JAARVERSLAG 2017 - scw.nl · 2.8 Beoordeling en bezoldiging bestuurder 12 2.9 Interne Auditor 13...

78
JAARVERSLAG 2017 Dromen realiseren

Transcript of JAARVERSLAG 2017 - scw.nl · 2.8 Beoordeling en bezoldiging bestuurder 12 2.9 Interne Auditor 13...

JAARVERSLAG 2017

SC

W JA

AR

VE

RS

LAG

20

17

- DR

OM

EN

RE

ALIS

ER

EN Dromen

realiseren

JAARVERSLAG 2017

Dromen realiseren

2

Stichting Christelijke Woningcorporatie

J.S. de Jongplein 1

Postbus 61

4000 AB TIEL

telefoon: (0344) 61 41 06

Boekjaar: 1 januari 2017 tot en met 31 december 2017

Oprichtingsdatum: 23 juli 1919, onder de naam ‘St. Josephstichting tot verbetering van de

Volkshuisvesting, Tiel’; sinds 21 oktober 1980, na de fusie met woning-

bouwvereniging ‘Patrimonium’, gewijzigd in ‘Stichting Christelijke

Woningcorporatie’

Koninklijk Besluit toelating: 21 januari 1920, nummer 12

Laatste verlenging Koninklijk Besluit: 5 december 1980, nummer 26

Stichtingsregister: nummer S 599121

Handelsregister: nummer 011328

Kamer van Koophandel: Tiel

Branchecode: Aedescode

NRV: Nationaal Register Volkshuisvestingsinstellingen, nummer 2130

Werkgebied: Regio Rivierenland conform de Wet Gemeenschappelijke Regeling

SCW Jaarverslag 2017 3

Inhoud1 Voorwoord 7

Het verslag van de Raad van Commissarissen

2 Verslag Raad van Commissarissen 82.1 Governancestructuur 8

2.2 Toezichtskader en werkwijze Raad van Commissarissen 8

2.3 Werkzaamheden 2017 8

2.4 Integriteit en onafhankelijkheid 10

2.5 Zelfevaluatie 10

2.6 Externe contacten 10

2.7 Samenstelling Raad van Commissarissen 11

2.8 Beoordeling en bezoldiging bestuurder 12

2.9 Interne Auditor 13

2.10 Nieuwe accountant 13

2.11 RvC-verklaring 13

Bestuursverslag / volkshuisvestelijk verslag

3 Het kader 143.1 Strategische visie 2016-2021 14

3.2 Verankering: identiteit en kernwaarden 15

3.3 Actuele ontwikkelingen 17

3.4 Risicomanagement 17

“Elke euro is er één“ 24

4 Een betaalbaar huis voor iedereen 254.1 Vastgoedportefeuillebeleid 26

4.2 Verhuringen 2017 27

4.3 Verduurzaming woningbezit en Routekaart 2050 29

4.4 Nieuwbouw en verbetering kwaliteit door groot onderhoud en renovatie 31

4.5 Planmatig onderhoud 32

4.6 Mutatie- en reparatieonderhoud 33

4.7 Gerealiseerde verkopen en aankopen 33

4.8 Toekomstige opgaven: betaalbare en duurzame woningen 33

4

"Echt het verschil maken" 34

5 Inspelen op de veranderende doelgroep 355.1 Een meer gedifferentieerd woningaanbod 35

5.2 Dienstverlening bij het huisvesten van bijzondere doelgroepen 35

5.3 Toekomstige opgaven: nog een project voor een bijzondere doelgroep 36

“ We werken met hetzelfde doel“ 38

6 Leefbare buurten 396.1 Leefbaarheid en wijkgericht werken 39

6.2 Groenbeleid 41

6.3 Toekomstige opgaven: inzetten op veiligheid 41

“ Beter samenwerken én de bewoner voorop“ 42

7 Samen naar nieuwe oplossingen 437.1 Samen maatschappelijk presteren 43

7.2 Overleg met Huurdersplatform 44

7.3 Overleg met bewonerscommissies 45

7.4 Aedes Benchmark 45

7.5 Communicatie met bewoners 46

7.6 Klachten en geschillen 46

7.7 Toekomstige opgaven: goed samenwerken 46

“ Ruimte geven en ruimte nemen“ 48

8 De professionele organisatie 498.2 Personeelsbeleid 52

8.3 De ondernemingsraad 53

8.4 Communicatie 54

8.5 Passende dienstverlening 54

8.6 Bedrijfsvoering 55

8.7 Sturen op basis van rendement 56

8.8 Toekomstige opgaven 56

9 Waarborgen financiële continuïteit 589.1 Marktwaarde 58

9.2 Financieel beleid 58

10 Verbindingen 6610.1 SCW Energie BV 66

10.2 Woningnet NV 66

Kengetallen

11 Kengetallen 68

SCW Jaarverslag 2017 5

Jaarrekening

12 Geconsolideerde balans 70

13 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 72

14 Kasstroomoverzicht 73

6

SCW Jaarverslag 2017 7

1 Voorwoord

In het huidige tijdsbeeld willen wij ons bewust zijn én blijven

van de omgeving waarin we als corporatie actief zijn. We zijn

een private organisatie die in het publieke domein werkt, met

beide benen op de grond staat, in verbinding is met het

werkveld en een eigen bedrijfskoers heeft. Daarbij hebben we

ook te maken met de externe wet- en regelgeving. Die is veel-

omvattend en verandert voortdurend. Daarbij worden de

veranderende opvattingen in de samenleving snel vertaald in

regels. Dus die veranderen steeds mee.

Met de invoering van de Woningwet 2015 zijn de vrijheden van

corporaties aanzienlijk beperkt. Het is van belang de randvoor-

waarden goed in beeld te hebben en te kunnen beoordelen.

Binnen de wettelijke kaders zien we nog steeds ruimte om onze

eigen visie op de lokale ontwikkelingen te hebben en bij te

kunnen dragen aan de volkshuisvesting in Tiel. Die visie van de

organisatie, bestuur en raad van commissarissen is dan ook

geborgd in onze strategische visie 2020 ‘Thuis in Tiel, doen we

samen!’. Vanuit partnerschap en dialoog geven we betekenis

en toegevoegde waarde aan onze maatschappelijke opgaven.

De legitimatie van onze prestaties ligt in de waarde van het

wonen. We zijn meer dan leverancier van woningen binnen de

door de overheid gereguleerde kaders. Onze keuzes als maat-

schappelijke organisatie doen er toe. We zijn een corporatie

met sociale impact, we willen het verschil maken en we zien

leefbaarheid als opbrengst, niet als bedrijfslast. De maatschap-

pelijke veranderingen werken door in ons domein wonen.

Vanuit het systeemdenken zijn we op zoek naar de onderschei-

dende maatschappelijke waarden en gaat het bijvoorbeeld

over onze rol bij het gemeentelijk project vroegsignalering bij

schulden en bij de pilot vroegsignalering kwetsbare personen.

Kortom, SCW is een op de maatschappelijke taak gerichte

organisatie die voor eigen rekening en risico werkt, kapitaal-

intensief is en die constant moet sturen op kasstromen. Maar is

ook gebonden aan overheidsbeleid. Vorig jaar is de exercitie

van bedrijfswaarde naar marktwaarde afgerond. Naast de

overige veranderingen op het gebied van onder meer de jaar-

rekening een ingrijpend en tijdrovend proces waardoor we de

jaarrekening 2016 pas eind juli konden afronden. Hoewel we

een goede solvabiliteit hebben en onze operationele

kasstromen op orde zijn, is onze bestedingsruimte vanwege de

loan to value beperkt. Behoedzaamheid en wendbaarheid zijn

dan ook noodzakelijk en we werken aan duurzame oplossingen

voor deze ratio en moeten keuzes maken in de verschillende

bestedingen: investeren, verduurzamen of lagere huren.

Een ieder zal zich daarbij bewust moeten zijn van risicobeheer-

sing en succesvol in control zijn en blijven. Het gaat daarbij niet

alleen over de ‘harde’ factoren, maar net zo van belang zijn

gedrag en cultuur, de ‘softe’ factoren. Risicomanagement zien

we als een structureel proces. Daartoe hebben we in het kader

van de interne beheersing in 2017 risico- en soft control-work-

shops in de organisatie georganiseerd. De uitkomsten geven

aan dat we in control zijn. De aanbevelingen op deelaspecten

zijn vertaald naar de verdere inbedding binnen de afdelingen

en in het auditplan voor 2018.

De samenleving verandert en daardoor ook de invulling van

het werk. Vandaar dat we in 2017 de dienstverleningsuitgangs-

punten hebben herijkt en een kader voor flexibel werken

hebben benoemd waar we in 2018 mee van start zijn gegaan.

Ook uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek, dat eens in

de vier jaar plaats vindt, blijkt op basis van de respons van zo’n

85% dat medewerkers tevreden zijn over hun werk. Ze voelen

zich betrokken binnen onze organisatie, zijn zich van hun

verantwoordelijkheid bewust en zijn trots op onze klantge-

richtheid, samenwerking en de visie en doelen van SCW.

Aandachtspunten zijn communicatie en ontwikkelingsmoge-

lijkheden binnen onze organisatie. De uitkomsten worden

binnen de afdelingen besproken en vertaald in verbeterpunten.

Al die veranderingen in de samenleving vragen om creativiteit,

flexibiliteit, netwerken, vertrouwen en resultaatgerichtheid

vanuit onze gezamenlijk gedragen visie ‘Thuis in Tiel, doen we

samen!’. We hebben als droom: “Al onze bewoners voelen zich

thuis in 2020!”. In 2017 zijn we aan de slag gegaan om dit doel

te gaan realiseren. Dit doen we met beide benen op de grond.

Om zo succesvol en verantwoord deze droom te realiseren.

8

2.1 Governancestructuur

De 5 principes uit de Governancecode woningcorporaties 2015

zijn leidend voor de bestuurder en de leden van de Raad van

Commissarissen (RvC). In het kader van de Woningwet 2015 is

de visie op besturen en toezichthouden in lijn gebracht met de

in 2016 herziene statuten en reglementen. Deze visie is tijdens

de zelfevaluatie van 2017 afgerond, daarmee geborgd bij het

invullen van goed bestuur en toezichthouderschap en dient als

leidraad bij onder meer:

• realisatie van de doelstellingen zoals die in de strategische

visie van SCW zijn verwoord;

• realisering van de volkshuisvestelijke opgaven;

• strategie en de risico’s verbonden aan de activiteiten van

SCW;

• functioneren van het interne risicobeheersing- en controle-

systeem;

• kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording;

• financieel verslaggevingsproces;

• naleving van relevante wet- en regelgeving;

• deelnemingen in de SCW Energie BV.

De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van het

bestuur en van de RvC zijn in respectievelijk artikel 7 en in

artikel 17 van de statuten van onze stichting omschreven en

uitgewerkt in het reglement voor de Raad van Commissarissen

d.d. 30 oktober 2016.

De rol en verantwoordelijkheid van de Raad van Commissa-

rissen strekt zich ook uit tot de verbindingen van SCW. Dit

betreft de SCW Energie BV, ten behoeve van het succesvol

ontwikkelen en exploiteren van duurzame decentrale energie-

voorzieningen. Daartoe is ook een Verbindingenstatuut opge-

steld waarin het toetsingskader is vastgelegd dat door SCW

wordt gehanteerd bij het aangaan, het onderhouden en

ontbinden van verbindingen. Besloten is om in 2018 de SCW

Energie B.V. te laten fuseren met de Toegelaten Instelling SCW,

onder voorbehoud van goedkeuring door de Autoriteit woning-

corporaties.

2.2 Toezichtskader en werkwijze Raad van Commissarissen

De strategische visie 2020 is richtinggevend, waarbij het jaar-

lijkse bedrijfsplan taakstellend is en wordt middels de prog-

noses in de tertiaalrapportages periodiek getoetst aan de voor-

nemens en begrotingen.

2 Verslag Raad van Commissarissen

Ten behoeve van integraal risicomanagement (Huis van

Beheersing) zijn de Corporate Control Monitor (CCM), het

Auditplan 2017 en het ‘strategisch dashboard’ onze sturings-

instrumenten. Aan de hand van deze systematiek geeft de

bestuurder inhoud aan het toetsingskader ten behoeve van de

voortgang in de uitvoering van het bedrijfsplan in de tertiaal-

rapportages. De RvC heeft deelgenomen aan een workshop

risico en soft controls. Het ‘in control statement’ wordt door de

directeur-bestuurder ter aanvulling op en onderbouwing van

het in control zijn van de organisatie ook voor 2017 afgegeven.

2.3 Werkzaamheden 2017

Om de toezichthoudende taak goed te kunnen vervullen heeft

de RvC zich regelmatig mondeling dan wel schriftelijk door de

bestuurder laten informeren over de (financiële) resultaten in

relatie tot de beoogde doelen, de relevante externe ontwikke-

lingen en de wensen en behoeften van belanghouders van

SCW. Daarnaast is een vertegenwoordiger van de RvC eens per

jaar als toehoorder aanwezig bij het overleg van de onderne-

mingsraad met de bestuurder.

Een delegatie van de RvC heeft in 2017 eenmaal een ontmoe-

ting gehad met het Huurdersplatform van SCW. De voortgang

van realisatie van volkshuisvestelijke doelstellingen en het

toezicht op aan SCW verbonden partijen door verbindingen en

deelnames, vielen eveneens onder haar verantwoordelijkheid.

SCW ziet geen meerwaarde in het uitbrengen van advies door

de belanghouders over de jaarrekening en het jaarverslag,

aangezien het over al gerealiseerde zaken gaat. Daar staat

tegenover dat SCW juist advies over toekomstig beleid en stra-

tegie van groot belang acht. Dit is geregeld in de beleidscyclus.

Tevens is in de procesgang, conform de Woningwet, de jaarre-

kening ten behoeve van het afgeven van een zienswijze voorge-

legd aan het Huurdersplatform van SCW en aan de Gemeente.

De RvC is in het verslagjaar negen maal bijeengekomen. Geen

van de leden is frequent afwezig geweest. De bijeenkomsten

betroffen een bijeenkomst in het kader van de zelfreflectie

begeleid door een extern adviseur, zes reguliere vergaderingen,

een themabijeenkomst en de jaarlijkse werkconferentie met de

bestuurder en het managementteam over de koersbepaling

van de organisatie voor het opvolgend jaar.

SCW Jaarverslag 2017 9

De RvC bestaat uit vijf personen en werkt met functieprofi elen

voor de leden, gerelateerd aan de omvang, samenstelling en

activiteiten. De profi elen zijn actueel en behoeven niet herijkt

te worden.

In het kader van een opleidingsprogramma van de VTW

hadden we in de periode medio 2016-2017 een stagiair-RvC-lid

in ons midden. De stagiaire nam volwaardig deel aan de verga-

deringen, maar had geen stemrecht, één van de RvC-leden was

haar mentor.

De RvC heeft in het afgelopen boekjaar de onderstaande

bestuursbesluiten en goedkeuringsbesluiten genomen:

• Uitgangspunten meerjarenbegroting 2018-2022

• Bedrijfsplan 2018

• huurbeleidsplan per 01-07-2017

• Jaarstukken 2016 SCW Projecten B.V

• Jaarstukken 2016 SCW Energie B.V

• Jaarstukken 2016 SCW

• Investeringsstatuut 2017

• Verbindingenstatuut 2017

• Treasury jaarplan 2017

• Fasedocument aanbesteding(start uitvoering) fase 3 wijkver-

nieuwing Molukse Wijk

• Procuratieregeling als gevolg van de nieuwe statuten en

reglementen

• Het Bod 2018 aan de Gemeente Tiel in samenwerking met

het Huurderplatform

• Verkoop onder voorwaarden Binnenmolenstraat 6-8,

alsmede vier parkeerplaatsen aan het Dominicushof te Tiel

• Verkoop bedrijfs-/woonpand st. Agnietenstraat 5 te Tiel

• Fasedocument realisatie fasen 4A en 4B Molukse Wijk

• Statuten SCW, Reglement RvC en bestuursreglement

Welkom in de huiskamer van Tiel

Op zaterdag 1 april 2017 organiseerde SCW een open dag. Het atrium van het kantoor aan het J.S. de Jongplein werd omgetoverd tot huiskamer. We nodigden onze huurders en belanghouders uit en trakteerden op hapjes, activiteiten en informatie over ons werk in de Tielse samenleving.

10

• Reglement Financieel beleid en beheer SCW als gevolg van de

Veegwet

• Corporate communicatiestrategie 2017-2020

• Gewijzigde statuten SCW Energie B.V. in het kader van de

Woningwet 2015

• Juridische fusie van de SCW Energie B.V. met de Toegelaten

Instelling SCW

• Geactualiseerde woningverkoopvijver als uitwerking van de

strategische visie 2020

2.4 Integriteit en onafhankelijkheid

In het kader van integriteit heeft SCW een gedragscode voor

alle medewerkers, bestuurder en leden van de RvC. In het

verslagjaar is geen sprake geweest van (transacties met) tegen-

strijdige belangen waarbij leden van de RvC en/of de

bestuurder betrokken waren. Aan de RvC zijn geen hande-

lingen van personeelsleden gerapporteerd die in strijd zijn met

de integriteitscode. SCW heeft tevens een gedragscode inter-

netgebruik, een klokkenluidersreglement en richtlijnen voor

het gebruik van social media. De codes, het reglement en richt-

lijnen zijn in ons medewerkersportaal SCWiki te raadplegen

Rolafbakening en -besef van de RvC is kaderstellend voor de

benadering van goed bestuur door de bestuurder en is geba-

seerd op strategisch partnerschap en dialoog. De RvC is in het

kader van belanghoudersbeleid zichtbaar en aanspreekbaar als

verbinder tussen de publieke zaak en de interne organisatie.

De voorzitter van de RvC heeft regelmatig contact gehad met

de bestuurder. De belangrijkste gespreksonderwerpen

betroffen de algemene gang van zaken, personele zaken, kaders

voor de informatievoorziening en communicatie tussen de RvC

en de bestuurder, bezoldigingsafspraken met de bestuurder in

verband met de afbouw conform het overgangsrecht wet

normering topinkomens, programmering uitvoering strategi-

sche visie 2020, maatschappelijke ontwikkelingen, het proces

implementatie van de Woningwet 2015, governance en legiti-

matie in samenhang met de positionering daarbij van onze

brancheorganisatie Aedes, de contacten met de Autoriteit

woningcorporaties, het Waarborgfonds Sociale Woningbouw

en de voorbereiding van de agenda’s van de RvC.

De RvC functioneert onafhankelijk van de bestuurder en van

het werkapparaat en wordt ondersteund door een bestuursse-

cretariaat.

In de statuten is vastgelegd welke functies strijdig zijn met die

van de bestuurder. Om elk risico op belangenverstrengeling te

voorkomen, is expliciet afgesproken dat de bestuurder haar

besluitvorming over het wel of niet accepteren van nevenfunc-

ties ter goedkeuring voorlegt aan de RvC, indien er een

vermoeden van belangenverstrengeling kan zijn. SCW heeft als

algemeen beleid dat er geen leningen of garanties worden

verstrekt aan haar commissarissen. Er deden zich in het

verslagjaar in de zin van de Governancecode geen tegenstrij-

dige belangen voor.

2.5 Zelfevaluatie

De bijeenkomst zelfevaluatie in 2017 van de Raad van Commis-

sarissen heeft onder externe begeleiding plaats gevonden en is

de eigen inrichting en functioneren beoordeeld, de bijdragen

van de individuele leden, alsmede de relatie met de bestuurder

en het managementteam.

Tevens heeft de evaluatie van het functioneren van de indivi-

duele leden en de RvC als collectief plaats gevonden, waarbij

alle relevante aspecten van het functioneren met elkaar zijn

besproken en beoordeeld.

De uitkomst daarvan is dat de RvC zowel collectief als indivi-

dueel complementeer aan elkaar, deskundig en kritisch is. Dit

komt overeen met de opmerkingen van de bestuurder en het

managementteam. Aandachtspunten zijn: meer ruimte voor

de kwalitatieve dialoog als middel voor toetsende vraagstelling

en om tot(nieuwe) inzichten te komen, gerichte interactie met

externe belanghouders in het kader van de maatschappelijke

verantwoordelijkheid en in het belang van de toezichthou-

dende rol het toetsingskader met ijkpunten concretiseren.

Inmiddels zijn de betreffende aandachtspunten in de visie op

besturen en toezicht geborgd, vertaald in het belanghouders-

beleid en in de werkwijze van de RvC.

2.6 Externe contacten

Contacten met belanghebbenden zoals accountants en het

Waarborgfonds Sociale Woningbouw(WSW) en de Autoriteit

woningcorporaties(Aw) wordt van belang geacht in het kader

van adequaat intern toezicht. In dat kader heeft de RvC en de

bestuurder een gesprek gehad met de accountmanager van

het WSW en met de Inspectie Aw.

In het kader van belanghoudersbeleid heeft de RvC met de

bestuurder in 2017 met de RvC en het bestuur van Kleurrijk-

Wonen een ontmoeting gehad.

De leden van de RvC hebben in het verslagjaar het volgende

ondernomen om zich te laten informeren over actuele ontwik-

kelingen en het op peil houden van de deskundigheid, dit mede

in het kader van de verplichte permanente educatie(PE)

bestuurders en commissarissen conform het PE-reglement per

1 januari 2015:

• het bijhouden van uiteenlopende publicaties en

vak literatuur;

• het volgen van interne en externe workshops, themabijeen-

SCW Jaarverslag 2017 11

komsten, symposia e.d.;

• dialoogthema’s en de jaarlijkse conferentie met de

bestuurder en met leden van het management;

• ontmoetingen met het Huurdersplatform en de onderne-

mingsraad;

• gesprek met de externe controlerend accountant.

2.7 Samenstelling Raad van Commissarissen

Per 31 december 2017 was de RvC als volgt samengesteld:

De leden van de RvC dienen 10 PE punten te behalen van

2015-2017. De directeur bestuurder dient 108 PE punten te

behalen van 2015-2017.

De samenstelling van het bestuur en die van de Raad van

Commissarissen is in het afgelopen jaar niet gewijzigd. Echter

is op 23 maart 2018, vanwege het feit dat Peter Elferink

geïnstalleerd is als lid van de Gemeenteraad in Tiel, per gelijke

datum het lidmaatschap van de Raad van Commissarissen

beëindigd wegens onverenigbaarheid conform artikel 13.f.

Overzicht van PE punten:

D.W. Hommes J. Go-Hippe P.J.J. Elferink E.A. Brunekreeft P.W. van den Bosch

H.W.J. Suijdendorp

Totaal 2015-2017 10 19 21 14 22 123

Verdeeld over aandachtsgebieden:

3 17 11 3 33

5 3 34

2 2 14

2 5 8 5 15

2 12 9

5 1 18

Aandachtsgebieden: Strategie, beleid en communicatie Governance en risk

Veranderkunde en innovatie Vastgoed en financiën

Leiderschap en cultuur Maatschappelijke verankering

Naam D.W. Hommes (Diederik)

J.N. Go-Hippe (Jolanda)

P.J.J. Elferink (Peter)

A.E. Brunekreeft MPM (Eddy)

P.W. van den Bosch MBA RB (Peter)

Geslacht Man Vrouw Man Man Man

Geboortejaar 1966 1969 1954 1956 1958

Functie in RvC Voorzitter Lid Lid Lid Vice-voorzitter

Beroep Directeur Senior Bedrijfsjurist Directeur/bestuurder Bestuurder Voorzitter van bestuur

Werkgever Rijnconsult B.V. SPF Beheer B.V. Kinderopvang Rivierenland bv, tot 1-4-2017

KION groep BKR

Relevante nevenfuncties

Bestuurslid Stichting Stadsherstel TielLid van Raad van Toezicht RSG Lingecollege

Penningmeester van de Stichting Petje af Tiel, vanaf 1-3-2017

Vice-voorzitter Brancheorganisatie Kinderopvang

Bestuurslid Stichting Certificering voor Makelaars en TaxateursLid van Raad van Toezicht NIBUDVice President ACCIS Brussel

Rooster van aftreden

december 2020 december 2018 december 2020 december 2019 december 2019

van de Statuten van SCW. In 2018 zal het rooster van aftreden

daarop aangepast worden.

De RvC werkt niet met gedelegeerde leden met een bijzondere

taak, omdat delegatie aan een lid afbreuk kan doen aan de

positie van de RvC als collectief. De honorering van de leden is

gekoppeld aan de klasseindeling voor de woningcorporatie-

sector per 1 januari 2015. SCW is ingedeeld in klasse E., de

honorering van de RvC valt binnen de gehanteerde maxima

en bedraagt per jaar € 8.500 voor leden en € 12.750 voor de

voorzitter.

2.8 Beoordeling en bezoldiging bestuurder

De RvC is verantwoordelijk voor een goed bestuur en toezicht.

Het bestuur bestaat uit één bestuurder en heeft zelfstandige

bevoegdheden, zoals door de RvC is bepaald. De taken, verant-

woordelijkheden en bevoegdheden zijn in de statuten en in het

bestuursreglement vastgelegd. De bestuurder is tevens voor-

zitter van het managementteam van SCW.

Het arbeidscontract met de bestuurder is aangegaan voor

onbepaalde tijd. Herbenoeming voor een periode van telkens

vier jaar is niet van toepassing. Conform de regeling in de wet

normering topinkomens bedraagt de beloning € 179.796 bruto

per jaar op basis van een 40-urige werkweek. De bestuurder

maakt tevens gebruik van de leaseautoregeling, de eindejaars-

uitkering, deelname aan de pensioenregeling van de Stichting

Pensioenfonds Woningcorporaties en vallen onder de reik-

wijdte van de aparte regeling van de Minister. Deze regeling

van de Minister kent een overgangsrecht voor bestaande

arbeidsovereenkomsten die voor 1 januari 2013 afgesloten zijn.

Dit overgangsrecht regelt een evenredige afbouw van de bezol-

diging in zeven jaar en is op 1 januari 2014 in werking

getreden.

De RvC heeft het functioneren van de bestuurder besproken.

De voorzitter en vice-voorzitter hebben vervolgens in het jaar-

lijkse beoordelingsgesprek vastgesteld dat de prestatieaf-

spraken in het afgelopen jaar op een verantwoorde wijze zijn

gerealiseerd en het bestuur van de organisatie op adequate

wijze is uitgevoerd.

Een persoonlijke en vertrouwde woonomgeving.

Je voelt je al snel thuis in een persoonlijke en vertrouwde woonomgeving. Door de eigen inrichting wordt de huurwoning écht persoonlijk en met veilig hang- en sluitwerk voel je je er echt vertrouwd.

12

SCW Jaarverslag 2017 13

2.9 Interne Auditor

Ingevolge het Besluit Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting

(BTiV), artikel 105 is SCW verplicht een controlfunctie onder te

brengen in een afzonderlijke organisatie-eenheid. Vanaf

januari 2017 heeft SCW gevolg gegeven aan deze wettelijke

verplichting en heeft daartoe een interne auditor aangesteld.

Op basis van een vastgestelde functiebeschrijving en in het

Reglement Financieel Beleid en Beheer (RFBB) benoemde

onderwerpen waarbij de control-functie moet worden

betrokken, zijn werkzaamheden uitgevoerd.

De interne auditor is verantwoordelijk voor het kritisch

bewaken en toetsen van (voorgenomen) bedrijfsactiviteiten

van de organisatie, risicobeheersing, betrouwbaarheid van

managementinformatie en -rapportage.

In het boekjaar zijn processen getoetst, rapportages beoor-

deeld en (voorgenomen) besluiten besproken. Daarnaast is een

bijdrage geleverd aan de verdere implementatie van risicoma-

nagement en zijn vergaderingen van het managementteam en

Raad van Commissarissen bijgewoond.

