Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave...

26
Pagina 1 van 26 Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag

Transcript of Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave...

Page 1: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 1 van 26

Jaarverantwoording 2017

Jaarverslag

Page 2: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 2 van 26

Inhoudsopgave

Uitgangspunten van de verslaggeving .................................................................................. 3

1 Organisatie Stichting Land van Horne ............................................................................ 4

1.1 Algemene identificatiegegevens.............................................................................. 4

1.2 Onze zorg- en dienstverlening ................................................................................ 4

1.3 Structuur van Land van Horne ................................................................................ 5

2 Bestuur, toezicht en medezeggenschap ........................................................................ 7

2.1 Bestuur en Toezicht ................................................................................................ 7

2.2 (Centrale) Cliëntenraad ......................................................................................... 13

2.3 Ondernemingsraad ............................................................................................... 15

3 Bedrijfsvoering en financieel beleid .............................................................................. 17

3.1 Meerjarenbeleid .................................................................................................... 17

3.2 Bedrijfsvoering; algemeen en personeelsbeleid .................................................... 18

3.3 Financieel beleid ................................................................................................... 23

Page 3: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 3 van 26

Uitgangspunten van de verslaggeving De Stichting Land van Horne wil met deze verslaggeving haar stakeholders, zoals cliënten, samenwerkingsrelaties, toezichthouders en andere betrokkenen inzicht geven in de wijze waarop zij de zorg- en dienstverlening aan haar cliënten realiseert. De Stichting Land van Horne vindt het van groot belang om de corporate governance goed vorm te geven en streeft naar doelmatig en goed bestuur en toezicht. De jaarrekening en de ingevulde vragenlijsten van DigiMV zijn aangeleverd bij het CIBG. Hiermee heeft de Stichting Land van Horne ook voldaan aan de formele verantwoordingsverplichting. De Stichting Land van Horne is een zorgaanbieder die zowel zorg verleent onder het regime van de WTZi alsmede zorg en dienstverlening gefinancierd vanuit de Wmo. Verantwoording over beide soorten zorg vindt plaats met dit directieverslag. De verslaglegging concentreert zich hoofdzakelijk op concern- of stichtingsniveau. Desgevraagd wordt op segment- of instellingsniveau verantwoord. De Stichting Land van Horne is en blijft een organisatie die actief zoekt naar mogelijkheden om de zorgverlening steeds verder te verbeteren. De Stichting Land van Horne hecht grote waarde aan ethisch en kwalitatief verantwoorde zorg die voldoet aan de eisen en normen zoals maatschappelijk van haar verwacht wordt. Mede daarom investeert Stichting Land van Horne in de ontwikkeling van een zogenaamd kwaliteitsvenster, dat in de loop van 2018 gelanceerd wordt. Via onze website wordt dan op een laagdrempelige wijze aan de hand van diverse thema’s informatie gegeven over onze resultaten, waarbij er nadrukkelijk ook oog is voor waardengericht werken. De bestuurder en de Raad van Toezicht van de Stichting Land van Horne danken alle betrokkenen voor hun inzet en bijdrage aan een verantwoord, veilig en zorgzaam 2017.

Page 4: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 4 van 26

1 Organisatie Stichting Land van Horne

1.1 Algemene identificatiegegevens

Organisatie Stichting Land van Horne

Adres Biest 43

Postcode 6001 AP

Plaats Weert

Telefoonnummer 0800 33 33 888

Identificatienummer(s) NZa 650-8409 en 650-8428

Nummer Kamer van Koophandel 41068374

RSIN-nummer 8042.30.225

E-mailadres [email protected]

Internetpagina www.landvanhorne.nl

1.2 Onze zorg- en dienstverlening Bij de Stichting Land van Horne draait de zorg om mensen. Om jezelf kunnen zijn, ook als je door omstandigheden op de hulp van anderen bent aangewezen. Door omstandigheden kunnen mensen (tijdelijk) hulp of zorg nodig hebben. In veel situaties kunnen naaste familie-leden of vrienden helpen. Wanneer dit echter niet meer kan, dan is onze professionele zorg dichtbij. Land van Horne heeft 17 (woon-)zorgcentra en kleinschalige woonvoorzieningen en een breed zorg- en dienstenpakket met onder andere: verpleging, verzorging, thuiszorg, revalidatie, behandeling en dagactiviteiten.1

Met ruim 2.000 medewerkers en 1.200 vrijwilligers bieden we deze zorg aan mensen in de gemeenten Weert, Nederweert, Leudal, Cranendonck en Someren. Thuis, of dicht bij huis. Het verzorgingsgebied van de Stichting Land van Horne telt ruim 142.000 inwoners2. Het bestuurs-

centrum is gevestigd in Weert. Grondslag Land van Horne heeft een algemeen-christelijke grondslag en profileert zich op het gebied van bezieling en ethiek. Kernwaarden spelen hierin een grote rol; in de zorg- en dienstverlening, in de omgang tussen collega’s en bij het

maken van keuzes. We denken na bij de dingen die we doen en vooral waarom we het één doen en het ander laten. Land van Horne biedt zorg- en dienstverlening aan cliënten ongeacht ieders levensovertuiging of maatschappelijke beschouwing.

1 Voor een actueel overzicht van de geboden zorg- en dienstverlening verwijzen wij naar de website: www.landvanhorne.nl 2 Bron: www.cbs.nl (statline, 2016)

Page 5: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 5 van 26

1.3 Structuur van Land van Horne Stichting Land van Horne kent als juridische rechtspersoon de stichtingsvorm. Land van Horne kent een Raad van Bestuur-model met toezichthouder. De dagelijkse leiding is in handen van de Raad van Bestuur: de heer drs. E.H.A. Delsing. Organogram

De eindverantwoordelijkheid ligt bij de bestuurder ondersteund door de directeuren en het overige management. De Raad van Toezicht houdt zoals verwoord in de Zorgbrede Governancecode toezicht op het bestuur en op de algemene gang van zaken binnen Stichting Land van Horne.

Onderdeel Organisatie

Zorg I De zorgcentra in Brabant: Eegelshoeve, Mariënburght, Marishof, en Witven

De zorgcentra in Limburg: Hieronymus, Hushoven, Hornehoof, Nedermazehof, St. Elisabeth, St. Joseph, Rust in Roy, St. Martinus, Ververshof en Zuyderborgh

VTT Dienst Behandeling

Zorg II Wijkzorg (V&V) VPT en MPT Kortdurende Zorg Geriatrische Revalidatiezorg (GRZ) Hulp bij het huishouden/Schoonmaak Voeding Textielverzorging Cliëntenservicedienst (CSD)

Page 6: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 6 van 26

Het managementteam:

Naam Functie

Dhr. drs. E.H.A. (Edwin) Delsing voorzitter Raad van Bestuur

Dhr. L.J.M. (Léon) Wijers directeur Zorg en Dienstverlening, Zorg I

Mw. drs. M. (Marja) Engel directeur Zorg en Dienstverlening, Zorg II

Dhr. A.J.A. (Ad) Verhagen RC manager bedrijfsvoering

Dhr. drs. H.M.J.M. (Eric) van Esch manager HRM

Mw. drs. M.M. (Miriam) Hoedemaekers-Filon bestuurssecretaris

Page 7: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 7 van 26

2 Bestuur, toezicht en medezeggenschap

2.1 Bestuur en Toezicht Stichting Land van Horne is een organisatie met een belangrijke maatschappelijke rol. In het uitvoeren van de geboden zorg- en dienstverlening stelt Land van Horne de cliënt en zijn of haar zorgbehoeften centraal. Om vorm en inhoud te geven aan deze maatschappelijke rol wordt de Zorgbrede Governance Code toegepast. Daarnaast gelden uiteraard de statuten van de Stichting Land van Horne en de reglementen voor: Raad van Toezicht, Raad van Bestuur, remuneratiecommissie, commissie kwaliteit en de auditcommissie. In 2017 zijn de voorbereidingen getroffen om de statuten en reglementen aan te passen aan de (nieuwe) Zorgbrede Governancecode 2017. Onderstaande tabel is gebaseerd op de Zorgbrede Governancecode 2017. In het kort staan de 7 principes van de code weergegeven en de mate waarin dit principe door Land van Horne is nageleefd.

Principe Beoordeling Korte toelichting

1. De maatschappelijke doelstelling en de legitimatie van de zorgorganisatie in het bieden van goede zorg aan cliënten.

Volledig nageleefd

Onze maatschappelijke doelstelling en legitimatie is het bieden van goede zorg aan cliënten. Wij bieden een breed pakket van zorg en dienstverlening en stellen daarbij de cliënt centraal om gezamenlijk te komen tot de best passende zorg en dienstverlening.

2. De raad van bestuur en raad van toezicht hanteren waarden en normen die passen bij de maatschap-pelijke positie van de zorgorganisatie.

