L i N i A a l

CULTURELE VERENIGING NIEUWERKERKEN

1824

MEDEDELINGEN VAN LINIAAL driemaandelijks tijdschrift

verschijnt in maart, juni, september, december

Jaargang XL, nummer 3, september 2017 Afgiftekantoor: Aalst 1

40 jaar LiNiAal in 2017

Verantwoordelijke uitgever: Fredy De Schryver Terbekenstraat 51 - 9320 Nieuwerkerken

Mededelingen van LiNiAal, september 2017 Secretariaat en verantwoordelijke uitgever: Fredy De Schryver, Terbekenstraat 51, 9320 Nieuwerkerken. Auteurs/redactie van jaargang 40: Fredy De Schryver, Eddy De Nijs, Rosa Huylebrouck, Raymond De Geyndt, Leo Bombeeck, Albert Van Vaerenbergh. Eindredactie: Fredy De Schryver (053/83.13.69) Elke auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van zijn artikel en het respecteren en vermelden van de geraadpleegde werken en de geciteerde bronnen. Artikels en foto’s mogen niet worden overgenomen voor publicatie zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Artikels en foto’s mogen worden gebruikt op voorwaarde dat de bron duidelijk wordt vermeld: LiNiAal digitaal © 1977-2017 Digitaal archief van LiNiAal, culturele vereniging Nieuwerkerken. Website: www.liniaaldigitaal.blog E-mailadres: liniaal@live.be Het bestuur van LiNiAal is zeer dankbaar voor de steun die we, gedurende de voorbije 40 jaar, hebben gekregen van onze trouwe leden. Vanaf 2018 zullen we al onze leden voor de ‘kleine’ bijdrage van minimum 2,50 euro onbeperkte toegang verlenen tot

met de steun van

het splinternieuwe digitaal archief van LiNiAal. Ook alle nieuwe digitale uitgiftes zullen voor de leden beschikbaar zijn. Vanaf heden zijn er voor nieuwe leden enkel nog digitale abonnementen te verkrijgen. Als zij minimum 2,50 euro overschrijven op bankrekeningnummer: BE96 2930 1279 9005 met als mededeling hun e-mailadres zullen we hen toegang verlenen tot het digitaal archief van LiNiAal op de nieuwe blog.

40 jaar LiNiAal in 2017

Verantwoordelijke uitgever: Fredy De Schryver Terbekenstraat 51 - 9320 Nieuwerkerken

In 2017 viert LiNiAal zijn 40-jarig bestaan. Een ideale gelegenheid om alle medewerkers te bedanken die bijgedragen hebben om (enkele) duizenden bladzijden klaar te stomen in circa 160 afleveringen van onze mededelingen. Velen van hen hebben ons reeds verlaten maar zullen in 2017, meer dan ooit, in onze gedachten zijn voor al hun grote en kleine bijdragen. Zonder de inzet van al deze vrijwilligers was er geen LiNiAal geweest. Het bestuur van LiNiAal is hen hier zeer dankbaar voor. "1977-2017” – “Redactieleden en/of auteurs in deze periode" Daniel Aelbrecht – Lut Bavay – Jan Beirens – Paul Bolding – Leo Bombeeck – Dirk Callebaut – Peter Cassiman – Freddy Caudron – Cecile (Zuster) – Marnix Cherretté – A.J. Daem – Roger De Boeck – Karel De Brabander – Raymond De Geyndt – Eddy De Nys – Urbain De Roo – Charles De Saedeleer – Fredy De Schryver – Marcel De Sloover – Robert De Smet – Prosper De Sutter – Julien De Vuyst – M.M. De Winter – Paula Deblaere – Maria Dierickx – Marcel Huylebroeck – Roza Huylebrouck – Christiane Lauwereys – Richard Lauwereys – Frans Leroy – Jo Loy – Walter Loy – Thierry Meert – Hedwig Ottoy – P.C. – A. Robijns – Luc Robijns – Piet Soin – Freddy Steenhaut – Hendrik Strijpens – W. V.I. – Rudolf Van de Perre – Ann Van de Steen – Ulric Van der Biest – Rudy Van Elslande – Emilienne Van Impe – Pierre Van Impe – Willy Van Impe – Lena Van Landuyt – Bart Van Langenhoven – Emiel Van Schuylenbergh – Geert Van Vaerenberg – Albert Van Vaerenbergh – Patrick Vandevelde Illustraties en tekeningen: Paula De Smet-Deblaere Vertalingen: Dom Wilfried Verleyen – Etienne De Bruecker – Jozef De Kuyper – Louis Van der Paal Hoofd- en/of eindredactie: Luc Robijns, Fredy De Schryver Bestuur: Fredy De Schryver (voorzitter-secretaris), Luc Robijns (penningmeester), Raymond De Geyndt (webmaster), Eddy De Nijs, Marcel De Sloover, Christiane Lauwereys, Thierry Meert, Piet Soin en Willy Van Impe.

40 jaar LiNiAal in 2017

Verantwoordelijke uitgever: Fredy De Schryver Terbekenstraat 51 - 9320 Nieuwerkerken

Li Ni Aal

Gedurende bijna 300 jaar was een telg uit de adellijke familie de L i edekerke de dorpsheer in N i euwerkerken, één van de drie praterijen van A a l st. Op de voorzijde van de kaft staat het wapenschild van de gemeente Nieuwerkerken.

Inhoud van dit nummer: p. 1-3 Ons programma – kermis NK 2017: tentoonstelling (R. Van

Impe en R. De Pelsmaeker) en aperitiefconcert (Duo JOIA)

p. 3-4 Wat voorbij is: wandeling en bbq (F. De Schryver)

p. 5-6 Liniaal digitaal – update september 2017 (R. De Geyndt)

p. 6-6 Mobiele versie van “De bewoners van de wijk Maal volgens de

kaart van P.C. Popp” vanaf 2018 op ‘LiNiAal digitaal’

(R. De Geyndt)

p. 7-10 Nieuwerkerks Nieuws ( F. De Schryver)

p. 11-17 Narekes op den Dries (F. De Schryver)

p. 18-23 Reactie op “Bezittingen van de Kartuizers te NK”

(L. Bombeeck)

p. 23-29 Nog over de bezittingen van de Kartuizers te NK

(F. De Schryver)

p. 30-44 De bewoners van de wijk Edixvelde volgens de kaart van P.C.

Popp (± 1860) – nrs. 52 tot 70 (E. De Nijs)

p. 45-56 Mijn vroege familieherinneringen–Kraaiwinkel(R. Huylebrouck)

De gegevens op het adresetiket zijn opgenomen in het adressenbestand van en zijn bestemd voor intern gebruik door Liniaal, Terbekenstraat 51, 9320 Nieuwerkerken. Overeenkomstig de wetgeving terzake hebt u recht op kennisname en eventuele verbetering van de gegevens die op u betrekking hebben.

- 1 -

ONS PROGRAMMA Kermis Nieuwerkerken 2017 Zoals de voorgaande jaren werkt LiNiAal samen met de koepelvereniging Nieuwerkerken leeft! voor het kermisprogramma. Flyers met het volledige kermisprogramma werden aan alle inwoners van Nieuwerkerken bezorgd. Voor de leden van buiten Nieuwerkerken wordt de flyer hier bijgevoegd. LiNiAal staat in voor de tentoonstelling en het aperitiefconcert.

* TENTOONSTELLING met Robert Van Impe en Rudy De Pelsmaeker Robert Van Impe Werd geboren te Mere op 30 juni 1936. Hij woont in de Kouterstraat 25 in Haaltert. Deed textielstudies. Ontwikkelde daarbij een voorliefde voor ontwerp van jacquard- en gobelintekeningen. Heeft 20 jaar ervaring in lay-out, zeefdruk en fabricatie van stalenboeken voor textiel allerhande, zoals meubelstoffen, gordijnen, behangselvinyl enz. Zijn teken- en schildertalent kon hij aldus professioneel aanwenden. Volgde te Aalst drie jaar academie onder leiding van de heer Van Vleteren. Het centraal thema daar was portretaquarel naar levend model. Workshops en oefeningen o.l.v. Joke Plomp, bekend Nederlandse aquarelliste en medewerkster aan het kunstblad Palet en Tekenstift, en initiatie bij Janine Gallizia, Australisch aquarelliste, tevens voorzitster en stichtster van The International Watercolour Artists Society (I.W.A.S.) hebben eveneens bijgedragen tot zijn ontplooiing. Zijn werk is figuratief, met veel zin voor het herkenbare detail. Als thematiek kiest hij beelden uit de eigen omgeving en het historisch-cultureel erfgoed: landschappen, boerderijen, kapellen, kerken en beeldhouwwerken. Oude meesterwerken krijgen zijn bijzondere aandacht. Zij suggereren hem complexe kunstzinnige uitdagingen die zijn fijnzinnigheid en geduld op de proef stellen.

- 2 -

De laatste expositie toonde gedurfde nieuwe creaties van “meren, de zee, boten” en verlegde een beetje zijn grenzen van het aquarelleren. Robert Van Impe exposeerde reeds zeer succesvol in Nieuwerkerken, op de kermistentoonstelling van 2005. Rudy De Pelsmaeker Eigenaar van Kunstschildersatelier " Het Schuurke Rudy De Pelsmaeker", Larenbroekstraat, Haaltert. Werkt met olieverf op doek. Het boerenleven inspireert hem tot schilderen.

* De tentoonstelling heeft plaats in de pastorie. Vernissage op vrijdag 15 september om 18u.45. Nadien receptie aangeboden door het stadsbestuur. De tentoonstelling is toegankelijk op zaterdag 16 september van 13 tot 18 uur en op zondag van 12 tot 18 uur.

