Jaarverslag 2010 - FrieslandCampina...In dit jaarverslag worden de financiële resultaten en de...

Jaarverslag

2010Koninklijke FrieslandCampina N.V.

FrieslandCampina speelt een belangrijke

rol in de dagelijkse voorziening van

voeding aan honderden miljoenen mensen

verspreid over de wereld. Het gaat hierbij

om producten als zuiveldranken, baby- en

kindervoeding, kaas, boter, room, desserts

en functionele ingrediënten op basis van

zuivel. Naast consumentenproducten

worden ook producten geleverd aan

professionele afnemers, aan de

voedingsmiddelen industrie en aan

de farmaceutische sector.

FrieslandCampina kan bogen op meer dan

130 jaar ervaring in zuivel. Met een jaar-

omzet van bijna 9 miljard euro behoort

FrieslandCampina tot een van de grootste

zuivelondernemingen in de wereld.

De onderneming is op het gebied van

consumentenproducten actief in een

groot aantal Europese landen, in Azië

en in Afrika. De verkoop aan industriële

afnemers vindt wereldwijd plaats.

FrieslandCampina heeft eigen vestigingen

in 25 landen met in totaal ruim

19.000 medewerkers. De producten van

FrieslandCampina vinden hun weg

naar meer dan 100 landen.

Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.,

met 14.800 leden-melkvee bedrijven

in Nederland, Duitsland en België,

is de eigenaar van Koninklijke

FrieslandCampina N.V.

Koninklijke FrieslandCampina N.V.Stationsplein 43818 LE AmersfoortT +31 (0)33 713 3333

www.frieslandcampina.com

Jaarv

ersla

g 2

010 | K

onin

klijke Frie

slandCam

pin

a N

.V.

955450 FRC JV2010 NL Omslag.indd I 03-03-2011 14:23:17

Jaarverslag2010Koninklijke FrieslandCampina N.V.

Toelichting

In dit jaarverslag worden de financiële resultaten en de belangrijkste ontwikkelingen van Koninklijke Friesland-Campina N.V. (hierna FrieslandCampina) over het jaar 2010

gepresenteerd.

De jaarrekening is opgemaakt per 31 december 2010. De cijfers 2010 en de vergelijkende cijfers 2009 zijn opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards, voor zover aanvaard door de Europese Unie (EU-IFRS). De melkprijs 2010, die de leden van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. ontvangen voor de door hen geleverde melk, is vast-gesteld op basis van de FrieslandCampina melkprijs-systematiek 2008 – 2010.

In 2010 heeft FrieslandCampina de ontwikkeling van de strategie route2020 afgerond en is een begin gemaakt met de uitvoering. Aan dit onderwerp wordt in dit jaar-verslag uitvoerig aandacht besteed.

Het jaarverslag van Koninklijke FrieslandCampina N.V. is tevens te vinden op de website www.frieslandcampina.com en kan worden aangevraagd bij de afdeling corporate communication van FrieslandCampina (email: [email protected]).

Inhoud

AlgemeenWoord vooraf 5FrieslandCampina in een oogopslag 6

Belangrijkste ontwikkelingen 2010 6Kerncijfers 7

Ambitie en strategie route2020 10 Profiel en organisatie 12 Onze merkenwereld 14

Raad van commissarissenSamenstelling raad van

commissarissen 18Verslag raad van commissarissen 20

Executive boardSamenstelling executive board 26Verslag executive board 30

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 60

Corporate governance 64

Risicobeheersing 67

JaarrekeningGeconsolideerde jaarrekening 76Geconsolideerde winst-en-verlies-

rekening 76Geconsolideerd overzicht van het

totaalresultaat 77Geconsolideerde balans 78Geconsolideerd kasstroomoverzicht 79Geconsolideerd overzicht

vermogens mutaties 80Toelichting op de geconsolideerde

jaarrekening 82Belangrijkste dochterondernemingen

en geassocieerde deelnemingen 117

Enkelvoudige jaarrekening 119Enkelvoudige balans 119Enkelvoudige winst-en-verliesrekening 119Toelichting op de enkelvoudige

jaar rekening 120

Overige gegevensControleverklaring van de

onafhankelijke accountant 125Statutaire winstbestemmingsregeling 126Meerjarenoverzicht 127Melkprijs 128Managementoverzicht en adressen 129

5

Woord vooraf

FrieslandCampina heeft een dynamisch jaar achter zich. De fusie is afgerond, het jaar 2010 is met een goed resultaat afgesloten en de richting voor de toekomst is bepaald.

Fusie afgerondDe fusie tussen Friesland Foods en Campina is afgerond. Activiteiten en processen zijn geïntegreerd, het nieuwe centrale kantoor in Amersfoort is in gebruik genomen en er is sprake van een nieuw elan binnen de organi-satie. Als fusie bedrijf is er een duidelijke focus op groei, verdere professionalisering van de organisatie en op samenwerking. De marktoriëntatie en de efficiency zijn toe-genomen met als resultaat dat Friesland-Campina voorloopt op het realiseren van de synergiedoelstellingen.

Goed resultaatHet jaar 2010 is met een goed resultaat afgesloten. De marktaandelen van de meeste merken zijn verbeterd. Het volume is toe-genomen. Zowel omzet als resultaat zijn gegroeid in lijn met de doelstellingen voor groei en waardecreatie. Gunstige ontwikke-lingen op de wereldmarkt voor zuivel hebben daarbij geholpen. Het economisch klimaat is in 2010 enigszins verbeterd. In de belangrijke afzetmarkten in Azië en Afrika is er sprake van dubbelcijferige groei, echter de ontwik-kelingen in Europa blijven daarbij achter en met name in Zuidoost-Europa gelden uit-dagende markomstandigheden. De zuivelmarkt heeft zich ten opzichte van het moeilijke jaar 2009 goed hersteld. De prijzen voor zuivelproducten op de wereldmarkt lagen in 2010 op een hoger niveau. Dat reflecteert zich ook in de garan-tieprijs die het afgelopen jaar voor de melk van de leden van Zuivelcoöperatie Friesland-Campina is betaald. FrieslandCampina heeft overigens geen invloed op de garantieprijs. Dat geldt wel voor de prestatietoeslag voor de melkveehouders, die gebaseerd is op het financiële resultaat van de onderneming.

Het resultaat is fors verbeterd door de groei van de afzet van met name onze merkartike-len en de verbeterde resultaten van commo-dities door stijging van de verkoopprijzen en verbeterde efficiency. Op basis van het verbeterde resultaat ont-vangen de leden-melkveehouders van de coöperatie, in een jaar dat de garantieprijs ook fors is toegenomen, een prestatietoeslag die meer dan verdubbeld is ten opzichte van het vorige boekjaar. Ook de reservering op naam van de leden ligt op een hoger niveau. Al met al heeft dit, vergeleken met het voor-gaande jaar, geleid tot een ruim 25 procent hogere totale vergoeding voor de melk van de leden-melkveehouders.

Richting bepaaldMet de formulering van route2020 is de stra-tegische koers van de onderneming voor de komende jaren bepaald. Er zijn duidelijke keuzes gemaakt in de productgroepen en markten met groeipotentie, maar ook ten aanzien van de inrichting van een doelma-tige en doeltreffende organisatie die in staat is marktkansen op wereldschaal te benutten. De kerncompetenties die nodig zijn om de strategie succesvol te kunnen uitvoeren, zijn gedefinieerd. Innovatie, talent management en een optimale verwaarding van de ledenmelk (melkvalorisatie) in inno vatieve zuivelproducten zijn belangrijke voorwaar-den voor succes. Daarnaast zijn strikte rendements criteria opgesteld waaraan de bedrijfsonderdelen moeten gaan voldoen.

DuurzaamheidDuurzaam ondernemen speelt in de strategie een grote rol. De groeiende vraag op de wereldmarkt naar gezonde voeding die op een duurzame wijze is geproduceerd, biedt grote kansen. FrieslandCampina is ervan overtuigd dat het consequent hanteren van de uitgangspunten van maatschappelijk verantwoord ondernemen uiteindelijk een belangrijke en materiële bijdrage zal leveren aan de duurzame waardecreatie voor alle belanghebbenden. In de samenlevingen waarbinnen de onderneming actief is, kan een bijdrage geleverd worden aan de verdere

verduurzaming. Het gaat daarbij om de waarde ketens voor melk, het borgen van voedsel zekerheid en het versterken van de publieke gezondheid – niet alleen met nutri tionele zuivelproducten zelf maar ook met diverse initiatieven om met name jonge mensen bewust te maken van het belang van gezond leven, gezond eten en bewegen.

SamenwerkingGedurende het ontwikkelproces van route 2020 is een metafoor gebruikt. De top van een berg is alleen succesvol te bereiken als er een goed plan is, teamleden elkaar vertrouwen en vooral bereid zijn samen te werken. Management en medewerkers kennen de route die FrieslandCampina wil afleggen en welke uitdagingen daarvoor moeten worden aangegaan. In dit jaarverslag kunt u daar meer over lezen in aanvulling op de financiële prestaties en operationele ontwikkelingen van de onderneming in het afgelopen jaar.

De medewerkers van FrieslandCampina hebben in 2010 opnieuw een bijzondere prestatie geleverd. Naast de lopende werk-zaamheden is er veel extra werk verzet voor de uitrol van de nieuwe strategie. Er wordt met grote inzet gewerkt aan het doorvoeren van vernieuwingen, er zijn verbetertrajecten in gang gezet, activiteiten zijn samenge-voegd en de organisatie is deels aangepast. Veranderingen zijn niet voor iedereen even gemakkelijk en hebben ook vaak persoonlijke gevolgen, bijvoorbeeld door noodzakelijke verhuizingen. Daarom wil ik, namens mijn collega’s in de executive board, al onze medewerkers bedanken voor de goede samenwerking en enthousiaste inzet.

Cees ’t Hart CEOKoninklijke FrieslandCampina N.V.

Amersfoort4 maart 2011

Geachte lezer,

6.000

6.500

7.000

7.500

8.000

8.500

9.000

9.500

10.000

201020092008

8.160

8.972

9.454

00

00

00

00

00

00

00

00

00

201020092008

8.1608 160

8.972

9.454

0

50

100

150

200

250

300

350

400

201020092008

182

285

135

20102009

182

285

0

60

120

180

240

300

360

420

480

201020092008

258

434

248

0

60

120

180

240

300

360

420

480

201020092008

258258

434434

248248

0

100

200

300

400

500

600

700

800

201020092008

786

444

351

2010200908

786

444444

351

0

1

2

3

4

5

6

7

8

201020092008

3,2

4,8

2,6

2010009

3,23 2

4,8

20

25

30

35

40

201020092008

26,99

33,62

36,37

201020092008

26,99

33,6233,62

36,37,

6

FrieslandCampina in een oogopslag

Stijging netto-omzet en nettowinst• Netto-omzet stijgt met 10 procent naar 8.972 miljoen euro

(2009: 8.160 miljoen euro) door betere verkopen van consu-mentenproducten in Azië en Afrika en speciaalingrediënten en door prijsstijging van kaas, melkpoeder, caseïnaten (melkeiwitten), boter, melk en yoghurt

• Marktaandelen meeste merken zijn verbeterd of gelijk gebleven, ondersteund door reclame- en promotie-uitgaven

• Volume in Azië en Afrika neemt toe, in Europa zorgt dalende zuivelconsumptie voor druk op volume

• In de meeste markten zijn prijsstijgingen doorgevoerd als gevolg van stijgende kosten voor boerderijmelk en andere grondstoffen

• Valutaontwikkelingen hebben per saldo een positief effect van 173 miljoen euro op de omzet

• Bedrijfsresultaat verbetert met 68 procent naar 434 miljoen euro (2009: 258 miljoen euro)

• Solvabiliteit verbetert met 2,4 procentpunten naar 39,1 procent• Winst verbetert met 57 procent naar 285 miljoen euro

Melkprijs stijgt door hogere garantieprijs en hogere prestatie toeslag • Garantieprijs stijgt met 22,7 procent naar 32,39 euro per

100 kilogram melk (excl. btw, bij 4,41% vet en 3,47% eiwit)• Prestatietoeslag verdubbelt ruim naar 1,23 euro per 100 kilogram• Melkprijs voor leden coöperatie stijgt met 25 procent naar

33,62 euro per 100 kilogram (excl. btw, bij 4,41% vet en 3,47% eiwit)

Afname kasstroom • Kasstroom uit operationele activiteiten gedaald met 342 miljoen

euro tot 444 miljoen euro als gevolg van toename van het werk kapitaal door prijsstijgingen van grondstoffen en eind producten

Reservering• Toevoeging aan de algemene reserve van 192 miljoen euro• Toevoeging aan reservering op naam (in de vorm van leden-

obligaties) van leden-melkveehouders van 65 miljoen euro (0,73 euro per 100 kilogram melk)

Netto-omzetin milljoenen euro’s

Bedrijfsresultaatin milljoenen euro’s

Bedrijfsresultaat in % netto-omzetin procenten

Winstin milljoenen euro’s

Operationele kasstroomin milljoenen euro’s

Melkprijsin euro’s per 100 kilogram, excl. btw

Belangrijkste financiële ontwikkelingen 2010

7FrieslandCampina in een oogopslag

285Winst stijgt met 57%

39,1Solvabiliteit versterkt

444Kasstroom afgenomen door stijging prijzen

Resultaten in miljoenen euro’s

2010 2009

Netto-omzet 8.972 8.160

Bedrijfsresultaat voor incidentele baten en lasten 428 347

Bedrijfsresultaat 434 258

Winst 285 182

Balans in miljoenen euro’s

2010 2009

Balanstotaal 5.299 4.770

Groepsvermogen 2.071 1.749

Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers 1.961 1.652

Nettoschuld 776 842

Groepsvermogen als percentage van balanstotaal 39,1% 36,7%

Kasstroom in miljoenen euro’s

2010 2009

Netto kasstroom uit operationele activiteiten 444 786

Investeringen in grond, gebouwen, installaties en immateriële activa 261 231

Afschrijvingen op gebouwen, installaties en immateriële activa 210 206

10,3Miljard kilo melk verwerkt

Overige gegevens

2010 2009

Werknemers (gemiddeld aantal fte’s) 19.484 20.034

Aantal leden-melkveebedrijven einde jaar 14.829 15.326

Aantal leden einde jaar 20.375 21.062

Totaal verwerkte melk (in miljoenen kg) 10.266 10.755

Melkaanvoer van leden (in miljoenen kg) 8.821 8.685

33,62Melkprijs stijgt met 25%

Waardecreatie voor leden in euro’s per 100 kilogram

(excl. btw, bij 4,41% vet en 3,47% eiwit)

2010 2009

Garantieprijs 32,39 26,40

Prestatietoeslag 1,23 0,59

Melkprijs 33,62 26,99

Reservering op naam 0,73 0,35

Totale vergoeding melk leden-melkveehouders 34,35 27,34

Kerncijfers

Onze strategie

Groei en waardecreatieIn 2010 is de formulering van FrieslandCampina’s strategie route2020 afgerond. De groeiende vraag op de wereldmarkt naar gezonde voeding die op een duurzame wijze is geproduceerd, biedt grote kansen. Zes speerpunten voor waardegroei zijn vastgesteld. De uitvoering van de strategie bouwt voort op het bestaande hechte fundament die de basiskenmerken van FrieslandCampina weergeeft. De inspanningen op het gebied van marketing en innovatie concentreren zich op de gekozen behoeftenplatforms.

Speerpunten voor waardegroei

Talent-management Melkvalorisatie

Juiste vaardigheden

Al 't goede van zuivel Ketenvoordelen

Het fundament

Groei & ontwikkeling Dagelijkse voeding

Inspelen op behoeften

Mensen vooruit helpen in het leven met natuurlijke zuivelproducten

Zuiveldranken

Aspiratie

Kindervoeding (B2B, B2C)


Juiste vaardigheden

Het fundament


Aspiratie

Sterke posities & geografische groei

Foodservice in Europa Basisproducten

Gezondheid & welzijn

InnovatieBusinessmodel- & kostenfocus

Duurzame melkvee -houderij & onderneming

Onze gedeelde manier van werken

Functionaliteit

De meest anntrekkelijke zuivelonderneming voor leden- melkveehouders

Merkkaas

10 FrieslandCampina in een oogopslag

Ambitie en strategie route2020

Het is de strategie van FrieslandCampina om haar toegevoegde waarde te verhogen, en tegelijkertijd alle door de leden-melkvee-houders van de coöperatie geproduceerde melk tot waarde te brengen. Om dit te realiseren wil FrieslandCampina versneld groeien in geselecteerde markten en productcate gorieën.

Ambitie en doelstelling FrieslandCampina heeft twee belangrijke ambities die de onderneming richting consu-menten en de leden van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina wil vervullen. Friesland-Campina heeft de ambitie mensen vooruit te helpen in het leven met natuurlijke zuivel-producten. Met melk kan FrieslandCampina inspelen op de groeiende vraag op de wereldmarkt naar gezonde voeding die op duurzame wijze is geproduceerd. Melk bevat immers essentiële voedings stoffen als eiwitten, vetten, melk suikers, vitaminen en mineralen.Daarnaast wil FrieslandCampina de meest aantrekkelijke zuivelonderneming zijn voor de leden-melkveehouders van de coöperatie. De onderneming streeft er naar om in 2020 ten opzichte van 2009 een substantieel hogere prestatietoeslag voor de melk uit te keren en een hogere uitkering te verstrekken in de vorm van vermogen op naam via ledenobligaties.

Wereldwijde trendsBij de ontwikkeling van de strategie is rekening gehouden met een aantal wereld-wijde trends.• De globalisering van markten en bedrijven

biedt kansen om op wereldwijde schaal activiteiten te ondernemen, met zowel consumentenproducten als ingrediënten.

• De consolidatie in de voedingsmiddelen-industrie biedt mogelijkheden in die landen en segmenten, waarin Friesland-Campina een sterke marktpositie heeft of kan hebben.

• De onzekerheid en beweeglijkheid (volati-liteit) van prijzen op markten noodzaken de onderneming en leden-melkveehouders van de coöperatie om hierop voorbereid te zijn zodat ook bij ongunstige ontwikke-lingen toch de hoogst mogelijke toege-voegde waarde kan worden gerealiseerd.

• De economische macht verschuift naar Azië, terwijl de afzetmarkten in Europa relatief verzadigd zijn.

• Er is een toenemende vraag naar voedingskundige voordelen van producten. Dit biedt kansen voor FrieslandCampina omdat melk en melk producten bij uitstek geschikt zijn om hier op in te spelen.

• De maatschappelijke zorg over duurzaamheid stelt steeds hogere eisen waaraan de onderneming en de leden-melkveehouders van de coöperatie moeten kunnen voldoen.

Gedurende 2010 is de ontwikke-ling van de strategie route2020 afgerond en is begonnen met de realisatie van de plannen. Groei en waardecreatie zijn de sleutelwoorden van route2020.


Sterke uitgangspositieIn deze veranderende wereld heeft Friesland-Campina een aantal sterke uitgangspunten waarop de onderneming verder kan bouwen. De onderneming beschikt over sterke merken en goede marktposities in diverse geografische regio’s en in verschillende productgroepen. Dit geldt onder meer voor zuiveldranken, ingrediënten voor baby- en kindervoedingsproducten en voor de farmaceutische industrie, en op het gebied van kaas. Daarnaast heeft FrieslandCampina in specifieke landen en productgroepen sterke marktposities met onder meer desserts, koffieverrijkers, vruchtendranken en diverse ingrediënten voor de voedings-middelenindustrie.

FrieslandCampina houdt rekening met een grotere aanvoer van melk vanaf 2015, wanneer het binnen de Europese Unie van kracht zijnde quotastelsel zal zijn opgeheven en melkveehouders naar verwachting hun productie zullen gaan vergroten. Friesland-Campina heeft de plicht alle door de leden-melkveehouders van de coöperatie geprodu-ceerde melk af te nemen.

Speerpunten van waardegroeiFrieslandCampina heeft zes speerpunten vastgesteld om de waardegroei te realiseren. • Groei in zuiveldranken wereldwijd door

vergroting aandeel in totale consumptie. • Versterking van marktposities in kinder-

voeding wereldwijd, zowel in ingrediënten als eindproducten.

• Toename van het marktaandeel in merkkaas, onder andere door uitbreiding van het merkenportfolio.

• Geografische groei in de hiervoor genoemde categorieën en verbetering van de sterke posities buiten deze categorieën.

• Foodservice in Europa: versterking en verbreding van bestaande sterke posities in het buitenhuiskanaal, mede door geografische expansie.

• Versterking van basisproducten, zoals standaardingrediënten, industriële kaas en huismerken (private labels), om het aandeel ledenmelk dat wordt verwerkt tot commodities te verkleinen.

In deze speerpunten wordt meer dan evenredig geïnvesteerd in onder meer pro-ductiefaciliteiten, innovatie en marketing, opleiding & training van medewerkers en door middel van acquisities. De inspanningen op het gebied van marke-ting en innovatie concentreren zich op de behoeftenplatforms groei & ontwikkeling (van kinderen), dagelijkse voeding, gezond-heid & welzijn en functionaliteit.

Bouwen op hecht fundamentDe uitvoering van de strategie bouwt voort op het bestaande hechte fundament dat de basiskenmerken van FrieslandCampina weergeeft. Doordat FrieslandCampina direct verbonden is met de zuivelcoöperatie, wordt de gehele productieketen van boerderijmelk tot distributie beheerst. Hierdoor kan FrieslandCampina instaan voor de kwaliteit van haar producten. In de samenwerking met melkveehouders wordt nog meer dan voorheen het accent gelegd op veilige voeding en een duurzame bedrijfsvoering. Een goede samenwerking tussen alle gele-dingen in de organisatie is daarbij van groot

belang.

FrieslandCampina streeft ernaar de voorziene groei van haar activiteiten klimaat neutraal te realiseren, in de gehele keten van koe tot consument. De onderne-ming wil dit bereiken door samen met de leden-melkveehouders en ketenpartners te werken aan het verbeteren van de energie-efficiency, het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en het stimuleren van de productie van duurzame energie op melkvee-bedrijven.

Verwachte resultaten van route2020 FrieslandCampina verwacht dat met de uitvoering van route2020 de volgende resultaten bereikt kunnen worden:• een toename van het aandeel van specia-

liteiten en merkproducten in het totale verkoopvolume;

• een verdere groei van het bedrijfs-resultaat;

• een hogere prestatietoeslag voor de melk van de leden-melkveehouders en een hogere uitkering in de vorm van vermogen op naam via ledenobligaties;

• klimaatneutrale groei, in de gehele keten van koe tot consument.


Koninklijke FrieslandCampina N.V. heeft een belangrijke rol in de dagelijkse voorziening van gezonde voeding aan honderden miljoenen mensen. Het gaat hierbij om producten als zuiveldranken, baby- en kin-dervoeding, kaas, boter, room, desserts en functionele ingrediënten op basis van zuivel. Naast consumentenproducten worden ook producten geleverd aan professionele afnemers, zoals room en boterproducten aan bakkerijen en horeca bedrijven. Ingrediënten en halffabricaten worden geproduceerd voor de voedingsmiddelenindustrie en de farma-ceutische sector.

FrieslandCampina kan bogen op meer dan 130 jaar ervaring in zuivel. Met een jaar-omzet van bijna 9 miljard euro behoort FrieslandCampina tot één van de grootste zuivelondernemingen in de wereld. FrieslandCampina oefent haar commerciële activiteiten uit via vier marktgeoriënteerde business groups: Consumer Products Europe, Consumer Products International, Cheese & Butter en Ingredients. De onderneming is op het gebied van consumentenproducten actief in een groot aantal Europese landen, in Azië en in Afrika. De verkoop aan industriële afnemers vindt wereldwijd plaats. De onderneming heeft eigen vestigingen in 25 landen met in totaal ruim 19.000 mede-werkers. De producten van FrieslandCampina vinden hun weg naar meer dan 100 landen.

Coöperatie eigenaar ondernemingZuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. is houder van alle aandelen in het kapitaal van Koninklijke FrieslandCampina N.V. De coöpe-ratie wordt gevormd door 20.375 leden-melkveehouders (14.829 melkveebedrijven) in Nederland, Duitsland en België. Via de coöperatie zijn de leden-melkveehouders de gezamenlijke eigenaren van de onderne-ming. Deze leden kiezen de besturen van de 21 districten, die gezamenlijk de uit 210 leden bestaande ledenraad vormen. De ledenraad kiest de negen bestuursleden van de coöpe-ratie. Samen met vier externe commissaris-sen vormen zij de raad van commissarissen van Koninklijke FrieslandCampina N.V. De bestuursleden van de coöperatie vormen tevens de algemene vergadering van aan-

deelhouders van Koninklijke Friesland-Campina N.V. De ledenraad van de coöpera-tie moet instemmen met wijzigingen in de statuten en het reserveringsbeleid van Koninklijke FrieslandCampina N.V.

MelkprijssystematiekDe melkprijs die FrieslandCampina betaalt aan de leden van Zuivelcoöperatie Friesland-Campina U.A. over de geleverde melk in het boekjaar 2010 bestaat uit de garantieprijs en de prestatietoeslag. De garantieprijs is gebaseerd op de melkprijzen van twaalf Duitse zuivelbedrijven, de melkprijs van Arla Foods in Denemarken, de melkprijzen van Bel Leerdammer, Cono Kaasmakers en DOC Kaas in Nederland en de melkprijs van Milcobel in België. De hoogte van de presta-tietoeslag is afhankelijk van de financiële prestatie van de onderneming Friesland-Campina en het vastgestelde reserverings-beleid. Van de winst van de onderneming op basis van de garantieprijs en na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties, de ver-goeding voor de perpetuele obligatielening en de winst toe te rekenen aan minderheids-belangen, wordt 25 procent contant aan de leden uitbetaald als prestatietoeslag. De prestatietoeslag wordt jaarlijks na vaststel-ling van de jaar rekening aan de leden van de coöperatie uitbetaald naar rato van de waarde van de door hen in het betreffende jaar hoeveelheid geleverde melk.

WinstreserveringHet eigen vermogen van FrieslandCampina groeit door middel van reservering uit het resultaat van de onderneming. Dat gebeurt door van de winst van de onderneming, op basis van de garantieprijs en na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties, de vergoe-ding voor de perpetuele obligatielening en de winst toe te rekenen aan minderheids-belangen, 60 procent toe te voegen aan de algemene reserve van de onderneming. Daarnaast wordt van de winst van de onder-neming, op basis van de garantieprijs en na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties, op de vergoeding voor de perpetuele obligatie lening en de winst toe te rekenen aan minderheidsbelangen, 15 procent gere-serveerd op naam van de leden-melkvee-

houders. Leden-melkveehouders ontvangen hiervoor ledenobligaties, uitgegeven door de vennootschap, die niet verhandelbaar zijn, de zogenoemde ledenobligaties-vast.

Veranderingen per januari 2011Met ingang van het boekjaar 2011 wordt van de winst van Koninklijke FrieslandCampina N.V., op basis van de garantieprijs en na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties, vergoeding voor de perpetuele obligatiele-ning en de winst toe te rekenen aan minder-heidsbelangen, 50 procent toegevoegd aan de algemene reserve van de onderneming, 30 procent wordt uitgekeerd aan de leden-melkveehouders als prestatietoeslag voor de geleverde melk en 20 procent wordt uit-gekeerd aan de leden-melkveehouders in de vorm van ledenobligaties-vast.

Vanaf 1 januari 2011 komt de garantieprijs voor de geleverde melk overeen met het gewogen gemiddelde van jaarmelkprijzen voor boerderijmelk van de referentie-bedrijven, inclusief een eventuele nabetaling van de zuivelondernemingen aan hun melk-veehouders en de eventuele vorming van vermogen op naam. Dit laatste element is momenteel geen onderdeel van de bere kening van de garantieprijs van FrieslandCampina.

In lijn met deze aanpassing in de berekening van de garantieprijs zal de melkprijs van FrieslandCampina vanaf het boekjaar 2011 bestaan uit de garantieprijs, de prestatietoe-slag (30 procent van de winst van de onder-neming, op basis van de garantieprijs en na aftrek van de vergoeding op leden obligaties, de vergoeding voor de perpetuele obligatie-lening en de winst toe te rekenen aan minderheids belangen) en de waarde van de op naam bijgeschreven ledenobligaties-vast per 100 kilo melk (20 procent van de winst). De waarde van de op naam bij geschreven ledenobligaties-vast is momenteel nog geen onderdeel van de melkprijs van Friesland-Campina.

Profiel en organisatie

Bestuur

Ledenraad

Districten

Leden

Raad vancommissarissen

Executive board

Corporate centre

100% eigenaar

Algemene vergaderingvan aandeelhouders

KoninklijkeFrieslandCampina N.V.

Coöperatieraad

ZuivelcoöperatieFrieslandCampina U.A.

Consumer Products Europe

Consumer Products International

Cheese & Butter Ingredients

FrieslandCampina Benelux

FrieslandCampina Dagvers

FrieslandCampina Germany

FrieslandCampina Hungary

FrieslandCampina Romania

FrieslandCampina Hellas

FrieslandCampina Russia

FrieslandCampina UK

FrieslandCampina Spain

FrieslandCampina Professional

FrieslandCampina Indonesia

FrieslandCampina Vietnam

FrieslandCampina Malaysia/Singapore

FrieslandCampina Thailand

FrieslandCampina China

FrieslandCampina Hong Kong

FrieslandCampina WAMCO Nigeria

FrieslandCampina Middle East

FrieslandCampina Export

FrieslandCampina Cheese

FrieslandCampinaCheese Specialties

FrieslandCampina Butter

FrieslandCampina Domo

FrieslandCampina Kievit

FrieslandCampina DMV

FrieslandCampina Creamy Creation

FrieslandCampina Dairy Feed

FrieslandCampina DMV Fonterra Excipients


Wereldwijd – Ingredients:


Onze merkenwereld

Vestigingen in:

BelgiëDuitslandFrankrijkGriekenlandGroot-BrittanniëHongarijeItaliëNederlandOostenrijkRoemeniëRuslandSpanje

Saoedi-ArabiëVerenigde Arabische Emiraten

GhanaNigeria

ChinaFilippijnenHong KongIndonesiëMaleisiëSingaporeThailandVietnam

Verenigde Staten


FrieslandCampina heeft toonaangevende merken op het gebied van zuivel voor consumenten, voor professionele gebruikers en functionele ingrediënten op basis van zuivel voor de voedingsmiddelen- en farmaceutische industrie.

Al ’t goede van zuivel Ketenvoordelen

Onze gedeelde manier van werken

Duurzame melk-veehouderij & onderneming

Het fundament

De uitvoering van de strategie bouwt voort op het bestaande hechte fundament dat de basiskenmerken van FrieslandCampina weergeeft. Van nature bevat melk veel essentiële voedingsstoffen per calorie en is daardoor zeer voedzaam. Doordat FrieslandCampina direct verbonden is met de leden-melkveehouders van de zuivelcoöperatie, wordt de gehele productieketen van boerderijmelk tot distributie gecontroleerd. In de samenwerking met melkveehouders wordt nog meer dan voorheen het accent gelegd op veilige voeding en een duurzame bedrijfsvoering. Om de juiste werksfeer en cultuur te bewerkstellingen en de ambities waar te maken is het programma ‘Onze gedeelde manier van werken’ geïntroduceerd.

18

Samenstelling raad van commissarissen

Rob (R.) ter Haar (1950)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V.

Benoeming: 31 december 2008Nationaliteit: Nederlands

Overige functies: voorzitter raad van commissarissen Parcom Capital B.V., voorzitter raad van commissarissen VVAA Groep B.V., lid raad van commissarissen Unibail-Rodamco S.A., lid raad van commissarissen Maxeda B.V., lid raad van commissarissen B.V. Sperwer Holding, lid Board Univar Inc.

Peter (P.A.F.W.) Elverding (1948)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V.


Overige functies: voorzitter raad van commissarissen ING Groep N.V., voorzitter raad van commis-sarissen Océ N.V., voorzitter raad van commissarissen Camille Oostwegel Holding b.v., lid raad van commissarissen SHV Holdings N.V., voorzitter raad van commissarissen Q-Park, lid bestuur Stichting Instituut Gak

Piet (P.) Boer (1960)Vice-voorzitter raad van commis-sarissen Koninklijke Friesland-Campina N.V., vice-voorzitter bestuur Zuivelcoöperatie Friesland Campina U.A. sinds 15 december 2010

Benoeming: 31 december 2008Nationaliteit: NederlandsBeroep: melkveehouder

Overige functies: lid raad van commissarissen Alfa Top- Holding B.V.

Kees (C.H.) Wantenaar (1949)Voorzitter raad van commissa-rissen Koninklijke Friesland-Campina N.V., voorzitter bestuur Zuivelcoöperatie Friesland-Campina U.A.


Overige functies: lid bestuur Nationale Coöperatieve Raad, voorzitter Commissie Duurzame Melkproductie NZO, lid bestuur Productschap Zuivel, lid bestuur Rabobank Soest-Baarn-Eemnes

Ben (B.) van der Veer (1951)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V.

Benoeming: 1 oktober 2009Nationaliteit: Nederlands

Overige functies: lid raad van commissarissen Reed Elsevier N.V. en non-executive director Reed Elsevier PLC, lid raad van commissarissen AEGON N.V., lid raad van commissarissen TomTom N.V., lid raad van commissarissen Siemens Nederland N.V.

Jan (J.H.G.M.) Uijttewaal (1962)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V., lid bestuur Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.


Overige functies: vice-voorzitter raad van commissarissen Rabobank Maas en Waal

Henk (H.) Scheffers (1948)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V.


Overige functies: voorzitter raad van commissarissen Aalberts Industries N.V., lid raad van commissarissen Koninklijke Bam Groep nv, lid raad van commis-sarissen Wolters Kluwer N.V., vice-voorzitter raad van commissarissen Flint Holding N.V., lid Investeringscommissie NPM Capital N.V., lid raad van commis-sarissen Made in Scotland, bestuurslid van de Stichting Administratiekantoor KAS BANK

Simon (S.R.F.) Ruiter (1958)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V., lid bestuur Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.


Overige functies: provinciaal bestuurder LTO-Noord, provincie Noord-Holland, vice-voorzitter raad van commissarissen Rabobank Alkmaar e.o.

19Samenstelling raad van commissarissen

Frans (F.A.M.) Keurentjes (1957)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V., lid bestuur Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.


Overige functies: voorzitter raad van commissarissen Rabobank Noordenveld West-Groningen, lid Grondkamer Noord, lid Provinciale Staten van Groningen

Jan (J.P.C.) Keijsers (1955)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V., lid bestuur Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.


Jorrit (J.) Jorritsma (1954)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V., lid bestuur Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.


Overige functies: voorzitter raad van commissarissen Rabobank ‘De Stellingwerven’, voorzitter raad van commissa-rissen AB Fryslân & Noord-Holland

Angelique (A.A.M.) Huijben- Pijnenburg (1968)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V., lid bestuur Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.

Benoeming: 15 december 2010Nationaliteit: NederlandseBeroep: melkveehoudster

Overige functies: lid bestuur AB Brabant, lid algemeen bestuur waterschap Brabantse Delta

AuditcommissieHenk Scheffers, voorzitterJan UijttewaalBen van der VeerErwin Wunnekink

Benoemings- en remuneratiecommissiePeter Elverding, voorzitterKees WantenaarPiet Boer

Erwin (W.M.) Wunnekink (1970)Lid raad van commissarissen Koninklijke FrieslandCampina N.V., lid bestuur Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.


Per 15 december 2010 is de heer Sybren S.U. Attema teruggetreden als vice-voorzitter en lid van de raad van commissarissen. Hij was statutair aftredend en niet herbenoembaar volgens het rooster van aftreden. In zijn plaats is per 15 december 2010 mevrouw Angelique A.M. Huijben-Pijnenburg benoemd als lid van de raad van commissarissen. De heer Piet Boer is per die datum benoemd tot vice-voorzitter van de raad van commissarissen.

20

Jaarrekening en winstbestemmingIn de vergadering van de raad van commissarissen van 4 maart 2011 hebben de commissarissen en de executive board de door de executive board opge-stelde jaarrekening 2010 ondertekend. De jaarrekening is door KPMG Accountants N.V. gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. De raad van commissarissen heeft zijn goedkeuring verleend aan het voorstel van de executive board om 192 miljoen euro toe te voegen aan de algemene reserve. Daarnaast is 65 miljoen euro gereserveerd op naam van de leden-melkveehouders in de vorm van ledenobligaties-vast. Op 24 februari 2011 heeft de auditcommissie de jaar rekening 2010 besproken. Deze zal op 26 april 2011 ter vaststelling worden voor-gelegd aan de algemene vergadering van aandeel-houders (zijnde het bestuur van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.). In deze vergadering zal tevens, conform artikel 21 lid 2 sub d van de statuten, de decharge van de leden van de executive board voor hun bestuur over het boekjaar 2010 aan de orde komen. Dit geldt, conform artikel 21 lid 2 sub e van de statuten, ook voor de decharge aan de commissa-rissen voor hun toezicht op de executive board over 2010. De ledenraad van Zuivelcoöperatie Friesland-Campina U.A. wordt op 26 april 2011 gevraagd goed-keuring te verlenen aan het besluit van het bestuur van de coöperatie, in diens hoedanigheid van algemene vergadering van aandeelhouders, om de jaarrekening 2010 van Koninklijke FrieslandCampina N.V. vast te stellen en de winstbestemming goed te keuren.

Verslag raad van commissarissen

Gedurende het boekjaar 2010 heeft de raad van commissarissen zijn taak ver-vuld in overeen stemming met de weten regelgeving en de statuten van Konink-lijke FrieslandCampina N.V. en doorlopend toezicht gehouden op en advies gegeven aan de executive board.

21Verslag raad van commissarissen

Aftreding en (her)benoemingen Per 15 december 2010 is de heer Sybren Attema terug-getreden als vice-voorzitter en lid van de raad van commissarissen. De heer Attema was statutair aftredend en niet herbenoembaar volgens het rooster van aftreden. Met het vertrek van de heer Attema verliest FrieslandCampina een kundig en betrokken bestuurder. De onderneming is hem veel dank verschuldigd. Bij zijn afscheid op 15 december is de heer Attema benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau wegens zijn bijzondere verdiensten voor de Nederlandse melkvee-houderij. In zijn plaats is per 15 december 2010 mevrouw Angelique Huijben-Pijnenburg benoemd als lid van de raad van commis sarissen. De heer Piet Boer is per die datum benoemd tot vice-voorzitter van de raad van commissarissen. Eveneens per 15 december 2010 zijn herbenoemd tot lid van de raad van commissarissen de heren Jan Uijttewaal, Frans Keurentjes en Henk Scheffers. De herbenoemin-gen gelden voor een periode van vier jaar.

De raad van commissarissen heeft per 1 augustus 2010 de heer Kapil Garg benoemd tot lid van de executive board in de functie van chief operating officer van de business group Consumer Products International. Hij was als executive director reeds verantwoordelijk voor de activiteiten van deze business group. Kapil Garg is sinds 2001 in diverse internationale functies werkzaam bij FrieslandCampina. Per 31 december 2010 is de heer Frans Visser, als gevolg van zijn pré-pensio-nering, teruggetreden als lid van de executive board en chief operating officer van de business group Ingredients. Tussen 1977 en 2010 (met een onder-breking van tien jaar) was hij in verschillende functies actief bij FrieslandCampina en rechtsvoorgangers. De raad dankt de heer Visser voor zijn bijzondere inzet en behaalde resultaten gedurende zijn lange loopbaan binnen de onderneming. Zijn werkzaamheden zijn overgenomen door de heer Roelof Joosten, die met ingang van 1 november 2010 door de executive board is benoemd tot executive director van de business group Ingredients.

Vergaderingen en activiteiten van de raad van commissarissen De raad van commissarissen van FrieslandCampina heeft in het verslagjaar acht keer vergaderd. De verga-deringen vinden plaats in aanwezigheid van de executive board. Na afloop van iedere vergadering vindt er een intern beraad plaats waar alleen de com-missarissen en de secretaris aanwezig zijn. In dat interne beraad komen onder meer zaken aangaande het functioneren van de raad van commissarissen en de executive board aan de orde.

Naast de gebruikelijke onderwerpen, zoals het jaar-verslag en de jaarrekening van de vennootschap, evenals de controle hierop (inclusief overleg hierover met de externe accountant), het halfjaarbericht, de financiële gang van zaken, het budget van de onder-neming, de opzet en de werking van de interne beheersingssystemen, materiële (des)investeringen en de bezoldiging van de leden van de executive board, hebben de vergaderingen van de raad van commis-sarissen in het teken gestaan van de ondernemings-strategie (route2020). In drie vergaderingen is onder-nemingsstrategie uitgebreid aan de orde geweest, waarbij één van de vergaderingen volledig aan de strategie was gewijd. Voorts zijn de ICT-strategie en de strategische richting van Human Resources behandeld. Bij dat laatste onderwerp is ook uitdrukkelijk stilge-staan bij talent management. Ten slotte zijn ook in het kader van de bij de fusie afgesproken 3-jaars cyclus, het winstreserveringsbeleid, de melkprijssystematiek en de ledenfinanciering geëvalueerd en zijn de door de executive board voorgestelde wijzigingen besproken en goedgekeurd.

In september is door de raad van commissarissen een bezoek gebracht aan China en Vietnam, waar onder andere de werkmaatschappijen in Shanghai (China) en Hanam (Vietnam) zijn bezocht. In Vietnam heeft de raad een ontmoeting gehad met president Nguyén Minh Triét en diverse overheidsfunctionarissen. Tijdens de reis zijn ook de marktontwikkelingen op deze voor FrieslandCampina belangrijke markten uit-gebreid aan de orde gekomen. Bij de reis waren ook chief executive officer Cees ’t Hart en de chief operating officer Consumer Products International Kapil Garg aanwezig.

22 Verslag raad van commissarissen

In 2010 zijn voorts ten behoeve van de raad van com-missarissen twee interne cursussen georganiseerd waar in detail is ingegaan op onderwerpen zoals IFRS, pensioenen, financiële instrumenten en corporate governance.

CommissiesAuditcommissieDe auditcommissie van FrieslandCampina bestond in 2010 uit Henk Scheffers (voorzitter), Piet Boer, Jan Uijttewaal en Ben van der Veer. In verband met de benoeming van Piet Boer tot vice-voorzitter van de raad van commissarissen is hij per 15 december 2010 teruggetreden als lid van de auditcommissie. Erwin Wunnekink volgt hem op als lid van de audit-commissie.

De auditcommissie heeft in het verslagjaar vier keer vergaderd als voorbereiding op de besluitvorming door de raad van commissarissen over het jaarverslag en de jaarrekening van de vennootschap, alsmede de controle hierop (inclusief overleg hierover met de externe accountant). Verder heeft de auditcommissie onder meer gesproken over de jaarafsluiting, de (opvolging van de) management letter, het halfjaar-bericht, de voortgangsrapportages van de interne auditafdeling, de implementatie van het interne control framework (ICF), het treasurybeleid, het hedgingbeleid, de evaluatie van de externe accountant, de belasting positie, het winstreserverings-beleid, de melkprijs systematiek en ledenfinanciering alsmede het ICT backbone project. Een informatieve bijeenkomst met de auditcommissie heeft plaatsgevonden om de commissieleden nader te informeren over ontwikkelingen op belastingen pensioengebied.