Volledig nageleefd

De maatschappelijke positie van een zorgorganisatie vraagt om passende waarden. Naast algemene waarden, heeft Land van Horne zijn eigen waarden benoemd, die in dialoog tot stand zijn gekomen. De raad van bestuur en de raad van toezicht zijn zich bewust van hun voorbeeldfunctie.

3. De zorgorganisatie schept randvoorwaarden en waarborgen voor een adequate invloed van belanghebbenden.

Volledig nageleefd

De raad van bestuur en de raad van toezicht zijn in dialoog met belanghebbende partijen en staan open voor feedback en discussie. Met de belanghebbenden is overleg (formeel en informeel) ingebed gedurende het jaar. Daarnaast hebben OR en CCR een nadrukkelijke rol bij de ontwikkeling van elk jaarplan en ondernemingsplan.

4. De raad van bestuur en raad van toezicht zijn ieder vanuit hun eigen rol verantwoordelijk voor de governance van de zorgorganisatie.

Volledig nageleefd

Beide raden passen de Governancecode toe, ieder vanuit zijn eigen rol. Zij kennen elkaars verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Er zijn in 2017 voorbereidingen getroffen om te voldoen aan de nieuwe Governancecode. In 2018 wordt dit statutair en reglementair verankerd.

Page 8: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 8 van 26

Principe Beoordeling Korte toelichting

5. De raad van bestuur bestuurt de zorgorganisatie gericht op haar maatschap-pelijke doelstelling.

Volledig nageleefd

De raad van bestuur richt zich op het realiseren van de maatschappelijke doelstelling van de organisatie en de centrale positie van de klant daarin, op korte en lange termijn. De opdracht ligt in toenemende mate bij cliënten thuis in de wijk. Het bestuur spant zich in om dit voor nu en de toekomst te waarborgen.

6. De raad van toezicht houdt toezicht vanuit de maatschappelijke doelstelling van de zorgorganisatie

Volledig nageleefd

De raad van toezicht vervult zijn toezicht-, goedkeurings-, advies- en werkgevers-functies op een evenwichtige wijze en richt zich daarbij op het belang van de zorgorganisatie, vanuit het perspectief van het realiseren van de maatschap-pelijke doelstelling van de organisatie en de centrale positie van de cliënt daarin.

7. De raad van bestuur en de raad van toezicht ontwikkelen permanent hun professionaliteit en deskundigheid.

Volledig nageleefd

De raad van bestuur en raad van toezicht ontwikkelen permanent hun professionaliteit en deskundigheid. De raad van bestuur hanteert o.a. debat/dialoog, beoordelingscyclus, feedback, (zelf)reflectie, intervisie, veiligheids-/spiegelgesprekken en educatie. De raad van bestuur kent een jaarlijkse evaluatie en permanente educatie.

Raad van Bestuur

Naam Functie Nevenfunctie

De heer drs. E.H.A. (Edwin) Delsing

voorzitter Raad van Bestuur bestuurder Zorg aan Zet (tot 19 april 2017) bestuurder Samenfonds 0495 lid RvC Bergopwaarts

De bestuurder is werkzaam volgens een bestuursreglement dat gebaseerd is op de gedragscode voor de goede bestuurder zoals opgesteld door de NVZD3. De richtlijnen van

deze vereniging worden door de Stichting Land van Horne toegepast. Conform de regeling bezoldigingsmaxima topfunctionarissen zorg- en welzijnssector heeft de Raad van Toezicht in december 2017 bepaald dat Land van Horne ingedeeld dient te worden in klasse IV. Bij de totstandkoming van de klassenbepaling is rekening gehouden met de totaalscore die volgt uit de toepassing van de criteria die in de regeling opgesteld zijn met betrekking tot complexiteit, impact en omvang van Land van Horne. V.w.b. de Wet Normering Topinkomens (WNT) wordt gebruik gemaakt van het wettelijk overgangsrecht 2014-2017, waarna afbouw plaatsvindt.

3 NVZD - vereniging van directeuren van instellingen in de gezondheidszorg (stamt af van de stichting Nederlandse Vereniging van ZiekenhuisDirecteuren)

Page 9: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 9 van 26

Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft een reglement dat gebaseerd is op de Zorgbrede Governance Code 2010 zoals vastgesteld door de NVTZ4.

De Raad van Toezicht is belast met het toezicht op de algemene gang van zaken van de Stichting Land van Horne en het beleid van de Raad van Bestuur. Daarnaast fungeert de Raad van Toezicht als klankbord en vervult deze de werkgeversrol. De raad is zodanig samengesteld dat de leden samen beschikken over de vereiste kennis om de doelen van beleid en strategie, de resultaten van de geboden zorg, de organisatie en de bedrijfsvoering in algemene zin te kunnen beoordelen en om als volwaardig sparringpartner van de Raad van Bestuur te kunnen functioneren. De raad is in zijn geheel integraal verantwoordelijk voor de juiste uitvoering van zijn werkzaamheden. Een overzicht van de leden van de Raad van Toezicht, hun rol en expertise staan in

bijgaande tabel.

Naam Rol Expertise

Dhr. drs. P. Silvis

Voorzitter Lid auditcommissie Voorzitter remuneratiecommissie

Financieel/ Bedrijfseconomisch

Dhr. R.L.P. Verreussel MBA Vicevoorzitter Voorzitter commissie kwaliteit Lid remuneratiecommissie (per 1-7)

Zorg

Dhr. mr. J.G.J.M. Berkers

Lid Voorzitter auditcommissie Lid remuneratiecommissie (tot 1-7)

Juridisch/Bedrijfskundig

Mw. mr. drs. D.P.J. Woestenberg MA MA

Lid Lid commissie kwaliteit

Juridisch/Bedrijfskundig (ethiek)

Mw. drs. M.W.A. Hendriks -Guelen

Lid Lid commissie kwaliteit

Zorg

Werkzaamheden van de Raad van Toezicht De vergaderingen van de Raad van Toezicht worden door de (vice) voorzitter van de Raad van Toezicht en de bestuurder voorbereid. De Raad van Toezicht heeft in het verslagjaar vier reguliere bijeenkomsten gehouden, grotendeels in aanwezigheid van de bestuurder. Daarnaast hebben er drie extra bijeenkomsten plaatsgevonden. De volgende onderwerpen stonden daarbij centraal:

herontwikkeling Vogelsbleek (St. Martinus);

de exploiteer- en financierbaarheid van met name de voorgenomen investering Sint Martinus en overige verwachte investeringen;

thuiszorg en arbeidsmarkt. De Raad van Toezicht heeft drie onderdeelcommissies. Dat zijn de commissie kwaliteit en veiligheid, de auditcommissie en de remuneratiecommissie.

De Raad van Toezicht kan beschikken over de relevante informatie en is van oordeel dat op basis van de mondelinge en schriftelijke informatie voldoende inschatting kan worden gemaakt van de risico’s, die verbonden zijn aan de strategie en activiteiten van de Stichting Land van Horne. Er is een systeem voor de informatievoorziening op het gebied van

4 Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorginstellingen

Page 10: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 10 van 26

kwaliteit van zorg en financiën. De Raad van Toezicht heeft ten behoeve van het uitvoeren van haar taken en werkzaamheden onder andere informatie ontvangen over:

- stand van zaken met betrekking tot ontwikkeling ondernemingsplan 2015-2019; - actuele ontwikkelingen op het terrein van zorg, personeel, financiën en vastgoed; - treasury rapportages, kwartaalrapportages en de jaarplanmonitor; - duurzame ontwikkeling en de financiële middelen daarvoor; - risicomanagement; - directieverslag en jaarrekening 2016; - kaderbrief, jaarplan en begroting 2018; - ICT-projecten; - verslagen OR; - verslagen CCR; - verslagen van de onderdeelcommissies: audit, remuneratie en kwaliteit en veiligheid; - documentatie betreffende Zorgbrede Governancecode 2010 en 2017, modelstatuten

en modelreglementen. Op 20 januari was het zogenaamde “Driekoningenoverleg” gepland. Dit is een jaarlijks terugkerend overleg waarbij de leden van de Raad van Toezicht, de bestuurder en de leden van het management bijeenkomen om een bepaald thema uit te diepen. Het betrof het thema innovatie met een bezoek aan Philips op de High Tech Campus te Eindhoven. Deze bijeenkomst heeft echter geen doorgang gehad en is verplaatst naar januari 2018. In juli 2017 heeft de jaarlijkse belanghoudersdag plaatsgevonden. Tijdens deze bijeenkomst ontmoeten de Raad van Toezicht, de bestuurder, centrale cliëntenraad, ondernemingsraad en het managementteam elkaar. Na een inleidende presentatie van de bestuurder is aan de hand van dialoogtafels met elkaar verdiepend gediscussieerd over actuele thema’s uit het ondernemingsplan en de kaderbrief. Voorts heeft de Raad van Toezicht jaarlijkse overleggen met de Centrale Cliëntenraad en de Ondernemingsraad. Evalueren functioneren Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft in oktober 2017 vergaderd over haar eigen functioneren, de jaarlijkse zelfevaluatie. In deze bijeenkomst heeft de Raad van Toezicht op een openhartige en kritische wijze haar eigen functioneren en dat van de individuele leden besproken. Verder is gesproken over de betekenis van dit functioneren en de betekenis hiervan voor de koers en de richting van de Raad van Toezicht, remmende en stuwende krachten in de beweging en de te maken keuzes op weg naar de toekomst. De uitkomst van de evaluatie is met bestuurder gedeeld. De Raad van Toezicht heeft zich nadrukkelijk beziggehouden of de Raad van Toezicht over voldoende deskundigheid, ambitie, betrokkenheid en informatie beschikt om op een goede wijze toezicht te houden. Het functioneren van de Raad van Toezicht wordt als een lerend proces gezien. Besluitenlijst Raad van Toezicht De Raad van Toezicht:

geeft zijn goedkeuring aan de thuiszorgbegroting 2017 en de integrale begroting

2017;

geeft zijn goedkeuring aan het in gang zetten van het traject juridische fusie Rust in