* APERITIEFCONCERT in de O.-L.-Vrouw-Hemelvaartkerk op (kermis)zondag 17 september 2017 (11 uur) met het ‘Duo JOIA’. Sinds 2014 vormen de ‘Milanese’ pianiste Silvia Cattaneo en de ‘Nieuwerkerkse’ pianist Jonas De Geyndt het ‘Duo JOIA’ (piano 4-handig). In 2014 traden ze op in de “Chiesa Sant' Angela Merici” te Milaan en in de Ridderzaal van het “Kasteel van Egmont” te Zottegem. In 2017 brengen ze hun nieuw programma “Hungarian folklore” & “Tales from the World” met werken van Poulenc, Tchaikovsky, Bach, Brahms en Liszt. Nieuwerkerks talent komt ook aan bod: Eline (viool), Sarah (viool) en Ruben Vanderpijpen (piano), spelen samen 3 delen uit “Five Pieces for 2 violins and piano” van Dmitri Shostakovich.

- 3 -

Dit aperitiefconcert is een initiatief van de Culturele Vereniging van Nieuwerkerken, LiNiAal, in samenwerking met de koepelvereniging Nieuwerkerken Leeft!

De toegang tot het concert is gratis. Na de uitvoering wordt het aperitief (Cava en borrelhapjes) aangeboden door Nieuwerkerken leeft!

Iedereen is van harte welkom!

Wat voorbij is: wandeling en barbecue 2 juli 2017 Een dertigtal wandelaars meldde zich aan bij het vertrekpunt achter de kerk. Via het weggetje naast begrafenissen De Rycke, ging het via de Kerkmeersstraat, de Kantonstraat, de Kwalestraat en de Verenigde-Natiesstraat naar de Restert. Aan het eind van de straat wandelden we via de Sint-Jobweg door onze eerste kouter, het Dooreveld. Dan een stukje Hoezestraat, Moortelveldstraat, Pijpenbeekstraat, Erkendries tot “Mantjesvijver” op de Dries. Vandaar richting Terrenthout, met aan onze linkerzijde het (thans verdwenen) Eekbos, dat zich eertijds over Nieuwerkerken en Terjoden uitstrekte. Vóór het Terrenthout slaan we rechts af naar de Papaverstraat (het vroegere Pennestraatje). Aan het eind daarvan gaat het links naar de Haaltertstraat. Links van ons passeren we achtereenvolgens de Brielkouter en de Penne, rechts de Kraaiwinkel, het Damveld en het Hoeveren veld. Bovenaan de spoorweg (Brussel-Kortrijk) bevinden we ons op het hoogste punt van onze wandeling (87m); van hier zien we de Boekhoutberg in Hekelgem liggen. We wandelen langsheen de Haaltertstraat tot aan het “stretjen van Reinaert” (naar een vroegere bewoner), het meest schilderachtige plaatsje van Nieuwerkerken. Op onze linkerzijde zijn we de vallei van de Laarbeek gepasseerd. We komen uit op de Sint-Rochusstraat. De wandelaars die gekozen hebben voor een korter traject slaan rechts af en gaan via de Sint-Rochuskapel, de Désiré Souffreauweg, de Ankerstraat (vroegere Brouwerijstraat), de Papestraat en de Pastorijstraat naar de zaal Volkskring.

- 4 -

De wandelaars van het lange traject slaan aan de Sint-Rochusstraat links af. Via de Spechtmeersstraat, met in het midden de vallei van de Zuidbeek, bereiken we de Bremtstraat. We slaan de Spechtweg (“in de Lo”1) in, dan naar rechts (met het begin van de Bremtbeek) tot aan de Teerlingveldstraat. Daar gaat het links, een weinig verder naar de Luc Schampstraat (vroegere Veldstraat), Rijdentstraat(je), Kwalenhoekstraat. In de Kwalenhoekstraat, rechtover de Achterbremt slaan we de veldbaan in die ons in de Vlierbesstraat (vroeger Bosveldstraat) brengt. Aan het einde daarvan gaan we links en nemen de Strekstraat. Dan volgt de Rijdentstraat met de brug over de spoorweg, zo naar Kleinderbeek, Papestraat en de Vlaamsegaaistraat naar de zaal Volkskring. De totale afstand van het lange traject bedroeg 9,6 km. In de Volkskring werd een lekkere barbecue opgedist voor 30 man. Wandelaars en deelnemers aan de barbecue waren niet allemaal dezelfde personen. Het was een mooie wandeling, de barbecue was overvloedig, kortom: iedereen tevreden.

Traject wandeling 2017 (Foto: Wim Annaert)

1 Zie LiNiAal jg. VII, nr. 1, p. 3, Over Lo, Toor de vijl en de Witte Moljer

- 5 -

LiNiAal digitaal (www.liniaaldigitaal.blog)

Update september 2017

In het ‘Digitaal archief van LiNiAal’ zijn de eerste ‘20’ volledige

jaargangen van de mededelingen beschikbaar voor de ‘betalende’

leden (al deze jaargangen zijn afkomstig van het scanproject van de

provincie Oost-Vlaanderen).

De leden van LiNiAal die voornamelijk de klassieke ‘pc of labtop’

gebruiken, kunnen de bestanden in de overzichtstabellen ook

downloaden op hun ‘pc of labtop’ en hun ‘eigen’ archief

samenstellen. Via de geavanceerde functies van ‘Acrobat Reader’

kunnen ze dan opzoekingen doen in ‘alle scans’ die ze gedownload

hebben.

Voor de ‘mobiele’ leden is er ook goed nieuws. Vanaf heden zijn

(bijna) alle links in het archief (behalve de links in de tabellen voor

pc en labtop, cfr. vorige paragraaf) toegankelijk voor ‘alle’ mobiele

toestellen zonder dat de bestanden zullen gedownload worden.

Ook alle nummers van 2017 ‘Jaargang 40’ zijn zo op alle mogelijke

apparaten bereikbaar voor de leden van LiNiAal.

De reeds bestaande pagina ‘Indices 1977-2002’ werd ook

aangepast: auteursregister en personenregister werden uitgebreid

en zijn ook mobiel toegankelijk vanaf heden.

De (mini)beeldbank in de footer (het roodgekleurde deel van de

blog helemaal onderaan de pagina) werd ook aangepast en bevat

momenteel enkel nog zwart-wit foto’s uit de jaren ‘Stillekes’…

Enkele merkwaardige weetjes over de blog van ‘LiNiAal digitaal’: de

voorbije maanden kregen we uiteraard ‘Belgische’ bezoekers, maar

we zijn blijkbaar ook al bezocht door lezers, surfers of volgers uit de

Verenigde Staten, Nederland, Frankrijk, Portugal, Spanje en

Oekraïne…

- 6 -

Einde 2017, begin 2018 zullen we de eerste ‘25’ jaar van de

mededelingen ‘1977-2002’ en het register met de indexen volledig

‘mobiel’ beschikbaar maken voor onze leden.

Hoogstwaarschijnlijk kunnen we dan ook al aankondigen welke

publicaties onze ‘digitale’ leden in 2018 ‘mogen’ verwachten op

‘LiNiAal digitaal’.

Leden die hun paswoord zijn vergeten: vraag het opnieuw aan via

e-mail of via het contactformulier op de blog met enkel de

vermelding: 'paswoord'

Raymond De Geyndt

Mobiele versie van “De bewoners van de wijk Maal

volgens de kaart van P.C. Popp” vanaf 2018 op

‘LiNiAal digitaal’

In deel 3 van “De bewoners van de wijk Edixvelde”, in dit nummer

van de mededelingen, kunnen onze leden al zien hoe we vanaf

2018 op ‘LiNiAal digitaal’ de bewoners van de wijk ‘Maal’ gaan

aanduiden op de ‘kleinere’ kaartfragmenten van P.C. Popp.

Eddy De Nijs heeft reeds heel wat info en de nodige gegevens

verzameld en heeft nu ook steun gekregen van enkele bewoners

van de wijk ‘Maal’ (Achtermaal, Maleveld, Louis Callebautstraat,

Keizerstraat, Kriekstraat en Blauwenbergstraat).

Als de lezers van onze mededelingen, al dan niet woonachtig op de

wijk ‘Maal’, ons nuttige info of foto’s kunnen bezorgen over al deze

straten van de wijk ‘Maal’ mogen ze ons via e-mail (naar

liniaal@live.be) steeds contacteren.