De functie wordt parttime ingevuld waarbij samenwerking is

gezocht met corporaties in Vianen en Doorn die deze functie op

eenzelfde wijze hebben ingevuld.

2.10 Nieuwe accountant

In de Woningwet is opgenomen dat er sprake is van een

maximale benoemingstermijn van 8 jaar. Aangezien voormalig

accountant Ernst & Young accountants al langer dan de

termijn van 8 jaar werkzaam te zijn geweest bij SCW, is na een

overgangstermijn, in 2016 een selectieprocedure uitgevoerd.

Op basis van offertes van drie accountantskantoren en inhou-

delijke gesprekken is besloten om Mazars als accountant te

benoemen voor het verslagjaar 2017.

2.11 RvC-verklaring

Na kennisneming van de accountantsverklaring en het rapport

van bevindingen bij de jaarrekening van Mazars accountants

heeft de RvC in haar vergadering van 18 juni 2018 de verant-

woordingsstukken over het jaar 2017 goedgekeurd. De RvC

constateert dat de bestuurder heeft bestuurd conform respec-

tievelijk de strategische visie 2016-2021 en conform het

bedrijfsplan 2017. De RvC spreekt haar waardering uit voor de

organisatie en de behaalde resultaten.

Drie thema’s centraal

Op onze open dag lieten wij zien hoe het thema Thuis in Tiel invulling krijgt in de thema’s Persoonlijk, Verbonden en Vertrouwd.

De interne auditor is verantwoordelijk voor het kritisch bewaken en toetsen van (voorgenomen) bedrijfs-activiteiten van de organisatie, risicobeheersing, betrouwbaarheid van managementinformatie en -rapportage.

14

3.1 Strategische visie 2016-2021

De omgeving waarin SCW werkt is sterk aan verandering onder-

hevig: politieke ontwikkelingen, nieuwe regelgeving en verande-

ringen in onze maatschappij. Wij hebben daarom in 2016 een

nieuwe strategische visie voor onze organisatie opgesteld. We

zijn in 2017 met de implementatie hiervan gestart.

SCW is Thuis in Tiel

“Wij bieden betaalbare woningen voor mensen die vanwege

hun inkomen niet in hun eigen woonbehoefte kunnen voorzien.

We kijken daarbij verder dan de woningen en nemen ook verant-

woordelijkheid om te werken aan leefbare en vitale wijken en

buurten. Een opgave die we samen met gemeente, bewoners en

andere maatschappelijke partners willen oppakken.”

We willen een maatschappij waarin iedereen naar eigen

vermogen meedoet. Een samenleving die niemand uitsluit. Een

maatschappij waar iedereen woont in gemixte wijken. Geen

tweedeling in de maatschappij en gericht op voorkomen van

segregatie. In woningen en buurten die leefbaar en duurzaam

zijn. Wij voelen ons maatschappelijk verantwoordelijk om

hierbij samen met andere partijen een rol te spelen, binnen de

kaders die er zijn.

Eigen verantwoordelijkheid, dat is een gegeven voor de

toekomst. Zelf kunnen bepalen. Het leidt er toe dat wij onze

bewoners meer vertrouwen willen geven. Dit doen we niet met

regels en bureaucratie, maar door hen de regie te geven en

coproducties met ze aan te gaan.

We zijn meer dan alleen een woningbeheerder. We willen ook

een rol spelen in de ontwikkel- en transformatie-opgave waar

Tiel voor staat. Niet alleen op korte termijn, maar ook op

langere termijn. In die zin zien we onszelf meer als rentmeester

dan als eigenaar. Bij rentmeesterschap hoort ook dat het

bieden van een thuis gepaard gaat met spelregels vanuit SCW,

zodat helder is wat huurders en SCW van elkaar mogen

verwachten. Wij blijven nieuwsgierig naar wat “thuis” is voor

onze huurders, om zo veel mogelijk passende dienstverlening

te kunnen leveren.

SCW werkt mensgericht

We werken voor mensen en behoeften van mensen zijn voor

ons uitgangspunt. We zijn wel duidelijk over hoe ver we

kunnen en willen gaan. We nemen de piramide van Maslow als

uitgangspunt om aan te geven wat SCW wel en niet doet, en

welke rol we voor onszelf zien. We zien in deze piramide een rol

voor onszelf op de onderste twee niveaus, op de bovenste drie

niveaus zien we geen rol voor SCW. Primair richten we ons

daarom op de twee onderste niveaus.

Zelfontplooiing

Behoefte aanwaardering en erkenning

Behoefte aan sociaal contact

Behoefte aan veiligheid en zekerheid

Lichamelijke behoeften

We bieden een betaalbare woning waarbij de directe woonom-

geving veilig en leefbaar is. Leefbaarheid van de omgeving zien

wij als een gezamenlijke verantwoordelijkheid die we samen

met belanghouders willen oppakken. Op het gebied van sociaal

contact en sociale cohesie zien wij geen primaire rol voor SCW.

De gemeente en welzijnsorganisaties dragen hier verantwoor-

delijkheid voor.

Vanuit het oogpunt van SCW zien we wel een initiërende en

faciliterende rol voor SCW. In sommige buurten is behoefte aan

sociaal contact gewenst zodat bewoners zich veilig voelen. Dit

willen wij faciliteren door samen te werken met onze belang-

houders. Onze benadering is daarbij kleinschalig, gericht op de

buurt om snel oplossingen te kunnen bieden. We zien hierin

ook een belangrijke rol voor de bewonerscommissies.

SCW is bondgenoot

Als bondgenoot zijn wij gericht op samenwerking gebaseerd

op vertrouwen. Samenwerking is nodig om onze ambities in

Tiel te realiseren en vertrouwen is de basis voor het gezamen-

lijk leveren van prestaties. Dat geldt zowel intern als extern

naar belanghouders. We wegen steeds af waar onze belangen

3 Het kader

SCW Jaarverslag 2017 15

liggen en wat wij kunnen bijdragen. We willen hierover helder

communiceren naar belanghouders en samen vanuit een open

houding en gezamenlijk belang zoeken naar de wijze waarop

we elkaar kunnen aanvullen en versterken.

De doelgroep van SCW

Als woningcorporatie zijn wij er voor mensen die vanwege hun

inkomen of anderszins niet zelfstandig hun plek op de woning-

markt kunnen vinden.

• Primaire doelgroep zijn huishoudens met een inkomen tot

€ 36.165,- (prijspeil 2017).

• Secundaire doelgroep zijn huishoudens met een inkomen

tussen € 36.165,- en € 40.349,-.

• Kwetsbare doelgroepen met een bijzondere welzijns- of zorg-

vraag.

Wij zijn dichtbij en hebben veel kennis over Tiel. Vanuit dit

onderscheidend vermogen willen we ook deze bijzondere doel-

groepen een thuis bieden.

Deze doelgroepen bedienen wij met ons DAEB bezit. Dat

betekent dat wij geen ontwikkelopgave realiseren in het niet-

DAEB segment. Bij de actualisering van de vastgoedstrategie

bepalen we ook wat dit betekent voor het huidige niet-DAEB

bezit.

3.2 Verankering: identiteit en kernwaarden

Wij bewegen ons op het terrein van bewoners, woningen,

buurten en wijken. De bewoners staan voor ons centraal. Om

prettig te wonen is echter meer nodig dan een goede woning.

Het vraagt ook om aandacht voor wijken. Het wordt pas prettig

wonen in een woning als je je ook thuis voelt in de wijk.

Het werken aan leefbare wijken is te allen tijde een gedeelde

verantwoordelijkheid. Samen met gemeente, inwoners van de

wijk en alle andere partners die op het wijkniveau actief zijn,

dragen wij graag ons steentje bij. Ieder vanuit de eigen kern-

competentie.

In dat kader hebben we een gemeenschappelijke toekomst-

droom geformuleerd die voor ons realiteit kan worden. Hier

zetten wij onze schouders onder en dat is nodig, want het is

een uitdagend toekomstbeeld: het geeft onze ambitie voor

2020 aan.

“Al onze bewoners voelen zich in 2020 thuis in Tiel.”

Als bondgenoot zijn wij gericht op samenwerking gebaseerd

op vertrouwen. Samenwerking is nodig om onze ambities in

Tiel te realiseren en vertrouwen is de basis voor het gezamen-

lijk leveren van prestaties. Dat geldt zowel binnen SCW als naar

belanghouders.

We moeten iedere keer afwegen waar onze belangen liggen en

wat wij kunnen bijdragen. We willen hierover helder communi-

ceren naar belanghouders en ook vanuit een open houding en

gezamenlijk belang zoeken hoe we elkaar kunnen aanvullen en

versterken.

SCW heeft vier kernwaarden geformuleerd. Kernwaarden zijn

overtuigingen die aangeven wat wij juist en van wezenlijk

belang vinden. Ze geven aan waar SCW voor staat. We zien ze

ook als richtinggevend aan onze keuzes en voor ons gedrag. We

hebben drie kernwaarden behouden uit onze vorige strategi-

sche visie, namelijk dichtbij, verstandig en proactief. We

hebben eenduidig vervangen door meedenkend.

Nieuwe versie van ‘Mijn SCW’

In april 2017 gingen we werken met een verbeterde versie van ‘Mijn SCW’. De nieuwe versie biedt meer overzicht en maakt het onder meer mogelijk zelf reparaties in te plannen en foto’s mee te sturen.

16

Meedenkend

Wij zijn fl exibel in onze houding en gedrag en hebben als

uitgangspunt mee te denken met onze bewoners en belang-

houders. Meedenken betekent voor ons: oog en oor hebben

voor je omgeving en kijken wat je kunt doen, maar ook onder-

zoeken waar de grenzen liggen. We laten niet het systeem,

maar de bedoeling leidend zijn in ons werk. Om dit te bereiken

bieden we onze medewerkers de nodige ruimte om meer

maatwerk in dienstverlening te kunnen bieden.

Kortom, wendbaar met een open en initiatiefrijke houding.

Met een sterk netwerk van partners dat daarbij verbindt en

versterkt.

Kernkwaliteiten

De komende periode willen we nieuwe kwaliteiten ontwik-

kelen, passend bij de ontwikkelingen om ons heen en de

opgaven in de maatschappij. Onze gewenste kernkwaliteiten

zijn:

Creatief

‘Komt met nieuwe gezichtspunten, ideeën of oplossingen en

bedenkt mogelijkheden om tot resultaten te komen.’

In alle functies is een zekere mate van creativiteit en verbeel-

dingskracht nodig. In algemene zin heeft creativiteit betrek-

king op het open staan voor voorstellen om een probleem op

een andere wijze te benaderen. Medewerkers denken mee met

andere zienswijzen en staan open voor de creatieve inbreng

van anderen.

Flexibel

‘Speelt effectief in op veranderende omstandigheden, ook ten

aanzien van mensen met uiteenlopende perspectieven, opmer-

kingen en vragen en anticipeert daarop.’

Het gaat hier om het effectief kunnen schakelen tussen onder

meer werkwijzen, stijlen en zienswijzen om een doel te

bereiken. Maar ook openstaan voor verwachte of onverwachte

veranderingen in de omgeving en bereid zijn daar iets mee te

doen.

Kritisch

‘Kan goed naar zichzelf en gehanteerde werkwijzen kijken,

refl ecteert op en leert van het beroepsmatig handelen in de

(maatschappelijke) context. Geeft dit op een natuurlijke wijze

vorm in het handelen en stimuleert dit.’

Het vermogen je in de ander te kunnen verplaatsen en het

herkennen van emoties van anderen, oordeelvrij zijn en

kunnen communiceren over deze emoties is hierbij van belang.

Daarbij hoort ook dat we ons afvragen of we nog wel de juiste

dingen doen en of we deze goed doen.

Nieuwsgierig

‘Haalt ontwikkelingen en signalen uit de omgeving van SCW op

en weet die kennis effectief te benutten.’

Hierbij gaat het om het goed zicht blijven houden op de positie

van SCW, ontwikkelen/signalen in de gaten hebben, trends

herkennen in de behoeften van huurders en belanghouders die

SCW en/of het eigen vakgebied/werk kunnen raken.

Kernboodschappen

Onze kernwaarden en kernkwaliteiten zijn richtinggevend voor

onze organisatieontwikkeling. Twee kernboodschappen zijn de

komende jaren leidend: ‘Thuis’ en ‘Samen’.

Thuis: Hier voel ik mij op mijn gemak

SCW weet hoe belangrijk een thuis is. Een plek waar je je veilig,

vertrouwd en verbonden voelt en waar persoonlijke invulling

voorop staat. Wij zijn dagelijks bezig met het realiseren van

woningen waar dat thuisgevoel mogelijk is en dat doen wij

voor mensen die vanwege hun inkomen zelf niet in hun woon-

behoefte kunnen voorzien. Met nadruk op betaalbaarheid, leef-

baarheid en wijkgericht.

Samen: Betaalbaar wonen in leefbare wijken

SCW zorgt voor betaalbare woningen én leefbare en vitale

Dag van de bewonerscommissies: veel enthousiasme

De jaarlijkse Dag van de Bewoners-commissies in juni werd traditiegetrouw ingevuld met een jeu de boules competitie en uitgebreide lunch. SCW organiseerde voor de zesde keer de Dag van de Bewoners-commissies en kon rekenen op veel enthousiasme.

SCW Jaarverslag 2017 17

wijken in Tiel. Dat kunnen we niet alleen maar doen we samen

met gemeente, bewoners en maatschappelijke partners. We

zoeken actief naar verbinding met belanghouders om geza-

menlijk tot goede woonoplossingen te komen.

3.3 Actuele ontwikkelingen

Nieuwe Woningwet

Sinds 2015 is de nieuwe Woningwet van toepassing, waarbij

per 1 juli 2017 de Veegwet van kracht is geworden. De belang-

rijkste onderwerpen met wijzigingen:

• Corporaties mogen onder voorwaarden diensten (adminis-

tratie of bedrijfsvoering) leveren aan verbonden onderne-

mingen, stichtingen, verenigingen en huurdersorganisaties.

Deze voorwaarden zijn uitgewerkt in het BTIV.

• Corporaties mogen weer onderling collegiale financiering

verstrekken.

• Corporaties mogen onder voorwaarden panden van derden

(bijvoorbeeld van de gemeente) onderhouden, verbouwen en

verhuren. Deze voorwaarden zijn uitgewerkt in het BTIV.

• Wijzigingen in de visitatie waarin staat dat alle corporaties

zich binnen vier jaar opnieuw moeten laten visiteren.

Aedes woonagenda

Aedes heeft op vier thema’s een woonagenda geformuleerd.

Per onderdeel beschrijven we waar wij met ons beleid af

(blijven) wijken van de Aedesagenda:

1 Energie: Aedes wil in 2050 CO2-neutrale woningen. Wij

koersen in ieder geval op gemiddeld energieneutraal in

verband met de betaalbaarheid van de woning. We kijken

waar dit ook CO2-neutraal kan, maar dat is niet ons doel

2 Betaalbaarheid: Aedes heeft aangegeven dat corporaties hun

investeringscapaciteit moeten gebruiken om in te zetten op

betaalbaarheid. Wij zorgen voor voldoende betaalbare

woningen door middel van huurverlagingen en het twee-

hurenbeleid, maar we zetten daar niet (al) onze investerings-

capaciteit op in.

3 Voldoende woningen: Hierbij sluiten we aan bij de visie van

Aedes om voldoende beschikbare woningen te realiseren. Wij

zien vooralsnog geen behoefte aan middeldure huren. Wij

bouwen in dit segment dus geen woningen.

4 Maatwerk wonen: We proberen met eigen initiatieven, zoals

de pilot personen met verward gedrag, om ervoor te zorgen

dat overlast wordt beperkt en onze huurders goed kunnen

wonen. We sluiten met ons beleid aan bij de Woonagenda.

Het bod aan de gemeente

Onderdeel van de Woningwet is de inbedding van het maat-

schappelijk presteren van corporaties in het lokale beleid, door

een cyclus van woonvisie, prestatieafspraken en het bod.

In 2017 hebben we voor 1 juli een bod aan de gemeente

gedaan, gezamenlijk met KleurrijkWonen.

Vervolgens hebben we op basis hiervan samen met de

gemeente Tiel alsmede de twee huurdersorganisaties nog

concrete prestatieafspraken gemaakt voor 2018.

In 2018 wordt de nieuwe woonvisie opgesteld. Deze wordt als

startpunt gebruikt voor de nieuwe raamovereenkomst en pres-

tatieafspraken voor de komende jaren.

3.4 Risicomanagement

Binnen SCW wordt voldoende aandacht besteed aan risicoma-

nagement. De volgende risicorubrieken worden onder-

scheiden:

• Bedrijfsrisico’s (3.4.1)

• Financiële risico’s (3.4.2)

• Operationele risico’s (3.4.3)

• Strategische risico’s (3.4.4)

Om volledig te voldoen aan de RJ 400.110b, de risicoparagraaf

in het bestuursverslag, zijn daar de volgende onderdelen aan

toegevoegd:

• Financiële verslaglegging (3.4.5)

• Wet- en regelgeving (3.4.6)

Binnen elke rubriek heeft het management van SCW de

belangrijkste risico’s benoemd. Deze blijven we monitoren om

ervoor te zorgen dat de strategische doelen van SCW voor de

komende jaren worden bereikt. Als aanvulling daarop is het

financial en business-risks-model van het Waarborgfonds

Sociale Woningbouw (WSW) begin 2018 herijkt.

SCW werkt vanuit het kader ‘Huis van Beheersing’:

CorporateGovernance

Risicomanagement en compliance monitor

Inte

rnal

Au

dit

Projecten(PRM) Normenkaders

Risico en scenarioAnalyses (ERM)

Fiscaal(TCF)

Toezicht &Integriteit

Control raamwerk

Bedrijfsprocessen

18

Risicobereidheid

Naast het uitwerken van scenario’s speelt ook de bereidheid

om risico’s te nemen, ook wel ‘risk appetite’ genoemd, een rol

bij de invulling van de interne beheersing. De risk appetite van

SCW is afhankelijk van een aantal factoren.

• Risicocapaciteit

De aard en omvang van de risico’s die SCW kan dragen bij het

realiseren van de doelstellingen.

• Risicotolerantie

De aard en omvang van de risico’s die SCW duldt bij het reali-

seren van haar doelstellingen.

• Risicobereidheid

De aard en omvang van de risico’s die SCW bereid is aan te

gaan bij het realiseren van de doelstellingen. Binnen deze

bereidheid spelen ook de maatschappelijk acceptatiegraad

en controleprotocollen zoals van de accountant een rol.

• Risicolimieten

Grenswaarden om vast te stellen of het werkelijke niveau van

de risico’s die een organisatie loopt binnen de risicocapaci-

teit, tolerantie en bereidheid blijft.

Het is belangrijk dat er consistentie is tussen de doelstel-

lingen, de risicobereidheid, de strategie en de genomen

maatregelen. Risicobereidheid is dan ook vanuit verschil-

lende invalshoeken te benaderen.

Risicostatement

Voor SCW zijn de volkshuisvestelijke doelstellingen leidend en

willen we maximaal investeren in ons bezit. Het handhaven

van de fi nanciële continuïteit op de langere termijn is het kader

waarbinnen onze activiteiten en bedrijfsvoering zich moet

bewegen. Door de verhuurdersheffi ng en beperkingen in het

huurbeleid is de investeringscapaciteit beperkt, maar blijven

we binnen de fi nanciële kaders wel investeren. De risicobereid-

heid is op dit punt gemiddeld te noemen.

Kijken we naar treasuryrisico’s dan is de risicobereidheid laag

te noemen waar het gaat om afdekken van renterisico’s. Door

wijzigingen in wet- en regelgeving zijn de mogelijkheden om

risico’s en beheermaatregelen te nemen beperkt.

Begrotingen worden adequaat gemonitord en worden op basis

van de realisatie inzichtelijk gemaakt wat de prognose is op

jaarniveau. De fi nanciële ratio’s zijn verankerd in het Strate-

gisch Dashboard en vormen het kader voor het borgen van de

fi nanciële continuïteit. Door middel van scenario’s wordt een

gevoeligheidsanalyse gemaakt van mogelijke externe en

interne factoren die kunnen afwijken van de aannames in de

begroting. De risicobereidheid op dit onderdeel is gemiddeld.

Samengevat kan worden gesteld dat de risicobereidheid

gemiddeld te noemen is en dat we hierin behoedzaam, zorg-

vuldig en gestructureerd opereren. De afweging om voor

gemiddeld te kiezen is gelegen in de balans tussen onder-

nemen en risicobereidheid. Als we de risicobereidheid zouden

typeren als laag dan is er van ondernemen in mindere mate

sprake dan bij gemiddeld en dat vinden wij niet passend.

Typeren wij de risicobereidheid als hoog dan zou er sprake zijn

van een bovengemiddeld ondernemen en bijbehorende risico-

bereidheid en ook dit vinden wij niet passend.

Risicobewust ondernemen en beheersen van risico’s

In deze paragraaf wordt enerzijds stilgestaan bij de reguliere acti-

viteiten op het gebied van risicomanagement en anderzijds bij de

activiteiten die zijn ondernomen om risicomanagement verder

te professionaliseren en te verankeren binnen de organisatie.

Betrokken bewoners

Ruim tweehonderd bewoners streken neer in de huiskamer tijdens de open dag. Ze gingen aan de slag met interieur-styling, tuinontwerp en energiebesparing of deden informatie op over het werk van de bewonerscommissies, het huurdersportaal ‘Mijn SCW’ en het woonruimteverdeelsysteem Woongaard.

SCW Jaarverslag 2017 19

Basis voor het risicomanagement bij SCW is het Interne Audit-

plan. Risico’s die gesignaleerd worden in interne audits en de

externe audit (tussentijdse controle) van de accountant

vormen bespreekpunten en leiden tot verdere verbetering van

de processen en aanscherping van het Interne Auditplan. SCW

zal realistisch blijven ondernemen. Hierbij wordt risicobeheer-

sing integraal benaderd en intern geborgd.

De organisatie is zich bewust van het belang van risicoma-

nagement, vandaar dat er continu aandacht is voor een

gestructureerde vastlegging en daarmee is er inzicht op de

borging van alle (belangrijke) risico’s. Risicomanagement dient

duidelijk verankerd te zijn in het dagelijks management.

Adequaat risicomanagement is een structureel proces en geen

eenmalige activiteit. Naast de technische (harde) kant is

daarom ook de sociaal organisatorische (zachte) kant een

belangrijk onderdeel van onze aanpak.

Risicomanagement is niet bedoeld om geen risico’s meer te

nemen, maar om de afweging van risico’s een integraal onder-

deel te laten zijn van ons afwegingskader. Het zoeken naar

balans tussen de harde en zachte kant kan als volgt worden

weergegeven:

Meten & rapporteren

Richtlijnen & procedures

Processen & systemen

Cultuur & gedrag

Vertrouwen & communicatie

Kennis & vaardigheden

Hard Zacht

Voor het interne auditplan 2017 is een inventarisatie gemaakt

van de meest relevante risico’s.

Dit auditplan is onder leiding van de Interne Auditor(IA) uitge-

voerd. In 2018 zullen de taken vanuit het Interne Auditplan

meer door de leden van het managementteam worden uitge-

voerd, waarbij de IA een bewakende rol zal hebben, zowel qua

planning als de kwaliteit van de audits.

3.4.1 Bedrijfsrisico’s

Huurmarktontwikkelingen

Hieronder vallen risico’s als huurderving wegens leegstand,

verhuurbaarheid en huurprijsontwikkeling. De huurderving en

verhuurbaarheid worden, ondersteund door rapportages,

gevolgd en waar nodig en mogelijk bijgestuurd door het

managementteam.

De huurmarktontwikkelingen worden binnen het strategisch

vastgoedportefeuillebeleid nauwgezet gevolgd. In 2016 is, in

het verlengde van de Strategische Visie 2020, het vastgoedpor-

tefeuillebeleid herijkt. Het huurbeleid is integraal herzien gelet

op wet- en regelgeving en in 2017 vastgesteld.

Waardeontwikkeling vastgoed

Een positieve waardeontwikkeling is van belang voor de finan-

ciële continuïteit (financieringsruimte) van de corporatie.

Investeringen in onze woningvoorraad zijn gericht op een posi-

tieve waardeontwikkeling.

In februari 2017 is het investeringsstatuut volledig herzien en

vastgesteld. In het investeringsstatuut zijn onder andere finan-

ciële en niet-financiële randvoorwaarden opgenomen voor de

toetsingen (op project- en TI-niveau) van investeringen.

Het investeringsstatuut heeft tot doel het kader te scheppen

waarbinnen de investeringsactiviteiten binnen SCW dienen

plaats te vinden. Het statuut geeft inzicht in de beheersing van

de taken en de verantwoordelijkheid over en het toezicht op de

investeringsactiviteiten en de hieraan verbonden risico’s

binnen SCW. Ook zijn de verantwoordelijkheden van de RvC en

de Bestuurder met betrekking tot investeringsbeslissingen

opgenomen.

In stand houden van het vastgoed

Al het onroerend goed is tegen brand en storm verzekerd, met

uitzondering van terrorisme. De hallen op het veilingterrein

vormen hierop een uitzondering. Jaarlijks wordt 1/4 van ons

bezit beoordeeld op basis van de huidige conditie gebaseerd op

de NEN 2767 “Conditiemeting van bouw en installatiedelen”.

Dit is belangrijk om niet voor onverwachte uitgaven te komen

staan. Daarnaast wordt rekening gehouden met eenheids-

prijzen in de meerjarenonderhoudsbegroting die enerzijds

gebaseerd zijn op interne ervaringscijfers en anderzijds is er

sprake van een kostenbestand van een externe deskundige ter

toetsing van marktconformiteit van de kosten.

Voorafgaand aan het opstellen van de meerjarenonderhouds-

begroting wordt het totale budget voor onderhoud (dus plan-

matig en niet-planmatig) gemaximaliseerd waarbij pieken

zoveel als mogelijk worden afgevlakt tot een zo gelijkmatig

mogelijk verloop in kasstromen.

Betalingsrisico’s huurders

Maandelijks wordt over de huurachterstanden gerapporteerd.

Ook wordt de kwaliteit van het ingeschakelde deurwaarders-

kantoor periodiek beoordeeld. Wij besteden veel aandacht aan

huurders die voor het eerst huurachterstand vertonen om

20

verder oplopen van de achterstand te voorkomen.

De huurschuld als percentage van de jaarhuur is stabiel

gebleven en ligt onder de 1%. In het uiterste geval vindt huis-

uitzetting plaats.

Betalingsrisico’s leveranciers

Bij uitbesteding wordt het risico gelopen dat de aannemer

afspraken niet nakomt. Aanbestedingen voor nieuwbouw

geschieden in bouwteamverband of via een meervoudig

onderhandse inschrijving. Van nieuwe relaties worden onder

meer de financiële antecedenten onderzocht. Van de

aan nemers met een verwachte omzet van € 50.000 of hoger

wordt verlangd dat zij minimaal eens per jaar een verklaring

van betalingsgedrag, afgegeven door de fiscus, overleggen.

SCW streeft naar bestendige doch zakelijke relaties met haar

leveranciers, zodat het risico op niet deugdelijke nakoming

wordt verkleind. Verder wordt bij een verwachte jaaromzet

voor onderhoud van boven de € 50.000 de BTW verlegd en een

G-rekening gebruikt. Hiermee wordt het aansprakelijkheids-

risico bij faillissement van de (onder)aannemer ten aanzien

van onder loonheffingen en BTW verkleind.

Tevens zijn prestatieafspraken gemaakt met de aannemers, die

periodiek worden beoordeeld.