Roy;

Page 11: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 11 van 26

geeft goedkeuring aan een tijdelijke benoeming van de remuneratiecommissie van

de dames Guelen en Woestenberg en de heer Verreussel. Dit in verband met de

herbenoemingen van de heren Berkers en Silvis;

geeft zijn goedkeuring aan het directieverslag 2016 van Stichting Land van Horne;

geeft zijn goedkeuring aan de jaarrekening 2016 van Stichting Land van Horne;

verleent décharge aan de bestuurder voor het gevoerde beleid in 2016;

is ermee akkoord om m.b.t. de herontwikkeling van Vogelsbleek het bidbook (onder

vermelding van “voorlopig karakter”) naar de banken te sturen;

geeft zijn goedkeuring aan de financieringsaanvraag voor het

investeringsprogramma voor Vogelsbleek, Ververshof en Rust in Roy;

geeft zijn goedkeuring aan het jaarplan en de begroting 2018;

geeft zijn goedkeuring aan het herziene treasurystatuut;

is akkoord met de herbenoeming van de heren P. Silvis en H. Berkers als lid van de

raad van toezicht, in dezelfde rol als tot nu toe;

bepaalt de klasse-indeling Land van Horne op IV. De bezoldiging van de raad van

toezichtleden blijft in 2018 ongewijzigd.

Leden Raad van Toezicht

Naam Hoofd- en nevenfuncties Rooster van aftreden

Dhr. drs. P. Silvis - Lid RvC Woonstichting ‘Thuis’ - Lid bestuur Stichting Cultuur en Bedrijf

Parktheater Eindhoven - Penningmeester Kredietunie Brabant - Penningmeester Stichting

Administratiekantoor CollmaG Nederland - Penningmeester bestuur Inloophuis De Eik

31 december 2017 Herbenoembaar tot:

1 juli 2021

Dhr. R.L.P.Verreussel MBA

- Voorzitter Raad van Commissarissen Huisartsen OZL BV

- Senior expert PUM, sector Healthcare - Voorzitter RvT Stichting Top Handbal Zuid-

Limburg

1 juli 2020

Dhr. mr. J.G.J.M. Berkers

- Directeur Transmurale Zorg Zuyderland 31 december 2017 Herbenoembaar tot:

1 juli 2021

Mevr. mr. drs. D.P.J. Woestenberg MA MA

- Publiuz: directeur/eigenaar

- Rythoviuscollege: docente

levensbeschouwing

- Jurist Ad Extra Rooms Katholieke Kerk /

ambtelijk secretaris CIO

- Lid RvT Woningstichting De Leystromen

- Lid RvT Opella

- Lid RvT Fides wonen

- Lid RvT Thuiszorg West Brabant

- Lid bestuur Prinsjesdagontbijt - Lid bestuur Stichting Present

1 juli 2018

Mevr. drs. M.W.A. Hendriks – Guelen

- Lid MR Philips van Horne SG 1 juli 2019 Herbenoembaar tot:

1 juli 2023

Page 12: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 12 van 26

Auditcommissie De auditcommissie heeft als taak de Raad van Toezicht te ondersteunen bij het uitvoeren van de verantwoordelijkheden met als specifieke doelstelling het financieel toezicht op de Stichting Land van Horne. De taken en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in een reglement. De auditcommissie is vijfmaal bijeengekomen. Onderwerpen die aan bod zijn gekomen zijn o.a. de financiële exploitatie, de managementletter, de jaarrekening, financiële middelen ten behoeve van duurzame ontwikkeling, de exploitatie van de thuiszorg, ICT-projecten, het ICT-beleidsplan, risicomanagement, de fiscale strategie en de herontwikkeling van St. Martinus/Vogelsbleek. Met name de thuiszorg en het investeringsprogramma voor Vogelsbleek hebben bijzondere aandacht gekregen. De accountant is bij twee vergaderingen deels aanwezig geweest. Dit was ten behoeve van de jaarrekening 2016 en de managementletter 2017. De werkzaamheden van de auditcommissie hebben geen bijzonderheden aan het licht gebracht. Commissie Kwaliteit en Veiligheid

De commissie kwaliteit heeft als taak de Raad van Toezicht te ondersteunen bij het uitvoeren van de verantwoordelijkheden met als specifieke doelstelling het kwaliteitsbeleid binnen de Stichting Land van Horne. De taken en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in een reglement. De commissie is, naast de themabijeenkomst, tweemaal regulier bijeengekomen. Onderwerpen die aan bod zijn gekomen zijn de halfjaarlijkse rapportage kwaliteit, het kwaliteitskader verpleeghuiszorg. Een van de extra raad van toezicht vergaderingen betrof de thuiszorg en de arbeidsmarkt. De kwaliteit van zorg in de thuiszorg en de krapte op de arbeidsmarkt zijn daarbij uitvoerig behandeld. Hierbij was de voltallige raad aanwezig en is daardoor niet apart geagendeerd in de commissie kwaliteit en veiligheid. De commissie kwaliteit en veiligheid heeft er in 2017 voor gekozen om het thema intimiteit en seksualiteit verder uit te diepen. Voor deze themabijeenkomst, onder begeleiding van Florentine Geluk, was de voltallige raad van toezicht uitgenodigd. Mede aan de hand van een concrete casus is van gedachte gewisseld over waarden in de zorg en waarborgen voor cliënten én medewerkers. Het thema intimiteit en seksualiteit is geheel 2017 breed in de organisatie als thema geadresseerd. Op intranet, tijdens bijeenkomsten van ethiekambassadeurs en tijdens een aparte thema-avond. Bij de thema-avond waren leden van de raad van toezicht aanwezig om kennis te nemen over dit thema. Dit thema is belicht vanuit de seksuele biografie van onze cliëntendoelgroep, het belang van intimiteit en seksualiteit in relatie tot de ervaren kwaliteit van leven, maar ook de dilemma’s die men in de zorg tegenkomt. Remuneratiecommissie De remuneratiecommissie heeft als taak de Raad van Toezicht te ondersteunen bij het uitvoeren van de verantwoordelijkheden met als specifieke doelstelling de beoordeling en het bezoldigingsbeleid van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. De leden van de remuneratiecommissie voeren jaarlijks regulier 3 gesprekken met bestuurder: er zijn jaarafspraken gemaakt, er is een functioneringsgesprek gehouden en een beoordelingsgesprek gevoerd. De beoordeling werd vormgegeven aan de hand van de gemaakte jaarafspraken en ook punten die in de zelfevaluatie van de Raad van Toezicht aan de orde waren gekomen. De tijdelijk benoemde commissie, bestaande uit de dames Guelen en Woestenberg en de heer Verreussel, heeft de herbenoemingen van de heer H. Berkers en P. Silvis begeleid. Hiertoe zijn de betreffende profielschetsen, zijnde die van voorzitter raad van toezicht en die

Page 13: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 13 van 26

van lid met kennis van juridische zaken, financiën en bedrijfsvoering, met behulp van bureau Crown en Gillmore aangepast aan met name de vernieuwde governancecode. Daarnaast is door de raad getoetst of de heer Silvis en de heer Berkers aan de betreffende profielschetsen voldeed. Op basis van haar onderzoek heeft de raad besloten, mede op basis van consultatie van de bestuurder, de heren H. Berkers en P. Silvis te herbenoemen.

