Oss, maandag 4 december 2017

Hoe ontstaat een thema

Lezen, leven, erover praten, sparren

Een idee komt bovendrijven, en dan een titel

Dit keer: eerst een titel (die goed aanvoelde)

En vervolgens nadenken wat die titel betekent, inhoudt

Dinsdag 17 januari 2017

Het is feitelijk ‘een verhaal’ (een frame)

1968-2018 De Lievekamp

Boek 1

Hebben de mensen dan niet geweten dat sinds het

begin van de metingen zestien van de zeventien

warmste jaren zich tussen 2000 en 2017 hebben

voorgedaan? Hebben ze nooit een fabriek gezien

die toen al bijna zonder menselijke arbeid uit kon?

Hebben ze gewoon hun ogen niet willen geloven, of

hebben ze er om een bepaalde reden geweigerd

consequenties te trekken uit wat ze zagen?

3 ‘revoluties’

Klimaatverandering

Digitale revolutie

en

Een ander economisch model

Framing

Framing kan je leren, maar niet uit een boekje. Het is een kwestie van met een andere blik naar de realiteit

te gaan kijken.

* Een frame ‘plakt’. Het is vaak ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’

* Een frame werkt tussen de regels door. Mensen zijn zich vaak niet bewust van frames

* Een frame structureert de informatie. Het frame biedt als het ware een narratief

* Een frame biedt samenhang en betekenis. Dit zorgt ervoor dat een frame je

interpretatievermogen stuurt

Vroeger ...

… was één bak ellende

Overton Window

Theo Eshetu - Atlas Fragmented

Atlas Fragmented

Videokunstwerk

Duur: 35 minuten

Beelden geprojecteerd op een ondergrond (maskers), 25 lang/5 meter hoog

Muziek

Gesproken tekst

Allemaal door elkaar heen gemixt

Earthrise

James Baldwin

The artist’s struggle for integrity (1962)

21:26-21:44

51:45-52:40

Geert Mak

Net als in de 18e eeuw in Amsterdam

wemelt het van de mensen die elkaar

baantjes toespelen, altijd maar voor korte

tijd ergens zitten, zelden iets van de inhoud

van het werk weten, daardoor niemand

vertrouwen en uitzinnige controlesystemen

optuigen.

We nemen …. en (geven) krijgen

Mest, fijnstof, Q-koorts,

dierenleed, stank, plofvlees,

afname tropisch oerwoud,

MRSA, boeren die het niet

redden, zwakke banken ….

We nemen …. en (geven) krijgen

Rolkoffertjes, drukke

binnensteden, condensstrepen,

oververhitte woningmarkt,

geen oog voor de eigen

omgeving, klimaatverandering

...

We nemen …. en (geven) krijgen

Frustraties over super-

bonussen, grote bedrijven

die geen belasting betalen,

Nederland

belastingparadijs,

wantrouwen ...

We nemen …. en (geven) krijgen

Reclames om over te

stappen, bureaucratie,

minder keuze voor

patiënten, duurdere

medicijnen ...

We nemen …. en (geven) krijgen

grote bedrijven betalen geen

belasting, welvaartsstaat

wordt uitgekleed,

wantrouwen richting ‘de

elite’, buitenlanders krijgen

‘de schuld’ ….

We nemen …. en (geven) krijgen

Onzekerheid,

concurreren anderen

weg, lange

werkdagen, ‘vrijheid’

...

We nemen …. en (geven) krijgen

Fysieke winkels sluiten, minder

menselijk contact, nooit meer op

dingen moeten wachten,

leegstand binnenstad,

monopolisten bepalen straks de

markt en prijzen ...

We nemen …. en (geven) krijgen

Goedkope spullen,

kinderarbeid, wegvallen banen

in lokale textielindustrie,

onderbetaalde baantjes, het

idee dat kleding goedkoop is,

wegwerpmentaliteit ...

We nemen …. en (geven) krijgen

Verpeste advertentiemarkt,

uitsterven van kritische

media, einde van privacy,

monopolisten, levensuren

die je verspilt ….

24:50-28:46

Moreel

amoreel(“slecht, maar het is niet verboden”)

immoreel(juridisch klopt het niet)

Wat is ‘dié’ revolutie?

Een (hernieuwde) balans

tussen nemen en geven

Of

Meer nemen

dan geven

Uniek? Nee!