Onvoldoende toepassing van de Ketenaanprakelijkheid- en

Verleggingsregeling kan leiden tot boetes bij controle door de

Belastingdienst. In geval van verwijtbare tekortkomingen kan

de bestuurder door de fiscus hoofdelijk aansprakelijk worden

gesteld. In 2018 zal worden onderzocht of de interne procedure

aanpassing behoeft.

Projectrisico’s

De financiële risico’s uit projecten hebben vooral betrekking op

grondposities en de bouw van woningen. In de voorbereidings-

fase worden uitgebreide investeringscalculaties opgesteld,

ondersteund door bouwtechnische kostendeskundige- en

bedrijfs- en marktwaardeberekeningen. Ontwikkelings-

besluiten (initiatieffase) worden door de bestuurder geaccor-

deerd. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van fasedocumenten,

die door de bestuurder worden vastgesteld en door de RvC

worden goedgekeurd. In het fasedocument is een aparte para-

graaf risico’s en mogelijke beheersmaatregelen opgenomen.

Hierbij wordt bijvoorbeeld aan de Flora- en Faunawetgeving

aandacht besteedt.

De projectadministratie wordt up-to-date gehouden en wordt

periodiek aangesloten met de administratie en gemonitord in

het Strategisch Dashboard (zie verder bij Strategische risico’s)

op budget-realisatie, kwaliteit en planning.

(Grond-)posities

Ultimo 2017 heeft SCW de (grond-)posities ‘Driehoek’ (aan de

Kromme Elleboog) en Reuchlinlaan. De grondposities zijn

verworven vóór 1 januari 2011.

SCW voert geen proactief aankoopbeleid. Wel wordt beoogd,

veelal door samenwerking met projectontwikkelaars, om

bouwlocaties voor sociale woningbouw te verkrijgen tegen

marktconforme condities. Het innemen van grondposities is

vrijwel de enige mogelijkheid om voor onze doelgroep betaal-

bare woningen te realiseren.

De rijksoverheid acht het innemen van posities toegestaan,

mits binnen een termijn van tien jaar met woningbouw

wordt gestart. Op basis van de thans beschikbare informatie

voldoet SCW aan het vereiste dat binnen tien jaar wordt over-

gegaan tot ontwikkelingsactiviteiten op de ingenomen

grondpositie.

Het risico van ingenomen grondposities is dat als de aankoop

niet resulteert in concrete bouwplannen, er mogelijk verlies

kan ontstaan bij eventuele doorverkoop. Op dit moment wordt

gezien de plannen dit risico als niet-materieel beschouwd.

3.4.2 Financiële risico’s

De belangrijkste financiële risico’s zijn in dit hoofdstuk,

tezamen met de genomen beheermaatregelen beschreven.

Renteontwikkeling

Renteontwikkelingen zijn van invloed op het resultaat, het

rendement en de waarde van het onroerend goed. Jaarlijks

wordt een treasuryplan opgesteld waarin de renterisico’s in

kaart worden gebracht en zo nodig maatregelen worden voor-

gesteld.

Dit gebeurt onder andere door spreiding van de portefeuille

over verschillende jaren. Er is een treasurystatuut aanwezig dat

dateert van 21 november 2016 waarbij een update is doorge-

voerd naar aanleiding van de Woningwet en Veegwet.

Conform de geldende wet- en regelgeving dient SCW te

beschikken over een vastgesteld en goedgekeurd treasury-

statuut dat voldoet aan de gestelde eisen binnen de

Woningwet, BTiV, RTiV en dat afgestemd is op de laatste versie

van het RFBB. Herijking van het Treasurystatuut zal in maart

2018 zijn beslag krijgen.

Treasurybeleid en Treasury Commissie

De voorbereiding en uitvoering van het treasury beleid liggen

bij de manager Financiën & Informatisering, ondersteund door

de Treasury Commissie. De Commissie is in 2017 één keer bij

elkaar geweest. Hierbij is het concept treasuryjaarplan

SCW Jaarverslag 2017 21

besproken. Over fi nancieringstransacties (nieuwe leningen en

spreadherzieningen) heeft ad-hoc afstemming plaatsge-

vonden met de manager Vastgoed en manager Financiën en

Informatisering. Beiden vormen tezamen met een extern

deskundige de Treasury Commissie.

(Her)fi nancieringsrisico’s

Het beleid en de uitvoering zijn erop gericht om gebruik te

kunnen blijven maken van de gunstige voorwaarden die door

de kapitaalmarkt worden gehanteerd voor door het Waarborg

fonds Sociale Woningbouw (WSW) geborgde instellingen.

Hiertoe wordt gestreefd naar een solide vermogensverhou-

ding, de aanwezigheid van voldoende beschikbare faciliterings-

ruimte en het periodiek onderhouden van relaties met banken

en het WSW. Hierbij wordt aandacht besteed aan krediet-, liqui-

diteits- en kasstroomrisico’s (zie ook hoofdstuk 10 ‘Waarborgen

fi nanciële continuïteit’).

3.4.3 Operationele risico’s

SCW heeft de processen uitgewerkt binnen de Mavim Rules

software en zijn voor alle medewerkers inzichtelijk. Hierbij zijn

de Resultaten, Verantwoordelijkheden en Bevoegdheden

(RVB’s) op functieniveau integraal weergegeven. Bij de proces-

beschrijvingen is in het bijzonder aandacht geschonken aan

het benoemen van de operationele procesrisico’s. In 2017 zijn

de procesbeschrijvingen, waar nodig, herijkt.

Belangrijkste operationele risico’s

Met strategische personeelsplanning(SPP) kijken we langer

vooruit op organisatieniveau. Daarmee sorteren we voor op de

toekomst. Dit is van belang voor de continuïteit van de organi-

satie en het beperken van de kwetsbaarheid. Daartoe is in 2017

op de afdeling Financiën & Informatiering de formatie aange-

vuld met een junior interne auditor.

De intensieve aandacht voor lopende projecten (onder andere

de Molukse wijk) en de toenemende druk van uit de wet- en

regelgeving vraagt veel van de organisatie. Gecombineerd met

de wens om de beheerkosten eerder te laten dalen dan toe te

laten nemen, vraagt dit veel innovatieve kracht.

Door gebruik te maken van de moderne technische hulpmid-

delen, bijvoorbeeld een interactief huurdersportaal en een

geautomatiseerde rapportagetool, kan de aandacht uitgaan

naar die onderdelen van de organisatie waar de behoefte aan

ondersteuning groter is. Dat neemt niet weg dat de toene-

mende regeldruk vanuit de overheid in de toekomst een aspect

gaat worden waar terdege rekening mee zal moeten worden

gehouden.

Soft controls

De administratieve organisatie is beschreven. In de procesbe-

schrijvingen zijn de interne controlemaatregelen opgenomen.

Deze zogenaamde hard controls houden, de omvang van onze

organisatie in ogenschouw nemend, rekening met een strikte

scheiding tussen uitvoering, registratie en betaling. Binnen

onze organisatie bevorderen wij een cultuur van samenwer-

king, een kritische houding op de kwaliteit van het eigen werk

en die van anderen, en openheid in het delen van informatie.

Door het stimuleren van dit gedrag worden operationele afwij-

kingen tijdig gesignaleerd en gecorrigeerd.

Deze zogenaamde soft controls zijn in 2017 onderwerp van een

scan geweest. Deze scan is uitgevoerd door BDO Advisory. Doel

van de scan is om per afdeling inzicht te verkrijgen in hoeverre

de soft controls aanvullend zijn op de beschreven hard controls.

Zijn er risico’s te onderkennen vanuit de cultuur, het gedrag of

wijze van samenwerking die de interne beheersing kunnen

verzwakken. In diverse workshops zijn de uitkomsten van de

scan besproken. De raad van commissarissen is in een afzon-

derlijke workshop meegenomen in de uitkomsten en is aan de

hand van een aantal stellingen de risicobereidheid besproken.

Uiteindelijk zijn in het Auditplan 2018 de meest actuele

benoemde (operationele) risico’s opgenomen.

Beschikbaarheid van informatiesystemen

SCW maakt gebruik van het NCCW te Almere. NCCW laat de

opzet, bestaan en werking van de operationele beheersmaatre-

gelen onafhankelijk toetsen en hiervan wordt schriftelijk

Verbonden met je woonomgeving

Wanneer je betrokken bent, voel je je gemakkelijk thuis. Met onze bijna honderdjarige geschiedenis in Tiel, zijn we nauw verbonden met onze omgeving.

22

verslag gedaan in de vorm van een Service Organisatie Control

Rapport (ISAE 3402 type 2). Jaarlijks wordt een informatiebe-

leidsplan als onderdeel van het Bedrijfsplan opgesteld.

SCW heeft de ICT Kantoorautomatiseringsomgeving onderge-

bracht bij de externe ICT partner NEH. NEH heeft de benodigde

kennis en expertise rond het proactief beheer van de omgeving

en draagt zorg voor adequate back-up en uitwijkvoorzieningen.

NEH heeft een ISO27001 verklaring ontvangen. Begin 2018 zal

NEH over de ISAE 3402 beschikking zowel type 1 als type 2.

Het outsourcen van de ICT omgeving draagt bij aan een sterk

verminderd risico als het gaat om beschikbaarheid van

systemen en data, zeker gelet op de sterke afhankelijkheid bij

het uitvoeren van onze primaire bedrijfsprocessen. In de

Service Level Agreement (SLA) afspraken met NEH is de uitwijk

van de ICT-hardware geregeld. Bij calamiteiten zijn de servers

binnen twee dagen weer te gebruiken. Het informatiesysteem

heeft in het verslagjaar continu in overeenstemming met de

opzet gefunctioneerd.

Informatiebeveiliging en privacywetgeving

Onder informatiebeveiliging wordt verstaan “het treffen en

onderhouden van een samenhangend pakket aan maatregelen

om de kwaliteitsaspecten beschikbaarheid, integriteit en

vertrouwelijkheid van de informatie en informatievoorziening

te garanderen.”

Eind 2016 is het Informatiebeveiligingsbeleid in samenhang

met het Informatiebeveiligingsplan vastgesteld.

Op 24 mei 2018 zal de Algemene Verordening Gegevensbe-

scherming (AVG) van kracht worden. In 2017 is de implemen-

tatie gestart van het informatiebeveiligingsplan en is in perso-

neelsbijeenkomsten en workshops gewerkt aan de verdere

bewustwording van de effecten van de AVG. Deze implemen-

tatie zal in 2018 worden afgerond. Hierbij zal ook het risicobe-

wustzijn bij medewerkers op het thema informatiebeveiliging

aandacht krijgen.

3.4.4 Strategische risico’s

Door de inrichting van onze planning- en controlcyclus worden

onze strategische doelstellingen gemonitord en waar nodig

bijgestuurd. Het sturen op basis van tijdige en juiste informatie

is een belangrijke randvoorwaarde om strategische risico’s te

kunnen beheersen.

Belangrijke strategische risico’s

Wij hebben niet afgewacht om te overdenken wat een nieuwe

stip op de horizon voor SCW zou kunnen zijn. In 2016 hebben we

een nieuwe strategische visie uitgewerkt. De ambitie van ‘al

onze bewoners voelen zich in 2020 thuis in Tiel’ is niet gering.

Zeker niet als we kijken naar de combinatie met alle wijzigingen

in wet- en regelgeving. Bovendien wordt de branche door

toezichthoudende instanties nauwlettend gemonitord. Dat

maakt de uitdaging niet eenvoudiger, deze uitdaging kunnen

we uitsluitend samen met onze belanghouders aangaan.

Het vertalen van deze ambitie in realistische doelstellingen en

meetbare prestaties heeft in 2017, middels de vaststelling van

de Ordeningsmatrix plaatsgevonden. Deze vertaling heeft op

velerlei gebieden risico’s in zich: van het formuleren van

meetbare prestaties tot afstemming met belanghouders.

Goede verankering in de bedrijfsvoering en intensieve afstem-

ming met de belangrijkste belanghouders zijn de sleutels tot

een succesvolle implementatie van de ambitie. Samen met een

actuele vertaling naar de fi nanciële consequenties en risico’s

op de lange termijn is daarmee de set van beheermaatregelen

compleet.

Strategisch Dashboard

Vanaf 2015 is het Strategisch Dashboard operationeel. Het Stra-

tegisch Dashboard is ondersteunend aan het aanbrengen van

focus op de belangrijkste aspecten van de bedrijfsvoering. Veel

informatie in de Business Intelligence omgeving is direct gekop-

peld met onderliggende (primaire) systemen. Eind 2017 is het

Strategisch Dashboard aangepast aangezien het rekening-

schema, ten gevolgde van splitsing DAEB en niet-DAEB en Func-

tionele Indeling, is gewijzigd.

De acties uit de strategische visie en uit het jaarplan zijn in het

dashboard opgenomen en de voortgang wordt per tertiaal

bijgehouden. Daarnaast zijn de belangrijkste indicatoren en

budgetten opgenomen en worden daarbij gemonitord en

geanalyseerd waarbij, indien mogelijk, gebruik wordt gemaakt

van normen waar tegen de realisatie wordt afgezet. Alle infor-

matie uit het Strategisch Dashboard wordt opgenomen in het

document tertiaalrapportage en, na vaststelling door de

bestuurder, behandeld in de vergadering van de RvC.

3.4.5 Financiële verslagleggingsrisico’s

SCW heeft al het vastgoed conform hetgeen is gesteld in het

Handboek modelmatig waarderen (als onderdeel van de

Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015)

gewaardeerd. Daarbij is de specialistische ondersteuning inge-

roepen van het gerenommeerde vastgoedadviseur Colliers.

Gebruik is gemaakt van TMS-softwarepakket (Taxatie Manage-

ment Systeem) dat is gecertifi ceerd NV COS 3000 door BDO.

Door de controlerend accountant is het Accountantsprotocol

2017 toegepast.

De voorgeschreven wijze van waarderen kan een belangrijk

(toekomstig) risico vormen. De schommelingen in waarde-

SCW Jaarverslag 2017 23

ringen zorgen (in)direct ook voor schommelingen in het eigen

vermogen van SCW. Essentieel is en blijven de kasstromen en

de mate waarin zowel rente- als afl ossingen betaald kunnen

worden vanuit de operationele kasstromen. Het geleidelijk

terugbrengen van de externe fi nanciering verdient aandacht

om te blijven voldoen aan de vereisten van het WSW.

Loan To Value

Indien de Loan To Value, zijnde de verhouding tussen lening-

portefeuille en waarde van het vastgoed in exploitatie op basis

van bedrijfswaarde, één of meerdere jaren boven de 75%

uitkomt dan zullen maatregelen genomen moeten worden om

de LTV onder de 75% uit te laten komen. Risico is anders dat er

geen (her) fi nanciering aangetrokken kan worden indien dit

aan de orde is in enig jaar.

Wet Normering Topinkomens (WNT)

In het kader van de WNT is getoetst of het inkomen van de

bestuurder, aangemerkt als topfunctionaris in de WNT, past

binnen de vigerende wet- en regelgeving. Daarnaast is tijds-

matig binnen de RvC geborgd dat er tijdig met de afbouw zal

worden gestart.

Richtlijn voor de jaarverslaglegging 290 (richtlijn inzake

fi nanciële derivaten)

De leningportefeuille is gescreend of er al dan niet sprake is van

embedded derivaten. Van aparte derivaatcontracten is geen

sprake.

Er is sprake van één lening met een embedded derivaat waarbij

middels een taxatie de actuele waarde is bepaald door een

daartoe bevoegd externe deskundige.

Hierbij is gebruik gemaakt van de externe expertise van de

treasuryadviseur van SCW (BDO).

De interne risicobeheersings- en controlesystemen zijn naar

interne maatstaven adequaat en effectief. De instrumenten

daarvoor worden gevormd door een stelsel van interne audits,

managementrapportages en periodieke verantwoording aan

de RvC.

3.4.6 Wet- en regelgeving

Onder meer via Aedes worden de (voorgestelde) wijzigingen in

wet- en regelgeving, ook op lokaal niveau, gevolgd.

SCW is afhankelijk van overheidsbeleid en (wijzigingen in)

wetgeving. In 2015 is de Woningwet vastgesteld. Vanaf 2015

zijn wij bezig met de implementatie van de noodzakelijke

acties en wijzigingen in beleid. Dit is grotendeels afgerond in

2016. Het aannemen in Eerste en Tweede Kamer van de

Veegwet en Veeg-BTIV in 2017 heeft opnieuw tot verande-

ringen en/of aanscherping van bestaande processen/proce-

dures geleid.

Algemeen risicostatement over 2017

Bovenstaande alinea’s geven inzicht in de voor SCW in 2017

voornaamste risico’s en onzekerheden, de risicobereidheid en

de mate waarin beheermaatregelen voor specifi eke risico’s zijn

ingesteld. De impact van deze risico’s en onzekerheden op de

resultaten en/of fi nanciële positie zijn, na de genoemde

beheermaatregelen, niet materieel.

De belangrijkste voornemens voor 2018

Risicomanagement is een dynamisch proces dat onderhouden

moet worden. Bovendien is het en onderwerp waar de gehele

organisatie een rol (en belang) in heeft. Derhalve zijn er voor

2018 (evenals in voorgaande jaren het geval is geweest) voor-

nemens om de toepassing en bewustzijn van risicomanage-

ment verder te verbeteren.

Onderstaand een overzicht van de belangrijkste voornemens

die voor het komend jaar zijn gepland:

• Incorporeren van rendementsturing, maatschappelijk rende-

ment en marktwaarde bij investeringsafwegingen en tussen-

tijdse fasedocumenten;

• Op basis van de opmerkingen uit de Management Letter en

Interne Auditrapportages worden verbeteringen aange-

bracht in de interne organisatie.

• Verdere verankering van het uitvoeren van interne audits

door de leden van het managementteam.

De aangestelde interne auditor heeft specifi eke aandachtsge-

bieden als Governance, Interne beheersing en risicomanage-

ment. Daardoor is er in 2018 sprake van meer aandacht voor

deze onderwerpen.

Thuis in Tiel – Kaartjesactie zeer succesvol

Ruim honderdvijftig huurders van SCW reageerden op onze vraag: wat betekent Thuis in Tiel voor u? Uit de kaartjes leerden we dat een veilige buurt, waar mensen goed met elkaar samenleven en het huis naar eigen smaak is ingericht, voor dat thuisgevoel zorgen.

Beschikbare woningen die ook betáálbaar zijn voor woning-

zoekenden, dat is de rode draad van het huurbeleid van

SCW. We gaan voor een evenwichtige prijs-kwaliteitverhou-

ding en een woningvoorraad die aansluit bij de vraag. Het

Huurdersplatform (HPF) houdt de vinger aan de pols. ‘Wij

brengen het belang van huurder en verhuurder bijeen’,

vertelt voorzitter Dick Jansen. ‘Als een wakend oog’, vult

secretaris Bert van Empel aan.

Het HPF adviseert bij beleidsmatige

vraagstukken. Graag benadrukken Dick

en Bert de afhankelijke rol van het

platform. ‘Het platform is opgericht om

de belangen van alle huurders van SCW

te behartigen. Anders dan een bewoners-

commissie die er voor het eigen complex

is’, legt Dick uit. Bert vult aan: ‘Wij zoeken

naar de gemene deler, wat zijn de beste

keuzes voor de huurder in het algemeen

als het gaat om betaalbaarheid en leef-

baarheid? Ons advies richt zich op het

besturen van de corporatie en enkele

keren per jaar zitten we met de

bestuurder om tafel.’

Sociaal voelend

Ieder jaar is de huurverhoging een punt

waar over wordt gediscussieerd: ‘We

gaan voor zo min mogelijk huurverho-

ging, voor velen is een paar procent erbij

een hele aanslag op de portemonnee.

Gelukkig doet SCW altijd redelijke voor-

stellen en denkt zelf goed na over betaal-

baarheid. De corporatie verplaatst zich in

de huurder, is sociaal voelend. En hoewel

de spelregels steeds veranderen dankzij

wet- en regelgeving uiteindelijk gaat het

om een woning en die blijft hetzelfde’,

leggen de heren uit.

Elke euro is er één

Het nadrukkelijk verbinden van de huur-

prijs aan de kwaliteit van de woning is

een richting waar het HPF zich goed in

kan vinden. ‘Kwaliteit toevoegen –

bijvoorbeeld op het gebied van energie-

besparing – kost ook geld. Als woningcor-

poratie moet je steeds goed afwegen

welke investering je van huurders op dat

gebied kunt verwachten. Elke euro is er

één’, zegt Jansen.

Betaalbaar én leefbaar

‘Wij ondersteunen het nieuwe huurbe-

leid waarin de prijs/kwaliteitverhouding

leidend is. De gekozen sobere insteek bij

projecten en planmatig onderhoud

vinden wij passend en soms is

simpelweg minder kwaliteit toevoegen

de beste keuze.’ Van Empel: ‘Daar moet

tegenover staan dat huurders kunnen

rekenen op goed onderhoud van hun

woning, duidelijke afspraken en bovenal:

dat SCW die sociale kant blijft uitdragen.

Het thema leefbaarheid is bijna

oneindig. Een goede balans vinden

tussen betaalbaarheid én leefbaarheid,

dat is de uitdaging voor SCW.’

Strategische keuze van SCW — Een betaalbaar huis voor nu en later

“Elke euro is er één“

24

SCW Jaarverslag 2017 25

4 Een betaalbaar huis voor iedereen

Doel Actie Gehaald? Toelichting

Onze woningen zijn en blijven voor onze doelgroep betaalbaar. Het aandeel aangeboden woningen onder aftoppings grenzen komt overeen met het aandeel actief woningzoekenden in Tiel met recht op huurtoeslag.

We hebben de mogelijkheden in beeld welke alternatieve huurvormen er zijn en welke mogelijkheden de Doorstroomwet biedt.

We hebben alternatieve huurvormen onderzocht en mogelijkheden rond tijdelijke huurcontracten bekeken. In 2018 volgt een concreet voorstel voor specifieke doelgroep volgt in 2018.

We werken in 2017 het in 2016 vastgestelde vastgoedportefeuillebeleid uit in het facettenbeleid. In 2017 komen verkoopbeleid en huurprijsbeleid aan bod.

Eind van 2017 waren het verkoopbeleid en huurbeleid gereed.

Aan de hand van de nieuwe huurwet (doorstromings-wet) hebben we een nieuw huurbeleid opgesteld.

Het nieuwe huurbeleid is gereed en ook de vaste huurprijzen kunnen toegepast gaan worden.

We hebben verschillende renovatievormen onderzocht. We kijken naar hierbij oa naar het bouwbesluit, BENG, Nul Op de Meter, All-Electric en conceptbouw.

De eerste stappen zijn gezet en in 2018 wordt het afgerond.

In 2020 bieden wij bij onze woningen een minimale kwaliteit passend bij de huurprijs.

In 2017 starten we met het onderzoeken van de mogelijkheden om de servicekosten omlaag te brengen; in 2018 hebben we een voorstel gereed per complex.

De werkgroep heeft projectdefinitie en aanpak bepaald. De servicecomponenten worden afzonderlijk onder de loep genomen, waarbij gestart is met schoonmaakkosten.

In 2018 hebben we een herijkt functioneel en technisch Programma van Eisen en is dit afhankelijk van het huurprijsniveau.

Als gevolg van het verlaten van een medewerker bij de afdeling vastgoed en de vervanging die pas op 1 oktober plaats vond, is deze actie doorgeschoven naar 2018.

In 2017 hebben we een start gemaakt met een nieuw kwaliteitsbeleid met aandacht voor functionele kwaliteit, keuzeopties en zelfredzaamheid.

We hebben hier nog geen start mee gemaakt, omdat we eerst duidelijkheid willen hebben over de verduurzaming en de Routekaart naar 2050. We pakken dit pas in 2019 op

Onze woningen zijn en blijven voor onze doelgroep betaalbaar. De huurachterstand bij zittende huurders is lager dan 1%.

In 2017 is het proces huurincasso geoptimaliseerd. De rapportage is gereed. Een aantal optimalisaties zijn al doorgevoerd. De rest volgt in 2018.

In 2017 blijven we met de gemeente in gesprek zodat in het kader van vroegsignalering bij schulden een passend beleid (aanpak) wordt opgesteld door de gemeente. Wij leveren hier een bijdrage aan.

SCW participeert in de stuurgroep, projectgroep en ambtelijke werkgroep met als doel in het 1e kwartaal 2018 een convenant met belanghebbenden te ondertekenen.

Onze sociale woning-voorraad is in 2020 minimaal gelijk aan de omvang eind 2015.

In 2018 is samen met gemeente en KleurrijkWonen onderzocht hoe we het nieuwbouwprogramma in het DAEB segment realiseren en wat ieders inzet hierbij kan zijn.

De plannen zijn gedeeld en het definitieve plan wordt onderdeel van de in 2018 op te stellen nieuwe gemeentelijke woonvisie met prestatieafspraken voor de komende periode.

Eind 2017 hebben we onderzocht wat de (financiële) mogelijkheden zijn van het tijdelijk plaatsen van goedkope woningen.

Als gevolg van het verlaten van een medewerker bij de afdeling vastgoed en de vervanging die pas op 1 oktober plaatsvond, schuift deze actie door naar 2018.

In 2017 hebben we een nieuw verkoopbeleid dat we in 2018 gaan implementeren.

Het nieuwe verkoopbeleid is vastgesteld.

26

4.1 Vastgoedportefeuillebeleid

In 2016 hebben we een nieuw vastgoedportefeuillebeleid

opgesteld waarin we aangeven dat:

• We minder woningen gaan verkopen (indien we meer

woningen verkopen gaan we meer woningen terugbouwen);

• We meer woningen gaan nieuwbouwen;

• We een nieuw huurbeleid opstellen die aansluit bij het

nieuwe vastgoedbeleid.

Deze maatregelen willen we in de periode tot en met 2025

doorvoeren:

Voorkeursscenario

2016-2025

Beginstand soc. voorraad ultimo 2016 3.537

Af: Verkoopprogramma 60

Bij: Nieuwbouw 166

Af: Sloop 34

Eindstand soc. woningvoorraad ultimo 2025 3.609

Om onze nieuwe vastgoedportefeuillestrategie te realiseren

hebben we de volgende stappen gezet:

• Nieuwe verkoopvijver gedefinieerd;

• Een nieuw huurbeleid opgesteld;

• Vaste streefhuurprijzen bij mutatie bepaald per woning.

We hebben in 2017 het vastgoedportefeuillebeleid niet door-

vertaald naar een prijs/kwaliteitsbeleid, omdat we eerst een

plan opstellen voor de verduurzaming tot 2050. In dit kader

gaan we bekijken welke woningen we naar 2050 energieneu-

traal gaan maken en welke woningen niet meer. Deze beslis-

sing is van grote invloed op de prijs/kwaliteit per complex. We

bepalen deze daarom zodra we weten welke woningen we door

blijven verhuren tot 2050 en welke woningen niet meer.

Verkoopvijver

Door de herziening van de verkoopvijver staan er nu circa 250

woningen op de verkooplijst, waarvan we bij ongeveer 90

woningen bij mutatie bepalen of deze verkocht of doorver-

huurd gaan worden. De keuze voor verkoop of verhuur hangt af

van de investering die nodig is om de woning opnieuw te

kunnen verhuren. Bij te hoge investeringskosten worden deze

woningen alsnog verkocht.

Nieuw huurbeleid

Door allerlei veranderingen in onder andere de wet- en regelge-

ving hebben we in 2017 opnieuw ons huurbeleid opgesteld en

op vele onderdelen veranderd.

We hebben een nieuw huurbeleid opgesteld om de volgende

redenen:

• We hebben een nieuwe strategische visie en een nieuw vast-

goedportefeuillebeleid;

• De nieuwe Woningwet met het passend toewijzen is van

kracht;

• We hebben te maken met de kaders van de nieuwe huursom-

benadering;

• We willen de huurprijzen van onze woningen inzichtelijker

en beter uitlegbaar maken (zowel intern als extern) door te

gaan werken met vaste huurprijzen voor dezelfde type

woningen binnen één complex.

