquide middelen 5.297 2.081 - 7.378

Saldo liquide middelen en rekening-courantsaldi per 1 januari� 1.787 - - 1.787 Saldo liquide middelen en rekening-courantsaldi per 31 december� 7.084 2.081 - 9.165

Mutatie liquide middelen� 5.297 2.081 - 7.378

138

Ondertekening van de jaarrekening

Opmaken van de jaarrekening

Directeur-bestuurder:

R. LemsonNaaldwijk, 22 april 2020

Vaststellen van de jaarrekeningRaad van Commissarissen:

C.E.P.M. den Houting-Stevens� D. de Geus

E.W.F. van Bockel� W.J.C.M. van Haaren

E.J. van der Putten� E. van Noort

Naaldwijk, 22 april 2020

Overige gegevens

Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2018De jaarrekening 2018 is vastgesteld in de vergadering van de Raad van Commissarissen gehouden op 17 april 2019. De vergadering heeft de bestemming van het resultaat vastgesteld conform het daartoe gedane voorstel.

Gebeurtenissen na balansdatumIn het voorjaar 2020 heeft het coronavirus voor een wereldwijze crisissituatie gezorgd. Deze crisis raakt ook Arcade in de bedrijfsvoering. De impact heeft vooral betrekking op het contact met de huurders en de leveranciers en dienstverleners. Verder worden alleen spoedeisende reparaties uitgevoerd die gevolgen hebben voor veiligheid en gezondheid. De onderhoudsprojecten zijn tijdelijk uitgesteld en bij de nieuwbouwprojecten is sprake van een beperkte vertraging in de uitvoering. Nieuwe verhuringen zijn uitgesteld en voor ontstane huurachterstanden wordt gezamenlijk met de huurder naar een oplossing gekeken. Omdat de ingaande kasstromen van Arcade naar verwachting niet materieel negatief beïnvloed worden, is de inschatting dat de financiële impact van de coronacrisis vooralsnog beperkt is. Er is daarom geen twijfel over de continuïteit.

ControleverklaringHiervoor wordt verwezen naar de op bladzijde 140 opgenomen controleverklaring.

139


140

Controleverklaring

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de raad van commissarissen van Stichting Arcade mensen en wonen

A. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2019

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2019 van Stichting Arcade mensen en wonen te Naaldwijk gecontroleerd. Naar ons oordeel geeft de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Arcade mensen en wonen op 31 december 2019 en van het resultaat over 2019 in overeenstemming met de vereisten voor de jaarrekening bij en krachtens artikel 35 van de Woningwet en de Wet normering topinkomens (WNT). De jaarrekening bestaat uit: 1. de balans per 31 december 2019; 2. de winst-en-verliesrekening over 2019; en 3. de toelichting met een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële

verslaggeving en andere toelichtingen. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden en de Regeling Controleprotocol WNT 2019. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’. Wij zijn onafhankelijk van Stichting Arcade mensen en wonen zoals vereist in de Wet toezicht accountantsorganisaties, de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

141


2 |

Benadrukking van de waarderingsgrondslag van (een deel van) het vastgoed in exploitatie Wij vestigen de aandacht op de grondslagen voor balanswaardering van DAEB en niet-DAEB vastgoed in exploitatie zoals opgenomen in de jaarrekening. Hierin staat beschreven dat Stichting Arcade mensen en wonen een deel van haar vastgoed in exploitatie op grond van artikel 35 lid 2 van de Woningwet in overeenstemming met bijlage 2 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 in het huidige en het voorgaande boekjaar waardeert tegen actuele waarde onder toepassing van de basisversie van het Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. Daarnaast is vermeld dat deze actuele waarde de basis is voor het berekenen van de beleidswaarde. Ons oordeel is niet aangepast als gevolg van deze aangelegenheid. Naleving anticumulatiebepaling WNT niet gecontroleerd In overeenstemming met het Controleprotocol WNT 2019 hebben wij de anticumulatiebepaling, bedoeld in artikel 1.6a WNT en artikel 5, lid 1, sub j Uitvoeringsregeling WNT, niet gecontroleerd. Dit betekent dat wij niet hebben gecontroleerd of er wel of niet sprake is van een normoverschrijding door een leidinggevende topfunctionaris vanwege eventuele dienstbetrekkingen als leidinggevende topfunctionaris bij andere WNT-plichtige instellingen, alsmede of de in dit kader vereiste toelichting juist en volledig is.

B. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen andere informatie

Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie, die bestaat uit: Bestuursverslag, inclusief volkshuisvestelijk verslag; overige gegevens. Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie: met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat; alle informatie bevat die op grond van artikel 36 en 36a van de Woningwet is vereist. Wij hebben de andere informatie gelezen en hebben op basis van onze kennis en ons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andere informatie materiële afwijkingen bevat. Met onze werkzaamheden hebben wij voldaan aan de vereisten in rubriek A van het accountantsprotocol zoals opgenomen in bijlage 4 bij artikel 17 van de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015 en de Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening. Het bestuur is verantwoordelijk voor het opstellen van de andere informatie, waaronder het bestuursverslag inclusief het volkshuisvestelijk verslag, en de overige gegevens in overeenstemming met artikel 36 en 36a van de Woningwet.

142

3 |

C. Beschrijving van verantwoordelijkheden met betrekking tot de jaarrekening

Verantwoordelijkheden van het bestuur en de raad van commissarissen voor de jaarrekening Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaarrekening in overeenstemming met de vereisten voor de jaarrekening bij en krachtens artikel 35 van de Woningwet en de WNT. In dit kader is het bestuur verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de toegelaten instelling in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van artikel 35 van de Woningwet moet het bestuur de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij het bestuur het voornemen heeft om de toegelaten instelling te liquideren of de activiteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de toegelaten instelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de toegelaten instelling. Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle materiële fouten en fraude ontdekken. Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerk-zaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel. Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, de Regeling Controleprotocol WNT, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen. Onze controle bestond onder andere uit: het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van

materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controle-informatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten

143


4 |

transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing;

het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de toegelaten instelling;

het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door het bestuur en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan;

het vaststellen dat de door het bestuur gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de toegelaten instelling haar activiteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controle-informatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een toegelaten instelling haar continuïteit niet langer kan handhaven;

het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en

het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen.

Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.

Alphen aan den Rijn, 22 april 2020 BDO Audit & Assurance B.V. namens deze, J.H. Luijt RA

144

KengetallenKengetallen

2019 2018 2017 2016

Gegevens woningbezit

Woongelegenheden1. Huurwoningen daeb� 6.785 6.566 6.337 6.9812. Huurwoningen niet-daeb� 952 931 920 308 7.737 7.497 7.257 7.289

Niet woongelegenheden3. Bedrijfsruimten� 57 60 54 564. Winkelruimten� 30 32 33 345. Parkeerplaatsen� 724 497 393 3966. Garages en bergruimten� 94 98 106 1077. Recreatie & dienstencentra� 14 9 9 98. Woonwagenstandplaatsen� 6 6 6 6Totaal � 925 702 601 608

Totaal verhuureenheden in exploitatie 8.662 8.199 7.858 7.897

9. Woningen in aanbouw� 282 522 374 320

Totaal verhuureenheden in exploitatie + in ontwikkeling 8.944 8.721 8.232 8.217

Aantal woningen naar huurprijsklasse1. Betaalbaar; rekenhuur gelijk of lager dan € 607,46� 3.933 3.567 4.280 4.0092. Duur; Rekenhuur hoger dan € 607,46� 3.804 3.930 2.977 3.280 7.737 7.497 7.257 7.289

Kwaliteit1. Aantal gevallen mutatieonderhoud per woning � 0,1� 0,1� 0,1� 0,1

Prijs- en kwaliteitverhouding1. Gemiddeld aantal punten WWS� 150 147 148 1502. Gemiddelde netto huurprijs per maand in €van woningen met huurprijs tot € 720,42� 585 548 543 535

145


Kengetallen

2019 2018 2017 2016 marktwaarde� marktwaarde� marktwaarde� marktwaardeHet verhuren van woningenMutatiegraad� 4,8% 5,8% 6,4% 5,8%Acceptatiegraad� 13,7% 13,1% 10,9% 7,7%Huurachterstand in % jaarhuur� 0,7% 0,7% 0,7% 0,8%Huurderving in % jaarhuur� 0,6% 0,6% 0,8% 0,7%