Maand van de Filosofie 2015

2013

Dit boek wil een betoog zijn tegen onverzadigbaarheid, tegen het

rupsje-nooit-genoegdenken, tegen de psychologische instelling die

ertoe leidt dat wij, als individu én als samenleving, nooit eens zeggen

'genoeg is genoeg'. We nemen stelling tegen economische

onverzadigbaarheid, de drang naar steeds meer geld dus. We

houden ons vooral bezig met de rijke delen van de aarde omdat je

toch redelijkerwijs mag veronderstellen dat die genoeg rijkdom

hebben voor een fatsoenlijk collectief bestaan.

‘goed’ voor ‘de mens’/’goed’ voor de aarde

Social foundation

water

voedsel

gezondheid

onderwijs

inkomen en werk

vrede/gerechtigheid

democratie

sociale gelijkheid

geslachtsgelijkheid

wonen

netwerken

energie

Environmental ceiling

klimaatverandering

vers drinkwater

verzuring van de oceanen

chemische vervuiling

aërosol belasting

aantasting ozonlaag

biodiversiteit

grondgebruik

stikstof-fosfor cycli

Een nieuw (‘ander’) verhaal

Seven ways for the 21st century

1. Verander het doel (BNP -> Donut)

2. Zie het grote verhaal (markt, publiek én commons)

3. Ga uit van hoe mensen zijn (homo economicus -> mensen die sociaal verbonden willen zijn)

4. Begrijp hoe systemen werken (gebaseerd op prijsprikkels -> alles met alles verbonden/complex)

5. Ontwerp om te verspreiden

6. Ontwerp om te hergebruiken

7. Wees agnostisch over groei

15+13+27+17 = 71%

14+15=29%

The mission of librarians is to improve

society through facilitating knowledge

creation in their communities

Tegenlicht Meet Ups

Werk & inspiratie

Hét boek van 2018

Kate Raworth

Op zoek naar een ander economisch model

Een ander maatschappelijk model, verhaal

Boek raakt alle grote thema’s

Pensioenen, democratie, voedsel, werkgelegenheid, zin van het leven, robots. AI, armoede, ongelijkheid ...

Protestliederen initiëren

Meester van het geld

Dan huilt mijn hart

Toeval?? nr .1

Toeval?? nr. 2

Toeval?? nr. 3

Toeval?? nr. 4

Boek 1

Hebben de mensen dan niet geweten dat sinds het

begin van de metingen zestien van de zeventien

warmste jaren zich tussen 2000 en 2017 hebben

voorgedaan? Hebben ze nooit een fabriek gezien

die toen al bijna zonder menselijke arbeid uit kon?

Hebben ze gewoon hun ogen niet willen geloven, of

hebben ze er om een bepaalde reden geweigerd

consequenties te trekken uit wat ze zagen?

Boek 2

Vóór Trump bestond er immers al een cultuur die zowel mensen als de

aarde als oud vuil behandelt. Een systeem dat een hele werkzaam

leven uit arbeiders zuigt en ze dan zonder enige bescherming afdankt.

Dat miljoenen mensen die kansloos zijn op de arbeidsmarkt behandelt

als afval dat in de gevangenis moet worden gegooid. Dat de overheid

gebruikt als een bron die mag worden uitgemolken voor particuliere

rijkdom, en wrakken in zijn spoor achterlaat. Dat het land, het water en

de lucht die alle leven mogelijk maken als weinig minder dan een

bodemloos riool behandelt.

Boek 3

Aristoteles schreef dat de mens het enige

politieke dier is, omdat alleen de mens

onderscheid kan maken tussen goed en kwaad.

Tegenwoordig vallen andere dieren nog steeds

buiten de politieke gemeenschap, terwijl

menselijke beslissingen hun levens in grote mate

bepalen.

Boek 4

De wat magere verhaallijn verbindt de diverse (en

deels eerder in tijdschriften en op websites

verschenen) observaties en beschouwingen van de

auteur met elkaar. Die gaan over

klimaatverandering en de kennelijke onmacht van

de mens hier wat aan te doen en over identiteit,

liefde en taal, angst en hoop. Deze ‘non-fictiekant’

van het boek is origineel en vaak scherpzinnig.