2.2 (Centrale) Cliëntenraad De Stichting Land van Horne staat voor goede kwaliteit van zorg. Daarbij hoort het op een goede wijze inrichten van de medezeggenschap van cliënten. Cliënten kunnen meedenken, meepraten en meebeslissen over onderwerpen die voor hen belangrijk zijn. Dat kan direct in de zorg zijn. Maar ook door het goed inrichten van de medezeggenschap voor cliënten. Reeds in 2014 is er in dat kader gekozen voor de komst van een centrale cliëntenraad met daarnaast enkele clustercliëntenraden. Overeengekomen is dat in een periode van twee jaar (juni 2014 tot juni 2016) de lokale cliëntenraden omgevormd zouden worden naar 4 clustercliëntenraden, waarbij de lokale cliëntenraden zouden ophouden te bestaan. Alle clustercliëntenraden zijn een eerste zittingsperiode actief geweest en hebben de samenwerking met elkaar opgezocht. De lokale (locatiegebonden) raden zijn, mede in afwachting van een uitspraak van de Hoge Raad met betrekking tot het vormgeven van de decentrale medezeggenschap, tot medio 2017 actief gebleven. Na bestudering van de uitspraak is gebleken dat de reeds gekozen medezeggenschapsstructuur passend is bij de huidige wet en regelgeving. Het in 2014 genomen besluit om de lokale cliëntenraden op te heffen is hiermee medio 2017 geëffectueerd. De lokale cliëntenraad Rust in Roy heeft binnen de medezeggenschap een status aparte. Zij hebben gedurende de overgangsperiode (2014-2016) de lokale medezeggenschapsrechten behouden. In 2017 zijn tussen de lokale cliëntenraad en de bestuurder nieuwe afspraken gemaakt voor een periode van 3 jaar. De vijfde clustercliëntenraad (specifiek voor de thuiszorg) is in 2017 opgestart. Er heeft brede werving plaatsgevonden en dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Geheel 2017 heeft er frequent overleg plaatsgevonden tussen de leden en de directeur thuiszorg. Begin 2018 was de cliëntenraad met vijf leden voltallig. Dat was ook het moment om de samenwerkingsovereenkomst met de thuiszorg te ondertekenen. Een mooi resultaat.

Raad van Toezicht

Raad van Bestuur

Centrale Cliëntenraad

Cliëntenraad Centrum B (Heemhof)

Cliëntenraad Centrum A

Cliëntenraad Thuiszorg

Cliëntenraad Regio

Limburg

Cliëntenraad Regio

Brabant

Page 14: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 14 van 26

Verkiezingen De eerste zittingstermijn van 3 jaar in de nieuwe structuur verliep in het afgelopen verslagjaar. Op verzoek van de cliëntenraden zijn de verkiezingen gecoördineerd, zodat eenieder op dezelfde wijze verkiezingen zou laten verlopen. Vaste processtappen, ondersteunende communicatie-uitingen (zoals flyers) en dergelijke hebben ten doel gehad de verkiezingen zo transparant mogelijk te laten plaatsvinden. Ook de vastgestelde profielschets is als basis gehanteerd voor de kandidaat-leden. Diverse leden van de clustercliëntenraden hebben zich opnieuw beschikbaar gesteld. Enkele leden ook niet. We willen iedereen (oude en nieuwe leden) danken voor hun werkzaamheden ten behoeve van de cliënt. Dank daarvoor! Vanuit de clustercliëntenraden wordt de CCR (getrapt) bemenst. Op clusterniveau hebben er verkiezingen plaatsgevonden over wie er (zonder last of ruggespraak) zal gaan deelnemen aan de CCR en wie de vaste vervanger is. Formeel per 1 oktober 2017 zijn de leden van de CCR aan een nieuwe zittingstermijn begonnen. Ook de voorzitter van de centrale cliëntenraad heeft een personele wisseling doorgemaakt. De heer Jan van Veldhoven heeft het stokje per oktober 2017 overgedragen aan de heer Hans Kirkels. We danken de heer Van Veldhoven voor zijn tijd en inspanning om de CCR op een goede manier bij te laten dragen aan de medezeggenschap van cliënten. We wensen de heer Kirkels veel succes bij de invulling van het voorzitterschap. Overzicht leden van de Centrale Cliëntenraad

Naam Rol, afvaardiging namens

Dhr. Bert Adriaens Lid, Zorg Centrum (tot 1 oktober 2017)

Dhr. Piet Baudoin Lid, Thuiszorg (vanaf 1 oktober 2017)

Mevr. Leny Janssen Lid, Zorg Centrum (HiMaHo) (vanaf 1 oktober 2017)

Dhr. Jo Hermans* Lid, Zorg Regio Limburg (geheel 2017)

Dhr. Hans Kirkels Voorzitter (onafhankelijk) (vanaf 1 oktober 2017)

Dhr. Bert Moonen Lid, Zorg Centrum (Heemhof) (tot 1 mei 2017)

Mw. Mia Offermans Lid, Zorg Centrum (Heemhof) (vanaf 1 mei 2017)

Dhr. Wim Smeets Lid, Thuiszorg (tot 1 oktober 2017)

Dhr. Jan van Veldhoven Voorzitter (onafhankelijk) (tot 1 oktober 2017)

Mw. Lous Verrest-Huinen* Lid, Regio Brabant (geheel 2017) * Deze leden zijn in 2020 niet meer herbenoembaar.

De centrale cliëntenraad heeft in 2017 vier reguliere overlegvergaderingen met de bestuurder gehouden. Tevens zijn er diverse interne vergaderingen georganiseerd en zijn (veelal door afgevaardigden) gesprekken gevoerd met management of zijn er bijeenkomsten bijgewoond. Daarnaast is er een brede bijeenkomst georganiseerd voor alle cliëntenraad-leden van Land van Horne. Het thema van deze bijeenkomst was waardevolle zorg in ontwikkeling. Deze bijeenkomst is mede vormgegeven door ondersteuning vanuit het LOC. Vanuit landelijk beleid is er ook aandacht voor goede medezeggenschap. Dit uit zich onder andere in inkooptrajecten/eisen vanuit de financiers. Land van Horne onderschrijft de noodzaak tot een goede dialoog en medezeggenschap. Een delegatie van de centrale cliëntenraden is bijvoorbeeld deels aanwezig geweest bij diverse (bestuurlijke) overleggen met de zorgkantoren. De beide zorgkantoren (VGZ en CZ) en gemeenten organiseren regelmatig bijeenkomsten voor cliëntenraden. De centrale cliëntenraad beoordeelt elke uitnodiging en beziet de wenselijk- en mogelijkheid om met een afvaardiging de bijeenkomst bij te wonen.

Page 15: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 15 van 26

Overzicht instemming- en adviesaanvragen

Advies/Instemming Wat Uitkomst, toelichting

Werving nieuwe directeur zorg- en dienstverlening

Advies clustercliëntenraden

Positief

Aanpassing beleid (dienst)kledingreglement

Instemming Positief

Concept jaarplan 2018 Advies Positief

Grondslag i.r.t. statuten Advies Positief

Klachtenmanagement, inrichten coördinatiepunt

Instemming Positief

2.3 Ondernemingsraad De ondernemingsraad heeft ook afgelopen jaar weer geluisterd naar ideeën, vragen, signalen van medewerkers en het bestuur/de directie. Misschien was er niet altijd meteen een passende oplossing, maar de OR was altijd betrokken, meedenkend en nam zelf initiatieven. De ondernemingsraad heeft in 2017 een werkgroep communicatie opgericht welke in 2018 haar plannen verder vorm zal geven. Overzicht leden van de ondernemingsraad 2017

Naam lid ondernemingsraad Aandachtgebied of rol

Mw. Carla Aendenroomer Lid tot Juni 2017

Mw. Marleen de Bakker Lid

Mw. Emmy Beljaars Lid

Mw. Claudia Christiaens Lid tot Maart 2017

Mw. Marlène van Diepen Lid

Dhr. John Seuren Lid vanaf April 2017

Mw. Peggy van der Heijden Voorzitter

Mw. Dorien Goertz Lid vanaf Mei 2017

Mw. Jolanda Knapen Lid

Dhr. Bart Konings Lid

Mw. Gaby Nijnens Lid tot Maart 2017

Mw. Annemiek Smits Lid vanaf April 2017

Mw. Diana Van Rijswijk Lid

Mw. Manon Salden Lid

Mw. Najat Aichi Vice Voorzitter vanaf Mei2017

Mw. Sandra Veenstra Lid

Mw. Marleen Vonken Lid

Mw. Marijke Willemse Lid

Mw. Laura Tournois Lid vanaf oktober 2017

Mw. Jolanda de Graaf Lid vanaf oktober 2017

De ondernemingsraad telt 17 zetels. De OR werd ondersteund door mevrouw Hanneke Hendriks-van Damme tot november 2017. In 2018 is een nieuwe ambtelijk secretaris aangezocht. In de tussentijd zijn er afspraken gemaakt met de OR. De OR zelve en met name het dagelijks bestuur hebben in deze tussenliggende periode extra inspanningen moeten verrichten.