Benoemings- en remuneratiecommissieDe benoemings- en remuneratiecommissie werd gevormd door Peter Elverding (voorzitter), Kees Wantenaar en Sybren Attema. Per 15 december 2010 heeft Piet Boer als vice-voor-zitter van de raad van commissarissen de plek van de heer Attema overgenomen.

In het verslagjaar kwam de benoemings- en remune-ratiecommissie vier keer bijeen. Tijdens deze vergade-ringen werden behandeld: bezoldiging en variabele beloning van de leden van de executive board, de vergoeding voor commissarissen, de opvolging van Sybren Attema als lid en vice-voorzitter van de raad van commissarissen en zijn aanstelling als Dairy Development Manager binnen de onderneming, het vertrek van Frans Visser als lid van de executive board als gevolg van pré-pensionering en het selectie-proces ten aanzien van leden van de raad van commissarissen.

De commissie heeft één voorval behandeld waarbij een tegenstrijdig belang van materiële betekenis ten aanzien van een lid van de raad van commissarissen speelde (als bedoeld in het reglement van de raad van commissarissen). Het betreft hier de afspraken die met Sybren Attema zijn gemaakt om na zijn terugtre-den als commissaris in dienst te treden van de onder-neming als Dairy Development Manager. De voor-schriften die zijn opgenomen in het reglement van de raad van commissarissen en de Nederlandse corporate governance code ten aanzien van tegenstrijdige belangen met leden van de raad van commissarissen zijn terzake nageleefd.

De externe commissarissen zijn onafhankelijk in de zin van de Nederlandse corporate governance code.

Het functioneren van de raad van commissarissen en de individuele leden wordt periodiek geëvalueerd in voortgangsgesprekken.

Raad van commissarissen


23Verslag raad van commissarissen

Rooster van benoeming en aftreden raad van commissarissen

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

C.H. Wantenaar ● • ▲P. Boer ● • ▲A.A.M. Huijben-Pijnenburg ▲ ▲ ●

J. Jorritsma ● • ▲J.P.C. Keijsers ▲ ● •

F.A.M. Keurentjes ▲ ● •

S.R.F. Ruiter ▲ ● •

J.H.G.M. Uijttewaal ● • ▲W.M. Wunnekink ▲ ▲ ●

P.A.F.W. Elverding ▲ ▲ ●

R. ter Haar ● • ▲H. Scheffers ▲ ● •

B. van der Veer ▲ ▲ ●

● treedt af, niet herbenoembaar • huidige leden raad van commissarissen▲ treedt af, herbenoembaar • opvolgers• opvolger van huidig lid treedt af, herbenoembaar

• Debenoemingstermijnvaneencommissaris bedraagt ten hoogste vier achtereen-volgende jaren.

• Eencommissaristreedtterbepalingdoorde raad van commissarissen, af ofwel op:

a. de datum waarop hij na zijn laatste benoeming vier jaar commissaris is geweest;

b. de datum van de eerste ledenraad na verloop van de onder a. bedoelde periode.

• Debenoemingstermijnvaneencommissaris die tevens bestuurslid is van Zuivel-coöperatie FrieslandCampina U.A. eindigt voorts bij beëindiging van dat bestuurs-lidmaatschap.

• Eendoorhetverstrijkenvanzijnbenoe-mingstermijn aftredende commissaris is in beginsel tweemaal terstond herbenoem-baar, tenzij het vorige punt op hem van toepassing is.

• Hetroostervanaftredenvanderaadvancommissarissen van Koninklijke Friesland-Campina N.V. is afgestemd op dat van het bestuur van Zuivelcoöperatie Friesland-Campina U.A. (zittingsduur vier jaar).

• Aftredenen(her)benoemenvancommis-sarissen geschiedt in beginsel na de najaarsledenraad van de coöperatie.

Aspiratie

FrieslandCampina heeft de ambitie mensen vooruit te helpen in het leven met natuurlijke zuivelproducten. Met melk kan FrieslandCampina inspelen op de groeiende vraag op de wereldmarkt naar gezonde voeding die op een duurzame wijze is geproduceerd. Melk bevat immers essentiële voedingsstoffen als eiwitten, vetten, melksuikers, vitaminen en mineralen.Daarnaast wil FrieslandCampina de meest aantrekkelijke zuivelonderneming zijn voor de leden-melkveehouders van de coöperatie. De onderneming streeft er naar om in 2020 ten opzichte van 2009 een substantieel hogere prestatietoeslag voor de melk uit te keren en een hogere uitkering te verstrekken in de vorm van vermogen op naam via ledenobligaties.

Mensen vooruit helpen in het leven met natuurlijke zuivelproducten

De meest aantrekkelijke zuivelonderneming voor leden- melkveehouders

26

Samenstelling executive board

Kapil Garg (1964)Chief Operating Officer

Benoeming: 1 augustus 2010 Nationaliteit: Indiaas

Verantwoordelijk voor: • Business group Consumer Products

International

Kees (C.J.M.) Gielen (1959)Chief Financial Officer

Benoeming: 1 januari 2009 Nationaliteit: Nederlands

Verantwoordelijk voor: • Corporate Finance & Reporting• Corporate ICT• Corporate Internal Audit

• Corporate Procurement• Corporate Tax• Corporate Treasury • Mergers & Acquisitions

Cees (C.C.) ’t Hart (1958)Chief Executive Officer

Benoeming: 1 januari 2009Nationaliteit: Nederlands

Verantwoordelijk voor: • Cooperative Affairs• Corporate Communication &

Sustainability Affairs

• Corporate Human Resources • Corporate Legal & Company Secretary• Corporate Public Affairs & Quality Affairs• Corporate Research & Development• Corporate Strategy• Centre for Dairy Nutrition

Nevenfuncties: • Voorzitter bestuur Nederlandse Zuivel-

organisatie NZO• Lid bestuur Productschap Zuivel• Lid dagelijks bestuur VNO-NCW

27Samenstelling executive board

Met ingang van 1 augustus 2010 is de heer Kapil Garg benoemd tot lid van de executive board van Koninklijke FrieslandCampina N.V. en verantwoordelijk voor de business group Consumer Products International. Hij was al sinds juni 2009 als executive director verantwoordelijk voor de activiteiten van deze business group. Kapil Garg is sinds 2001 in diverse internationale functies werkzaam bij FrieslandCampina.

Per 31 december 2010 is de heer Frans Visser, als gevolg van zijn pre-pensionering, teruggetreden als lid van de executive board en verantwoordelijke voor de business group Ingredients. Tussen 1977 en 2010 (met een onderbreking van tien jaar) was hij in verschillende functies actief bij FrieslandCampina Ingredients en rechtsvoorgangers. Zijn werkzaamheden zijn overgenomen door de heer Roelof Joosten, die met ingang van 1 november 2010 is benoemd tot executive director van de business group Ingredients.

Freek (F.) Rijna (1955)Chief Operating Officer


Verantwoordelijk voor: • Business group Consumer Products

Europe • Global Marketing

• Customer & Trade Marketing

Nevenfuncties: • Voorzitter bestuur FNLI Federatie

Nederlandse Levensmiddelenindustrie • President Commissaris Plastic Heroes B.V.• Lid bestuur VNO-NCW

Piet (P.J.) Hilarides (1964)Chief Operating Officer


Verantwoordelijk voor: • Business group Cheese & Butter• Milk Valorisation & Allocation

ZuiveldrankenKindervoeding (B2B, B2C)

Basisproducten

Sterke posities & geografische groei

Foodservice in Europa


FrieslandCampina heeft zes categorieën vastgesteld waarin het groei en waardecreatie wil realiseren. In deze speerpunten wordt meer dan evenredig geïnvesteerd in onder meer productiefaciliteiten, innovatie en marketing, opleiding & training van medewerkers en acquisities.

Merkkaas

30

Hoger resultaat dankzij goede prestaties merken

Verslag executive board

Hogere omzet en nettowinstTen opzichte van 2009 nam de netto-omzet met 10 procent toe naar bijna 9 miljard euro. De winst groeide met 57 procent naar 285 miljoen euro. De business groups Ingredients en Consumer Products Inter national droegen bij aan de stijging van omzet en resultaat. Bij Cheese & Butter verbeterde het resultaat.

Versterking marktpositiesIn 2010 is meer geïnvesteerd in de merken. De reclame- en promotieuitgaven zijn ten opzichte van 2009 met 12 procent toe-genomen tot 395 miljoen euro. Dit heeft in Azië en Afrika geleid tot zowel volumegroei als verbetering van marktaandelen. In Azië presteerden Frisian Flag en Friso opvallend goed. In Europa wisten onder meer merken als Chocomel, Fristi, Landliebe, Campina, Campina Boerenland, Friso, NoyNoy Cheese, Milli Mia en Milner kaas hun marktaandelen te vergroten.

Stijging melkprijsDe melkprijs voor de leden van Zuivel-coöperatie FrieslandCampina steeg met 25 procent tot 33,62 euro (exclusief btw) per 100 kilogram (bij 4,41 procent vet en 3,47 procent eiwit). De garantieprijs over 2010 kwam uit op 32,39 euro, een toename van 23 procent vergeleken met 2009. De prestatietoeslag die FrieslandCampina aan de leden-melkveehouders uitkeert op basis van het resultaat van de onderneming is meer dan verdubbeld tot 1,23 euro per 100 kilogram geleverde melk (0,59 euro over 2009). Daarnaast is uit het resultaat 0,73 euro per 100 kilogram melk gereser-veerd op naam tegen 0,35 in 2009. Dankzij de hogere garantieprijs en het hogere resultaat van de onderneming steeg de totale vergoeding aan de leden-melkvee-houders per kilo geleverde melk in 2010 van 27,34 euro tot 34,35 euro (26 procent).

Verbetering marktomstandighedenDe wereldwijde vraag naar zuivelproducten van zowel consumenten als industriële afnemers herstelde zich in 2010 ten opzichte van 2009. Vooral vanaf het tweede kwartaal van 2010 nam de vraag naar zuivelproducten weer toe. Dit was het gevolg van een verder herstel van de wereldeconomie, de lage voorraadniveaus bij de verschillende afnemers en achterblijvend aanbod van melkproducten op de wereldmarkt door met name droogtes. Wel waren er verschillen tussen regio’s en tussen verschillende pro-ductcategorieën. In Azië en Afrika zette de volumegroei verder door, zowel bij consu-mentenproducten als bij ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie. Vooral vanuit China nam de vraag naar melkpoeder en ingrediënten zeer sterk toe. In Rusland was sprake van een sterke consumptiegroei en een daling van de melkproductie door een hittegolf en bosbranden in de zomer. In Duitsland en Nederland was de consump-tie redelijk stabiel, maar in landen als Griekenland, Roemenië en Hongarije stonden de volumes sterk onder druk als gevolg van de economische ontwikkeling.

De vraag naar zuivelproducten op de wereld-markt overtrof het aanbod. Hierdoor stegen de verkoopprijzen van de meeste zuivelpro-ducten. De vraag steeg met zo'n 9 procent, terwijl het aanbod op de wereldmarkt ten opzichte van 2009 met slechts 4 procent steeg. De oorzaken voor de minder sterke groei van het aanbod op de wereldmarkt waren de lange winter in veel Europese landen en Noord-Amerika, droogte in Nieuw-Zeeland en Zuid-Amerika en veel regen in Australië.

De export van zuivelproducten naar landen buiten de Europese Unie werd in de tweede helft van 2010 gestimuleerd door de zwakkere euro ten opzichte van andere valuta’s. Hierdoor verbeterde de concurren-tiepositie van Europese zuivelproducten ten opzichte van andere regio’s.

De netto-omzet en het resultaat van Koninklijke FrieslandCampina N.V. zijn in 2010 gestegen. De meeste merken wisten hun marktpositie te verbeteren. De verkoopvolumes namen toe en de verkoopprijzen lagen op een hoger niveau. De verbetering van de marktomstandigheden in met name Azië en Afrika speelde daarbij een belangrijke rol. Door de goede resultaten van FrieslandCampina en de hogere garantieprijs is de melkprijs voor de leden-melkveehouders, na de daling in 2009, het afgelopen jaar met 25 procent gestegen.

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

4.500

5.000

5.500

10080706 09

Boter

Vol melkpoeder

Mager melkpoeder

31Verslag executive board

De prijsniveaus van de verschillende commodities als mager en vol melkpoeder, weipoeder, boter en foliekaas hebben bijna allemaal het gehele jaar boven het prijs-niveau van 2009 gelegen. Deze prijsniveaus zijn ook richtinggevend voor de prijs-ontwikkelingen van andere zuivelproducten.

In 2010 was er door de goede marktontwik-kelingen en het herstel van de prijsniveaus geen marktondersteuning van de Europese Unie. Van de in 2009 opgebouwde voorraden is nagenoeg alle boter en een deel van de melkpoeder weer op de markt gebracht, met name via een sociaal voedselprogramma binnen de Europese Unie. Dit heeft geen marktverstorend effect gehad.

Binnen de Europese Unie is de productie van boerderijmelk in 2010 met 1,2 procent gestegen naar 135,7 miljard kilo (2009: 133,7 miljard kilo). In Nederland is in dezelfde periode de productie van boerderijmelk met circa 2,1% toegenomen naar 11,6 miljard kilo (2009: 11,4 miljard kilo). Bij FrieslandCampina is de totale melkaanvoer van leden in Neder-land, België en Duitsland toegenomen met 1,6 procent (136 miljoen kilogram) naar 8,8 miljard kilo melk (2009: 8,7 miljard kilo).

Hogere prijzen en toename volumeDe netto-omzet van FrieslandCampina is in 2010 met 10 procent gestegen tot 8.972 miljoen euro (2009: 8.160 miljoen euro). De groei van de omzet kan voor ruim de helft, 470 miljoen euro, worden toegeschre-

ven aan hogere prijzen. De toename van het verkoopvolume zorgde voor een toename in de omzet van 213 miljoen euro en de omzet is voor 173 miljoen euro positief beïnvloed als gevolg van wisselkoersveran-deringen. De koers van de Amerikaanse dollar en van een aantal voor Friesland-Campina belangrijke Aziatische munten ten opzichte van de euro lag in 2010 gemiddeld boven die in 2009. De, in verband met de fusie tussen Friesland Foods en Campina, door de Europese Commissie opgelegde verkoop van een aantal activiteiten in 2009, heeft een negatief effect op de omzet gehad.

Bij de business group Consumer Products International (Azië, Afrika, het Midden-Oos-ten, export) was sprake van een toename van de netto-omzet met 20,3 procent tot 2.277 miljoen euro (2009: 1.893 miljoen euro). De stijging van de omzet is gereali-seerd door zowel volumegroei, prijsstijgin-gen als valuta-effecten. Bij Consumer Products Europe nam de netto-omzet toe met 1,5 procent naar 3.269 miljoen euro (2009: 3.222 miljoen euro). In Rusland werd groei gerealiseerd. In de meeste andere markten is sprake van een lager volume en prijsdruk door toegenomen promotionele ondersteuning. Ondanks de moeilijke marktomstandigheden zijn de marktaan-delen van de meeste merken toegenomen of behouden.

Wereldmarktprijzenin USD/100.000 kg

8.972

20,7%2.062

32,8%3.269

22,9%2.277

23,6%2.355

Consumer ProductsEurope

Consumer ProductsInternational

Ingredients

Cheese & Butter

8.972

10%945

3%288

26%2.291

14%1.287

27%2.380

20%1.781

Nederland

Noord- en Zuid-Amerika

Rest van Europa

Afrika en het Midden-Oosten

Azië en Australië

Duitsland

32 Verslag executive board

Netto-omzet naar business groupsin miljoenen euro’s

Netto-omzet naar afzetgebiedin miljoenen euro’s

Netto-omzet naar business groups

2010 2009

in miljoenen euro’s

% %

Consumer Products Europe 3.269 32,8 3.222 36,6

Consumer Products International 2.277 22,9 1.893 21,4

Cheese & Butter 2.355 23,6 2.195 24,9

Ingredients 2.062 20,7 1.505 17,1

Overig -991 -655

Totaal 8.972 8.160

1 1

Netto-omzet naar afzetgebied

2010 2009

in miljoenen euro’s

% %

Nederland 2.291 26 2.248 28

Duitsland 1.287 14 1.206 15

Rest van Europa 2.380 27 2.209 27

Azië en Australië 1.781 20 1.425 17

Afrika en het Midden-Oosten 945 10 840 10

Noord- en Zuid-Amerika 288 3 232 3

Totaal 8.972 100 8.160 100

1 voor Overig


Cheese & Butter realiseerde een toename van de netto-omzet van 7 procent naar bijna 2.355 miljoen euro (2009: 2.195 miljoen euro). De toename is het gevolg van hogere prijzen van zowel kaas als boter en de toe-nemende export van kaas. Het geprodu-ceerde en verkochte volume kaas lag op een lager niveau, mede als gevolg van de verkoop van de kaaslocatie Bleskensgraaf. De hogere prijzen voor kaas en boter hebben deze volumedaling gecompenseerd. Bij Ingredients steeg de netto-omzet met 37 procent naar 2.062 miljoen euro (2009: 1.505 miljoen euro). De stijging van de opbrengstprijzen, zowel van speciale ingre-diënten voor de voedingsmiddelenindustrie als van melkpoeder en caseïnaten, droegen bij aan de omzetstijging.

Stijging bedrijfsresultaatHet bedrijfsresultaat voor incidentele baten en lasten is verbeterd met 23 procent (81 miljoen euro) tot 428 miljoen euro. De incidentele baten van 6 miljoen euro betroffen baten uit de verkoop van activa en vrijval van voorzieningen als gevolg van lagere dan voorziene kosten van de in 2009 aan gekondigde herstructureringen. Het bedrijfs resultaat kwam uit op 434 miljoen euro, een stijging van 68 procent ten opzichte van de 258 miljoen euro in 2009. Bijzonder positief was de verbetering van het bedrijfsresultaat van de business group Ingredients. De business group wist een negatief bedrijfsresultaat in 2009 om te zetten in een positieve bijdrage van 99 miljoen euro (2009: –20 miljoen euro). Dit was het gevolg van betere marges op commodities en basisproducten door hogere opbrengstprijzen, alsmede door goede resultaten met speciale ingrediënten. De business group Consumer Products International realiseerde een verbetering van het bedrijfsresultaat met 23 procent naar 356 miljoen euro (2009: 290 miljoen euro). De business group kon met name in de eerste maanden van 2010 de prijs-verhogingen van grondstoffen goed door-berekenen in de markt. Ook werd geprofi-teerd van positieve valuta-effecten.Consumer Product Europe zag het bedrijfs-resultaat met 26 procent afnemen naar

126 miljoen euro (2009: 170 miljoen euro). De belangrijkste redenen daarvoor waren volumedruk als gevolg van stabiele tot dalende vraag naar zuivelproducten door de slechte economische omstandigheden, toenemende promotionele uitgaven en de stijging van de grondstofkosten die niet geheel in de markt kon worden doorbere-kend. De business group Cheese & Butter ver-beterde haar bedrijfsresultaat met 36 procent tot –63 miljoen euro (2009: –98 miljoen euro). Ten opzichte van 2009 is het resultaat dankzij de hogere verkoop-prijzen en verlaging van de productiekosten verbeterd bij de werkmaatschappijen Cheese Specialties en Cheese. Bij de werkmaat-schappij Butter stonden de marges onder druk omdat de relatief snel stijgende prijzen voor melkvet onvoldoende in de markt konden worden doorberekend. Dit resul-teerde in een negatief bedrijfsresultaat van deze werkmaatschappij.

De kostprijs van de verwerkte ledenmelk is de melkprijs bestaande uit de garantieprijs vermeerderd met de prestatietoeslag en de reservering op naam. De prestatietoeslag en de reservering op naam worden berekend op basis van het resultaat van de gehele onder-neming en het vastgestelde reserverings-beleid. De toerekening van de prestatie-toeslag en de reservering op naam aan de verschillende business groups vindt plaats naar rato van de hoeveelheid ontvangen ledenmelk.

De kosten van gronden hulpstoffen en han-delsgoederen zijn gestegen met 690 miljoen euro (13,6 procent) tot 5.779 miljoen euro. Aan de inkoop van melk van leden-melk-veehouders (3.054 miljoen euro) werd 674 miljoen euro (28,3 procent) meer uit-gegeven (2009: 2.380 miljoen euro). Dit was het gevolg van de hogere melkprijs en de toename van het volume melk van de leden-melkveehouders van de coöperatie. Het volume nam toe met 1,6 procent naar 8,8 miljard kilo (2009: 8,7 miljard kilo). In het verslagjaar werd in totaal (inclusief niet-ledenmelk) 10,3 miljard kilogram melk verwerkt, een afname van 4,5 procent ten opzichte van 2009 (10,8 miljard kilo).

De personeelskosten bedroegen onveran-derd 817 miljoen euro. Het gemiddelde aantal medewerkers (fte’s) daalde met 2,7 procent tot 19.484. Dit was het gevolg van samenvoegen van activiteiten na de fusie zowel op kantoren als in productielocaties, die leidde tot een vermindering van het aantal arbeidsplaatsen. Tegenover een daling van de pensioenlasten van 6 miljoen euro stonden marginale stijgingen van de lonen en salarissen en sociale lasten.

De afschrijvingen op materiële en imma-teriële activa stegen met 4 miljoen euro tot 210 miljoen euro. De overige bedrijfs-lasten daalden met 65 miljoen euro tot 1.752 miljoen euro. De reclame- en promotie-kosten stegen met 43 miljoen euro tot 395 miljoen euro, dit ter versterking van de positie van de merken en vergroting van marktaandelen. De kosten voor onderzoek en ontwikkeling namen toe met 6 miljoen euro tot 61 miljoen euro. De energiekosten namen af met 26 miljoen euro.

Het resultaat uit joint ventures en geassoci-eerde deelnemingen daalde met 8 miljoen euro tot 13 miljoen euro. De netto financie-ringslast steeg met 10 miljoen euro tot 69 miljoen euro negatief. De lasten voor de put-optie met betrekking tot DMV-Fonterra Excipients zijn gestegen als gevolg van de hogere dividendbetaling aan de houder van de put-optie.

De winst voor belastingen nam toe van 220 miljoen euro tot 378 miljoen euro (72 procent). De belastinglast steeg van 38 miljoen euro tot 93 miljoen euro door de toename van de winst voor belastingen en het feit dat in 2009 eenmalig een bate is verantwoord als gevolg van het activeren van compensabele verliezen. De effectieve belastingdruk nam toe van 17 procent tot 24 procent. Na aftrek van belastingen is een winst gerealiseerd van 285 miljoen euro tegen 182 miljoen euro in 2009.


Lagere kasstroom De kasstroom uit operationele activiteiten is met 342 miljoen euro afgenomen tot 444 miljoen euro. De hogere winst heeft bijgedragen aan de kasstroom uit opera tionele activiteiten. Echter door een toename van het werkkapitaal, met name als gevolg van prijsstijgingen, is de totale opera tionele kasstroom afgenomen ten opzichte van het vorig boekjaar.

De totale kasstroom uit investeringsactiviteiten is met 33 miljoen euro toegenomen tot 239 miljoen euro.

De investeringen in materiële en immateriële vaste activa bedroegen in het verslagjaar 261 miljoen euro tegen 231 miljoen euro in 2009.

De kasstroom uit financieringsactiviteiten was in 2009 ten opzichte 2010 relatief hoog. Dit was het gevolg van hogere aflossingen op leningen in 2009. Dit is weerspiegeld in de reductie van de nettoschuld, die over 2009 652 miljoen euro bedroeg en over 2010 66 miljoen euro.

FinancieringFrieslandCampina maakt gebruik van leningen van meerdere groepen financiers (ledenmelkveehouders, banken en investeerders). Dit komt de flexibiliteit van de onderneming ten goede. Het grootste deel van de financiering met vreemd vermogen is ondergebracht bij financiële instellingen binnen en buiten Nederland. Het hoofdbestanddeel van de bankleningen wordt gevormd door een gecommitteerde kredietfaciliteit met een omvang van 1 miljard euro. Met alle veertien banken die deelnemen aan de Revolving Credit Facility is in mei 2010 overeenstemming bereikt om de voorwaarden van de in 2009 gesloten faciliteit te verbeteren door de renteopslag te verlagen en de looptijd te verlengen tot en met augustus 2013. De omvang van de faciliteit blijft met 1 miljard euro ongewijzigd. De aanpassing kon worden gerealiseerd op basis van de ontwikkelingen in de markt en het verbeterde kredietwaardigheidsprofiel van de onderneming.

Melk belangrijke bron van voedingsstoffen in het dieet

Van nature bevat melk veel essentiële voedingsstoffen per calorie en is daardoor zeer voedzaam. Wetenschappers hebben meer dan 400 componenten in melk ontdekt die van belang zijn voor de energievoorziening, groei, ontwikkeling, bescherming en het onderhoud van het menselijk lichaam. Twee à drie zuivelconsumpties per dag voorzien de mens van belangrijke voedingsstoffen als eiwitten, vetten, melksuiker, vitaminen en mineralen. Elke voedingsstof speelt in de stofwisseling/voeding van de mens een eigen, specifieke rol.

Eiwitten zijn nodig voor de opbouw en het onderhoud van weefsels zoals spieren, het transport van stoffen en zuurstof in het bloed, de vorming van afweerstoffen en botten. Vet levert energie, zorgt voor isolatie in de huid en speelt een rol bij de productie van hormonen. Melkvet bevat ook de in vet oplosbare vitaminen A en D. Andere belangrijke, in water oplosbare vitaminen in melk zijn B1 (zorgt voor verbranding van koolhydraten en energie), B2 (voor energiestofwisseling en een gezonde huid), B6 (nodig voor het zenuwstelsel, de vorming van rode bloedcellen, het immuunsysteem), B11 (foliumzuur) is nodig voor het immuunsysteem en de aanmaak van bloed en B12 (nodig voor vorming van rode bloedcellen, het immuunsysteem, de celdeling en de energie stofwisseling). Van de mineralen speelt calcium een belangrijke rol in de opbouw van botten en tanden, de spierfunctie, de spijsvertering, de energiestofwisseling en de bloedstolling. Fosfor is nodig voor de botten en tanden, de celmembramen en de energiestofwisseling. Zink speelt een belangrijke rol in het immuunsysteem, zorgt voor onderhoud van de botten, het gezichtsvermogen en de hersenen en is betrokken bij de geheugenfunctie. Melksuiker (lactose) is een leverancier van ‘langzame’ energie. Zo levert melk een goede balans tussen voedingsstoffen en energie voor alle leeftijden.


FrieslandCampina heeft bij institutionele beleggers in de Verenigde Staten een onder-handse lening geplaatst van 196 miljoen dollar en 25 miljoen euro bij een Europese investeerder. De zogenoemde Senior Notes hebben een looptijd van zeven of tien jaar en zijn bestemd voor zowel herfinanciering van een aflossing van een bestaande onderhandse lening van 101 miljoen dollar in december 2010 als om korte termijn schulden bij banken te vervangen door schuld op lange termijn.

De nettoschuld bedroeg eind 2010 776 miljoen euro, een daling van 66 miljoen euro vergeleken met een jaar eerder. Deze daling is vooral veroorzaakt door een afname van de langlopende rentedragende verplichtingen met 39 miljoen euro en een toename van de liquide middelen met 20 miljoen euro. Aan de normen van financiers, uitgedrukt in financiële ken-getallen, is voldaan.

Financiële positieHet groepsvermogen bedroeg aan het eind van het verslagjaar 2.071 miljoen euro tegen 1.749 miljoen euro een jaar eerder. De stijging met 322 miljoen euro was vooral het gevolg van de goede resultaten. Het eigen vermogen van de onderneming steeg met 309 miljoen euro tot 1.961 miljoen.

Aan de reserves van de onderneming wordt een bedrag van 192 miljoen euro toege-voegd. Op naam van de leden-melkvee-houders wordt een bedrag van 65 miljoen euro gereserveerd in de vorm van leden-obligaties-vast (0,73 euro per 100 kilogram melk tegen 0,35 euro in 2009).

De solvabiliteit (groepsvermogen als percen-tage van het balanstotaal) bedroeg ultimo 2010 39,1 procent. Ten opzichte van ultimo 2009 (36,7 procent) was dit een verbetering van 2,4 procentpunt. Het effect van de toename van het groepsvermogen op de solvabiliteit werd gedeeltelijk teniet gedaan door de stijging van het balanstotaal, welke met name samenhangt met de stijging van het werkkapitaal.

Pensioenlasten en dekkingsgraadDe pensioenlasten zijn in 2010 gedaald van 87 naar 81 miljoen euro en hebben voor het grootste deel betrekking op de Nederlandse pensioenregelingen. De belangrijkste pen-sioenaanspraken van de medewerkers van FrieslandCampina in Nederland zijn vast-gelegd in de CAO inzake pensioenen voor de zuivelindustrie. Voorts zijn binnen de onderneming nog diverse andere regelingen op het gebied van pensioenen van kracht. De pensioenregelingen worden uitgevoerd door verschillende externe

pensioenuit voerders, waarvan de belangrijk-ste Stichting Pensioenfonds Campina en Avero Achmea Pensioen zijn.

In 2010 zijn de pensioenfondsen geconfron-teerd met een dalende marktrente. Daarnaast zijn, als gevolg van de toene-mende levensverwachting, de overlevings-tafels aangepast. Desondanks is als gevolg van goede beleggingsresultaten de dekkings-graad van het Pensioenfonds Campina slechts gedaald van 100 procent eind 2009 naar 99 procent eind 2010. De dekkingsgraad van het bij Avero Achmea Pensioen ondergebrachte gesepareerde depot is eind 2010 ten opzichte van eind 2009 ongewijzigd gebleven (117 procent). Deze laatste dekkingsgraad wordt bepaald op basis van de met de verzekeraar afge-sproken verzekeringsvoorwaarden.

Momenteel is FrieslandCampina in overleg met de verschillende sociale partners om het pensioengebouw in lijn te brengen met de markt en het beoogde pensioenakkoord van de Stichting van de Arbeid.

Groei & ontwikkeling Dagelijkse voeding

FunctionaliteitGezondheid & welzijn


Inspanningen op het gebied van innovatie en marketing richten zich op vier behoeftenplatforms: groei & ontwikkeling (van kinderen), dagelijkse voeding, gezondheid & welzijn en functionaliteit (zoals smaak, textuur en stabiliteit van de producten). Voor elk van deze platforms zijn innovatieprogramma’s gedefinieerd, waarmee FrieslandCampina onderscheidende producten wil ontwikkelen.


MarktomstandighedenHoewel de economie in een aantal Europese landen waar FrieslandCampina actief is zich na de crisis enigszins herstelde, bleven de bestedingen van consumenten onder druk staan. In de meeste landen was sprake van een afnemende vraag naar zuivelproducten zowel in volume als in waarde. Om de vraag van consumenten te stimuleren waren er, in de sterk competitieve markt, relatief veel prijs- en promotieacties noodzakelijk.

Omzet en resultaatDankzij de sterke merkenposities, succes-volle promotionele acties en een iets hoger prijsniveau kon de business group Consumer Products Europe de omzet verhogen tot 3.269 miljoen euro (2009: 3.222 miljoen euro). Het verkoopvolume nam echter enigszins af. Gerichte investeringen in reclame en promotie resulteerden in een verbetering van de marktaandelen van de meeste merken. De marges stonden onder druk als gevolg van de toename van het aantal promoties en doordat de stijging van de kostprijs voor melk en andere grondstof-fen niet altijd volledig in de verkoopprijzen kon worden doorberekend. De business group wist de kosten verder te verlagen door het realiseren van lagere productiekosten, het nog beter benutten van inkoopvoordelen door de toegenomen schaalgrootte en door lagere overheadkosten. Het bedrijfsresultaat daalde met 26 procent tot 126 miljoen euro.


De business group Consumer Products Europe produceert en verkoopt consumptiemelk, zuiveldranken, yoghurts, desserts, koffi everrijkers, roomproducten, boterspecialiteiten, softijs- en milkshakemixen in Europa en vruchtensappen, vruchtendranken en sportdranken in Nederland en België. De business group richt zich zowel op consu-menten als op professionele gebruikers.

• Resultaat onder druk in moeilijke markt

• Marktaandelen belangrijkste merken stabiel of verbeterd

• Nieuwe producten met minder vet of suiker

• Sterk herstel in Rusland

2010 2009

Omzet (in miljoenen euro’s) 3.269 3.222

Bedrijfsresultaat (in miljoenen euro’s) 126 170

Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 3,9 5,3

WerkmaatschappijenFrieslandCampina BeneluxFrieslandCampina DagversFrieslandCampina GermanyFrieslandCampina HellasFrieslandCampina RussiaFrieslandCampina HungaryFrieslandCampina RomaniaFrieslandCampina SpainFrieslandCampina UKFrieslandCampina Professional Supply Chain

Belangrijkste merken



BeneluxIn Nederland en België zette de trend van de voorgaande jaren zich voort. Het afzet-volume van zuivel blijft overwegend op peil, maar consumenten zijn gevoeliger geworden voor prijspromoties. Dankzij de sterke merken en promotionele ondersteuning is de werkmaatschappij erin geslaagd de markt-aandelen te vergroten of te handhaven. Zo wist Chocomel haar markt leiderspositie nog verder te verstevigen. Campina bleef het best verkochte merk in de Nederlandse supermarkten. De omzet van FrieslandCampina Benelux stabiliseerde en als gevolg van prijs- en margedruk liep het resultaat terug. Het streven naar meer duurzaamheid kwam onder andere tot uit-drukking in de introductie van Appelsientje in duurzaam karton en van Chocomel met maatschappelijk verantwoorde cacao. Het merk Boerenland is met succes op de markt geherintroduceerd als een nieuw product op basis van biologische producten. Uniek is dat consumenten met behulp van een code op de verpakking de boerderij waar de melk vandaan komt kunnen traceren. Mona introduceerde nieuwe varianten, waaronder enkele seizoensmaken en Mona pudding XL. Daarnaast werden nog aangepaste of nieuwe producten op de markt gebracht, zoals varianten van Optimel, Fristi, Vifit en DubbelFrisss met minder suiker alsmede Campina Crush, yoghurt in diverse smaken bereid in een automaat.

In België werden Campina 0% melk en Joyvalle Room 33% op de markt gebracht.

DuitslandOndanks de relatief goede ontwikkeling van de Duitse economie staat de zuivelmarkt in Duitsland onder druk. Hoewel het markt-volume enigszins toenam daalde de markt in waarde. De stijging van de grondstofkosten kon niet volledig worden doorberekend in de markt, waardoor de marges sterk onder druk stonden. De markt kenmerkte zich door grote concurrentie tussen de verschillende aanbieders, waarbij de detailhandel in toe-nemende mate huismerken als wapen hanteert. De omzet van FrieslandCampina Germany in merkproducten ontwikkelde zich positief als gevolg van het succes van Landliebe, een van de grootste zuivelmerken op de Duitse markt. Het merk ontwikkelde zich opnieuw positief, mede dankzij de intro-ductie van Landliebe Müsli, een fruityoghurt met muesli. Sinds medio 2010 bestaat het Landliebe-assortiment bijna volledig uit producten die zonder toepassing van gen-techniek zijn geproduceerd. Het assortiment van FrieslandCampina op de Duitse markt werd vergroot door een uitbreiding van de succesvolle Puddis ‘in love’ reeks met de variant Schokoknack. Verder werd Optiwell Schokopudding met een verbeterde receptuur op de markt gebracht.

Overige Europese landenIn Rusland herstelde de zuivelmarkt zich in 2010, mede dankzij een opleving van de economie. FrieslandCampina kon hiervan goed profiteren dankzij de beschikking over twee sterke merken, Campina Fruttis en Campina Nezhny. De verkoop van met name yoghurt en koffiemelk in cupjes ontwikkelde zich positief. Omzet en resultaat gaven een duidelijke verbetering te zien.

In Hongarije wist FrieslandCampina met haar merken Pöttyös (zuivelsnacks) en Milli Mia (desserts) het marktaandeel te vergroten, mede dankzij de introductie van nieuwe producten. Pöttyös, in 2010 uitgeroepen tot het sterkste merk van Hongarije, intro-duceerde met groot succes onder de naam Guru een kwarkreep met noten en caramel. Milli Mia lanceerde een nieuw pudding- concept in twee smaken. FrieslandCampina Hungary behaalde een hogere omzet, maar het resultaat stond onder druk als gevolg van de toegenomen promotionele activitei-ten, stijging van de grondstofkosten en de afname van de consumptie als gevolg van de economische crisis.


Ook in Roemenië stonden omzet en resultaat onder druk door de bovengenoemde factoren. Napolact kon zijn marktpositie goed handhaven, maar het marktaandeel van Milli stond onder druk. Vooral als gevolg van een lager verkoopvolume daalde de omzet, waardoor het resultaat afnam.

In Griekenland slaagde FrieslandCampina Hellas erin de omzet licht te laten stijgen en het resultaat op het niveau van 2009 te handhaven. Dit ondanks de moeilijke econo-mische omstandigheden en de afnemende koopkracht als gevolg van het bezuinigings-beleid van de overheid. Dankzij haar sterke merken marktposities, geslaagde introduc-ties en gerichte promotionele acties wist de onderneming in vrijwel alle productgroepen – yoghurt, kaas en baby- en kindervoeding – het marktaandeel te vergroten.

In het Verenigd Koninkrijk slaagde Friesland-Campina UK erin het marktaandeel van de zuiveldrank Yazoo te vergroten. Er werden enkele nieuwe smaakvarianten op de markt gebracht.

Professionele marktDe professionele markt bleef moeilijk als gevolg van de terugval van de buiten-huishoudelijke consumptie en sterke prijs-concurrentie met name op room en room-producten. Het lukte dan ook niet de stijging van de grondstofprijzen voldoende in verkoopprijzen door te berekenen, waardoor het resultaat onder druk stond. Niettemin slaagde FrieslandCampina Professional erin haar afzet en omzet te vergroten. Voor de spuitbussen room onder de merken Debic, Hollandia en Campina is een nieuwe spuitkop ontwikkeld die een stevige en mooiere toef slagroom levert.

Campina BoerenlandFrieslandCampina Benelux

Campina Boerenland wordt sinds het voorjaar van 2010 gemaakt van biolo-gische melk en 100% natuurlijke ingre-diënten. Bij Campina Boerenland-zuivel draait alles om smaak en natuurlijkheid. Campina Boerenland richt zich op een publiek dat primair kiest voor smaak in plaats van alleen voor biologisch.

De introductie is een succes. Consumenten kiezen steeds vaker voor eerlijkheid, puurheid, kwaliteit en vooral echte smaak. Veel mensen willen weten waar hun eten vandaan komt; ze kiezen voor herkenbare producten. Dit biedt kansen voor een merk dat dicht bij zijn oorsprong staat.

Het Campina Boerenland-assortiment bestaat onder andere uit lekkere volle yoghurt, romige karnemelk, volle melk, frisse drink yoghurt en yoghurt met fruit.



GhanaNigeria


Verenigde Staten

Wereldwijd

Product focus


MarktomstandighedenDe business group Consumer Products Inter-national maakte opnieuw een uitstekend jaar door. Vooral in Azië, het grootste werkge-bied, trok in veel landen de economische groei sterk aan tot het niveau van vóór de economische crisis. De oplopende koop-kracht leidde tot een groeiende vraag, waar de merken goed op konden inspelen. In Afrika hield de groei ook aan, maar wel in een lager tempo. De bedrijven van Friesland-Campina konden dankzij deze ontwikkelingen hun afzet verder vergroten, mede op basis van de in de voorgaande jaren gedane inves-teringen. Vooral in het eerste halfjaar was er sprake van een forse groei van omzet en resultaat. In het tweede halfjaar was de ont-wikkeling iets gematigder.

Omzet en resultaatDe omzet van de business group steeg in 2010 met 20 procent tot 2.277 miljoen euro. Van deze stijging was 9 procent te danken aan een hoger verkoopvolume en 4 procent aan een gemiddeld hoger prijs niveau. Vooral de merken Frisian Flag, Friso en Peak droegen aan de omzetstijging bij. De waarde-stijging van veel lokale valuta’s, zowel ten opzichte van onze belangrijkste inkoop-valuta, de dollar, als ten opzichte van de euro, had een gunstige invloed op omzet en resultaat. Per saldo bedroeg het valuta-effect op de omzet 147 miljoen euro positief. Het bedrijfsresultaat steeg met 23 procent

tot 356 miljoen euro. De reclame- en promo-tie-uitgaven namen toe. Gunstig voor de ontwikkeling van het resultaat was de positieve trend van de verkopen van producten met een hogere toegevoegde waarde, zoals baby- en kinder-voeding en het tijdig doorvoeren van prijs-verhogingen.

NigeriaIn Nigeria stabiliseerde de wisselkoers van de lokale munt, de naira, zich na de scherpe daling in 2009. De verkoopprijzen werden verhoogd in reactie op de hogere grondstof-kosten. Ondanks een zekere druk op de binnenlandse koopkracht slaagde Friesland-Campina WAMCO Nigeria erin de afzet verder te vergroten. Omzet en resultaat namen toe. De verkoop van de in 2009 geïntroduceerde geëvaporeerde melk in sachets ontwikkelde zich zo gunstig dat er een tweede productielijn is toegevoegd. De positie van het merk Peak bleef erg sterk. Het tweede merk in Nigeria, Three Crowns, werd geherintroduceerd en door middel van een uitgebreide campagne onder de aandacht van de consument gebracht.

IndonesiëFrieslandCampina Indonesia beleefde een bijzonder goed jaar. Dankzij een krachtige toename van het verkoopvolume en een gunstige koersontwikkeling van de rupiah (leidende tot relatief iets lagere grondstof-

Consumer Products International

De business group Consumer Products International produceert en verkoopt consumentenzuivel in Zuidoost-Azië, het Midden-Oosten en Afrika (met name in Nigeria en omliggende landen). Daarnaast wordt vanuit Nederland wereldwijd geëxporteerd.

• Versnelling van de afzetgroei, vooral in Azië

• Sterke stijging van resultaat, mede dankzij valutaontwikkelingen

• Groei in baby en kindervoeding

• Groei omzet en marktaandelen meeste merk producten

WerkmaatschappijenFrieslandCampina IndonesiaFrieslandCampina VietnamFrieslandCampina Malaysia/

SingaporeFrieslandCampina ThailandFrieslandCampina ChinaFrieslandCampina Hong KongFrieslandCampina WAMCO NigeriaFrieslandCampina Middle EastFrieslandCampina Export

2010 2009


Bedrijfsresultaat (in miljoenen euro’s) 356 290

Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 15,6 15,3



kosten) stegen omzet en resultaat. Vrijwel alle producten droegen hieraan bij. Wel werd het gedurende het jaar moeilijker om de hogere kostprijzen door te berekenen. Van Frisian Flag Sweetened Condensed Milk (SCM) werd met succes een nieuwe variant geïntroduceerd die verrijkt is met vitaminen en mineralen. Dit product wordt onder de naam Frisian Flag Gold in het premiumseg-ment van de markt aangeboden. Het stan-daardproduct Frisian Flag SCM blijft ook op de markt.