Raymond De Geyndt

- 7 -

Nieuwerkerks Nieuws Diamanten bruiloft Daniël Neirinck - Denise Van de Kerckhove

Op 1 juli 2017 vierden Daniël Neirinck en Denise Van de Kerckhove hun diamanten bruiloft: 60 jaar getrouwd! Daniël werd geboren op 03.09.1929 te Aarsele, Denise te Oombergen op 23.07.1930. Zij traden in het huwelijk te Oombergen op 13.07.1957. Vanaf 1964 vestigden zij zich te Nieuwerkerken waar ze een varkensboerderij uitbaatten. Zij kregen 7 kinderen: Geert, Patrick, Dirk, Lieven, Veerle, Hans, Griet, 11 kleinkinderen en 1 achterkleinkind. De familie Neirinck woont in de Bremt-straat. Daniël en Denise zijn steeds zeer actief geweest in het Nieuwerkerkse verenigingsleven. Daniël was voorzitter van de kerkfabriek en Denise was tot voor enkele jaren voorzitster van de KVLV. Op zaterdag 24 juni vierden de jubilarissen hun 60e huwelijksverjaardag met een misviering te Nieuwerkerken. In aanwezigheid van al hun kinderen, bekenden en vrienden, mochten zij van Z.E.H. Paul Van Sande gelukwensen ontvangen en een hartelijk applaus van de Nieuwerkerkse geloofsgemeenschap. Een week later ontvingen de jubilarissen bij hun feestviering gelukwensen van de koning en het stadsbestuur bij monde van schepen Caroline Verdoodt, Ook vanwege LiNiAal een dikke proficiat! Platina bruiloft Gustaaf De Boeck – Clara Van den Steene Op vrijdag 28 juli 2017 vierden onze trouwe leden Gustaaf De Boeck en Clara Van den Steene hun 70e huwelijksverjaardag. Gustaaf werd geboren te Erpe op 17.07.1923, Clara te Erembodegem-Terjoden op 01.08.1924. Ze ontvingen een geschenk van de stad Aalst uit handen van schepen Caroline Verdoodt, uiteraard met de bijhorende felicitaties van burgemeester en schepenen. Ook van het koningshuis mochten ze een herinneringsgeschenk en gelukwensen ontvangen. Het platina koppel huwde te Erembodegem op 29 juli 1947. Gustaaf en Clara hebben steeds in Nieuwerkerken in de Pijpenbeekstraat gewoond. Gustaaf was “vloerder” van beroep, Clara was huishoudster. Ze hebben drie kinderen: Werner (+), Ulrich en Carla, drie kleinkinderen en één achterkleinkind. Een dikke proficiat aan onze jubilarissen en nog veel gezonde en onbezorgde jaren!

- 8 -

Platina bruiloft Renaat De Vuyst – Simonne Van Cauter Ook Renaat De Vuyst en Simonne Van Cauter vierden hun platina huwelijksjubileum. Renaat werd geboren te Aalst op 29.09.1924, Simonne te Nieuwerkerken op 24.01.1928. Ze huwden in Nieuwerkerken op 11 juli 1947; een mooiere trouwdatum voor een Vlaams koppel is niet denkbaar. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1970 was Renaat kandidaat op de lijst van de Volksunie. Ze kregen één kind, Sonja, vier kleinkinderen en twee achterkleinkinderen. Renaat was oorlogsvrijwilliger, beroepsmilitair en gevangenisbewaker. Simonne was strijkster. De familie De Vuyst – Van Cauter waren fervente supporters van voetbalclub Eendracht Nieuwerkerken. Renaat was er een tijdlang keeper; zijn schoonbroer was de betreurde Marcel Van Cauter. Een tijdlang baatten Simonne en Renaat de voetbalkantine uit. Renaat en Simonne zijn leden van LiNiAal vanaf het eerste uur. Ook zij mochten gelukwensen ontvangen van het Hof en van de stad bij monde van schepen Caroline Verdoodt. LiNiAal sluit zich daar bij aan. Wij wensen onze jubilarissen nogmaals van harte proficiat en “ad multos annos”!

Gouden bruiloft Julien Van den Broeke – Denise Bruyeel Op zondag 16 juli vierden Julien Van den Broeke en Denise Bruyneel hun gouden bruiloft. Ze mochten gelukwensen ontvangen van de stad bij monde van schepen Iwein De Coninck en van de Koning. Julien werd geboren te Dikkelvenne op 03-08-1942; Denise te De Pinte op 31-01-1946 Ze huwden te De Pinte op 13- 07-1967. Ze vestigden zich eerst in Erpe nadien te Nieuwerkerken in de Bredeweg. Julien was als industrieel ingenieur tewerkgesteld bij Amylum in Aalst, vandaar de verhuis naar het nabijgelegen Nieuwerkerken. Julien en Denise kregen twee kinderen: Guy en Chantal Ze hebben 5 kleinkinderen. Beiden zijn nog steeds zeer actief in het Nieuwerkerkse verenigingsleven en in de parochie. Denise is bestuurslid van Samana. Julien is bestuurslid van de vzw Parochiale Werken Sint Jozef Edixvelde en compostmeester (kringloopkracht) in de stad Aalst. Beiden zijn lid van Samana (het vroegere Ziekenzorg). Julien & Denise zijn ook de bezielers van de petanqueclub Vlaamse Gaai van Nieuwerkerken.

- 9 -

We wensen de jubilarissen van harte proficiat en nog vele gelukkige jaren tezamen. Feestcomités, straatfeesten, garageverkoop en rommelmarkten Terwijl de belangstelling voor bestaande verenigingen overal afneemt, doet zich (niet enkel in Nieuwerkerken) een nieuw fenomeen van verenigingsleven voor. De jongste jaren ontstonden in onze gemeente enkele feestcomités, waarvan het Feestcomité Nieuwerkerken het eerste en het grootste is. Ook de wijk Maal heeft zijn feestcomité: op 28 en 29 juli 2017 organiseerde het zijn Tweede Groot Buurtfeest. Op de Kraaiwinkelstraat had op 9 juli 2017 het 10e buurtfeest plaats. Ook een gedeelte van de Edixveldestraat organiseerde reeds een straatfeest. Op 21 juli 2017 had de 7e editie van de rommelmarkt + garageverkoop in het centrum en omgevende straten plaats en op 10 september organiseert Maal een garageverkoop. En dan maar zeggen dat er in Nieuwerkerken niets meer gebeurt! Parochiaal nieuws Pastoor-deken Marc Verwaeren wordt in Nieuwerkerken vanaf 16 september vervangen door E.H. Michel Bekaert, die zal voorgaan in de misviering tijdens de eerste drie zaterdagen van de maand. E.H. Paul Van Sande neemt, zoals voordien reeds het geval was, de vierde zaterdag voor zijn rekening. Deken Verwaeren vervangt op de Sint-Antoniusparochie (Sint-Job) pater Paul Segers die 80 werd en met pensioen gaat. De pastorie De pastorieën van Baardegem, Meldert en Nieuwerkerken krijgen binnenkort een tweede leven. Binnen het College van Burgemeester en Schepen wordt reeds langer geijverd om voor deze pastorieën een nieuwe bestemming te zoeken. Beslist werd om ze, als het ware, terug te geven aan de lokale bewoners, aldus schepen Ann Van de Steen (SD&P) en schepen Katrien Beulens (CD&V). Elk van deze pastorieën heeft een waardevolle geschiedenis en is van groot maatschappelijk belang voor de respectieve deelgemeenten. Het is dan ook de bedoeling dat ze zo optimaal mogelijk kunnen gebruikt worden door de lokale verenigingen en private initiatieven, besluiten schepen Iwein De Koninck (CD&V) en schepen Caroline Verdoodt (N-VA). De

- 10 -

toekomstige concessiehouders zullen helpen om alles in goede banen te leiden. De stad Aalst lanceert binnenkort een oproep naar potentiële concessiehouders, maar eerst zullen we de panden zo goed mogelijk restaureren, aldus schepen Ann Van de Steen (SD&P). De raming van de restauratiekosten bedraagt: - voor de pastorie van Meldert: 357 680 EUR excl. btw (waarvan 186 280 EUR voor de stad, 101 200 EUR voor de concessiehouder, en de rest te onderhandelen); - voor de pastorie van Nieuwerkerken: 349 650 EUR, excl. btw (waarvan 237 550 EUR voor de stad, 88 600 EUR voor de concessiehouder en de rest te onderhandelen); - voor de pastorie van Baardegem: 334 350 EUR, excl. btw (waarvan 252 750 EUR voor de stad en 81 600 EUR voor de concessiehouder). Voor de beide beschermde pastorieën (Baardegem en Nieuwerkerken) kan via een opgemaakt beheersplan ook 80 % restauratiesubsidies worden verkregen. Bij het lanceren van de oproep naar de potentiële concessie-houders, zal natuurlijk ook rekening gehouden worden met de wetgeving i.v.m. overheidsopdrachten. De spelregels zullen beschreven zijn in de drie concessie – leidraden. (bron: website Nieuwerkerken leeft!) Op 12.06.2017 publiceerde de stad de leidraad “Concessie van diensten m.b.t. de pastorie te Nieuwerkerken” (publieke marktbevragingsprocedure). Rode eekhoorn gespot Op woensdag 26 juli 2017 werd rond 16 uur een rode eekhoorn opgemerkt in de Terbekenstraat. Voor zover we weten is dit de eerste maal dat er in Nieuwerkerken een echte, levende eekhoorn werd gezien. Nieuws van de Siesegemkouter Via de pers (De Standaard van donderdag 27 juli 2017) vernamen we dat de Raad van State de hoogdringendheid waarmee de stad Aalst gronden (“meer bepaald de terreinen ten zuiden van de crematoriumzone” d.i. Nieuwerkerks gebied) wou onteigenen, heeft geschorst. Dit heeft tot gevolg dat de stad enkel nog via een langere procedure kan onteigenen.