Doel

Het doel van het nieuwe huurbeleid is om ervoor te zorgen dat:

• Het nieuwe huurbeleid beter aansluit bij de nieuwe wet- en

regelgeving en onze nieuwe visie;

• er een betere verhouding is tussen huurprijs en kwaliteit;

• we ons bezit beter hebben afgestemd op de vraag naar

betaalbare woningen;

• we per complex meer duidelijkheid hebben over wat de

nieuwe huren van de woningen bij mutatie zijn en deze

zowel intern als extern beter uitlegbaar zijn.

Betaalbaarheid en passend toewijzen

Het doel van het nieuwe huurbeleid is om ervoor te zorgen dat

de woningen betaalbaar zijn voor de doelgroep. Om dit te reali-

seren passen we bij 10 complexen het twee-hurenbeleid toe.

Bij deze complexen wordt de huurprijs aangepast indien de

nieuwe huurders recht hebben op huurtoeslag naar de voor

hen geldende aftoppingsgrens.

Eind 2017 hebben onze woningen gemiddeld 67% van de

maximaal redelijke huurprijs. Dit wil zeggen dat we 67% van de

maximale prijs vragen, die we aan de hand van het punten-

aantal van de woning mogen vragen.

Doorstromen

Eind 2017 hebben we samen met KleurrijkWonen afgesproken

om gezamenlijk het doorstroomproject te gaan starten in

2018. Doel hiervan is om 55+ ers, die in een eengezinswoning

wonen, met behoud van hun kale huurprijs kunnen door-

stromen naar een gelijkvloerse woning.

Vaste streefhuurprijzen bij mutatie

We werken met vaste streefhuren als woningen opnieuw

verhuurd worden. Dit betekent dat woningen binnen één

SCW Jaarverslag 2017 27

complex die hetzelfde zijn, of vergelijkbaar zijn qua opper-

vlakte, dezelfde huurprijs krijgen bij een nieuwe verhuring.

Woningen in het complex die groter of kleiner zijn, of die meer

slaapkamers hebben, krijgen een andere huurprijs. Per (verge-

lijkbaar) type woning wordt er één huurprijs gehanteerd. In de

meeste complexen komen er dan ook meerdere verschillende

vaste huurprijzen voor.

Waarom vaste huurprijzen?

We willen naar vaste huurprijzen bij mutatie om de volgende

redenen:

• Woningen die naast elkaar liggen, en in dezelfde periode vrij-

komen, zijn dan even duur.

• We weten zelf snel, duidelijk en makkelijk de nieuwe huur en

kunnen hierdoor de woning sneller opnieuw verhuren.

• Bij mutatie zijn we niet meer afhankelijk van het verkrijgen

van een nieuwe energie-index.

Een voorbeeld: als er twee dezelfde woningen in hetzelfde

wooncomplex vrijkomen, dan zijn beide woningen € 500,-.

De ligging van de woning maakt dan niet meer uit. Alle

woningen die hetzelfde zijn, zijn dus even duur. De vaste

streefhuurprijzen bij mutatie zijn begin januari 2018

ingegaan.

4.2 Verhuringen 2017

4.2.1 Opzeggingen en verhuringen

Aan het einde van het jaar hadden we elf woningen minder in

exploitatie dan begin van het jaar. De woningen uit exploitatie

betroffen met name verkochte woningen. De nieuw in exploi-

tatie genomen woningen zijn de boven-benedenwoningen aan

de Nicolaas Beetsstraat.

De mutatiegraad van de woningen was in 2017 6,4 %.

4.2.2 Huurhoogte

Door de jaarlijkse huurverhoging in combinatie met het

aanpassen van de huur bij mutaties, komen woningen in

andere huurklassen terecht. 73% van de woningen had eind

2017 een huurprijs onder de eerste aftoppingsgrens.

Het aantal dure huurwoningen (met een huurprijs boven

€ 710,68) is gedurende het jaar iets toegenomen, omdat de

huurprijzen tijdens de jaarlijkse huurverhoging van 1 juli niet

zijn afgetopt op deze grens. Deze woningen blijven echter

sociale huurwoningen en worden bij een nieuwe verhuring ook

weer als sociale huurwoning verhuurd, onder de dan geldende

liberalisatiegrens.

Huurklasse

Woningen Contract aantallen

 Huurklasse SCW

per1 jan

Beëindigdecontracten

Nieuwecontracten

per31 dec

≤ 414,02 613 81 32 505

414,03 - 592,55 1.905 117 128 1.875

592,56 - 635,05 263 8 21 324

635,06 - 710,68 386 28 32 419

> 710,68 145 17 8 159

Totaal 3.312 251 221 3.282

VHE- en contract aantallen

  

per1 jan

Eindeexploitatie

Nieuw inexploitatie

per31 dec

per1 jan

Beëindigdecontracten

Nieuwecontracten

per31 dec

Woningen                

• Woning zelfstandig 3.467 20 9 3.456 3.297 250 220 3.267

• Woning niet-zelfstandig 132     132 15 1 1 15

  3.599 20 9 3.588 3.312 251 221 3.282                 • Bedrijfsruimte 73 1 2 74 59 12 12 59

• Garage 261     261 261 24 23 260

• Parkeerplaats 221   4 225 177 32 33 178

• Bergruimte 39     39 18 1   17

  594 1 6 599 515 69 68 514

Totaal 4.193 21 15 4.187 3.827 320 289 3.796

28

4.2.3 Huur en inkomen

Het inkomen van woningzoekenden speelt een grote rol bij het

toewijzen van woningen. Woningzoekenden hebben te maken

met twee wettelijke regelingen: de staatssteunregeling en met

het passend toewijzen. De complexiteit van de regelgeving

rond huur-inkomen maakt het voor woningzoekenden niet

eenvoudig om een woning te vinden die bij hun inkomen én

hun woonwens past.

De corporaties in Woongaard hanteren een gezamenlijk inko-

menstabel, waardoor woningzoekenden direct zien voor welke

woningen ze met hun inkomen in aanmerking komen.

Staatssteunregeling

De staatssteunregeling heeft als doel te voorkomen dat

mensen met een hoog inkomen gaan wonen in een sociale

huurwoning.

We zijn in 2017 ruim binnen de marge van de staatssteunrege-

ling gebleven, zowel bij de 10% ruimte voor de middengroep

(€ 36.165 tot € 40.349) als de 10% vrije ruimte voor hogere

inkomens (inkomen boven € 40.349). De ruimte is vooral

gebruikt bij toewijzingen tijdens projecten en door woningen

met een huurprijs tussen € 628,76 en € 710,68 te verhuren aan

de middengroep.

Passend toewijzen

Dit draait erom dat woningzoekenden met recht op huurtoe-

slag alleen woningen onder de aftoppingsgrenzen van de

huurtoeslag toegewezen mogen worden. 99% van de

woningen is passend toegewezen. Dat wil zeggen dat huishou-

dens met een inkomen onder de huurtoeslaggrens een woning

hebben gehuurd met een huurprijs onder € 586,68 (1of 2

persoonshuishoudens) of € 628,76 (3 of meerpersoonshuis-

houdens). We zijn hiermee ruim binnen de marge van 95%

gebleven.

4.2.4 Woningtoewijzing

Voor de verhuur van woningen via Woongaard is het aanbod-

model het hoofdmodel.

Van de 221 verhuringen is een deel niet via Woongaard aange-

boden. Hiervan zijn er een aantal tijdelijk door SCW zelf

gehuurd in verband lopende projecten: deze woningen worden

als wisselwoning ingezet. Verder zijn er woningen toegewezen

aan urgente kandidaten. In enkele complexen zijn afspraken

met zorgpartijen over de woningtoewijzing. Vaak zijn dit

‘aanleunwoningen’.

De vrijgekomen woningen in de Batouwe worden via een leeg-

standsbeheerder tijdelijk verhuurd. Deze verhuringen zijn niet

terug te zien in deze tabel.

Er komen gemiddeld 57 reacties op een woning van SCW die via

Woongaard.com wordt geadverteerd. De gemiddelde inschrijf-

tijd lag tussen de 5 en 6 jaar.

Woningtoewijzing

verhuringen per model 2017

Aanbodmodel sociale huur 149

aanbodmodel vrije sector 8

Loting  0

Handmatig 64

doorschuiving binn. compl. 6

SCW intern 5

zorg- of Fokuswoning 16

statushouders 8

bemiddeling urgenten 6

verhuurd aan zorgpartijen (bijzondere doelgroepen) 17

bemiddeling overig 6

Totaal 221

Gegevens WoningNet 2017

Kwartaal Inschrijftijd aanbod en loting

Zoektijd Gemiddeld aantal reacties

Weigeringsgraad

2017-1 5,31 1,09 56 3,25

2017-2 6,6 0,8 57 1,33

2017-3 5,5 1,33 58 1,92

2017-4 5,09 1,44 60 3,26

Eindtotaal 5,63 1,16 57 2,34

SCW Jaarverslag 2017 29

4.2.5 Woningzoekenden

Woningzoekenden

WoongaardTotaal

Gemeente Tiel

2014 54.596 7.150 13,1%

2015 50.190 6.815 13,6%

2016 52.517 7.084 13,5%

2017 56.421 7.703 13,7%

Het totaal woningzoekenden in het hele Woongaard gebied is

in 2017 gestegen. Ook in Tiel was een stijging. Eind 2017 waren

er 7.703 inschrijvingen uit Tiel bij Woongaard.

Voor het huren van woningen in de vrije sector is geen inschrij-

ving als woningzoekende nodig.

4.2.6 Huurincasso

De volgende tabel geeft de kengetallen met betrekking tot

huurincasso weer:

Het gemiddelde bedrag per achterstandsituatie is wat hoger

gebleven aan 2016. De huurderving is in 2017 ten opzichte van

2016 gedaald o.a. door aansluitende verhuur bij mutatie.

Doelstelling is om ontruimingen te voorkomen. Het aantal

ontruimingen is in 2017 gelijk gebleven ten opzichte van 2016.

Het aantal zaken in behandeling bij de deurwaarder is afge-

nomen ten opzichte van 2016.

4.3 Verduurzaming woningbezit en Routekaart 2050

Al jaren werkt SCW aan de verduurzaming van het vastgoed.

Waar eerst het gemiddeld label B in 2020 de doelstelling was, is

deze nu aangescherpt voor 2050. Eind 2016 lanceerde minister

Kamp van Economische Zaken de Energieagenda. Deze Energie-

agenda geeft aan hoe in Nederland in 2050 nauwelijks nog CO2

wordt uitgestoten. In de energietransitie stuurt het Kabinet op

het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen (CO2).

Daarbij is het belangrijk dat de investeringen die de komende

jaren in Nederland worden gedaan, passen bij een CO2-arme

energievoorziening. Op deze manier benutten we de economi-

sche kansen die de energietransitie met zich meebrengt. Met

deze Energieagenda is het halen van een gemiddeld label B

bijzaak geworden. Deze nieuwe ambitie vergt veel meer van de

corporaties dan we kunnen betalen, dat is gedurende 2017

duidelijk geworden. Het pad daar naar toe noemen we de

Routekaart. In 2018 zullen de Aedes Routekaart en de SCW

Routekaart gemaakt gaan worden zodat wij bij onze investe-

ringen weten wat wel en niet zinvol is.

Kengetallen huurincasso

  2017 2016 2015 2014 2013

Jaarhuur (x €1.000,-) 23.329 22.744 23.004 22.391 21.493

Huurachterstand (excl. WSNP) 0,72% 0,88% 0,89% 0,77% 1,23%

Aantal huurders met achterstand 255 302 301 253 399

Huurders met achterstand (in %) 6% 7% 7% 6% 10%

Gemiddelde achterstand 747 706 746 754 741

Aantal ex-huurders met achterstand 70 83 84 80 77

Gemiddelde achterstand ex-huurders 2.170 2.419 2.190 2.056 1.910

Huurderving leegstand (x €1.000,-) 327 557 206 306 216

Huurderving oninbaar (x €1.000,-) 5 0 1 12 27

Zaken in behandeling bij incassobureau/deurwaarder 119 153 137 176 148

Aantal ontruimingen 5 5 7 15 10

Eind 2017 bedroeg de totale huurachterstand bij zittende

huurders € 187.000 wat lager is dan 2016

(€ 221.000). Dit bedrag is inclusief een aanzienlijk bedrag in het

kader van Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP).

Eind 2017 betalen 255 (2016: 302) huurders niet tijdig hun

huur. De vermindering van het aantal huurders met huurach-

terstand heeft m.n. betrekking op huurders met 1 maand

huurachterstand en 3 maand achterstand.

30

De belangrijkste drijfveer voor verduurzaming van SCW is nog

steeds niet veranderd. Wij laten ons niet leiden door CO2

neutraal of van het aardgas loos. Onze drijfveer is een betaal-

bare woning. En om deze betaalbaar te houden zullen we de

energiekosten waar wij invloed op hebben aanpakken als dat

de betaalbaarheid voor nu en later ten goede komt. Immers de

bewoners met de laagste inkomens wonen vaak in woningen

met de hoogste energielasten. Als corporatie hebben we geen

invloed op de hoogte van de energiekosten per kubieke meter

gas of kilowatt stroom, maar wel enigszins op het verbruik

door de isolatie van de woning en de bijbehorende verwar-

mingsinstallatie. Door het isoleren van woningen en duurzame

verwarmingsmethode toe te passen kunnen we een positieve

invloed op de woonlasten van onze huurders uitoefenen.

Het woningbezit van SCW is voorzien van Energie Prestatie

Advies (EPA)-index

Figuur 1 laat zien dat meer dan 90% van ons bezit een

afgemelde Energie-Index (EI) ≤ 1.80 heeft gekregen per

31 december 2017. Nog niet alle gerenoveerde woningen zijn

afgemeld en verwerkt. Dus de werkelijke stand is nog iets beter.

Dit zijn de afgemelde labels die in ons primaire systeem staan.

Labels blijven tien jaar geldig. In die tussentijd kan de index van

een woning veranderen. Dat houden we bij in Vabi software

met de afgemelde indexen en tevens de huidige indexen. In

figuur 2 zijn de huidige indexen te zien met een verschil tussen

de bovenste balk en figuur 1. Dit is te verklaren doordat een

aantal (met name de hogere label ) woningen bij afmelding in

de oude wetgeving (voor 1-1-2015) een betere index kregen. Bij

beleidsvorming gaan we uit van de huidige indexen, omdat die

een exacter beeld geven. Waarom melden we dan niet alles af

zodat het gelijk is? Omdat afmelden geld kost dus dit doen we

alleen als het nodig is. Daarnaast is er weer een nieuwe wetge-

ving voor de index in de maak die waarschijnlijk rond 2020 zijn

intrede doet en dan kunnen we weer opnieuw gaan afmelden.

We blijven dus verstandig hier mee omgaan en melden alleen

af indien nodig.

Daarnaast zien we de vraag naar zonnepanelen toenemen. In

projecten waar we dit aanbieden is een grote bereidheid van de

bewoners om hiervoor te kiezen. Zonnepanelen bieden we

alleen aan wanneer de stap naar energie-index 1,4 of lager niet

0% 20% 40% 60% 80% 100%

2010

2011

2012

2013

2014

EI ≤ 1,201,20 < EI ≤ 1,401,40 < EI ≤ 1,801,80 < EI ≤ 2,102,10 < EI ≤ 2,402,40 < EI ≤ 2,70EI > 2,70

2015

2016

2017

Figuur 2: Daadwerkelijke Energie-indexen

per 31 december voor de jaren

2010 t/m 2017

Figuur 1: Afgemelde Energie indexen per 31 december 2017

60,2%

Doel 2016: 42,5% minimaal energieindex 1,25Doel 2017: minimaal 50% met energieindex van ten hoogste 1,40 (1,20 < B ≥ 1,40)

10%

20%

30%

40% 50%60%

70%

80%

90%

100%0%’18 ’10

Index >0,60/≤0,80

>0,80/≤1,20

>1,20 / ≤1,40

>1,40 / ≤1,80

>1,80 / ≤2,10

>2,10 / ≤2,40

>2,40 / ≤2,70

>2,70

# 36 1176 793 974 245 79 29 1 3333

’18 1,1% 35,3% 23,8% 29,2% 7,4% 2,4% 0,9% 0,0% 100%

’10 5,4% 12,8% 47,6% 18,5% 9,6% 5,0% 1,1% 100%

SCW Jaarverslag 2017 31

gehaald kan worden door alleen de schil aan te passen en

installaties te vervangen. We krijgen ook vragen van bewoners

om zonnepanelen in te zetten als kostenbesparing, terwijl hun

woning al op een energie-index ≤ 1,20 ligt. In ons beleid steken

we hier niet op in, omdat dat financieel niet haalbaar is voor

het gehele bezit. Echter, bewoners kunnen te allen tijde via een

ZAV-aanvraag kiezen voor zonnepanelen.

4.4 Nieuwbouw en verbetering kwaliteit door groot

onderhoud en renovatie

Vinkenhof

In 2014 startte de vernieuwing van Vinkenhof. Een herstructu-

rering van 84 woningen in dit ‘tuindorp’. In vroegtijdig en goed

overleg met de gemeente en de klankbordgroep met bewoners

is het wijkontwikkelingsplan uitgewerkt.

In totaal vernieuwen we 78 woningen. Op de plaats van de zes

gesloopte woningen is het de bedoeling dat er maximaal drie

nieuwe woningen terugkomen op de locatie van fase 1. Tevens

pakken we de woonomgeving aan inclusief de parkeerproble-

matiek. In totaal is voor de renovatieaanpak van de wijk een

investeringsbedrag van € 14.554.000,- begroot.

Vinkenhof fase 1 & 2, vernieuwbouw

De woningen uit deze fase zijn eind 2015 opgeleverd, de

buitenruimte is echter in 2017 opgeleverd. Over het beheer van

de woonomgeving is er overleg met de gemeente, dit in

verband met het beheer van het openbare gedeelte hiervan.

Vinkenhof fase 3, 4 & 5, vernieuwbouw

De acht woningen van fase 3 zijn begin 2017 opgeleverd.

Volgens planning zijn eind 2017 alle bestaande woningen

opgeleverd die op de monumentenlijst komen.

Vinkenhof fase 6, nieuwbouw

Van de beoogde maximaal drie nieuwe woningen, die niet op

de monumentenlijst komen, is het de bedoeling dat deze in

2019 opgeleverd worden. Er is een investeringsbedrag van

€ 497.000,- begroot.

Molukse Wijk

Vanwege een kostenoverschrijding van circa  € 1,2 miljoen is de

voorbereiding van de fases 3 & 4 in 2016 “on hold” gezet. Inmid-

dels hebben we besparingen gevonden die met de bewoners

zijn besproken en hebben inmiddels met de fase 3 & fase 4A

een doorstart gemaakt.

Fase 4B staat nog “on hold”. De overschrijding is gebaseerd op

een eerder afgegeven totaalbudget voor de fasen 3 & 4 van

€ 6,4 miljoen. Een groot deel van de overschrijding vindt plaats

bij de 31 te renoveren woningen van het type A in fase 4B.

Indien er begin 2018 draagvlak verkregen wordt, kunnen deze

woningen medio 2019 voor bewoning gereed zijn.

Molukse Wijk algemeen

Dit betreft de algemene kosten die niet direct aan een fase

toegewezen kunnen worden, maar voor het totaal nodig zijn.

De geprognotiseerde kosten hiervoor bedragen € 460.000,-.

Molukse Wijk fase 3

Dit betreft de nieuwbouw van vijftien flexwoningen. Deze fase

zal begin 2018 worden opgeleverd. De geprognotiseerde stich-

tingskosten bedragen € 2.816.000,-.

Molukse Wijk fase 4A

Dit betreft negen renovatiewoningen type B. De renovatie van

deze woningen wordt in maart 2018 opgestart en zijn nog dit

jaar voor bewoning gereed. De geprognotiseerde stichtings-

kosten bedragen € 924.000,-.

Molukse Wijk fase 4B

Dit betreft eenendertig te renoveren woningen type A. Van

deze woningen zijn er in 2017 zeven gerenoveerd en worden

als wisselwoning gebruikt. De stichtingskosten van de zeven

woningen bedragen € 732.000,-.

Van de overige vierentwintig te renoveren woningen worden

de twaalf leegstaande woningen in de periode 2018/2019

gerenoveerd en opgeleverd. De resterende twaalf woningen

zijn bewoond en worden gerenoveerd als er begin 2018 draag-

vlak verkregen wordt. Vervolgens zijn dan medio 2019 de

woningen gereed voor bewoning. De geprognotiseerde stich-

tingskosten bedragen € 2.990.000,-.

Gebiedsontwikkeling Tiel-West (locatie Westlede)

SCW heeft met Fieten Projecten B.V. (voorheen Berginvest) een

koopovereenkomst gesloten met als doel om 28 sociale huur

woningen op het nieuwe winkelcentrum over te nemen na

realisatie. In 2015 zijn alle benodigde onderzoeken afgerond en

startte de bestemmingsplanprocedure. Naar verwachting

vangen we eind 2018 aan met de sloop van de resterende

delen. Daarna gaat de bouw van start met een geplande ople-

vering in 2019/2020. De stichtingskosten zonder grondop-

brengsten bedragen circa € 5 miljoen (prijspeil 2013). De

grondopbrengsten bedragen circa € 2,1 miljoen (prijspeil

2013).

De Batouwe

Eind 2016 is het besluit genomen om de Batouwe niet meer te

slopen maar vanwege marktontwikkelingen in te zetten op

renovatie. Verwachte oplevering vind plaats eind 2020/begin

32

2021. In 2018 onderzoeken we of er mogelijkheden zijn om

verder te verduurzamen dan het bouwbesluit verwoord is. De

geprognotiseerde stichtingskosten bedragen € 11,7 miljoen.

Transformatie Nicolaas Beetsstraat 19-25

Eind 2016 kwamen vier aaneengesloten grote eengezinswo-

ningen aan de Nicolaas Beetsstraat vrij. Deze woningen, jaren-

lang gehuurd door Pro Persona, waren in de loop der jaren aan-

en uitgebouwd, waardoor deze niet meer onder de noemer

‘sociale huurwoning’ vielen. Omdat er veel vraag is naar kleine,

betaalbare woningen is onderzocht of de woningen gesplitst

konden worden in boven- benedenwoningen. Dit bleek goed

realiseerbaar, waardoor er acht zelfstandige woningen zijn

ontstaan. De woningen zijn verhuurd aan de J.P. van den Bent

Stichting. Cliënten die op hun oude locatie alleen een eigen

kamer hadden, wonen nu in een eigen woning, met de zorg van

de J.P. van den Bent Stichting nabij. Mocht de huur van één of

meer woningen worden opgezegd, dan kunnen deze woningen

ook als reguliere huurwoningen worden verhuurd. De stich-

tingskosten bedragen € 420.000,-.

4.5 Planmatig onderhoud

In de afgelopen jaren hebben we de begroting van het plan-

matig onderhoud terug weten te brengen met 36%, gebaseerd

op een tienjarenperspectief (van 2015-2024) in vergelijking tot

de periode 2011-2020. Hier zijn we trots op, maar nog niet

tevreden. In 2017 hebben we deze lijn voortvarend doorgezet

en ervaring opgedaan in een pilot ketenintegratie bij badka-

mers. Met de ervaringen uit deze pilot willen we keteninte-

gratie de komende jaren implementeren in het onderhoud

Een andere toekomst voor De Batouwe

Eind 2010 nam SCW het besluit om Servicefl at De Batouwe aan de Wadenoijenlaan te slopen en nieuwbouw te realiseren. Dankzij veranderingen op de woningmarkt in Tiel besloten we het woongebouw niet te slopen maar een scenario uit te werken voor ingrijpende renovatie.

SCW Jaarverslag 2017 33

waardoor we faalkosten en risico’s verkleinen en besparen op

tijd en kosten.

Een ander aandachtspunt is de overloop van projecten naar

een opvolgend jaar. Dankzij diverse verbeterprocessen is dit

flink verminderd: de overloop is de laatste jaren beperkt

gebleven. Door het optimaliseren van de processen, te werken

met de LEAN-methode in samenhang met ketensamenwer-

king, bereiken we de gewenste resultaten.

Tevens hebben we in 2017 veel verbeteronderhoud laten

vervallen om geen maatregelen te nemen waar we binnen

enkele jaren spijt van zouden krijgen. Ook voor 2018 zijn deze

verbetermaatregelen op voorhand uit de begroting gelaten. Na

afronding van het invullen van de Routekaart 2050 nemen we

deze verbeteringen weer op, omdat dan per complex bekend is

wat te doen en hoe te handelen.

4.6 Mutatie- en reparatieonderhoud

De totale uitgaven voor niet-planmatig onderhoud (reparatie-

onderhoud incl. serviceabonnement, mutatieonderhoud en

vraaggestuurd keukenonderhoud) zijn binnen de begroting

gebleven. De afzonderlijke posten laten een wisselend beeld

zien: voor mutatieonderhoud is meer uitgegeven dan begroot,

bij de andere posten juist minder.

Aan mutatieonderhoud is meer uitgegeven dan begroot. Een

van de oorzaken is dat er flink wat woningen leegkwamen

waarbij de oude huurder tientallen jaren in de woning woonde

en niet had meegedaan met planmatig onderhoud, keuken- of

badkamervervangingen. Deze kosten komen dan alsnog bij een

mutatie. Een andere oorzaak is dat de kosten voor asbestsane-

ring, vanwege de nieuwe regelgeving, zijn gestegen.

De leegstandskosten bij nieuwe woningverhuringen zijn in

2017 wel afgenomen. Het proces van mutatieonderhoud is

onder de loep genomen en er zijn nieuwe afspraken gemaakt

met aannemers over planningen en de datum waarop

woningen gereed moeten zijn voor verhuur. In 2018 zoomen

we verder in op de kosten van het mutatieonderhoud.

2017 was het eerste volledige jaar met afkoop van reparatie-

onderhoud en werkzaamheden serviceabonnement. SCW betaalt

een vast bedrag per jaar per woning voor alle reparaties die onder

het normbedrag liggen. De administratieve handelingen voor

SCW zijn dankzij de afkoop gedaald: waar er voor de afkoop meer

dan 3.000 facturen per jaar binnenkwamen voor reparatiever-

zoeken en serviceabonnement-opdrachten, zijn er in 2017 nog

zo’n 500 facturen binnengekomen, buiten de afkoop om. Dit zijn

opdrachten bij andere bedrijven dan de vijf vaste afkoopaanne-

mers of opdrachten boven het afkoopbedrag. De afspraken over

afkoop met de vijf huisaannemers lopen drie jaar, van 1 mei 2016

tot 30 april 2019. Jaarlijks vindt een tussenevaluatie plaats.

4.7 Gerealiseerde verkopen en aankopen

In het vastgoedportefeuillebeleid van SCW is een deel van de

woningen gelabeld voor verkoop. Deze woningen worden aan

zittende huurders verkocht, of te koop aangeboden op het

moment dat de huurder verhuist. In 2017 zijn veertien huur-

woningen uit de verkoopvijver verkocht. De jaardoelstelling

van zes woningen is hiermee ruim gehaald. Alle woningen zijn

verkocht aan natuurlijke personen. Drie woningen zijn

verkocht aan zittende huurders.

Naast de reguliere verkopen zijn er in 2017 acht woningen

verkocht, die eerder via Koopgarant waren teruggekocht. Deze

woningen worden na terugkoop regulier verkocht, zonder

Koopgarantconstructie. In 2017 hebben we nog zo’n zestig

Koopgarantwoningen waarbij SCW een verplichting heeft.