VietnamDe economie in Vietnam heeft het moeilijk als gevolg van een stijgende inflatie. Ondanks deze lastige omstandigheden wist de werkmaatschappij de omzet en het resultaat te laten groeien. De activiteiten stonden in het teken van herstel van vertrou-wen in Dutch Lady UHT drinking milk na een product recall in 2009. Eind 2010 was het marktaandeel weer hersteld tot op het niveau van voor de recall. De drinkyoghurt Yomost PowerFruit is goed ontvangen door de Vietnamese jongeren en ontwikkelt zich positief. De groei van Friso baby- en kinder-voeding heeft zich in 2010 gecontinueerd. De categorie babyvoeding valt sinds eind 2010 onder prijscontrole van de overheid. In verband met de stijgende verkopen wordt geïnvesteerd in verdere uitbreiding van de capaciteit in de productielocatie Binh Duong.

ThailandIn Thailand had 2010 twee gezichten. In de eerste maanden van het jaar was er sprake van een voortgaande groei van de activitei-ten van FrieslandCampina Thailand. Vanaf april kwam de markt onder druk. De binnenlandse politieke onrust speelde hierbij een zekere rol. De werkmaatschappij behaalde over het gehele jaar weliswaar een hogere omzet, maar het resultaat stond onder druk. Dit was onder meer het gevolg van een toenemende concurrentie en van het systeem van prijsregulering door de overheid. Onder het merk Foremost werd in augustus het zogenoemde Triplet-concept geïntroduceerd, bestaande uit drie soorten langhoudbare melk voor kinderen uit ver-schillende leeftijdscategorieën. De joint venture Betagen, die zich bezighoudt met de productie en verkoop van probiotische dranken, maakte opnieuw een goed jaar door. Met Betagen Light is een nieuwe productvariant geïntroduceerd.

Maleisië/Singapore/Hong KongFrieslandCampina Malaysia spant zich in om onder het motto ‘Al het goede van melk’ melk en melkproducten, als een belangrijke bron van nutriënten, onderdeel uit te laten maken van het dagelijkse voedingspatroon. In Singapore en Hong Kong groeide de verkoop van baby- en kindervoeding onder het premiummerk Friso verder. In Maleisië was sprake van verlies van enig marktaan-deel omdat bewust minder aandacht is geschonken aan enkele niet-strategische marktsegmenten. Ondanks deze maatregel is de omzet licht toegenomen. Het resultaat is verder verbeterd.

ChinaFrieslandCampina China realiseerde in het tweede jaar van haar bestaan met de verkoop van Friso baby- en kindervoeding opnieuw groei. De producten worden vanuit Nederland naar China geëxporteerd. FrieslandCampina profiteert hierbij van het goede imago dat zuivelproducten uit West-Europa en met name uit Nederland in China hebben.


Foremost TripletsFrieslandCampina ThailandDe voedingsbehoeften van mensen variëren met hun leeftijd. Vanuit die gedachte heeft FrieslandCampina Thailand in 2010 een nieuw concept op de markt gebracht onder het motto ‘Three milks for three ages’.

Triplets bestaat uit drie soorten lang houdbare melk voor de leeftijdsgroepen 1 tot 3 jaar, 4 tot 12 jaar en 13 jaar en ouder. Elke variant bevat toegevoegde stoffen waar de gebruiker in zijn speci-fieke leeftijdscategorie behoefte aan heeft: Omega 3, 6 en 9, calcium en verschillende vitamines.

De melk, onder het vertrouwde merk Foremost, is verkrijgbaar in naturel en in chocoladesmaak.

Het Midden-OostenVoor de FrieslandCampina activiteiten in het Midden-Oosten was 2010 een overgangsjaar door de herstructurering van het distributie-netwerk. Als gevolg van het vrijwel stilvallen van de bouwen ontwikkelingsactiviteiten in Dubai viel de omzetontwikkeling van onder meer het merk Rainbow (geëvaporeerde melk) tegen, maar liet nog steeds een stijging zien ten opzichte van 2009. Het resultaat daalde.

ExportVoor FrieslandCampina Export, dat lang-houdbare zuivelproducten vanuit Nederland over de gehele wereld verkoopt, trad na een lastige start in de loop van het jaar een ver-snelling van de verkopen op. Dit dankzij een hoger economisch groeitempo in de verschil-lende regio’s en door versterkte verkoop-inspanningen. Hierdoor werden ook nieuwe markten betreden. Per saldo was er sprake van een beperkte omzetstijging. Als gevolg van druk op de marges daalde echter het resultaat.



GhanaNigeria


Verenigde Staten

Wereldwijd

Product focus


MarktomstandighedenNa een aarzelende start van het jaar heeft de markt voor boter en kaas zich in 2010 positief ontwikkeld. Dankzij een grote vraag vanuit Azië en Rusland trokken de prijzen aan. De gemiddelde boternotering gaf een stijging van circa 40 procent te zien en ook de prijsontwikkeling op de kaasmarkt was in het tweede halfjaar positief.

Omzet en resultaatDe omzet van de business group Cheese & Butter steeg met 7 procent tot 2.355 miljoen euro. Het geproduceerde en verkochte volume kaas lag op een lager niveau dan in 2009, als gevolg van de verkoop van de kaaslocatie Bleskensgraaf. De hogere ver-koopprijzen voor kaas hebben deze volume-daling echter gecompenseerd. De bruto-marge gaf, zowel absoluut als in procenten van de omzet, een toename te zien. Het bedrijfsresultaat kwam uit op 63 miljoen euro negatief tegen 98 miljoen euro negatief in 2009. De incidentele lasten, als gevolg van aangekondigde herstructureringen, bedroegen 4 miljoen euro.

Cheese & Butter

De business group Cheese & Butter is verantwoordelijk voor het wereldwijd verkopen van kaas en boter. Het grootste deel van de afzet wordt in Europa gerealiseerd. Het assortiment bestaat uit een breed pakket kaas en boter, zowel consumentenproducten als producten voor de voedingsmiddelenindustrie.

• Prijsherstel voor belangrijkste producten

• Groei afzet van merkproducten, vooral buiten Europa

• Efficiencyverbetering door herschikking van productie

WerkmaatschappijenFrieslandCampina Cheese Specialties verkoop en marketing van kaas onder eigen merk

FrieslandCampina Cheese productie en verpakken van kaas, verkoop van basiskaas

FrieslandCampina Butter productie, verkoop en marketing van boter en boterproducten

2010 2009


Bedrijfsresultaat (in miljoenen euro’s) –63 –98

Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet –2,7 –4,5


45

Synergievoordelen en herschikking van productieHet resultaat werd, behalve door hogere opbrengstprijzen, ook positief beïnvloed door de sterke focus op kostenbeheersing. In de productie kon de efficiency worden verbeterd door optimaal gebruik te maken van de ‘best practices’. In de loop van 2010 is de eerste herschikking van de productie-locaties doorgevoerd (zie toelichting op pagina 53). De organisatorische aanpassin-gen hebben ertoe geleid dat er efficiënter en meer marktgericht kan worden gewerkt.

Cheese SpecialtiesBij FrieslandCampina Cheese Specialties ont-wikkelde de markt buiten West-Europa zich positief met hogere volumes, onder meer in Rusland, het Verre en Midden-Oosten en in Afrika. Milner slaagde er in Nederland in om in een dalende markt het marktaandeel te vergroten. Het merk werd met succes landelijk in Spanje op de markt gebracht. In het segment Noord-Hollandse kaas (met het rode zegel), kaas met een door de EU beschermde oorsprongsbenaming, wordt ernaar gestreefd om in samenwerking met commerciële partners groei te realiseren. De afzet van merkkaas in Europa stond onder druk, terwijl het aandeel van de huis-merken (private labels) toenam. Verschillende kazen, waaronder Milner en Frico Cantenaar, vielen in de prijzen bij de World Championship Cheese Contest in Wisconsin (VS). De vleesvervanger Valess werd in het verslagjaar op de Duitse markt geïntroduceerd.


Cheese & Butter


CheeseDe werkmaatschappij FrieslandCampina Cheese heeft zich positief ontwikkeld en kon goed profiteren van de betere marktomstandigheden. Het realiseren van kostleiderschap door efficiencyverbetering van de processen en daarmee verlaging van de productiekosten is van groot belang voor de handhaving van de concurrentiepositie. Verschillende maatregelen om dit te realiseren zijn met succes in de productieketen doorgevoerd. In 2010 verkregen de kaassoorten Gouda en Edam, van de EU de zogenoemde ‘Beschermde Geografische Aanduiding’. Dit betekent dat alleen kazen die in Nederland zijn geproduceerd van Nederlandse melk en die aan bepaalde kwaliteitsregels voldoen, die zijn vastgelegd in het BGA productdossier, de aanduiding Gouda Holland of Edam Holland mogen dragen. Hiermee zal de herkenbaarheid en herkomst van deze kaassoorten toenemen.

ButterFrieslandCampina Butter zag de omzet van merkboter en van boter in het industriële segment toenemen als gevolg van de hogere verkoopprijzen. In Duitsland werd voor boter het collectieve Nederlandse merk Frau Antje geherpositioneerd, terwijl in Nederland Campina Botergoud een facelift onderging. De vernieuwing van de verpakking ging gepaard met de introductie van nieuwe producten: een nieuwe bak en braadboter die minder spat, Botergoud Grasboter gezouten en een melange van roomboter met plantaardige olie.

Milner in SpanjeFrieslandCampina Cheese Specialties

Vol van smaak en toch met 40 procent minder vet, dat is Milner 30+ kaas.

Sinds 2010 is Milner ook te vinden in de grote Spaanse supermarkten. Daarmee bouwt FrieslandCampina Cheese Specialties haar marktpositie met kaas onder merk verder uit.

Na een succesvolle proef in de provincie Catalonië is besloten om Milner landelijk in Spanje te introduceren. De Spaanse consument is nog niet zo bekend met de idee dat kazen minder vet kunnen bevatten. Om de Spaanse consumenten bewust te maken van de voordelen die Milner biedt, is de introductie ondersteund met een landelijke tvcampagne, met advertenties in bladen en op internet.



GhanaNigeria


Verenigde Staten

Wereldwijd

Product focus


MarktomstandighedenDe belangrijkste trend voor de business group Ingredients in 2010 was de sterke stijging van de prijzen van melkpoeder, caseï-naten en farmaceutische lactose. De oorzaak hiervan was vooral een toenemende vraag vanuit Azië. Doordat de melkprijs minder sterk steeg dan de opbrengstprijzen, werd de marge positief beïnvloed. Een andere positieve factor was de gemiddeld hogere koers van de Amerikaanse dollar, waardoor de concurrentiepositie op de wereldmarkt verbeterde.

Omzet en resultaatDankzij hogere volumes en verkoopprijzen en een gunstigere verkoopmix steeg de omzet van de business group Ingredients met 37 procent tot 2.062 miljoen euro. Het bedrijfsresultaat kwam uit op 99 miljoen euro positief, terwijl dit in 2009 nog 20 miljoen euro negatief was. Belangrijk in de resultaatverbetering is de grotere flexibiliteit in de productie als gevolg van de fusie van Friesland Foods en Campina. De fusie heeft het mogelijk gemaakt de faciliteiten op een efficiëntere en flexibelere wijze te benutten.

DomoDe omzet en het resultaat van Friesland-Campina Domo ontwikkelden zich gunstig, vooral dankzij een sterke stijging van de verkoop van Vivinal GOS (Galacto Oligo Sacchariden), een belangrijk ingrediënt voor baby- en kindervoeding. Domo is wereld-marktleider in deze markt. De marktpositie werd versterkt doordat een tweede produc-tielocatie in Australië in 2010 volledig operationeel is geworden via de joint venture Great Ocean Ingredients (niet geconsoli-deerd in de jaar rekening). Hiermee wordt afnemers wereldwijd meer leverings-zekerheid geboden. Een belangrijk aan-dachtspunt in het verslagjaar was hand-having en waar mogelijk verbetering van de kwaliteit van de producten. In het kader van de strategie route2020, waarin baby- en kindervoeding één van de speerpunten is, is een begin gemaakt met omvangrijke inves-teringen in de productielocaties in Bedum en Beilen.

Ingredients

De business group Ingredients produceert ingrediënten op basis van melk, kaaswei en plantaardige grondstoffen voor industriële afnemers in de baby- en kindervoedingsbranche, de voedingsmiddelenindustrie, de farmaceutische industrie en de jongdiervoederbranche. De business group beschikt over veel kennis van melk- en weibestanddelen en het toepassen ervan in producten van deze industrieën. Belangrijke producten zijn nutritionele en functionele ingrediënten, speciale ingrediënten en basispoeders voor baby- en kindervoeding, totale kindervoeding in eindverpakking, geëncapsuleerde (ingehulde) voedingsingrediënten, gesproeidroogde producten, caseïnaten (melk-eiwitten), farmaceutische lactose, roomlikeuren en jongdiervoeding.

• Hogere opbrengstprijzen voor alle melk en weipoeders, vooral door toenemende vraag uit Azië

• Beter resultaat bij standaardproducten, zoals melkpoeder en caseïnaat

• Sterk verbeterd resultaat bij FrieslandCampina Kievit door goede vraag en hoge capaciteitsbenutting

• FrieslandCampina Domo legt basis voor verdere groei in baby en kindervoeding

2010 2009


Bedrijfsresultaat (in miljoenen euro’s) 99 –20

Bedrijfsresultaat als % van de netto-omzet 4,8 –1,3


48

KievitFrieslandCampina Kievit zag de omzet en vooral het resultaat fors toenemen. Aan de stijging van het resultaat hebben alle productgroepen een bijdrage geleverd. De onderneming profiteerde vooral van de hogere vraag uit Azië. Ook waren de fusie-effecten van de samenvoeging van enkele gelijksoortige activiteiten zichtbaar. Hierdoor was een optimalisatie van de productie mogelijk. De hogere afzet zorgde ook voor een betere bezetting van de pro-ductiefaciliteiten. De gunstige gang van zaken was mede te danken aan specialisatie en een goede samenwerking met de afnemers. Kievit is wereldmarktleider op het gebied van creamers.

Dairy FeedFrieslandCampina Dairy Feed behaalde een hogere omzet en een beter resultaat. Deze gunstige gang van zaken was mede te danken aan een hogere export van eindpro-ducten voor kalveropfok en nutritionele ingrediënten voor een gezonde groei van jonge biggen. De toegenomen volumes hebben geresulteerd in een betere bezetting van de productiecapaciteit. Friesland-Campina Dairy Feed heeft een nieuw nutri-tioneel eind product ontwikkeld, de Nutrifeed Porculac Booster. Deze innovatie is een nutrionele aanvulling op zeugenmelk voor biggen tijdens de eerste weken na de geboorte. Het merk Nutrifeed heeft zijn leidende positie in de Nederlandse markt van kalvermelkpoeder verder versterkt. In 2010

is gestart met de bouw van een nieuwe droogtoren om een verdere waardetoevoe-ging en kwaliteitsverbetering naar de toekomst toe te waarborgen.

DMVFrieslandCampina DMV behaalde een sub-stantieel hogere omzet en realiseerde een sterk verbeterd resultaat. Dit was te danken aan aanzienlijk hogere opbrengstprijzen voor melkpoeder en caseïnaten als gevolg van een stijgende vraag uit met name Azië. In 2010 waren de marktomstandigheden aan-zienlijk beter dan in 2009, waardoor het sterk negatieve resultaat van 2009 kon worden omgebogen tot een licht positief resultaat. Ook de verdeling van melk over de productgroepen melkpoeders en caseïnaten,


WerkmaatschappijenFrieslandCampina Domofunctionele melk- en wei-ingrediënten voor toepassing in kindervoeding, medische- en celvoeding

FrieslandCampina Kievit geëncapsuleerde en gesproeidroogde, samengestelde ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie, waaronder creamers, vetpoeder, foamers, toppings en DHA poeders

FrieslandCampina DMVmelk- en wei-eiwitten, lactose, melkpoeder en melkpoedervervangers voor de voedingsmiddelenindustrie

FrieslandCampina Dairy Feednutritionele en functionele ingrediënten en producten voor jonge dieren

FrieslandCampina Creamy Creation roomlikeuren en non-alcoholische dranken

DMV-Fonterra Excipients(50 procent joint venture met Fonterra)productie en verkoop van excipients (draagstoffen) voor de farmaceutische industrie


Hyvital Casein Easy-to-Digest 90FrieslandCampina Domo

In 2010 heeft FrieslandCampina Domo een nieuw hydrolysaat voor kindervoeding op de markt gebracht.

Een hydrolysaat is een in stukjes geknipt eiwit. Dit op caseïne gebaseerde

eiwit, Hyvital Casein EasytoDigest 90, heeft als unieke eigenschappen dat het voor een gemakkelijkere vertering zorgt bij kinderen terwijl alle nutri tionele eigenschappen van melkeiwitten bewaard blijven. Daarnaast heeft Hyvital Casein EasytoDigest 90 een neutrale smaak terwijl het normaliter erg moeilijk is een neutrale smaak te houden als caseïne wordt afgebroken.

Hyvital Casein EasytoDigest 90 voorziet in een sterk groeiende marktvraag voor het premium segment wereldwijd.

BelgiëDuitslandFrankrijkGriekenlandGroot-BrittanniëHongarijeItaliëNederlandOostenrijk

RoemeniëRuslandSpanje


GhanaNigeria


Verenigde Staten

Wereldwijd

Product focusen daarvan afgeleide producten, die sinds de fusie mogelijk is, heeft aan de optimalisatie van het resultaat bijgedragen. De locatie in Veghel werd in juli 2010 getroffen door een brand in het onderdelenmagazijn. De brand leidde tot een korte onderbreking van de productie en alle reserveonderdelen gingen verloren.

Creamy Creation FrieslandCampina Creamy Creation maakte een moeilijk jaar door als gevolg van de tegenvallende economische ontwikkelingen in Europa en NoordAmerika die een effect hadden op de consumptie van roomlikeuren. Desalniettemin steeg de omzet. Mede door de hogere grondstofprijzen voor vet bleef het resultaat iets achter bij dat van het voorgaande jaar. De activiteiten in ZuidAmerika zullen worden uitgebreid door middel van het opzetten van een vestiging in Chili.

DMV-Fonterra Excipients De joint venture DMVFonterra Excipients had een goed jaar met een stijging van verkoopvolume en omzet. Het resultaat stabiliseerde zich op het peil van 2009. De activiteiten werden uitgebreid door de overdracht van de farmaceutische activiteiten van Domo. Hierdoor zijn alle op de farmasector gerichte activiteiten nu ondergebracht bij één bedrijfseenheid. In het verslagjaar werd in de productie locatie in Foxhol geïnvesteerd in nieuwe installaties voor vulstoffen op basis van aardappel zetmeel. Deze investering wordt in 2011 afgerond. Er werden enkele nieuwe producten geïntroduceerd, waaronder een nieuwe zetmeelvariant (super starch).

Innovatie

Melkvalorisatie

Businessmodel- & kostenfocus

Talent-management

Juiste vaardigheden

De beschikbaarheid van voldoende getalenteerde medewerkers met de juiste vaardigheden krijgt door opleiding en training veel aandacht. Het vroegtijdig beschikken over inzicht in markten prijsontwikkelingen op demografische en economische gronden is belangrijk om de valorisatie van de ledenmelk verder te optimaliseren. Continue aandacht voor kostenbeheersing en efficiency verbeteringen zijn noodzakelijk om concurrerend te blijven. Innovatie in processen, systemen, producten en toepassingen van functionele ingrediënten uit melk staat aan de basis van de groei.

52

FrieslandCampina is eind 2008 tot stand gekomen door een fusie van Friesland Foods en Campina. Deze stap werd ingegeven door de wens beter in te kunnen spelen op de snel veranderende marktomstandigheden, waaronder een tendens tot deregulering en liberalisering, sterke fluctuaties van de prijzen van zuivel op de wereldmarkt, toe-nemende concurrentie en een wereldwijd stijgende consumptie van zuivelproducten. Aan de fusie werden door de Europese Commissie enkele voorwaarden verbonden, waaronder het afstoten van enkele bedrijfs-onderdelen en merken, en de beschikbaar-stelling (tot 2017) van maximaal 1,2 miljard kilogram melk aan producenten van dagverse zuivel of natuurgerijpte kaas. Aan alle voorwaarden is voldaan.

Onder leiding van een integratieteam zijn meer dan 200 integratieprojecten uitge-voerd met het doel de beoogde synergie-doelstellingen te bereiken. De integratie is in de meeste gevallen zeer voorspoedig verlopen en per 1 juli 2010 kon het integratie-team worden opgeheven. De nog resterende taken op het gebied van integratie en reali-sering van synergievoordelen zijn nu bij het lijnmanagement ondergebracht.

Evenals in 2009 waren de gerealiseerde voordelen groter dan ten tijde van de fusie werd verwacht. Aanvankelijk was de ver-onderstelling dat de totale jaarlijkse synergievoordelen in 2012 zouden oplopen tot 175 miljoen euro. Thans is de verwachting dat dit niveau reeds eind 2011 zal zijn bereikt.

Een belangrijk element van de synergie betreft het kunnen bedingen van betere inkoopvoorwaarden als gevolg van de toe-genomen schaalgrootte. Daarnaast worden in de productie aanzienlijke besparingen gerealiseerd door een grotere efficiency, grotere productiecharges, specialisatie per vestiging en een betere uitwisseling van kennis en ‘best practices’. Door de fusie kunnen de melkstromen beter worden gealloceerd naar de producten met de hoogste opbrengst en wordt minder melk bijgekocht. Andere voordelen die zich de afgelopen jaren hebben gemanifesteerd, betreffen lagere indirecte kosten en optimale

gebruikmaking van de verkoopkanalen van de fusiepartners. Tegenover deze voordelen stonden beperkte nadelen, zoals incidentele kosten van de aanpassingen en kosten van het sociaal plan. Daarnaast was er sprake van een gering volumeverlies doordat afnemers, die zowel van Friesland Foods als Campina afnamen, uit oogpunt van leve-ringszekerheid hun producten van meer dan één leverancier willen betrekken.

De onafhankelijke stichting Dutch Milk Foundation geeft uitvoering aan de voor-waarde van de EU dat producenten van dagverse zuivelproducten en natuurgerijpte kaas op jaarbasis maximaal 1,2 miljard kilogram Nederlandse boerderijmelk van FrieslandCampina moeten kunnen betrekken tegen de garantieprijs van FrieslandCampina voor boerderijmelk minus 1 procent. Arla Foods en Deltamilk maken gebruik van deze mogelijkheid en hebben via de stichting Dutch Milk Foundation een leveringsgarantie tot 1 januari 2017. De stichting zorgt eveneens voor de uitvoering van de vertrek-regeling voor Nederlandse leden-melkvee-houders van FrieslandCampina. Leden-melkveehouders die het lidmaatschap van FrieslandCampina willen beëindigen en hun melk elders gaan leveren, ontvangen een vertrekpremie van 5,00 euro per 100 kilogram melk. De hoeveelheid melk van de vertrekkende leden wordt in mindering gebracht op het volume van de 1,2 miljard kilogram melk. Per einde 2010 hebben 12 leden-melkveehouders – met gebruik-making van de vertrekregeling – hun lid-maatschap beëindigd (2009: 1). Voor het jaar 2011 hebben 15 leden-melkveehouders hun vertrek aangekondigd.


Fusie en integratie


Fusie en integratie

Herschikking kantoren en productieIn februari 2010 is het nieuwe centrale kantoor van FrieslandCampina in Amersfoort in gebruik genomen. In een compleet ver-nieuwde en inspirerende werkomgeving hebben zowel de medewerkers van de voor-malige hoofdkantoren van de fusiepartners als medewerkers van de verschillende business groups een nieuwe werkplek gekregen.

Na eerdere aankondiging in 2009 zijn in 2010 vier productielocaties gesloten en is één activiteit verkocht. Binnen de business group Consumer Products Europe is de productie- en verkooplocatie in Oud Gastel in juli 2010 gesloten. De productie van onder meer roomproducten, spuitbussen en koffie-melk is verplaatst naar Lummen en Aalter in België. De activiteiten van Polderland Zuivel (roomproducten en ijsmixen) in Oldenzaal en FrieslandCampina Professional (room, boter, gebaksvullingen, desserts en sauzen) zijn in de locatie Nuenen samengevoegd. In Duitsland is in december 2010 de locatie Elsterwerda verkocht aan ODW Frisch-produkte GmbH, een dochteronderneming van Odenwald Früchte GmbH. Naast het perceel en de gebouwen heeft ODW Frisch-produkte ook de 330 medewerkers over-genomen. Tevens is een deel van de installa-ties voor de productie van yoghurt en desserts overgenomen. De aangekondigde sluiting van de locatie in Kalkar (Duitsland)

per medio 2011 is uitgesteld naar juli 2012. De sluiting van de afdeling Packaging-Zuid van de locatie Leeuwarden is voorzien voor december 2011 in plaats van, zoals eerder aangekondigd, het tweede kwartaal 2011. De belangrijkste reden is dat de complexiteit van de verplaatsing van de activiteiten naar de andere FrieslandCampina-locaties groter is dan verwacht en dat het overleg met de betrokken medezeggenschapsorganen meer tijd heeft gevergd.

Binnen de business group Cheese & Butter zijn de verpakkingsactiviteiten van Tilburg en Drachten verplaatst naar Wolvega en Leerdam. De researchactiviteiten op het gebied van kaas in Tilburg vinden vanaf januari 2011 plaats in Wageningen. De productie in Tilburg is eind 2010 beëindigd, het terrein met opstallen is verkocht. De productie en verpakking van Milner zijn verplaatst naar Steenderen en Wolvega. De kaasproductie in Dronrijp wordt in het tweede kwartaal van 2011 beëindigd. De productie van boterspecialiteiten in Klerken (België) wordt volgens plan medio 2011 verplaatst naar Noordwijk (Gr.).

In 2010 is opnieuw een aantal besluiten bekendgemaakt over de herschikking van de productie en daarmee samenhangende sluiting van productielocaties en investerin-gen. Doel van deze voorgenomen besluiten is om noodzakelijke schaal vergroting door te

voeren en daarmee de efficiency van de onderneming te vergroten. De kaasproduc-tielocatie in Varsseveld zal in het vierde kwartaal van 2012 worden gesloten. De kaas-veredelings- en kaas verpakkingslocatie in Leerbroek wordt medio 2011 gesloten. De kaasveredelings activiteiten worden verplaatst naar Gerkesklooster en de kaas-verpakkingsactiviteiten naar Leerdam. In de kaasproductielocaties in Workum, Marum, Balkbrug, Gerkesklooster en de ver-pakkingslocatie in Leerdam wordt in 2011 in totaal 47 miljoen euro geïnvesteerd in uit-breiding van de productiecapaciteit en verdere automatisering van de opslag en veredeling van kaas.

Op de betrokken vaste medewerkers in Nederland is het Sociaal Plan van Friesland-Campina van toepassing. FrieslandCampina zal zich maximaal inspannen om een voor de werknemer en werkgever passende nieuwe functie te vinden. Dit gebeurt bij voorkeur binnen FrieslandCampina maar – als die mogelijkheid niet binnen redelijke termijn kan worden ingevuld – ook buiten de onder neming.


De research & developmentactiviteiten hebben tot doel tot verbete ringen te komen op het gebied van productieprocessen, de ontwikkeling van nieuwe, gezondere en ver-beterde producten alsmede het vinden van nieuwe toepas singen. De activiteiten richten zich zowel op consumenten, professionele afnemers (bakkerij, horeca) als afnemers in de voedingsmiddelen- en far maceutische industrie. FrieslandCampina wil producten aanbieden van de hoogste kwaliteit met onderscheidende eigenschap-pen, waarin ‘al het goede van melk’ optimaal tot zijn recht komt. De totale kosten van research & development bedroegen in het verslagjaar 61 miljoen euro (2009: 55 miljoen euro).

Innovatieprogramma’sIn lijn met de ontwikkelingen binnen de gehele onderneming is in de eerste helft van 2010 veel aandacht besteed aan het ontwerpen van een R&D-structuur die optimaal kan bijdragen aan het succes van de route2020 strategie. Hierbij zijn de inno-vatieprogramma’s gekoppeld aan internatio-nale speerpunten voor waardegroei. Deze programma’s zijn op hun beurt weer verbonden met de vier platforms waar FrieslandCampina met voorrang op wil inspelen: groei en ontwikkeling (van

kinderen), dagelijkse voeding, gezondheid & welzijn en functionaliteit. Deze platforms worden gevoed door de aanwezige expertise op het gebied van ‘life sciences’, ‘process technology’, ‘sensory & consumer science’ en ‘food structuring’. Verder levert research ook nieuwe inzichten in de voedingskundige eigenschappen van melk, het benutten van mogelijkheden in de gehele zuivelproductie-keten en de duurzaamheid van zuivel-productie.

In 2010 hebben de onderzoekers van FrieslandCampina belangrijke bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek geleverd. Er zijn wetenschappelijke artikelen versche-nen op verschillende onderzoeks gebieden, zoals gezondheidsaspecten van melkvet, kristallisatie van lactose, microscopie in zuivel toepassingen, modelleren van gedrag van melkeiwitten en keuzegebaseerd consu-mentenonderzoek. Bovendien zijn er in het verslagjaar dertien patentaanvragen ingediend. De nadruk lag hierbij op functio-nele ingrediënten voor kindervoeding en bescherming van geïntroduceerde product-innovaties. Er zijn verschillende nieuwe productvarianten ontwikkeld. De eind 2009 in Nigeria gelanceerde Peak-sachet met geëvaporeerde melk heeft in 2010 de IDF Dairy Innovation Award gewonnen.

De nieuwe R&D-organisatie, die per 1 januari 2011 actief is, werkt met inter-disciplinaire teams voor een optimale aansluiting van marketing, development en operations.

Nieuwbouw R&D Centre in WageningenOm goede faciliteiten en randvoorwaarden voor innovatie te scheppen, is in 2010 besloten een belangrijk deel van de R&D-ac-tiviteiten te concentreren in een volledig nieuw te bouwen en nieuw in te richten FrieslandCampina R&D Centre in Wagenin-gen. Dit zal naar verwachting eind 2012 gereed zijn.

In 2010 is in Nigeria een lokale onderzoeks-faciliteit in gebruik genomen en zijn de faciliteiten van FrieslandCampina Professional in Lummen (België) vernieuwd. Daarnaast bevinden zich lokale implemen-tatieteams in Heilbronn en Lippstadt (Duitsland), Debrecen (Hongarije), Stupino (Rusland), Delhi en Batavia (VS), Jakarta en Salatiga (Indonesië), Ho Chi Minh City (Vietnam), Kuala Lumpur (Maleisië) en Bangkok (Thailand).

Foqus is het integrale systeem waarmee FrieslandCampina de kwaliteit in de gehele keten borgt. Foqus draait om voedsel-veiligheid, kwaliteit, veiligheid, arbeids-omstandigheden, brandveiligheid en milieu.

FrieslandCampina kan als organisatie de gehele productieketen beheersen, van de boerderij tot aan het eindproduct. Bij de bewaking van de kwaliteit vormen de wette-lijke eisen het uitgangspunt, maar daarnaast worden soms (onder andere op verzoek van de afnemers) aanvullende eisen gesteld. In Foqus zijn de verschillende internationale normen, zoals HACCP en ISO 9001, geïnte-

greerd. Op deze wijze kunnen zowel de afnemers van FrieslandCampina als de consumenten er op vertrouwen dat de producten aan de hoogste eisen tegemoet komen en voldoen aan de gewenste speci-ficaties.

FrieslandCampina streeft naar minimale risico’s op het gebied van veiligheid en milieu, en vereist dan ook dat alle bedrijfs-locaties in overeenstemming met de FrieslandCampina standaarden werken. Eén van de minimumeisen is dat de bedrijfslocaties een managementsysteem voor veiligheid en milieu toepassen, waarbij

tenminste aan de eisen van OHSAS 18001 (voor arbeids veiligheid) en ISO 14001 (voor milieu) wordt voldaan. In het management-systeem wordt vastgesteld dat de locatie aan de interne standaarden en aan externe wetgeving voldoet.

Research & development

Integrale kwaliteitszorg


Het beleid van FrieslandCampina op het gebied van personeel is erop gericht de juiste medewerkers voor de onderneming aan te trekken en te behouden, hen te motiveren en zorg te dragen voor de ontwik-keling van voldoende talent voor de hogere managementfuncties. Veel medewerkers vinden FrieslandCampina een aantrekkelijke werkgever die haar mensen een uitdagende en inspirerende werkomgeving biedt, waarin medewerkers aangemoedigd worden zichzelf persoonlijk en professioneel optimaal te ont-wikkelen. In het kader van route2020 is het de ambitie van FrieslandCampina om over een aantal jaren in de belangrijkste landen en industrieën waar zij werkzaam is, tot de top-10 van de meest aantrekkelijke werkge-vers te behoren.

De wereldwijde human resourcesstrategie is één van de pijlers die de ondernemings-strategie route2020 ondersteunt. Wereldwijd is een aantal gezamenlijke uitgangspunten en doelstellingen voor het personeelsbeleid voor de gehele onderne-ming bepaald. Gezien de grote geografische spreiding van de onderneming en de verschillen per land wordt het personeelsbeleid, binnen deze uitgangspunten, lokaal ontwikkeld en uitgevoerd, met ondersteuning vanuit het centrale kantoor. Voorbeelden van wereldwijd centraal vormgegeven HR-beleidselementen zijn talent manage-ment, performance management, job grading, expatriate management en de FrieslandCampina Academy.

Opbouw organisatieNadat in 2009 de werkzaamheden hoofd-zakelijk waren gericht op het integreren van de bestaande organisaties van de fusie-partners, invulling van managementfuncties en harmonisatie van arbeidsvoorwaarden, stond 2010 vooral in het teken van de opbouw van een sterke organisatie, het ontwikkelen van een samenhangende toekomstvisie en daarmee samenhangende strategie en de verdere realisatie van de beoogde fusievoordelen. In 2010 is voorts een nieuwe beloningssystematiek ingevoerd. In combinatie met het ingevoerde beoor-delingssysteem is de beoordeling en de daaraan gekoppelde beloning zeer sterk

gericht op de prestaties van de medewerkers.

Samenwerking tussen business groups In het kader van de realisatie van de strategie route2020 is met ingang van 1 januari 2011 de samenwerking tussen de verschillende business groups geïntensi-veerd door de instelling van category teams en innovatieteams voor zuiveldranken, baby- en kindervoeding en merkkaas. Het category team stuurt de innovatie aan. Vervolgens worden per land of gebruikers-categorie de resultaten vertaald naar producten die passen bij de behoefte en smaak van de consument of industriële afnemer (baby- en kindervoeding). De samenwerking en bundeling van kennis over de business groups heen moet ook op het gebied van customer trade marketing en marketing leiden tot een slagvaardigere en effectievere organisatie.

Herschikking locatiesEén van de doelstellingen van de fusie was om door bundeling en herschikking van activiteiten tot kostenbesparingen en een grotere mate van efficiency te komen. In 2009 is hiervoor een eerste aanzet gegeven, terwijl dit proces in 2010 vaart heeft gekregen. Door de samenvoeging van kantoren in het nieuwe centrale kantoor in Amersfoort en in onder meer Heilbronn (Duitsland) konden de commerciële inspan-ningen worden gestroomlijnd, terwijl daarnaast plannen werden uitgewerkt voor de concentratie van de productie in een kleiner aantal vestigingen. Dit leidde tot het besluit bepaalde vestigingen uit te breiden en andere te sluiten of te verkopen. Gedurende 2010 hebben ruim 600 personen als gevolg van herstructureringen hun functie verloren. Betrokken medewerkers worden begeleid bij het vinden van een nieuwe baan binnen of buiten de onderne-ming. Bijna 60 procent van de betrokkenen heeft een nieuwe functie binnen Friesland-Campina gevonden.

Talent managementOm de strategie van FrieslandCampina de komende jaren succesvol uit te voeren, zijn de ontwikkeling en voldoende

FrieslandCampina en haar medewerkersOnze wijze van werken (The Way we Work)

‘The Way we Work’ is binnen Friesland-Campina geïntroduceerd als een leidraad voor het bouwen aan de juiste werksfeer en cultuur om onze ambities waar te kunnen maken en de strategie route2020 te realiseren. De beoogde manier van werken heeft drie pijlers en is gericht op alle mede-werkers, in elk land en op elk niveau.

• ‘Embrace challenge’ (samen de uitdagingen omarmen), staat voor een instelling van durven en doen. Dat maakt de weg vrij om als onder-neming nog creatiever te werk te gaan en meer toegevoegde waarde met melk te realiseren.

• ‘Grow together’ (samen verder groeien), geeft het belang aan van samenwerken, elkaar helpen en van elkaar leren. De fusie waaruit FrieslandCampina nog maar zo kort geleden ontstaan is, maakt het samenwerken en kennis delen alleen nog maar belangrijker en waardevoller. Het brengt de potentie van de onderneming en de medewerkers tot volle bloei.

• ‘Feel accountable’ (samen verant-woordelijk voelen). In plaats van taken staan voortaan de gewenste resultaten centraal. Bij deze benadering horen duidelijk gefor-muleerde afspraken en ver wachtingen over ieders verant-woordelijkheid in het behalen van resultaten. Maar meer dan dat, een instelling van verantwoorde-lijkheid nemen en dragen.

19.484

6%1.137

34%6.649

11%2.21623%

4.458

26%5.024

Nederland

DuitslandRest van Europa

Azië

Overige


beschikbaarheid van potentiële leiders nood-zakelijk. Gezien de verwachte verkrapping van de arbeidsmarkt in de komende jaren en een daaruit voorvloeiende strijd om schaars talent heeft de onderneming een ambitieus programma ontwikkeld om talent aan te trekken, te identificeren en te behouden, toekomstige leiders de gelegenheid te geven zich verder te ontwikkelen en de prestaties van onze mensen te stimuleren. Een belang-rijk onderdeel van het talent management-programma is de Friesland-Campina Academy. Hiermee is een interna tionale, innovatieve leeromgeving gecreëerd waarin mensen worden uitgedaagd de beste presta-ties te leveren. De programma’s kunnen op maat worden gemaakt en in elk land waar FrieslandCampina actief is, worden aangebo-den. De FrieslandCampina Academy kent vier pijlers: functionele competenties, gedrags-

competenties, basiscompetenties en leider-schapscompetenties. In 2010 volgden ongeveer 2.000 medewerkers een cursus of workshop, hoofdzakelijk in West-Europa en Azië. Een programma duurde gemiddeld 2,8 dagen. Het accent bij deze trainingen lag op basiscompetenties, marketing en continu verbeteren. Het programma zal in 2011 verder worden uitgebreid en verbeterd op basis van de opgedane ervaringen.

Aantal medewerkersHet gemiddeld aantal medewerkers bedroeg 19.484 in 2010. Het aantal medewerkers in Azië en overige gebieden buiten Europa nam toe als gevolg van de groei in deze regio’s. In Europa daalt het aantal medewerkers als gevolg van het samenvoegen van activi-teiten, zowel in productielocaties als in kantoorfuncties, en in Duitsland door

de verkoop van de productielocatie in Elsterwerda.

GedragscodeIn 2010 werd een nieuwe gedragscode van kracht. FrieslandCampina wil op een open en integere manier omgaan met medewerkers, consumenten, klanten, zakenpartners en gemeenschappen waarin de onderneming actief is. In de gedragscode zijn de waarden, beginselen en richtlijnen beschreven voor de manier van werken. De onderneming wil handelingen als omkoping, kinderarbeid, milieuvervuiling en discriminatie tegengaan. Vermeende overtredingen dienen gesigna-leerd te worden, eventueel met beroep op de klokkenluidersregeling.

Werknemers naar regiogemiddeld aantal fte’s

Werknemers naar regio

2010 2009

gemiddeld aantal fte’s

% %

Nederland 6.649 34 7.103 35

Duitsland 2.216 11 2.208 11

Rest van Europa 4.458 23 4.659 24

Azië 5.024 26 4.975 25

Overige 1.137 6 1.089 5

Totaal 19.484 100 20.034 100


Voor 2011 wordt op wereldniveau een lichte toename in de vraag naar zuivel verwacht, vooral door de toenemende consumptie in de zich ontwikkelende landen. In Europa wordt verwacht dat de consumptie van zuivel onder druk blijft staan. Op de inter-nationale zuivelmarkt kunnen kleine schom-melingen in vraag en aanbod grote gevolgen hebben voor de prijsontwikkeling van com-modities als melkpoeder, basiskaas en boter. Dit beïnvloedt tevens de prijsniveaus van andere productcategorieën. Bij de stijging van de kosten voor boerderijmelk en andere grondstoffen kunnen de marges onder druk komen te staan als deze kostprijsverhogin-gen onvoldoende of niet tijdig in de verkoop-prijzen kunnen worden doorberekend. Het moment van vaststelling van prijs en looptijd in contracten kan grote gevolgen

hebben voor de gerealiseerde verkoop-prijzen en margeontwikkeling. Voor FrieslandCampina staat 2011 in het kader van de realisatie van de strategie route2020. Groei wordt nagestreefd in zuiveldranken, baby- en kindervoeding, merkkazen en in gespecialiseerde ingre-diënten. Investeringen zijn voorzien op het gebied van uitbreiding van de productie-capaciteit, vervanging van installaties, efficiencyverbetering en in innovatie. De innovatieprogramma’s zijn gekoppeld aan de speerpunten voor waardegroei en de gekozen behoeftenplatforms. De verwach-ting is dat de uitgaven voor research & development licht zullen toenemen. De financiële basis van FrieslandCampina is zodanig dat alle energie gericht kan worden op de realisatie van de plannen in het kader

van de strategie route2020. Op het gebied van human resources wordt ingespeeld op de gevolgen van de demografische ontwikke-lingen in de verschillende regio’s voor de gewenste personeelsbezetting evenals training en opleiding van medewerkers. Als gevolg van de in 2009 en 2010 aan-gekondigde herstructurering van een aantal productielocaties zal het aantal mede-werkers in Europa afnemen. Verhoogde aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen in de gehele productieketen van zuivel zal moeten bijdragen aan duurzame waardecreatie voor alle belanghebbenden. Over de resul-taatverwachting voor 2011 wordt geen uitspraak gedaan.

Vooruitzichten

De executive board van Koninklijke Friesland-Campina N.V. verklaart dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de activa, de passiva, de financiële positie en de winst van Koninklijke FrieslandCampina N.V. en de gezamenlijk in de consolidatie opgenomen ondernemingen. De executive board verklaart verder dat het jaarverslag een getrouw beeld geeft van de toestand op de balansdatum, de gang van zaken gedurende het boekjaar van Koninklijke Friesland-Campina N.V. en van de met haar verbonden ondernemingen waarvan de gegevens in haar jaarrekening zijn opgenomen, alsmede dat in het jaarverslag de wezenlijke risico’s

waarmee Koninklijke FrieslandCampina N.V. wordt geconfronteerd, zijn beschreven.