Boek 5

Eigenlijk: vergeet alles wat ik hierboven geschreven heb. Je hoeft

alleen dit te onthouden: begin nu na te denken over de 'Day after

Tomorrow' van je bedrijf, je land, je planeet en je dierbaren, en

steek de armen uit de mouwen.

O, en doe jezelf een plezier: stem alsjeblieft niet voor politici die op

korte termijn denken en populistisch oplossingen aanreiken, want

dat zal ons alleen maar opzadelen met een enorme berg 'rotzooi

van gisteren', wanneer hun ambtstermijn erop zit.

Boek 6

De cruciale vraag is: welke richting moeten we uitgaan? Moet de

economie ecologischer en duurzamer worden; een 'post-

groeieconomie'? Dient ze regionaler en veerkrachtiger -

crisisbestendiger - te zijn, opgebouwd rond de idee van bioregio's en

transistiesteden? Moet de welvaartsstaat gesterkt worden en

ongelijkheid afgebouwd, zoals in de gekende 'sociale

martkteconomie'? Zou de focus moeten verschuiven van competitie

naar coöperatie in naam van een 'solidaire economie'? Dient de

prioriteit te liggen op menselijke waardigheid en moet elk individu

inspraakrecht hebben om een hoger niveau van economische

democratie te bereiken?

Boek 7

Neoliberalisme is gebaseerd

op het idee dat de enige

echte waarden

marktwaarden zijn.

Boek 8

De zogenaamde 'vrijhandelsverdragen' hebben eigenlijk

helemaal geen betrekking op vrije handel. Het

handelssysteem is opnieuw opgebouwd met de heel

expliciete opzet om arbeiders van over de hele wereld

met elkaar te laten concurreren. Dat heeft geleid tot een

teruggang in het aandeel van het nationale inkomen dat

afkomstig is uit arbeid. Dit is heel duidelijk zichtbaar in de

Verenigde Staten, maar het gebeurt overal ter wereld.

Het komt erop neer dat een Amerikaanse arbeider

concurreert met een zwaar uitgebuite arbeider in China.

Boek 9

Hoe pervers moet het eigenlijk nog worden? Ondanks massa's geld

die in de economie worden gepompt, ondanks superlage

interestvoeten investeert het grootbedrijf niet. Winsten worden

wel geboekt. Veel winsten zelfs. Heel veel. Waar gaan die

fenomenale winsten dan wel naartoe? Het geld vloeit naar

beleggingen, derivaatproducten, speculatiefondsen. Net als voor

2008. In volle crisis, bij een overschot aan beschikbaar geld, wordt

het kapitaal op de beurs overgewaardeerd. De wereld op zijn kop

... tot de volgende krach.

Boek 10

Aanhangers van de meest geïnstitutionaliseerde,

geglobaliseerde en gevaarlijkste religie ter wereld

kijken niet op een generatiegenocide meer of

minder. Ze bidden niet langer tot Allah of God,

maar tot Groei. Alles wat niet tot de bnp-groei

bijdraagt moet uitgefaseerd en liefst

geëlimineerd worden.

Boek 11

Sinds de vorige eeuw hanteren wij een

economisch systeem dat gericht is op continue,

exponentiële groei - onze welvaart hangt daarvan

af. Om dat systeem in stand te houden, moeten

producten in steeds grotere hoeveelheden

geconsumeerd worden.

Boek 12

Dit boek komt ongetwijfeld af en toe nogal somber

over, maar in één opzicht is het uitgesproken

optimistisch, namelijk in het geloof in het vermogen

van de mensheid om nieuwe en belangrijke

technologieën te ontwikkelen en om manieren te

vinden om die in te zetten voor een beter leven

Boek 13

Zelfs in hoogontwikkelde landen vertonen de

instorting van de arbeidsmarkt, de eromheen

gebouwde solidariteitsstelsels en de groei van de

informele economie meer dan een oppervlakkige

overeenkomst met de arbeidsomstandigheden in

het Europa van de negentiende eeuw die zo'n

vruchtbare bodem vormden voor revolutionairen,

anarchisten en terroristen.

Boek 14

Boek 15

Boek 16

Hierin betoogt Monbiot dat we

vastzitten aan het neoliberalisme

omdat er geen alternatief politiek

‘verhaal’ beschikbaar was toen het

begon te falen.