Fredy De Schryver

- 11 -

Narekes op den Dries Rechtover de vijver op de Dries staan twee vierkantshoeven, allebei ingrijpend verbouwd. De grootste en de oudste staat bekend als “Mantjes”, naar een vroegere bewoner, Emmanuel Van den Brulle2. De kleinere, en recenter gebouwde hoeve, werd “Narekes” genoemd, eveneens meer dan waarschijnlijk naar een familielid van de eerste bewoners: Bernard Van den Spiegel. De hoeve werd gebouwd door de familie Albinus De Bodt – Maria Theresia De Clercq. De familie De Bodt was afkomstig van Outer. Albinus huwde te Nieuwerkerken op 09.10.1881 met Maria Theresia De Clercq, enig kind van Josephus en Maria Constantia Verbeeken. Het jonge koppel woonde wellicht in bij de ouders van de bruid. De Clercq Josephus(g) x Verbeeken Maria Constantia °15.02.1814 + 04.12.1862 (dries) °aaigem 22.10.1823 +09.09.1890 (dries) xx Van den Spiegel Bernard °Erembodeg. 25.01.1822+Dries 01.12.1894

Josephus De Clercq was kasseier van beroep. Zijn weduwe, Maria Constantia Verbeeken, hertrouwde te Nieuwerkerken op 27.01.1864 met Bernard Van den Spiegel, een landbouwer uit Erembodegem (Terjoden). De familie De Clercq-Verbeeken, en nadien Van den Spiegel-Verbeeken, woonde op de Erchemdries (thans vervormd tot Erkendries), ongeveer op de plaats waar zich thans de deurenfabriek Huylebrouck bevindt3. Hun woning werd onteigend voor de aanleg van de spoorlijn Brussel-Oostende (in de volksmond “de hoge linie”), begonnen in 19054. Met dat geld werd de grond gekocht in 18985, waar Albinus De Bodt kort daarna zou bouwen. Rond 1900 verhuisde hij met zijn gezin naar de nieuwe hoeve. Zijn stief-schoonvader, Bernard Van den Spiegel was op dat moment reeds overleden. Vermoedelijk zal de bijnaam “Narekes” reeds gangbaar geweest zijn van op de woonplaats aan de Erkendries. Bernard Van den Spiegel is niet meer meeverhuisd naar de nieuwe hoeve, maar zijn naam wel.

2 Zie LiNiAal XXIX, nr. 1, pp. 30 e.v. 3 Zie LiNiAal XXVIII, nr. 1, pp. 10-13. 4 Eindwerk onderwijzeres Ann Rasschaert. Begonnen in 1905, klaar in 1914. De eerste trein stoomde door Nieuwerkerken in 1920. 5 Meegedeeld door Yvonne Dhaeseleer

- 12 -

De Bodt Albinus (g) x De Clercq Maria Theresia (g) ° outer 27.05.1852 + 10.01.1919 °15.10.1859 +27.02.1917 … (dood) (v) °04.03.1883 (dries) + Emilius °19.06.1884 (dries) +13.10.1963 x Neckebroeck Maria Clara Petrus Josephus ° 23.07.1885 (dries) + 26.10.1885 Hortensia ° 27.08.1886 (dries) + Maarke 1979 (zuster Maria Albina) Victorina ° 11.04.1888 (dries) + xDe Rycke Emiel, Aaigem 1919 Maria Leontina ° 28.03.1890 (dries) + x Goens Frans Aloysius Arthur, 1914 Delphine ° 24.07.1891 (dries) + xV.Vaerenbergh Gustave, 1911 Maria Alphonsina ° 02.07.1893 (dries) + 22.01.1894 (Maria) Valentina ° 04.02.1894 (dries) + 19.11.1895 Renatus ° 20.06.1898 (dries) + Aalst 27.11.1969 x Van der Hoeven Maria Justina, Denderhoutem 1924

Familieleden De Bodt: in het midden zuster Maria Albina, achter haar Emiel en René. (Foto archief Yvonne D’Haeseleer)

- 13 -

Clara (Clarisse) Neckebroeck met haar twee oudste dochters, Alice en Maria. Links boven: Emiel De Bodt. (Foto archief Yvonne D’Haeseleer)

- 14 -

Van links naar rechts: de gezusters Maria, Delphine en Alice De Bodt. (Foto archief Yvonne D’Haeseleer)

- 15 -

Emiel De Bodt was het oudste van de zes overlevende kinderen (twee jongens en vier meisjes) van Albinus De Bodt en Maria Theresia De Clercq. Hij volgde zijn vader op de boerderij op. Eén van de meisjes, Hortensia, werd kloosterzuster, zuster Maria Albina, kloosternaam naar haar vader. Emiel De Bodt huwde kerkelijk te Nieuwerkerken op 22.01.1910 met een dochter van de naburige familie Neckebroeck. Het gezin kreeg vijf kinderen van wie er twee vroegtijdig overleden. De Bodt Emiel x Neckebroeck Maria Clara ° 19.06.1884 + 13.10.1963 ° 12.09.1883 + 21.12.1957 Robertus Albinus ° 13.04.1910 + 01.07.1915 Remigius ° 06.11.1911 + 17.06.1913 Alicia (Alice) ° 16.03.1914 + 02.02.1984 x Van Wezemael Josephus, Erpe 1939 Maria Victorina (Maria) ° 03.07.1916 + Aalst 07.12.1985 x De Meyer Cornelius, 1940 Maria Josephina (Delphine) ° 09.05.1920 + Aalst 21.08.1970 x D’haeseleer Gisbertus (Gilbert), 1942

De jongste dochter, Delphine, gehuwd met Gilbert D’haeseleer uit de Bremt, bleef op de boerderij wonen. Zij kregen één dochter, Yvonne, gehuwd met Lucien Edmond Verbeeck. De oudste van hun drie kinderen, Ilse, woont thans op de gerestaureerde hoeve.

Gilbert D’Haeseleer aan “Mantjes” vijver. (Foto archief Yvonne D’Haeseleer)

- 16 -

Waterpret in “Mantjes” vijver. Vooraan Yvonne D’Haeseleer. (Foto archief Yvonne D’Haeseleer)

- 17 -

“Maatschappy Singer kostelooze leergang van sny & naaiwerk gegeven van 26/3 tot 7/4 1928 te Nieuwerkerke”. Zittend, tweede van links, Alice De Bodt. De cursus had plaats in de lokalen van de kloosterschool. (Foto archief Yvonne D’Haeseleer)

In de vorige eeuw, en zeker in de kleine leefgemeenschappen, had bijna iedereen een bijnaam. Soms, zoals hier bij Narekes, was die afgeleid van een voornaam en dus helemaal niet kwetsend. In sommige gevallen echter werd een bijnaam als beledigend ervaren. Hij werd dan ook niet uitgesproken waar de betrokken familie bij aanwezig was. De officiële naam van de meeste families werd haast nooit gebruikt, meer zelfs, hij was niet gekend. De naam “Narekes” is, zoals de meeste andere bijnamen, tegenwoordig niet meer gangbaar. Als je vandaag op de Dries naar Narekes zou vragen, dan zouden de meeste bewoners je niet kunnen zeggen wie ermee bedoeld wordt. (Voor de samenstelling der families, zie Freddy Caudron, Families te Nieuwerkerken. Deel 2: van 1794 tot 1930)

Fredy De Schryver

- 18 -

Reactie op 'Bezittingen van de Karthuizers te Nieuwerkerken'

Volgens bovenvermeld artikel van Fredy De Schryver in de 'Mededelingen van LiNiAal' jaargang XL nummer 2, juni 2017, blz. 8 t/m 16, hadden de monniken van de Karthuizers te Nieuwerkerken zeker vijf percelen grond in eigendom, die waren vermeld in het metingboek van 1633 en in het landboek van omstreeks 1750. Tijdens het lezen van dit artikel ging me plots een lichtje op: deze kloosterorde uit Herne in Vlaams Brabant had ik als amateur-historicus bij opzoekingen tussen 1700 en 1795 meermaals in de schepenakten van Aalst met haar praterijen Mijlbeek, Nieuwerkerken en Schaarbeek langs zien komen. Blijkbaar had de monnikenorde dus niet alleen op het platte land in het dorp Nieuwerkerken bezittingen, maar ook in de stadskern van Aalst zelf, én in de buitenwijken, de vroegere gehuchten. In de schepenkennissen van de stad Aalst uit de achttiende eeuw, werden ze nogal eens vermeld bij de aan- en verkoop van bedrijfspanden, huizen, bossen, gronden, landerijen, 'meersschen', velden en weiden, waar ze nog van oudsher jaarlijks een (soms gedeeltelijk bezet) eigendomsrecht op hadden. Dan nog maar eens gaan snuffelen in de 'Regesten op de Wettelijke Passeringen van de stad Aalst'. En kijk, warempel, eind oktober 1727, worden de paters Karthuizers al vermeld, wanneer mevrouw Francoise De Hert, de weduwe van pensionaris Luycx, openbaar te Nieuwerkerken een huis met hofstede aan de Plaetse en land op het Meuleveldt en aan de Soghput verkoopt. Nog geen twee jaar later, in juni 1729, verkocht ene Ignatius Van den Hende voor 1.100 guldens een huis in de Lange Zoutstraat te Aalst dat belast was met 1 gulden en 3 stuivers ’s jaars aan de orde van de Karthuizers van Herne! De nieuwe eigenaar, meester-smid Christianus Van der Moesen fs. Frans, erkent in diezelfde maand aan de proost van de Sint-Martinuskerk, E.H. Carolus De Ruddere, een rente van 100 pond groten wisselgeld en hypothekeert hiervoor zijn pas gekocht huis. En zie, ook hier komen de 1 gulden en 3 stuivers jaarlijks voor de Karthuizerorde om het hoekje kijken, dus nog voor dezelfde geldwaarde, maar nu in muntstukken van 23 stuivers per jaar.