Executive board

Cees (C.C.) ’t HartChief Executive Officer

Kapil (K.) GargChief Operating Officer

Kees (C.J.M.) Gielen Chief Financial Officer

Piet (P.J.) HilaridesChief Operating Officer

Freek (F.) Rijna Chief Operating Officer


Verantwoordelijkheidsverklaring

Windenergie Zonne-energie Biogas

Duurzaam-heid

FrieslandCampina streeft ernaar de groei van haar activi-teiten klimaatneutraal te realiseren, in de gehele keten van koe tot consument. De onderneming wil dit bereiken door samen met de leden-melkveehouders van de coöperatie en de ketenpartners te werken aan het verbeteren van de energie-effi ciency, het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en het stimuleren van de productie van duurzame energie op melkveebedrijven.

60

ActiesOp basis van route2020 heeft FrieslandCampina actie-plannen ontwikkeld, die zijn gericht op vijf thema’s van maatschappelijk verantwoord ondernemen:• gezondheid & voeding;• zorg voor milieu;• duurzame landbouw;• gemotiveerde medewerkers;• FrieslandCampina in de samenleving.

Bij de uitvoering van alle actieplannen gelden tevens een aantal normen en richtlijnen, waarvan de belang-rijkste zijn:• ISO 26000. Deze internationale norm voor

maatschappelijk verantwoord ondernemen is in 2010 definitief geworden;

• gedragscode voor de medewerkers. Hierin zijn de normen voor gedrag van medewerkers vastgelegd.

In 2010 is met de uitvoering van deze actieplannen gestart. Dit zal de komende jaren worden voortgezet.

Gezondheid en voedingFrieslandCampina voorziet dagelijks via een breed assortiment voedingsmiddelen in de wensen en behoeften van consumenten en professionele afnemers in verschillende culturen en met verschil-lende voedingsbehoeften en voedingsgewoonten. Belangrijke aandachtspunten zijn: gezonde producten, helpen terugdringen van obesitas, helpen verminderen van ondervoeding en honger, voedselbeschikbaarheid en kwaliteitscontrole.

AssortimentkeuzeFrieslandCampina biedt in vele landen consumenten de mogelijkheden uit een assortiment producten de keuze te maken die het best past bij de behoefte van de consument. Keuzes worden geboden op gebied van energiegehalte (door minder vet en geen toegevoegde suikers) en toegevoegde vitaminen en mineralen.

Minder suikerIn een aantal landen bestaat het beleid om het gehalte aan suiker geleidelijk te verminderen. Friesland-Campina is een van de initiatiefnemers van het ‘Ik Kies Bewust’ logo in Nederland en internationaal het ‘Choices’ logo (aanduiding op producten met minder vet, zout en suiker).

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Voor FrieslandCampina is maatschappe-lijk verantwoord en duurzaam onder-nemen een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering. FrieslandCampina vult maatschap pelijk verantwoord onderne-men op een praktische en relevante wijze in waarbij het economisch rendement niet uit het oog wordt verloren. De onder-neming hecht veel waarde aan een goede relatie met consumenten, afnemers, medewerkers, zaken partners, maat-schappelijke organisaties en de gemeen-schappen waar Friesland Campina actief is. Samenwerking en overleg met deze belanghebbenden is van belang om de ambities op het gebied van duurzaam-heid te verwezenlijken. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is dan ook een belangrijk onderdeel van het strategisch plan route2020. FrieslandCampina is ervan overtuigd dat het consequent hanteren van de uitgangspunten van maatschappelijk verantwoord onder-nemen in de strategie een belangrijke en materiële bijdrage zal leveren aan de duurzame waardecreatie voor alle belanghebbenden.

61Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

JOGG-initiatiefIn 2010 is in Nederland het JOGG (Jongeren op gezond gewicht) initiatief gelanceerd, waaraan Friesland-Campina actief bijdraagt. Door de JOGG-aanpak moeten voldoende bewegen en gezonder eten de norm worden. Deze aanpak omvat acties waarbij aandacht voor voeding en beweging op school, betere sport- en speelfaciliteiten en voorlichting aan ouders centraal staan.

Zorg voor milieuDe belangrijkste doelstelling voor FrieslandCampina is het klimaatneutraal realiseren van de groei van de productie. In het kader hiervan werkt Friesland-Campina op haar productielocaties actief aan ver-betering van de energie-efficiëntie, het verminderen van luchtvervuiling en het verlagen van de CO2-uit-stoot. Daarnaast werkt FrieslandCampina aan de opti-malisatie van het watergebruik, de vermindering van watervervuiling en de reductie van gewicht en omvang van verpakkingen.

ConvenantenFrieslandCampina heeft onder auspiciën van de Neder-landse Zuivel Organisatie (NZO) afspraken gemaakt met de ministers van Infrastructuur en Milieu en van Economie, Landbouw en Innovatie. Deze afspraken zijn vastgelegd in het Duurzaamheidsakkoord Schone en Zuinige Agrosectoren. Daarnaast heeft Friesland-Campina voor haar Nederlandse productielocaties de Meerjarenafspraak Verbetering Energie Efficiency Industrie ondertekend (MJA-3). Het doel van dit convenant is om jaarlijks minimaal twee procent verbetering in energie-efficiency te bereiken.

In Nederland neemt de onderneming verder deel aan het convenant Integrale Milieu Taakstelling (IMT), waarbinnen elke vier jaar nieuwe milieu- en energie-doelstellingen worden geformuleerd. In België wordt eveneens deelgenomen aan energiebesparings-convenanten, zoals het Benchmarking-convenant en het Audit-convenant.

ISO 14001 en OHSAS 18001FrieslandCampina wil het milieu- en veiligheidsbeleid voor medewerkers op een systematische wijze uitvoeren en continu verbetering bewerkstelligen. Op alle productielocaties wordt het FrieslandCampina milieu- en veiligheidsmanagementprogramma ingevoerd (Foqus SHE). Daarnaast is in 2010 veel aandacht besteed aan veiligheidsbewustwording op de locaties. Op het gebied van veiligheid voor mede-werkers wordt op veel plaatsen gewerkt met de aanpak volgens OHSAS 18001. Alle productielocaties in Nederland, België en Duitsland hebben een milieu- en arbozorgsysteem ingevoerd dat voldoet aan de eisen van ISO 14001 (milieu) en OHSAS 18001. In 2010 zijn alle locaties in Duitsland gecertificeerd voor ISO 14001 en OHSAS 18001. In Vietnam, Maleisië en Indonesië zijn de productiebedrijven voor ISO 14001 gecertifi-ceerd. Het is de bedoeling dat alle productiebedrijven in Rusland, Zuidoost-Azië en de Verenigde Staten op het niveau van ISO 14001 worden gebracht.

VerpakkingenOm de milieudruk van verpakkingen te reduceren worden programma’s uitgevoerd ter vermindering van het verpakkingsgewicht en het gebruik van mono-materiaal en hernieuwbaar materiaal.

62 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Daarnaast wordt gestreefd naar het elimineren van ongewenste materialen. In de Benelux is in 2010 een start gemaakt met het gebruik van FSC-gecertificeerd papier voor drankenkartons. FSC (Forest Stewardship Council) is een keurmerk voor duurzaam bosbeheer. Eind 2011 zullen alle drankenkartons van Friesland-Campina in de Benelux geproduceerd worden met FSC-gecertificeerd karton.

Overige programma’sFrieslandCampina heeft in 2010 de Lean & Green award gewonnen voor het CO2-reductieplan van de logistieke activiteiten in Nederland. Op diverse plaatsen wordt gewerkt aan vermindering van het gebruik van water en aan het hergebruik van water.

Duurzame landbouwDe verduurzaming van de producten van Friesland-Campina is mede afhankelijk van de verduurzaming van grondstoffen. De onderneming voelt zich als bedrijf en als onderdeel van de zuivelketen mede-verantwoordelijk voor het verminderen van de milieu-belasting in de totale keten. Klimaatneutrale groei van de melkproductie in de primaire sector zal worden gerealiseerd door een combinatie van energie-besparing en het opwekken van duurzame energie.

Aanleg vergistingsinstallatiesIn 2010 zijn samen met de Land- en Tuinbouw-organisatie Nederland (LTO) en met leden-melkvee-houders plannen gemaakt voor vergistinginstallaties op boerderijniveau.

Duurzame energieopwekkingNaast energiebesparing stimuleert FrieslandCampina actief het duurzaam produceren van energie. In 2010 is een energiecontactpunt ingericht waar leden-melk-veehouders terecht kunnen met vragen over duurzame energie. Voor ondersteuning van de leden-melkveehouders van Zuivelcoöperatie Friesland-Campina is een samenwerking aangegaan met de energieleverancier Essent voor de productie en levering van duurzame energie. Leden-melkvee-houders worden begeleid bij projecten op het gebied van zon, wind en biomassa (bijvoorbeeld mest-vergisting).

Dairy Development programmaVoor melkveehouders in Azië en Afrika die melk leveren aan FrieslandCampina zijn in 2010 plannen ontwikkeld voor de verdere verdieping en uitbreiding van het Dairy Developmentprogramma. Dit programma ondersteunt melkveehouders bij de verbetering van de kwaliteit van boerderijmelk, de hygiëne en de duurzaamheid van de productie.

Weidegang‘Koeien in de wei’ is een maatschappelijk relevant onderwerp. Zuivelcoöperatie FrieslandCampina onder-steunt de leden-melkveehouders bij het bewust maken van een keuze voor weidegang om de zichtbaarheid van koeien in het landschap te stimuleren. Sinds 1 januari 2010 is weidegang een optioneel onderdeel van Foqus, het kwaliteitssysteem van FrieslandCampina.

Maatschappelijk verantwoorde sojaSoja is een beperkt bestanddeel in het veevoer voor koeien. FrieslandCampina wil bijdragen aan een maat-schappelijk verantwoorde productie van soja en het verduurzamen van de sojaketen. Daarbij wordt samen- gewerkt met diverse organisaties bij het verduur-zamen van de productie van soja in landen als India en Brazilië. Met de veevoerindustrie is overeengekomen dat vanaf 2015 alleen duurzaam geteelde soja in krachtvoer wordt verwerkt.

Verantwoorde cacaoCacao is voor een aantal producten van Friesland-Campina een belangrijk ingrediënt. Om de cacao-stroom te verduurzamen, is FrieslandCampina Benelux een samenwerking aangegaan met UTZ CERTIFIED, een certificering organisatie die als doel heeft om de positie van boeren in landen van oorsprong te ver-beteren. FrieslandCampina Benelux is in 2010 gestart met het inkopen van verantwoorde cacao voor Chocomel. De doel stelling is om in 2014 100 procent duurzame cacao voor Chocomel en in 2020 duurzaam alle cacao voor alle chocolade producten van FrieslandCampina Benelux in te kopen.

63Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

PalmolieMet ingang van 2011 koopt FrieslandCampina duurzame palmolie in. Palmolie en palmolieproducten worden als ingrediënten gebruikt in bijvoorbeeld koffiecreamers en vetpoeders voor de voedings-middelenindustrie. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de verdere verduurzaming van de productie van landbouwgrondstoffen en het behoud van het tropisch regenwoud en de biodiversiteit. De duurzame palmolie is gecertificeerd volgens de Ronde Tafel voor Duurzame Palmolie (RSPO) principes en criteria. Maatschappelijke organisaties zoals Solidaridad en het Wereld Natuur Fonds (WWF) zijn nauw betrokken bij de opstelling van deze duurzaam-heidscriteria. FrieslandCampina is sinds 2007 aange-sloten bij de RSPO.

Betrokken medewerkersFrieslandCampina wil een uitdagende werk gever zijn die medewerkers respecteert en inspireert het beste van zichzelf te geven. Aandachtspunten daarbij zijn opleiding en training, beloningssystematiek, prestatie-gericht leidinggeven, veiligheid op de werkvloer en de uitrol van de nieuwe strategie route2020. In de paragraaf ‘FrieslandCampina en haar medewerkers’ wordt hierop verder ingegaan. Het streven is om medewerkers optimaal te betrekken bij maatschappe-lijk verantwoord ondernemen, zodat dit in de onder-neming breed wordt gedragen.

FrieslandCampina in de samenlevingSamenwerking en overleg met deze en andere belang-hebbenden, staan aan de basis van het verwezenlijken van de duurzaamheidsambities. In 2010 is veel aandacht besteed aan de invoering van het duurzaam-heidsbeleid. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de CSR Board die toeziet op de implementatie. In 2010 is de gedragscode opgesteld voor medewerkers en gecommuniceerd. Daarnaast is ook een klokkenlui-dersregeling ontwikkeld, welke eveneens is gecommu-niceerd. Voor de leveranciers van FrieslandCampina zijn de Business Practices for Suppliers opgesteld. Alle relevante leveranciers hebben deze Business Practices inmiddels ondertekend. FrieslandCampina hecht veel waarde aan samenwer-king met maatschappelijke organisaties (NGO’s). In 2010 is regelmatig overleg geweest met onder andere het Wereld natuurfonds, Solidaridad, Dierenbescher-ming en Natuurmonumenten. FrieslandCampina besteedt aandacht aan de ontwikke-ling van lokale gemeenschappen, waar de onder-neming actief is. Onder andere in Vietnam, Indonesië en Nigeria heeft FrieslandCampina programma’s die de lokale melkveehouderij helpen te verbeteren.Op het gebied van transparantie is in 2010 het eerste FrieslandCampina Maatschappelijk Ondernemen Verslag gepubliceerd.

Medio 2011 wordt het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Verslag 2010 van FrieslandCampina gepubliceerd.

64

De algemene vergadering van aandeelhouders van de vennootschapDe aandelen van de vennootschap worden voor honderd procent gehouden door de coöperatie. De coöperatie heeft als zodanig volledige zeggenschap binnen de algemene vergadering van aandeelhouders van de vennootschap. Het bestuur van de coöperatie oefent namens de coöperatie het stemrecht uit in de algemene vergadering van aandeelhouders van de vennootschap, in bepaalde gevallen onder goed-keuring van de ledenraad van de coöperatie.De jaarrekening van de vennootschap wordt tijdens de jaarlijkse algemene vergadering van aandeelhouders van de vennootschap ter vaststelling voorgelegd. In deze vergadering wordt tevens een besluit over de winstbestemming genomen. De algemene vergadering van aandeelhouders van de vennootschap heeft de bevoegdheid om bepaalde, in de statuten omschreven, besluiten van de executive board goed te keuren. Het betreft hier belangrijke besluiten op operationeel gebied, belangrijke besluiten op gebied van de juridi-sche structuur en de vermogensstructuur van de vennootschap (en de vennootschappen waarin zij aandelen houdt) alsmede besluiten tot het doen van grote investeringen.

De executive board van de vennootschapDe executive board is verantwoordelijk voor het beleid en de operationele gang van zaken binnen de onder-neming. De leden van de executive board worden voor onbepaalde tijd benoemd. Hun arbeidsvoorwaarden – waaronder de bezoldiging – worden vastgesteld door de raad van commissarissen.

De raad van commissarissen van de vennootschapDe raad van commissarissen houdt toezicht op de executive board en heeft de bevoegdheid om bepaalde in de statuten omschreven besluiten van de executive board goed te keuren. De raad van commissarissen heeft de bevoegdheden zoals weergegeven in de bepalingen van boek 2 Burgerlijk Wetboek betreffende structuurvennootschappen. Dit betreft onder meer de benoeming van de leden van de executive board, het vaststellen van het aantal leden van de executive board en de goedkeuring van een aantal andere in de wet vermelde besluiten van de executive board. Bij de uitoefening van hun taak dienen de commis-sarissen zich te laten leiden door de belangen van de vennootschap en de met haar verbonden onder-nemingen, daarbij rekening houdend met de belangen van alle stakeholders.

Corporate governance

Vanuit het oogpunt van corporate governance zijn bij Koninklijke Friesland-Campina N.V. de algemene vergadering van aandeelhouders, de raad van commissarissen en de executive board relevant. Alle aandelen van de vennoot-schap zijn in handen van Zuivel-coöperatie FrieslandCampina U.A. De vennootschap is een vrijgestelde structuurvennootschap, maar kiest ervoor het structuurregime vrijwillig toe te passen.

65Corporate governance

Met de centrale ondernemingsraad is een convenant gesloten met daarin afspraken over de samenstelling van de raad van commissarissen, het profiel waaraan de leden van de raad van commissarissen moeten voldoen, de versterkte aanbevelingsrechten die de centrale ondernemingsraad heeft bij benoeming van de leden van de raad van commissarissen en de manier waarop de centrale ondernemingsraad deze zal uitoefenen. Op basis van dit convenant is de raad van commissarissen naar behoren samengesteld indien de bestuursleden van de coöperatie 2/3 van de leden van de raad van commissarissen vormen (de ‘interne leden’) en de raad voor 1/3 uit ‘externe leden’ bestaat. De gekozen samenstelling reflecteert de door de wet bij grote coöperaties toegestane ledendominantie van 2/3 van het totale aantal commissarissen. Deze leden-dominantie wordt doorgezet op niveau van de ven-nootschap. De externe leden van de raad van commis-sarissen worden op basis van de volgende criteria geselecteerd en benoemd: maatschappelijke ervaring gericht op het praktisch functioneren in de raad van commissarissen, inzicht in het internationale bedrijfs-leven, algemene maatschappelijke achtergrond en specifieke affiniteit met sociale verhoudingen, human resources en organisatie en ervaring vanuit de wereld van multinationale ondernemingen. Eén van de leden van de raad van commissarissen is een zogenoemd financieel expert, hetgeen inhoudt dat deze persoon relevante kennis en ervaring heeft opgedaan op finan-cieel administratief/accounting terrein bij een grote rechtspersoon. De commissarissen worden benoemd voor een termijn van vier jaar. Externe leden van de raad van commissarissen treden na twaalf jaar af. De benoemingstermijn van een commissaris die tevens bestuurslid van de coöperatie is, eindigt in ieder geval bij beëindiging van het bestuurslidmaatschap. De raad van commissarissen kent een benoemings- en remuneratiecommissie en een auditcommissie. De benoemings- en remuneratiecommissie bestaat uit de commissaris met het sociale profiel, de voorzitter en de vice-voorzitter van de raad van commissarissen. De remuneratie- en benoemingscommissie bereidt de besluitvorming van de raad van commissarissen over de selectie en benoeming van de leden van de executive board en commissarissen voor. Voorts heeft zij als taak de voorbereiding van de besluitvorming over het bezoldigingsbeleid van de executive board en over het te voeren bezoldigingsbeleid voor leden van het hoger management. De auditcommissie wordt gevormd door de financiële expert en een ander

extern lid van de raad en twee van de leden van de raad van commissarissen die tevens bestuurder van de coöperatie zijn. De auditcommissie heeft voorberei-dende taken met betrekking tot de juistheid en volle-digheid van de financiële verslaggeving, de administra-tie organisatie, de interne controle, risicobeheersing, de naleving van regelgeving en de benoeming en werkwijze van de externe accountant. De remuneratie- en benoemingscommissie en de auditcommissie hebben geen zelfstandige beslissingsbevoegdheid en rapporteren aan de raad van commissarissen als geheel.

Nederlandse Corporate Governance CodeHoewel de Nederlandse Corporate Governance Code en de algemene maatregel van bestuur niet direct op de vennootschap van toepassing zijn, zal de vennoot-schap de principes en best practice-bepalingen van de corporate governance code en de algemene maatregel van bestuur actief toepassen. De vennootschap heeft echter de principes en best practice-bepalingen afgewogen tegen het coöperatieve karakter van de onderneming en het besloten karakter van de ven-nootschap, en in verband hiermee enkele daarvan buiten toepassing gelaten. Daarnaast zijn op grond van eigen beleidskeuzes binnen de onderneming enkele principes en best practice-bepalingen buiten toepassing verklaard. Binnen FrieslandCampina is de ledenraad van de coöperatie het orgaan waaraan jaarlijks verantwoording wordt afgelegd over de hoofd-lijnen van de structuur van de onderneming en de naleving van de corporate governance code, alsmede substantiële veranderingen daarin. FrieslandCampina kent een gedragscode en een klokkenluidersregeling. Vanzelfsprekend zal FrieslandCampina ook in de toekomst aandacht blijven houden voor de principes en de bepalingen van de corporate governance code.

66 Corporate governance

Afwijkingen van de code voortkomend uit de bijzondere structuurIn verband met de bijzondere structuur van Friesland-Campina en de daaruit voortvloeiende ledendominan-tie in de raad van commissarissen, kan niet worden voldaan aan de best practice-bepaling dat maximaal één commissaris niet onafhankelijk is (best practice III.2.1). Deze best practice-bepaling zal slechts van toe-passing zijn op de externe leden van de raad van com-missarissen. Door de gekozen zeggenschapstructuur berust de uiteindelijke zeggenschap, indirect, bij de ledenraad van de coöperatie. De onderneming wordt uitgeoefend door de vennootschap. De coöperatie wordt in dit kader betrokken bij de strategische richting van de onderneming en de daarmee verband houdende beleidsprincipes. De ledenraad van de coö-peratie dient goedkeuring te verlenen aan het besluit van het bestuur van de coöperatie, in diens hoedanig-heid van algemene vergadering van aandeelhouders, om de jaarrekening vast te stellen en de winstbestem-ming goed te keuren.

Afwijkingen van de code voortkomend uit het besloten karakter van de vennootschapUit het besloten karakter van de vennootschap vloeit voort dat de bezoldiging van individuele leden van de executive board en andere belangrijke elementen uit hun contract niet worden gepubliceerd (best practice II.2). Opties worden binnen FrieslandCampina niet toegekend. In dit kader is ook geen reglement vast-gesteld voor privébeleggingen door leden van de executive board (best practice II.3) en leden van de raad van commissarissen (best practice III.2) in andere ondernemingen. FrieslandCampina kent een reglement Voorkoming gebruik voorwetenschap met betrekking tot de door de onderneming uitgegeven obligaties.

Afwijkingen van de code voortkomend uit eigen beleidskeuzesDe executive board van de vennootschap wordt voor onbepaalde termijn benoemd. De invloed van de coöperatie op het functioneren van de leden van de executive board is verankerd door het bestaan van een personele unie tussen het bestuur van de coöperatie, de algemene vergadering van aandeelhouders van de vennootschap en de interne leden van de raad van commissarissen. Benoeming van leden van de executive board voor een periode van vier jaar wordt hierom, en vanwege het mogelijke beloningopdrijvend effect, niet doorgevoerd (best practice II.1.1). De taken die de corporate governance code toekent aan de benoemingscommissie en de bezoldigingscommissie heeft FrieslandCampina om praktische redenen gecon-centreerd in één commissie, te weten de remuneratie- en benoemingscommissie. Het vervullen van andere commissariaten en nevenfuncties, door zowel commis-sarissen als leden van de executive board, zal individu-eel worden beoordeeld door de raad van commissaris-sen al naar gelang de aard en het tijdsbeslag dat de commissariaten en/of nevenfuncties met zich mee-brengen. Ieder lid van de raad van commissarissen en van de executive board moet ervoor zorgen dat hij/zij voldoende tijd en aandacht heeft voor de onderne-ming, waardoor een goede taakvervulling is gewaar-borgd.

67

Risicobeheersing

Organisatie van risicobeheersingDe executive board is eindverantwoordelijk voor het beheersen van de risico’s verbonden aan de onder-nemingsdoelstellingen en voor de betrouwbaarheid van de in- en externe (financiële) rapportages. De ver-antwoordelijkheid voor het ontwerp en de inbedding van de daarop gerichte risicomaatregelen is gedele-geerd aan corporate stafafdelingen. Deze afdelingen zorgen ook voor de verificatie en evaluatie van de toe-passing van de maatregelen.

Het management van de business groups en werk-maatschappijen is primair verantwoordelijk voor de juiste (dagelijkse) toepassing, naleving en bewaking van de systemen waarmee de relevante risico’s adequaat beheerst kunnen worden. Het management van de business groups en werkmaatschappijen wordt geacht om zelf een beoordeling van de toepassing en naleving uit te voeren, en daarover een interne ver-klaring (de ’Statement of Internal Control’) aan de executive board af te leggen.

De afdeling Corporate Internal Audit voerde in 2010 onafhankelijke audits uit om na te gaan in hoeverre de genomen maatregelen ter beheersing van de risico’s effectief waren. Dit gebeurde volgens een programma dat in overleg met de auditcommissie van de raad van commissarissen is opgesteld. De aldus verzamelde informatie wordt gebruikt om verbeteringen aan te brengen in de interne risicobeheersings- en controle-systemen. Daarnaast heeft de afdeling specifieke opdrachten uitgevoerd. De daaruit voortgekomen bevindingen en aanbevelingen zijn afgestemd met het verantwoordelijke management en zijn gerapporteerd aan de executive board en de auditcommissie.

Kenmerken van de interne risicobeheersings- en controlesystemenInternal Control FrameworkBij de inrichting en evaluatie van de risicobeheersings- en controlesystemen van FrieslandCampina wordt het internationaal erkende COSO-raamwerk voor interne beheersing als referentie gehanteerd. Dit is vorm gegeven in het FrieslandCampina Internal Control Framework. Dit is een gemeenschappelijk op risico gebaseerd raamwerk van interne beheersingsmaatre-gelen. Het Internal Control Framework, dat momenteel wordt uitgerold, ondersteunt een voortdurend proces van identificeren, analyseren, valideren, monitoren en evalueren van significante risicogebieden en de

Het realiseren van de ondernemings-doelstellingen gaat gepaard met risico’s, onder meer door externe economische factoren, de onvoorspelbaarheid van marktontwikkelingen, calamiteiten en menselijke factoren. De risicomaat-regelen van de onderneming zijn er op gericht de risico’s dat de ondernemings-doelstellingen niet gehaald worden, te beheersen en te reduceren. In 2010 is aandacht besteed aan het verder ver-beteren van de opzet en werking van het interne beheersingssysteem. Daarnaast is gestart met een meer integrale benadering voor de beheersing van risico’s die aan de ondernemings-doelstellingen verbonden zijn.

68 Risicobeheersing

getroffen beheersingsmaatregelen, het verbeteren van de maatregelen en het communiceren en rapporteren daarover.

Business planning en reviewDe vennootschap beschikt over procedures voor strategische planning, budgettering en interne management- (en financiële) rapportage. Voor de inrichting en totstandkoming van de betreffende rapportages bestaan gedetailleerde richtlijnen. De executive board voert regelmatig overleg met het management van de business groups en werkmaat-schappijen over de realisatie van de strategische en operationele (financiële en niet-financiële) doelstellin-gen, mede naar aanleiding van de periodieke financi-ele en operationele rapportages alsmede de jaarlijkse budgetcyclus en risicoanalyse.

Overige algemene beheersingsmaatregelenDaarnaast hanteert FrieslandCampina onder meer de volgende algemene richtlijnen, procedures en organi-satorische maatregelen voor de beheersing van haar bedrijfsprocessen:• voor de hoofdfuncties en –processen is een

corporate manual beschikbaar. Hierin zijn de belang-rijkste beleidsuitgangspunten, verantwoordelijk-heden en bevoegdheden vastgelegd;

• uitgangspunten voor de gedragsnormen (Code of Conduct), die voor alle personeelsleden van FrieslandCampina gelden, zijn intern gepubliceerd en initiatieven zijn ontplooid om de bekendheid ervan binnen de onderneming te vergroten;

• er bestaat een rapportage van afwijkingen van gedragsnormen aan interne vertrouwenspersonen, en een klokkenluidersregeling;

• richtlijnen zijn opgesteld ten behoeve van de conti-nuïteit en betrouwbaarheid van geautomatiseerde gegevensverwerking.

Naast de hiervoor beschreven algemene beheers-maatregelen zijn er specifieke maatregelen getroffen voor de ondernemingsrisico’s. Deze komen hierna aan de orde.

Risico-inventarisatie en -evaluatie 2010De executive board heeft in 2010 in samenwerking met de corporate afdelingen en een externe adviseur de ondernemingsrisico’s die met de route2020 strategie samenhangen, geïnventariseerd en beoordeeld. De maatregelen die erop gericht zijn deze ondernemings-risico’s te beheersen en te reduceren, zijn geëvalueerd en initiatieven zijn vastgesteld om de beheersing van deze risico’s waar nodig te verbeteren.

Deze integrale evaluatie heeft aangetoond dat er, twee jaar na de totstandkoming van FrieslandCampina, aan-zienlijke vooruitgang is gerealiseerd met de harmoni-satie van de diverse op risico gerichte beheersingspro-gramma’s. De belangrijkste verbeterinitiatieven voor 2011 zijn gericht op het verder inbedden van risicoma-nagement binnen de reguliere bedrijfsprocessen, het integreren van de beheersingsmaatregelen in het Internal Control Framework en de uitwisseling van ‘best practices’. De voortgang hiervan zal in 2011 wederom regelmatig door de executive board worden geëvalueerd.

Ondernemingsrisico’sHieronder volgt een korte beschrijving van enkele voor FrieslandCampina significante ondernemingsrisico’s en hun specifieke beheersmaatregelen.

Personeel en organisatieHet vermogen om de juiste mensen aan te trekken, te behouden en te ontwikkelen is een belangrijke voor-waarde voor de realisatie van de doelstellingen van FrieslandCampina. In 2010 is de route2020 strategie ontwikkeld. Daarbij zijn ook de kernwaarden vastge-steld, die voor de organisatie en haar personeel gelden: ‘embrace challenge’, ‘grow together’ en ‘feel accountable’. Deze kernwaarden zijn verder uitgewerkt en in het personeelsbeoordelingssysteem geïnte-greerd. Voor het hogere personeel zijn de functieschalen geclassificeerd en geharmoniseerd, inclusief de daarbij behorende primaire en secundaire arbeidsvoorwaar-den. Om de strategie succesvol te kunnen uitvoeren, zijn in 2010 organisatieveranderingen aangekondigd en in gang gezet. Daarnaast worden programma’s voor talent- en loopbaanontwikkeling en projectmanage-ment ingevoerd. De voortgang van deze maatregelen, evenals de benoeming van personeel op sleutelfunc-ties zullen in 2010 regelmatig door de executive board worden beoordeeld.

69Risicobeheersing

Calamiteiten inclusief dierziektesFrieslandCampina werkt met natuurlijke producten. Een omvangrijke of langdurige uitbraak van (besmet-telijke) dierziekten, vooral bij rundvee, zou de productie en verkoop van zuivelproducten en daarmee de resultaten van FrieslandCampina negatief kunnen beïnvloeden. Dergelijke risico’s zijn door de onderne-ming niet (geheel) uit te sluiten. De onderneming heeft een eigen kwaliteitssysteem Foqus voor de productie en verwerking van boerderij-melk waarbij de producten in de gehele productieketen traceerbaar zijn. De juiste werking en naleving van de kwaliteitssystemen worden periodiek beoordeeld door middel van interne en externe verificaties. Mede voor overige calamiteiten heeft de onderneming passende verzekeringen voor schade, vervolgschade en aanspra-kelijkheid afgesloten.Ook het opleiden en trainen van medewerkers, het hanteren en actueel houden van de crisismanage-ment-organisatie en handboeken, het evalueren van productafwijkingen en het nemen van maatregelen ter voorkoming van deze afwijkingen, maken deel uit van de bedrijfsvoering.

ProductinnovatieHet tijdig inspelen op consumenten- en afnemers-behoeften door middel van succesvolle producten procesinnovaties in strategische categorieën is essen-tieel om de ondernemingsdoelstellingen te kunnen verwezenlijken. In 2010 is een innovation governance board geformeerd en een systeem voor het beheersen van de innovatieportfolio ingevoerd. Momenteel wordt de Research & Development functie geïntegreerd en meer gericht op de strategische categorieën in route2020. In 2011 zal een vernieuwd en gestandaardi-seerd innovatieproces worden ingevoerd. De verande-ringen die dit met zich mee brengt, zullen nauwlettend door de executive board worden gevolgd.De onderneming beschikt over een adequate organisa-tie en processen om merken en intellectueel eigendom te beschermen, onder meer door middel van patenten.

Financieringsrisico’sDe wereldwijde economische ontwikkeling heeft grote nadelige economische gevolgen, onder meer voor de kredietverlening door banken. Dit heeft geleid en zal verder kunnen leiden tot nadelige gevolgen voor de economieën in de landen waar FrieslandCampina actief is. Ook kan de economische ontwikkeling gevolgen hebben voor het vermogen van Friesland-Campina om te voldoen aan de convenanten zoals overeengekomen met kredietverstrekkers, het vermogen om aanvullend krediet aan te trekken, en het kunnen voldoen aan de voorwaarden van derge-lijke kredieten. Op korte, middellange en lange termijn zou dit een negatief effect kunnen hebben op FrieslandCampina’s bedrijfsresultaten, haar vermogenspositie en de waarde van de activa. Om deze negatieve gevolgen zoveel mogelijk te beperken, past FrieslandCampina diversificatie toe ten aanzien van de kredietverstrek-kers en heeft de executive board voor 2010 maatrege-len op het gebied van kostenbeheersing en productie-efficiency genomen. De onderneming heeft er vertrouwen in dat de strategische plannen van route2020 adequaat gefinancierd kunnen worden.

Kredietrisico afnemersFrieslandCampina toetst regelmatig de kredietwaardig-heid van haar afnemers. Dit geeft echter geen absolute garantie dat afnemers altijd aan hun verplich-tingen (kunnen) voldoen. Het niet of niet tijdig voldoen door afnemers aan hun verplichtingen beïnvloedt de bedrijfsresultaten en de financiële positie van Fries-landCampina negatief. De activiteiten van Friesland-Campina zijn verspreid over een groot aantal sectoren en regio’s. Deze verscheidenheid beschermt de onder-neming als geheel; er zijn geen afnemers waarvan de omzet meer dan vijf procent bedraagt van de totale omzet van FrieslandCampina. Wel kunnen bepaalde afnemers een belangrijk aandeel hebben in de activi-teiten van één werkmaatschappij. Het verlies van zo’n afnemer kan dan een aanzienlijk effect hebben op de activiteiten, financiële positie en resultaatontwikkeling van de betreffende werkmaatschappij. Een deel van de vorderingen op afnemers is verzekerd bij een gere-nommeerde verzekeringsmaatschappij.

70 Risicobeheersing

Valutarisico’s Aangezien FrieslandCampina activiteiten ontplooit in verschillende landen in de wereld en actief is op de wereldmarkt voor het inkopen van grondstoffen, is een aanzienlijk deel van haar activa, passiva en resultaten gevoelig voor valutaschommelingen. Ook de concur-rentiekracht van de onderneming kan hierdoor worden beïnvloed. Dit betekent onder meer dat veranderingen in de koers van buitenlandse valuta’s, zoals de Ameri-kaanse dollar, de Indonesische rupiah en de Nigeri-aanse naira ten opzichte van de euro effect hebben op de bedrijfsresultaten en de financiële positie van FrieslandCampina. Het valutarisicobeheer is erop gericht om ongewenste fluctuaties in de bedrijfsresul-taten ten gevolge van deze valutaschommelingen te vermijden. Bij de afdekking van valutarisico’s met betrekking tot operationele transacties wordt rekening gehouden met specifieke producten marktomstandig-heden. Een deel van de valutarisico’s is afgedekt. Voor aanvullende informatie over de beheersing van financiële risico’s, inclusief gevoeligheden, wordt verwezen naar toelichting 32 van de ‘Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening’.

Renterisico’s FrieslandCampina kan te maken krijgen met schomme-lingen in de rente ten aanzien van haar (langen kort-)lopende schulden met een variabel rentepercentage. Voor een deel van deze schulden (bijvoorbeeld de ach-tergestelde obligatieleningen en schulden aan banken), is FrieslandCampina renteswaps aangegaan, zodat zij per saldo een vast rentepercentage betaalt. Als gevolg hiervan was FrieslandCampina ultimo 2010 voor ongeveer 1 procent van haar nettoschuld gevoelig voor renteschommelingen. Renteschommelingen kunnen een negatief of positief effect hebben op de bedrijfsresultaten en de financiële positie van FrieslandCampina.

Om de risico’s op het gebied van financiering, liquidi-teit, krediet, valuta en rente te beheersen zijn richtlij-nen en procedures opgesteld. De onderneming is de rapportage met betrekking tot deze risico’s aan het verbeteren. In 2010 is een intern Treasury Committee geformeerd. Deze commissie heeft de taak om het risi-cobeleid te toetsen en de risico’s en de beheersing ervan regelmatig te beoordelen.

Risico’s van pensioenregelingenDe belangrijkste pensioenregelingen voor de Neder-landse werknemers van FrieslandCampina zijn onder-gebracht bij een ondernemingspensioenfonds en een verzekeringsmaatschappij. De bij de verzekerings-maatschappij ondergebrachte pensioenregeling heeft een resultatendeling op basis van een gesepareerd beleggingsdepot. Ontwikkelingen in rentepercentages en op de wereldwijde kapitaalmarkten en andere factoren waarop FrieslandCampina geen invloed heeft, kunnen een negatief effect hebben op de vermogens-positie (dekkingsgraad) van het pensioenfonds en/of het gesepareerd beleggingsdepot, en zouden ertoe kunnen leiden dat FrieslandCampina aanvullende beta-lingen moet doen. In geval van het ondernemingspen-sioenfonds zijn deze stortingen conform afspraken met het fonds beperkt en gemaximeerd. In het geval van de bij de verzekeringsmaatschappij onderge-brachte regeling dient te worden voldaan aan een minimale dekkingsgraad. Als gevolg van de genoemde marktontwikkelingen kunnen de waarde van de beleg-gingen en de omvang van de verplichtingen conform IFRS (IAS 19) eveneens een negatief effect hebben op de bedrijfsresultaten en de financiële positie van Fries-landCampina. Voor aanvullende informatie wordt verwezen naar toelichting 19 van de ‘Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening’.

Acquisities en desinvesteringenVoor het behoud en de verdere uitbouw van haar marktpositie is het belangrijk dat FrieslandCampina omvangrijke projecten, zoals overnames, het aangaan van samenwerkingsverbanden, joint ventures en grote investeringen, succesvol afrondt. Het uitvoeren van dit soort omvangrijke projecten brengt risico’s met zich mee, zoals bij het aanpassen en integreren van de bedrijfsactiviteiten of verschillen in de bedrijfscultuur. FrieslandCampina is van mening dat haar afnemers baat zullen hebben bij de genoemde projecten. Bepaalde afnemers zouden echter op zoek kunnen gaan naar alternatieve leveranciers, waardoor de beoogde voordelen van bepaalde projecten niet of in mindere mate zouden kunnen worden gerealiseerd. FrieslandCampina heeft in 2010 een Corporate Mergers & Acquisitions afdeling geformeerd. Gedurende het jaar is een procedure geïntroduceerd voor het succesvol kunnen uitvoeren van mergers & acquisitions. De executive board wordt door middel van een projectrapportage over status en voortgang gerapporteerd.

71Risicobeheersing

Melkvolume en capaciteitDe EU-ministers van Landbouw hebben in juni 2008 besloten dat de melkquotering tot en met 2014/2015 gehandhaafd blijft. In de tussentijd wordt een jaarlijkse stijging van 1 procent van het melkquotum doorge-voerd. FrieslandCampina heeft, ook vanaf 2015, de plicht alle door de leden-melkveehouders van de coö-peratie geproduceerde melk te verwerken. Friesland-Campina zal haar verwerkingscapaciteit aan het aanbod van boerderijmelk dienen aan te passen.

Prijsschommelingen en verminderde leverings-zekerheid FrieslandCampina is op diverse markten zowel koper als verkoper van zuivelproducten en plantaardige, niet op zuivel gebaseerde producten (zoals vruchtendran-ken en ingrediënten). Zo is FrieslandCampina verkoper van producten zoals kaas, boter, babyvoeding, melk-poeder en dagverse en lang houdbare zuivelproducten die worden verhandeld op de consumentenmarkten in diverse landen. Deze producten zijn onderhevig aan prijsschommelingen. FrieslandCampina is ook actief als koper van producten van derden, zoals onbewerkte boerderijmelk, zuivelgerelateerde grondstoffen, melk-poeder, vruchtenconcentraten, fruitpreparaten, suiker, cacao, plantaardige olie, energie, ingrediënten, en (grondstoffen voor) verpakkingsmaterialen zoals blik, karton en kunststof. De bedrijfsresultaten en financiële positie van FrieslandCampina kunnen worden beïnvloed door prijsschommelingen als gevolg van ver-anderingen in aanbod en beschikbaarheid (door bij-voorbeeld weersomstandigheden) van deze producten. Aanzienlijke prijsstijgingen die niet of slechts gedeel-telijk kunnen worden doorberekend aan afnemers, dan wel een voortdurende schaarste in de aanvoer van bepaalde producten kunnen een negatief effect hebben op de bedrijfsresultaten en de financiële positie van FrieslandCampina. Om deze risico’s te beperken, is de strategie van FrieslandCampina erop gericht het aandeel van producten met toegevoegde waarde in de totale omzet te vergroten en de kosten te minimaliseren door zo efficiënt mogelijk te werken. Het risico van prijsschommelingen wordt tevens beperkt door het afsluiten van langlopende termijn-contracten en het afsluiten van ‘forward’-contracten. Daarnaast wordt de leveringszekerheid verbeterd door het verkrijgen van een ‘preferred customer’ status, waardoor FrieslandCampina voorrang heeft bij leverin-gen in tijden van schaarste.

Informatie en Communicatie Technologie (ICT)Om de ondernemingsdoelstellingen van route2020 succesvol te realiseren, moeten de huidige en toekom-stige informatiebehoeften en communicatie op een effectieve, betrouwbare en efficiënte wijze onder-steund kunnen worden, zowel door middel van infra-structuur en technologie, goed gekwalificeerde mensen als door een goede inrichting van de bedrijfs-processen en -systemen. In de eerste twee jaren na de totstandkoming van FrieslandCampina is de aandacht vooral uitgegaan naar de ontwikkeling van een nieuwe ICT strategie, richtlijnen en procedures, een nieuwe ICT organisatie en serviceprocessen.In 2010 is gestart met de uitvoering van het Summit project. Dit project heeft tot doel om wereldwijd tot een vergaande harmonisatie van de inrichting van de bedrijfssystemen te komen, gebaseerd op SAP techno-logie. Inmiddels is de projectorganisatie geformeerd en wordt een ontwerp van de nieuwe bedrijfssystemen ontwikkeld. De uitvoering en implementatie van dit project zal tot 2015 duren. In de organisatie van het project worden standaardmethodieken toegepast voor een adequaat projectmanagement en kwaliteits-beheersing. De uitvoering van het project wordt door een stuurgroep met een brede en zware samenstelling bewaakt. De executive board zal dit project eveneens regelmatig op voortgang, risico’s en resultaten beoor-delen.