Page 16: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 16 van 26

Een overzicht van de behandelde onderwerpen met advies of instemmingsrecht:

Afronding hoofdstructuur Positief advies

Verpleegkundige bereikbaarheid en beschikbaarheid Positief advies

Inrichting afdeling financiën en control Positief advies

Flexpool Positief advies

Reistijd WMO-medewerkers Positief advies

Attentieregeling Instemming

Uitbreiding bedrijfstijd behandelaren revalidatie Instemming

Inhuur extern personeel schoonmaak Instemming

Werving directeur zorg- en dienstverlening Positief advies

Benoeming externe medewerkervertrouwenspersoon Positief advies

Psychosociale arbeidsbelasting Instemming

Financieringsaanvraag investeringsprogramma Positief advies

Professioneel statuut Positief advies

Vervallen functie zorgcoördinator in de thuiszorg Positief advies

Dienstkledingreglement Instemming

Vakantieplanning zorg en dienstverlening 2018 Instemming

Daarnaast zijn verschillende algemene onderwerpen aan bod gekomen, zoals: de nota Leiders in balans, de herontwikkeling Vogelsbleek en het plan van aanpak thuiszorg. Specifiek op het gebied van personeel is er gesproken over ziekteverzuim, de arbeidsmarkt (nota LvH stabiel en levensvatbaar richting 2022), kanteling werktijden en het arbeidsmotivatieonderzoek. De OR heeft binnen de organisatie ook een dilemma aangekaart: is er ruimte voor maatwerk in de afspraken met medewerkers? Of vinden we dat iedereen dezelfde rechten en plichten heeft? De dialoog hierover wordt in 2018 vervolgd. Voor meer achtergrondinformatie naar de werkzaamheden van de OR wordt verwezen naar het Jaarverslag OR 2017.

Page 17: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 17 van 26

3 Bedrijfsvoering en financieel beleid

3.1 Meerjarenbeleid In 2014 is het huidige ondernemingsplan vastgesteld. Dit ondernemingsplan “Thuis in zorg; In beweging” betreft de periode 2015-2019. Het ondernemingsplan is gebaseerd op een voortgezette koers met als kern het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid en mogelijkheden van de burger en zijn sociale omgeving. Het ondernemingsplan is tot stand gekomen in dialoog met onze medewerkers en relevante interne belanghebbenden, zoals de cliënten- en ondernemingsraad. Missie

Wij vinden het belangrijk dat mensen zoveel mogelijk zichzelf kunnen zijn en blijven. Juist wanneer dat wegens ziekte en beperkingen moeilijker wordt. In de uitvoering van de zorg5 maakt Stichting Land van Horne dat zichtbaar. Wij zijn een op waarden geïnspireerde organisatie, die vorm en inhoud geeft aan belevingsgerichte zorg met een hoge mate van verantwoordelijkheid, autonomie en regie bij de cliënt. De cliënt staat daarbij echt centraal met goede verantwoorde, veilige zorg- en dienstverlening als basis.

Stichting Land van Horne heeft de volgende zaken ten doel gesteld:

De cliënt staat centraal en krijgt de best passende zorg. Onze zorg- en dienstverlening is gebaseerd op persoonlijke relaties waar eenieder zijn rol en verantwoordelijkheid neemt en warme zorg tot uitdrukking komt. In de wijkzorg worden onze professionals functioneel ingezet met maximale zelfredzaamheid van de cliënt als uitgangspunt. In onze woonzorgcentra wonen mensen bij wie veelal sprake is van een grote mate van zorgafhankelijkheid. Hier proberen we de cliënt zoveel als mogelijk de regie te laten houden. We stimuleren onze cliënten in wat zij nog wel kunnen, hoe gering dat af en toe ook is.

We bieden zorg in de wijk én in onze woonzorgcentra. Land van Horne wil, als ketenorganisatie, een totaalpakket aanbieden dat wordt afgestemd op de behoefte van de cliënt. We stimuleren het zo lang mogelijk thuis blijven wonen, door het bieden van goede thuiszorg. Binnen de intramurale zorg koersen wij op versterking van onze expertises op het gebied van revalidatie, gedragsproblematiek, Huntington en palliatieve/terminale zorg. Uiteraard binnen de mogelijkheden om onze geboden zorg- en dienstverlening kostendekkend aan te bieden.

We blijven een op waarden geïnspireerde organisatie en vergroten onze professionaliteit. De kracht van onze organisatie ligt bij onze medewerkers en vrijwilligers. Zij geven daadwerkelijk handen en voeten aan de zorg- en dienstverlening en de waarden waar wij voor staan. Wij vragen de komende jaren vitaal personeel dat in beweging is. In beweging door het vergroten van de eigen professionaliteit (deskundigheid) en de groei naar meer zelfredzaamheid (vrije regelruimte, ondernemerschap) en de grote mate van flexibiliteit in het uitoefenen van de functie.

We bieden zorg thuis of in een omgeving die thuis zoveel als mogelijk benadert. We willen dat de cliënt in zijn eigen vertrouwde omgeving blijft. Onze thuiszorg levert daar een directe bijdrage aan. Maar als wonen thuis niet meer mogelijk is, komen

5 Zorg in de breedste zin van het woord, dus inclusief behandeling en diverse vormen van dienstverlening.

Page 18: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 18 van 26

onze (woon)zorgcentra in aanmerking. Land van Horne wil in haar locaties afrekenen met de klinische, ziekenhuisachtige infrastructuur en het wonen teruggeven aan de bewoners.

We zijn ondernemend en bieden zorg binnen onze professionele en financiële mogelijkheden. We willen onze sterke uitgangspositie behouden en waar mogelijk zelfs verbeteren. Dit doen we door te sturen op resultaatverantwoordelijkheid, waarbij organisatiebrede activiteiten en doelstellingen niet uit het oog verloren worden. Dit doen we door het vergroten van de vrije regelruimte voor onze professionals, het actief werken aan procesoptimalisatie en gericht toepassen van risicomanagement.

3.2 Bedrijfsvoering; algemeen en personeelsbeleid Beleidscyclus, planning en control Onze Planning en Controlcyclus is een samenhangende cyclus op meerdere niveaus. Het strategisch kader is vastgelegd in ons ondernemingsplan 2015-2019 “Thuis in zorg; In beweging”. In dit ondernemingsplan kent elk hoofdstuk zijn eigen motto/uitgangspunt. Per hoofdstukken staan er doelen geformuleerd. Jaarlijks wordt het ondernemingsplan vertaald naar beleidsdoelen en financiële kaders voor het komende jaar. Dit gebeurt in de vorm van een kaderbrief van de bestuurder aan het management. Vervolgens worden door het management beleidsplannen en begrotingen opgesteld. Deze plannen worden doorgerekend op de financiële consequenties op basis van de geprognosticeerde productie en de daarmee gepaard gaande kosten voor personeel en materieel. De belangrijkste plannen worden opgenomen in het jaarplan van de stichting. Jaarlijks vindt tevens actualisatie plaats van ons strategisch vastgoedplan. Uitvoering van onze zorg- en dienstverlening en van onze beleidsplannen vinden plaats onder lijn- en/of projectverantwoordelijkheid. Gedurende het jaar worden de bepaalde resultaten gevolgd. Analyse van de afwijkingen kan leiden tot bijstelling van de plannen of de exploitatie. Binnen Land van Horne gebruiken we diverse managementrapportages die maandelijks of per kwartaal beschikbaar worden gesteld om te monitoren en bij te sturen. De Balance Score Card (BSC) was daarbij een belangrijk sturingsinstrument. Deze is in de voorgaande jaren ontwikkeld en in 2013 geïmplementeerd. De BSC bevatte actuele cijfers m.b.t. verschillende indicatoren op het gebied van:

1. cliënten / kwaliteit van zorg, 2. personeel, 3. financieel 4. innovatie.

In 2017 zijn diverse voorbereidingen getroffen voor het realiseren van een nieuw management dashboard. Het is voorzien dat deze medio 2018 in gebruik genomen wordt door de diverse leidinggevende lagen. Informatisering en automatisering In 2016 heeft Land van Horne het informatiebeleid opgesteld voor de periode 2016-2020. Conform dit informatiebeleid heeft Land van Horne in 2017 op de volgende drie onderdelen ontwikkelingen gerealiseerd:

Organisatie;

Functionaliteit;

Techniek. Met betrekking tot het onderdeel “Organisatie” heeft Land van Horne de gewenste functiewijzigingen doorgevoerd. Er is een programma- en projectleider en een informatie analist aangesteld en een nieuwe manager informatisering & automatisering geworven.