- 19 -

Een jaar later, eind 1730, verkochten de weduwe Catharina Remees en haar kinderen, hun vier huizen gelegen op de Catte in de Aalsterse Ridderstraat. Het door de weduwe zelf bewoond huis, was ook jaarlijks belast met 3 stuivers aan de Karthuizers van Herne! In juli 1731 verkoopt Franciscus Ignatius De Craeker fs. Joos, 123 roeden land of veldeken te Nieuwerkerken aan de Plaetse voor 2 guldens per roede en ook hier waren er van oudsher jaarlijkse renteverplichtingen aan de Karthuizersorde. Een half jaar later, in januari 1732, verkoopt een inwoner van het dorp Iddergem, genaamd Frans Eeman fs. Gillis, met volmacht aan Martinus Roelant, de helft van 50 roeden bos in Nieuwerkerken, alsmede de helft van 50 roeden bos en 25 roeden land op het Meenvelt, ook in Nieuwerkerken gelegen, voor 36 stuivers per roede en ook bij deze transactie hebben de Karthuizers weer recht op hun jaarlijks rentepercentage. Het jaar daarvoor, in augustus 1731, was te Aalst de befaamde hostelrij de Swaene uit de Nieuwstraat verkocht en daarbij bleek ook dat de Swaene jaarlijks belast was met 8 schellingen groten aan de paters Karthuizers van Herne. In mei 1735 verkoopt een inwoner van Aalst met de naam Livinus Van der Snickt een huis in het begin van de Molenstraat genaamd Sint-Jooris voor 2.400 guldens courant aan een andere inwoner van Aalst, een zekere Sieur Josephus De Joncker. Ook dit huis was belast, en wel met een sourente [1] aan de Karthuizers van Herne en met 11 schellingen groten spijkerrente ’s jaars. In november stuiten we weer op de Ridderstraat, nu de Lange Ridderstraat genoemd, alwaar twee huizen werden verkocht voor 412 guldens courant die jaarlijks belast waren met 3 stuivers aan de Karthuizers van Herne en waarbij ook de 'biddende stand', in de persoon van de proost van de Aalsterse Sint-Maartenskerk, een graantje meepikt. Wanneer in januari 1736 'meersch' in de praterij van Mijlbeek wordt verkocht, leert ons de schepenakte dat ook hier een sourente op rust van 6 stuivers ’s jaars aan de Karthuizer kloosterorde van Herne. In februari van het jaar 1738 verkoopt de Aalsterse notaris en procureur J.B. Parewijck [2] als gemachtigde van de Gentenaars Laureys G. Praet, licentiaat in de medicijnen, en van diens vrouw

- 20 -

Joanna P. De Quivedo, 2 dagwand land in Nieuwerkerken op den Nait voor 37 stuivers per roede aan een koopman in wijnen uit de stad Gent. En ook bij deze grondtransactie treffen we de inmiddels bekende Karthuizerkloosterorde uit Herne in Vlaams Brabant weer aan. Eind april 1739 vonden er te Nieuwerkerken verschillende transacties van goed plaats, met onder meer 127 roeden zaailand en 44 roeden grond op het Middelvelt aldaar, waarbij ook de monniken der Karthuizers weer erfelijke rechten hadden van ongeveer 7 stuivers per jaar. In februari 1740 verkopen de kinderen en erfgenamen van douairière Barbara Petronelle Lemire openbaar het huis in de Nieuwstraat waarin Barbara Petronelle is gestorven. Dit huis komt met een poort uit in de Ridderstraat [3] en was jaarlijks belast met onder meer 33 deniers parisis aan het klooster van Melle, aan het klooster der Karthuizers met 1 gulden en 8 stuivers, en voorts met 7 guldens en 10 stuivers voor een jaargetijde in de Sint-Maartenskerk, alsmede met 5 schellingen 4 groten voor broodbedeling aan de armen van Aalst en dan nog twee jaarmissen van elk 8 stuivers in de Sint-Annakapel van de Sint-Martinuskerk. Het is juli 1740, wanneer de prater van Nieuwerkerken, Jan Van den Hende, 2 dagwand land te Nieuwerkerken op het Rekensvelt hypothekeert, waarbij er ook weer renteverplichtingen aan de orde van de Karthuizers worden vermeld. Een jaar later, in juli 1741 verkoopt openbaar Arnould Lacourt, hostelier in den Dobbelen Arent te Geraardsbergen de hostelrij de Swaene op de Grote Markt in de Nieuwstraat naast de Meierij, welke belast was met 1 patacon courant ’s jaars aan de Karthuizers van Herne, aan zekere Joannes Constantinus Stevens 'de jonge', voor 3.000 guldens courant. Begin mei 1742 erkennen de broers en zusters Coppens, die samenwonen in Nieuwerkerken, aan 'geestelijke dochter' Catharina Van de Meersche, een rente van 50 guldens courant en de kinderen hypothekeren hiervoor 3 dagwand huis en erf in Nieuwerkerken dat hen toebehoorde uit hoofde van hun overleden ouders, maar dat wel jaarlijks erfelijk belast was aan de Karthuizers. In december 1743 erkende de inwoner van Nieuwerkerken, Jan De Lessien, aan de weduwe Petronelle De Bruyn uit Aalst, een rente van 300 guldens wisselgeld en Jan hypothekeert hiervoor 268 roede behuisde hofstede en veldeken ernaast, én nog een veldeken

- 21 -

van 1 dagwand 40 roede, beide gelegen in Nieuwerkerken en met rente belast aan de Karthuizers. Het is november 1755 wanneer Peeter Van Hoever fs. Jan, inwoner der praterij Schaarbeek, aan Laureys Francois De Smet, inwoner van Aalst, een rente erkende van 400 guldens wisselgeld en hij hypothekeerde hiervoor ongeveer een halve dagwand, huis en erf, in Schaarbeek gelegen op de Nieuwstraatsteenweg, verder nog 62 roeden land in Nieuwerkerken te Edixvelde, 87 roede ook in Nieuwerkerken op het Streckt en voorts nog 80 roede 5 voet land (alles belast aan de Karthuizers) eveneens gelegen in Nieuwerkerken op het Broeckvelt. In maart 1756 verkoopt openbaar Martinus Roelant fs. Jans, zowel in zijn eigen naam als in naam van zijn meerderjarige kinderen, 1 dagwand 71 roeden zaailand en veldeken in Nieuwerkerken op het Meenvelt aan Joos De Lissiene dat belast was aan de Chartreusen van Heirent. In januari 1758 verkoopt openbaar in naam van de erfgenamen van Jan Lage fs. Antonius, Sieur Peeter Simoen Van Landuyt 54 ½ roede land in Nieuwerkerken op het Groot Meulevelt aan Frans Van Den Brulle, voorts nog 179 ½ roeden land in Nieuwerkerken op het Moortelsvelt aan Peeter Van den Brulle voor 3 guldens 2 stuivers per roede, en voorts nog eens 121 ½ roede land te Nieuwerkerken op den Naedt aan dezelfde koper, waarvan deze laatste verkoop belast was aan de Sateroosen van Hairent. In juni van het jaar 1758 erkende Nieuwerkerkenaar Pieter De Schutter fs. Laureys, aan dorpsgenoot Pieter Van Vaerenberge fs. Frans, een rente van 150 guldens courant en hypothekeert hiervoor 1 dagwand 17 roede behuisde hofstede gelegen in Nieuwerkerken ter Bremt en tevens nog eens 82 roeden land eveneens gelegen te Nieuwerkerken, maar dan op den Nuyt, welke belast waren aan de Chartreusen van Airen. Eind 1758 werd in de Nieuwstraat te Aalst nog maar eens openbaar hostelrij De Swaene verkocht aan Arnoldus Stevens. De Swaene lag rechtover de hostelrij den Coninck van Spaignen. De verkopers zijn Joannes Constatinus Stevens en Carolus Van Mulders, voogden van de wezen van Joannes Constantinus Stevens 'de jonge' en van Marie Dominica De Rouck. De hostelrij was nog immer belast met 8 schellingen grooten ’s jaars aan de Karthuizers van Herne. Een deel van het pand was verhuurd aan

- 22 -

Jacobus Van Caeckenberghe. De ingemetste ketels en het alaam van het blauwverven, lintweven of twijnen werd niet aan koper Arnoldus Stevens mee verkocht. [4] Notaris Judocus Vermeiren verkoopt openbaar op 18 november 1759, als voogd paterneel van de wees Godefridus Michels, samen met de moeder van de wees, Catharina Van den Brande, inmiddels gehuwd met Adrianus Franciscus Van Nuffel, 2 dagwand land in Nieuwerkerken op het Groot Broeckveldt aan Pieter Van Varenberghe (op het land rusten nog wel eigendomsrechten van de Karthuizerorde uit Herne). We besluiten met een Aalsterse schepenakte uit 1762 met daarin opgenomen grondtransacties waarbij niet minder dan zes percelen grond, alle gelegen te Nieuwerkerken, betrokken waren: Jan Van Houcke en zijn vrouwtje Joanna Marie Schinckaert, verkopen in oktober 1762 aan de broer van Joanna Marie, Frans Schinckaert, de hierna volgende goederen in Nieuwerkerken: 121 roede land op het Caerderveldeken voor 484 guldens courant, 100 roede land op het Groot Brouckvelt voor 550 guldens courant, nog eens op het Caerderveldeken 100 roede land voor 500 guldens courant, 160 roeden land op de Cleynen Coppenholle voor 320 guldens courant, 110 roeden land te Maele (= Maal) voor 200 gulden courant en nog eens 258 roeden land op de Grooten Coppenholle voor 684 guldens courant, evenals 231 roede land in Erpe op het Braemlant voor 462 guldens courant. De totale koopsom bedroeg liefst 3.200 gulden courant en ook hier konden weer van oudsher de Paeters Chattroysen van Herrent hun eigendomsrechten doen gelden.