ConcurrentieDe zuivelsector is onderhevig aan snelle veranderin-gen. Afnemers scherpen hun condities voor de afname van producten van FrieslandCampina aan. Consumen-ten hebben steeds hogere verwachtingen van producten en hun gebruiksmogelijkheden. Ook verandert de voorkeur van de consument. Daarnaast zijn er grote verschillen tussen de diverse landen waarin FrieslandCampina actief is. Binnen haar belangrijke afzetmarkten concurreert FrieslandCampina niet alleen met een groot aantal kleinere (lokale) producenten, maar ook met grote multinationals. Deze ondernemingen, waarvan er enkele beursgenoteerd zijn, hebben de financiële middelen om bijvoorbeeld in te spelen op bepaalde trends en/of (nieuwe) producten te ontwikkelen en op de markt te introduceren. Als FrieslandCampina onvol-doende in staat zou zijn om in te spelen op veranderin-gen in de markt en om innovatief te zijn, kan dat negatieve effecten hebben op haar concurrentie-positie en daarmee op haar bedrijfsresultaten en financiële positie.

72 Risicobeheersing

Het inspelen op deze veranderingen en regelmatige toetsing van de concurrentiepositie krijgt in de route2020 strategie, inrichting van de organisatie, de jaarlijkse planning en de uitvoering veel aandacht. De onderneming bundelt de kennis van ontwikkelingen op de zuivelmarkt en die bij concurrenten in een Dairy News Analysis systeem. Het gebruik van dit systeem is in 2010 verder verbeterd. De executive board en het management binnen de business groups worden regel-matig over de belangrijkste markten concurrentie-ontwikkelingen geïnformeerd.

Politieke risico’sFrieslandCampina heeft belangrijke markten merken-posities in onder meer Azië, West-Afrika, Oost- en Cen-traal-Europa en het Midden-Oosten. Politieke of econo-mische veranderingen in deze regio’s kunnen gevolgen hebben voor de marktposities in deze landen en kunnen dus invloed hebben op de resultaten en de financiële positie van FrieslandCampina. Bovendien kunnen publieke uitingen en ontwikkelingen in Nederland of andere (West-Europese) landen een negatieve invloed hebben op de bedrijfsresultaten en financiële positie van FrieslandCampina, bijvoorbeeld als gevolg van een boycot van de producten van Fries-landCampina. Ondanks het feit dat er de laatste jaren in een aantal landen waar FrieslandCampina actief is belangrijke politieke en economische veranderingen zijn opgetreden, beschikken wij over een relatief stabiele positie in de verschillende regio’s. Friesland-Campina speelt in op veranderingen door aanpassin-gen in assortiment, prijsstelling, organisatorische maatregelen en de inbedding van de onderneming in de lokale omgeving. Door de diversificatie van activi-teiten, zowel op het gebied van producten als geo-grafisch, is er sprake van spreiding van risico.

ProductkwaliteitDe bedrijfsactiviteiten van FrieslandCampina dragen velerlei risico’s in zich die kunnen leiden tot afwijkin-gen in het producten/of serviceniveau. Voorbeelden daarvan zijn: onderbrekingen in de productie, contami-natie van producten en grondstoffen, producten en leveringen die niet voldoen aan juiste specificaties en verstoring van de logistieke dienstverlening. Friesland-Campina speelt op deze risico’s in door het hanteren van diverse borgingssystemen zoals HACCP en ISO en door middel van externe verificaties. Naast deze externe systemen voor kwaliteitsborging hanteert FrieslandCampina in alle bedrijven het interne kwaliteitssysteem Foqus. In 2010 is een groep van 35 interne specialisten tot Food Safety Auditors opgeleid. Binnen de onderneming is gestart met de uitvoering van interne audits om het Foqus kwaliteits-systeem en de naleving ervan periodiek te beoordelen. In 2012 zullen alle initiële audits hebben plaatsgevon-den. Daarnaast is het beleid van FrieslandCampina om de aansprakelijkheidsverzekering en de recall-verzekering zodanig in te richten dat deze passend is voor de acti-viteiten. Ook het opleiden en trainen van medewer-kers, het hanteren en actueel houden van crisishand-boeken, het evalueren van afwijkingen en het nemen van maatregelen ter voorkoming van afwijkingen, maken deel uit van de bedrijfsvoering.

Veiligheid en milieuFrieslandCampina streeft naar minimale risico’s op het gebied van veiligheid en milieu. Van alle bedrijfsloca-ties wordt verwacht dat ze in overeenstemming met de FrieslandCampina standaarden werken. Eén van de minimumeisen is dat de bedrijfslocaties een manage-mentsysteem voor veiligheid en milieu implementeren, waarbij ten minste aan de eisen van OHSAS 18001 (voor veiligheid) en ISO 14001 (voor milieu) wordt voldaan. In het managementsysteem wordt vastge-steld of de locatie aan de interne standaarden en aan externe wetgeving voldoet. Ook behoort een uitvoe-rige risico-evaluatie voor alle locaties tot de standaard. In 2010 is een start gemaakt met de invoering van de standaarden op alle locaties. De complete invoering van deze standaarden is voor 2011 gepland. Een groot aantal locaties is reeds extern gecertificeerd. Een intern auditsysteem is opgezet om de systemen en de toepassing ervan te verifiëren. Dit auditsysteem zal in 2011 volledig toegepast gaan worden. Daarnaast is binnen FrieslandCampina een internationale

73Risicobeheersing

‘Safety, Health and Environment Council’ opgericht. Deze Council bereidt beleid voor ten behoeve van de executive board, ziet toe op de uitvoering van de risi-cobeheersingsprogramma’s en draagt zorg voor de uitwisseling van kennis en ervaring.

Tot slotDe bovenstaande informatie is niet noodzakelijkerwijs volledig en is niet gerangschikt op volgorde van belangrijkheid. Het is mogelijk dat risico’s die momenteel niet onderkend worden, dan wel als niet- materieel worden beschouwd, later een belangrijk negatief effect kunnen hebben op het vermogen van FrieslandCampina om haar bedrijfsdoelstellingen te realiseren. De interne rapportagesystemen, de budget-cyclus en de richtlijnen, procedures, systemen alsmede organisatorische maatregelen van FrieslandCampina zijn mede gericht op de tijdige vaststelling van deze risico’s.

ManagementverklaringDe executive board is eindverantwoordelijk voor het beheersen van de risico’s verbonden aan de onderne-mingsdoelstellingen en de betrouwbaarheid van de in- en externe (financiële) rapportages. Tevens draagt de executive board verantwoordelijkheid voor de beoor-deling van de effectiviteit van de op deze risico’s gerichte beheersingsmaatregelen. Door middel van de hiervoor beschreven maatregelen is de executive board zijn verantwoordelijkheden in het verslagjaar nagekomen.

Rekening houdend met de beperkingen die noodzake-lijkerwijs verbonden zijn aan alle risicomanagement- en interne beheerssystemen, met inachtneming van de mogelijkheden tot verbetering ervan, geven de interne beheersings- en controlesystemen van onze onderne-ming ons een redelijke mate van zekerheid dat:• de executive board tijdig op de hoogte is van de

mate waarin de strategische, operationele en finan-ciële doelstellingen van de onderneming worden gerealiseerd;

• de interne en externe (financiële) verslaggeving geen onjuistheden van materieel belang bevat en dat de beheersingssystemen in 2010 naar behoren hebben gefunctioneerd;

• de onderneming de relevante weten regelgeving heeft nageleefd.

Voor wat betreft de inhoud van een ‘redelijke mate van zekerheid’ dient uitgegaan te worden van wat als zodanig geldt voor een zorgvuldig handelende bestuurder in de gegeven omstandigheden. Hoe zorg-vuldig de bovengenoemde systemen en maatregelen ook zijn opgezet, zij kunnen nooit absolute zekerheid bieden dat operationele en financiële bedrijfsdoelstel-lingen worden bereikt. Evenmin kunnen deze systemen alle onjuistheden, fouten of overtredingen van weten regelgeving voorkomen.

Het geheel van de werkzaamheden met betrekking tot de interne risicomanagement- en interne beheersings-systemen en de daaruit voortgekomen bevindingen, aanbevelingen en maatregelen zijn besproken met de auditcommissie, de raad van commissarissen en de externe accountant.

Jaarrekening2010Koninklijke FrieslandCampina N.V.

76

Geconsolideerde winst-en-verliesrekeningIn miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

Toelichting 2010 2009

Netto-omzet (3) 8.972 8.160

Overige bedrijfsopbrengsten (4) 20 27

Bedrijfsopbrengsten 8.992 8.187

Kosten van gronden hulpstoffen en handelsgoederen (5) – 5.779 – 5.089

Personeelskosten (6) – 817 – 817

Afschrijvingen op gebouwen, installaties en immateriële activa (11) (12) – 210 – 206

Overige bedrijfslasten (7) – 1.752 – 1.817

Bedrijfslasten – 8.558 – 7.929

Bedrijfsresultaat 434 258

Resultaat uit joint ventures en geassocieerde deelnemingen 13 21

Financieringsbaten (8) 40 15

Financieringslasten (8) – 109 – 74

Winst voor belastingen 378 220

Belastingen (9) – 93 – 38

Winst 285 182

Winst toe te rekenen aan:

– verstrekkers ledenobligatieleningen 29 40

– verstrekkers perpetuele obligatielening 9 9

– aandeelhouder van de vennootschap (10) 192 87

– aandeelhouder en overige vermogensverschaffers van de vennootschap 230 136

– minderheidsbelangen 55 46

285 182

77

Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaatIn miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

2010 2009

Resultaat toe te rekenen aan

de aandeel-houder van de vennootschap

en overige vermogensver-

schaffersMinderheids-

belangen Totaal

Resultaat toe te rekenen aan

de aandeel-houder van de vennootschap

en overige vermogensver-

schaffersMinderheids-

belangen Totaal

Winst boekjaar 230 55 285 136 46 182

Effectieve deel mutatie kasstroomafdekkingen 15 15 – 2 – 2

Belasting inzake vergoeding perpetuele obligatielening en ledenobligatieleningen 7 7 7 7

Valuta-omrekenverschillen 30 7 37 – 8 – 2 – 10

Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen 52 7 59 – 3 – 2 – 5

Totaalresultaat voor de periode 282 62 344 133 44 177

78

Geconsolideerde balansPer 31 december, voor winstbestemming, in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven


Activa

Vaste activa

Grond, gebouwen en installaties (11) 1.495 1.463

Immateriële activa (12) 903 910

Latente belastingvorderingen (20) 233 193

Joint ventures en geassocieerde deelnemingen (13) 103 90

Pensioenen en andere lange termijn personeelsbeloningen (19) 61 43

Derivaten (31) 12

Overige financiële activa (14) 58 55

2.865 2.754

Vlottende activa

Voorraden (15) 1.005 817

Handelsdebiteuren en overige vorderingen (16) 1.088 892

Vorderingen inzake vennootschapsbelasting 12 11

Derivaten (31) 2 3

Vorderingen op gelieerde ondernemingen 22 17

Liquide middelen (17) 292 272

2.421 2.012

Activa aangehouden voor verkoop (18) 13 4

Totaal activa 5.299 4.770

Passiva

Groepsvermogen

Aandelenkapitaal 370 370

Agioreserve 113 110

Perpetuele obligatielening 130 130

Ledenobligatieleningen 931 868

Reserve inzake kasstroomafdekkingen – 14 – 29

Reserve valuta-omrekenverschillen – 29 – 59

Ingehouden winst 460 262

Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers 1.961 1.652

Minderheidsbelangen 110 97

Totaal groepsvermogen 2.071 1.749

Langlopende verplichtingen

Pensioenen en andere lange termijn personeelsbeloningen (19) 263 221

Latente belastingverplichtingen (20) 35 27

Voorzieningen (21) 45 53

Derivaten (31) 38 67

Lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. (22) 290 290

Langlopende rentedragende verplichtingen (23) 486 525

Overige langlopende verplichtingen (24) 0 93

1.157 1.276

Kortlopende verplichtingen

Verplichtingen aan financiers (25) 314 309

Handelscrediteuren en overige verplichtingen (26) 1.633 1.349

Verplichtingen inzake vennootschapsbelasting 82 49

Voorzieningen (21) 39 26

Derivaten (31) 3 4

Verplichting aan gelieerde ondernemingen (27) 0 8

2.071

1.745

Totaal passiva 5.299 4.770

79

Geconsolideerd kasstroomoverzichtIn miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven


Operationele activiteiten

Winst voor belastingen 378 220

Aanpassingen voor:

– Rente (8) 44 51

– Afschrijvingen op gebouwen, installaties en immateriële activa 210 206

– Waardeverminderingen gebouwen, installaties, immateriële activa en activa aangehouden voor verkoop 28 27

– Terugname waardeverminderingen gebouwen, installaties, immate-riële activa en activa aangehouden voor verkoop – 7

– Aandeel in resultaat joint ventures en geassocieerde deelnemingen (13) – 13 – 21

– Lasten put-optie (8) 25 11

– Resultaat herwaardering financiële derivaten 1 4

– Reservering ledenobligatie op naam 65 31

Totaal aanpassingen 353 309

Mutaties:

– Mutatie waardering effecten (14) – 8 – 4

– Mutatie voorraden (37) – 171 141

– Mutatie vorderingen (37) – 184 157

– Mutatie verplichtingen (37) 173 26

– Mutatie pensioenen en andere lange termijn personeelsbeloningen (19) 20 19

– Mutatie voorzieningen (21) 5 58

Totaal mutaties – 165 397

Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten 566 926

Ontvangen dividend (13) 12 7

Betaalde vennootschapsbelasting – 91 – 97

Betaalde rente – 60 – 58

Ontvangen rente 17 8

Netto kasstroom uit operationele activiteiten 444 786

Investeringsactiviteiten

Investeringen in grond, gebouwen, installaties en immateriële activa – 261 – 231

Desinvesteringen van grond, gebouwen, installaties, immateriële activa en vaste activa aangehouden voor verkoop 18 11

Transacties uit hoofde van verstrekte leningen 4 – 10

Acquisities (33) – 15

Desinvesteringen bedrijfsonderdelen 39

Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten – 239 – 206

Financieringsactiviteiten

Desinvesteringen minderheidsbelangen (37) 17

Uitbetaald dividend aan minderheidsbelangen – 66 – 30

Uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers perpetuele obligatielening – 9 – 9

Uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers ledenobligatieleningen – 31 – 34

Opgenomen langlopende rentedragende verplichtingen (23) 218 390

Afgelost op rentedragende verplichtingen – 270 – 795

Uitbetaalde vergoeding aan houder put-optie – 42 – 6

Afwikkeling financiële derivaten – 15

Netto kasstroom uit financieringsactiviteiten – 198 – 484

Netto kasstroom 7 96

Liquide middelen begin boekjaar (17) 272 180

Netto kasstroom 7 96

Koersverschil liquide middelen 13 – 4

Liquide middelen einde boekjaar (17) 292 272

De vergelijkende cijfers van het geconsolideerde kasstroomoverzicht wijken in de specificatie af van de cijfers zoals gepresenteerd in de jaarrekening 2009. Onderstaande aanpassingen zijn doorgevoerd in de vergelijkende cijfers:

- Het aandeel in het resultaat van joint ventures en geassocieerde deelnemingen en de ontvangen dividenden is gescheiden gepresenteerd.

- De terugbetaling van de lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. en de bijbehorende kapitaalstorting in de agioreserve door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. zijn niet langer separaat gepresenteerd.

- In de jaarrekening 2009 is de winst voor belastingen aangepast voor de rentelasten. Met ingang van 2010 is deze aangepast voor de rentebaten en -lasten en de betaalde en ontvangen rente zijn separaat weergegeven.

- De reservering ledenobligatie op naam en het resultaat op herwaardering financiële derivaten zijn in 2009 opgenomen in de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Met ingang van 2010 zijn deze opgenomen als aanpassing op de winst

voor belastingen in de kasstroom uit operationele activiteiten.

- De transacties uit hoofde van aan derden verstrekte leningen zijn in 2009 opgenomen in de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Met ingang van 2010 zijn deze opgenomen in de kasstroom uit investeringsactiviteiten.

80

Geconsolideerd overzicht vermogensmutatiesIn miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

2010

Aandelen-

kapitaalAgio-

reserve

Perpetuele obligatie-

lening

Leden-obligatie-leningen

Reserve inzake

kasstroom-afdekkingen

Reserve valuta-

omreken-verschillen

Inge- houden

winstEigen

vermogen

Minder-heids-

belangen Totaal

Begin boekjaar 370 110 130 868 – 29 – 59 262 1.652 97 1.749

Overzicht totaalresultaat voor de periode:

– winst boekjaar 9 29 192 230 55 285

– resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen 15 30 7 52 7 59

Totaalresultaat voor de periode 9 29 15 30 199 282 62 344

Transacties met aandeel-houder en overige vermogensverschaffers:

– uitbetaald dividend aan minderheidsbelangen – 66 – 66

– uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers van perpetuele obligatie-lening – 9 – 9 – 9

– uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers van ledenobligatieleningen – 31 – 31 – 31

– reservering op naam dit boekjaar 65 65 65

– kapitaalstorting door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. 3 3 3

– transacties met houders van minderheids-belangen 17 17

– vertrekpremie leden-melkveehouders Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. – 1 – 1 – 1

Totaal transacties met aandeelhouder en overige vermogens-verschaffers 3 – 9 34 – 1 27 – 49 – 22

Einde boekjaar 370 113 130 931 –14 – 29 460 1.961 110 2.071

1 2

1 Inclusief de winstbestemming van voorgaande boekjaren en de onverdeelde winst over het boekjaar 2010. 2 Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers.

81

2009

Aandelen-

kapitaalAgio-

reserve

Perpetuele obligatie-

lening


Reserve inzake

kasstroom-afdek-kingen

Reserve valuta-

omreken-verschillen

Inge- houden

winst Eigen

vermogen

Minder-heids-

belangen Totaal

Begin boekjaar 370 130 799 – 27 – 51 174 1.395 85 1.480

Overzicht totaalresultaat voor de periode:

– winst boekjaar 9 40 87 136 46 182

– resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen – 2 – 8 7 – 3 – 2 – 5

Totaalresultaat voor de periode 9 40 – 2 – 8 94 133 44 177

Transacties met aandeel-houder en overige vermogensverschaffers:

– uitbetaald dividend aan minderheidsbelangen – 30 – 30

– uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers van perpetuele obligatie-lening – 9 – 9 – 9

– uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers van ledenobligatieleningen – 34 – 34 – 34

– reservering op naam dit boekjaar 31 31 31

– conversie achtergestelde obligaties in leden-obligaties 32 32 32

– kapitaalstorting door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. 110 110 110

– transacties met houders van minderheidsbe-langen – 6 – 6 – 2 – 8

Totaal transacties met aandeelhouder en overige vermogens-verschaffers 110 – 9 29 – 6 124 – 32 92

Einde boekjaar 370 110 130 868 – 29 – 59 262 1.652 97 1.749

1 2

1 Inclusief de winstbestemming van voorgaande boekjaren en de onverdeelde winst over het boekjaar 2009. 2 Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers.

82

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekeningIn miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

Algemeen en consolidatiegrondslagenKoninklijke FrieslandCampina N.V. is statutair gevestigd in Amersfoort, Nederland. Het adres is: Stationsplein 4, 3818 LE Amersfoort. In de geconsolideerde jaarrekening voor het jaar geëindigd op 31 december 2010 zijn opgenomen Koninklijke FrieslandCampina N.V. en haar dochterondernemingen (tezamen FrieslandCampina genoemd).

Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. houdt alle aandelen in Koninklijke FrieslandCampina N.V. (de vennootschap).

FrieslandCampina verwerkt ruim 10 miljard kilogram melk per jaar. De melk wordt verwerkt tot een rijk gevarieerd assortiment voedingsrijke, smakelijke en gezonde voedingsproducten voor consumenten. In de professionele markt is FrieslandCampina een belangrijke producent en leverancier van zuivel producten aan bakkerijen, horecabedrijven en fastfoodketens. Daarnaast is Fries-landCampina producent en leverancier van hoogwaardige ingredi-enten aan producenten van voedings middelen en farmaceutica.

De jaarrekening van Koninklijke FrieslandCampina N.V. per 31 december 2010 wordt na ondertekening door de executive board en de raad van commissarissen, door de executive board vrijge-geven voor publicatie op 16 maart 2011. Op 26 april 2011 zal de jaarrekening ter vaststelling worden voorgelegd aan het bestuur van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. in haar rol als algemene vergadering van aandeelhouders van Koninklijke Fries-landCampina N.V.

De dochterondernemingen zijn integraal opgenomen in de gecon-solideerde jaarrekening en alle saldi, transacties, baten en lasten binnen FrieslandCampina worden volledig geëlimineerd. De jaar rekeningen van de dochterondernemingen zijn opgesteld voor hetzelfde verslagjaar als dat van de moedermaatschappij, waarbij consistente waarderingsgrondslagen zijn toegepast. Eerste consolidatie en deconsolidatie volgt op het tijdstip waarop de beleidsbepalende invloed is overgedragen aan FrieslandCampina, respectievelijk waarop de beleidsbepalende invloed is over gedragen aan derden. Het aandeel van derden in dochter-ondernemingen (minderheidsbelangen) komt in de balans en in de winsten verliesrekening afzonderlijk tot uitdrukking. Het aandeel van FrieslandCampina in joint ventures is opgenomen in joint ventures en geassocieerde deelnemingen.

Grondslagen waardering en resultaatbepalingAlgemeenDe geconsolideerde financiële overzichten zijn opgesteld in overeenstemming met IFRS voor zover aanvaard door de Europese Unie en de interpretaties daarvan zoals vastgesteld door de Inter-national Accounting Standards Board (IASB).

Voor zover niet anders vermeld, zijn de activa en passiva gewaar-deerd volgens het historisch kostprijsprincipe met uitzondering van de waardering tegen reële waarde van effecten, financiële derivaten en aan personeel gerelateerde verplichtingen voort-vloeiend uit toegezegd-pensioenregelingen.

Effect van nieuwe en aangepaste IFRS standaardenDe in 2010 toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving zijn consistent ten opzichte van het vorig boekjaar. Wijzigingen en toekomstige wijzigingen in de toelichtingvereisten als gevolg van nieuwe c.q. herziene voorgeschreven standaarden en interpretaties zijn voor zover van toepassing in de jaarrekening over 2010 verwerkt. De vennootschap heeft de volgende nieuwe of aan gepaste IFRS en IFRIC interpretaties toegepast:– IAS 27 De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige

jaarrekening;– IAS 39 Financiële instrumenten: opname en waardering van in

aanmerking komende afgedekte posities (eligible hedged items);– IFRS 2 Op aandelen gebaseerde betalingen: op aandelen

gebaseerde betalingstransacties afgewikkeld in liquide middelen;– IFRS 3 Bedrijfscombinaties;– IFRIC 17 Uitkeringen van niet-financiële activa aan aandeel-

houders; – IFRIC 18 Overdracht van activa van cliënten;– verbeteringen in IFRSs (april 2009) en (mei 2008).

De toepassing van IAS 27 en IFRS 3 kan in de toekomst leiden tot een materiële impact op de jaarrekening. Doordat er in 2010 geen materiële overnames en afstotingen hebben plaats gevonden hebben deze wijzigingen geen materiële impact op de jaarrekening van FrieslandCampina 2010. De andere IFRS en IFRIC inter pretaties hebben geen effect op de vennootschap.

IAS 27 De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarre-keningDe herziene standaard vereist dat wijzigingen in de deelneming in een dochteronderneming waarbij de zeggenschap behouden blijft, worden verantwoord als transacties met aandeelhouders binnen het eigen vermogen. Indien veranderingen resulteren in het verliezen van zeggenschap wordt een eventueel resterend minder-heidsbelang in de voormalige dochteronderneming gewaardeerd tegen reële waarde waarbij het resultaat wordt verantwoord in de winsten verliesrekening.

De herziening van IAS 27 is met ingang van 1 januari 2010 door FrieslandCampina doorgevoerd en heeft naar verwachting in samenhang met de herziening van IFRS 3 invloed op het resultaat ingeval van materiële transacties met minderheidsaandeelhouders in de toekomst. Deze hebben in 2010 niet plaatsgevonden.

IFRS 3 BedrijfscombinatiesDeze herziene standaard brengt een aantal belangrijke wijzigingen met zich mee, zoals de verwerking van vergoedingen voor een overname: deze moeten op overnamedatum worden opgenomen tegen reële waarde, waarbij voorwaardelijke betalingen als verplichting worden opgenomen en daarna worden gewaardeerd met waardeveranderingen via de winsten verliesrekening. Daarnaast mogen overnemende partijen minderheidsbelangen in een overgenomen partij waarderen tegen ofwel het evenredige deel van het minderheidsbelang in de netto-activa, ofwel tegen reële waarde. De kosten van acquisities moeten in de winsten verliesrekening worden opgenomen. Gedurende 2010 hebben er geen significante acquisities plaatsgevonden en deze wijziging heeft geen materiële impact op de jaarrekening van Friesland-Campina.

83Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening, in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

Toekomstige wijzigingenOp regelmatige basis worden door de IASB nieuwe verslaggevings-standaarden en aanpassingen in de bestaande standaarden en interpretaties gepubliceerd. Deze nieuwe verslaggevingstan-daarden en aanpassingen in bestaande standaarden en inter-pretaties moeten vervolgens door de Europese Unie worden aanvaard. De onderstaande nieuwe standaarden en aanpassingen in bestaande standaarden en interpretaties door de IASB gepubli-ceerd zullen vanaf 1 januari 2011 of later van toepassing zijn:– IFRS 9 Financiële instrumenten;– IAS 24 Verbonden partijen;– IAS 32 Financiële instrumenten: classification of right issues;– IFRIC 13 Loyaliteitsprogramma’s;– IFRIC 14 Vooruitbetalingen bij minimaal vereiste dekkings-

bijdragen en IAS 19 Personeelsbeloningen;– IFRIC 19 Onderscheid financiële verplichtingen en eigen

vermogen;– verbeteringen in IFRS (mei 2010).

Deze standaarden en aanpassingen in bestaande standaarden en interpretaties hebben naar verwachting geen of een beperkte impact op het vermogen en resultaat, en kunnen leiden tot gewij-zigde toelichtingen in de jaarrekening.

Beoordelingen, inschattingen en aannamesBij het opmaken van de jaarrekening zijn beoordelingen, inschat-tingen en aannames gemaakt, gebaseerd op historische ervaringen en diverse andere factoren die onder de gegeven omstandigheden als redelijk zijn beschouwd voor de beoordeling van de waarde van de verantwoorde activa en passiva. Werkelijke resultaten kunnen echter afwijken van gemaakte inschattingen. Bij het vormen van deze beoordelingen en het maken van de genoemde inschattingen is mede gebruikgemaakt van opinies en adviezen van (externe) ter zake deskundigen. Bij diverse onderwerpen (waaronder immateriële activa, pensioenen en andere langetermijn-personeelsbeloningen) worden deze beoordelingen, inschattingen en aannames nader ingevuld. Voor een nader inzicht in de verwerking van de daarbij genoemde posten in de jaarrekening wordt verwezen naar de toelichting op de jaarrekening.

Omrekening van vreemde valutaDe geconsolideerde jaarrekening luidt in euro’s. Dit is tevens de functionele valuta van FrieslandCampina. Monetaire activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Opbrengsten en kosten in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Hieruit voort-vloeiende valuta-omrekenverschillen worden in de winsten verliesrekening verwerkt, behalve de verschillen op leningen die fungeren als een afdekking van de netto-investering in een buiten-landse entiteit. Deze valuta-omrekenverschillen worden recht-streeks in het groepsvermogen verwerkt totdat de netto-inves-tering wordt afgestoten, op welk moment zij worden opgenomen in de winsten verliesrekening.

Niet-monetaire posten die worden gewaardeerd tegen historische kostprijs en die luiden in een vreemde valuta, worden omgerekend tegen de koers geldend op de datum van de oorspronkelijke trans-acties. Niet-monetaire posten die worden gewaardeerd tegen de reële waarde en die luiden in een vreemde valuta worden

omgerekend tegen de koers geldend op de datum waarop de reële waarde is bepaald.

Activa en passiva van buitenlandse dochterondernemingen worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. De door deze entiteiten gerealiseerde baten en lasten worden omgerekend tegen de koers per transitiedatum. Het omrekenverschil op het netto-resultaat van de buitenlandse dochterondernemingen, dat ontstaat als gevolg van een verschil tussen de gemiddelde koers en de koers per balansdatum, wordt rechtstreeks in het groepsvermogen verwerkt. Valuta-omrekenverschillen met betrekking tot de omrekening van het vermogen van buitenlandse dochter-ondernemingen en met betrekking tot vorderingen op, respectie-velijk verplichtingen aan dochterondernemingen die worden gerekend tot de netto-investering in die dochterondernemingen en waarvan de afwikkeling niet in de nabije toekomst wordt verwacht, worden eveneens in het groepsvermogen verwerkt.

Het omrekenverschil met betrekking tot buitenlandse dochter-ondernemingen wordt in het groepsvermogen opgenomen in de reserve valuta-omrekenverschillen. Bij afstoting van een buiten-landse dochteronderneming wordt het cumulatieve bedrag dat is opgenomen in de valuta-omrekeningverschillen in het groeps-vermogen voor die betreffende dochteronderneming, in de winsten verliesrekening verantwoord.

SegmentatieDe geïdentificeerde operationele segmenten betreffen de afzon-derlijke segmenten binnen FrieslandCampina waarvoor financiële informatie beschikbaar is die frequent wordt beoordeeld door het hoogste besluitvormende orgaan (executive board) teneinde beslis-singen te nemen omtrent de toerekening van de beschikbare middelen aan het segment en om de prestaties van het segment vast te stellen. FrieslandCampina heeft de operationele segmenten ingedeeld per business group: Consumer Products Europe, Consumer Products International, Cheese & Butter en Ingredients. Verkopen tussen de segmenten berekent FrieslandCampina door alsof het verkopen aan derden zijn. Daarnaast wordt inzicht gegeven in de geografische segmentatie gebaseerd op de locatie van de activa. Activa en passiva per segment geven de situatie weer aan het eind van het jaar. Eliminaties geven de salderingen weer tussen de verschillende segmenten.

ResultaatbepalingDe kosten worden bepaald met inachtneming van de grondslagen voor waardering van activa en passiva en worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord in het jaar waarin de economische voordelen ten goede zullen komen aan FrieslandCampina en waarin de opbrengsten betrouwbaar kunnen worden bepaald. Verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze voorzienbaar zijn.

Netto-omzetDit betreft de aan afnemers geleverde omzet, exclusief omzet-belasting, onder aftrek van verleende kortingen en dergelijke. Ontvangen exportsubsidies en andere omzetgerelateerde subsidies worden opgenomen onder de netto-omzet, waar deze deel uitmaken van transacties uit normale bedrijfsvoering.

84 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening | in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

Verkopen worden in de winsten verliesrekening opgenomen op het moment dat de belangrijkste risico’s en de voordelen van het eigendom van de goederen zijn overgedragen aan de koper.

FrieslandCampina hanteert loyaliteitsprogramma’s, waarbij klanten punten kunnen sparen wanneer zij bepaalde producten van de onderneming kopen. De punten kunnen vervolgens voor korting op producten of diensten van derden worden ingewisseld, waarbij een minimum aantal spaarpunten geldt. De ontvangen tegenprestatie wordt verdeeld over de verkochte producten en de toegekende spaarpunten, waarbij de aan de spaarpunten toegerekende waarde overeenkomt met hun reële waarde. De verwerking van de reële waarde van de toegekende spaarpunten wordt uitgesteld en bij inwisseling van de spaarpunten wordt de reële waarde als opbrengst verantwoord.

OverheidssubsidiesOverheidssubsidies worden opgenomen tegen de reële waarde als er redelijke zekerheid bestaat dat de subsidies worden ontvangen en dat aan alle daaraan verbonden voorwaarden is voldaan. Subsidies waarbij gemaakte kosten worden vergoed, worden syste-matisch als baten in de winsten verliesrekening opgenomen in dezelfde periode als waarin de kosten worden gemaakt.

Subsidies waarbij kosten van een actief worden vergoed, worden in mindering gebracht op de boekwaarde van het actief. Deze subsidie wordt door verlaging van de afschrijvingslasten als bate in de winsten verliesrekening verwerkt over de periode van de verwachte gebruiksduur.

Kosten van gronden hulpstoffen en handelsgoederenDit betreffen de kosten van gronden hulpstoffen van de verkochte producten, dan wel de kosten ter verkrijging van de verkochte producten. De kosten van de gronden hulpstoffen zijn berekend volgens de ‘first in, first out’ methode.

In deze kosten zijn opgenomen valuta-omrekenverschillen op handelsdebiteuren en handelscrediteuren alsmede op waarderings-verschillen van financiële derivaten die hierop betrekking hebben.

Financieringsbaten en -lastenFinancieringsbaten bevatten rentebaten van uitgegeven leningen aan derden en van andere rentedragende vorderingen op derden. Financieringslasten bevatten rentelasten van opgenomen leningen van derden en andere rentedragende verplichtingen aan derden. Verder zijn in deze post ‘overige’ positieve en negatieve valuta-omrekenverschillen op financiële activa en passiva, alsmede waardeverschillen van financiële derivaten opgenomen, uitge-zonderd de verschillen die betrekking hebben op handelsdebi-teuren en handelscrediteuren.

DividendenDe dividenden van Koninklijke FrieslandCampina N.V. worden verwerkt als een bestemming van de winst in het jaar waarin ze zijn vastgesteld door de algemene vergadering van aandeel-houders en ze vervolgens worden betaald. Overige dividenden worden als verplichting verantwoord in de periode waarin ze zijn gedeclareerd.

Grond, gebouwen en installatiesGrond, gebouwen en installaties worden, rekening houdend met de restwaarde en exclusief de kosten van dagelijks onderhoud, gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met afschrij-vingen op basis van de verwachte gebruiksduur of tegen eventuele lagere realiseerbare waarde. De aanschafwaarde wordt bepaald onder aftrek van eventuele investeringspremies. In de aanschaf-waarde worden tevens de kosten van het vervangen van onder-delen van deze machines en installaties opgenomen, indien die kosten voldoen aan de voorwaarden voor opname in de balans. Financieringskosten die rechtstreeks zijn toe te rekenen aan de verwerving, bouw of productie van een in aanmerking komend actief worden geactiveerd.

Onder grond, gebouwen en installaties zijn mede opgenomen activa waarvan op basis van financiële leaseovereenkomsten het economische eigendom is verworven.

Geleasde activa worden vanaf het moment van de aanvang van de lease gewaardeerd tegen de reële waarde of indien lager tegen de contante waarde van de minimale leaseverplichtingen en vervolgens verminderd met afschrijvingen op basis van de verwachte gebruiksduur of tegen eventuele lagere realiseerbare waarde.

De jaarlijkse afschrijvingen worden berekend op basis van vaste percentages van de aanschafwaarden. Op grond wordt niet afgeschreven.

De boekwaarden van grond, gebouwen en installaties worden getoetst op bijzondere waardevermindering indien gebeurtenissen of veranderingen in de omstandigheden erop wijzen dat de boekwaarden mogelijk niet terugverdiend kunnen worden. Als er een indicatie bestaat dat de boekwaarden van een kasstroom-genererende eenheid hoger zijn dan de realiseerbare waarde, dan worden de activa afgewaardeerd tot de realiseerbare waarde.

De realiseerbare waarde van grond, gebouwen en installaties is de opbrengstwaarde of indien hoger, de bedrijfswaarde. In de bedrijfs-waarde zijn de toekomstige verwachte kasstromen contant gemaakt naar hun huidige waarde, waarbij marktconforme discon-tovoeten voor belasting worden gehanteerd voor de tijdswaarde en voor de risico’s van het betreffende actief. Voor een actief dat geen zelfstandige kasstroom genereert, wordt de realiseerbare waarde van de kasstroomgenererende eenheid, waartoe het actief behoort, bepaald.

Bijzondere waardeverminderingen worden opgenomen in de winsten verliesrekening.

Nadat bijzondere waardeverminderingen zijn toegepast, wordt aan het eind van de volgende verslaggevingperioden beoordeeld of de gebeurtenissen en omstandigheden die tot waardeverminderingen hebben geleid, niet meer bestaan of zodanig zijn veranderd dat de waardeverminderingen, geheel of ten dele, kunnen worden terug-geboekt. De terugboekingen kunnen gaan tot maximaal de boekwaarden die zouden zijn bereikt (rekening houdend met afschrijvingen) indien de bijzondere waardeverminderingen niet

85Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening | in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

waren toegepast. De terugboekingen worden opgenomen in de winsten verliesrekening.

De restwaarde van het actief en de gebruiksduur worden jaarlijks beoordeeld en indien nodig aangepast per einde van het boekjaar. Een actief wordt niet meer op de balans opgenomen in geval van afstoting of indien er geen toekomstige economische voordelen van het gebruik of de afstoting worden verwacht. Een eventuele opbrengst of verlies voortvloeiend uit de verwijdering van het actief van de balans wordt opgenomen in de winsten verlies-rekening in het jaar waarin het actief is verwijderd van de balans.

Immateriële activaImmateriële activa betreffen afzonderlijk identificeerbare, niet-financiële activa zonder fysieke materie, zoals goodwill en computersoftware.

Goodwill, welke voortkomt uit acquisities, wordt geactiveerd. Goodwill wordt berekend als het verschil tussen de betaalde prijs en het aandeel in de reële waarde van activa en passiva en voorwaardelijke verplichtingen van de overgenomen onder-nemingen.

Op de acquisitiedatum wordt de verkregen goodwill toegerekend aan elk kasstroomgenererend onderdeel waar de synergievoor-delen van de samenvoeging worden verwacht.

Goodwill wordt niet systematisch afgeschreven, maar wordt jaarlijks getoetst op bijzondere waardevermindering. Voor deze toetsing op bijzondere waardevermindering wordt de goodwill die is voortgekomen uit een bedrijfscombinatie vanaf de overname-datum toegerekend aan de kasstroomgenererende eenheden van FrieslandCampina of aan groepen hiervan, die naar verwachting zullen profiteren van de synergie van de bedrijfscombinatie, ongeacht of overige activa of passiva van FrieslandCampina worden toegerekend aan deze eenheden of groepen van eenheden. Iedere eenheid of groep van eenheden waaraan de goodwill wordt toegerekend:– vertegenwoordigt het laagste niveau binnen FrieslandCampina

waar de goodwill wordt bewaakt voor interne management-doeleinde, en

– is niet groter dan een business group segment, vastgesteld conform IFRS 8 Operating Segments.

Een bijzondere waardevermindering wordt vastgesteld door middel van een beoordeling van de realiseerbare waarde van de kasstroomgenererende eenheid (groep van kasstroomgenererende eenheden) waarop de goodwill betrekking heeft.

Een bijzondere waardevermindering vindt plaats als de boekwaarde hoger is dan de realiseerbare waarde. In de realiseerbare waarde zijn de toekomstige verwachte kasstromen contant gemaakt naar hun huidige waarde, waarbij marktconforme discontovoeten voor belasting worden gehanteerd voor de tijdswaarde en voor de risico’s van de kasstroomgenererende eenheid.

Als de realiseerbare waarde van de kasstroomgenererende eenheid minder is dan de boekwaarde wordt een waardevermindering-verlies opgenomen in de winsten verliesrekening.

Indien de goodwill deel uitmaakt van een kasstroomgene rerende eenheid en een deel van de bedrijfsactiviteiten binnen de eenheid wordt afgestoten, wordt de goodwill die betrekking heeft op de afgestoten activiteit opgenomen in de boekwaarde van die activiteit bij de vaststelling van de uit afstoting voortvloeiende winst of het verlies. Goodwill die in een dergelijke omstandigheid wordt afgestoten, wordt gewaardeerd tegen de relatieve waarde van de afgestoten activiteit en het deel van de kasstroomgenere-rende eenheid dat wordt aangehouden.

Bij overname van aandelen van houders van minderheidsbelangen wordt het verschil tussen het opgeofferde bedrag en de boek -waarde van het betreffende minderheidsbelang ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht.

Voor de immateriële activa anders dan goodwill wordt bepaald of deze een bepaalbare of onbepaalbare gebruiksduur hebben. Immateriële activa met bepaalbare gebruiksduur worden afgeschreven over de gebruiksduur en getoetst op bijzondere waardevermindering indien er aanwijzingen zijn dat het immate-rieel actief mogelijk een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan. De afschrijvingsperiode en -methode voor een immate-rieel actief met een bepaalbare gebruiksduur worden ten minste aan het einde van ieder boekjaar beoordeeld. Wijzigingen in de verwachte gebruiksduur of in het verwachte patroon van toekom-stige economische voordelen van het actief worden verantwoord door middel van een wijziging van de afschrijvingsperiode of -methode en behandeld als schattingswijziging.

Immateriële activa met een onbepaalbare gebruiksduur worden jaarlijks getoetst op bijzondere waardeverminderingen, ofwel op individuele basis ofwel op het niveau van de kasstroom-genererende eenheid. Op deze immateriële activa wordt niet afgeschreven. De gebruiksduur van een immaterieel actief met een onbepaalbare gebruiksduur wordt jaarlijks getoetst, waarbij wordt beoordeeld of de onbepaalbare gebruiksduur nog gefundeerd is. Zo niet, dan wordt voor de toekomst de gebruiksduur omgezet van onbepaalbaar in bepaalbaar.

Computersoftware wordt opgenomen tegen kostprijs minus afschrijvingen gebaseerd op de verwachte gebruiksduur, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele bijzondere waarde-vermindering. De restwaarde van het actief en de gebruiksduur worden beoordeeld en indien nodig aangepast per einde van het boekjaar. Indien de realiseerbare waarde van computersoftware lager is dan de boekwaarde wordt een bijzondere waardevermin-dering toegepast.

Na de waardering bij de eerste opname worden immateriële activa gewaardeerd tegen kostprijs, na aftrek van cumulatieve afschrij-vingen en eventuele cumulatieve verliezen vanwege bijzondere waardevermindering. Intern geproduceerde immateriële activa, exclusief geactiveerde ontwikkelingskosten, worden niet geacti-veerd en de kosten worden in de winsten verliesrekening verwerkt in het jaar waarin de kosten zijn gemaakt.


Van derden verkregen licenties en intellectuele eigendommen, waaronder octrooien en merkrechten, worden geactiveerd tegen de verkrijgingsprijs.

Onderzoekskosten worden in de kosten opgenomen zodra deze zich voordoen. Een immaterieel actief dat voortkomt uit ontwikke-lingskosten gemaakt op een individueel project wordt slechts opgenomen indien FrieslandCampina kan aantonen dat:- oplevering van dit immaterieel actief technisch haalbaar is;- dit actief voor gebruik of verkoop beschikbaar zal zijn;- zij van plan is dit actief op te leveren en in staat is om het te

gebruiken of verkopen;- zij kan aangeven hoe dit actief toekomstige economische

voordelen zal genereren;- dit actief met de ter beschikking staande middelen kan worden

opgeleverd;- het mogelijk is om op betrouwbare wijze de gedurende de

ontwikkeling te maken kosten te bepalen.