4.8 Toekomstige opgaven: betaalbare en duurzame

woningen

In de komende jaren zal op het gebied van ons vastgoedporte-

feuillebeleid de focus komen te liggen op de verduurzaming

van ons bezit, om hiermee te zorgen voor betaalbare en

duurzame woningen. De Routekaart 2050 zal de leidraad

hiervoor worden.

Daarnaast gaan we met nieuwbouw inspelen op de verande-

rende vraag naar woningen waarbij we inzetten op kleinere

woningen voor 1 of 2 persoonshuishoudens met een passende

huur.

In 2017 hebben we ervaring opgedaan in een pilot ketenintegratie bij badkamers. De komende jaren willen we ketenintegratie implementeren in het onderhoud.

34

Een gezellige houten tafel, moderne keuken en koffie uit een

mok: Jitske Kruis en Koen Oosterbaan zijn locatiecoördinato-

ren bij de JP van den Bent stichting. Ze houden ‘kantoor’ in

het gedeelte van de begeleiders van de acht inwoners aan de

Nicolaas Beetsstraat. Ze leggen uit hoe ‘de stenen’ – deze acht

appartementen – het verschil maken in het leven van de

bewoners.

In 2016 kwamen vier eengezinswo-

ningen vrij aan de Nicolaas Beetsstraat.

Forse eengezinswoningen die daarvoor

door een zorgpartij werden gehuurd. De

woningen pasten helemaal niet bij de

vraag naar juist kleine huurwoningen en

lage huurprijzen. De oplossing bleek

uiteindelijk eenvoudig, want waarom

zouden vier grote woningen niet acht

kleinere woningen kunnen worden? Voor

JP van den Bent, een organisatie die

mensen met een beperking begeleid, is

de compactheid een voordeel die de

bewoners mooie kansen biedt.

Een flinke stap vooruit

‘De groep van acht bewoners die nu hier

woont, woonde eerst samen op een oude

locatie. Daar hadden zij alleen een eigen

kamer, hier hebben ze een eigen apparte-

ment’, vertelt Koen. ‘Ze koken hun eigen

kostje. Zorgen voor hun eigen huis-

houden.’ Jitske: ‘Daar waar nodig is er

begeleiding, maar als het even kan doen

bewoners het zelf. En dat geeft hen

vrijheid, verantwoordelijkheid en privacy.

Voor de meesten betekent het een flinke

stap vooruit: minder prikkels, meer zelf-

standigheid en een actievere instelling.’

Een droomlocatie en goede buren

Hoewel de woningen zijn gesplitst, is het

meer dan ruim. En doordat er ook een

tuin is en voldoende ruimte voor de

begeleiding, is het een droomlocatie,

vertelt Koen. ‘Ook buurtbewoners zijn

enthousiast, heb ik begrepen. Dat is erg

prettig, want als er geen goede verstand-

houding is, kost dat veel energie, voor de

buurt en voor ons.’

Samen tot mooie oplossingen komen

Door de vergrijzing, het scheiden van

wonen en zorg en de toename van

statushouders verandert de doelgroep

van SCW de komende jaren ingrijpend.

Om iedereen een goed thuis in Tiel te

bieden, kijken wij hoe we onze dienstver-

lening goed kunnen laten aansluiten bij

ontwikkelingen rondom de woonvraag.

Zo werkten de JP van den Bent stichting

en SCW nauw samen aan de verbouwing

van de woningen en maakten we speci-

fieke afspraken over ieders inzet hierbij.

‘Niet iedere inwoner redt het zonder

hulp, samen met andere organisaties

zoeken we naar oplossingen. Het is

geweldig als je elkaar daarin tegemoet

kunt komen en tot echt mooie oplos-

singen kunt komen’, besluit Jitske.

Strategische keuze van SCW — Inspelen op een veranderende doelgroep

"Echt het verschil maken"

SCW Jaarverslag 2017 35

5.1 Een meer gedifferentieerd woningaanbod

We hebben besloten om niet meer gezamenlijk met de

gemeente en KleurrijkWonen het sterrensysteem te herijken of

over te gaan op een ander systeem. Hiervoor is gekozen omdat

het WMO-beleid van de gemeente per 2017 is gewijzigd. We

gaan in 2018 ons beleid op het gebied van toegankelijkheid wel

herzien.

Om passende woningen aan te bieden bekijken we met zorg-

partijen wat we voor hun cliënten kunnen betekenen. Zo

hebben we voor JP van de Bent acht appartementen gereali-

seerd aan de Nicolaas Beetsstraat.

5.2 Dienstverlening bij het huisvesten van bijzondere

doelgroepen

De gemeente Tiel heeft, net als andere gemeenten, een taak-

stelling voor de huisvesting van statushouders. De taakstelling,

van 56 te huisvesten personen in 2017, was lager dan de twee

voorgaande jaren. In samenwerking met KleurrijkWonen,

gemeente Tiel en Vluchtelingenwerk Oost-Nederland is het

gelukt om de taakstelling te halen. SCW heeft 7 woningen aan

statushouders toegewezen, en één kamer in een woning die

kamergewijs wordt verhuurd aan alleenreizende statushou-

ders.

5 Inspelen op de veranderende doelgroep

Doel Actie Gehaald? Toelichting

Wij bieden een meer gedifferentieerd woningaanbod voor zorgvragers binnen onze doelgroep, waarbij wij voor specifieke doelgroepen zo nodig voorzien in woning gerelateerde aanpassin-gen.

In 2018 hebben we het sterrensysteem herijkt. We hebben besloten om geen nieuw sterrensysteem toe te gaan passen. We gaan in 2018 wel een nieuw beleid opstellen over de toegankelijkheid van woningen

Partners zijn tevreden over onze dienstverlening bij het huisvesten van individuele huurders met een zorgvraag.

We hebben zorgpartijen op operationeel niveau uitgenodigd voor een ronde langs het bezit van SCW, met als doel inzicht geven in woningbezit, maar ook meer inzicht krijgen in woonwensen van zorgpartijen en hun ideeën over de diverse complexen.

In het voorjaar is een lunch georganiseerd voor zorgpartijen op uitvoerend niveau, om informatie uit te wisselen. Dit was een goede en nuttige bijeenkomst. Een ronde langs het bezit heeft niet plaatsgevonden omdat er niet voldoende animo was.

We hebben met de zorg en welzijnsorganisaties gecommuniceerd wat ieders verantwoordelijkheid is m.b.t. wonen, welzijn en zorg.

Om passende woningen aan te bieden bekijken we met zorgpartijen wat we voor hun cliënten kunnen betekenen.

36

SCW heeft met KleurrijkWonen en de gemeente Tiel de

afspraak dat beide corporaties jaarlijks ieder maximaal 18

reguliere woningen beschikbaar stellen in Tiel voor bijzondere

doelgroepen zoals tienermoeders die begeleid gaan wonen,

mensen met een psychiatrische achtergrond of ex-gedeti-

neerden. Er is een onderverdeling gemaakt naar specifieke

doelgroep en zorgorganisatie. Diverse zorgorganisaties hebben

in 2017 op basis van deze afspraken een beroep op SCW

gedaan, waardoor er acht woningen op deze manier voor een

cliënt zijn gehuurd.

Eind 2017 zijn de afspraken geëvalueerd en zijn organisaties

benaderd met de vraag of ze nog op de lijst willen staan en wat

de vraag is naar woningen. Op basis daarvan zijn aantallen

tussen organisaties verschoven, zijn enkele organisaties afge-

vallen en is een organisatie toegevoegd.

We merken dat door het overheidsbeleid rond langer zelf-

standig wonen het aantal personen, dat met een zorgvraag in

een van onze huurwoningen woont, toeneemt. Om te zorgen

dat deze huurders, maar ook hun buren, prettig kunnen

wonen, is intensief contact nodig met de diverse zorgpartijen.

Om elkaar als professionele partijen beter te leren kennen,

hebben we in 2017 een lunchbijeenkomst georganiseerd met

uitvoerende medewerkers, waarin is gespeeddate en een

concrete casus is besproken. Dit werd door de aanwezigen zeer

gewaardeerd.

5.3 Toekomstige opgaven: nog een project voor een

bijzondere doelgroep

We hebben ons in 2020 als doel gesteld om ervoor te zorgen

dat onze partners tevreden zijn over de huisvesting van

speciale doelgroepen en dat we minimaal met twee projecten

gestart zijn voor deze bijzondere doelgroepen. Hiervan hebben

we dus inmiddels al één project gerealiseerd door het creëren

van de appartementen met eigen ruimte voor JP van den Bent.

SCW heeft met KleurrijkWonen en de gemeente Tiel de afspraak dat beide corporaties jaarlijks ieder maximaal 18 reguliere woningen beschikbaar stellen in Tiel voor bijzondere doelgroepen zoals tienermoeders die begeleid gaan wonen, mensen met een psychiatrische achtergrond of ex-gedetineerden.

SCW Jaarverslag 2017 37

Woonmarkt: schoner, groener en veiliger

Op 1 juli 2017 nam SCW samen met Kleurrijk Wonen deel aan de Woonmarkt in het Kalverbos. Deze markt werd georganiseerd door de werkgroep

Wonderschoon Wonen van de Tielse gemeenteraad. Op de Woonmarkt konden bezoekers zich laten informeren over woningaanpassingen voor langer

zelfstandig wonen, energiebesparende maatregelen, tuininrichting, fi nancieel advies, verbouwen en bouwvergunningen.

3838

Hij is minder vaak in de Bomenbuurt te vinden. Een goed

teken: het gaat lekker in deze buurt. De inspanningen van

Kleurrijk Wonen en SCW, maar vooral van de bewoners,

werpen vruchten af. Ongemerkt even langs het wijkgebouw

aan de Peppellaan lopen, dát zit er niet in voor Jos van

Opijnen, woonconsulent bij Kleurrijk Wonen. Gelukkig

maar, want binnenkomen levert een warm onthaal op.

Jos wordt meteen meegenomen naar de

vernieuwde keuken. De apparatuur en

grote koelkasten maken het organiseren

van activiteiten eenvoudiger, alle facili-

teiten voor een goedverzorgde middag of

avond in het wijkgebouw zijn nu voor-

handen. Aan een grote tafel zitten de

kinderen uit de buurt te knutselen.

Enthousiast vertellen de initiatiefnemers

hoe ze het gebouw hebben opgeknapt.

Dat was onderdeel van de deal met de

gemeente: zélf doen. Het resultaat mag

er zijn.

Volle containers en meer contact

‘In deze buurt waren verschillende

problemen, vooral op het gebied van leef-

baarheid. Ook parkeren, veiligheid en

tuinonderhoud vroegen aandacht’,

vertelt Jos. Voor zowel Kleurrijk Wonen

als SCW reden om extra aandacht te

geven aan de buurt. ‘Samen met de

woonconsulent van SCW organiseerde ik

straatrondes waarbij we aanvankelijk

wekelijks vanaf drie uur in de wijk

aanwezig waren. We organiseerden prik-

acties met de jongeren en een

opruimdag. Bewoners konden hun tuin-

afval gratis inleveren, het leverde drie

compleet volle containers op. En nog

belangrijker, meer contact en begrip

tussen bewoners.’

Samenwerken is logisch

In de Bomenbuurt is het gezamenlijke

bezit van de twee woningcorporaties

duidelijk zichtbaar. In de Magnoliastraat

bijvoorbeeld staan aan de ene kant van

de straat de woningen van Kleurrijk

Wonen en aan de andere kant die van

SCW. Samenwerken is dan ook meer dan

logisch. ‘We werken met hetzelfde doel,

bijdragen aan een prettige en leefbare

buurt, dus trekken we samen op waar

dat kan.’

Wat kan er wel en wat niet?

Een van de strategische keuzes van SCW

voor de komende jaren is zorgen voor

leefbare buurten. En dat willen we

nadrukkelijk samen met bewoners,

gemeente, welzijnsorganisaties en

andere belanghouders doen. We facili-

teren daar waar het kan nieuwe initia-

tieven en laten duidelijk weten wat er

wel maar ook niet kan. Gedwongen door

wet- en regelgeving kijken we heel strikt

hoe leefbaarheidsaspecten gelinkt zijn

ons woningbezit voordat we een bijdrage

leveren. Echter, leefbare buurten zijn

nodig om je thuis te voelen en hebben

effect op ons indirecte rendement. Daar

blijven we in investeren.

Strategische keuze van SCW — Leefbare buurten

“ We werken met hetzelfde doel“

SCW Jaarverslag 2017 39

6.1 Leefbaarheid en wijkgericht werken

SCW werkt met twee interne wijkteams, die ieder een deel van

het bezit van SCW in Tiel onder hun hoede nemen. Ieder

wijkteam bestaat uit een woonconsulent sociaal beheer, een

huismeester, een opzichter mutatie- en reparatieonderhoud en

een woonconsulent verhuur. De huismeesters zijn de ‘ogen en

oren’ in de wijk. De woonconsulenten sociaal beheer partici-

peren in diverse gemeente brede overleggen, zoals zorgoverleg

vanuit de GGD, de Veiliger Wijkteams, het Veiligheidshuis en de

wijkgesprekken.

In 2017 hebben de wijkteams zelf een evaluatie uitgevoerd over

hun werkwijze. De verdeling van de woningen is onderzocht, en

er is gekeken naar wat goed gaat én wat beter kan in de onder-

linge samenwerking, taakverdeling en overlegstructuur.

Hiervoor zijn onder meer interviews gehouden met interne

collega’s en met externe samenwerkingspartners.

6 Leefbare buurten

Doel Actie Gehaald? Toelichting

Al onze complexen hebben een ‘groene’ score (minimaal een 6) op het gebied van leefbaarheid.

In de minder scorende buurten hebben we de samenwerking met gemeente (wijkregisseur) en Mozaïek (opbouwwerker) opgezocht om de problemen samen op te pakken.

Bij diverse initiatieven is samengewerkt met gemeente en Mozaïek om onze buurten leefbaar te houden.

We hebben bij (actieve) huurders meer gepromoot om zelf activiteiten te ondernemen en belonen hen op een passende manier.

In 2017 hebben we enkele activiteiten georganiseerd om actieve bewoners te bedanken en in enkele complexen zijn nieuwe actieve huurders gevonden.

We hebben het groenonderhoud geëvalueerd. De laatste enquêtes komen in februari terug. We ronden de evaluatie in maart 2018 af.

De wijkteams werken samen met partners, zoals gemeente,

politie, zorg- en welzijnsorganisaties, aan de leefbaarheid van

de wijk. SCW maakt onderscheid in fysieke en sociale leefbaar-

heid.

Fysieke leefbaarheid gaat over de ‘harde’ maatregelen, zoals

extra schoonmaak van wooncomplex en directe woonomge-

ving, verwijderen van vuilnis en vandalismebestrijding. Ook

het doen van kleine verbeteringen voor de uitstraling in een

complex vallen hieronder. De uitgaven voor de fysieke leefbaar-

heidsuitgaven zijn binnen het budget gebleven.

Sociale leefbaarheid gaat over activiteiten en initiatieven met

en voor bewoners(commissies). SCW stimuleert bewoners om

zelf activiteiten te organiseren die de leefbaarheid van hun

straat en buurt ten goede komen. Met de gemeente Tiel en

KleurrijkWonen is in de prestatieafspraken 2014-2018 afge-

sproken dat beide corporaties ieder jaarlijks € 50.000 beschik-

De woonconsulenten sociaal beheer participeren in diverse gemeente brede overleggen, zoals zorgoverleg vanuit de GGD, de Veiliger Wijkteams, het Veiligheidshuis en de wijkgesprekken.

baar stellen voor leefbaarheidsinitiatieven, die de leefbaarheid

in en om onze wooncomplexen verbeteren. Ook in 2017 zijn

vanuit dit budget weer diverse kleinschalige initiatieven voor

en door bewoners ondersteund, zoals een tuinenopruimactie

in de Bomenbuurt.

Pilot wijkontwikkeling Rauwenhof

In de buurt Rauwenhof neemt het aantal incidenten rond

personen met verward gedrag sterk toe. Dit heeft er voor

gezorgd dat we zijn gestart met een pilotproject in deze wijk.

Doel van het project is om een sociale kaart van de buurt op te

stellen. Hierop staan verschillende voorzieningen die mogelijk-

heden bieden voor vroegsignalering om tot een buurtgericht

netwerk te komen. Een tweede doel is dat er een laagdrempelig

meldpunt komt. In 2017 zijn de lopende trajecten en

netwerken in kaart gebracht en worden vervolgens in de

periode 2018-2020 in verbinding met belanghouders en buurt-

bewoners vertaald in nieuwe concepten, diensten en werk-

wijze waardoor ons doel íedereen een thuisgevoel gerealiseerd

wordt. Een stip op de horizon en gelijk ook een kompas om

verder te werken aan een omgeving waarin aandacht is voor

vroegsignalering, ondersteuning aan elkaar die gericht is op

wijkontwikkeling in samenhang met zelfregie en zelfredzaam-

heid van bewoners. Deze pilot wordt ondersteund door het

actieprogramma lokale initiatieven voor mensen met verward

gedrag van ZonMw.

NLdoet in de Hertogenwijk

Tijdens NLdoet op 11 maart 2017 stond de Hertogenwijk letterlijk in het zonnetje. Het was een prachtige vroege lentedag die eindigde in een keurig opgeruimde wijk met vrolijke kinderen.

40

SCW Jaarverslag 2017 41

6.2 Groenbeleid

In 2017 zijn we gestart met een evaluatie van ons groenbeleid.

Doelstelling is om effi ciënter te onderhouden en de klanttevre-

denheid ruim voldoende te houden. Het groenonderhoud

betalen we uit de servicekosten. Voor een aantal complexen

dekken de opbrengsten niet de kosten. Hier gaan we het onder-

houd kostendekkend maken. In 2018 ronden we dit af.

6.3 Toekomstige opgaven: inzetten op veiligheid

We blijven ons, samen met onze huurders, de gemeente en

andere partners, inzetten voor de woonkwaliteit in onze

buurten. Je thuis voelen lukt niet als je je niet veilig voelt. Een

van de activiteiten vanuit de strategische visie is daarom om te

inventariseren waar (on)veiligheid in/rond de wooncomplexen

een aandachtspunt is, en welke verbetermogelijkheden er zijn.

Dit pakken we in 2018 op. Daarnaast implementeren we de

aanbevelingen vanuit de evaluatie ‘interne wijkteams’.

We blijven ons, samen met onze huurders, de gemeente en andere partners, inzetten voor de woonkwaliteit in onze buurten.

Bomenbuurt: Netjes aan kant

In het voorjaar organiseerden SCW en Kleurrijk Wonen een opruimdag in de Bomenbuurt. Bewoners konden hun tuinafval gratis kwijt. Naast een nette wijk leverde het ook veel contact en gezelligheid in de buurt op.

4242

Onze belanghouders hebben, net als wij, te maken met

nieuwe regelgeving, nieuwe rollen en nieuwe uitdagingen.

Hetzelfde of meer doen met minder geld, is eigenlijk altijd

het credo. Werken aan slimme oplossingen en ervoor blijven

zorgen dat we de beste resultaten boeken voor bewoners,

doen we samen. En als het even kan schuift Jos van Gessel

van De Vree & Sliepen zo vroeg mogelijk aan tafel om mee te

denken.

Samen met concullega Beco Bouw

verzorgt De Vree & Sliepen het dagelijks

onderhoud en het mutatie-onderhoud

van onze woningen. Bij projecten als het

renoveren van de badkamer, probeert hij

vanaf het begin betrokken te zijn, bij

voorkeur in de vorm van een bouwteam.

‘Dat kost in het begin tijd, dat klopt.

Maar daarna hoeven we niet meer aan

de slag met het schrijven van een bestek

en de papierwinkel van de aanbesteding.

We hebben inzicht in de technische

mogelijkheden en kunnen ter plekke

meedenken over aanpak en alterna-

tieven’, legt Jos uit.

De bewoner staat in het bouwteam

voorop

Door gedeelde verantwoordelijkheid van

de deelnemers in het bouwteam wordt

er sneller, beter en goedkoper samenge-

werkt. Maar het belangrijkst: de bewoner

staat voorop en is nauw betrokken. Zo

werd bij het badkamerproject voor de

woningen aan de Harriet Frezerstraat en

Johan Fabriciusstraat in Rauwenhof eerst

een modelwoning ingericht. Daar heeft

de aannemer samen met SCW eerst

overleg met bewoners. ‘Ze maken een

keuze uit de opties en weten precies wat

ze straks in hun badkamer krijgen’,

vertelt Jos. ‘Heel prettig, want in de

praktijk ziet het er vaak toch heel anders

uit dan vanaf papier.’

Wisselwoning én plek om te lunchen

Er zijn meer voordelen: ‘We hebben op

deze manier ook een wisselwoning

beschikbaar die bewoners kunnen

gebruiken als er in hun eigen huis wordt

gewerkt. Bovendien bewaren we daar

bouwmaterialen en lunchen de bouw-

mensen er. Het scheelt een schaftkeet,

wc-unit en materieelcontainer én dus

een hoop overlast in de wijk.’

Niet tussen wal en schip

Samen zoeken naar nieuwe oplossingen

zien we als een maatschappelijke

opgave. We willen allemaal voorkomen

dat bepaalde mensen, zoals kwetsbare

personen, qua woonsituatie tussen wal

en schip vallen. Want dat is een gevaar

van het steeds méér moeten doen met

minder geld. Daarom investeren we in

partnerships, vanuit een open houding

en gericht op gelijkwaardige samenwer-

king. In een vorm die past bij het thema

en de belangen, want dat is voor iedere

belanghouder anders.

Strategische keuze van SCW — Samen naar nieuwe oplossingen

“ Beter samenwerken én de bewoner voorop“

SCW Jaarverslag 2017 43

7.1 Samen maatschappelijk presteren

In onderstaand overzicht zijn onze belangrijkste samenwer-

kingen met onze belanghouders weergegeven.

7 Samen naar nieuwe oplossingen

Doel Actie Gehaald? Toelichting

Samenwerkende partijen zien SCW als bondgenoot in het wonen, om te komen tot een betaalbaar huis, passend aanbod bij een veranderende vraag en leefbare buurten.

We hebben een nieuw belanghoudersbeleid.

In 2017 en 2018 gaan we in gesprek (1 op 1) met onze belanghouders en bespreken we wat ieders verant-woordelijkheden zijn en halen op waar vragen/ problemen liggen en waar mogelijkheden liggen om beter in te spelen op de veranderende doelgroep.

Inmiddels zijn er verschillende gesprekken gevoerd en ontmoetingen georganiseerd om verwachtingen en beeldvorming af te stemmen. Deze gesprekken worden in 2018 doorgezet.

We maken voor ons onderhoud een bewuste keuze welke projecten we op welke manier zo effi ciënt mogelijk gerealiseerd kunnen worden in samenwerking met onze partners.

Deze actie stond gepland voor 2017 en 2018. We ronden hem af in 2018.

Overlegstructuren SCW

Regiegroep Wonen, Welzijn en Zorg

Gemeente TielAmbtelijk overleg (6x per jaar)

Bestuurlijk overleg (2x per jaar)

Veiliger Wijkteams

Zorgoverleg GGD

Veiligheidshuis

Woongaard

Klantenpanel managementinfo

Gebruikersgroep

Portefeuillehouder

Diverse projectgroepen en overleggen met wijk- en buurtcomités

Aedes

SWR Vastgoed (Vastgoed/duurzaam georiënteerd)

SWR communicatie overleg

SWR beleidsoverleg

Bestuurlijk overleg

Huurders SCW

Huurdersplatform

Bewonerscommissies (6)

Wijkontwikkeling: Molukse wijk

De Vier gravinnen

Regionaal Overleg Wonen(Samenwerking regiogemeenten Rivierenland)

44

Regionale en landelijke samenwerking

Landelijk zijn we lid van Aedes die de belangen van de corpora-

ties behartigt. Op regionaal niveau werken we veel samen met

de SWR corporaties uit de regio Rivierenland. We nemen ook

deel aan de gemeentelijke regiegroep wonen, welzijn en zorg,

onder voorzitterschap van de wethouder, waarin ook de zorg-

en welzijnsorganisaties aan deel nemen.

Lokale belanghouders

Op lokaal niveau hebben we veel samenwerking met de

Gemeente Tiel. We hebben bijeenkomsten op bestuurlijk en

ambtelijk niveau over oa de prestatieafspraken en het bod en

onderhoudswerkzaamheden. Op meer uitvoerend niveau zijn

er meerdere overleggen met onder andere (veiliger)wijkteams

en regiegroepen en het veelplegersoverleg. Gezamenlijk

bekijken we wat we kunnen doen om onze wijken leefbaar te

houden voor onze bewoners en bewoners te begeleiden die dat

nog hebben

Vroegsignalering bij schulden

SCW heeft vanuit de gemeentelijk Regiegroep Wonen Welzijn

en Zorg in de periode 2014-2016 de trekkersrol om tot een

aanpak van vroegsignalering bij schulden, op zich genomen

om samen met de Gemeente en het Bureau Krediet

Registratie(BKR) vanuit het gezamenlijk belang en doel om zo

veel mogelijk huisuitzettingen te voorkomen, de leefomgeving

te verbeteren en te voorkomen dat mensen dieper in de

schulden raken.

Eind december 2016 is dit thema door het gemeentebestuur

geagendeerd en onderdeel geworden van de algehele evaluatie

van het beleid op het gebied, van armoede, schuldhulpverle-

ningen en vroegsignalering. Dit betekent dat de trekkersrol van

SCW hiermee afgesloten is en dat de Gemeente zowel de regie

heeft op de inhoud van de beleidsvelden als op het proces van

de evaluatie en het formuleren van nieuw beleid.

De Gemeenteraad heeft op 28 juni 2017 ingestemd met het

opstarten en vormgeven van vroegsignalering van schulden.

Daarvoor is budget ter beschikking gesteld en is een projectre-

gisseur aangesteld om hiermee aan de slag te gaan. Aan dit

vervolgproces heeft SCW haar bijdragen geleverd in de werk-

groep, projectgroep en de stuurgroep.

Het doel van dit project is dat de gemeente Tiel met relevante

samenwerkingspartners (CZ, VGZ en Menzis, SCW, Kleurrijk-

Wonen, Nuon, Eneco, Essent, Vitens, BSR en Stichting BKR)

inwoners met schulden vroegtijdig1 signaleren om toekom-

stige problematische schulden te voorkomen en adequaat aan

te pakken door tijdig financiële ondersteuning te bieden. Op

deze manier kunnen inwoners, die te maken krijgen met

schulden, weten hoe zij hulp kunnen vinden bij het inzichtelijk

krijgen en/ of oplossen van hun schulden. Het streven is dat in

maart 2018 het Convenant goedgekeurd en door de partijen

ondertekend wordt inclusief de handreiking waarin de grond-

slag voor corporaties om aan dit project deelnemen geborgd

zal zijn. Het implementatieplan wordt vervolgens uitgevoerd

en kan tot daadwerkelijke samenwerking en uitwisseling over-

gegaan worden.

Belanghoudersbeleid

In 2017 hebben we opnieuw bekeken hoe we ons belanghou-

dersbeleid in willen gaan vullen. We hebben op drie onderdelen

vastgelegd hoe en wat we willen met onze belanghouders. Dit

zijn:

1 Betrekken van belanghouders bij uitvoeren actiepunten

Ieder jaar, nadat we de jaarplannen hebben opgesteld,

nemen we voor de verschillende onderwerpen op welke

belanghouders we waarbij willen betrekken en hoe we dit

willen gaan doen

2 Op de Koffie bij

In dit onderdeel willen we bevorderen dat (bijna) iedere

medewerker met zijn/ haar belangrijkste belanghouder(s)

één keer per jaar een afspraak maakt om bij te praten. We

willen juist bevorderen om op deze wijze de kans te krijgen

om het niet over de inhoud te hebben, maar over de samen-

werking (en hoe deze beter/ anders kan).