Leo Bombeeck

Benamingen bij vervreemding van percelen, welke gelegen waren op het dorp Nieuwerkerken die vaker voorkwamen waren onder andere: de Plaetse, het Meulevelt, het Meenvelt, Middelvelt, op den Nait, Rekensvelt, Edixvelde, op het Streckt, het Broeckvelt, het Groot Broeckveldt, Groot Meuleveldt, het Moortelsvelt, ter Bremt, op den Naedt, op den Nuyt, Veldeken, Caerderveldeken, Cleynen Coppenholle en Grooten Coppenholle. [5]

- 23 -

Verwijzingen: [1] Sourente: dit is een tweede rente, meestal erfelijk, boven een andere rente op een bezet goed gevestigd; [2] Zie LiNiAal nummer 2, juni 2015, blz. 9; [3] Zie Dender-Stam, jaargang 30 nr. 4, oktober 2010; [4] Zie LiNiAal nummer 4, december 2016, blz. 34 t/m 39; [5] We telden in totaal liefst 105 verschillende benamingen. Filius = zoon van … Bronnen: Oud-archief Aalst WP registers 1388-1392, oktober 1727-mei 1735; Oud-archief Aalst WP registers 1393-1397, mei 1735-december 1745; Oud-archief Aalst WP registers 1403-1407, december 1754-september 1764, samengesteld door Wilfried Vernaeve i.s.m. De Geschiedkundige Vereniging Het Land van Aalst. Bombeeck Genealogy site, Helmond 2015-2017. Historiek der Oude Straten van de Stad Aalst van Petrus Van Nuffel, Gent 1991.

Nog over de bezittingen van de Kartuizers te NK In de vorige aflevering van onze mededelingen hadden we het over de eigendommen van de Kartuizers van Herne in onze gemeente, zoals ze vermeld staan in de landboeken van 1633 en ±1750. Het waren vijf percelen gesitueerd respectievelijk op de plaetsse / de Caelestraet, den nodt / op de huyt, het ruekensvelt / het meenveldt, het ruekensvelt / het Reken, het middenste broucken velt / het groodt broeckeveldt. De benaming van de percelen verschilt soms in de twee landboeken, maar het betreft dan toponiemen die aan mekaar grenzen. Kleine verschuivingen van plaats(namen) en kleine verschillen in oppervlakte zijn in de loop van meer dan 100 jaar niet ongewoon. De oppervlakte komt voor de vijf percelen steeds nagenoeg overeen; er wordt ongetwijfeld telkens naar hetzelfde perceel verwezen. In het bovenstaande artikel heeft Leo Bombeeck het over de kartuizers die bij verkoop van gronden en huizen in Aalst en zijn buitenpraterijen, in de periode 1700 – 1795, als betrokken partij worden vermeld. Als bron gebruikt hij de Regesten op de Wettelijke Passeringen van de stad Aalst, samengesteld door Wilfried Vernaeve. Blijkt dat de kartuizers bij een groot aantal verkopingen in Aalst en Nieuwerkerken vermeld worden, doordat ze bepaalde rechten bezaten op de verkochte goederen. Het gaat dus niet over huizen of gronden die ze bezaten, maar wel over eigendommen die

- 24 -

belast waren met een (jaarlijkse) rente, waarop ze recht hadden. Die rente werd bij verkoop van het goed door de koper, de nieuwe eigenaar, overgenomen. Zo een rente noemen we grondrente1. De goederen die belast waren met een rente worden ‘besette’ goederen genoemd, goederen die als onderpand hebben gediend bij een lening. Vermogende lieden of instellingen leenden geld tegen een bepaalde (jaarlijkse) rente en namen, ter verzekering dat hun rente zou vergoed worden een onroerend goed van de ontlener als borg. Ook de kartuizers hebben blijkbaar bankier gespeeld of verwierven die renten door schenking. Een aantal plaatsnamen die Leo Bombeeck vermeldt zijn dezelfde als die van de vijf percelen in de landboeken: Plaetse, Meenvelt, op den Nait / Naedt / Nuyt, Middelvelt, het Rekensvelt, het Broeckvelt / Groot Brouckvelt. Afgaande op hun oppervlakte verwijzen ze echter naar andere goederen dan de vijf percelen vermeld in de landboeken. Daarnaast vermeldt Leo Bombeeck ook land, meers en huizen op nog andere plaatsen in Nieuwerkerken, waar de kartuizers rechten op hadden, nl.: het Meuleveldt / het Groot Meulevelt, de Soghput, Edixvelde, het Streckt, het Moortelsvelt, ter Bremt, het Caerderveldeken, de Cleynen Coppenholle, de Grooten Coppenholle, te Maele. In bovenstaand artikel van Leo Bombeeck gaat het dus eigenlijk niet om bezittingen van de kartuizers te Nieuwerkerken, maar eerder om rechten (inkomsten) die ze op een aantal onroerende goederen bezaten. Deze “renten” worden in de landboeken natuurlijk niet vermeld. We mogen hier ook niet uit het oog verliezen dat wij het in ons artikel enkel over de kartuizers van Herne hadden. Ook andere

1 In Stallaerts Glossarium, derde deel, p. 212, worden volgende soorten renten opgesomd: grondrenten, eeuwighlyke renten, chynsrenten, losrenten, lyfrenten; geltrente, terwen rente, rogge rente, gersten rente, lantwyn rente, capuin rente.

I.v.m. grondrente lezen we In het Woordenboek der Nederlandsche Taal, vijfde deel, p.1011, 2): “Als benaaming voor eene thans niet meer bestaande zaak. Eene jaarlijksche uitkeering uit de opbrengst van zijne vaste goederen waartoe zich een grondeigenaar tegenover een geldschieter verbonden heeft”.

- 25 -

vestigingen van deze orde hadden blijkbaar bij ons bezittingen en/of renten. In de eerste nummers van Het Land van Aalst verscheen een artikel over “De stichter van de Kartuize te Sint-Martens-Lierde (1329-1783)”2 . Daarin lezen we dat de kartuis van Herne, daterend van 1314, de eerste was; die van Leuven, gesticht in 1491, de laatste van de twintig kartuizerkloosters in de Nederlanden. Het klooster van de kartuizers te Gent dateert van 1328. Het archief van de kartuizers van Herne bevindt zich in het Rijksarchief van Leuven. Dat van de kartuizers van Sint-Martens-Lierde, evenals dat van het klooster van de kartuizers van Gent, in het Rijksarchief van Gent. Dirk De Boeck signaleerde mij twee stukken (zie bijlage) uit het kartuizerarchief van Gent, toegang K46, “Kartuizerklooster Koningsdal Gent – (1352) 1535-1795”. Het ene document (folio 128, genomen uit een “legger van alle goederen en renten1545-1591”, zelfde fonds, nr. 21) werd blijkbaar opgesteld omdat de rentelast van een goed te Nieuwerkerken op andere personen is overgegaan. In dit document wordt verwezen naar folio 47 van de oude slaper3 (die waarschijnlijk niet meer bestaat). In de marge is ook sprake van de nieuwe slaper die in het nr. 17 van dit fonds staat (Cartularium – “slaper” 1552-1765). Het betreft hier een akte uit 1332 die in 1591 gekopieerd werd en die volgens de ondertekenaar overeenstemt met het origineel. De twee documenten handelen over een rente van “twee scellingen” groten die “bezedt” zijn op een weide4 te Nieuwerkerken van ongeveer vijf dagwand groot. Deze weide is blijkbaar gelegen

2 Valeer Gaublomme in Het Land van Aalst, nr. 1, pp.16-20 en nr. 2, pp. 43-49. 3 Middelnederlandsch Handwoordenboek: 3) Boek of register dat niet telkens behoeft te worden opgeslagen, dat kan blijven rusten. WNT, 14e deel, p. 1599, 8): Soms ook in toepassing op als bewijsstuk , dubbel of voorbeeld dienende exemplaren van andere zaken. Dirk De Boeck geeft als verklaring: Het gaat vooral om gebruiksboeken (registers) die na enige tijd geen actuele waarde meer hadden en in het archief belandden. 4 In het document van 1332 is sprake van “vyf dachwant erfachticheden” en “haer ghelaghe daer sie ten daghe van heden in woonende zyn”. Is de woning van 1332 er in 1591 niet meer?

- 26 -

op de wijk Laar. De grenzen die in 1591 worden aangegeven zijn: oost het “Caemstraetkin5”, zuid “de beke te Lare”, west Joos Vanden Broucke en noord Jan Van Landuut en Cornelis Vanden Broucke. Deze rente is verdeeld over vier personen (Joos Van Landuut, Joos Cattoen of Cardoters, Jan Van Landuut en Pieter Vanden Broucke), die elk 6 gr(oten) dienen te betalen, waarvoor slechts één kwitantie wordt geschreven, want de rente is bij de rechthebbende (i.c. de kartuizers van Gent) niet gesplitst. Indien er niet betaald wordt mag de schuldeiser iedere dag een “ouden conincx grooten” verteren tot volledige delging van de schuld, zoals vermeld in de charter die zich “inden ouden slapere” op folio 47 bevindt. De “bezette” weide is “ghehauden vanden Grave van Vlaenderen” (de graaf van Vlaanderen is eigenaar en heeft het in leen gegeven). De rente werd aan de kartuizers van Gent geschonken door een zekere Gheeraert De Splijtere van Aalst. Dat hij moge rusten in vrede. In de marge staat geschreven dat deze tekst “es bevonden accorderende” (in overeenstemming is) met het origineel dat op 1 februari 1332 “voor de wet (schepenbank) van Aelst” gepasseerd werd en dat “inden nyeuwen slapere“ op folio 301 werd geregistreerd en aan de burggraaf (van Aalst) in 1591 werd gepresenteerd. De kopie van de originele akte uit 1332 is dus terug te vinden in de nieuwe slaper die dateert van 1591. Hierin staat dat Gheraerdt De Splytere van Gillis Vander Doelaghen en diens echtgenote Lysbeth sGreven een eeuwigdurende erfelijke rente van twee schellingen “ouder gro. Conincx tornois” of “anderen goeden paymente” heeft gekocht, die jaarlijks met bamis (1 oktober, feestdag van de H. Bavo) dient te worden voldaan aan Gherard of aan “den ghenen die desen letteren brachte”. Deze rente werd door Gillis en Liesbeth “besedt” op hun “ghelaghe” waar ze thans wonen, “inde prochie vander Nyeuwerkercken”. Hun “geleeg” (huis en erf) is “lettel min ofte meer” vijf dagwand groot. Het paalt aan de kinderen Servaes en Borremans (“Borremans was”, de kinderen Borremans) en “totter beken nederweert” (de Larebeek). Het wordt “gehouden” door de

5 Caemstraetkin, Kaamstraatje, zou de huidige Damstraat kunnen zijn. “Caem” zou brouwerij kunnen betekenen. Cf. ook de plaatsnamen “Kammeers” (Penningboek Aalst 1572) en Cam velt (RHGA, 1446).