Page 19: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 19 van 26

Tenslotte is een externe Data Protection Officer (Functionaris Gegevensbescherming) aangesteld. Met betrekking het onderdeel “Functionaliteit” is de overgang naar ONS van Nedap afgerond. Andere belangrijke ontwikkelingen zijn het volledig digitaal afhandelen van facturen. De voorbereidingen voor business intelligence (dashboard), slimmer samenwerken met Office 365 en samenhang brengen in de zorgtechnologie binnen Land van Horne zijn afgerond en kunnen in 2018 zichtbaar vorm krijgen. Binnen het onderdeel “Techniek” zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd. De voorbereidingen voor een verdere overgang naar de cloud zijn genomen. Het WAN/LAN is gemigreerd naar TWS Networks. De telefonie is inmiddels volledig naar de cloud gegaan. Risicomanagement en mate van beheersing Veranderingen in wet- en regelgeving rond de zorg, politieke ontwikkelingen en marktontwikkelingen zorgen voor risico’s en onzekerheden. Risico’s en onzekerheden waarop in meer of mindere mate beheersing mogelijk en wenselijk is. Als maatschappelijke organisatie is Land van Horne zich hiervan bewust. Daarom acht de organisatie het van belang om inzicht te hebben in de belangrijkste risico’s, om vervolgens ons risicomanagement waar zinvol op een structurele, systematische en integrale wijze in te richten en aan verdere verbeteringen te werken. In 2016 is een risico-inventarisatie gehouden. Het resultaat hiervan dient mede als basis bij de beleidsbepaling. Risico’s en onzekerheden kunnen de realisatie van de strategie belemmeren, de effectiviteit en efficiëntie van operationele activiteiten negatief beïnvloeden, de financiële positie verslechteren, de betrouwbaarheid van de financiële verslaggeving verminderen of betrekking hebben op de wet- en regelgeving. Strategie De huidige strategie van Land van Horne ligt vastgelegd in het ondernemingsplan en geldt voor de periode 2015-2019. Het ondernemingsplan is mede gebaseerd op een daarvoor gehouden risico-inventarisatie. Op basis van het eigen ondernemingsplan en nieuwe geziene ontwikkelingen speelt Land van Horne continu beheerst in op risico’s en onzekerheden. Basis in onze afwegingen om risico’s al dan niet te beheersen en op welke wijze, zijn het realiseren van onze missie, visie en strategie. Dat met als doel om de kwaliteit, veiligheid, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de zorg te waarborgen. Generiek vindt beheersing van de management control plaats door uitvoering te geven aan de planning- en controlcyclus als belangrijk onderdeel van het interne managementcontrol-systeem. Deze cyclus bevat onder meer het opstellen van een jaarplan en begroting. De uitvoering en voortgang worden gevolgd in de maand- en kwartaalrapportages. Deze liggen, naast andere informatie, ten grondslag aan de aansturing van onze organisatie. In 2017 is gestart met het ontwerpen en inrichten van een management control framework met als doel de relatie tussen strategie en dagelijkse gang van zaken verder te borgen. Het bestuur en management zal als resultaat hiervan in 2018 een dashboard met stuur- en verantwoordingsinformatie in gebruik kunnen nemen. Operationele activiteiten Ter ondersteuning van een zo goed mogelijke cliëntenzorg is in 2015 gekozen voor een nieuw zorginformatiesysteem met een elektronisch cliëntendossier, medewerkers- en cliëntenportaal, rooster- en planningsfunctionaliteit en cliënt- en medewerkeradministratie. Invoering hiervan heeft voor een belangrijk deel plaatsgevonden in 2016. In 2017 is de invoering afgerond en heeft verdere optimalisatie en nazorg plaatsgevonden. Het in 2018 in gebruik te nemen dashboard bevat tevens stuur- en verantwoordingsinformatie op operationeel niveau.

Page 20: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 20 van 26

Financiële positie Naast risico’s op strategisch en operationeel niveau kent Land van Horne ook risico’s met betrekking tot de financiële positie. Vanaf eind 2017 wordt Zorgcentrum St. Martinus herontwikkeld waardoor de voormalige leningenportefeuille niet langer dekkend was voor de toenemende financieringsbehoefte. Mede hierdoor is een financiële meerjarenplanning opgesteld om de financieringsbehoefte op langere termijn te bepalen en is de leningenportefeuille uitgebreid. Met de financier is een drietal financiële ratio’s overeengekomen waaraan Land van Horne jaarlijks dient te voldoen. Over de ontwikkeling van deze ratio’s wordt ieder kwartaal intern en jaarlijks extern gerapporteerd. Ultimo 2017 bewegen alle ratio’s ruim binnen de door de financier gestelde normen:

Garantievermogen 40,78% (norm: minimaal 25%)

Total debt/EBITDA 2,37 (norm: maximaal 7)

Debt service capacity ratio 2,32 (norm: minimaal 1,2) Tevens wordt de invloed op deze kengetallen in ogenschouw genomen bij het nemen van beslissingen met financiële impact. Ten behoeve van de risicobeheersing van de financiële positie beschikt Land van Horne over een treasurystatuut dat elke drie jaar opnieuw wordt vastgesteld en ter goedkeuring wordt voorgelegd aan de Raad van Toezicht. Eind 2017 is het treasurystatuut herzien, vastgesteld en goedgekeurd en deze is per 1 januari 2018 van kracht gegaan. Vanaf 2018 wordt een treasurycommissie samengesteld die de Raad van Bestuur zal adviseren over het te voeren treasurybeleid. Financiële verslaggeving Zoals eerder benoemd wordt jaarlijks een begroting opgesteld als onderdeel van de planning- en controlcyclus en wordt de financiële uitvoering hiervan gevolgd in de maand- en kwartaalrapportages. Hiermee achten wij onze interne verslaggeving adequaat ingericht. Op onze externe financiële jaarverslaggeving vindt controle plaats door een externe accountant. Wet-en regelgeving Door de toenemende complexiteit van wet- en regelgeving en de toename van financiers met elk hun eigen contractuele vereisten, vraagt het borgen van correcte registratie en rechtmatige declaratie steeds meer aandacht. Compliance op de diverse aandachtsgebieden is toegewezen aan MT-leden en functionarissen om zorg te dragen voor naleving van wet- en regelgeving. De Management Controller ziet er middels interne controle op toe ziet dat de financiële integriteit van de organisatie is gewaarborgd en dat financiële wet- en regelgeving wordt nageleefd. Een fiscale commissie heeft aandacht voor een verantwoorde naleving van belastingwetgeving. Land van Horne heeft geen aparte afdeling risicomanagement ingericht maar heeft het geïntegreerd in alle processen. Zowel in de operationele processen als ook in de ondersteunende diensten maar zeer natuurlijk ook in het bestuurlijke- en toezichthoudende deel van de organisatie. Bij het eindverantwoordelijke management komen de disciplines samen die de verantwoordelijkheid van het risicomanagement dragen, daar uitvoering aan geven en erover terugkoppelen. De Management Controller is proceseigenaar van de inrichting en werking van risicomanagement.

Page 21: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 21 van 26

In de risico-inventarisatie van 2016 zijn de volgende vijf belangrijkste risico’s onderkend: Risico Beheersmaatregelen

Onvoldoende toegerust op positieverwerving op de groeiende markt van ouderenzorg en dienstverlening aan cliënten in de thuissituatie.

- Helder beleid formuleren op de geambieerde positie in de zorg- en dienstverlening aan ouderen in de thuissituatie.

- Deze goed concurreerbare zorg- en dienstverlening optimaal organiseren, met name qua kwaliteit en financiële haalbaarheid.

- Blijvende aandacht voor productiviteitsontwikkeling en aanvaardbaar niveau van sturing en ondersteuning.

- Personeel goed opleiden en op de hoogte houden van ontwikkelingen. - Flexibiliteit in aanbod creëren. - Aandacht voor contractering met haalbare voorwaarden en monitoring

hierop. - Relaties in de keten en andere relevante partijen verder opbouwen en

onderhouden.

Toetreding tot volledig en modulair pakket thuis markt kent minder belemmeringen en geeft meer kans op concurrentie.

- Het flexibel (her)ontwikkelen en invullen van capaciteiten. - Aanbod goed afgestemd houden op de vraagontwikkeling. - Relatiemanagement met zorgkantoren, zorgverzekeraars en gemeenten. - Samenwerking met ketenpartners optimaliseren. - Proactiver afficheren volledig en modulair pakket thuis aanbod. - Intramurale capaciteit reversibel omzetten naar extramurale capaciteit.

Onvoldoende aandacht voor duurzame gedragsveranderingen.

Vrije regelruimte van de zorgprofessionals vergroten door zelfsturing en verantwoordelijkheden en bevoegdheden zo dicht mogelijk bij het primaire proces te beleggen en het primaire proces daadwerkelijk regie te laten voeren, ook bij het aansturen en gebruiksniveau van de ondersteunende dienstverlening.

Beleefde werkdruk neemt toe met uitval van personeel als gevolg.

- Bij werving rekening houden met verander(en)de behoefte aan competenties.

- Aandacht, begeleiding, tijd nemen en waardering geven voor een zorgvuldige uitvoering van verandertrajecten en leidinggevenden hierbij ondersteunen.