3 Visiecafé

We gaan in 2018 een visiecafé organiseren. We koppelen hier

voor 2018 een thema aan.

In 2017 is er al een bijeenkomst geweest met zorgpartijen op

uitvoeringsniveau.

7.2 Overleg met Huurdersplatform

Conform de Overlegwet, en de samenwerkingsovereenkomst

tussen het Huurdersplatform en SCW, zijn we in gesprek over

beleidsthema’s op organisatie en strategisch niveau. In het

kader van de Woningwet (BTIV 2015) zijn er afspraken gemaakt

over de mate waarin het Huurdersplatform betrokken wil zijn

en welke kennis en ondersteuning daarbij gewenst is.

Periodiek vindt overleg plaats tussen de bestuurder van SCW

en de stichting Huurdersplatform SCW conform de samenwer-

kingsovereenkomst. In het verslagjaar heeft viermaal een

regulier overleg plaats gevonden.

Onderwerpen van gesprek waren onder meer het jaarverslag

2016 van SCW, huuraanpassing per 1 juli 2017, de begroting

1 Vroegtijdig het patroon wat ontstaat door betalingsachterstand tussen 30-100 dagen

SCW Jaarverslag 2017 45

vastgoedbeheer 2018, advisering bij nieuwbouw- en verbeter-

plannen inclusief sociaal plannen (kader reglement sloop) bij

tijdelijke herhuisvesting, het in samenspraak met het huur-

dersplatform opstellen en uitbrengen van het Bod 2018 aan de

Gemeente.

Ten behoeve van het Bod 2018 zijn naast het regulier overleg,

twee sessies georganiseerd, het zogenaamde driepartijen-

overleg samen met gemeente, corporaties en huurdersorgani-

saties in Tiel.

Tevens zijn bij het regulier overleg van het Huurdersplatform

verschillende medewerkers van SCW aangeschoven ten

behoeve van beleidsthema’s zoals het kaderreglement voor

sloop, renovatie en groot onderhoud, thema’s ontmoetingen

met de Raad van Commissarissen van SCW, huurbeleid inclu-

sief vaste huurprijzen, doorstroombeleid, communicatieproces

en informatievoorziening, leefbaarheidsbeleid, marktwaarde-

ring en bestedingsruimte SCW, beleid passende dienstverle-

ning, leefbaarheidsbeleid, Huisvesting van het Huurdersplat-

form naar het kantoor van SCW, wijziging indicatiestelling

urgentieregeling woningzoekenden door Enserve, het onder-

steunen bij de zoektocht van het Huurdersplatform om

huurders te bereiken en te betrekken, de relatie tussen Huur-

dersplatform en bewonerscommissies.

Tevens heeft een delegatie van de RvC eenmaal een ontmoeting

gehad met het Huurdersplatform. De gespreksonderwerpen

waren gericht op het positioneren van SCW in samenhang met

de werkwijze van de RvC.

7.3 Overleg met bewonerscommissies

Eind 2017 waren er vijf bewonerscommissies actief. Bewoners-

commissies voeren regelmatig overleg met SCW over hun

complex over het reilen en zeilen in en rond hun complex.

Soms organiseren zij gedurende het jaar ook een of meerdere

activiteiten voor de bewoners in hun wooncomplex. In enkele

complexen zijn contactpersonen waarmee regelmatig contact

is over de situatie in en om het complex.

Uiteraard was er ook dit jaar weer de ‘dag voor de bewoners-

commissies’, bedoeld om bewonerscommissies kennis te laten

maken met elkaar en de informele contacten met SCW en met

elkaar te bevorderen. Eind van het jaar volgde nog een infor-

mele jaarafsluiting, om actieve bewoners(commissies) te

bedanken.

7.4 Aedes Benchmark

In 2017 hebben we voor het eerst meegedaan met het onder-

deel van het huurdersoordeel voor de benchmark van Aedes. In

2016 hebben we ons uitgebreide huurderstevredenheidson-

derzoek uitgevoerd en in 2017 wilden we meedoen met de

benchmark. We hebben meegedaan met de onderdelen:

Betrekken van de woning, Vertalen van de woning, Reparatie-

verzoeken, Planmatig onderhoud en Kwaliteit van de woning.

In onderstaande figuur zijn de resultaten te zien.

De benchmark geeft op basis van vijf prestatievelden een beeld

over de maatschappelijke prestaties van corporaties indivi-

dueel en als geheel. Deze vijf prestatievelden sluiten zo goed als

mogelijk aan bij het beleidsplan van de gemiddelde corporatie.

Het gaat in op de huurderstevredenheid over de dienstverle-

ning, maar ook over de kwaliteit van de woning. De kosten zijn

in kaart gebracht voor zowel het verhuur- en beheerproces, als

voor woningonderhoud en -verbetering. Ook is er een beeld van

de kwaliteit van de woningvoorraad, zowel naar huurprijs en

aantallen, als vanuit het oogpunt van duurzaamheid.

De benchmark geeft corporaties per onderdeel een letter

waarmee ze aangeven of de corporatie op dit onderdeel bij de

bovengemiddelde 100 corporaties hoort (A), bij de gemiddelde

100 (B) of bij de beneden gemiddelde 100 (C). We kregen een C

voor huurdersoordeel en bedrijfslasten, een B voor onderhoud

& verbetering en een A voor duurzaamheid.

Doel van de benchmark is om het verbeterpotentieel van corpo-

raties inzichtelijk te maken. Op een aantal thema’s kunnen we

van andere corporaties nog wat leren, maar we zijn óók

tevreden. Op de accenten – wat vinden wij belangrijk in onze

stad, in ons werk, in onze organisatie? – scoren we zoals we dat

graag zelf zouden willen. Het hoeft niet overal een tien te zijn,

we gaan bewust om met onze middelen en investeren dáár

waar we het nodig vinden.

Huurderstevredenheid Aedes Benchmark

Kwaliteitvan de woning

Planmatigonderhoud aannemer

Planmatigonderhoud SCW

Reparatieverzoekenaannemer

ReparatieverzoekenSCW

Vertrekkenuit de woning

Betrekkenvan de woning

6,6 6,8 7 7,2 7,4 7,6 7,8 8

46

Ónze thema’s zijn betaalbaarheid, veranderende doelgroep,

leefbaarheid, samenwerken, professionalisering (zie onder).

Deze overlappen niet exact met de Aedes-benchmark, waar het

gaat om Huurdersoordeel, Bedrijfslasten, Duurzaamheid,

Beschikbaarheid & Betaalbaarheid en Onderhoud &

Verbetering. Toch biedt de meting van onze resultaten aan die

van de branche ons het nodige inzicht:

Betaalbaar en duurzaam

Nadenken over duurzaamheid, toekomstige generaties en het

energievraagstuk vinden we belangrijk. Net zoals het inleven in

de dagelijkse realiteit van onze doelgroep, bewoners met een

laag inkomen. Betaalbaarheid vinden wij zeer belangrijk. Uit de

benchmark blijkt dat onze inspanningen aan beide zijden van

de medaille vruchten afwerpt. Een A voor duurzaamheid is om

trots op te zijn, maar minstens zo blij zijn we met een huurprijs

van slecht 66 procent ten opzichte van wat er wettelijk aan

maximale huur gevraagd mag worden. Bovendien wijzen we

92 procent van onze woningen toe onder de huurtoeslaggrens.

Aandacht voor onderhoud en bedrijfslasten

Op het gebied van onderhoud besteedt SCW aandacht aan de

technische kwaliteit van het woningbezit wat ook blijkt uit

onze A-score in die door de benchmark zelf wordt toegekend.

Het oordeel van de huurder over de woonkwaliteit is volgens de

benchmark een 7,1. Op instandhoudingskosten (deze bestaan

uit kosten voor planmatig onderhoud, woningverbetering,

reparaties en onderhoud bij verhuizing) scoren we een C. Een

bewuste keuze, want het oppakken van projecten leidt tot

hogere kosten.

Voor de bedrijfskosten scoren we een C. Dit komt onder meer

doordat we hebben geïnvesteerd in onze ICT, met als doel in de

toekomst kosten te besparen. De afgelopen jaren zijn onze

bedrijfslasten al gedaald en de komende periode blijven we

erop inzetten zo efficiënt mogelijk te werken om waar mogelijk

de kosten nog verder omlaag te brengen.

7.5 Communicatie met bewoners

Naast het reguliere contact via website, bewonersmagazine en

huurdersplatform organiseerden we in 2017 een Open Dag in

april, een Woonmarkt in juli en ‘Taart met de buren’.

Open dag

Op zaterdag 1 april 2017 hield SCW open huis. Het atrium van

het kantoor aan het J.S. de Jongplein werd omgetoverd tot huis-

kamer. Ruim tweehonderd bezoekers kwamen af op deze open

dag die SCW samen met haar buren, het Regionaal Archief

Rivierenland, organiseerde.

De bezoekers streken neer in de huiskamer, gingen aan de slag

met interieurstyling, tuinontwerp en energiebesparing of

deden informatie op over het werk van de bewonerscommis-

sies, het huurdersportaal ‘Mijn SCW’ en het woonruimtever-

deelsysteem ‘Woongaard’.

Woonmarkt

Op 1 juli 2017 nam SCW samen met Kleurrijk Wonen deel aan

de Woonmarkt in het Kalverbos. Deze markt werd georgani-

seerd door de werkgroep Wonderschoon Wonen van de Tielse

gemeenteraad. Op de Woonmarkt konden bezoekers zich laten

informeren over woningaanpassingen voor langer zelfstandig

wonen, energiebesparende maatregelen, tuininrichting, finan-

cieel advies, verbouwen en bouwvergunningen.

Taart met de buren

Wie vanaf april 2017 een woning ging huren bij SCW, ontving

een ‘halve’ tegoedbon voor een appeltaart. De buren kregen

ook zo’n bon. Alleen wanneer beide bonnen samen werden

ingeleverd, kregen de huurders hun taartje mee van de banket-

bakker. Het was natuurlijk de bedoeling dat de taart onder

genot van een kop koffie of thee wordt opgegeten. Want wil je

dat inwoners zich thuis voelen in Tiel, dan is contact met de

buren voor de meeste huurders een belangrijke voorwaarde.

7.6 Klachten en geschillen

Is een huurder van SCW of een woningzoekende niet tevreden,

dan kan hij allereerst een klacht indienen bij SCW. Is de

huurder/ woningzoekende niet tevreden over de afhandeling

van de klacht, dan kan, afhankelijk van het onderwerp, een

klacht ingediend worden bij:

• De Huurcommissie (klachten over huurprijzen of service-

kosten)

• De Regionale Klachtencommissie Woningcorporaties Rivie-

renland (klachten over dienstverlening SCW, door huurders

en woningzoekenden)

• De geschillencommissie Warmtelevering (klachten over afre-

kening van het warmteverbruik)

Er is in 2017 één klacht ingediend bij de Huurcommissie, maar

de klacht is door de bewoner niet doorgezet nadat de Huur-

commissie om bevestiging en nadere informatie had gevraagd.

Ook bij de Regionale Klachtencommissie Woningcorporaties

Rivierenland is één klacht ingediend. Dit ging over uitschrijving

als woningzoekende bij Woongaard. Deze klacht is in goed

overleg opgelost.

Er zijn geen klachten ingediend bij de geschillencommissie

Warmtelevering.

7.7 Toekomstige opgaven: goed samenwerken

De komende jaren wordt het steeds belangrijker dat we goed

en effectief samenwerken met onze belanghouders en

SCW Jaarverslag 2017 47

huurders. Met ons nieuwe belanghoudersbeleid proberen we

sneller en beter in te spelen op wat er op ons af gaat komen. Dit

gaan we doen door samen met hen te kijken naar de toekomst

en beter af te stemmen waar we mee bezig zijn en wat er beter

kan.

Door op meer onderdelen deel te nemen aan de Aedes bench-

mark vragen we jaarlijks aan onze huurders wat er anders kan

en of ze tevreden zijn met hoe we de dingen doen.

De gemeente Tiel gaat samen met de huurdersorganisaties en

corporaties in 2018 voor de komende vier jaar een koers

uitzetten. De woonvisie die naar verwachting medio 2018 klaar

zal zijn, is hiervoor een leidraad. Vervolgens blijven we jaarlijks

prestatieafspraken maken om onze doelen te bereiken.

Met de nieuwe buren naar de bakker

Wie vanaf april 2017 een woning ging huren bij SCW, ontving een ‘halve’ tegoedbon voor een appeltaart. De buren kregen ook zo’n bon. Samen waren ze goed voor een appeltaart bij de bakker.

4848

Zorgen voor goede woningen voor mensen die daar niet

zelfstandig in kunnen voorzien, dat is wat we doen, legt

Femma den Breejen, manager Wonen bij SCW uit. ‘Als

betrekkelijk kleine corporatie met veel kennis van Tiel, staan

we dichtbij de huurder. Een groot goed, maar onze schaal-

grootte vraagt ook om slimme oplossingen op het organisa-

torische vlak. We kunnen niet álles, maar weten heel goed

waar onze focus de komende jaren moet liggen. Eén van

onze opgaven is verder professionaliseren.’.

‘Werken aan verdere professionalisering

van de organisatie’. In het rijtje van de vijf

strategische keuzen van SCW klinkt het

minder ronkend dan ‘Een betaalbaar

huis voor nu en later’, ‘Inspelen op een

veranderende doelgroep’, ‘Leefbare

buurten’ of ‘Samen naar nieuwe oplos-

singen’. Echter, het raakt ál deze thema’s.

Zonder goede organisatie is het lastig

samenwerken, zorgen voor betaalbaar-

heid en leefbaarheid of het herkennen

van een veranderende vraag.

Iedere huurder een eigen aanpak?

Als manager Wonen volgt Femma de

wensen van huurders op de voet. ‘De

wereld om ons heen verandert in hoog

tempo. Wij formuleren daarop ons

antwoord. In samenspraak met

huurders, gemeente, zorginstellingen en

andere belanghouders.’ Om dat voor

elkaar te krijgen, moet je flexibel zijn,

stelt Femma. Maar aan de andere kant

ook praktisch: ‘Als verhuurder van ruim

drieduizend woningen kun je niet voor

iedere huurder een andere aanpak

hebben. Dat zou veel te kostbaar worden.’

Huismeesters in de wijk

Maar je kunt wél meedenken, legt

Femma uit. ‘Met een standaardproduct

en standaarddienstverlening lukt het

ons niet om onze droom – al onze

bewoners voelen zich in 2020 thuis in

Tiel – te realiseren. Wil een huurder

graag ’s avonds zijn zaken regelen? Dat

kan, daarvoor hebben we mijnscw.nl. Wil

hij liever bij ons langs komen? Iedere

doordeweekse ochtend is onze balie open

en ’s middags kan dat op afspraak. Onze

huismeesters vind je terug in de wijk. En

als je een deel van de huurders eenvou-

diger ’s avonds kunt bereiken, waarom

zou je dan niet tussen zeven en acht uur

’s avonds bellen?’

Wat kun je verwachten?

We noemen het passende dienstverle-

ning en spreken met elkaar af wat

huurders en woningzoekenden van ons

mogen verwachten én wat we van elkaar

kunnen verwachten. Onze medewerkers

krijgen meer ruimte om oplossingen te

vinden en deze in de praktijk toe te

passen. Op deze basis werken wij graag

samen met onze belanghouders.’

Strategische keuze van SCW — Professionalisering van de organisatie

“ Ruimte geven en ruimte nemen“

SCW Jaarverslag 2017 49

8 De professionele organisatie

Doel Actie Gehaald? Toelichting

Medewerkers dragen zorg voor passende dienstverle-ning en maken hiertoe vanuit hun functie de benodigde keuzes en beslissingen, rekening houdend met de doelen van SCW.

In 2017 stellen we dienstverleningsuitgangspunten op en beschrijven van daaruit een kader voor flexibel werken.

Notitie is gereed. Begin 2018 zijn teambijeenkomsten met medewerkers georganiseerd.

Daar waar nodig, maken we in 2017 een start om de competenties opnieuw te definiëren.

Er is een start gemaakt en dit loopt door in 2018.

We hebben een stappenplan opgesteld naar een communicatieve organisatie.

Er is een start gemaakt en dit loopt door in 2018.

We hebben een nieuwe communicatiestrategie opgesteld met bijpassende richtlijnen social media.

De communicatiestrategie is besproken in het MT en RvC en is goedgekeurd en gaat in 2018 uitgevoerd worden

In 2017 maken we een start met het (waar nodig) herzien van competentieprofielen, die gekoppeld zijn aan taakgroepen en functies.

Met behulp van de strategische personeelsplanning hebben we hiermee een start gemaakt voor de periode tot 2021.

In 2020 zijn de kernwaar-den en kernkwaliteiten geborgd in de organisatie en zijn de benodigde competenties in ontwikkeling.

In 2017 maken we een start met het betekenis en bedoeling geven aan de kernwaarden en kernkwalitei-ten en laten deze organisatie ‘landen’.

De kernboodschappen Thuis en Samen zijn goedge-keurd

Er is een voorstel uitgewerkt om meer eenduidigheid in de manier van beoordelen te krijgen.

Dit is in de strategische personeelsplanning verankerd.

Onze woningen zijn en blijven voor onze doelgroep betaalbaar. De huurachterstand bij zittende huurders is lager dan 1%.

In 2017 is het proces huurincasso geoptimaliseerd. De rapportage is gereed. Een aantal optimalisaties zijn al doorgevoerd. De rest volgt in 2018.

In 2017 blijven we met de gemeente in gesprek zodat in het kader van vroegsignalering bij schulden een passend beleid (aanpak) wordt opgesteld door de gemeente. Wij leveren hier een bijdrage aan.

SCW participeert in de stuurgroep, projectgroep en ambtelijke werkroep met als doel in het 1e kwartaal 2018 een convenant met belanghebbenden te ondertekenen.

50

Doel Actie Gehaald? Toelichting

Overige doelen bedrijfsvoering

We hebben het informatiebeveiligingsbeleid binnen de organisatie geïmplementeerd en hebben de informatie-beveiliging in het Interne Auditplan 2017 geïntegreerd.

Er is een planning gemaakt met acties. In periode tot mei 2018 zal dit ism NEH en junior interne auditor verder worden geïmplementeerd.

De gemaakte procesafspraken met het huurdersplat-form zijn uitgevoerd.

Afspraken zijn gemaakt en proces loopt.

We hebben het scheidingsvoorstel in de jaarrekening 2016 verwerkt en het definitieve scheidingsvoorstel is opgesteld.

Goedkeuring is ontvangen in december 2017.

In 2017 en 2018 is de gescheiden administratie DAEB en niet-DAEB verder geoperationaliseerd. De interne processen zijn herijkt op basis van de gescheiden administratie.

In primair systeem is ingeregeld dat er met verdeel-sleutels automatisch wordt geboekt.

Er is een afbakening tussen de interne auditor en manager financiën

Afbakening is helder en samenwerking verloopt uitstekend.

In overleg met EY en Mazars is zorggedragen voor overdracht van dossierkennis gericht op de controle over 2017 in 2018 en interimcontrole in 2017.

Overdracht heeft plaatsgevonden. Interimcontrole is uitgevoerd. Managementletter is uitgebracht.

In 2017 nemen we via de Lean-gedachte een of meerdere processen onder de loep (in ieder geval proces rond mutatieleegstand en planmatig onderhoud)

Proces rond leegstandsdagen door mutatieonderhoud is geoptimaliseerd.

In 2018 is het jaarrekeningproces versneld. In 2017 zijn de eerste stappen gemaakt

Nodige optimalisaties doorgevoerd. Andere taxateur ingezet om in februari marktwaarde te hebben afgerond.

We hebben het proces van informatievoorziening richting toezichthouder (Corpodata/ Aw/ WSW) verbeterd

Optimalisatie door Aw-WSW is op handen evenals reductie van de gegevensuitvraag. Intern documentatie verbeterd ten aanzien van onderleggers voor gerapporteerde informatie.

Het benchlearning CBC is verder geoperationaliseerd en er zijn vergelijkingen met andere corporaties gemaakt op het gebied van vastgoed en financiën.

Eerste rapportage is besproken in RVC in mei. Themabijeenkomst in juni 2018.

In 2017 op afdeling-, MT en RVC niveau organiseren van workshops risicobewustwording.

Workshops zijn in 2017 afgerond evenals concept rapportage. Verbeterpunten en eindrapportage in 1e kwartaal 2018.

In 2017 op basis van eindrapportage keuze maken om de Energie BV over te hevelen naar de toegelaten instelling (SCW) of te verkopen.

Keuze is gemaakt voor juridische fusie tussen TI en Energie BV. Aw moet hiervoor goedkeuring verlenen.

Sturen op basis van (maatschappelijk en financieel) rendement.

In 2018 bepalen we rendementseisen per activiteit. In 2017 zijn de eerste onderdelen gereed.

Dit hebben we in het investeringsstatuut geregeld.

We gaan verder met het implementeren van de marktwaarde in ons sturingsmodel en in 2018 sturen we op (maatschappelijk en financieel) rendement.

Dit zal in 2018 op basis van marktwaarde-beleidswaar-de worden bepaald. Planning is april 2018.

SCW Jaarverslag 2017 51

8.1 Organisatie en formatie

Eén van de speerpunten in onze strategische visie is het

inspelen op een veranderende doelgroep. Door de vergrijzing,

extramuralisering en toename van statushouders verandert

onze doelgroep. Een standaardproduct of standaarddienstver-

lening is niet genoeg om iedereen een goed thuis in Tiel te

bieden. Daarom willen we meer maatwerk bieden. Pas dan

kunnen we onze droom ‘al onze bewoners voelen zich in 2020

thuis in Tiel’ waar maken.

In de strategische visie gebruiken we de term passende dienst-

verlening. Om passende dienstverlening te kunnen leveren, is

het nodig om te verduidelijken wat we daarmee bedoelen. Wat

huurders van ons mogen verwachten én wat we van medewer-

kers verwachten. Het betekent in ieder geval dat we medewer-

kers de nodige ruimte en flexibiliteit bieden om passende

dienstverlening mogelijk te maken. Meer ruimte geven (en

nemen) om oplossingen te vinden, betekent dat wordt

gevraagd om creativiteit én om verantwoordelijkheid te durven

nemen. Uit het leveren van passende dienstverlening vloeit

flexibel(er) werken voort. In dat kader zijn onze dienstverle-

ningsuitgangspunten opgesteld en van daaruit een kader voor

flexibel werken.

Dienstverleningsuitgangspunten gaan over de manier waarop

we contact hebben met huurders en woningzoekenden, de

snelheid waarop we reageren, onze houding. Passende dienst-

verlening vraagt om ruimte voor en verantwoordelijkheid van

medewerkers om oplossingen te vinden; het vraagt ook om

creatief en nieuwsgierig zijn. Kortom: flexibel(er) werken, afge-

stemd op de gevraagde dienstverlening.

Wat verstaan we in dit geval onder flexibel werken? Het gaat

erom dat:

• het MT richting geeft en de organisatie verbindt middels het

‘wat’ (de bedoeling/ de doelen vanuit strategische visie) en de

medewerkers/ het team vrij(er) zijn in het ‘hoe’.

• Flexibel werken geeft medewerkers meer eigen verantwoor-

delijkheid en ruimte in het belang van het realiseren van

onze maatschappelijke prestaties.

SCW is een compacte organisatie, hecht belang aan het

verbinden binnen onze organisatie en met onze externe

omgeving. We binden dan ook mensen aan ons. Er is voldoende

werkoverleg en er zijn personeels- bijeenkomsten waarin we in

samenspraak onze ambities schetsen en afstemmen.

Daarnaast is er een flexibele schil waarin specialisten hun

inbreng hebben op basis van de inhoud en de benodigde inzet.

Een flexibele schil of flexibiliteit bij vaste medewerkers is van

belang om mee te kunnen ademen met vragen uit de samenle-

ving en past in onze filosofie van samenwerken in netwerken.

Dat zijn belangrijke vragen die we ons gesteld hebben om

antwoorden te formuleren richting 2020.

Voorsorteren op de toekomst en de juiste kennis, vaardigheden

en competenties ontwikkelen, evenals gezondheid & werkple-

zier zijn cruciaal om de missie van SCW te realiseren en zijn ook

belangrijk voor medewerkers om duurzaam inzetbaar te zijn

en blijven.

Als hulpmiddel daarvoor hebben we ook in 2017 strategische

personeelsplanning (SPP) opgesteld met het MT, een verplicht

onderdeel in de cao woondiensten. Met behulp van SPP kijken

we langer vooruit voor de hele organisatie. De hoofdpunten uit

de SPP zijn in afdelingsoverleggen aan de medewerkers gepre-

senteerd. Hiermee sorteren we voor op de toekomst en de

continuïteit van de organisatie. Het biedt medewerkers de kans

voor te sorteren op de ontwikkelingen. Dat is hard nodig om

vandaag de juiste beslissingen voor morgen te nemen.

De basis voor SPP is onze strategische visie 2020. Het vijfde stra-

tegische thema daarvan gaat over de verdere professionalise-

ring van de organisatie. Volgens deze lijn past het om na te

denken over de organisatie tot 2021 en verder… De verande-

rende omgeving zorgt namelijk dat we ons intern aanpassen.

Dat we ons afvragen wat we wel doen en wat niet (meer)? We

formuleren taken en toedeling in de organisatie zodanig dat

deze medewerkers de ruimte bieden om eigen verantwoorde-

lijkheid te nemen. Ook worden competenties die er nog niet

(voldoende) zijn, ontwikkeld.

Kijken we naar de huidige bezetting, dan ziet de opbouw van

onze formatieplaatsen er per 31 december 2017 als volgt uit:

bij SCW werken 37 medewerkers (2016: 38): 23 vrouwen en 24

mannen. Van de 37 medewerkers werkten er 19 full-time en18

op basis van deeltijd, op een totaal van 32 formatieplaatsen

(2016:33).

52

Per 31 december 2017 was het managementteam als volgt

samengesteld:

Naam Relevante nevenfuncties

H.W.J. Suijdendorp (Herman) Bestuurder Geen

B.G. de Bruijn (Bas) Manager Financiën & Informatisering Geen

Ir. J.H. van der Staak MCD (John) Manager Vastgoed Geen

Ir. F. den Breejen (Femma) Manager Wonen Geen

8.2 Personeelsbeleid

SCW werkt samen in netwerken met de focus op passende

dienstverlening. In de strategische visie van SCW zijn de

ambities en de droom van SCW “Iedereen thuis in Tiel in 2020”

verwoord. Het personeelsbeleid van SCW kent enkele richting-

gevende principes om deze droom te kunnen realiseren.

• SCW is een dienstverlenende organisatie. Medewerkers

bepalen voor een groot deel de kwaliteit van de dienstverle-

communicatiebeleid

Wonen

wijkteams

verhuur

sociaal beheer

mutatie- en reparatie onderhoud

klantenservice

vraaggericht keukenbeleid

strategie en beleid

bestuurssecretariaat

raad van Commissarissen

bestuurder

Financiën & Informatisering

Organigram SCW

financieel beheer

huurincasso

planning & control

ICT / informatisering

StichtingHuurdersplatform SCW

ondernemingsraad

SCW Energie

projecten nieuwbouw

projecten beheer en onderhoud

informatie analyse / kwaliteitsborging

planmatig en groot onderhoud

werkvoorbereiding en informatiebeheer

Vastgoed

ning. Daarom is SCW een goed werkgever, die medewerkers

de ruimte biedt om passende dienstverlening aan te bieden.

• SCW heeft voldoende aandacht voor opleiding en ontwikke-

ling om de kennis en vaardigheden van haar medewerkers op

het juiste niveau te brengen en houden.