- 27 -

graaf van Vlaanderen. Indien de rente niet tijdig betaald wordt (aan Gherard of aan wie dit bewijs toont, m.a.w. de eigenaars na Gherard, met name de kartuizers van Gent) mag de schuldeiser iedere dag “verteeren up tvors. bewys eenen ouden gro. Coninckx tornois” tot de schuld voldaan is, zonder dat de “principale scult” vermindert. De voorwaarden moeten blijven zoals ze door Gillis en Lysbeth aan Willem Brame – maanheer, die optrad in de plaats van Jan Van Lielaer, erfachtig meier van Aalst - werden opgedragen. Deze akte werd verleden voor Hughe De Coninc en Jan Viertepont, schepenen van Aelst. Ze hebben “dese letteren gheseghelt met onsen seglen uute hanghende”. Dit had plaats in 1332 “des sondaechs voer Onser Vrouwen dach Lichtmesse”. Dit document werd ondertekend door “R. Buerchgrave” (R., burggraaf ?) in 1591 en door hem overeenstemmend verklaard met het origineel. Besluit Het gaat hier over een hofstede en land, samen ongeveer vijf dagwand groot, “gehouden” door de Graaf van Vlaanderen. Hij is dus de leenheer. Leenman is Gillis Vander Doelaghen, de eigenlijke eigenaar. In 1332 heeft Gheraerdt De Splytere aan hem en zijn vrouw een som geld geleend (= een rente gekocht) waarvoor zij ten eeuwigen dage een vergoeding (een rente) moeten betalen. Deze rente is dus erfelijk. Ze is “besedt” op hun “ghelaghe”, m.a.w. als ze niet kunnen betalen wordt hun goed aangeslagen6. Gheraerdt De Splytere heeft deze rente geschonken aan de kartuizers van Gent. In 1591 blijkt het “besedt” goed in vier gelijke delen opgesplitst. De kartuizers geven echter maar één kwitantie, want de rente is bij hen niet “ghespleten”. De akte stond geregistreerd in een register dat niet meer gebruikt werd (een zogenaamde “slaper”). Ze werd in 1591 in een “nyeuwen slapere” ondergebracht. Deze materie is niet altijd duidelijk te verstaan. Het is specialistenwerk. Opmerkingen, verbeteringen, signaleren van fouten, zijn dan ook welkom bij de auteur.

Fredy De Schryver m.m.v. Dirk De Boeck en Wilfried Vernaeve

6 De overeenkomst is best te vergelijken met een hypothecaire lening.

- 28 -

Bijlage 1: Fonds: “Kartuizerklooster Koningsdal Gent – (1352) 1535-1795”, toegang K46, nr. 21, folio 128

- 29 -

Bijlage 2: Fonds: “Kartuizerklooster Koningsdal Gent”, toegang K46, nr. 17, (Cartularium – “slaper” 1552-1765), folio 31. Transscriptie: Wilfried Vernaeve.

- 30 -

De bewoners van de wijk Edixvelde volgens de kaart van P.C. Popp (± 1860) (vervolg)

Bewoners nummers 52 tot en met 57

52. Gustaaf en Pelagie Van Meldert Kant kerk – Edixvelde Staan bij Popp genoteerd onder artikelnummer 1041 als Vanmeldert, Gustavus en Pelagie, wink., Haeltert, met in sectie C de nrs. 450 (huis 0,80a), 451 (boomgaard 8,80 en 452c (land 16,30a). De bewoners volgens het bevolkingsregister 1847-1881

- Alfons De Geest, °Mere 1840 - Clemence De Geest, °Mere 1838 - Stephanie De Geest, °Mere 1844 - Victorine De Geest, °Mere 1846 - Leontina De Geest, °Mere 1848

- 31 -

53. Petrus Joseph Slagmulder Nu Achterbremt Staat bij Popp genoteerd onder artikelnummer 1244 als Slagmulder, Petrus-Joseph, herbergier, Nieuwerkerken, met in sectie C het nummer 452 (huis 0,40a). De bewoners volgens het bevolkingsregister 1847-1881

- Petrus Joannes Slagmulder, °NK, 30 jaar, gehuwd met - Joanna Hoffelinck, °NK, 29 jaar. Hun kinderen: - Leontius Slagmulder, °Edixvelde 1852 - Adelais Slagmulder, °Edixvelde 1853 - Frans Slagmulder, °Edixvelde 1854 - Benjamin Slagmulder, °Edixvelde, 1856 - Cesina Slagmulder, °Edixvelde, 1858 - Melanie Slagmulder, °Edixvelde, 1860 - Theophilus Slagmulder, °Edixvelde, 1866 - Edmundus Slagmulder, °Edixvelde, 1870

54. Josephus Lauwereys (Lauwers) Staat bij Popp genoteerd onder artikelnummer 772 als Lauwers, Josephus, cultivateur, Nieuwerkerken, met in sectie C de nummers 458b (huis 0,70a) en 458a (land 11,70a). Totaal: 12,40a. De bewoners volgens het bevolkingsregister 1847-1881

- Josephus Lauwereys (Lauwers), °Bambrugge, landbouwer, 50 jaar, gehuwd met

- Roza Slagmulder, °NK, 54 jaar, spinster. Hun kinderen: - Donatus Lauwereys, 16 jaar, wever - Theresia Lauwereys, 14 jaar - Carolus Lauwereys, 11 jaar - Joannes Bapt. Lauwereys, 5 jaar - Benjamin Lauwereys, 3 jaar De latere bewoners: - Donatus Lauwereys, °1830, koopman, gehuwd met - Lucia Van Papegem, °Appelterre 1832. Hun kinderen: - Joannes Bapt. Lauwereys, °Edixvelde 1858 - Remi Lauwereys, °Edixvelde 1860

- 32 -

- Rosalia Lauwereys, °Edixvelde 1863, +1866 - Stephania Lauwereys, °Edixvelde 1867 - Rosalia Lauwereys, °Edixvelde 1870

55. Franciscus Van Den Bremt Staat bij Popp vermeld als Vandenbrempt, Franciscus, landbouwer, Nieuwerkerken, onder artikelnummer 511 met in sectie C de nummers 462 (boomgaard 4,90a), 463 (huis 0,90a), 464 (tuin 6,80a) en 465 (bos 3,40a). De bewoners volgens het bevolkingsregister 1847-1881

- Franciscus Van Den Bremt, °1841, gehuwd met - Catharina Slagmulder, °1847. Hun kinderen: - Maria Clementina Van Den Bremt, °1879 - Maria Philomena Van Den Bremt, °1881 - Bernardus Van Den Bremt, °1883 - Alphons Van Den Bremt, °1885

56. Pierre-Jean Van Den Bremt Staat bij Popp genoteerd als Vandenbrempt, Pierre-Jean, cultiv., Nieuwerkerken, onder artikelnummer 775, met in sectie C de nummers 459 (oppervlakte 7,50a) en 460 (huis 1,50a). Totaal: 9a. De bewoners volgens het bevolkingsregister 1847-1881

- Pierre-Jean Van Den Bremt, °NK, 49 jaar, landbouwer, gehuwd met

- Alexanderine Braeckman, °Heldergem, 38 jaar, spinster. Hun kinderen:

- Petrus-Dominicus Van Den Bremt, °NK, 9 jaar - Josepha Van Den Bremt, °NK, 7 jaar - Franciscus Van Den Bremt, °NK, 5 jaar Andere bewoners: - Josephus Van Den Bremt, °NK, 24 jaar, wever - Anna Van Den Bremt, 50 jaar - Alphonsus Van Den Bremt, °1863

- 33 -

57. Joannes De Smet Staat bij Popp vermeld als Desmedt, Joannes, landb., Nieuwerkerken, onder artikelnummer 219 met in sectie C de nummers 468 (huis 1,30a) en 467 (boomgaard 9a). De bewoners volgens het bevolkingsregister 1847-1881

- Joannes De Smet, °NK, 92 jaar, landbouwer, weduwnaar van - Isabella Roelant (°NK 1774, +Edixvelde 1824). Hun kinderen: - Leander De Smet, °NK, 46 jaar, ongehuwd, landbouwer - Bartholomeus De Smet, °NK, 43 jaar, ongehuwd, landbouwer - Rosalia De Smet, °NK, 31 jaar - Theodore De Smet, °NK, 36 jaar, wever, gehuwd met - Francisca De Schutter, °NK, 34 jaar. Hun kinderen: - Rosalia De Smet, °NK, 1 maand - Maria-Joanna De Smet, °NK 1851 - Desiderius De Smet, °NK, 8 jaar - Constantinus De Smet, °NK, 5 jaar - Alfons De Smet, °NK 1856, gehuwd met - Adelinda De Schutter, °1856. Hun kinderen: - Adolf De Smet, °1882 - Victorina De Smet, °1884 - Prosper De Smet, °1893 - Josephus De Smet, °1897 Woonde hier ook: Maria-Anna Van Den Bremt, °NK, 70 jaar