Na de eerste opname van de ontwikkelingskosten, wordt het actief opgenomen tegen kostprijs na aftrek van eventuele cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. Eventueel geactiveerde kosten worden afgeschreven over de periode waarin verwachte toekomstige verkopen worden gereali-seerd vanuit het betreffende project.

De boekwaarde van de ontwikkelingskosten wordt jaarlijks getoetst op bijzondere waardeverminderingen indien het actief nog niet in gebruik is of indien er aanwijzingen zijn van bijzondere waarde-verminderingen gedurende het boekjaar.

Nadat voor immateriële activa anders dan goodwill bijzondere waardeverminderingen zijn toegepast, wordt aan het eind van de volgende verslaggevingsperioden beoordeeld of de gebeurtenissen en omstandigheden die tot waardeverminderingen hebben geleid, niet meer bestaan of zodanig zijn veranderd dat de waardevermin-deringen, geheel of ten dele, kunnen worden teruggeboekt. De terugboekingen kunnen gaan tot maximaal de boekwaarden die zouden zijn bereikt (rekening houdend met afschrijvingen) indien de bijzondere waardeverminderingen niet waren toegepast. De terugboekingen worden opgenomen in de winsten verlies rekening.

BelastingenBelastingvorderingen en -verplichtingen voor lopende en voorgaande jaren worden gewaardeerd op het bedrag dat naar verwachting zal worden teruggevorderd van of betaald aan de belastingdienst. Het belastingbedrag wordt berekend op basis van de bij wet vastgestelde belastingtarieven en geldende belasting-wetgeving.

Latente belastingen worden opgenomen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van een actief of verplichting in de balans en de fiscale boekwaarde. Latente belastingen worden niet opgenomen voor zover deze voortvloeien uit:– tijdelijke verschillen bij de eerste opname van een actief of

verplichting in een transactie die geen bedrijfscombinatie is, en op het moment van de transactie geen invloed heeft op het commerciële of fiscale resultaat;

– tijdelijke verschillen die verband houden met investeringen in dochterondernemingen, geassocieerde deelnemingen en belangen in joint ventures, voor zover het waarschijnlijk is dat deze niet in de nabije toekomst zal worden afgewikkeld;

– belastbare tijdelijke verschillen bij de eerste opname van goodwill.

Latente belastingvorderingen worden opgenomen voor alle ver rekenbare tijdelijke verschillen, onbenutte fiscale faciliteiten en niet-verrekende fiscale verliezen, voor zover het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee het verrekenbare tijdelijke verschil kan worden verrekend en de verrekenbare tijde-lijke verschillen, onbenutte fiscale faciliteiten en onbenutte fiscale verliezen kunnen worden aangewend.

De boekwaarde van de latente belastingvorderingen wordt per balansdatum beoordeeld en verlaagd voor zover het niet waarschijnlijk is dat voldoende fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee het tijdelijke verschil geheel of gedeeltelijk kan worden verrekend. Niet-opgenomen latente belastingvorderingen worden per balansdatum herbeoordeeld en opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat in de toekomst fiscale winst aanwezig zal zijn waarmee deze uitgestelde vordering kan worden verrekend.

Latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden gewaar-deerd tegen de belastingtarieven die naar verwachting van toepassing zullen zijn op de periode waarin de vordering wordt gerealiseerd of de verplichting wordt afgewikkeld, op basis van de bij wet vastgestelde belastingtarieven en geldende belasting-wetgeving.

De belasting over posten die direct in het eigen vermogen zijn verwerkt, wordt direct in het eigen vermogen verwerkt in plaats van in de winsten verliesrekening.

Latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden gesal-deerd indien er een afdwingbaar recht bestaat om belastingvorde-ringen te salderen met belastingverplichtingen en de uitgestelde belastingen verband houden met dezelfde belastbare entiteit en dezelfde belastingautoriteit.

Joint ventures en geassocieerde deelnemingenDe belangen van FrieslandCampina in joint ventures worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode. De niet geconsolideerde deelnemingen waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend, maar waarin geen beleidsbepalende invloed bestaat op het zakelijke en financiële beleid, worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode.

Overige financiële activaOverige financiële activa worden gewaardeerd tegen de geamor-tiseerde kostprijs, rekening houdend met noodzakelijk geachte voorzieningen wegens het risico van oninbaarheid.Effecten worden gewaardeerd tegen reële waarde. Beurs-genoteerde effecten worden in dat kader gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende beurswaarde. Niet-beursgenoteerde effecten waarvan de reële waarde niet betrouwbaar kan worden vastgesteld worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs of lagere marktwaarde.


VoorradenGrond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen de verkrijging-prijs op first-in, first-out basis of, indien van toepassing, tegen lagere opbrengstwaarde.

Gereed product wordt gewaardeerd tegen integrale fabricage-kostprijs onder aftrek, waar nodig, van een voorziening voor incourantheid of, indien van toepassing, tegen lagere opbrengst-waarde. De integrale fabricagekostprijs betreft de kosten van de directe materialen en de overige productiekosten gebaseerd op de normale operationele bezetting. De opbrengstwaarde wordt gevormd door de geschatte verkoopprijs in de normale bedrijfs-voering, minus de geschatte kosten van voltooiing en de geschatte kosten ten behoeve van de afwikkeling van de verkoop. Ongereali-seerde winsten uit transacties tussen groepsmaatschappijen worden bij de voorraadwaardering buiten beschouwing gelaten.

Handelsdebiteuren en overige vorderingenHandelsdebiteuren en overige vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen wegens het risico van oninbaarheid. Een dergelijke voorziening wordt opgenomen indien er objectief bewijs is dat FrieslandCampina niet in staat zal zijn de openstaande bedragen te innen. Dubieuze debiteuren worden afgeschreven zodra de oninbaarheid is vastgesteld.

Liquide middelenDe liquide middelen hebben betrekking op kasgeld, banksaldi en kortlopende deposito’s en zijn gewaardeerd op reële waarde.

Eigen vermogenAandelenkapitaalDe aandelen worden geclassificeerd als eigen vermogen. Kosten die direct zijn toe te rekenen aan de uitbreiding van het aandelen-kapitaal worden in mindering gebracht van het eigen vermogen, na aftrek van belastingen.

Overige financiële instrumentenOverige financiële instrumenten worden als eigen vermogen geclassificeerd als de instrumenten geen vervaldatum hebben en de rentebetaling door de vennootschap kan worden uitgesteld.

Pensioenen en andere langetermijnpersoneelsbeloningenDe pensioenregelingen bestaan uit toegezegd-pensioenregelingen en toegezegde-bijdrageregelingen. Verplichtingen in verband met bijdragen aan toegezegde-bijdrageregelingen worden op basis van toegezegde bijdragen als last in de winsten verliesrekening opgenomen wanneer de bijdragen zijn verschuldigd.De pensioenverplichtingen met betrekking tot toegezegd- pensioenregelingen worden jaarlijks berekend op basis van de verwachte toekomstige ontwikkelingen ten aanzien van onder meer discontovoet, salaris- en levensverwachtingen. De contante waarde van de verplichtingen wordt actuarieel berekend volgens de ‘projected unit credit’-methode. De contante waarde van de verplichtingen, verminderd met de reële waarde van de fonds-beleggingen behorend bij de regeling, rekening houdend met niet opgenomen actuariële resultaten en nog te verwerken lasten over verstreken diensttijd, is voorzien onder de pensioenverplichtingen, dan wel opgenomen als pensioenactief onder de financiële vaste

activa. De gehanteerde discontovoet is het rendement per balans-datum van hoogwaardige ondernemingsobligaties met een waardering van de kredietwaardigheid van minimaal AA waarvan de looptijd de termijn van de pensioenverplichtingen benadert.

Actuariële winsten en verliezen die ontstaan als gevolg van veran-deringen in de aannames in de berekeningswijze van de pensioen-verplichtingen of verschillen tussen het verwachte en werkelijk rendement op fondsbeleggingen worden voor elke individuele regeling bepaald en over de verwachte gemiddelde resterende diensttijd in de winsten verliesrekening opgenomen. Dit is alleen van toepassing indien en voor zover de actuariële winsten of verliezen meer bedragen dan 10 procent van de pensioenverplich-tingen of van de reële waarde van de fondsbeleggingen indien deze hoger is aan het begin van het boekjaar.

Wanneer de berekening van de netto-pensioenverplichtingen resul-teert in een positief saldo, vindt opname van het actief plaats voor maximaal de som van eventuele niet opgenomen actuariële verliezen en pensioenkosten van verstreken diensttijd en de contante waarde van eventuele toekomstige terugstortingen door het fonds of lagere toekomstige pensioenpremies.

Wanneer de pensioenaanspraken uit hoofde van een regeling worden aangepast, wordt het gedeelte van de aangepaste pen sioenaanspraken dat betrekking heeft op de verstreken diensttijd lineair ten gunste of ten laste van de winsten verlies-rekening opgenomen over de gemiddelde periode, totdat de pen sioenaanspraken onvoorwaardelijk worden. Voor zover de aanpassingen van de pensioenregelingen onmiddellijk onvoor-waardelijk worden, worden de resultaten in één keer ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening gebracht.

De nettoverplichting uit hoofde van andere langetermijnperso-neelsbeloningen wordt gelijk aan de toegezegd-pensioenregelingen verantwoord, met uitzondering van de actuariële winsten en verliezen die direct in de winsten verliesrekening worden verant-woord.

FrieslandCampina heeft een deel van haar pensioenverplichtingen ondergebracht bij bedrijfstakpensioenfondsen in Nederland. Hoewel deze regelingen kenmerken hebben van een toegezegd-pensioenregeling, hebben de betrokken bedrijfstakpensioen-fondsen aangegeven dat zij niet de informatie ter beschikking kunnen stellen die noodzakelijk is om de berekeningen te kunnen maken. Deze pensioenregelingen worden derhalve als toegezegde-bijdrageregeling in de jaarrekening verwerkt.

VoorzieningenVoorzieningen worden opgenomen wanneer FrieslandCampina een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft als gevolg van gebeurtenissen in het verleden, het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is en daarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt. Indien het effect van de tijdswaarde van geld materieel is, worden de voorzieningen contant gemaakt tegen de discontovoet voor belasting die, indien noodzakelijk, met de specifieke risico’s van de verplichting rekening houdt.


Voorzieningen in verband met reorganisatie worden getroffen wanneer FrieslandCampina een gedetailleerd plan voor reorgani-satie heeft geformaliseerd en bij betrokkenen de verwachting is gerechtvaardigd dat die reorganisatie zal worden uitgevoerd door een aanvang te maken met de uitvoering van de reorganisatie of het bekendmaken van de belangrijkste aspecten.

Indien verwacht wordt dat (een deel van) de voorziening wordt vergoed, wordt de vergoeding opgenomen als een afzonderlijk actief. Een dergelijke vergoeding kan bijvoorbeeld aan de orde zijn ingevolge een verzekeringscontract. De last die met een voorziening samenhangt, wordt opgenomen in de winsten verlies-rekening onder aftrek van een eventuele vergoeding.

Langlopende rentedragende verplichtingenLanglopende rentedragende verplichtingen worden bij het ontstaan gewaardeerd tegen de reële waarde van het ontvangen bedrag onder aftrek van de kosten die met het aangaan van de schuld gemoeid zijn. Daarna worden langlopende rentedragende verplichtingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentevoetmethode. Bij de berekening van de geamortiseerde kostprijs wordt rekening gehouden met alle kosten en het eventuele agio of disagio bij uitgifte van de schuld.

Wanneer hedge accounting wordt toegepast op financiële derivaten waarmee veranderingen van de reële waarde van een langlopende rentedragende verplichting worden afgedekt, wordt de betreffende verplichting gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs aangepast met het effectieve deel van het derivaat.

LeaseverplichtingenFinanciële leaseverplichtingen worden opgenomen tegen de contante waarde van de te betalen termijnen. De leasebetalingen worden verdeeld in financieringskosten en verlaging van de lease-verplichting, waarmee een constante rentevoet wordt bereikt voor het restant van de verplichting. De financieringskosten worden direct ten laste van de winsten verliesrekening gebracht. De bedragen voor verlaging van de leaseverplichting die het komende boekjaar worden betaald, worden opgenomen onder kortlopende verplichtingen. (Eventuele) uitgiftekosten worden in mindering gebracht op het onder langlopende verplichtingen verantwoorde gedeelte en in een aantal jaren gelijk aan de looptijd van de lease ten laste van het resultaat gebracht.

Geactiveerde geleasede activa worden afgeschreven over de geschatte gebruiksduur van het actief of de kortere leasetermijn, indien er geen redelijke zekerheid is dat FrieslandCampina het eigendom zal verkrijgen aan het einde van de leaseperiode.

Alle leaseverplichtingen die niet als financiële lease worden aan gemerkt worden als operationele lease verantwoord. De voor operationele leases te betalen termijnen worden als kosten ten laste van de winsten verliesrekening gebracht in het boekjaar waarop zij betrekking hebben.

Niet langer in de balans opgenomen financiële activa en passivaEen financieel actief wordt niet langer in de balans opgenomen indien FrieslandCampina alle (toekomstige) economische voordelen

en (alle) risico’s met betrekking tot een actief aan een derde heeft overgedragen en niet langer bij het actief betrokken is.

Een financiële verplichting wordt niet langer in de balans opgenomen, zodra aan de prestatie ingevolge de verplichting is voldaan (of deze is opgeheven of verlopen). Indien een bestaande financiële verplichting wordt vervangen door een andere van dezelfde geldgever tegen nagenoeg dezelfde voorwaarden, of de voorwaarden van de bestaande verplichting aanzienlijk worden gewijzigd, wordt een dergelijke vervanging of wijziging behandeld als het niet langer opnemen van de oorspronkelijke verplichting in de balans en het opnemen van een nieuwe verplichting. Het verschil in de betreffende boekwaarden wordt in de winsten verliesrekening opgenomen.

DerivatenDerivaten zoals valutatermijncontracten, renteswaps en forward rate agreements (FRA’s) worden gebruikt om de met fluctuaties van rentevoeten en valutakoersen samenhangende risico’s af te dekken. Dergelijke financiële derivaten worden in de balans opgenomen tegen reële waarde.

IFRS 7 hanteert een reële waarde hiërarchie met de volgende hiërarchische niveaus:– niveau 1: reële waarde bepaald door gebruikmaking van markt-

noteringen (niet-aangepast) in actieve markten voor gelijke activa en passiva;

– niveau 2: reële waarde bepaald door gebruikmaking van gegevens, anders dan die in niveau 1, die direct (bijvoorbeeld als prijzen) of indirect (bijvoorbeeld afgeleid van prijzen) waarneembaar zijn voor het actief of passief;

– niveau 3: reële waarde bepaald door gebruikmaking van gegevens die niet zijn gebaseerd op waarneembare markt-gegevens.

De reële waarde van de financiële instrumenten, opgenomen tegen reële waarde in de jaarrekening, zijn geclassificeerd als niveau 2 conform bovenstaande reële waarde hiërarchie als vermeld in IFRS 7.

Waar van toepassing is nadere informatie betreffende de grond-slagen voor bepaling van de reële waarde opgenomen in het onderdeel van deze toelichting dat specifiek betrekking heeft op de relevante activa of passiva.

De reële waarde van valutatermijncontracten wordt berekend door vergelijking met de actuele termijnkoersen van contracten voor gelijke resterende looptijden. De reële waarde van renteswap-contracten wordt bepaald aan de hand van de contante waarde op basis van actuele marktgegevens.

Ten behoeve van hedge accounting worden hedges (risicoafdek-kingsstructuren) aangemerkt als reële waarde hedges wanneer zij dienen ter beperking van de effecten op de resultaten van mogelijke veranderingen in de reële waarde van een op de balans opgenomen actief- of passiefpost of van een contractuele verbin-tenis. Zij worden aangemerkt als kasstroom hedges wanneer zij dienen ter beperking van mogelijke fluctuaties in toekomstige kasstromen die zijn toe te schrijven aan een bepaald risico dat


inherent is aan een in de balans opgenomen actief- of passiefpost of aan het aan een in vreemde valuta luidende contractuele verbin-tenis verbonden valutarisico dan wel zijn toe te schrijven aan een verwachte toekomstige transactie.

Met betrekking tot reële waarde hedges die voldoen aan de voorwaarden voor hedge accounting worden veranderingen van de reële waarde van het derivaat direct in de winsten verliesrekening verantwoord. Waardeveranderingen van de afgedekte actief- of passiefpost of de afgedekte contractuele verbintenis die zijn toe te schrijven aan het afgedekte risico worden verwerkt als aanpas-singen van de boekwaarde van gedekte actief- of passiefpost of gedekte contractuele verbintenissen en ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening gebracht. Indien deze aanpassing de boekwaarde van een tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerd gehedged rentedragend financieel instrument betreft, wordt zij vervolgens op basis van de effectieve rentevoetmethode over de resterende looptijd van het instrument geamortiseerd via de winsten verliesrekening.

Resultaten uit afdekkingen van investeringen in buitenlandse deelnemingen worden rechtstreeks in het vermogen verwerkt.

Met betrekking tot kasstroom hedges die voldoen aan de voorwaarden voor hedge accounting wordt dat gedeelte van een verandering van de reële waarde van het derivaat dat als een effectieve hedge is aangemerkt rechtstreeks in het vermogen verwerkt, terwijl het ineffectieve gedeelte ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening wordt gebracht.

De in het vermogen verwerkte gecumuleerde waarde-veranderingen van het derivaat worden later overgebracht naar de winsten verliesrekening in dezelfde periode als die waarin de afgedekte toekomstige kasstromen, verwachte toekomstige trans-actie of contractuele verbintenis invloed hebben op de winsten verliesrekening, bijvoorbeeld wanneer verwachte verkopen werkelijk plaatsvinden. Indien echter een afgedekte verwachte toekomstige transactie later leidt tot het op de balans opnemen van een niet-financieel actief- of passiefpost dan wel een verwachte toekomstige transactie betreffende een niet-financieel actief- of passiefpost overgaat in een contractuele verbintenis waarop reële waarde hedge accounting wordt toegepast, worden de in het vermogen verwerkte waardeveranderingen van het derivaat toegevoegd aan de oorspronkelijke verkrijgingsprijs of andere boekwaarde van de actief- of passiefpost dan wel van de contractuele verbintenis.

Derivaten die niet voldoen aan de voorwaarden voor hedge accounting worden aangemerkt als handelsinstrumenten en alle veranderingen van hun reële waarde worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening gebracht.Hedge accounting wordt beëindigd wanneer de looptijd van het hedge instrument vervalt of het hedge instrument wordt verkocht, beëindigd of uitgeoefend, dan wel niet langer voldoet aan de voorwaarden voor hedge accounting. Alle voordien in het vermogen verwerkte gecumuleerde waardeveranderingen van het hedge instrument blijven dan in het vermogen totdat de verwachte transactie plaatsvindt. Indien niet meer wordt verwacht dat een gehedgede transactie zal plaatsvinden, wordt de netto gecumu-

leerde waardeverandering van het hedge instrument overgebracht naar de winsten verliesrekening van die periode.

Voor het hanteren van hedge accounting zijn formele documenta-tievereisten van toepassing en wordt getoetst of de afdekking gedurende de verslagperiode feitelijk effectief is geweest.

Activa aangehouden voor verkoopEen vast actief of een groep activa die wordt afgestoten wordt geclassificeerd als activa aangehouden voor verkoop indien de boekwaarde ervan hoofdzakelijk zal worden gerealiseerd in een verkooptransactie en niet door het voortgezette gebruik ervan. Vlak voor de initiële classificatie als aangehouden voor verkoop van het actief of de groep activa die wordt afgestoten, wordt de boekwaarde van het actief of van alle activa en verplichtingen in de groep geherwaardeerd overeenkomstig de grondslagen van de vennootschap. Hierbij wordt het actief, of groep activa die wordt afgestoten, gewaardeerd tegen de laagste waarde van de boekwaarde en de reële waarde minus verkoopkosten. Een eventuele bijzondere waardevermindering op een groep activa die wordt afgestoten wordt eerst gealloceerd aan goodwill, en daarna aan de resterende activa en verplichtingen, op een pro rata basis, met de opmerking dat geen verliezen worden toegerekend aan voorraden, financiële activa, belastinglatenties, pensioenver-plichtingen of joint ventures en geassocieerde deelnemingen, aangezien deze blijven gewaardeerd overeenkomstig de grond-slagen van de vennootschap. Bijzondere waardeverminderingen worden bij de eerste classificatie als activa aangehouden voor verkoop verantwoord in de winsten verliesrekening, evenals eventuele baten en lasten die als gevolg van additionele herwaar-deringen gerealiseerd worden. De eventuele baten die als gevolg van additionele herwaarderingen gerealiseerd worden kunnen tot maximaal het oorspronkelijk verantwoorde waardeverminderings-verlies worden verantwoord.

Op immateriële vaste activa en grond, gebouwen en installaties die worden geclassificeerd als activa aangehouden voor verkoop worden niet langer afgeschreven. Daarnaast wordt ook de ver mogensmutatiemethode voor investeringen beëindigd zodra de investeringen worden geclassificeerd als activa aangehouden voor verkoop.

KasstroomIn het kasstroomoverzicht komen de gegenereerde kasstromen tot uitdrukking, daar waar van toepassing omgerekend naar euro’s. Kasstromen in vreemde valuta worden omgerekend naar euro’s tegen de wisselkoersen geldend op de transactiedatum. Het kasstroomoverzicht is volgens de indirecte methode opgesteld.


1 Segmentatie

2010

Segmentatie naar business group

Consumer Products

Europe

Consumer Products

InternationalCheese

& Butter Ingredients

Eliminatie en Corporate &

Support Totaal

Netto-omzet derden 2.839 2.276 2.229 1.373 255 8.972

Interne leveringen 430 1 126 689 – 1.246

Totaal netto-omzet 3.269 2.277 2.355 2.062 – 991 8.972

Overige opbrengsten 8 4 2 1 5 20

Totaal bedrijfsopbrengsten 3.277 2.281 2.357 2.063 – 986 8.992

Bedrijfsresultaat 126 356 – 63 99 – 84 434

Resultaat uit joint ventures en geassocieerde

deelnemingen 1 6 3 3 13

Financieringsbaten en -lasten – 69 – 69

Belastingen – 93 – 93

Winst 285

Bedrijfsresultaat als % netto-omzet 3,9 15,6 – 2,7 4,8 4,8

Boekwaarde activa operationele activiteiten 1 1.859 653 927 1.063 64 4.566

Boekwaarde overige activa 733

5.299

Verplichtingen uit operationele activiteiten 2 611 424 305 413 268 2.021

Overige verplichtingen 1.207

3.228

Investeringen in grond, gebouwen, installaties

en immateriële activa 67 48 50 76 20 261

Afschrijvingen gebouwen, installaties en immateriële

activa – 84 – 26 – 44 – 49 – 7 – 210

Waardeverminderingen en terugname waarde-verminderingen gebouwen, installaties, immateriële activa en activa aangehouden voor verkoop 2 – 5 – 11 – 1 – 6 – 21

Dotatie aan en vrijval van voorzieningen en

niet-uitgegeven pensioenlasten 13 3 – 4 4 79 95

Geïnvesteerd vermogen in joint ventures en

geassocieerde deelnemingen 3 66 15 13 6 103

2010

Segmentatie naar geografische locatie van de activa Nederland Duitsland

Rest van Europa Azië Overige Eliminatie Totaal

Netto-omzet derden 3 4.507 989 1.382 1.486 608 8.972

Boekwaarde activa operationele

activiteiten 1 2.787 536 797 490 223 – 267 4.566

Investeringen in grond, gebouwen,

installaties en immateriële activa 165 20 24 39 13 261

Afschrijvingen, waardeverminderingen en terugname waardeverminderingen gebouwen, installaties, immateriële activa en activa aangehouden voor verkoop – 137 – 31 – 29 – 27 – 7 – 231

De categorie ‘Overige’ betreft met name West-Afrika, het Midden-Oosten en de Verenigde Staten van Amerika.

1 Exclusief latente belastingvorderingen, joint ventures en geassocieerde deelnemingen, overige financiële activa, vorderingen inzake vennootschapsbelasting,

vorderingen op gelieerde ondernemingen, liquide middelen en activa aangehouden voor verkoop.2 Betreft pensioenen en andere lange termijn personeelsbeloningen, voorzieningen, handelscrediteuren en overige verplichtingen en derivaten.3 Op pagina 92 is de splitsing van de netto-omzet gegeven naar geografische locatie van de afnemers.


2009

Segmentatie naar business group

Consumer Products

Europe

Consumer Products

InternationalCheese

& Butter Ingredients

Eliminatie en Corporate &

Support Totaal

Netto-omzet derden 2.852 1.889 2.099 1.149 171 8.160

Interne leveringen 370 4 96 356 – 826

Totaal netto-omzet 3.222 1.893 2.195 1.505 – 655 8.160

Overige opbrengsten 8 4 1 2 12 27

Totaal bedrijfsopbrengsten 3.230 1.897 2.196 1.507 – 643 8.187

Bedrijfsresultaat 170 290 – 98 – 20 – 84 258

Resultaat uit joint ventures en geassocieerde

deelnemingen 3 5 3 2 8 21


Belastingen – 38 – 38

Winst 182

Bedrijfsresultaat als % netto-omzet 5,3 15,3 – 4,5 – 1,3 3,2

Boekwaarde activa operationele activiteiten 1 1.856 490 853 919 10 4.128

Boekwaarde overige activa 642

4.770

Verplichtingen uit operationele activiteiten 2 664 310 341 249 156 1.720

Overige verplichtingen 1.301

3.021

Investeringen in grond, gebouwen, installaties

en immateriële activa 71 47 37 74 7 236

Afschrijvingen gebouwen, installaties en immateriële

activa – 86 – 21 – 46 – 46 – 7 – 206

Waardeverminderingen gebouwen, installaties, immateriële activa en activa aangehouden voor verkoop – 16 – 10 – 1 – 27

Dotatie aan en vrijval van voorzieningen en

niet- uitgegeven pensioenlasten 51 11 18 2 57 139

Geïnvesteerd vermogen in joint ventures en

geassocieerde deelnemingen 4 56 12 8 10 90

2009

Segmentatie naar geografische locatie van de activa Nederland Duitsland

Rest van Europa Azië Overige Eliminatie Totaal

Netto-omzet derden 3 4.156 945 1.352 1.194 513 8.160

Boekwaarde activa operationele

activiteiten 1 2.524 566 791 377 163 – 293 4.128

Investeringen in grond, gebouwen

installaties en immateriële activa 127 27 32 36 14 236

Afschrijvingen en waardeverminderingen gebouwen, installaties, immateriële activa en activa aangehouden voor verkoop – 125 – 45 – 38 – 20 – 5 – 233

De categorie ‘Overige’ betreft met name West-Afrika en het Midden-Oosten.

1 Exclusief latente belastingvorderingen, joint ventures en geassocieerde deelnemingen, overige financiële activa, vorderingen inzake vennootschapsbelasting,

vordering op gelieerde ondernemingen, liquide middelen en activa aangehouden voor verkoop.2 Betreft pensioenen en andere lange termijn personeelsbeloningen, voorzieningen, handelscrediteuren en overige verplichtingen en derivaten.3 Op pagina 92 is de splitsing van de netto-omzet gegeven naar geografische locatie van de afnemers.


2 Valutakoersen

2010 2009

Voornaamste gehanteerde valutakoersen Ultimo Gemiddeld Ultimo Gemiddeld

Amerikaanse dollar 1,34 1,32 1,43 1,39

Australische dollar 1,31 1,45 1,60 1,78

Engelse pond 0,86 0,86 0,89 0,89

Hongaarse forint (per 100) 2,78 2,76 2,71 2,81

Hong Kong dollar 10,39 10,29 11,10 10,81

Indonesische rupiah (per 10.000) 1,20 1,21 1,35 1,45

Maleisische ringgit 4,13 4,28 4,90 4,90

Nigeriaanse naira (per 100) 2,03 2,00 2,14 2,08

Roemeense leu 4,24 4,22 4,24 4,23

Russische roebel (per 1.000) 4,09 4,04 4,34 4,43

Thaise baht (per 100) 0,40 0,42 0,48 0,48

Vietnamese dong (per 10.000) 2,61 2,54 2,65 2,49

De koers van 1 euro is uitgedrukt in de genoemde valuta.

3 Netto-omzet

2010 2009

Netto-omzet naar afzetgebied % %

Nederland 2.291 26 2.248 28

Duitsland 1.287 14 1.206 15

Rest van Europa 2.380 27 2.209 27

Azië en Australië 1.781 20 1.425 17

Afrika en het Midden-Oosten 945 10 840 10

Noord- en Zuid-Amerika 288 3 232 3

8.972 100 8.160 100

De verschillen met de netto-omzetverdeling, zoals weergegeven bij de geografische segmentatie in toelichting 1, worden veroorzaakt door de rubricering naar afzetgebied waar de verkoop is gerealiseerd.De netto-omzet is inclusief EUR 10 miljoen (2009: EUR 40 miljoen) aan overheidssubsidies (in 2009 zijn tijdelijk exportsubsidies verstrekt). Deze overheidssubsidies hebben hoofdzakelijk betrekking op export van kaas, boter en melkpoeder en op verwerking van boter. De condities zijn vervuld en aan de verplichtingen inzake deze subsidies is voldaan.

4 Overige bedrijfsopbrengstenOnder overige bedrijfsopbrengsten zijn begrepen opbrengsten uit hoofde van diensten voor derden, ontvangen huren en verkoop van grond, gebouwen, installaties en bedrijfsonderdelen.In het boekjaar zijn bedrijfsonderdelen verkocht waarop geen boekwinst is gerealiseerd (2009: EUR 3 miljoen). In deze transacties zijn per saldo EUR 17 miljoen activa en passiva betrokken (2009: EUR 25 miljoen).

5 Kosten van gronden hulpstoffen en handelsgoederen

2010 2009

% %

Melk leden-melkveehouders – 3.054 53 – 2.380 47

Overige kosten van gronden hulpstoffen en handelsgoederen – 2.725 47 – 2.709 53

– 5.779 100 – 5.089 100


6 Personeelskosten

2010 2009

% %

Lonen en salarissen – 627 77 – 625 76

Sociale lasten – 109 13 – 105 13

Pensioenlasten – 81 10 – 87 11

– 817 100 – 817 100

Werknemers naar business group (gemiddeld aantal fte’s) Consumer Products Europe 8.008 41 8.455 43

Consumer Products International 5.938 30 5.855 29

Cheese & Butter 2.372 12 2.572 13

Ingredients 2.505 13 2.454 12

Overige 661 4 698 3

19.484 100 20.034 100

Werknemers naar regio (gemiddeld aantal fte’s)Nederland 6.649 34 7.103 35

Duitsland 2.216 11 2.208 11

Rest van Europa 4.458 23 4.659 24

Azië 5.024 26 4.975 25

Overige 1.137 6 1.089 5

19.484 100 20.034 100

7 Overige bedrijfslasten

2010 2009

Transportkosten – 404 – 397

Reclame- en promotiekosten – 395 – 352

Uitbesteed werk en uitzendkrachten – 250 – 245

Energie – 192 – 218

Onderhouds- en reparatiekosten – 137 – 136

Overige – 374 – 469

– 1.752 – 1.817

De post overige is ten opzichte van het voorgaande jaar gedaald door lagere fusiekosten. In deze post is opgenomen:– kosten voor onderzoek en ontwikkeling voor een bedrag van EUR 61 miljoen (2009: EUR 55 miljoen);– leasekosten voor een bedrag van EUR 16 miljoen (2009: EUR 16 miljoen), welke aangemerkt worden als operationele leasekosten;– diverse overheidssubsidies voor een bedrag van EUR 5 miljoen (2009: EUR 7 miljoen). De condities zijn vervuld en aan de verplichtingen

inzake deze subsidies is voldaan;– afwaarderingen van grond, gebouwen en installaties en immateriële vaste activa voor een bedrag van EUR 28 miljoen (2009:

EUR 27 miljoen) en baten inzake terugname van afwaarderingen van grond, gebouwen en installaties en activa aangehouden voor verkoop voor een bedrag van EUR 7 miljoen (2009: nihil);

– accountantskosten voor een bedrag van EUR 2,9 miljoen (2009: EUR 3,4 miljoen).


2010 2009

Specificatie accountantskostenTotaal

KPMG netwerkTotaal

KPMG netwerk

Onderzoek van de jaarrekening – 2,0 – 1,8

Andere controleopdrachten – 0,3 – 0,3

Adviesdiensten op fiscaal terrein – 0,3 – 0,5

Andere niet-controlediensten – 0,3 – 0,8

– 2,9 – 3,4

8 Financieringsbaten en -lasten

2010 2009

Rentebaten 27 8

Rentelasten – 71 – 59

Lasten put-optie – 25 – 11

Overige financieringsbaten 13 7

Overige financieringslasten – 13 – 4

– 69 – 59

In de rentelasten is een bedrag van EUR 8 miljoen (2009: EUR 10 miljoen) opgenomen als gevolg van financiering door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. aan Koninklijke FrieslandCampina N.V.In de overige financieringsbaten is een bedrag opgenomen van EUR 9 miljoen (2009: EUR 4 miljoen) aan baten uit effecten. De overige finan-cieringslasten bestaan uit onder meer amortisatie van transactiekosten EUR 4 miljoen (2009: EUR 1 miljoen) en EUR 6 miljoen (2009: nihil) vanwege het verminderen van de discontering van voorzieningen.

9 Belastingen

2010 2009

Specificatie belastinglasten

Acute belasting dit boekjaar – 127 – 123

Latente belasting 34 85

– 93 – 38

Belastingdruk Bedrag % Bedrag %

Theoretisch belastingtarief Nederland 96 25,5 56 25,5

Effect afwijkende belastingtarieven in andere landen 5 1,2 7 3,2

Effect wijziging belastingtarief – 9 – 2,4 – 5 – 2,3

Resultaat joint ventures en geassocieerde deelnemingen – 4 – 1,0 – 3 – 1,4

Bronbelasting op dividend 8 2,1 4 1,8

Niet aftrekbare kosten 7 1,8 17 7,7

Onbelaste baten – 8 – 2,1 – 13 – 5,9

Waardering fiscale verliezen – 6 – 1,6 – 29 – 13,2

Aanpassingen op inschattingen voorgaande jaren 3 0,8 1 0,5

Andere niet-aftrekbare bedragen 5 1,2

Verdamping van verliezen en tax credits 4 1,0

Tax credits aangewend – 8 – 2,1

Overige 3 1,4

Effectieve belastingdruk 93 24,4 38 17,3

Het theoretisch belastingtarief is berekend door de winst voor belastingen te vermenigvuldigen met het van toepassing zijnde belastingtarief in Nederland van 25,5%.


10 Voorgestelde bestemming winst toe te rekenen aan aandeelhouders van de vennootschapDe executive board heeft, na ondertekening van de raad van commissarissen, voorgesteld de winst toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap geheel toe te voegen aan de ingehouden winst.

11 Grond, gebouwen en installaties

2010

Grond en

gebouwenMachines en

installaties

Andere vaste

bedrijfs-middelen

Niet aan de bedrijfs-uitoefening dienstbaar Totaal

Boekwaarde begin boekjaar 464 913 72 14 1.463

Investeringen 49 175 27 251

Desinvesteringen – 12 – 1 – 4 – 1 – 18

Valuta-omrekenverschillen 6 16 2 24

Overboekingen 2 – 1 – 1

Overboeking naar activa aangehouden voor verkoop – 8 – 8

Afschrijvingen – 35 – 140 – 20 – 195

Waardeverminderingen – 2 – 18 – 7 – 27

Terugname waardeverminderingen 5 5

Boekwaarde einde boekjaar 467 947 76 5 1.495

Aanschafwaarde 1.021 2.740 287 23 4.071

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen – 554 – 1.793 – 211 – 18 – 2.576


2009

Grond en

gebouwenMachines en

installaties

Andere vaste

bedrijfs-middelen

Niet aan de bedrijfs-uitoefening dienstbaar Totaal

Boekwaarde begin boekjaar 468 915 73 15 1.471

(De-)consolidatie 6 3 9

Investeringen 34 159 20 1 214

Desinvesteringen – 7 – 1 – 2 – 10

Valuta-omrekenverschillen – 1 – 1

Overboekingen – 1 – 1 2

Overboeking naar activa aangehouden voor verkoop – 2 – 2

Afschrijvingen – 37 – 134 – 20 – 191

Waardeverminderingen – 5 – 22 – 27


Aanschafwaarde 1.004 2.727 273 43 4.047

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen – 540 – 1.814 – 201 – 29 – 2.584


De afschrijvingen voor bedrijfsgebouwen variëren van 4% tot en met 10%, voor machines en installaties van 5% tot en met 20% en voor andere vaste bedrijfsmiddelen van 5% tot en met 33% per jaar.

De waardeverminderingen hebben voornamelijk betrekking op de afwaardering tot de getaxeerde opbrengstwaarde van gebouwen en instal-laties, in het kader van voorgenomen besluiten tot reorganisaties. In de winsten verliesrekening zijn de waardeverminderingen begrepen in de overige bedrijfslasten.

De terugname van de waardeverminderingen heeft betrekking op de verkoop van de activa van de productielocatie in Elsterwerda in december 2010.

De boekwaarde van gebouwen, machines en installaties waarop financiële leaseovereenkomsten van toepassing zijn, bedraagt EUR 17 miljoen (2009: EUR 19 miljoen).


In de boekwaarde per einde boekjaar is EUR 159 miljoen (2009: EUR 119 miljoen) aan vaste bedrijfsmiddelen in uitvoering inbegrepen.

Per einde boekjaar zijn voor een bedrag van EUR 40 miljoen (2009: EUR 25 miljoen) verplichtingen aangegaan inzake investeringen in vaste bedrijfsmiddelen.

De in de investeringen begrepen geactiveerde rente bedraagt EUR 1 miljoen (2009: EUR 1 miljoen). Het hiervoor gehanteerde rentepercentage is 4,3% (2009: 4,0%).

12 Immateriële activa

2010

Goodwill Software Overige Totaal

Boekwaarde begin boekjaar 839 39 32 910

Investeringen 10 10


Afschrijvingen – 12 – 3 – 15

Waardeverminderingen – 1 – 1

Waardeaanpassing verplichting inzake put-optie 4 4

Boekwaarde einde boekjaar 838 36 29 903

Aanschafwaarde 1.067 128 42 1.237

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen – 229 – 92 – 13 – 334


2009

Goodwill Software Overige Totaal

Boekwaarde begin boekjaar 850 38 21 909

(De-)consolidatie 4 4

Investeringen 5 13 4 22

Overboekingen – 6 6

Desinvesteringen – 8 – 8


Afschrijvingen – 12 – 3 – 15

Waardeaanpassing verplichting inzake put-optie 2 2


Aanschafwaarde 1.067 142 46 1.255

Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen – 228 – 103 – 14 – 345


De afschrijving voor software bedraagt 20% tot 33% per jaar en voor overige immateriële activa 5% tot 10% per jaar.

Voor de waardeaanpassing van de put-optieverplichting wordt verwezen naar toelichting 24.

De goodwill per business group is als volgt:

2010 2009

Consumer Products Europe 772 777

Cheese & Butter 4 4

Ingredients 62 58

838 839


Goodwill en andere immateriële activa met een onbeperkte levensduur worden jaarlijks getest op realiseerbare waarde per kasstroom-genererende eenheid of groep van kasstroomgenererende eenheden in het vierde kwartaal of, op een ander moment wanneer sprake is van een impairment trigger. Goodwill wordt gevolgd en getest op het niveau van de business groepen (zijnde groepen van kasstroomgenererende eenheden).

De belangrijkste aannames die zijn toegepast bij de berekening van de bedrijfswaarde per segment zijn:

% % %

Segment Omzetgroei

Bedrijfs-resultaat/

netto–omzet

Disconterings-voet voor belasting

Consumer Products Europe 2 – 14 3 – 6 10 – 20

Cheese & Butter 2 – 6 3 11

Ingredients 2 – 4 11 – 12 12

De toekomstige omzetgroei en brutomarge zijn gebaseerd op actuele ervaringen, specifieke verwachtingen voor de nabije toekomst en markt-conforme groeipercentages. De disconteringsvoeten zijn gebaseerd op opgaven van financiële adviseurs. De disconteringsvoeten (in overeen-stemming met IAS 36.55 voor belasting) zijn bepaald per kasstroomgenererende eenheid en bedragen 10,1% tot 20,4% (2009: 9,9% tot 17,0%).

De realiseerbare waarden, zijnde de bedrijfswaarden, van de groepen van kasstroomgenererende eenheden zijn bepaald op basis van het budget 2011 en extrapolatie voor de 4 jaren daarna. Voor de periode na 2015 is een groeipercentage gehanteerd dat gelijk is aan de verwachte lange termijn inflatiepercentages van maximaal 2%.

De uitkomst van de impairment test is dat de realiseerbare waarden de boekwaarden van de kasstroomgenererende eenheden te boven gaan. Naast de impairment test is ook een gevoeligheidsanalyse van de belangrijke uitgangspunten uitgevoerd. Op basis van deze gevoeligheids-analyse is geconcludeerd dat bij een redelijke aanpassing van de uitgangspunten geen sprake is van impairments.

13 Joint ventures en geassocieerde deelnemingen

2010 2009

Boekwaarde begin boekjaar 90 79

Investeringen 3

Overgeboekt naar dochterondernemingen – 5

Valuta-omrekenverschillen 12 – 1

Resultaat 13 21

Ontvangen dividend – 12 – 7

Boekwaarde einde boekjaar 103 90

Financiële gegevens van de joint ventures en geassocieerde deelnemingen:

Aandeel in resultaat 13 21

Aandeel in omzet 69 136

Aandeel in balans:

Vaste activa 80 73

Vlottende activa 47 47

Eigen vermogen 71 65

Langlopende verplichtingen 25 22

Kortlopende verplichtingen 31 33

Voor de namen van de joint ventures en geassocieerde deelnemingen wordt verwezen naar de pagina’s 117 en 118: belangrijkste dochteronder-nemingen en joint ventures en geassocieerde deelnemingen.


14 Overige financiële activa

2010 2009

Verstrekte leningen 39 43

Effecten 16 8

Langlopende vorderingen 3 4

58 55

De verstrekte leningen hebben betrekking op een lening aan de joint venture Great Ocean Ingredients Pty. Ltd. en op leningen aan overige derde partijen. De gemiddelde rentevergoeding van de leningen is ultimo 2010 5,7% (2009: 5,5%).

15 Voorraden

2010 2009

Grond- en hulpstoffen 323 224

Gereed product en handelsgoederen 682 593

1.005 817

Van de voorraad gereed product en handelsgoederen is EUR 158 miljoen (2009: EUR 242 miljoen) gewaardeerd tegen lagere marktwaarde.De totale afwaardering van voorraad gereed product en handelsgoederen naar marktwaarde bedraagt EUR 15 miljoen (2009: EUR 29 miljoen).