• SCW is een resultaatgerichte organisatie. De ambities en

reguliere bedrijfsvoering worden vertaald naar afdelings-

plannen en doorvertaald naar resultaatafspraken met indivi-

SCW Jaarverslag 2017 53

duele medewerkers.

• De managers en het bestuur van SCW zijn ‘change agents’. Zij

initiëren vernieuwing en ontwikkeling in aansluiting op

ambities en externe ontwikkelingen. Daarnaast hebben zij

bij uitstek een voorbeeldrol bij het initiëren en uitdragen van

de noodzaak van vernieuwing.

De HR-instrumenten van SCW volstaan om deze principes te

realiseren:

• De arbeidsmarktcommunicatie is met name gericht op het

invullen van concrete vacatures. Daarvoor worden vooral

online instrumenten (vacaturesites, social media van SCW)

ingezet.

• Het beoordelingssysteem faciliteert het maken van resultaat-

afspraken over bijdragen aan de afdelingsplannen (ontwikke-

ling van de organisatie), functie-doelen, kernwaarden en

functiecompetenties. Ook is er ruimte voor algemene

aspecten als werkdruk, werksfeer en integriteit. Het huidige

functioneringssysteem wordt in 2018 waar nodig herijkt en

in lijn gebracht met de aandachtspunten uit de Strategische

personeelsplanning die in 2017 is opgesteld.

• Het Persoonlijk ontwikkelplan bood in 2017 medewerkers

een instrument om aan hun eigen loopbaan en inzetbaar-

heid te werken. Dit instrument verdient wel een hernieuwde

introductie gericht op persoonlijke ontwikkeling, mede in

belang van het realiseren van de ambities in onze strategi-

sche visie.

• De kernwaarden dichtbij, verstandig, meedenkend en pro-

actief beschrijven helder waar medewerkers en de organi-

satie voor staat. Ze geven richting aan ons gedrag. De kern-

waarden maken onderdeel uit van het beoordelingssysteem

en bepalen (mede) de selectie van nieuwe medewerkers.

• Het opleidingsbudget is passend bij de ambities van SCW.

Jaarlijks wordt 3% van de brutoloonsom gereserveerd voor

opleidingen.

• Het ARBO beleid is in 2016 herijkt voor de periode 2017-2018

en de ARBO-thema’s worden gestructureerd opgepakt.

Tevens heeft er een ontruimingsoefening plaats gevonden

samen met het Regionaal Archief, onze buren in het kantoor-

pand.

• Uitstroom is incidenteel aan de orde, zowel gepland als onge-

pland. Daarbij is altijd aandacht voor de medewerker vanuit

de visie dat SCW een goed werkgever is bij aanvang en bij

afronding van een dienstverband.

• Arbeidsvoorwaarden volgen de cao woondiensten. Waar

nodig zijn bedrijfseigen voorwaarden en regelingen ontwik-

keld.

Kwalitatieve opbrengsten 2017

• Twee re-integratie trajecten die resulteerden in terugkeer in

de bestaande functies;

• Digitalisering van personeelsdossiers. Dossiers van nieuwe

medewerkers zijn in ons salarissysteem verwerkt. In 2018

staat een inhaalslag op de agenda voor de dossiers van

huidige medewerkers

Kwantitatieve opbrengsten 2017:

2017 2016 Flow benchmark2

Instroom 2,7% (1) 4% (2) 5,6%

Doorstroom - - 19% (voorheen: lager dan 8%)

Uitstroom 4% (2) 2% (1) 7,7%

ziekteverzuim 2017 2016 Gemiddeld in Nederland

Percentage * 2,6% 3,1 4%

Meldingsfrequentie 2 1,9 1,5

* exclusief zwangerschap

2017 2016 Flow benchmark3

Gemiddelde leeftijd 48 46 45,8

Gemiddeld dienstverband

11,7 11,3 Onbekend

2017 2016

Opleidingskosten 55.114 43.175

Stagiairs 6 3

8.3 De ondernemingsraad

De ondernemingsraad (OR) zet zich in voor de collectieve

belangen van de medewerkers van SCW en houdt daarbij

rekening dat iedereen zoveel mogelijk zijn of haar droom in de

organisatie kan realiseren. Zij houdt daarbij het bedrijfsbelang

en het goed functioneren van SCW in het oog. Door scholing en

deelname aan het OR-platform Midden Nederland werkt de OR

aan verdere meerwaarde in de dialoog tussen corporatie en

medewerkers.

2 Flow Arbeidsmarktonderzoek woningcorporaties 2016

3 Flow Arbeidsmarktonderzoek woningcorporaties 2016

54

In 2017 is de OR zo’n vijftienmaal in officiële samenstelling bij

elkaar geweest, waarvan viermaal in aanwezigheid van de

directeur/bestuurder. Door persoonlijke omstandigheden is de

jaarlijkse bijeenkomst in bijzijn van een vertegenwoordiger van

de Raad van Commissarissen doorgeschoven naar 2018.

Communicatie

De OR verstrekt per e-mail informatie naar alle medewerkers

over de vergaderonderwerpen met de directeur/bestuurder en

publiceert het verslag na deze vergaderingen op het intranet

SCWiki.

Verantwoording over de behaalde resultaten wordt afgelegd in

een jaarlijkse nieuwsflits deze is tijdens de eindejaarsbijeen-

komst aan alle medewerkers overhandigd.

Acties in 2017

De OR heeft ingestemd met het arbobeleidsplan 2017-2018. De

Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) zal in 2018 op de

agenda komen. We zien inmiddels in de huidige organisatie

ontwikkelingen een grotere betekenis op het werkinhoud dan

enkel fysieke veiligheid en ziekteverzuim. Door de verbinding

met thema’s als flexibel werken, het medewerkers tevreden-

heidsonderzoek en duurzame inzetbaarheid te maken. In 2018

wordt de RI&E uitgevoerd. In overleg met de OR is een keuze

gemaakt voor de arbodienst mkb6.

Er zijn voor 2018 drie collectieve sluitingsdagen van ons

kantoor voor onze bewoners overeengekomen door de OR en de

bestuurder: 11 mei (de vrijdag na Hemelvaartsdag) 24 en 31

december (de maandagen voor Kerst en Nieuwjaarsdag). Voor-

uitlopend op Flexibel werken in 2018 hebben medewerkers

alvast de keuze tussen werken of verlof opnemen.

Eigenrisicodragerschap SCW voor de Werkhervatting Gedeelte-

lijk Arbeidsgeschikten en Ziektewet: de OR verleende instem-

ming om het vanaf 1 januari 2018 bij de verzekeraar onder te

brengen. Het proces was zorgvuldig. De OR vroeg te vergeefs

het financiële voordeel te gunste van de gezondheid van mede-

werkers in te zetten. SCW wordt geen eigenrisicodrager Ziek-

tewet.

Strategische Personeelsplanning (SPP): de OR heeft inbreng

kunnen geven tijdens een presentatie over SPP – het werkge-

vers instrument om een toekomstbestendig personeelsbe-

stand te krijgen. Wij hebben opgeroepen om vooral duidelijk te

zijn naar de huidige medewerkers.

Speerpunten OR-werkplan 2018

Wij dromen in 2018 om de OR weer voltallig te krijgen en gaan

aan de slag met de thema’s flexibel werken, aanpassen beoor-

delingscyclus, te ontwikkelen competenties en de rol commu-

nicatie bij alle medewerkers afstemmen op hun functie.

Samenstelling ondernemingsraad

Per 31 december 2017 was de ondernemingsraad als volgt

samengesteld:

Naam Functie Aftredend

M.E.M. Meeus (Merlijn) Voorzitter 01-01-2019 (tussen-tijds 01-01-2018)

J.F.C. Janssen (Sjaak) Vicevoorzitter 01-01-2021

E.J. Selles (Annie) Secretaris 01-01-2019

T. Schoots (Thea) Lid 01-01-2021

8.4 Communicatie

In 2017 kreeg de communicatiestrategie vorm, met als belang-

rijkste input de strategische keuzen uit de visie. Belangrijke

thema’s zijn het zichtbaar maken van het menselijke gezicht van

SCW en stimuleren van herkenbaarheid. Daarbij zijn twee kern-

boodschappen leidend.

ThuisHier voel ik mij op mijn gemak

SamenBetaalbaar wonen in leefbare wijken

SCW weet hoe belangrijk een thuis is. Een plek waar je je veilig, vertrouwd en verbonden voelt en waar persoonlijke invulling voorop staat. Wij zijn dagelijks bezig met het realiseren van woningen waar dat thuisge-voel mogelijk is en dat doen wij voor mensen die vanwege hun inkomen zelf niet in hun woonbehoefte kunnen voorzien. Met nadruk op betaalbaarheid, leefbaarheid en wijkgericht.

SCW zorgt voor betaalbare woningen én leefbare en vitale wijken in Tiel. Dat kunnen we niet alleen maar doen we samen met gemeente, bewoners en maatschappelijke partners. We zoeken actief naar verbinding met belanghou-ders om gezamenlijk tot goede woonoplossingen te komen.

Ook hebben we een start gemaakt met het vormgeven van de

communicatieve organisatie en het opnieuw definiëren van

competenties.

8.5 Passende dienstverlening

Eén van de speerpunten in onze strategische visie is het

inspelen op een veranderende doelgroep. We willen dit doen

door passende dienstverlening te leveren. In 2017 zijn we aan

SCW Jaarverslag 2017

de slag gegaan om dit concreter te maken. Input van

medewerkers heeft geleid tot vier dienstverleningsbeloften:

• Belofte 1: We zijn bereikbaar voor huurders, op de manier die

voor hen het meest prettig is.

• Belofte 2: We komen onze afspraken na.

• Belofte 3: We zijn één SCW.

• Belofte 4: We zijn belangstellend en denken mee met de

specifi eke vraag van de huurder.

Passende dienstverlening waar kunnen maken, betekent ook

dat we medewerkers de nodige ruimte en fl exibiliteit geven én

van hen vragen om creatief te zijn en eigen verantwoordelijk-

heid te nemen. Dit hebben we fl exibel werken genoemd.

Eind 2017 hebben we de uitgangspunten voor fl exibel werken

bij SCW geformuleerd. Deze uitgangspunten liggen veel breder

dan meer vrijheid in werkplek en werktijden. Het gaat vooral

over de manier waarop we bij SCW, met elkaar, (samen)werken:

over elkaar helpen, laten weten wanneer en waar je bereikbaar

bent, samen naar oplossingen zoeken e.d. In 2018 besteden we

in de organisatie op verschillende manieren aandacht aan de

uitgangspunten van fl exibel werken, met als doel dat dit ‘het

nieuwe normaal’ wordt.

8.6 Bedrijfsvoering

Op het gebied van onze bedrijfsvoering hebben we in 2017 de

volgende acties uitgevoerd:

• We zijn in 2017 gestart met de implementatie van het infor-

matiebeveiligingsbeleid en het –plan. Doelstelling is dat

medio 2018 het actieplan volledig is uitgevoerd. In 1e

kwartaal 2018 zal een training organisatiebreed worden

gegeven waarbij tijdens de training geleerd zal worden om

bewuster om te gaan met informatie binnen de eigen speci-

fi eke taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en privé;

• Eind 2016 hebben we een voorlopig scheidingsvoorstel inge-

diend. Dit voorstel is vervolgens naar aanleiding van opmer-

kingen van de Autoriteit aangepast in het defi nitieve schei-

dingsvoorstel. Dit voorstel is eind 2017 goedgekeurd.

Hiermee is de scheiding die wij hebben aangebracht tussen

ons daeb en niet-daeb defi nitief;

• Vanaf begin januari is de interne auditor gestart waarbij een

duidelijk scheiding is aangebracht tussen de taken van de

interne auditor en die van de manager Financiën. Eind 2017

is het functioneren van de interne auditor geëvalueerd. We

Stolperstein weer op z’n plek

Twee jaar lang bewaarde Dirk-Jan Knol, uitvoerder van Vastbouw op Vinkenhof, de Stolperstein in zijn bouwkeet. De gedenksteen lag voor de woning aan de Sint Josephstraat 9 en werd bij de renovatie van de buurt uit het trottoir gehaald. Toen de laatste woningen in juli werden opgeleverd, haalde de stratenmaker het beton er voorzichtig af en legde het weer terug op zijn plek.

55

56

hebben dit op basis gedaan van evaluatiecriteria op MT

niveau en de uitkomsten zijn aan RVC hebben voorgelegd ter

goedkeuring. Naar aanleiding van de evaluatie is besloten

om het contract verder voort te zetten;

• In 2017 is het Taxatie Management Systeem van Ortec-

Finance in gebruik genomen. Verder is een nieuwe release

van ons Huurdersportaal in gebruik genomen. Daarnaast is

in augustus 2017 het contract met ICT Partner NEH tussen-

tijds verlengd;

• Eind 2017 is gestart met het formuleren van de Digitale Stra-

tegie 2020 enerzijds gebaseerd op de strategische visie en

anderzijds op basis van ontwikkelingen in de markt die voor

onze organisatie van belang kunnen zijn. De verwachting is

dat de Digitale Strategie 2020 voor de zomer van 2018 gereed

zal zijn en daarmee het spoorboekje voor de komende jaren

zal vormen;

• Vanaf 2018 wordt Mazars onze nieuwe accountant. In 2017 is

gebruikt om zorg te dragen voor een goede overdracht van de

dossiers en de kennis van EY naar Mazars. De tussentijdse

controle is uitgevoerd en de managementletter is uitgebracht;

• We hebben het proces rondom leegstandsdagen door muta-

tieonderhoud geoptimaliseerd via het LEAN principe;

• We zouden de jaarrekening eerder gereed moeten hebben,

volgens de nieuwe Woningwet, maar dit is uitgesteld. We

hebben, hierop vooruitlopend, al wel een aantal optimalisa-

ties uitgevoerd. Een voorbeeld hiervan is dat we een andere

taxateur hebben ingezet voor de marktwaarde;

• We hebben daarnaast nog optimalisaties uitgevoerd voor de

uitvraag van de Aw en van WSW door intern de documentatie

te verbeteren en de interne controle te verstevigen;

• In mei 2017 is een financiële rapportage op basis van de CBC

benchmark besproken met de Raad van Commissarissen.

Hierbij is aandacht gegeven aan de bedrijfskostenvergelij-

king en een vergelijk met twee vergelijkbare organisaties. Het

is en blijft op dit moment nog lastig om tot een objectief

vergelijk te komen. In 2018 zal verdere verdieping plaats-

vinden op zowel de bedrijfskostenvergelijking als de volks-

huisvestelijke benchmark;

• Eind 2017 is een keuze gemaakt om de SCW Energie BV te

laten fuseren met de Toegelaten Instelling SCW. De Aw moet

hier nog wel haar goedkeuring voor verlenen;

• We hebben zowel op afdelingsniveau, als op MT en RvC niveau

workshops risicobewustwording gevolgd. De eindrapportage

met verbeterpunten komt in het eerste kwartaal van 2018.

8.7 Sturen op basis van rendement

In 2017 is een start gemaakt om te bekijken of en hoe we gaan

sturen op rendementen op complexniveau. Dit geldt voor

zowel het financiële rendement als voor het maatschappelijke

rendement. Op het gebied van het maatschappelijk rendement

van de verschillende complexen hebben we bekeken hoe we

deze in kaart kunnen krijgen. We hebben drie themagroepen

gemaakt die ieder in 2017 en 2018 aan de slag gaan om het

maatschappelijk rendement (objectief) meetbaar en inzichte-

lijk te maken. Voor het financiële rendement op complexniveau

is een start gemaakt om deze inzichtelijk te maken en de

bepalen hoe we onderhoudskosten hierin mee gaan nemen.

Naast de rendementseisen op complex niveau, gaan we ook

naar rendementseisen per activiteit. Maar hier gaan we in

2018 een start mee maken. Dit gaat dan meteen in combinatie

met het bepalen van de beleidswaarde die half 2018 gereed

moet zijn.

Een belangrijk onderdeel van de rendementen is de mark-

waarde van ons bezit. We willen alleen gaan werken met

rendementen die gebaseerd zijn op ons eigen beleid.

In 2018 zal ons bezit op basis van de marktwaarde en de

beleidswaarde gewaardeerd worden.

8.8 Toekomstige opgaven

Flexibilisering is nodig, we werken met scenario’s om met onze-

kerheden om te gaan. Om passende dienstverlening en huisves-

ting te bieden is ‘ruimte geven en ruimte nemen’ in de organi-

satie een belangrijk thema. Het streven daarbij is dat in 2020 de

kernwaarden en kernkwaliteiten geborgd zijn in de organisatie

en zijn de benodigde competenties in ontwikkeling.

In 2018 werken we verder aan het vormgeven van een even-

wichtige personele inzetbaarheid naar de toekomst, gericht op

passende dienstverlening en flexibel werken.

Afgelopen jaar hebben we uitgewerkt wat we daarmee

Om passende dienstverlening en huisvesting te bieden is ‘ruimte geven en ruimte nemen’ in de organisatie een belangrijk thema.

SCW Jaarverslag 2017

Even in de wisselwoning

Mevrouw Ohello was in 1961 de eerste inwoner van de Diderik Vijghstraat in de Molukse wijk. Nu wordt de woning gerenoveerd en heeft het echtpaar Ohello hun geliefde huis tijdelijk verruild voor een wisselwoning. Ze zijn blij dat het huis wordt vernieuwd, maar kijkt reikhalzend uit naar ‘hun eigen straat’.In 2017 werd gestart met de bouw van vijftien fl exwoningen in de Molukse wijk.

bedoelen. Wat mogen huurders en woningzoekenden van ons

verwachten én wat mogen we van elkaar verwachten? We

hebben vier dienstverleningsbeloften opgesteld en wacht ons

de uitdaging om dit ook onderdeel te laten worden van onze

werkwijze. Ook zorgen we voor inbedding in onze communica-

tiestrategie en in ons functioneringssysteem.

Dit vraagt meer sturen op de doelen uit de strategische visie,

op resultaat en meer fl exibiliteit. In 2018 gaan we samen op

weg om ons deze manier van werken eigen te maken.

Om te blijven aansluiten op de veranderende omgeving volgen

we de ontwikkelingen rond ICT. Veel zaken worden door

bewoner in de toekomst zelf opgezocht, dit stelt ook eisen rond

de toegankelijkheid van informatie.

Bewustwording is de eerste stap, e-learning creëert gedrags-

verandering en continuïteit en zal vanaf maart 2018 een jaar

lang worden gehouden door een maandelijkse herhaling van

wat in de training aan de orde is geweest.

57

58

9.1 Marktwaarde

De basis voor de marktwaarde van het DAEB vastgoed is het

Handboek modelmatig waarderen marktwaarde. Voor het niet-

DAEB vastgoed (BOG, MOG en ZOG) is er sprake van full waarde-

ring, uitgevoerd door taxateur Colliers, waarbij gebruik is

gemaakt van vrijheidsgraden waar het gaat om een beperkt

aantal waarderingsparameters.

SCW heeft begin 2017 een Taxatie Management Systeem (TMS)

van Ortec geïmplementeerd. In het TMS liggen alle markt-

waarden vast van het volledige bezit en heeft de externe

taxateur de waarden voor het niet-DAEB vastgoed gevalideerd.

Op deze wijze zijn per peildatum de onderliggende waarden en

uitgangspunten op VHE-niveau inzichtelijk.

Door de marktwaarde als waarderingsgrondslag zijn corpora-

ties onderling beter vergelijkbaar en ook beter vergelijkbaar

met andere marktpartijen en de transparantie wordt hiermee

vergroot. Daarnaast is het mogelijk om de marktwaardeont-

wikkeling te integreren in de vastgoedsturing van SCW. Het

sturen op onder andere de marktwaardeontwikkeling zal in de

komende jaren worden verankerd in de beleidscylus van vast-

goedsturing.

In de marktwaarde wordt rekening gehouden met markthuren,

lagere onderhoudskosten en genormeerde exploitatielasten

dit in tegenstelling tot de bedrijfswaarde waar de kasstromen

zijn gebaseerd op basis van SCW specifieke kasstromen.

9.2 Financieel beleid

9.2.1 Treasury

Algemeen

Wij hebben onze verantwoordelijkheden en bevoegdheden

vastgelegd in een treasurystatuut, inclusief de toegestane

geld- en kapitaalmarktinstrumenten. De operationele taken

ten aanzien van treasury staan beschreven in het treasuryjaar-

plan.

Interest coverage ratio (ICR)

De ICR geeft aan hoeveel maal een onderneming haar rente-

lasten ‘verdient’. Hiervoor wordt het operationele bedrijfsresul-

taat uitgedrukt in verhouding met de rentelasten. Dit cijfer

geeft een indicatie van het (rente)risico dat een bedrijf loopt, en

dus in hoeverre de onderneming bestand is tegen een (tijdelijk)

slechte gang van zaken. De ratio van SCW bedraagt 1,7 (1,82 in

2016). De norm voor deze ratio bedraagt minimaal 1,4 (bron:

WSW: eisen kredietwaardigheid). SCW is dus voldoende in staat

om aan haar verplichtingen te kunnen voldoen.

Renterisico’s

SCW streeft naar een evenwichtige spreiding van de renterisi-

co’s in de tijd. Concreet betekent dit dat het jaarlijkse renteri-

sico van de leningenportefeuille niet meer mag bedragen dan

circa 15%. Deze prestatie-indicator is gerealiseerd. Doordat wij

het renterisico zoveel mogelijk beperken door een optimale

spreiding in de leningenportefeuille (voor de komende vijf jaar

Voornemens Gehaald? Toelichting

Informatiebeveiligingsbeleid (AVG) De uitwerking van de vereiste stappen en documenten ligt op schema richting 25 mei 2018 wanneer de AVG zal ingaan.

Scheidingsvoorstel DAEB niet DAEB Goedkeuring ontvangen in december 2017.

Overgang nieuwe accountant Overgang van EY naar Mazars is goed verlopen.

In 2017 hebben wij ons afwegingskader voor maatschappelijk- en financieel rendement volledig uitgewerkt

Er zijn stappen gezet in 2017 maar loopt door in 2018 inclusief de implementatie van Marktwaarde Beleidswaarde

Rendementseisen verankeren Rendementseisen zijn vastgelegd in het investeringsstatuut dat in 2017 is opgesteld en vastgesteld.

58

9 Waarborgen financiële continuïteit

SCW Jaarverslag 2017 59

minder dan circa 5% van de portefeuille) maken wij geen

gebruik van derivaten.

Mutaties in leningenportefeuille 2017

• Op 15 maart 2017 is een lening aangetrokken (AEAM:

dochter van Aegon) voor € 5 miljoen. Het betreft een lineaire

lening met een looptijd (en rentevast periode) van 15 jaar

tegen een rente van 0,91%.

• Op 24 juli 2017 is een lening aangetrokken via de BNG voor

een bedrag van € 5 miljoen met een looptijd (en rentevast

periode) van 20 jaar tegen een rente van 1,36%.

• Op 28 juli 2017 is een lening van de BNG met een hoofdsom

van € 5 miljoen afgelost waarbij een rentepercentage van

1,86% van toepassing was.

• Op 4 september 2017 is een lening van de BNG met een

hoofdsom van € 3 miljoen afgelost waarbij een rentepercen-

tage van 1,90% van toepassing was.

• Op 25 september 2017 is een lening aangetrokken via de

BNG voor een bedrag van € 2,2 miljoen met een looptijd (en

rentevast periode) van 10 jaar tegen een rente van 0,46%.

• De totale contractuele aflossing van leningen bedroeg in

2017 € 9,1 miljoen.

Ultimo 2017 bedraagt de gemiddelde rentevoet van de lenin-

genportefeuille 3,51% (ultimo 2016: 3,64%).

Op 21 juni 2017 zijn twee brieven ontvangen van WSW inzake

positieve beoordeling Business Risks en Borgingsplafond en

Borgbaarheid. Het borgingsplafond is voor 2017 conform

begroting 2017 vastgesteld op € 147.958.000. De financiering

in 2017 (totaal € 12,2 miljoen) past binnen de kaders van het

borgingsplafond. Met het aantrekken van de lening van 25

september zitten we aan het maximum van het borgingspla-

fond.

RJ290 Richtlijnen financiële instrumenten

De Raad voor de Jaarverslaglegging (RJ) vindt dat zogenaamde

‘verliezen’ op derivaten, die geen relatie hebben met afgedekte

posities of het onderliggende contract, eerder zichtbaar

moeten zijn in de winst- en verliesrekening. Dat is, kort door de

bocht, de praktische doelstelling van één van de wijzigingen in

de Richtlijnen voor financiële instrumenten (RJ 290) die de Raad

voor de Jaarverslaggeving eind 2013 bekend maakte. Deze

regels bepalen wanneer ‘verborgen derivaten’ in contracten

moeten worden afgesplitst.

Voor de ‘verborgen derivaten’, door de RJ betiteld als embedded

derivaten, geldt dat het reële ‘verlies’ erop in de winst- en

verliesrekening moet worden verwerkt.

Het gaat om de gevallen waarin een contract een derivaat bevat

dat geen nauw, onlosmakelijk verband houdt met de basis van

dat product, zoals een lening. In die gevallen moet dat derivaat

uit het instrument worden gelicht en afzonderlijk van de lening

in de jaarrekening worden verwerkt.

0

2.500

5.000

7.500

10.000

12.500

15.000

17.500

20.000

22.500

25.000

Renteconversie

Eindaflossing leningen

Extendible fixe-basisrentelening eindaflossing

Spreadherziening basisrenteleningen

Spreadherziening rolloverleningen

Renterisico rollover 2011-2013

WSW-norm op basis van 2018

WSW-norm schuldrestant

Renterisico’s 2018-2028

2018 20202019 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028

60

Lening

Op 3 juni 2010 heeft SCW een extendible fixe-lening bij de

NWB afgesloten voor een bedrag van € 10,0 miljoen met een

looptijd van 45 jaar. De contractuele afspraken zijn als volgt:

• Periode 02-11-2010 – 02-11-2020:

een vaste rente van 2,41% op jaarbasis met halfjaarcoupon.

• Periode 02-11-2020 – 02-11-2055:

een basisrente van 3,25% per jaar op basis van een halfjaar-

coupon en een nader overeen te komen krediet-opslag of

vervroegde aflossing, dit éénmalig door de geldgever te

bepalen.

Op het moment van afsluiten van de lening bedroeg de

35-jarige forward ingaande 2 november 2020 3,131%.

De benchmark voor de afgesloten lening was op dat moment

als volgt: Een lening met een vaste rente voor de periode 02-11-

2010 – 02-11-2020 bedroeg 3,50%, SCW heeft in de eerste

periode van 10 jaar een gerealiseerd rentevoordeel van (3,50% -

2,41%) 1,09% per jaar, ofwel totaal € 1,09 miljoen.

De tweede periode van 35 jaar is afgesloten tegen een basis-

rente van 3,25% (getoetst aan de forward en opslagen voor de

bank, nagenoeg marktconform) met een tussentijdse spread-

herziening en de mogelijkheid tot tussentijdse vervroegde

aflossing tegen marktwaarde van de lening op spread-herzie-

ningsmoment.

De bank heeft éénmalig het recht de lening af te lossen op het

ingangsmoment van de basisrente, ofwel 2 november 2020.

Vanwege het feit dat de bank het recht heeft om in 2020

(extendible moment) een basisrente in rekening te brengen

van 3,25% per jaar op basis van een halfjaarcoupon en op dat

moment éénmalig het recht heeft de lening tegen nominale

waarde op te eisen, is SCW verplicht met ingang van het

boekjaar 2014 de waarde van dit recht in het jaarresultaat te

verwerken. De bank heeft voor de eventuele uitoefening van dit

recht bij het afsluiten van de lening een rentederivaat afge-

sloten (gekochte receiver swaption op een strike van 3,25%).