- Aandacht voor werkdruk en (dreigende) uitval van medewerkers.

De normatieve huisvestings- en inventariscomponent en zijn vrij onderhandelbaar vanaf 2018.

- Bij bepalen aanvaardbare investeringen en huren rekening houden met risico van lagere tarieven voor de normatieve huisvestings- en inventariscomponent vanaf 2018.

- Flexibel (her)ontwikkelen en invullen capaciteiten. - Aanbod goed afgestemd houden op de vraagontwikkeling.

Aanvullend hieraan is in 2017 de toenemende krapte op de arbeidsmarkt als wezenlijk risico geïdentificeerd. De belanghoudersdag begin juli met onze interne stakeholders stond nadrukkelijk in het thema van ons personeel. Dit heeft zich vertaald naar specifieke ambities voor 2018 ten behoeve van personeel en een strategisch arbeidsmarktplan.

3.3 Personeelsbeleid Helpenden/helpenden plus Land van Horne heeft besloten zelf helpenden om te scholen tot helpenden plus en heeft hiermee positieve ervaringen opgedaan in de thuiszorg. De helpenden plus zijn daardoor een vast onderdeel gaan uitmaken van de formatie in de thuiszorg. Veel helpenden zijn gedurende het scholingstrajecten tot helpenden plus in 2017 geplaatst bij intramurale locaties en goed begeleid door collegae en werkbegeleiders. Het resultaat hiervan was dat de meeste van hen het scholingstraject goed hebben afgerond. Mede door de positieve ervaringen met de helpenden die tijdens het scholingstraject intramuraal waren geplaatst, is in 2017 onderzocht of helpenden plus ook intramuraal doelmatig ingezet kunnen worden. Dit laatste bleek aan de orde te zijn. Voor 2018 staan voor enkele groepen helpenden scholingstrajecten gepland tot helpende plus. Daarnaast start sinds langere tijd weer een BBL-opleidingsgroep Helpende (plus), geheel bestaande uit leerlingen van Land van Horne. Dit initiatief is mede bedoeld om meer handen aan bed te krijgen.

Page 22: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 22 van 26

Opleidingsbureau Op het gebied van opleidingen hebben er diverse ontwikkelingen plaatsgevonden. Veel aandacht is uitgegaan naar de instroom van nieuw zorg personeel middels de BBL opleidingen. Van Helpende plus tot HBO-V zijn er nieuwe collega’s gestart, maar ook diverse maatwerkopleidingen hebben hun intrede gedaan om de medewerkers uitdagingen te bieden en meer toe te rusten in hun deskundigheid. Het leerplein is uitgebreid met scholingen die medewerkers nodig hebben binnen hun vakgebied. Zo is de scholing ‘mondzorg’ uitgerold en is het aanbod van modules met betrekking tot de voorbehouden en risicovolle handelingen uitgebreid. In 2018 zal het aanbod nog meer uitbreiden, dan ook gericht op niet verplicht gestelde modules die medewerkers vrijblijvend kunnen volgen. Competent is een digitaal begeleidingsinstrument dat nader is onderzocht om te kijken of het de leerlingen en hun begeleiders ondersteuning kan bieden en de voortgang inzichtelijk kan maken voor alle betrokkenen. Dit bleek het geval, in maart 2018 is dit ingezet, ter vervanging van de leerling-dossiers. Nabetaling ORT tijdens vakantie-uren Met ingang van januari 2017 ontvangen medewerkers bij het verrichten van onregelmatige diensten een gemiddelde aan onregelmatigheidstoeslag bij het opnemen van betaalde vakantie-uren of betaald verlof. Dit gemiddelde wordt berekend over de afgelopen 6 maanden voorafgaand aan de opname van het verlof. In het verleden (vóór 1 januari 2017) is er geen onregelmatigheidstoeslag betaald over de door de medewerker opgenomen vakantiedagen. In de CAO VVT 2016-2018 hebben CAO partijen, na langdurig en intensief overleg, een regeling getroffen. Land van Horne heeft op grond van de CAO VVT 2016-2018 aan elke medewerker die in aanmerking kwam een aanbod gedaan. Dit aanbod hield in dat, tegen afstand van eventuele rechten waaronder het recht tot een hoger bedrag en dus tegen finale kwijting, een schikkingsbedrag werd uitgekeerd dat bestond uit twee delen, gebaseerd op de afspraken in de CAO-VVT 2016-2018. Het schikkingsbedrag wordt in 3 gelijke delen aan de medewerkers uitbetaald in de maanden mei 2017, februari 2018 en februari 2019. Tevens is aan deze doelgroep bij de salarisbetaling in december 2016 en in februari 2017 een eenmalige uitkering uitbetaald van 1,2% van 12 maal het voor de medewerker geldende maandsalaris. Duurzame inzetbaarheid Het thema duurzame inzetbaarheid is langzamerhand ingeburgerd binnen Land van Horne. Bij een steeds ouder wordende medewerkerpopulatie (gemiddelde leeftijd ruim 44 jaar), een steeds zwaarder wordende zorg en het langer moeten doorwerken is een preventieve aanpak absoluut noodzakelijk. Gelukkig wordt binnen Land van Horne meer en eerder dan voorheen de vraag gesteld wat nodig is om een medewerker duurzaam aan het werk te houden. In veel gevallen vergt dit maatwerk en een individueel stappenplan. Daarnaast is er de groepsgewijze aanpak om duurzame inzetbaarheid te bevorderen en stimuleren we bij medewerkers de bewustwording over het belang van een gezonde leefstijl. Bijvoorbeeld het Project Fit on the job wat medio 2017 bij drie afdelingen is ingezet en al goede resultaten heeft opgeleverd. Knelpunten ten aanzien van fysieke belasting zijn benoemd en er zijn, daar waar mogelijk, verbeteringen doorgevoerd. De medewerkers zijn getraind in een goede ergonomische houding en -techniek en laten in de praktijk zien dat ze

Page 23: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 23 van 26

de goede adviezen blijvend toepassen. De ervaring vanuit dit project wordt vervolgens meegenomen in ons beleid fysieke belasting en de scholing voor ergocoaches. De mogelijkheid van bedrijfsfysiotherapie begint bekend te worden binnen de organisatie. Naast de behandeling krijgt de medewerker een inzetbaarheidadvies mee waardoor een duidelijker beeld verkregen wordt welke werkzaamheden de medewerker wel of niet kan doen. Bovendien krijgt de medewerker vaak een leefstijladvies mee. Voor 2018 willen we ernaar streven om bedrijfsfysiotherapie niet alleen in de acute fase maar vooral preventief in te zetten zodat ergere klachten voorkomen worden. Om de vitaliteit van onze medewerkers te bevorderen kunnen zij gebruik maken van verschillende vitaliteitworkshops binnen Land van Horne. Bijvoorbeeld de workshop Fit en Slank vond gretig aftrek en heeft voor de deelnemende medewerkers geleid tot gewichtsverlies maar vooral tot een grotere fitheid. Heel belangrijk om het steeds zwaarder wordende werk in de zorg aan te kunnen. In maart 2018 starten weer een aantal nieuwe groepen. In totaal gaat het dan om ruim 120 medewerkers. Ook is afgelopen jaar weer de workshop over gewrichtsklachten zoals reuma en artrose en de workshop “Relativeren Kun Je Leren” gegeven. Om meer kennis te creëren bij leidinggevenden over fysieke en psychische problematiek bij medewerkers is een bijeenkomst georganiseerd over dit thema. Hier is ons beleid nog eens belicht en hebben de leidinggevenden geleerd om signalen te herkennen en welke aanpak wel of niet werkt. Tijdens deze bijeenkomst is ook de gespreksleidraad werkstress van TNO uitgereikt. Dit is een hulpmiddel om werkstress of werkdruk bespreekbaar te maken bij medewerkers en het team. Ook gerichte werkplekonderzoeken ter oplossing van fysieke en andere klachten blijven onderdeel van de aanpak in het kader van duurzame inzetbaarheid. Het onder de aandacht brengen van de verschillende arbo-regelingen en maatregelen vormt daar onderdeel van. Om de regelgeving om probleemgedrag zo duidelijk mogelijk te maken is door een werkgroep binnen de stichting de Richtlijn Probleemgedrag en de nota Psychosociale Arbeidsbelasting met elkaar geïntegreerd. De aandacht voor de medewerker en de aandacht voor de cliënt zijn zo duidelijker bij elkaar betrokken; andere regelingen zijn ook onderdeel van het beleid geworden. Als werkgever krijgen we bovendien steeds meer oog voor het belang van een goede werk/privé balans bij medewerkers. Deze balans kan onder meer verstoord raken door te veel meeruren te maken, te weinig vakantie op te nemen, te weinig regelruimte in het eigen werk en overbelasting in de thuissituatie door life events of mantelzorgtaken. In de wat acutere situaties kan een beroep worden gedaan op bedrijfsmaatschappelijk werk. Preventief willen we via de leidinggevenden alert zijn om overbelasting bij medewerkers te voorkomen en groepsgewijs willen we passende vitaliteitworkshops aanbieden. Een van de nieuwe workshops zal bijvoorbeeld gaan over het thema Werk & Mantelzorg. Ook de onderwerpen overgangsklachten en werk-privé-balans worden komend jaar op de agenda gezet.