16 Handelsdebiteuren en overige vorderingen

2010 2009

Handelsdebiteuren 926 794

Voorziening voor dubieuze handelsdebiteuren – 17 – 19

Vooruitbetalingen 21 26

Overige vorderingen 64 41

994 842

Vorderingen ter zake van belastingen (excl. vennootschapsbelasting)

en premies sociale verzekeringen 94 50

1.088 892

Voorziening voor dubieuze handelsdebiteuren

Begin boekjaar – 19 – 18

Valuta-omrekenverschillen – 1

Toevoegingen ten laste van de winsten verliesrekening – 8 – 7

Vrijgevallen ten gunste van de winsten verliesrekening 2 2

Afboeking handelsdebiteuren 8 3

Ontvangen op reeds afgeboekte handelsdebiteuren 1 1

Einde boekjaar – 17 – 19

Overschrijding betalingstermijn handelsdebiteuren en overige vorderingen Bruto Afwaardering Netto

Binnen betalingstermijn 900 – 4 896

Overschrijding minder dan 3 maanden 97 – 2 95

Overschrijding tussen 3 en 6 maanden 4 – 1 3

Overschrijding meer dan 6 maanden 10 – 10

1.011 – 17 994


De handelsdebiteuren en overige vorderingen zijn niet rentedragend en hebben over het algemeen een krediettermijn van 10 tot 90 dagen.

FrieslandCampina heeft in verschillende landen een kredietverzekering afgesloten om het kredietrisico op klanten te mitigeren. Ultimo 2010 bedraagt de verzekerde positie EUR 380 miljoen (2009: EUR 316 miljoen).

17 Liquide middelen

2010 2009

Deposito’s 116 88

Overige liquide middelen 176 184

292 272

Liquide middelen tot een bedrag van EUR 2 miljoen (2009: EUR 3 miljoen) staan niet ter vrije beschikking van de vennootschap, deze hebben geheel betrekking op bankgaranties.

18 Activa en passiva aangehouden voor verkoopActiva aangehouden voor verkoop betreffen grond, gebouwen en installaties voor EUR 13 miljoen (2009: EUR 3 miljoen) en geen vlottende activa (2009: EUR 1 miljoen). Ultimo 2010 en 2009 waren er geen passiva aangehouden voor verkoop betreffende langlopende en kortlopende verplichtingen. De verkoop van de activa zal naar verwachting binnen een jaar plaatsvinden.

De activa aangehouden voor verkoop heeft in 2010 onder andere betrekking op de locatie in Oud Gastel welke naar verwachting begin 2011 verkocht zal worden aan een derde. Gedurende 2010 zijn een drietal locaties vanuit Cheese & Butter geclassificeerd als activa aangehouden voor verkoop, dit betreft de locaties Drachten, Tilburg en Klerken.

2010 2009

Begin boekjaar 4 73

(De-)consolidatie grond, gebouwen en installaties – 53

(De-)consolidatie overige activa – 4

Overboeking van grond, gebouwen en installaties 8 2

Mutatie vlottende activa – 1 1

Desinvesteringen – 1

Terugneming waardeverminderingen 2 – 14

Einde boekjaar 13 4

19 Pensioenen en andere lange termijn personeelsbeloningenEr zijn verschillende toegezegd-pensioenregelingen, waarvan de verplichtingen voornamelijk betrekking hebben op de pensioenregelingen voor de Nederlandse en Duitse onderdelen. Deze regelingen betreffen voornamelijk een geïndexeerde middelloonregeling. Verder bestaat een aantal toegezegde-bijdrageregelingen voor zowel Nederlandse als buitenlandse activiteiten. De middelloonregeling voor de Nederlandse werknemers is verzekerd bij een ondernemingspensioenfonds en een verzekeringsmaatschappij. De bij de verzekeringsmaatschappij onder-gebrachte pensioenregeling heeft een resultatendeling op basis van een gesepareerd beleggingsdepot en kent een vereiste dekkingsgraad van minimaal 115% (de ratio van de waarde van de belegde middelen en van de pensioenverplichtingen berekend volgens de voorwaarden van het verzekeringscontract).

Eind 2010 bedroeg de dekkingsgraad van de bij de verzekeringsmaatschappij ondergebrachte pensioenregeling 117% (2009: 117%), waardoor de contractuele verplichting jegens de verzekeringsmaatschappij werd nagekomen.

Inzake de verkoop van bedrijfsonderdelen heeft in 2009 een inkoop van extra pensioenrechten plaatsgevonden voor een bedrag van EUR 3 miljoen.

De hierna opgenomen tabellen geven de veronderstellingen weer welke gehanteerd zijn bij het uitvoeren van de berekeningen voor de (mutaties in de) contante waarde van de pensioenaanspraken en de beleggingen en de betreffende onderdelen van de pensioenlasten, zoals verwerkt in de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening.


2010 2009

Veronderstellingen % %

Discontovoet 1 5,1 / 5,3 4,8 / 5,0

Leeftijdsafhankelijke salarisstijgingen 0,0 – 1,5 0,0 – 1,4

Looninflatie 2,5 2,6

Prijsinflatie 2,0 2,1

Indexatie

– actieven 2,5 2,6

– inactieven en gepensioneerden 0,0 – 2,0 0,0 – 2,1

Stijging franchise 2,0 2,1

Overlevingstafel

AG prognosetafel 2010 – 2060

%

Pensioentafel 2006

%

Verwachte opbrengst beleggingen in het boekjaar 1 5,5 / 5,7 5,4 / 5,7

Verwachte opbrengst beleggingen in het volgende boekjaar 1 4,6 / 5,1 5,5 / 5,7

In 2010 is overgegaan op een andere wijze van vaststellen van de discontovoet. De nieuw toegepaste methode geeft een betere weer spiegeling van de markt voor hoogwaardige bedrijfsobligaties en houdt op de juiste wijze rekening met de beweeglijkheid van de rente op leningen met een langere looptijd.

2010 2009

Specificatie nog te betalen pensioenkosten ultimo boekjaar

Contante waarde van de toegekende pensioenaanspraken 2.176 2.221

Marktwaarde van de beleggingen 1.893 1.745

Tekort 283 476

Nog niet verwerkte actuariële resultaten einde boekjaar – 67 – 283

Nog niet in aanmerking genomen kosten inzake verstreken dienstjaren – 14 – 15

Nog te betalen pensioenkosten 202 178

Verloop van de post nog te betalen pensioenkosten

Begin boekjaar 178 161

(De-)consolidatie 1 – 3

Jaarlast uit hoofde van toegezegd-pensioenregelingen 67 74

Betaalde premies – 47 – 55

Valuta-omrekenverschillen 3 1

Nog te betalen pensioenkosten 202 178

Gerubriceerd onder vaste activa 61 43

Gerubriceerd onder langlopende verplichtingen 263 221

Contante waarde van de toegekende pensioenaanspraken

Begin boekjaar 2.221 1.862

(De-)consolidatie 1 – 3

Toename contante waarde toegekende aanspraken 49 55

Rente 107 103

Uitkeringen – 78 – 75


Actuarieel resultaat – 127 278

Einde boekjaar 2.176 2.221

Gefinancierde pensioenaanspraken 1.977 2.031

Nog niet gefinancierde pensioenaanspraken 199 190


1 De getoonde percentages betreffen de hiervoor genoemde Nederlandse pensioenregelingen.


2010 2009

Ontwikkeling van de marktwaarde van de beleggingen


Verwachte opbrengst beleggingen 97 87

Ontvangen premies werkgever 47 55

Uitkeringen – 78 – 75

Actuarieel resultaat 82 109


De werkelijke opbrengst van beleggingen in het boekjaar bedroeg EUR 179 miljoen (2009: EUR 196 miljoen).

Nog niet verwerkte actuariële resultaten


Actuarieel resultaat met betrekking tot toegekende pensioenaanspraken 127 – 278

Actuarieel resultaat met betrekking tot beleggingen 82 109

Realisatie 7 1


Nog niet in aanmerking genomen kosten inzake verstreken dienstjaren


Afschrijving 1 2


Pensioenlasten opgenomen in de winsten verliesrekening

Toename contante waarde van toegekende aanspraken 49 55

Rente 107 103

Verwachte opbrengst beleggingen – 97 – 87

Afschrijving kosten verstreken dienstjaren 1 2

Realisatie actuariële resultaten 7 1

In de winsten verliesrekening opgenomen last uit hoofde van toegezegd-

pensioenregelingen op IAS 19 basis 67 74

Pensioenlasten uit hoofde van toegezegde-bijdrageregelingen en premies

bedrijfstakpensioenregelingen 19 18

Aandeel werknemers in pensioenlasten – 5 – 5

Pensioenlasten opgenomen in de winsten verliesrekening 81 87

De bedrijfstakpensioenregelingen zijn toegezegd-pensioenregelingen. De fondsen zijn echter niet in staat om de onderneming de noodzake-lijke informatie te verschaffen. Dientengevolge zijn de premies van deze regelingen verantwoord als premies van toegezegde-bijdrage-regelingen.

De onderneming verwacht in 2011 EUR 75 miljoen bij te dragen aan haar toegezegd-pensioenregelingen en EUR 1 miljoen aan de bedrijfs-takpensioenregelingen.


2010 2009

Belangrijkste beleggingscategorieën in percentage van de marktwaarde van de totale beleggingen % %

Aandelen 37 36

Vastrentende waarden 59 58

Onroerend goed 2 2

Overige 2 4

De verwachte opbrengst van de beleggingen is bepaald op basis van het verwachte lange termijn rendement uitgaande van de lange termijn beleggingsstrategie en de verschillende beleggingscategorieën. Voor elke beleggingscategorie is een lange termijn beleggingsopbrengst verondersteld, rekening houdend met het lange termijn risico van de belegging, historische rendementen en marktverwachtingen. Het verwachte lange termijn rendement is bepaald als het gemiddelde van de lange termijn opbrengsten voor elke beleggingscategorie, gewogen naar de strategische asset allocatie.

2010 2009 2008 2007

Meerjarenoverzicht Contante waarde van de toegekende pensioenaanspraken 2.176 2.221 1.862 1.876

Marktwaarde van de beleggingen 1.893 1.745 1.569 1.863

Tekort 283 476 293 13

Actuariële resultaten in verband met aanpassingen in de veronderstellingen of ervaringsaanpassingen

Toegekende pensioenaanspraken

Actuariële resultaten in verband met aanpassingen in de veronderstellingen 71 – 282 82 318

Actuariële resultaten in verband met ervaringsaanpassingen 56 4 21 19

Totaal 127 – 278 103 337

Beleggingen

Actuariële resultaten in verband met ervaringsaanpassingen 82 109 – 405 – 63

20 Latente belastingvorderingen en -verplichtingen

2010

Activa en passiva per soort tijdelijk verschil

Grond, gebouwen en

installatiesImmateriële

activaPersoneels

vergoedingen

Voorraden, debiteuren,

derivaten, verplichtingen

en voorzieningen

Niet–gerealiseerde verliescompensaties en faciliteiten Overige Totaal

Begin boekjaar – 37 20 18 9 167 – 11 166

Opgenomen in winst en verliesrekening 9 102 – 8 11 – 90 10 34

Opgenomen in eigen vermogen – 3 – 3

Valutaomrekenverschillen – 1 1 1 1

Einde boekjaar – 29 123 10 18 77 – 1 198

Latente belastingvorderingen en verplichtingen hebben betrekking op de volgende balansitems:

Vorderingen Verplich tingen Netto

Grond, gebouwen en installaties 5 34 – 29

Immateriële activa 146 23 123

Personeelsvergoedingen 24 14 10

Voorraden, debiteuren, derivaten, verplichtingen en voorzieningen 26 8 18

Nietgerealiseerde verliescompensaties en faciliteiten 77 77

Overige 1 – 1

Saldering – 45 – 45

Nettovordering 233 35 198


2009

Activa en passiva per soort tijdelijk verschil

Grond, gebouwen en

installatiesImmateriële

activaPersoneels-

vergoedingen

Voorraden, debiteuren,

derivaten, verplichtingen

en voor-zieningen

Niet–gereali-seerde verlies-compensaties en faciliteiten Overige Totaal

Begin boekjaar – 35 9 3 6 101 – 11 73

Opgenomen in winsten verliesrekening – 2 11 15 – 4 66 – 1 85

Opgenomen in eigen vermogen 7 7


Einde boekjaar – 37 20 18 9 167 – 11 166

Latente belastingvorderingen- en verplichtingen hebben betrekking op de volgende balansitems:

VorderingenVerplich-

tingen Netto

Grond, gebouwen en installaties 3 40 – 37

Immateriële activa 54 34 20

Personeelsvergoedingen 26 8 18

Voorraden, debiteuren, derivaten, verplichtingen en voorzieningen 17 8 9

Niet-gerealiseerde verliescompensaties en faciliteiten 167 167

Overige 11 – 11

Saldering – 74 – 74

Nettovordering 193 27 166

De niet-gerealiseerde verliescompensaties en faciliteiten zullen naar verwachting met toekomstige winsten kunnen worden gecompenseerd, deze verwachting is gebaseerd op lange termijn plannen.

De compensabele niet gewaardeerde verliezen en faciliteiten bedragen ultimo 2010 EUR 98 miljoen (2009: EUR 102 miljoen). Van deze niet gewaarde verliezen en faciliteiten verstrijken binnen 5 jaar EUR 9 miljoen, tussen 5 en 10 jaar EUR 22 miljoen en na 10 jaar EUR 67 miljoen.

21 Voorzieningen

2010 2009

Reorganisatie-

kostenOverige

voorzieningen TotaalReorganisatie-

kostenOverige

voorzieningen Totaal

Begin boekjaar 60 19 79 12 9 21

Toevoegingen ten laste van de winsten verliesrekening 14 30 44 61 16 77

Vrijgevallen ten gunste van de winsten verliesrekening – 12 – 6 – 18 – 9 – 3 – 12

Onttrekkingen – 13 – 8 – 21 – 4 – 3 – 7

Einde boekjaar 49 35 84 60 19 79

Langlopende voorzieningen 35 10 45 48 5 53

Kortlopende voorzieningen 14 25 39 12 14 26

49 35 84 60 19 79

ReorganisatiekostenDe voorziening reorganisatiekosten heeft betrekking op de herstructurering van productie- en verpakkingslocaties gedurende de komende jaren. Gedurende 2010 is een gedeelte van de in 2009 gevormde voorziening reeds aangewend. Daarnaast is er een additionele voorziening gevormd voor de in Nederland gevestigde kaasproductiefaciliteiten in Varsseveld en Marum. De voorziening reorganisatiekosten heeft ultimo 2010 voor Consumer Products Europe voornamelijk betrekking op de locaties Elsterwerda en Kalkar in Duitsland en in Nederland de locaties Oud Gastel en Oldenzaal, alsmede een deel van de locatie Leeuwarden. Bij Cheese & Butter heeft deze voornamelijk betrekking op de produc-tiefaciliteiten in Tilburg, Dronrijp en Varsseveld. Verder zal in België de productielocatie voor boterolie en roomproducten in Klerken worden gesloten.

De voorzieningen reorganisatiekosten zullen resulteren in toekomstige uitgaande kasstromen.


Overige voorzieningenDeze voorzieningen zijn gevormd voor verplichtingen waarvan de omvang of de kans op daadwerkelijk voorkomen op balansdatum onzeker is. Het tijdstip van de uitgaande stroom van middelen van deze voorzieningen is onzeker. Deze voorzieningen worden tegen de nominale waarde opgenomen, omdat de contante waarde niet materieel afwijkt. De langlopende voorzieningen hebben overwegend een middellang termijn karakter.

In de overige voorzieningen is een bedrag van EUR 21 miljoen (2009: EUR 11 miljoen) begrepen inzake verlieslatende contracten.

22 Lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.Deze achtergestelde lening dient ter financiering van de activa van Koninklijke FrieslandCampina N.V. De gemiddelde rentevergoeding over deze verplichting bedraagt 2,6% (2009: 3,1%). Deze lening heeft een looptijd tot ultimo 2014.

23 Langlopende rentedragende verplichtingen

2010

Verplich tingen aan syndicaat

krediet-instellingen

Verplich tingen aan institu-

tionele beleggers

Verplich tingen aan krediet-instellingen

Overige verplich-

tingen Totaal

Begin boekjaar 394 84 23 24 525

Verstrekkingen 163 7 48 218

Transactiekosten – 3 – 3

Aflossingen – 105 – 4 – 109

Amortisatie transactiekosten 4 4

Naar/van kortlopende verplichtingen aan financiers – 145 – 18 – 163

Valuta-omrekenverschillen 11 2 1 14

Einde boekjaar 145 258 14 69 486

Aflossingsschema en rentepercentages 2012 – 2015 Na 2015Totaal

aflossingRente %

ultimo

Verplichtingen aan syndicaat kredietinstellingen 145 145 5,4

Verplichtingen aan institutionele beleggers 84 174 258 4,4

Overige verplichtingen aan kredietinstellingen 8 6 14 2,7

Overige verplichtingen 36 33 69 3,2

Totaal 273 213 486 4,5


2009

Verplichtingen aan syndicaat


Verplichtingen aan institu-

tionele beleggers

Verplichtingen aan krediet-instellingen

Overige verplichtingen Totaal

Begin boekjaar 350 168 17 25 560

(De-) consolidaties 5 2 7

Verstrekkingen 400 1 401


Aflossingen – 350 – 3 – 353


Naar/van kortlopende verplichtingen aan financiers 4 – 73 – 1 – 70


Aanpassing vanwege rente/valutaswap – 11 – 11


Aflossingsschema en rentepercentages 2011 – 2014 Na 2014Totaal

aflossingRente %

ultimo


Verplichtingen aan institutionele beleggers 84 84 3,5

Overige verplichtingen aan kredietinstellingen 23 23 3,7

Overige verplichtingen 10 14 24 4,8

Totaal 511 14 525 5,6

Verplichtingen aan syndicaat kredietinstellingenIn 2009 is met een syndicaat van kredietinstellingen overeenstemming bereikt over de herfinanciering van de kredietfaciliteit voor EUR 1 miljard met een looptijd tot augustus 2012. In 2010 is de looptijd van de kredietfaciliteit verlengd tot augustus 2013 en is de renteopslag verlaagd. Op 31 december 2010 is er EUR 295 miljoen getrokken op de kredietfaciliteit (2009: EUR 520 miljoen).

De belangrijkste voorwaarden met betrekking tot de kredietfaciliteit zijn:– de ratio van de senior nettoschuld ten opzichte van EBITDA mag niet groter zijn dan 3 : 1. EBITDA is gedefinieerd als het bedrijfsresultaat

voor afschrijvingen plus dividend deelnemingen en exclusief bijzondere baten en lasten, plus de betaalde prestatietoeslag; – de ratio EBITDA ten opzichte van de rente moet ten minste 3,5 : 1 bedragen.

De senior nettoschuld betreft de langlopende rentedragende verplichtingen, verplichtingen aan financiers, het saldo van de verplichting aan en vorderingen op gelieerde ondernemingen minus liquide middelen. De senior nettoschuld bedraagt EUR 486 miljoen (2009: EUR 552 miljoen).

Verplichtingen aan institutionele beleggersIn december 2009 en februari 2010 heeft FrieslandCampina bij institutionele beleggers in de Verenigde Staten van Amerika een onderhandse lening geplaatst van USD 196 miljoen en EUR 25 miljoen bij een Europese investeerder. De zogenoemde Senior Notes hebben een looptijd van zeven of tien jaar en zijn bestemd om een vervallende lening te herfinancieren en om korte termijn verplichtingen bij banken te vervangen door verplichtingen op lange termijn. De financiering is in april 2010 ontvangen.

Door middel van cross currrency swaps zijn de USD aflossings- en rentebetalingsverplichtingen van deze verplichtingen omgezet in EUR verplichtingen met een vaste rente. De cross currrency swaps zijn afgesloten ter afdekking van de kasstromen, hierop wordt kasstroom-hedge accounting toegepast. De cross currency swaps worden gewaardeerd tegen reële waarde. Het deel van de winst of het verlies behaald op deze hedge-instrumenten dat als een effectieve hedge is aangemerkt, wordt rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. De USD leningen van 308 miljoen (2009: USD 112 miljoen) zijn door middel van bovengenoemde swaps gefixeerd op EUR 233 miljoen (2009: EUR 95 miljoen).

De financiële convenanten met betrekking tot de onderhandse leningen zijn gelijk aan die van de kredietfaciliteit van het syndicaat van kredietinstellingen. Als aanvulling geldt echter dat de ratio van de nettoschuld ten opzichte van EBITDA niet groter mag zijn dan 3,5 : 1. EBITDA is gedefinieerd als het bedrijfsresultaat voor afschrijvingen plus dividend deelnemingen en exclusief bijzondere baten en lasten, plus de betaalde prestatietoeslag.

De nettoschuld komt overeen met de senior nettoschuld verhoogd met de (achtergestelde) lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. De nettoschuld bedraagt EUR 776 miljoen (2009: EUR 842 miljoen).


Aan bovenstaande voorwaarden wordt voldaan. Indien niet aan de voorwaarden wordt voldaan, zijn de opgenomen bedragen onder de krediet-faciliteit en de onderhandse leningen opeisbaar.

In de overige verplichtingen is ultimo 2010 een bedrag van EUR 15 miljoen (2009: EUR 17 miljoen) opgenomen aan langlopende financiële leaseverplichtingen.

2010 2009

Financiële leaseverplichtingen Totaal verschuldigde leasetermijnen 23 27

Contante waarde leasetermijnen 17 19

Opgenomen onder ‘Verplichtingen aan financiers’ – 2 – 2

15 17

In de jaren 2012 tot 2015 wordt EUR 7 miljoen en na 2015 wordt EUR 8 miljoen afgelost. De gemiddelde rentevergoeding over deze verplich-tingen bedraagt ultimo 2010 6,2% (2009: 6,1%).

In de verschuldigde leasetermijnen is in 2010 ten bedrage van EUR 19 miljoen (contante waarde EUR 14 miljoen) een samenwerkingsovereen-komst opgenomen met een derde partij voor de veredeling, opslag en verpakking van kaas. Deze overeenkomst heeft een looptijd tot 2015.

24 Overige langlopende verplichtingenOverige langlopende verplichtingen betreffen een verplichting inzake de put-optie met betrekking tot DMV Fonterra Excipients GmbH & Co KG.

2010 2009

Begin boekjaar 93

Toevoeging rente 4 4

Waardewijziging verwerkt via goodwill 4 2

Gedeeltelijke afrekening verplichting – 21

Overboeking van/naar kortlopende verplichtingen – 80 87

Einde boekjaar 0 93

De verplichting inzake de put-optie is opgenomen op basis van de overeenkomst met Fonterra Co-operative Group Ltd inzake DMV Fonterra Excipients. FrieslandCampina heeft de verplichting het 50% belang dat gehouden wordt door Fonterra over te nemen tegen tenminste de inbrengwaarde van Fonterra bij het aangaan van de joint venture in 2006. Fonterra heeft het recht om haar optie uit te oefenen in juni 2011 of juni 2013. Omdat de optie kan worden uitgeoefend in 2011, is de optie als kortlopend geclassificeerd aan het einde van 2010.

Deze optie is verwerkt met als uitgangspunt dat Fonterra de optie gaat uitoefenen waardoor een verplichting ontstaat welke bepaald is volgens de in de overeenkomst opgenomen voorwaarden. Deze verplichting is vervolgens contant gemaakt per balansdatum. Veranderingen in de waarde van de verplichting worden direct toegevoegd aan c.q. in mindering gebracht op de goodwill.

Als gevolg van de toepassing van de (anticipated) acquisition method, is DMV Fonterra Excipients voor 100% betrokken in de consolidatie zonder opname van een minderheidsbelang in balans en winsten verliesrekening. De aan Fonterra uitgekeerde dividenden zijn opgenomen onder de financieringslasten, als vergoeding aan de houder van de put-optie.

Bij het opmaken van de jaarrekening heeft het management van de vennootschap geen indicatie dat Fonterra gebruik zou willen maken van het optierecht.


25 Verplichtingen aan financiers

2010 2009

Kortlopende deel van de langlopende rentedragende verplichtingen 21 70

Rekening courant banken 293 239

314 309

In december 2010 is een onderhandse lening afgelost van USD 101 miljoen.

Onder ‘Rekening courant banken’ is ultimo 2010 een bedrag van EUR 145 miljoen (2009: EUR 120 miljoen) opgenomen dat kortlopend is getrokken op de onder ‘Langlopende rentedragende verplichtingen’ genoemde gecommitteerde kredietfaciliteit van 1 miljard euro.

Het overig deel van ‘Rekening courant banken’ heeft overwegend betrekking op ongecommitteerde kredietfaciliteiten bij banken.

De gemiddelde rentevergoeding over de verplichting ultimo 2010 bedraagt 5,2% (2009: 3,8%).

26 Handelscrediteuren en overige verplichtingen

2010 2009

Verplichtingen aan leden-melkveehouders 417 345

Handelscrediteuren 738 604

Verplichtingen ter zake van belastingen (excl. vennootschapsbelasting)

en premies sociale verzekeringen 37 34

Verplichting inzake put-opties 86 6

Overige verplichtingen 355 360

1.633 1.349

Voor toelichting op de verplichting inzake put-optie DMV Fonterra Excipients wordt verwezen naar toelichting 24.

27 Verplichting aan gelieerde ondernemingenDe kortlopende verplichting betrof een rekening courant stand waarover geen rente werd vergoed.

28 ZekerhedenVoor langlopende rentedragende verplichtingen en kortlopende verplichtingen aan financiers zijn geen zakelijke zekerheden gesteld, anders dan vermeld onder financiële leaseverplichtingen (toelichting 23).

29 Niet in de balans opgenomen verplichtingen

2010

2011 2012 – 2015 Na 2015 Totaal

Garanties ten behoeve van derden 8 8

Operationele leaseverplichtingen 29 65 16 110

Aankoopverplichtingen vaste activa 28 11 1 40

Overige verplichtingen 22 46 68

87 122 17 226

2009

2010 2011 – 2014 Na 2014 Totaal

Garanties ten behoeve van derden 35 1 4 40

Leaseverplichtingen 28 59 15 102

Aankoopverplichtingen vaste activa 25 25

Overige verplichtingen 6 6 2 14

94 66 21 181


Een derde partij heeft van FrieslandCampina, onder bepaalde voorwaarden, het recht verworven indirect 4% van de aandelen in PT Frisian Flag Indonesia te verwerven in de periode van 2007 tot en met 2011 en een aanvullende indirecte 4% in de periode van 2012 tot en met 2015. Van 2007 tot en met 2010 is geen gebruik gemaakt van de optie.

In het kader van de fusie Friesland Foods en Campina zijn jegens de Europese Commissie twee verplichtingen aangegaan.

De eerste verplichting houdt in dat aan leden-melkveehouders van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. die het lidmaatschap opzeggen een vertrekpremie moet worden betaald van EUR 5,00 per 100 kilogram melk, geleverd in het jaar voorafgaande aan het jaar waarin het verzoek om in aanmerking te komen voor de vertrekpremie is gedaan. De voorwaarde om voor de vertrekpremie in aanmerking te komen is dat de melkveehouder leverancier wordt bij enig ander koper van boerderijmelk in Nederland.

De tweede verplichting houdt in dat maximaal 1,2 miljard kilogram boerderijmelk per jaar beschikbaar moet worden gesteld aan kopers die beschikken over een zuivelfabriek en die verse zuivelproducten, Nederlandse natuurgerijpte kaas of een van deze producten in combinatie met andere zuivelproducten produceren. Kopers kunnen deze melk alleen verwerven voor uitbreiding van productie in bestaande fabrieken, productie in nieuwe fabrieken, alsmede ten behoeve van de in het kader van de overeenkomst met de Europese Commissie door Friesland-Campina afgestoten productiebedrijven te Nijkerk (verse zuivelproducten) en Bleskensgraaf (kaas).

De melk wordt beschikbaar gesteld via een onafhankelijke stichting. De prijs voor de melk is de garantieprijs (welke FrieslandCampina betaalt voor melk geleverd door haar leden-melkveehouders) geldend in de maand van levering. Op deze prijs is gedurende de eerste vijf jaren na het effectief worden van de verplichting een korting van toepassing van 1 procent.

De verplichtingen blijven van toepassing totdat leden-melkveehouders met een melkvolume van in totaal 1,2 miljard kilogram Friesland-Campina hebben verlaten of totdat de verplichtingen zijn ingetrokken door de Europese Commissie op basis van haar overtuiging dat er voldoende Nederlandse boerderijmelk beschikbaar is voor voornoemde kopers.

30 Transacties met verbonden partijenTussen de aandeelhouder Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. en dochteronderneming FrieslandCampina Nederland B.V. is overeen-gekomen dat laatstgenoemde de door de coöperatie aangeboden ledenmelk afneemt. In 2010 was dit 8,8 miljard kilogram (2009: 8,7 miljard kilogram). De voor deze melk te betalen prijs is gebaseerd op het gewogen gemiddelde van de melkprijzen in Duitsland, Nederland, Denemarken en België, welke in totaal 46 miljard kilogram melk vertegenwoordigt. De aldus berekende melkprijs wordt gegarandeerd en wordt derhalve de garantieprijs genoemd. Op basis van het huidige winstbestemmingsbeleid ontvangen de leden als melkprijs nog een toeslag van 25% van het resultaat dat ontstaat wanneer de garantieprijs als kosten van de melk wordt ingezet, na aftrek van de vergoeding op ledenobligaties, de vergoeding voor de perpetuele obligatielening en de winst toe te rekenen aan minderheidsbelangen. Daarnaast wordt 15% van voornoemd resultaat gereserveerd op naam (ledenobligaties).

Koninklijke FrieslandCampina N.V. heeft een lening van EUR 25 miljoen verstrekt aan de joint venture Great Ocean Ingredients Pty. Ltd.

Voor de bezoldiging van de raad van commissarissen en executive board zie toelichting 35.

Voor pensioenverplichtingen zie toelichting 19.

FrieslandCampina koopt en verkoopt regelmatig goederen van/aan verbonden partijen waarin FrieslandCampina een belang heeft van 50% of minder en significant invloed kan uitoefenen. De condities waarop deze transacties worden uitgevoerd zijn vergelijkbaar met transacties van derden.

2010 2009

Inkoop gronden hulpstoffen en handelsgoederen 22 61

Verkoop gronden hulpstoffen en handelsgoederen 57 57

Vorderingen op verbonden partijen 34 33

Verplichtingen aan verbonden partijen 4 3


31 Financiële instrumenten en derivatenDe toelichting op de doelstelling, gedragslijnen en beleid met betrekking tot het gebruik van derivaten en andere financiële instrumenten in de activiteiten van de onderneming is opgenomen in toelichting 32.

2010 2009

Boekwaarden en reële waarden van de financiële instrumenten Activa Boekwaarde Reële waarde Boekwaarde Reële waarde

Activa gewaardeerd tegen reële waarde

Overige financiële activa 16 16 8 8

Derivaten 14 14 3 3

Totaal activa gewaardeerd tegen reële waarde 30 30 11 11

Activa gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs

Handelsdebiteuren en overige vorderingen 1.085 1.085 886 886

Vorderingen op gelieerde ondernemingen 22 22 17 17

Overige financiële activa 42 42 47 47

Liquide middelen 292 292 272 272

Totaal activa gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs 1.441 1.441 1.222 1.222

Passiva

Passiva gewaardeerd tegen reële waarde

Derivaten 41 41 71 71

Put-optie met betrekking tot DMV Fonterra Excipients 80 80 93 93

Totaal passiva gewaardeerd tegen reële waarde 121 121 164 164

Passiva gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs

Lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. 290 290 290 290

Langlopende rentedragende verplichtingen 486 491 525 529

Verplichtingen aan financiers 314 314 309 313

Handelscrediteuren en overige verplichtingen 1.553 1.553 1.349 1.349

Verplichting aan gelieerde ondernemingen 8 8

Totaal passiva gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs 2.643 2.648 2.481 2.489

De reële waarde is het bedrag dat zou zijn ontvangen of betaald als de vorderingen of verplichtingen waren afgewikkeld op de balansdatum, zonder verdere verplichtingen. De reële waarde van de financiële instrumenten in bovenstaand overzicht, gewaardeerd volgens de methode van reële waarde met waardemutatie door de winsten verliesrekening, zijn niveau 2 waarderingsmethoden, met uitzondering van de put-optie met betrekking tot DMV Fonterra Excipients. De reële waarde van alle posten is bepaald op basis van de contante waarde methode die gebruik maakt van de actuele marktgegevens en de toekomstige kasstromen. De toekomstige kasstromen zijn verdisconteerd tegen de gangbare discontovoeten. De reële waarde van de put-optie met betrekking tot DMV Fonterra Excipients is geclassificeerd als een niveau 3 waarderingsmethode, zie toelichting 24 voor de mutatie gedurende het jaar en de grondslagen waardering en resultaatbepaling voor de waarderings methode.


2010 2009

Afdekkingactiviteiten

Contract-volume ultimo

Reële waarde ultimo

Contract-volume ultimo

Reële waarde ultimo

Kasstroomafdekkingen

Cross currency swaps voor fixering van rente op langlopende verplichtingen

(geactiveerd) 138 12 289 – 28

Cross currency swaps voor fixering van rente op langlopende verplichtingen

(gepassiveerd) 95 – 8

Interest rate swaps voor fixering van rente op rentedragende verplichtingen 400 – 29 600 – 37

Constant maturity swap voor fixering van rente op langlopende verplichtingen 100 – 2

Valuta derivaten geactiveerd 21 1 89 3

Valuta derivaten gepassiveerd 46 – 1 71 – 2

Derivaten waarop geen hedge accounting wordt toegepast

Constant maturity swap voor fixering van rente op langlopende verplichtingen 100 – 2

Valuta derivaten geactiveerd 99 1 14

Valuta derivaten gepassiveerd 50 – 1 58 – 2

Totaal derivaten

Geactiveerd 14 3

Gepassiveerd 41 71

Afdekking netto-investering in een buitenlandse eenheidRekening-courant verplichting 15 – 15 9 – 9

KasstroomafdekkingenTen behoeve van opgenomen leningen van USD 308 miljoen, zijn cross currency swaps afgesloten, waardoor de USD aflossings- en rente-betalingsverplichtingen aan institutionele beleggers zijn omgezet in EUR verplichtingen.

De interest rate swaps zijn afgesloten om de variabele renteverplichtingen op de rentedragende verplichtingen om te zetten in vaste rente-verplichtingen.

De overige geactiveerde derivaten betreffen de afdekking van verwachte toekomstige kasstromen uit hoofde van exportopbrengsten voor een bedrag van USD 68 miljoen (2009: USD 195 miljoen) en uit hoofde van importbetalingen voor een bedrag van HKD 84 miljoen (2009: HKD 258 miljoen).

Voor genoemde afdekkingen, waarop hedge accounting wordt toegepast, wordt conform IAS 39 voldaan aan de documentatievereisten van hedge accounting en vinden vooraf en gedurende de looptijd effectiviteitstesten plaats. Deze afdekkingen zijn effectief gebleken, waardoor er ultimo 2010 EUR – 14 miljoen aan reserve inzake kasstroomafdekkingen in het eigen vermogen is opgenomen. Hiervan heeft EUR 6 miljoen betrekking op de cross currency swaps, EUR – 21 miljoen op de interest rate swaps en EUR 1 miljoen op de valuta derivaten.

Derivaten waarop geen hedge accounting wordt toegepastDerivaten waarop geen hedge accounting wordt toegepast zijn afgesloten tegenover gecontracteerde verkopen, respectievelijk inkopen, openstaande debiteuren, openstaande crediteuren en banksaldi. De mutaties in de waarde van deze derivaten worden grotendeels gecompen-seerd door tegenovergestelde waardemutaties op de debiteuren, crediteuren en banksaldi. Er is hier sprake van hedge instrumenten en dus niet van speculatieve instrumenten.

Afdekking netto-investering in een buitenlandse eenheidTer afdekking van koersrisico op de netto-investering in een buitenlandse dochteronderneming wordt een financiering opgenomen in rekening courant in de valuta van de netto investering. Hierop wordt hedge accounting toegepast en wordt conform IAS 39 voldaan aan de documenta-tievereisten van hedge accounting en vinden vooraf en gedurende de looptijd effectiviteitstesten plaats.


2010 2009

Vervalschema derivaten

Contract volume ultimo

Contract volume ultimo

2011 2012 – 2015 Na 2015 2010 2011 – 2014 Na 2014

Kasstroomafdekkingen

Cross currency swaps voor fixering van rente op langlo-

pende verplichtingen 95 138 86 95 108

Interest rate swaps voor fixering van verplichtingen 400 200 400

Constant maturity swap voor fixering van verplichtingen 100

Valuta derivaten geactiveerd 21 89

Valuta derivaten gepassiveerd 46 71

Derivaten waarop geen hedge accounting wordt toegepast

Constant maturity swaps voor fixering van rente op

langlopende verplichtingen 100

Valuta derivaten geactiveerd 99 14

Valuta derivaten gepassiveerd 50 58

2010 2009

Derivaten met betrekking tot valutarisico’s

Contractvolumes ultimo boekjaar

Vooruit– gekochte

valuta EUR

Vooruit– verkochte

vreemde valuta

Vooruit– gekochte

valuta EUR

Vooruit– verkochte

vreemde valuta

Amerikaanse dollar 168 222 165 237

Hong Kong dollar 8 84 24 258

Engelse pond 35 30 17 15

Australische dollar 5 7

216 206

2010 2009

Derivaten voor afdekking van rente- en valutarisico van langlopende rentedragende verplichtingen

Contractvolume in EUR

Euro 500 700

Amerikaanse dollar 233 289

32 Financieel risicomanagement: doelstellingen en beleidDe voornaamste financiële instrumenten van FrieslandCampina, naast derivaten, bestaan uit leningen van kredietinstellingen en institutionele beleggers, perpetuele obligaties en liquide middelen. Het voornaamste doel van deze financiële instrumenten is om op een gediversificeerde wijze fondsen van verschillende markten en investeerders aan te trekken ten behoeve van de financiering van FrieslandCampina activiteiten. FrieslandCampina heeft verscheidene andere financiële instrumenten, zoals handelsdebiteuren en -crediteuren die rechtstreeks voortvloeien uit de bedrijfsactiviteiten. FrieslandCampina volgt nauwgezet de marktrisico’s, verbandhoudende met alle financiële instrumenten.

Er vinden ook derivatentransacties plaats, voornamelijk valutatermijntransacties en renteswaps. Het doel is het beheersen van de valuta- en renterisico’s voortvloeiende uit FrieslandCampina activiteiten en financiering daarvan. Het is, en was gedurende de verslagperiode, het beleid van FrieslandCampina om niet voor speculatieve doeleinden in financiële instrumenten te handelen. De voornaamste risico’s voortvloeiend uit de financiële instrumenten zijn vreemde valuta-, rente-, liquiditeits- en kredietrisico’s. FrieslandCampina heeft beleid vastgesteld om genoemde risico’s te beheersen.


ValutaschommelingenAangezien FrieslandCampina bedrijfsactiviteiten ontplooit in verschillende landen in de wereld, is een aanzienlijk deel van haar activa, passiva en resultaten gevoelig voor valutaschommelingen. Het geformuleerde beleid voor het beheersen van transactierisico’s heeft als doel de gevoeligheid van de resultaten voor wisselkoersschommelingen te beperken. Transactierisico’s worden in principe afgedekt. Vanwege specifieke producten marktomstandigheden kan hiervan worden afgeweken. De koersrisico’s, voortvloeiende uit investeringen in buiten-landse dochterondernemingen en deelnemingen worden niet afgedekt, met uitzondering van een investering in een dochteronderneming in Griekenland. Door dochterondernemingen in het buitenland zoveel mogelijk te financieren in valuta van het betreffende land wordt het risico voortkomend uit de valutaire ‘mismatch’ tussen activa en passiva beperkt. De solvabiliteitseis die FrieslandCampina aan buitenlandse dochter-ondernemingen stelt, brengt echter een zeker valutakoersrisico met zich mee.

2010 2009

Vorderingen en verplichtingen in andere valuta dan de locale valuta

Vorderingen en liquide middelen

Verplich- tingen

Vorderingen en liquide middelen

Verplich -tingen

Amerikaanse dollar 51 42 34 34

Euro 24 34 23 32

Japanse yen 5

Engelse pond 4 5

Singapore dollar 1 2

Nieuw-Zeelandse dollar 1

Indonesische rupiah 1 3

Hongaarse forint 1 1

De vermelde bedragen zijn de liquide middelen, vorderingen en verplichtingen in andere dan de lokale verslaggevingsvaluta na aftrek van de bedragen waarvan het koersrisico is afgedekt door middel van derivaten.

FrieslandCampina is hoofdzakelijk gevoelig voor koersschommelingen van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro als gevolg van verkopen in dollars. In onderstaande opstelling is de invloed weergeven welke 10% versterking van de koers van de Amerikaanse dollar heeft op de waardering van monetaire activa en passiva per jaareinde die luiden in Amerikaanse dollars. Een koersmutatie met 10% wordt als een reële mogelijkheid verondersteld. De invloed blijkt uit een wijziging van de winst en van het eigen vermogen. Een positief getal houdt in een toename van de winst en van het bedrag van de eigen vermogenscomponent ‘Reserve inzake kasstroomafdekkingen’, terwijl een negatief getal een afname inhoudt.

2010 2009

Invloed op:

winst voor belasting 1 0

eigen vermogenscomponent reserve inzake kasstroomafdekkingen – 5 – 10

Bij 10% verzwakking van de koers van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro zijn bovenstaande bedragen voor 2010 respectievelijk EUR – 1 miljoen (2009: EUR nihil) en EUR 4 miljoen (2009: EUR 8 miljoen). De invloed op de winst betreft voornamelijk mutaties in de reële waarde van monetaire activa en verplichtingen. De invloed op de eigen vermogenscomponent ‘Reserve inzake kasstroomafdekkingen’ betreft de waardering van derivaten voor kasstroomafdekkingen. Het cijfer van 2009 van de invloed op de eigen vermogenscomponent ‘Reserve inzake kasstroomafdekkingen’ verschilt van die in de jaar rekening van 2009 door de belastingcomponent in de berekening op te nemen.

RenterisicoRenterisicobeheersing heeft tot doel het limiteren van de invloed van fluctuaties in de rentevoet op de resultaten en het zoveel mogelijk beperken van de rentekosten. Rentederivaten worden gebruikt om de leningenportefeuille aan te laten sluiten bij het beoogde renterisico-profiel.