Financiële continuïteit 2019 2018 2017 2016

Solvabiliteit o.b.v. marktwaarde in verhuurde staat� 62,8% 58,8% 53,3% 54,6%Rentabiliteit Eigen Vermogen� 18,4% 21,5% 0,4% 15,9%Rentabiliteit Vreemd Vermogen� 2,4% 2,7% 2,9% 3,1%Rentabiliteit Totaal Vermogen� 13,1% 15,6% 1,4% 10,7%Liquiditeit (current ratio)� 0,53 0,58 0,25 0,79

WSW Ratio’s

Arcade daeb + niet-daeb� Norm� 2019 2018 2017ICR � > 1,4 2,39 2,52 2,66Loan to Value o.b.v. beleidswaarde *� < 75% 56% 58% NBSolvabiliteit o.b.v. beleidswaarde *� > 20% 44% 42% NBDekkingsgraad o.b.v. marktwaarde� < 70% 36% 40% 44%

Arcade daeb ICR � > 1,4 1,99 2,07 2,16Loan to Value o.b.v. beleidswaarde *� < 75% 62% 63% NBSolvabiliteit o.b.v. beleidswaarde *� > 20% 47% 45% NBDekkingsgraad o.b.v. marktwaarde� < 70% 36% 40% 44%

Arcade niet-daeb ICR � > 1,8 2,47 2,86 3,10Loan to Value o.b.v. beleidswaarde *� < 75% 35% 40% NBSolvabiliteit o.b.v. beleidswaarde *� > 40% 58% 56% NBDekkingsgraad o.b.v. marktwaarde� < 70% 28% 32% 38%

* Vergelijkende cijfers 2017 niet beschikbaar omdat in jaarrekening 2017 geen beleidswaarde is verantwoord.

146

Waardering vastgoed in exploitatie

Kengetallen per vhe woonequivalent 2019 2018 2017 2016� � €� €� €� €

WOZ waarde� 181.020 167.526 166.814 158.597Marktwaarde in verhuurde staat� 157.848 140.893 121.786 121.267Beleidswaarde� 101.984 97.797� NB� NB

Eigen vermogen


Herwaarderingsreserve� 82.323 71.347 56.215 57.704Overige reserve� 22.565 17.288 15.618 13.664Eigen vermogen� 104.888 88.635 71.833 71.368

Treasury 2019 2018 2017 2016� � €� €� €� €

Schulden aan kredietinstellingen x € 1.000� 460.847 441.479 408.529 380.127Gemiddelde rentepercentage leningportefeuille� 2,27% 2,52% 2,75% 2,94%Gemiddelde looptijd in jaren� 18 17 15 13

Schuld per vhe woonequivalent x € 1000� 57 57 55 51

Verhouding schuld t.o.v. WOZ-waarde� 32% 34% 33% 32%Verhouding schuld t.o.v. marktwaarde in verhuurde staat� 36% 41% 45% 42%Verhouding schuld t.o.v. beleidswaarde� 56% 58%� NB� NB

Exploitatie vastgoed


Huuropbrengsten� 7.093 6.905 6.945 6.807 Onderhoudskosten� 1.579 1.427 1.354 1.467 Lasten verhuur en beheer� 491 529 200 347 Verhuurderheffing 819 799 729 678 Acute vennootschapsbelasting 772 309 - -Saneringsheffing - 71 � -� -Rentelasten 1.338 1.453 1.502 1.524

Personeel� � � �


Aantal .fte� 46,36 . 44,01 . 43,67 . 46,48Aantal .vhe .woonequivalent .per .fte� 173 . 176 . 172 . 162

AR

CA

DE

– JAA

RV

ER

SLAG

2019

Jaarverslag 2019 - Arcade · 6 Onze missie: ‘Wij bieden iedereen de kans om betaalbaar en passend...

Documents

Transcript of Jaarverslag 2019 - Arcade · 6 Onze missie: ‘Wij bieden iedereen de kans om betaalbaar en passend...