3.4 Financieel beleid Bedrijfsopbrengsten De bedrijfsopbrengsten waren in 2017 met € 90,8 miljoen 4,7% hoger dan in het voorgaande jaar. Een belangrijk deel van de opbrengsten wordt bepaald door Wlz-gerelateerde bedrijfsopbrengsten. In totaliteit zijn deze opbrengsten met € 3,9 miljoen toegenomen. Dit kan voor een deel worden verklaard door de toegekende extra middelen voor toegewijde

Page 24: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 24 van 26

verpleeghuiszorg in 2017. Daarnaast is de omzet van het Volledig Pakket Thuis toegenomen. Voor het overige draagt de tariefontwikkeling bij aan de omzettoename van de Wlz. De opbrengsten Zvw zijn toegenomen met € 1,0 miljoen. Dit betreft enerzijds een toename van de opbrengsten met betrekking tot de wijkzorg en de Geriatrische Revalidatiezorg. Anderzijds is de financiering van het eerstelijns verblijf per 1 januari 2017 overgeheveld van de Wlz-subsidies naar de zorgverzekeringswet. Hiermee zijn de subsidies afgenomen € 0,2 miljoen. De overige bedrijfsopbrengsten zijn per saldo € 1,0 miljoen lager. Dit kan voor € 0,7 miljoen worden verklaard door de financiële afwikkeling met de Belastingdienst van de omzetbelasting in 2016 over de jaren 2009 t/m 2013. Bedrijfslasten De bedrijfslasten 2017 tonen een regulier beeld, waar in 2016 enkele bijzonderheden hadden plaatsgevonden. De lasten stegen ten opzichte van 2016 met € 0,7 miljoen. De personeelskosten namen met € 0,3 miljoen toe. Enerzijds betreft dit een toename van € 2,1 miljoen door een toename van de personele formatie en door structurele loonsverhogingen als gevolg van CAO afspraken. Anderzijds is in 2016 eenmalig voorzien in de nabetaling van ORT tijdens verlof over de jaren 2012 t/m 2016 voor een bedrag van € 1,8 miljoen. De afschrijvingskosten daalden € 0,5 miljoen. De overige bedrijfskosten lagen € 0,9 miljoen boven het niveau van voorafgaand jaar. De kosten waren in 2016 incidenteel lager als gevolg van een onttrekking aan de voorziening zorgverzekeringswet en huishoudelijke hulp voor een bedrag van € 0,8 miljoen. Bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat steeg van € 0,9 miljoen negatief in 2016 naar € 2,5 miljoen positief in 2017. Resultaat De financiële baten en lasten zijn € 0,5 miljoen en daarmee € 0,1 miljoen hoger dan voorgaand jaar. Het resultaat voor het boekjaar 2017 komt daarmee op € 2,0 miljoen positief. Balansverhoudingen Het balanstotaal daalde naar € 68,8 miljoen, een afname van 4,5% ten opzichte van voorgaand jaar. Activa De materiële vaste activa zijn in 2017 met € 1,3 miljoen afgenomen. De investeringen in gebouwen, installaties en inventarissen bedroegen € 4,8 miljoen. Aan materiële vaste activa is in totaliteit voor een bedrag van € 6,1 miljoen afgeschreven. De financiële vaste activa zijn in 2017 met € 0,7 miljoen afgenomen. Er is voor een bedrag van € 0,1 miljoen afgeschreven. Daarnaast is de termijnvergoeding door de Nza van € 0,4 miljoen in mindering gebracht in verband met de compensatieregeling vaste activa. Verder hebben in 2017 aflossingen plaatsgevonden ter grootte van € 0,2 miljoen op een verstrekte geldlening. Ultimo boekjaar bedraagt deze geldlening € 1,2 miljoen. De vlottende activa zijn per saldo afgenomen met € 1,3 miljoen. Enerzijds is het saldo liquide middelen met € 1,9 miljoen gedaald en zijn de debiteuren en overige vorderingen met € 0,7 miljoen gedaald. Anderzijds is de vordering uit hoofde van het financieringstekort toegenomen met € 1,3 miljoen. Passiva Het eigen vermogen is per saldo toegenomen met € 2,0 miljoen als gevolg van het positieve resultaat over 2017. Het resultaat is toegevoegd aan de reserve aanvaardbare kosten. De afname van de voorzieningen bedraagt € 1,4 miljoen. Dit betreft een onttrekking van € 0,9 miljoen aan de in 2016 gevormde voorziening voor de nabetaling van ORT tijdens verlof over de jaren 2012 t/m 2016. Daarnaast is van de voorziening zorgverzekeringswet het

Page 25: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 25 van 26

volledige bedrag van € 0,3 miljoen onttrokken. De overige voorzieningen zijn per saldo afgenomen met € 0,2 miljoen. De afname van de langlopende leningen betreft aflossingen op de leningen. De aflossingsverplichting voor het komend boekjaar betreft € 3,4 miljoen. Ten behoeve van vooral de herontwikkeling van het terrein aan de Vogelsbleek te Weert heeft Land van Horne in 2017 een kredietovereenkomst met ABN AMRO Bank afgesloten. Naast de combinatiefaciliteit van € 7 miljoen is aanvullend een 4-jarige lening van € 15 miljoen op roll-over basis en een lening van € 12,5 miljoen op te nemen in delen vanaf medio 2018 overeengekomen. De kortlopende schulden bedragen per balansdatum € 16,0 miljoen en zijn met € 0,4 miljoen afgenomen. Dit houdt met name verband met de wijziging in uitbetaling van de eindejaarsuitkering in de maand november in plaats van december. Als gevolg hiervan zijn de nog te betalen belastingen en sociale premies ultimo 2017 afgenomen. Daarnaast zijn de schulden terzake pensioenen afgenomen, samenhangende met de invoering van een nieuwe standaard voor de premieafwikkeling aan het pensioenfonds per 1 januari 2017, waardoor er geen jaarlijkse eindafrekening meer volgt in het 1e kwartaal 2018, maar betaling over 2017 grotendeels ook in 2017 heeft plaatsgevonden. De solvabiliteit uitgedrukt als het eigen vermogen in procenten van het balanstotaal nam toe van 36,1% ultimo 2016 naar 40,8% ultimo 2017. De solvabiliteit weergegeven als percentage van de bedrijfsopbrengsten is gestegen van 30,0% naar 30,9%. Het netto werkkapitaal (vlottende activa inclusief de liquide middelen minus vlottende passiva) is afgenomen met € 0,8 miljoen. Het netto werkkapitaal per 31 december 2017 is € 7,2 miljoen negatief. Kasstroom De totale mutatie geldmiddelen en kortlopende schulden aan kredietinstellingen voor het jaar 2017 is € 1,9 miljoen negatief. De kasstroom uit operationele activiteiten was € 5,8 miljoen positief, met name als gevolg van het positieve exploitatieresultaat over 2017. De kasstroom uit investeringsactiviteiten was in 2017 € 4,3 miljoen negatief. Tegenover uitgaven voor investeringen stonden aflossing op een verstrekte geldlening en de Nza-compensatie voor vaste activa. De kasstroom uit financieringsactiviteiten was € 3,4 miljoen negatief en had betrekking op de aflossing van langlopende leningen. Gebeurtenissen na balansdatum en verwachte gang van zaken

Op basis van het ondernemingsplan voor de periode 2015-2019 is het hierop afgestemde beleid voor het jaar 2018 bepaald. In de begroting voor 2018 is een positief resultaat voorzien van € 1,2 miljoen. Deze is vastgesteld door de Raad van Bestuur en goedgekeurd door de Raad van Toezicht.

Page 26: Jaarverantwoording 2017 Jaarverslag ons documenten...Jaarverslag Pagina 2 van 26 Inhoudsopgave Uitgangspunten van de verslaggeving ..... 3 1 Organisatie Stichting Land van1.1 Algemene

Pagina 26 van 26

Resultaatratio Vorig jaar Verslagjaar

Resultaatratio -1,5 % 2,3%

Liquiditeit Vorig jaar Verslagjaar

Liquiditeit (vlottende activa / vlottende passiva) 60,9 % 54,7%

Solvabiliteit Vorig jaar Verslagjaar

Solvabiliteit (totaal eigen vermogen / balanstotaal) 36,1 % 40,8%

Solvabiliteit (totaal eigen vermogen / totaal opbrengsten) 30,0 % 30,9%