2010 2009

Renteopbouw van de financiële verplichtingen

Boekwaarde exclusief

afdekking

Boekwaarde inclusief

afdekking

Boekwaarde exclusief

afdekking

Boekwaarde inclusief

afdekking

Vast percentage 273 773 192 893

Variabel percentage 817 317 940 239

1.090 1.090 1.132 1.132


Onderstaande gevoeligheidsanalyse is uitgevoerd gebaseerd op de invloed van rentetarieven op derivaten en overige financiële instrumenten per jaareinde. Voor liquide middelen en verplichtingen met variabele rentetarieven is de analyse uitgevoerd uitgaande van de veronderstelling dat het uitstaande bedrag per jaareinde het gehele jaar heeft uitgestaan. In de opstelling is een stijging of daling van 50 basispunten gehan-teerd als een reëel mogelijke mutatie van de rentetarieven. Een stijging of daling met 50 basispunten heeft onderstaande invloed, waarbij stijging van de tarieven leidt tot een negatief effect en een daling tot een positief effect op de winst.

2010 2009

Invloed op:

winst voor belasting 0 0

De invloed op de winst voor belasting is afgerond minder dan EUR 1 miljoen in zowel 2010 als 2009. Dit is veroorzaakt door de compensatie van verplichtingen met variabele rentetarieven door liquide middelen met variabele rentetarieven.

LiquiditeitsrisicoHet is het doel van FrieslandCampina om een balans te behouden tussen de continuïteit en de flexibiliteit van haar financiering door het gebruik van verscheidene financiële instrumenten. De totale nettoschuld dient in overwegende mate gedekt te zijn door lange termijn leningen en toegezegd gecommitteerde kredietfaciliteiten. Ultimo 2010 is deze dekking volledig. FrieslandCampina beheerst haar liquiditeitsrisico vooral door een belangrijk bedrag beschikbaar te houden onder gecommitteerde kredietfaciliteiten van in totaal EUR 1.258 miljoen (2009: EUR 1.181 miljoen), die voor het merendeel zullen aflopen in het derde kwartaal van 2013. Van deze faciliteiten is eind 2010 EUR 705 miljoen (2009: EUR 480 miljoen) niet benut.

Onderstaande tabel is een overzicht van de vervaldata van de financiële verplichtingen van contractuele nominale betalingen inclusief gerela-teerde renteverplichtingen.

2010

Kasstromen financiële verplichtingen 2011 2012 – 2015 Na 2015 Totaal

Lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. – 8 – 312 – 320

Langlopende rentedragende verplichtingen – 26 – 344 – 229 – 599

Verplichtingen aan financiers – 314 – 314

Handelscrediteuren en overige verplichtingen – 1.633 – 1.633

Operationele leaseverplichtingen – 29 – 65 – 16 – 110

Investeringsverplichtingen – 28 – 11 – 1 – 40

Overige verplichtingen – 22 – 46 – 68

– 2.060 – 778 – 246 – 3.084

2009

2010 2011 – 2014 Na 2014 Totaal

Lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. – 9 – 326 – 335

Langlopende rentedragende verplichtingen – 55 – 557 – 10 – 622

Overige langlopende verplichtingen – 93 – 93

Verplichtingen aan financiers – 309 – 309

Handelscrediteuren en overige verplichtingen – 1.349 – 1.349

Verplichting aan gelieerde ondernemingen – 8 – 8

Operationele leaseverplichtingen – 28 – 59 – 15 – 102

Investeringsverplichtingen – 25 – 25

Overige verplichtingen – 6 – 6 – 2 – 14

– 1.789 – 1.041 – 27 – 2.857


KredietrisicoFrieslandCampina is blootgesteld aan kredietrisico met betrekking tot haar handelsvorderingen, liquide middelen en derivaten. Kredietrisico wordt beheerd door het systematisch monitoren van de kredietwaardigheid van afnemers op decentraal niveau en financiële tegenpartijen op centraal niveau. De afnemers van FrieslandCampina bestaan in het algemeen uit gerespecteerde partijen met wie een langdurige relatie wordt onderhouden. De kredietpositie van afnemers die als minder kredietwaardig worden beschouwd of die onderhevig zijn aan politieke transfer-risico’s wordt afgedekt door documentair krediet of door kredietverzekering conform het risicomanagementbeleid van FrieslandCampina. Als gevolg van de spreiding over geografische gebieden en productgroepen is er geen sprake van een significante concentratie van kredietrisico in de handelsvorderingen van FrieslandCampina. Voor verdere informatie omtrent de handelsvorderingen wordt verwezen naar toelichting 16.

Liquide middelen worden zoveel mogelijk aangehouden bij eerste klas internationale banken, dat wil zeggen banken met minstens een krediet-gradatie van ‘single A’. Daar waar liquide middelen worden aangehouden door dochterondernemingen in politiek minder stabiele landen, zijn deze activa onderhevig aan locale landenrisico’s. Om deze risico’s zoveel mogelijk te beperken, past FrieslandCampina een actief dividend-beleid toe met betrekking tot die dochterondernemingen. Derivaten worden alleen verhandeld met financiële instituten met een hoge krediet-beoordeling, dat wil zeggen met een kredietgradatie van minstens ‘single A’. Het maximale kredietrisico van FrieslandCampina met betrekking tot deze instrumenten is gelijk aan de actuele balanswaarde.

Beheersing vermogensrisico’sFrieslandCampina beheert zijn vermogen ten einde een goede kredietwaardigheid te onderhouden (investment grade volgens relevante finan-ciële partijen) en ervoor zorg te dragen dat de continuïteit van dochterondernemingen als going concern wordt zeker gesteld. In dit kader hanteert FrieslandCampina richtlijnen voor de solvabiliteitsratio’s van diverse types dochterondernemingen.

De kapitaalstructuur van FrieslandCampina bestaat uit verplichtingen waaronder langlopende rentedragende verplichtingen en verplichtingen aan financiers alsmede uit eigen vermogen in de vorm van eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap, ledenobligatieleningen, de perpetuele obligatielening en minderheidsbelangen. Voor de financiële convenanten wordt verwezen naar toelichting 23.

33 Acquisities

2010 2009

Reële waarde verworven netto-vermogenswaarde

Goodwill 10

Overname aandelen 3

Overname aandelen van houders van minderheidsbelangen 2

Investering in joint ventures en geassocieerde deelnemingen 3

3 15

Kasstroom op acquisities is als volgt:

Kasbetalingen 0 – 15

In 2010 heeft Koninklijke FrieslandCampina N.V. de aandelen in Milchverwaltung FrieslandCampina Germany GmbH en CV Campina over genomen van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. Deze transactie is afgerekend middels een kapitaalstorting ter hoogte van de intrinsieke waarde van de overgenomen activiteiten en heeft dus niet tot een kasstroom geleid.

34 Geconsolideerd overzicht vermogensmutatiesReserve inzake kasstroomafdekkingenDe reserve inzake kasstroomafdekkingen bevat de wijzigingen in de reële waarde van interest rate swaps, cross currency swaps en valuta termijn contracten die in een effectieve hedge relatie zijn opgenomen.

Reserve valuta-omrekenverschillenDe reserve valuta-omrekenverschillen betreft de in het verleden opgebouwde verschillen inzake valutawaarderingsverschillen van dochteron-dernemingen, alsmede valutawaarderingsverschillen van aan dochterondernemingen verstrekte leningen met een permanent karakter.

Ingehouden winstDe ingehouden winst betreft het saldo van de in het verleden behaalde winsten die niet uitgekeerd zijn aan de aandeelhouders.

Krachtens statutaire bepalingen kan tot dividenduitkering worden besloten, indien en voor zover het eigen vermogen groter is dan het bedrag van het geplaatste aandelenkapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden.


Perpetuele obligatieleningIn 2003 is een 7,125% perpetuele cumulatieve achtergestelde obligatielening van nominaal EUR 125 miljoen geplaatst. Het effectieve rente-percentage is 7,33%, gebaseerd op amortisatie van emissiekosten en ontvangen agio. De rente wordt als winst toe te rekenen aan verstrekkers van de perpetuele obligatielening verwerkt. De obligaties zijn genoteerd aan Euronext Amsterdam. Er is geen aflossingsverplichting, maar wel bestaat de mogelijkheid om op 2 juni van elk jaar de obligaties volledig af te lossen. Koninklijke FrieslandCampina N.V. dient hierover de houders van de obligaties minimaal 30 dagen en maximaal 60 dagen van tevoren in kennis te stellen. De obligaties zijn achtergesteld bij de vorderingen van alle andere bestaande en toekomstige schuldeisers, voor zover die niet achtergesteld zijn.

Rentebetaling kan worden uitgesteld indien Koninklijke FrieslandCampina N.V. in de 12 maanden voorafgaand aan de jaarlijkse coupondatum geen prestatietoeslag heeft uitgekeerd. Uitgestelde rente wordt betaalbaar op de datum waarop weer prestatietoeslag wordt uitgekeerd.

LedenobligatieleningenDe ledenobligatieleningen zijn geplaatst bij Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. als ook bij haar leden. De ledenobligaties zijn eeuwig-durend en kennen geen vervaldatum. De obligaties zijn achtergesteld bij de vorderingen van alle andere bestaande en toekomstige schuld-eisers, voor zover die niet achtergesteld zijn. Rentebetaling kan worden uitgesteld indien Koninklijke FrieslandCampina N.V. in de 12 maanden voorafgaand aan de jaarlijkse coupondatum geen prestatietoeslag heeft vastgesteld of uitgekeerd. Uitgestelde rente wordt betaalbaar op de datum waarop weer prestatietoeslag wordt uitgekeerd.

2010 2009

Opbouw ledenobligaties

Exclusief rente

boekjaarRente

boekjaar Totaal

Exclusief rente

boekjaarRente

boekjaar Totaal

Ledenobligaties leden-melkveehouders 599 18 617 491 19 510

Ledenobligaties Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. 303 11 314 337 21 358

902 29 931 828 40 868

35 Bezoldiging raad van commissarissen en executive board

2010 2009

Raad van commissarissen

Korte termijn beloningen 1,0 0,9

Uitkeringen bij beëindiging dienstverband 0,1

1,0 1,0

Executive board

Korte termijn personeelsbeloningen 4,9 4,4

Lange termijn personeelsbeloningen 1,3 1,2

Uitkeringen bij beëindiging dienstverband 1,1

Pensioenregelingen 0,8 0,1

7,0 6,8

36 Gebeurtenissen na balansdatumEr hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan die moeten worden opgenomen in de jaarrekening 2010.

37 KasstroomoverzichtDe desinvesteringen van minderheidsbelangen in het kasstroomoverzicht hebben betrekking op de verkoop van 5% van de aandelen in CMG Grundstücksverwaltungs- und Beteiligungs -AG aan Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.

Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgende de indirecte methode. Het merendeel van de mutaties in het kasstroomoverzicht kunnen worden aangesloten met de onderliggende verloopoverzichten van de balansposten. Voor de mutaties waarbij geen aansluiting mogelijk is, laat de volgende tabel voor 2010 de onderlinge relaties tussen de mutatie in de balanspost en het kasstroomoverzicht zien.


2010

Voorraden VorderingenVerplich-

tingen

Per jaareinde 2009 817 892 1.349

Per jaareinde 2010 1.005 1.088 1.633

Balansmutatie 188 196 284

Aanpassingen

Effect vreemde valuta 17 15 – 24

(De-)consolidatie – 10 12

Interest balanspositie 10 – 11

Mutatie verplichting inzake put-optie – 80

Gelieerde ondernemingen – 5 – 8

Overige mutaties 2

Mutatie kasstromen – 171 – 184 173

117

Belangrijkste dochterondernemingen en joint ventures en geassocieerde deelnemingen 1

NederlandDMV-Fonterra Excipients B.V., Rosmalen (50%) 2

Friese Ekologische Zuivel B.V., DrachtenFriesland Brands B.V., LeeuwardenFrieslandCampina Cheese & Butter B.V., AmersfoortFrieslandCampina Consumer Products Europe B.V., AmersfoortFrieslandCampina Consumer Products International B.V.,

AmersfoortFrieslandCampina Creamy Creation B.V., AmersfoortFrieslandCampina Dairy Feed B.V., AmersfoortFrieslandCampina DMV B.V., AmersfoortFrieslandCampina Domo B.V., AmersfoortFrieslandCampina International Holding B.V., AmersfoortFrieslandCampina Kaaspakhuizen B.V., AmersfoortFrieslandCampina Kievit B.V., MeppelFrieslandCampina Nederland B.V., AmersfoortFrieslandCampina Nederland Holding B.V., AmersfoortFrieslandCampina Riedel B.V., AmersfoortFrieslandCampina Valess B.V., AmersfoortFrieslandCampina Werknemers B.V., AmersfoortK.H. de Jong’s Exporthandel B.V., LeeuwardenKaashandel Culemborg B.V., Hardinxveld-Giessendam

BelgiëFrieslandCampina Belgium N.V., AalterFriesland Foods België/Belgique N.V./S.A., BornemCampina Milk Fat Products N.V., HouthulstFrieslandCampina Cheese N.V., AalterFrieslandCampina Professional N.V., LummenFrieslandCampina Finance N.V., LummenCV Campina, Ravels

DuitslandCMG Grundstücksverwaltungs- und Beteiligungs -AG,

Heilbronn (89,6%)DMV-Fonterra Excipients GmbH & Co. KG, Heilbronn (50%) 2

Friesland Foods Deutschland GmbH, Kalkar (94,9%)FrieslandCampina Cheese GmbH, EssenFrieslandCampina Germany GmbH, Heilbronn (94,9%)FrieslandCampina Professional GmbH, AkenSahnemolkerei Hubert Wiesehoff GmbH, Schoppingen (49%)Satro GmbH, LippstadtDMV-Fonterra Excipients Technology GmbH, Goch (50%) 2

Milchverwaltung FrieslandCampina Germany GmbH, Köln

FrankrijkFrance Crème S.A.S., Saint-Paul-en-JarezFrieslandCampina Cheese France S.A.S., SénasFrieslandCampina France S.A.R.L., Saint-Paul-en-JarezSociété Industrielle Fromagère S.A.S.U., Charmoille

GriekenlandFrieslandCampina Hellas S.A., Maroussi, Athens

Groot-BrittanniëCampina UK Ltd., Horsham

HongarijeFrieslandCampina Hungária zRt, Debrecen

ItaliëFrieslandCampina Italy S.r.l., Calderara di Reno (BO)

OostenrijkFrieslandCampina Austria GmbH, Stainach

RoemeniëNapolact S.A., Cluj-Napoca (91,4%)Friesland Romania S.A., Satu Mare (99,9%)Industrializarea Laptelui Mures S.A., Tirgu-Mures (90,3%)

RuslandCampina OOO, Moskou

SpanjeFrieslandCampina Iberia S.L., BarcelonaFrieslandCampina Canarias S.A., Las Palmas

ChinaDMV International Ltd., Hong KongFrieslandCampina (Hong Kong) Ltd., Hong KongFriesland Foods Trading (Shanghai) Co. Ltd., Shanghai

IndonesiëPT Frisian Flag Indonesia, Jakarta (78,1%)PT Kievit Indonesia, Jakarta

Maleisië/SingaporeDutch Lady Milk Industries Berhad, Petaling Jaya (50,96%)FrieslandCampina (Singapore) Pte. Ltd., Singapore

Saoedi-ArabiëFriesland Arabia Ltd., Jeddah

ThailandCampina (Thailand) Ltd., Bangkok (100%)Foremost Dairies Co (Bangkok) Ltd., Bangkok (99,71%)Friesland Foods Foremost (Thailand) Public Company Ltd.,

Bangkok (99,71%)

VietnamFrieslandCampina HaNam Co. Ltd., Phu Ly (70%)FrieslandCampina Vietnam Co. Ltd., Binh Duong province (70%)

GhanaFrieslandCampina West Africa Ltd., Accra

NigeriaFrieslandCampina WAMCO Nigeria Plc., Lagos (54,5%)

USAFrieslandCampina USA LP, Wilmington Delaware

1 Voor zover niet anders vermeld bedraagt het belang 100%.2 In deze vennootschappen heeft FrieslandCampina een beleidsbepalende invloed.

118

Joint ventures en geassocieerde deelnemingen 3

Betagen Holding Ltd., Hong Kong, China (50%)Coöperatieve Zuivelinvesteerders U.A., Oudenhoorn,

Nederland (49%)CSK Food Enrichment B.V., Leeuwarden, Nederland (82,33%)El Castillo Debic Food Service S.L., Barcelona, Spanje (50%)Great Ocean Ingredients Pty. Ltd., Allansford, Victoria,

Australië (50%)Het Kaasmerk B.V., Leiden, Nederland (74,48%)Unifine Debic - Ingredientes de Pastelaria S.A., Lissabon,

Portugal (50%)ATF Management Ltd., Bangkok, Thailand (49%)

3 In deze joint ventures en geassocieerde deelnemingen heeft FrieslandCampina geen beleidsbepalende invloed.

119

Enkelvoudige balansPer 31 december, voor winstbestemming, in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

Enkelvoudige winst-en-verliesrekeningIn miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven


Activa

Vaste activa

Deelnemingen in dochterondernemingen (2) 1.787 1.481

Leningen aan dochterondernemingen (3) 551 797

Latente belastingvorderingen (4) 3 7

Derivaten (10) 12

2.353 2.285

Vlottende activa

Vorderingen op dochterondernemingen (5) 1.110 772

Derivaten (10) 14 6

Liquide middelen 0 9

1.124 787

Totaal activa 3.477 3.072

Passiva

Eigen vermogen

Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers (6) 1.961 1.652

Langlopende verplichtingen

Derivaten (10) 36 31

Lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. (7) 290 290

Langlopende rentedragende verplichtingen (8) 432 478

758 799

Kortlopende verplichtingen

Verplichtingen aan financiers 161 223

Handelscrediteuren en overige verplichtingen 5 2

Kortlopende verplichtingen aan dochterondernemingen (9) 586 390

Derivaten (10) 6 6

758 621

Totaal passiva 3.477 3.072

2010 2009

Resultaat uit deelnemingen 246 144


Overige resultaten 7 1

Winst 230 136

120

Toelichting op de enkelvoudige jaarrekeningIn miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

1 AlgemeenGrondslagen en toelichtingDeze jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de Nederlandse weten regelgeving. Daarbij is gebruik gemaakt van de faciliteit, die artikel 362 lid 8, Titel 9 Boek 2 BW biedt, om in de enkelvoudige jaarrekening dezelfde grondslagen toe te passen als in de geconsolideerde jaarrekening.

Voor de grondslagen ten aanzien van de waardering van activa en passiva en voor de opstelling van de winsten verliesrekening wordt verwezen naar het op pagina 82 tot en met 89 opgenomen onderdeel ‘Grondslagen’. Voor zover de posten opgenomen in de enkelvoudige jaar rekening niet nader worden toegelicht, wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening. De waardering van de geconsolideerde deelnemingen geschiedt tegen nettovermogenswaarde.

Voor ingehouden winsten van deelnemingen waar de uitkering aan restricties onderhevig is, wordt een wettelijke reserve deelnemingen aangehouden.

Een lijst van kapitaalbelangen, opgesteld overeenkomstig wettelijke bepalingen, is op het kantoor van de vennootschap beschikbaar en bij het Handelsregister te Almere gedeponeerd.

Voor de presentatie van de enkelvoudige winsten verliesrekening is gebruik gemaakt van artikel 402, Titel 9 Boek 2 BW.

2 Deelnemingen in dochterondernemingen

2010 2009


Kapitaalstortingen 182 340

Resultaat lopend jaar 246 144

Resultaten direct verwerkt in het eigen vermogen 56 – 10

Dividend – 178 – 89


3 Leningen aan dochterondernemingen

2010 2009

Begin boekjaar 797 1.483

Naar kortlopend – 246 – 436

Aflossingen – 250

Einde boekjaar 551 797

2010 2009

Aflossingsschema 2012 – 2015 Na 2015Totaal

aflossing 2011 – 2014 Na 2014Totaal

aflossing

Leningen aan dochterondernemingen 1 550 551 247 550 797

De verstrekte leningen dienen met name voor de financiering van dochterondernemingen. De gemiddelde rentevergoeding bedraagt ultimo 2010 over EUR 551 miljoen 3,5% (2009: over EUR 247 miljoen 1,5% en over EUR 550 miljoen 0%).

121Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening | in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

4 Latente belastingvorderingenDe vennootschap maakt deel uit van de fiscale eenheid Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. Op grond daarvan is de vennootschap hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschuld van de fiscale eenheid als geheel.

5 Vorderingen op dochterondernemingenDe kortlopende vorderingen hebben betrekking op verstrekte kredieten aan dochterondernemingen.

De gemiddelde rentevergoeding bedraagt ultimo 2010 over een bedrag van EUR 678 miljoen 2,3%, over een bedrag van EUR 246 miljoen 1,5%, en over een bedrag van EUR 186 miljoen 0% (2009: over EUR 582 miljoen 1,9% en over EUR 190 miljoen 0%).

6 Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffersHet maatschappelijk kapitaal bedraagt EUR 1.000 miljoen, verdeeld in 10.000.000 aandelen van EUR 100 nominaal. De aandelen zijn in handen van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.

Het aantal geplaatste aandelen bedraagt zowel begin als eind boekjaar 3.702.777 aandelen, op deze aandelen is EUR 370 miljoen gestort.

2010

Aandelen-

kapitaalAgio-

reservePerpetuele

obligatie lening


Reserve inzake

kasstroom-afdekkingen

Reserve valuta-

omreken-verschillen

Ingehouden winst Totaal

Begin boekjaar 370 110 130 868 – 29 – 59 262 1.652

Overzicht totaalresultaat

voor de periode:

winst boekjaar 9 29 192 230

resultaten direct verwerkt in

het eigen vermogen 15 30 7 52

Totaalresultaat voor de periode 9 29 15 30 199 282

Transacties met aandeel-houders en overige vermogensverschaffers:

– uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers van perpetuele obligatie-lening – 9 – 9

– uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers van ledenobligatieleningen – 31 – 31

– reservering op naam

dit boekjaar 65 65

– kapitaalstorting door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. 3 3

– vertrekpremie leden-melkveehouders van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. – 1 – 1

Totaal transacties met aandeelhouders en overige vermogens-verschaffers 3 – 9 34 – 1 27

Einde boekjaar 370 113 130 931 – 14 – 29 460 1.961

De herwaarderingsreserve en de reserve valuta-omrekenverschillen zijn wettelijke reserves en derhalve niet uitkeerbaar.

1 Bevat de winstbestemming voorgaande boekjaren en de onverdeelde winst over het huidige boekjaar.

1

122 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening | in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

2009

Aandelen-

kapitaalAgio-

reservePerpetuele

obligatielening


Reserve inzake kasstroom-

afdekkingen

Reserve valuta-

omreken-verschillen

Ingehouden winst Totaal

Begin boekjaar 370 130 799 – 27 – 51 174 1.395

Overzicht totaalresultaat

voor de periode:

winst boekjaar 9 40 87 136

resultaten direct verwerkt in

het eigen vermogen – 2 – 8 7 – 3

Totaalresultaat voor de periode 9 40 – 2 – 8 94 133

Transacties met aandeel-

houders:

– uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers van perpetuele obligatie-lening – 9 – 9

– uitbetaalde vergoeding aan verstrekkers van ledenobligatieleningen – 34 – 34

– reservering op naam

dit boekjaar 31 31

– conversie achtergestelde obligaties in leden-obligaties 32 32

– kapitaalstorting door Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. 110 110

– overname aandelen van houders van minder-heidsbelangen – 6 – 6

Totaal transacties met aandeelhouders 110 9 29 – 6 124

Einde boekjaar 370 110 130 868 – 29 – 59 262 1.652

De herwaarderingsreserve en de reserve valuta-omrekenverschillen zijn wettelijke reserves en derhalve niet uitkeerbaar.

7 Lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.Deze achtergestelde lening dient ter financiering van de activa van Koninklijke FrieslandCampina N.V. De gemiddelde rentevergoeding over deze verplichting bedraagt 2,6% (2009: 3,1%).

1 Inclusief de winstbestemming van voorgaande boekjaren en de onverdeelde winst over het huidige boekjaar.

1

123Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening | in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

8 Langlopende rentedragende verplichtingen

2010

Verplich tingen aan syndicaat


Verplich tingen aan institu-

tionele beleggers

Overige verplich-

tingen aan krediet-

instellingen

Overige verplich-

tingen Totaal

Begin boekjaar 394 84 478

Verstrekkingen 163 5 24 192


Aflossingen – 105 – 105


Naar/van kortlopende verplichtingen aan financiers – 145 – 145



Aflossingsschema en rentepercentage 2012 – 2015 NN 2015

Totaal aflossing

Rente % ultimo


Verplichtingen aan institutionele beleggers 84 174 258 4,4

Overige verplichtingen aan kredietinstellingen 5 5 2,0

Overige verplichtingen 24 24 2,0

Totaal 253 179 432 4,6

2009

Verplichtingen aan syndicaat


Verplichtingen aan institu-

tionele beleggers

Overige verplichtingen

aan krediet-instellingen Totaal

Begin boekjaar 350 168 1 519

Verstrekkingen 400 400


Aflossingen – 350 – 350


Naar/van kortlopende verplichtingen aan financiers 4 – 73 – 1 – 70

Aanpassing vanwege rente/valutaswap – 11 – 11

Einde boekjaar 394 84 478

Aflossingsschema en rentepercentage 2011 – 2014 Na 2014Totaal

aflossingRente %

ultimo


Verplichtingen aan institutionele beleggers 84 84 3,5

Totaal 478 478 5,7

Voor de toelichting op de verplichtingen aan institutionele beleggers en de verplichtingen aan syndicaat kredietinstellingen wordt verwezen naar toelichting 23 van de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

9 Kortlopende verplichtingen aan dochterondernemingenDe rentevergoeding is ultimo 2010 over EUR 586 miljoen 0% (2009: EUR 173 miljoen 1,0% en over EUR 217 miljoen 0%).

124 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening | in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

10 DerivatenHet verschil met de geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de reële waarde van derivaten gesloten met dochterondernemingen.

11 Niet in de balans opgenomen verplichtingenDoor de vennootschap is een aansprakelijkheidsstelling afgegeven zoals bedoeld in artikel 403, Titel 9 Boek 2 BW ten behoeve van de Nederlandse groepsmaatschappij Friesland Brands B.V.

12 Bezoldiging raad van commissarissen en statutaire bestuurdersDe bezoldiging raad van commissarissen en statutaire bestuurders is gelijk aan de bezoldiging raad van commissarissen en executive board zoals genoemd in toelichting 35 van de toelichting van de geconsolideerde jaarrekening. Gedurende het verslagjaar waren er geen werknemers in dienst bij de vennootschap.

Amersfoort, 4 maart 2011

Executive board Raad van commissarissenKoninklijke FrieslandCampina N.V. Koninklijke FrieslandCampina N.V.C.C. ’t Hart, CEO C.H. Wantenaar, voorzitterC.J.M. Gielen P. Boer, vice-voorzitterK. Garg P.A.F.W. ElverdingP.J. Hilarides R. ter HaarF. Rijna A.A.M. Huijben-Pijnenburg

J. JorritsmaJ.P.C. KeijsersF.A.M. KeurentjesS.R.F. RuiterH. ScheffersJ.H.G.M. UijttewaalB. van der VeerW.M. Wunnekink

125

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Aan: de aandeelhouder van Koninklijke FrieslandCampina N.V.

Verklaring betreffende de jaarrekeningWij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2010 van Koninklijke FrieslandCampina N.V. te Amersfoort gecontroleerd. De jaar rekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2010, de geconsolideerde winst-en-verliesrekening, het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat, geconsolideerd overzicht vermogensmutaties en geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2010 en de toelichting waarin zijn opgenomen een overzicht van de belangrijke grond-slagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31 december 2010 en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2010 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met Interna-tional Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelich-tingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeels-vorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerk-zaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het

bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaar rekening.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Koninklijke FrieslandCampina N.V. per 31 december 2010 en van het resultaat en de kasstromen over 2010 in overeen-stemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW.

Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Koninklijke FrieslandCampina N.V. per 31 december 2010 en van het resultaat over 2010 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoor-delen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Amstelveen, 4 maart 2011KPMG ACCOUNTANTS N.V.

E.H.W. Weusten RA

126 Overige gegevens

De statutaire winstbestemmingsregeling is opgenomen in artikel 28 van de statuten. Samengevat luidt zij: uitkering van winst geschiedt na vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. De winst staat ter vrije beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders. Het reserveringsbeleid van de vennootschap wordt vastgesteld, ingevolge artikel 27 van de statuten, door de algemene vergadering, op voorstel van de

executive board dat is goedgekeurd door de raad van commissa-rissen. Uitkeringen ten laste van een reserve kunnen geschieden op voorstel van de executive board, welk voorstel de goedkeuring behoeft van de raad van commissarissen, krachtens een besluit van de algemene vergadering. De niet gereserveerde winst wordt uitgekeerd.

Statutaire winstbestemmingsregeling

127Overige gegevens

Meerjarenoverzicht

In miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven

2010 2009 2008 2007 1

Kerngegevens

Winst- en verliesrekening

Netto-omzet 8.972 8.160 9.454 9.008

Bedrijfsresultaat 2 428 347 276

Bedrijfsresultaat 434 258 248 373

Winst 285 182 135 256

Garantieprijs 32,39 26,40 35,89

Prestatietoeslag in euro’s per 100 kilogram 1,23 0,59 0,48

Melkprijs in EUR per 100 kilogram (excl. btw, 4,41% vet, 3,47% eiwit) 33,62 26,99 36,37 34,85

Reservering op naam in euro’s per 100 kilogram 0,73 0,35 0,29

Balans

Balanstotaal 5.299 4.770 4.930 5.128

Groepsvermogen 2.071 1.749 1.480 1.681

Eigen vermogen toe te rekenen aan de aandeelhouder van de vennootschap en overige vermogensverschaffers 1.961 1.652 1.395 1.601

Nettoschuld 3 776 842 1.494 1.343

Kasstroom

Netto kasstroom uit operationele activiteiten 444 786 351 234

Investeringen in grond, gebouwen, installaties en immateriële activa 261 231 240 304

Afschrijvingen op gebouwen, installaties en immateriële activa 210 206 219 226

Overige gegevens

Groepsvermogen als % balanstotaal 39,1 36,7 30,0 32,8

Werknemers (gemiddeld aantal fte’s) 19.484 20.034 20.568 20.774

Totaal verwerkte melk (in miljoenen kg) 10.266 10.755 11.446 11.700

Melkaanvoer van leden (in miljoenen kg) 8.821 8.685 8.589 8.734

1 De cijfers van 2007 zijn pro forma.2 Voor incidentele baten en lasten uit hoofde van fusiekosten en reorganisaties.3 De nettoschuld betreft de lening van Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A., langlopende rentedragende verplichtingen, verplichtingen aan financiers,

verplichting aan Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A. minus liquide middelen en het saldo van verplichting aan en vorderingen op gelieerde ondernemingen.

128

MelkprijsIn EUR per 100 kg melk bij 4,41% vet en 3,47% eiwit, exclusief BTW

2010 2009

Vet 16,12 11,29

Eiwit 16,27 15,11

Garantieprijs 32,39 26,40

Prestatietoeslag 1,23 0,59

Melkprijs 33,62 26,99

Reservering op naam 0,73 0,35

Zakelijke melkprijs 34,35 27,34

Overige gegevens

129Overige gegevens

Koninklijke FrieslandCampina N.V.Stationsplein 43818 LE AmersfoortPostbus 15513800 BN AmersfoortT 033 713 3333

Executive boardC.C. ’t Hart Chief Executive OfficerC.J.M. Gielen Chief Financial OfficerK. Garg Chief Operating OfficerP.J. Hilarides Chief Operating OfficerF. Rijna Chief Operating OfficerR.A. Joosten Executive Director

Corporate directorsT.J.C.M. Albers Corporate Director StrategyJ. Bles Corporate Director Centre for

Dairy NutritionW.S.J.M. Buck Corporate Director Public & Quality AffairsG. Hagedoorn Corporate Director Internal AuditP. van der Hoek Corporate Director Finance & ReportingJ.C. Hordijk Corporate Director Customer &

Trade Marketing A.C.M. van Hooijdonk (tot 31 maart 2011) Corporate Director Research & DevelopmentJ. van Hout Corporate Director TaxH. van der Kooij (per 1 april 2011) Corporate Director Legal & Company

SecretaryE.M Meijer (per 1 april 2011) Corporate Director Research & DevelopmentJ. van der Rakt (per 1 april 2011) Corporate Director Supply Chain

R.A.F. Reefman Corporate Director Global MarketingA.K. Schaap Corporate Director Co-operative AffairsN. Simo Vila Corporate Director ICTK.A. Springer Corporate Director TreasuryA.E. Traas Corporate Director Mergers & AcquisitionsJ.C. de Vries Corporate Director Human ResourcesC.J. van Wees Corporate Director Milk Valorisation &

AllocationF.A.C. van Ooijen Corporate Director Communication &

Sustainability Affairsvacature Corporate Director Procurement

Category and Innovation directorsM. Erdl Director Innovation Dairy Based BeveragesM.J. Jonkman Director Innovation Infant & Toddler Nutrition B.H.M. Kodden Director Category Infant & Toddler NutritionR.A.F. Reefman Director Category Team Dairy Based

BeveragesM.R. Wijsman Director Innovation Branded CheeseP.A. Zinkweg Director Category Team Branded Cheese

Managementoverzicht en adressen

Executive board en corporate staff

130 Overige gegevens

FrieslandCampina Consumer Products EuropeStationsplein 4 Chief Operating Officer:3818 LE Amersfoort F. RijnaPostbus 15513800 BN AmersfoortNederlandT 033 713 3333

FrieslandCampina BeneluxStationsplein 4 Managing director:3818 LE Amersfoort P.L.S. ReekmansPostbus 15513800 BN AmersfoortNederlandT 033 713 3333

FrieslandCampina DagversIndustrieweg 130-134 Managing director:3044 AT Rotterdam E.H. SchutPostbus 111893004 ED RotterdamNederlandT 010 488 7000

FrieslandCampina GermanyWimpfener Strasse 125 Managing director:74078 Heilbronn M. FellerDuitslandT +49 71 314 890

FrieslandCampina Hellas18, Nik. Zekakou & K. Karamanli str. Managing director:15125 Maroussi G.J. SklikasP.O. Box 6105715110 MaroussiGriekenlandT +30 210 61 66 400

FrieslandCampina Hungary1134 Budapest Managing director:Váci út 33 K. Maggioros1394 Budapest Pf. 363HongarijeT +36 1 802 7700

FrieslandCampina RomaniaCalea Baciului 2-4 Managing director:400230 Cluj Napoca K. MaggiorosRoemeniëT +40 264 50 2000

FrieslandCampina Russia42, Ul. Mosfilmovskaya Managing director:119285 Moscow M.L. SpitsRuslandT +74959 333 646

FrieslandCampina ProfessionalGrote Baan 34 Managing director:3560 Lummen F.H.G. SmeuldersBelgiëT +32 13 310 310

FrieslandCampina UKDenne House Managing director:Denne Road a.i. T. BarneyWest Sussex RH12 1JFGroot BrittanniëT +44 1403 273 273

FrieslandCampina Consumer Products Europe

131

FrieslandCampina Consumer Products InternationalStationsplein 4 Chief Operating Officer:3818 LE Amersfoort K. GargPostbus 15513800 BN AmersfoortT 033 713 3333

FrieslandCampina ExportP. Stuyvesantweg 1 General manager: 8937 AC Leeuwarden T.G.H. SmalbraakPostbus 2268901 MA LeeuwardenNederlandT 058 299 91 11

FrieslandCampina IndonesiaJalan Raya Bogor Km 5 Managing director:Jakarta 13760 C.H.M. RuygrokP.O. Box 4047Jakarta 13040IndonesiëT +62 21 841 0 945

FrieslandCampina Malaysia13, Jalan Semangat Managing director:46200 Petaling Jaya S.G. van den BergP.O. Box 12246710 Petaling JayaMaleisiëT +603 7956 7477

FrieslandCampina Singapore61, Quality Road General manager:618818 Singapore B.L. KohT +65 6419 8488

FrieslandCampina China901 Shanghai Managing director:Times Square C. L. SawOffice TowerNo 93 Huai Hai Zhong RoadShanghai 200021ChinaT +8621 639 10066

FrieslandCampina Hong KongRoom 1702-05 General manager:Shun Tak Centre vacatureWest Tower200 Connaught Road CentralHong KongT +852 2547 6226

FrieslandCampina Middle EastNo. 306, 3rd Floor Managing director:Arabian Business Center M. KlavertKing Abdullah StreetJeddahP.O. Box 6905Jeddah, 21452Saoedi ArabiëT +966 2652 9231

FrieslandCampina Thailand6th floor, S.P. Building Managing director:388 Paholyothin Road C. ArchjananunSamsen Nai, PhayathaiBangkok 10400ThailandT +66 26201900

FrieslandCampina VietnamBinh Hoa Commune Managing director:Thuan An District P.M. BootBinh Duong ProvinceVietnamT +84 65 03754 422

FrieslandCampina WAMCO NigeriaPlot 7B Acme Road Managing director:Ogba R.J. SteetskampIkeja Industrial EstateLagos StateNigeriaT +234 1 271 51 00

FrieslandCampina West AfricaPatrice Lumumba No. 11 General manager:Airport Residential Area P.A.H. VerhaakP.O. Box CT 4478AccraGhanaT +233 2176 0433

FrieslandCampina Consumer Products International

Overige gegevens

132

FrieslandCampina Cheese & Butter Stationsplein 4 Chief Operating Officer: 3818 LE Amersfoort P.J. HilaridesPostbus 15513800 BN AmersfoortNederlandT 033 713 3333

FrieslandCampina Cheese NederlandStationsplein 4 Managing director: 3818 LE Amersfoort P.S WeltevredenPostbus 15513800 BN AmersfoortNederlandT 033 713 3333

FrieslandCampina Cheese SpecialtiesStationsplein 4 Managing director:3818 LE Amersfoort J.A.M.F. CasteleinPostbus 15513800 BN AmersfoortNederlandT 033 713 3333

FrieslandCampina Cheese GermanyHatzper Straße 30 Managing director:45149 Essen F.J.J. SaelmanPostfach 26 01 0245079 EssenDuitslandT +49 201 8712 746

FrieslandCampina Cheese FranceQuartier Les Crillons Sénas Managing director:B.P. 3 J.C.O. Asselberghs13560 SénasFrankrijkT +33 490 572 929

FrieslandCampina Cheese SpainCalle Balmes, 201 Managing director:2-2 E-08006 Barcelona J.J. BoksSpanjeT +34 932 413 434

FrieslandCampina Cheese Hellas18, Nik. Zekakou & K. Karamanli str. Managing director:15125 Maroussi G.J. SklikasP.O. Box 6105715110 MaroussiGriekenlandT +30 210 61 66 400

FrieslandCampina Butter Stationsplein 4 Managing director: 3818 LE Amersfoort a.i. P. Hilarides, Postbus 1551 per 1 april 20113800 BN Amersfoort M.M.G.M van der HovenNederlandT 033 713 3333

FrieslandCampina Cheese & Butter

Overige gegevens

133

FrieslandCampina IngredientsStationsplein 4 Executive director: 3818 LE Amersfoort R.A. JoostenPostbus 15513800 BN AmersfoortNederlandT 033 713 3333

FrieslandCampina DomoStationsplein 4 Managing director: 3818 LE Amersfoort H.W.A. Ermens Postbus 15513800 BN AmersfoortNederlandT 033 713 3333

FrieslandCampina Domo Asia PacificF-39-12 level 12, Regional director Asia Pacific:Crest Building A.I. Smit3 Two SquareNo. 2, Jalan 19/146300 Petaling JayaSelangor Darul EhsanMaleisiëT +60 378 415 000

FrieslandCampina Domo Americas61 S. Paramus Road, Regional director Americas:Suite 422 a.i. H.W.A. ErmensParamus, NJ 07652Verenigde StatenT +1 877 368 7378

FrieslandCampina KievitOliemolenweg 4a Managing director:7944 HX Meppel I.L.M. de GreftePostbus 1897940 AD MeppelNederlandT 0522 23 81 38

FrieslandCampina Kievit IndonesiaJl. Merpati 1 General manager:50721 Salatiga L. CoolenIndonesiëT +62 298 324 444

Satro GmbhWiedenbrücker Str. 80 General manager:D-59555 Lippstadt H. SchygullaDuitslandT +49 29416620

FrieslandCampina Creamy CreationHoogeindsestraat 31 Managing director:5447 PE Rijkevoort M.M.G.M. van den HovenNederlandT 0485 37 89 00

FrieslandCampina Creamy Creation USA178 Washington Avenue Managing director:NY 14020 Batavia B.F.J. van HoornVerenigde StatenT + 1 585 3454290

FrieslandCampina Dairy FeedLage Landstraat 7 Managing director:5462 GJ Veghel K.A. de JongPostbus 4415460 AK VeghelNederlandT 0413 37 26 00

FrieslandCampina DMVNCB laan 80 Managing director:5462 GE Veghel H.J. SipsPostbus 135460 BA VeghelNederlandT 0413 37 22 22

DMV-Fonterra ExcipientsKlever Straße 187 Chief executive officer:47574 Goch J. JongsmaDuitslandT +49 2823 9288770

FrieslandCampina Ingredients

Overige gegevens

Jaarverslag

2010Koninklijke FrieslandCampina N.V.

FrieslandCampina speelt een belangrijke

rol in de dagelijkse voorziening van

voeding aan honderden miljoenen mensen

verspreid over de wereld. Het gaat hierbij

om producten als zuiveldranken, baby- en

kindervoeding, kaas, boter, room, desserts

en functionele ingrediënten op basis van

zuivel. Naast consumentenproducten

worden ook producten geleverd aan

professionele afnemers, aan de

voedingsmiddelen industrie en aan

de farmaceutische sector.

FrieslandCampina kan bogen op meer dan

130 jaar ervaring in zuivel. Met een jaar-

omzet van bijna 9 miljard euro behoort

FrieslandCampina tot een van de grootste

zuivelondernemingen in de wereld.

De onderneming is op het gebied van

consumentenproducten actief in een

groot aantal Europese landen, in Azië

en in Afrika. De verkoop aan industriële

afnemers vindt wereldwijd plaats.

FrieslandCampina heeft eigen vestigingen

in 25 landen met in totaal ruim

19.000 medewerkers. De producten van

FrieslandCampina vinden hun weg

naar meer dan 100 landen.

Zuivelcoöperatie FrieslandCampina U.A.,

met 14.800 leden-melkvee bedrijven

in Nederland, Duitsland en België,

is de eigenaar van Koninklijke

FrieslandCampina N.V.

Koninklijke FrieslandCampina N.V.Stationsplein 43818 LE AmersfoortT +31 (0)33 713 3333

www.frieslandcampina.com

Jaarv

ersla

g 2

010 | K

onin

klijke Frie

slandCam

pin

a N

.V.

955450 FRC JV2010 NL Omslag.indd I 03-03-2011 14:23:17

Jaarverslag 2010 - FrieslandCampina...In dit jaarverslag worden de financiële resultaten en de...

Documents

Transcript of Jaarverslag 2010 - FrieslandCampina...In dit jaarverslag worden de financiële resultaten en de...