Op grond van de RJ moet SCW de marktwaarde van de door de

bank afgesloten swaption binnen de balans waarderen op

marktwaarde. De forwardrentecurve op 31 december 2017

behorende bij de looptijd van het derivaat bedraagt 1,399%. De

impact van het renteverschil tussen de rente van de swaption

van 3,25% en de huidige forward van 1,665% is in de jaarreke-

ning 2017 verwerkt.

De Embedded Swaption is gewaardeerd op € 4,285 miljoen en

de lening op € 9,555 miljoen. Het verschil ten opzichte van de

nominale waarde van de lening ad. € 10,0 miljoen ad.

€ 3,263 miljoen is per saldo ten laste van het eigen vermogen

ultimo 2014 gebracht. In 2017 heeft een positieve correctie

plaatsgevonden van € 1,070 miljoen.

De marktwaarde van de lening is minder negatief geworden

door de volgende elementen:

1. Korter wordende optielooptijd: doordat de ingangsdatum

van het laatste rentetijdvak van de extendible lening steeds

dichterbij komt, wordt de optielooptijd van de swaption

steeds korter. Hierdoor wordt de negatieve waarde van de

receiver swaption minder negatief;

2. Gestegen forwardrente: hierdoor wordt de negatieve waarde

van de receiver swaption minder negatief;

3. Gedaalde volatiliteit: hierdoor wordt de negatieve waarde

van de receiver swaption minder negatief.

Afgezien van voornoemde lening met een embedded derivaat

is er geen sprake van derivaten.

Bijzondere gebeurtenissen

Er zijn geen juridische procedures onderhanden die kunnen

leiden tot mogelijke claims. Daarnaast zijn er geen andere

ontwikkelingen bekend die het resultaat zouden kunnen beïn-

vloeden.

9.2.2 Liquiditeit

Ultimo 2017 bedraagt de current ratio afgerond 0,44 (2016:

0,22). Bij tijdelijke liquiditeitstekorten kan gebruik worden

gemaakt van de beschikbare kredietfaciliteit (totaal

€ 2,0 miljoen), dan wel langlopende leningen worden aange-

trokken op basis van borging door het WSW. Eind 2017 bedroeg

het positieve saldo liquide middelen € 1.251 miljoen.

9.2.3 Financiële continuïteit

SCW wil realistisch ondernemen en vaart daarbij al een aantal

jaren “scherp aan de wind”. Wij hebben in de afgelopen jaren

fors geïnvesteerd in nieuwbouw en renovatie. Daarbij is

bewust gekozen om de middelen die wij hebben in te zetten

voor de volkshuisvesting in Tiel en voor onze (toekomstige)

huurders in het bijzonder. Uiteraard binnen de financiële rand-

voorwaarden rond vermogen en kasstromen.

De verhuurdersheffing en de saneringssteun hebben een forse

impact op zowel de vermogenspositie als de kasstroompositie

van SCW.

Verhuurdersheffing

De verhuurdersheffing in de bedrijfswaarde 2017 is opge-

nomen tot einde theoretische levensduur van het bezit en

gebaseerd op de definitieve vaststelling van de WOZ 2016.

SCW Jaarverslag 2017 61

Op 31 januari 2017 heeft de Eerste Kamer de Wet Verhuurders-

heffing aangenomen waarbij het tarief vanaf 2018 is vastge-

steld. Hiermee is in de bedrijfswaarde en marktwaarde

rekening gehouden.

Saneringssteun

In juni 2012 is er een overeenkomst gesloten om het faillisse-

ment van Vestia te voorkomen. De kosten van de sanerings-

steun betreffen met name de effectuering van afspraken met

Vestia, maar ook andere corporaties die steun nodig hebben

c.q. hebben gehad.

In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met de

volgende bedragen.

De saneringssteun maakt sinds 2016 onderdeel uit van de

bedrijfswaarde aangezien ofschoon deze in voorgaande jaren

als niet vastgoed gerelateerd was gekwalificeerd.

In de jaarrekening is een post van € 24.000 opgenomen die

betrekking heeft op een bijdrage voor de kosten van de Autori-

teit Woningcorporaties. Dit bedrag is bepaald op basis van

enerzijds aantal woningen en anderzijds de WOZ-waarde.

Huurverhoging

Op 12 april 2016 is de Wet Doorstroming Huurmarkt door de

Eerste Kamer goedgekeurd. In 2017 is de huursombenadering

ingegaan. De maximale huursomstijging zal op inflatie +1%

komen te liggen inclusief harmonisatie en exclusief huurver-

hoging bij mutatie na woningverbetering c.q. renovatie. Deze

maatregelen zullen gunstig zijn voor betaalbaarheid, maar

beperkt in de mogelijkheden voor extra huurverhogingen met

name bij mutatie.

In onze meerjarenprognose 2018-2027 is uitgegaan van een

(gemiddelde) verhoging van de huren met 1,0% boven inflatie

(inclusief huurharmonisatie).

9.2.4 Financiële meerjarenprognose

In de financiële meerjarenprognose is het beleid van SCW door-

gerekend waarbij devolgende ratio’s van toepassing zijn:

• de ICR (Interest Coverage Ratio) geeft aan in hoeverre een

organisatie de rentelasten uit de operationele kasstroom kan

voldoen. De geactiveerde rente en kosten voor eigen

productie en rente-ontvangsten worden buiten beschouwing

gelaten. Deze norm is 1,4 voor DAEB en 1,8 voor niet-DAEB.

• DSCR: de DSCR (Debt Service Coverage Ratio) houdt rekening

met de restant levensduur van het bezit, verkoopopbreng-

sten en een aangepast onderhoudsniveau bij exploitatie tot

het einde van de levensduur van de portefeuille (op basis van

€ 700 per VHE). De DSCR vervangt de generieke aflossings-

fictie van 2% in feite door een corporatie specifieke norm. De

norm van 1 (zowel voor DAEB als niet DAEB) geeft aan dat de

organisatie op basis van de nieuwe berekeningswijze

minimaal aan de rente- en aflossingsverplichtingen kan

voldoen;

• het solvabiliteitsratio meet de omvang van het eigen

vermogen in relatie tot het totale vermogen. De solvabiliteit

wordt berekend op basis van bedrijfswaarde. De ondergrens

is 20%;

• de Loan to Value bedrijfswaarde meet de kasstroomgenere-

rende capaciteit (KGC) op lange termijn in relatie tot het

vreemd vermogen. De KGC wordt berekend op basis van

bedrijfswaarde. Het vreemd vermogen mag maximaal 75%

van de KGC zijn;

• het dekkingsratio geeft de WSW geborgde leningenporte-

feuille aan tegen opzichte van het onderpand (uitgedrukt in

marktwaarde). De bovengrens bedraagt 70%.

De kasstroomratio’s en vermogensratio voldoen aan de

normen.

Verhuurdersheffing

2018 2019 2020 2021 2022

Bedrag € 2.604.000 € 2.564.000 € 2.627.000 € 2.681.000 € 2.755.000

% van WOZ 0,591 0,591 0,592 0,592 0,593

Saneringssteun

2018 2019 2020 2021 2022

Bedrag € 233.000 € 241.000 € 250.000 € 259.000 € 266.000

62

De cijfers zijn ontleend aan de bijgestelde begroting die de

basis is geweest voor het goedgekeurde plan van aanpak verbe-

tering LTV.

Borgingsplafond WSW

Het WSW blijft sturen op kasstromen, waarbij ze nu tevens

sturen op de stand van de door het WSW geborgde leningen-

portefeuille ultimo jaar.

Op 21 juni 2017 heeft het WSW het borgingsplafond voor de

jaren 2017 - 2019 vastgesteld. De WSW geborgde leningenpor-

tefeuille per 31 december 2016 bedraagt € 144,7 miljoen.

Ultimo 2017 is de leningenportefeuille nagenoeg geheel

geborgd door het WSW. Er is ultimo 2017 nog sprake van een

zeer gering bedrag (€ 60.000) aan geborgde leningen door de

gemeente Tiel.

Het vastgestelde borgingsplafond ultimo 2017 bedraagt € 148

miljoen. De stand van de door het WSW geborgde leningen

bedraagt ultimo 2017 € 148 miljoen. Dit betekent dat SCW

voldoet aan deze WSW-toets.

In 2017 is meerdere malen afstemming geweest met WSW en

de Autoriteit Woningcorporaties.

Op 15 december 2017 is de prognose 2018-2022 ingediend bij

CorpoData als onderlegger voor de beoordeling door het ILT-Aw

en WSW.

Beoordeling vermogenspositie

De Autoriteit Woningcorporaties brengt elk jaar rapport uit

over de (financiële) continuïteit van SCW op basis van de laatst

vastgestelde jaarrekening en de productievoornemens (meer-

jarenbegroting).

In 2017 is er een Governance Inspectie uitgevoerd door ILT-Aw.

Hierbij is aandacht gevraagd voor verslaglegging RVC vergade-

ringen en aanpassing van procuratie en mandatingsregeling.

Beide punten zijn opgepakt door de organisatie.

Daarnaast is gevraagd om een verbeterplan tijdige aanlevering

informatie op te stellen. Deze is opgesteld en goedgekeurd

door ILT-Aw.

Administratieve scheiding

Vanuit de woningwet is het verplicht om vanaf 2017 een admi-

nistratieve scheiding aan te brengen tussen DAEB en niet-DAEB

bezit.

Er is gekozen om de niet-DAEB tak een solvabiliteit “mee te

geven” van 40%, waardoor de scheidingslening zo hoog

mogelijk is. Er is sprake van een scheidingslening van

€ 10.325.000 die in 15 jaar zal worden afgelost. Hiervoor is

gekozen om de Loan To Value voor DAEB-vastgoed, op basis van

bedrijfswaarde, zo laag mogelijk te houden.

De cijfers van de balans en winst- en verliesrekening zijn geba-

seerd op de enkelvoudige cijfers.

Kengetallen op basis van de meerjarenbegroting 2018-2027

2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 Norm Resultaat

ICR 2,00 2,08 2,20 2,26 2,16 2,12 2,27 2,32 2,34 2,28 1,40 Voldoet

DSCR 1,14 1,21 1,27 1,24 1,17 1,24 1,27 1,29 1,36 1,41 1,40 Voldoet

Solvabiliteit 59,60 60,90 59,90 61,80 62,60 64,10 65,20 66,40 67,50 68,70 20,00 Voldoet

LTV bedrijfswaarde 73,10 71,40 71,10 69,40 67,20 64,10 62,30 60,70 59,70 58,70 75,00 Voldoet

Dekkingsratio 37,10 36,40 37,00 36,30 35,60 33,90 33,00 32,10 31,50 30,90 29,90 Voldoet

SCW Jaarverslag 2017 63

Vergelijking vermogenspositie ultimo 2016 x � 1.000,- (enkelvoudig)

RealisatieJaarrekening

31-12-2017

Realisatie Jaarrekening

31-12-2016

DAEB vastgoed in exploitatie 360.139 335.119

niet DAEB vastgoed in exploitatie 21.330 21.637

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 6.793 8.696

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie 1.317 210

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 5.493 5.767

Financiële vaste activa 1.015 995

Latente belastingvordering 3.701 4.078

Voorraden 2.558 2.908

Vorderingen 1.524 793

Liquide middelen 1.109 69

Balans debet 404.979 380.271 Eigen vermogen 238.830 209.836

Voorziening onrendabele investeringen/deelnemingen 169 2.061

Langlopende schulden 153.577 150.466

Kortlopende schulden 12.403 17.908 Balans credit 404.979 380.271

Solvabiliteit 58,97% 55,16%

Loan to value op basis van marktwaarde in verhuurde staat 40,3% 42,2%

Toelichting op belangrijkste mutaties:

De marktwaarde van het vastgoed is m.n. gestegen door:

• Rekenmethodiek bij wederverhuur bij

uitponden en indexatie -/- € 5,3 miljoen

• Wijziging exploitatieverplichting voor

gereguleerde woningen -/- € 5,2 miljoen

• Contracthuur en leegstand € 4,3 miljoen

• Macro-economische parameters € 4,6 miljoen

• Disconteringsvoet € 14,5 miljoen

• Leegwaardestijging € 4,6 miljoen

• Boveninflatoire huur- en markthuurstijging € 4,2 miljoen

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden is gedaald door

afkoop van koopgarant voor 8 woningen.

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie wordt

veroorzaakt door 15 flexwoningen in ontwikkeling v.w.b.

project Molukse wijk.

Eind 2017 bestaat de voorziening uit de onrendabele investe-

ring 15 flexwoningen Molukse wijk.

De stijging van de langlopende schulden is als volgt te

verklaren:

• Reguliere aflossing 2018 -/- € 6,3 miljoen

• Nieuwe lening € 12,3 miljoen

• Daling VOV verplichting -/- € 1,9 miljoen

• Daling waarde embedded derivaat -/- € 1,1 miljoen

De daling van de kortlopende schulden is als volgt te verklaren:

• Geen negatieve stand liquide middelen -/- € 1,5 miljoen

• Daling mutatie aflossing -/- € 2,7 miljoen

• Afname schuld aan leveranciers -/- € 0,8 miljoen

• Afname belasting en premies -/- € 0,2 miljoen

• Doorbelaste onderhoudsfacturen -/- € 0,3 miljoen

• Diversen -/- € 0,1 miljoen

64

Vergelijking enkelvoudig resultaat 2017 ten opzichte van 2016 x € 1.000

  2017 2016

Huuropbrengsten 23.448 22.744

Opbrengsten servicecontracten 1.344 1.102

Lasten servicecontracten –1.162 –1.059

Lasten verhuur en beheeractiviteiten –4.062 –4.196

Lasten onderhoudsactiviteiten –5.288 –5.157

Overige directe operationele lasten exploitatie bezit –4.038 –3.064

Nettoresultaat exploitatie vastgoedportefeuille 10.242 10.370

Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille 3.093 2.836

Toegerekende organisatiekosten –100 –106

Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille –2.207 –2.010

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille 786 720

Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille –2.864 –1.361

Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille 25.039 8.715

Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille VOV 501 –43

Waardeveranderingen vastgoedportefeuille 22.676 7.311

Opbrengst overige activiteiten 171 179

Doorberekende organisatiekosten overige activiteiten –556 –510

Netto resultaat overige activiteiten –385 –331

Leefbaarheid –72 –29

Bedrijfsresultaat 33.247 18.041

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 531 202

Rentelasten en soortgelijke kosten –4.435 –6.950

Financiële baten en lasten –3.904 –6.748

Resultaat voor belasting 29.343 11.293

Belastingen –369 476

Resultaat deelnemingen 20 –692

Netto resultaat 28.994 11.077

SCW Jaarverslag 2017 65

Toelichting op belangrijkste mutaties:

De huren zijn gestegen door overheveling Batouwe vanuit

Stichting Flatgebouwen de Batouwe naar SCW. Daarnaast

huurverhoging, huurharmonisatie en oplevering van

Vinkenhof.

Overige directe operationele lasten is circa € 1 miljoen hoger

door m.n.:

• Belastingen en verzekeringen € 120.000

• Verhuurdersheffing € 215.000

• Afkoop erfpacht en correctie huurderving

projecten € 430.000

• Verschuiving van verhuur en beheeractiviteiten € 110.000

De post waardeveranderingen wordt veroorzaakt door de

stijging van de marktwaarde van de materiële vaste activa.

De rentelasten zijn afgenomen door toerekening embedded

derivaat met € 1,6 miljoen in 2016 en € 0,9 miljoen afname in

2017.

Resultaat deelnemingen is gedaald aangezien in 2016 afwaar-

dering van de waarde van de KWO’s heeft plaatsgevonden.

66

10 Verbindingen

10.1 SCW Energie BV

Deze BV heeft als doel het exploiteren van duurzame energie-

systemen (KWO-installaties). In maart 2012 is de oprichtings-

akte gepasseerd en krijgt deze BV een definitieve status. SCW

heeft een belang van 100% in deze BV.

Het bestuur van SCW vormt tevens het bestuur van SCW

Energie BV.

Per 1 januari 2011 is de KWO-installatie in het nieuwbouwpro-

ject De Vier Gravinnen in exploitatie genomen. De installaties

in dit complex, met een waarde van € 1.197.929 (exclusief

BTW), zijn overgedragen. Voor de financiering van deze instal-

latie is door SCW een lening verstrekt voor hetzelfde bedrag.

Deze lening heeft een rentepercentage van 4,5. Een tweede

exploitatie is gestart in maart 2012. Dit betreft de KWO-instal-

latie in het kantoorpand met een waarde van € 488.029 (exclu-

sief BTW). Deze installatie is overgedragen onder gelijktijdige

verstrekking van een lening voor hetzelfde bedrag tegen een

rente van 4,5%.

In 2016 heeft een afwaardering plaatgevonden van € 554.040

op basis van de marktwaarde van de KWO-installaties.

Per 31 december 2017 bedraagt het eigen vermogen van deze

BV -/- € 708.989. De activa en passiva van deze BV zijn gewaar-

deerd tegen nominale waarde. De jaarrekening van deze BV is

volledig in de jaarrekening van SCW geconsolideerd.

10.2 Woningnet NV

SCW heeft een belang in deze NV van 1%. Het belang in deze NV

wordt gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Gezien het geringe

belang in deze NV van € 1.000 wordt deze niet verder toege-

licht.

SCW Jaarverslag 2017 67

68

11 Kengetallen

Woningbezit 2017 2016 2015 2014 2013

Woningen 3.440 3.450 3.445 3.504 3.533

Eenheden in verzorgingshuizen 56 56 56 56 56

Thomas huis 1 1 1 1 1

Kantoorgebouw / werkplaats (losse verhuur) 1 1 1 1 1

Kantoor huurdersplatform en adl-unit 4 4 4 4 4

Garages / Parkeerplaatsen 490 486 491 491 483

Winkels / Souterrain 2 2 2 2 2

Multifunctioneel centra / bedrijfsruimten 17 17 17 17 16

Herbergier en Bikkelkamp 2 2 2 2 2

Catharinaschool 1 1 1 1 1

Bergingen en verhuurbare ruimte 48 48 34 34 34

  4.062 4.068 4.054 4.113 4.133

Kwaliteit 2017 2016 2015 2014 2013

Aantal reparatieverzoeken per woning (klachten en mutatie) 1,10 1,11 1,54 0,99 1,22

Kosten planmatig onderhoud per woning 1.004 1.095 1.097 809 1.214

Kosten dagelijks onderhoud per woning (klachten en mutatie) 539 416 437 525 684

Totaal planmatig- en dagelijksonderhoud 1.543 1.511 1.534 1.334 1.898

Financiële continuïteit 2017 2016 2015 2014 2013

Solvabiliteit 58,97 55,16 53,60 28,78 38,03

Liquiditeit 0,44 0,22 0,58 0,89 0,95

Rentabiliteit eigen vermogen 12,14 5,28 –0,37 –29,01 –6,99

Rentabiliteit vreemd vermogen 2,68 4,13 3,24 3,37 3,36

ICR 1,7 1,7

DSCR 1,3 1,3

LTV 77,75 79,72

Dekkingsratio 29,71 29,30

SCW Jaarverslag 2017 69

Balans en winst-en-verliesrekening 2017 2016 2015 2014 2013

Eigen vermogen per woning 69.206 60.805 58.047 20.031 27.988

Overige waardeveranderingen per woning –830 –555 –2.799 –4.481 1.032

Jaarresultaat per woning 8.402 3.210 –217 –5.812 –1.957

Verkoopopbrengsten per woning 228 209 602 567 326

Huuropbrengsten en vergoedingen per woning 7.370 7.148 7.130 6.518 6.477

Personele bezetting 2017 2016 2015 2014 2013

Directie/secretariaat/beleid 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00

Wonen 19,00 20,00 18,00 20,00 20,00

Financiën 8,00 8,00 9,00 8,00 8,00

Vastgoed 6,00 6,00 7,00 7,00 7,00

Het totaal aantal formatieplaatsen 2017 bedraagt 32,0 (2016: 33,0).

70

12 Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming)

Activa 31 december 2017 31 december 2016

1 Vastgoedbeleggingen

DAEB vastgoed in exploitatie 360.138.956 335.118.654

Niet-DAEB vastgoed in exploitatie 21.329.976 21.637.237

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 6.793.224 8.695.818

Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie 1.316.915 210.000

  389.579.071 365.661.709

2 Materiële vaste activa

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 6.301.346 6.632.374

     

3 Financiële vaste activa

Deelnemingen 1.032 1.032

Latente belastingvordering(en) 3.701.000 4.077.000

  3.702.032 4.078.032

Vlottende activa   

4 Voorraden

Vastgoed bestemd voor de verkoop 2.558.333 2.908.467

     

5 Vorderingen

Huurdebiteuren 208.389 215.939

Vorderingen - 50.790

Overige vorderingen 148.483 258.019

Overlopende activa 1.230.050 468.295

  1.586.922 993.043

6 Liquide middelen 1.251.473 125.931

     

Totaal activa 404.979.177 380.399.556

SCW Jaarverslag 2017 71

Passiva 31 december 2017 31 december 2016

7 Groepsvermogen 238.830.367 209.836.373     

8 Voorzieningen

Onrendabele investeringen en herstructureringen 168.762 2.061.171     

9 Langlopende schulden

Schulden aan kredietinstellingen 141.349.409 135.290.436

Verplichtingen uit hoofde van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 6.903.339 8.786.164

Overige schulden 5.323.980 6.389.259

  153.576.728 150.465.859

10 Kortlopende schulden

Schulden aan kredietinstellingen 6.286.435 10.436.120

Schulden aan leveranciers 1.307.295 2.051.679

Omzetbelasting 873.932 1.036.512

Loonheffing 126.814 130.515

Pensioenen 8.411 9.266

Overlopende passiva 3.800.433 4.372.061

  12.403.320 18.036.153

Totaal passiva 404.979.177 380.399.556

72

  2017 2016

11 Huuropbrengsten 23.447.794 22.744.485

12 Opbrengsten servicecontracten 1.652.615 1.364.343

13 Lasten servicecontracten –1.259.883 –1.302.519

14 Lasten verhuur en beheeractiviteiten –4.118.274 –4.252.493

15 Lasten onderhoudsactiviteiten –5.325.130 –5.213.113

16 Overige directe operationele lasten exploitatie bezit –4.038.276 –3.064.456

Nettoresultaat exploitatie vastgoedportefeuille 10.358.846 10.276.247

20 Verkoopopbrengst vastgoedportefeuille 3.092.634 2.836.323

18 Toegerekende organisatiekosten –100.098 –106.188

19 Boekwaarde verkochte vastgoedportefeuille –2.206.527 –2.009.654

Netto gerealiseerd resultaat verkoop vastgoedportefeuille 786.009 720.481

21 Overige waardeveranderingen vastgoedportefeuille –2.864.045 –1.915.478

22 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille 25.038.942 8.715.496

23 Niet-gerealiseerde waardeveranderingen vastgoedportefeuille VOV 501.356 –42.693

Waardeveranderingen vastgoedportefeuille 22.676.253 6.757.325

24 Opbrengst overige activiteiten 170.793 179.268

25 Overige bedrijfskosten –555.940 –510.784

Nettoresultaat overige activiteiten –385.147 –331.516

26 Leefbaarheid –72.243 –29.210

Bedrijfsresultaat 33.363.718 17.393.327

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 455.611 125.918

Rentelasten en soortgelijke kosten –4.449.335 –6.963.773

Financiële baten en lasten –3.993.724 –6.837.855

Resultaat voor belasting 29.369.994 10.555.472

28 Belastingen –376.000 521.614

Resultaat 28.993.994 11.077.086

Netto resultaat 28.993.994 11.077.086

13 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening

SCW Jaarverslag 2017 73

14 Kasstroomoverzicht (directe methode)

Kasstroom uit operationele activiteiten (x € 1.000) 2017 2016

1 Operationele Ontvangsten

1.1 Huren 23.598 23.060

1.1.1 Zelfstandige huurwoningen Daeb 22.321 21.189

1.1.2 Zelfstandige huurwoningen Niet-Daeb 1.277 0

1.1.3 Onzelfstandige wooneenheden Niet-Daeb 48

Niet-Daeb

1.1.5 Intramuraal Daeb 944

1.1.6 Intramuraal Niet-Daeb 0

1.1.7 Maatschappelijk Onroerend goed 348

1.1.8 Bedrijfsmatig Onroerend goed 309

1.1.9 Parkeervoorzieningen Daeb 0

1.1.10 Parkeervoorzieningen Niet-Daeb 222

1.2 Vergoedingen 1.504 1.405

1.3 Overheidsontvangsten 0 4

1.4 Overige Bedrijfsontvangsten 702 405

1.5 Renteontvangsten 0 1

25.804 24.875

1 Operationele Uitgaven

1.7 Personeelsuitgaven –2.787 –2.370

1.7.1 Lonen en Salarissen –1.735 –1.823

1.7.2 Sociale Lasten –288 –194

1.7.3 Pensioenlasten –334 –353

1.7.4 Kosten externe inh –429 0

1.8 Onderhoudsuitgaven –6.282 –6.425

1.8.1 Niet Planmatig Onderhoud –2.225 –1.593

1.8.2 Planmatig Onderhoud –4.056 –4.832

1.9 Overige Bedrijfsuitgaven –5.094 –5.094

1.10 Renteuitgaven –5.359 –5.198

1.11 Sectorspecifieke Heffing

1.11a Sectorspecifieke Heffing onafhankelijk –19 0

1.11b Verhuurdersheffing –2.343 –2.146

1.12 Leefbaarheid –72 –29

1.13 Vpb

–21.955 –21.262

Kasstroom uit operationele activiteiten 3.849 3.613

74

Kasstroom uit investeringsactiviteiten (x € 1.000) 2017 2016

2 (Des)Investeringsactiviteiten

2 MVA Ingaande Kasstroom

2.1A Verkoopontvangsten Bestaand 2.210 1.320

2.1B Verkoopontvangsten (VOV) 1.683 1.444

Tussentelling MVA ingaande kasstroom 3.893 2.764

2 MVA Uitgaande Kasstroom

2.6A Nieuwbouw huur Woon- en niet Woongelegenheden

0 –37

2.7A Woningverbetering Woon- en niet woongelegenheden

–7.038 –8.905

2.11B Aankoop Woongelegenheden (VOV) voor doorverkoop

–912 –1.466

2.15A Externe kosten bij verkoop –95 –0

2.15B Externe kosten bij verkoop –2 –1

Tussentelling MVA uitgaande kasstroom –8.047 –10.409

2.16 Saldo in- en uitgaande kasstroom MVA –4.154 –7.645

2 Financiele Vaste Activa

2.18.2 FVA Uitgaven overig –334

2.19 Saldo in- en uitgaande kasstroom FVA –334

Kasstroom uit (des)investeringsuitgaven –4.488 –7.645

3 Financieringsactiviteiten

3 Financiering Ingaande Kasstromen

3.1.1 Nieuwe Leningen te borgen 12.200 3.000

3 Financiering Uitgaande Kasstromen

3.2.1 Aflossing Leningen te borgen –8.920 –819

3.2.2 Aflossing Leningen te borgen –55 –4

Kasstroom uit financieringsactiviteiten 3.225 2.177

Mutatie middelen in het boekjaar 2.586 –1.855

De toename (afname) van geldmiddelen in het boekjaar sluit als volgt aan op de mutatie in de balanspost liquide middelen:

Stand per 1 januari

Liquide middelen –1.335 520

Stand per 31 december

Liquide middelen 1.251 –1.335

Mutatie middelen in het boekjaar 2.586 –1.855

152

SCW

J.S. de Jongplein 1

Postbus 61 - 4000 AB Tiel

Tel: (0344) 61 41 06

E-mail: [email protected]

www.scw.nl

SC

W JA

AR

VE

RS

LAG

20

17

- DR

OM

EN

RE

ALIS

ER

EN