Achterbremt in 1976 (foto archief Liniaal)

- 34 -

Bewoners nummers 58-60 en 65-66

58. Isidorus Braem Staat bij Popp vermeld als Braem, Isidorus, landb., Nieuwerkerken, onder artikelnummer 43 met in sectie C de nummers 973a (tuin 9a), 974a (huis 1,70a) en 975a (boomgaard 8,20a). Totaal: 18,90a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Isidorus Braem, landbouwer, °NK, 72 jaar, weduwnaar van - Joanna Burgelman (°Erpe, +Edixvelde 1834) en van - Joanna Mertens (+1845). Kinderen (uit het 2e huwelijk): - Leo Braem, °NK, 7 jaar - Florentia Braem, °NK, 5 jaar

De andere bewoners: - Dominicus Van Der Gucht, °NK, 53 jaar, arbeider - Rosalia Mertens, °NK, 30 jaar, spinster - Albertus De Vriendt, °Mere, 34 jaar, arbeider, gehuwd met - Maria-Theresia Slagmulder, 28 jaar, spinster. Hun kinderen: - Angelus De Vriendt, °NK, 1847 - Maria De Vriendt, °1849 - Carolus De Vriendt, °1850 - Livinus De Vriendt, °1853 - Leonia De Vriendt, °1855 - Carolina De Vriendt, °1859

- 35 -

59. Isidorus Braem, eigenaar Staat bij Popp vermeld als Braem, Isidorus, landb., Nieuwerkerken, onder artikelnummer 43 met in sectie C het nummer 974b (huis 1a). De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Joanna Maria Lievens, °Erpe, spinster, 63 jaar - Carolus De Moor, °Erpe, 36 jaar - Theresia De Moor, °NK, 38 jaar, spinster

60. Isidorus Braem en Lucas Slagmulder Staan bij Popp vermeld als Braem, Isidorus, landb., Nieuwerkerken;- Slagmulder Lucas, werkman, idem onder artikelnummer 926 met in sectie C het nummer 973b (huis 0,20a). De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Lucas Slagmulder, °NK, 36 jaar, +1889, winkelier, gehuwd met - Benedicta Meert, °Erembodegem, 38 jaar, +Edixvelde 1851.

Hun kinderen: - Constantia Slagmulder, °NK, 11 jaar - Joannes Bapt. Slagmulder, °NK, 6 jaar - Philomena Slagmulder, °NK, 2 jaar Tweede huwelijk met - Maria Theresia Van Den Steene, °Haaltert, 39 jaar, +Edixvelde

1860. Hun kinderen: - Domien Slagmulder, °1854 - Rosalia Slagmulder, °1855 - Maria-Theresia Slagmulder, °1857 De latere bewoners: - Dominicus Slagmulder, °NK 1854, werkman, gehuwd met - Leonie De Vuyst (°Herzele 1856, +NK 1892). Voorgaande

verblijfplaats Hersele dagtekening 20.08.1888. Ze hadden één kind:

- Constantia Slagmulder, °1892 Andere bewoners: - Lucas Slagmulder (°1814, +1889) - Constantia Slagmulder, °1839

- 36 -

Bewoners nummers 61 tot en met 64

61. Donatus Hoffelinck Staat bij Popp vermeld als Hoffelinck, Donatus, landbouwer, Nieuwerkerken onder artikelnummer 297 met in sectie C de nummers 1022 (boomgaard 14,10a), 1023 (huis 1,30a), 1024 (land 9,70a) en 1025 (land 21,10a). Totaal: 46,20a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Donatus Hoffelinck (°Mere 1793, +Edixvelde 1874), landbouwer, gehuwd met

- Clara De Saedeleer (°Mere 1797, +Edixvelde 1849. Hun kinderen:

- Melanie Hoffelinck, °Mere

- 37 -

- Catharina Hoffelinck, °Mere 1828 - Rosalia Hoffelinck, °NK 1830 - Benjamin Hoffelinck, °NK 1832

Merkwaardig doodsprentje voor vijf leden van de familie De Sadeleir die kort na mekaar in juni 1849 overleden: Josephus (de 9e), Clara (de 10e), Joannes Baptista (de 12e), Dominicus (de 13e) en Antonius (de 21e). Ze overleden allen te Mere, uitgezonderd Clara, echtgenote van Donatus Hoffelinck, die te Nieuwerkerken stierf. Ongetwijfeld waren ze slachtoffers van de cholera-epidemie die In de zomer van 1849 heerste. Ze brak uit in Zaandam (Nederland) en verspreidde zich via Antwerpen blijkbaar ook in onze streek. (Archief Eddy De Nijs)

62. Petrus Van Nedervelde Staat bij Popp vermeld onder artikelnummer 22 als Vannedervelde, Petrus, landb., Nieuwerkerken met in sectie C de nummers 1030 (boomgaard 3,20a) en 1030 (huis en tuin 3,60a). Totaal: 6,80a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Petrus Van Nedervelde, °Mere 1821, wever, gehuwd met

- 38 -

- Maria Mathys, °1823. Hun kinderen: - Natalie Van Nedervelde, °1855 - Franciscus Van Nedervelde, °1852, gehuwd met - Maria Trif, °Aaigem 1869 De andere bewoners waren: - Catharina Van Nedervelde (oudste dochter van Petrus en

Maria Mathys), gehuwd met - Josephus De Moor. Hun kinderen: - Leontina De Moor, °1869 - Philemon De Moor, °1872

63. Amandus Boelaert Staan bij Popp vermeld onder artikelnummer 1178 als Boelaert, Amandus, landbouwer, Nieuwerkerken, met in sectie C de nummers 1037b (land 10,60a), 1061a (land 13,50a) en 1036b (huis 2,20a). Totaal: 26,30a De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Amandus Boelaert (°NK 1811, +Edixvelde 1873), wever, gehuwd met

- Berlinde Verhoeven (°Aspelare 1812, +Edixvelde 1884). Hun kinderen:

- Virginia Boelaert, °Edixvelde 1844 - Angelina Boelaert, °Edixvelde 1848 - Adelpha Boelaert, °Edixvelde 1852 - Philemon Boelaert, °Edixvelde 1855

De latere bewoners: - Augustinus De Moor, °NK 1845, wever, gehuwd met - Virginia Boelaert, °1844. Hun kinderen: - Camillus De Moor, °Edixvelde 1873 - Victoria De Moor, °Edixvelde 1875 - Franciscus De Moor, °Edixvelde 1880 - Josephus De Moor, °Edixvelde 1882 - Sophia De Moor, °Edixvelde 1886

64. Franciscus Van Vaerenbergh, zoon Livinus Staat bij Popp vermeld als Vanvarenberg, Franciscus, zoon Livin, landb., Nieuwerkerken onder artikelnummer 1413 met in sectie C de

- 39 -

nummers 1045 (land 10,80a), 1046 (huis 7,10a), 1075a (land 30,80a) en 1118a (16,50a). Totaal: 65,20a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Franciscus Van Vaerenbergh (°NK 1821, +1899), gehuwd met - Amelia Van Den Berghe (°Haaltert 1816, +1881). Ze hadden

één kind: - Carolus-Ludovicus Van Vaerenbergh, °1862, gehuwd met - Clementina Verbestel, °1860. Hun kinderen: - Franciscus Xaverius Van Vaerenbergh, °Edixvelde 1886 - Maria Antoinette Van Vaerenbergh, °Edixvelde 1888 - Achilles Van Vaerenbergh, °1891 Andere bewoner: - Adolf Van Wezemael, °1855

65. Dominicus Slagmulder Kwalenhoekstraat Staat bij Popp vermeld als Slagmulder, Dominicus, zoon Petrus, landb., Nieuwerkerken, onder artikelnummer 1201 met in sectie C de nummers 977 (huis 1,70a), 978 (boomgaard 7,70a) en 979 (land 8,70a). Totaal: 18,10a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Dominicus Slagmulder, °NK, 50 jaar, landbouwer, +Edixvelde 1865, gehuwd met

- Rosalia Coppens, °Haaltert, 48 jaar, +Edixvelde 1865. Hun kinderen:

- Petrus Slagmulder, 16 jaar - Theresia Slagmulder, 14 jaar - Leopoldus Slagmulder, 12 jaar - Melania Slagmulder, 10 jaar - Francisca Slagmulder, 8 jaar - Franciscus Slagmulder, 6 jaar - Theodorus Slagmulder, 2 jaar Andere bewoners: - Franciscus De Schepper, °Erembodegem, 40 jaar, dienstbode - Ludovicus Coppens, °Haaltert 1802

- 40 -

Bewoners nummers 66 tot en met 70

66. Joseph – Petrus – Franciscus Slagmulder Staat bij Popp vermeld als Slagmulder, Josephus Franciscus Petrus, landb., Nieuwerkerken, onder artikelnummer 466 met in sectie C de nummers 982 (huis 1,10a), 983 (boomgaard 10,50a) en 984 (land 10,30a). De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Josephus Slagmulder, landbouwer, 60 jaar, weduwnaar van - Maria Van Den Bremt, +1836. Hun kinderen: - Catharina Slagmulder, landbouwsger, °NK, 34 jaar, ongehuwd - Franciscus Slagmulder, landbouwer, °NK, 20 jaar, ongehuwd - Joannes Bapt. Slagmulder, wever, °NK, 15 jaar - Angelina Slagmulder, °NK, 8 jaar

Andere bewoners - Rosalia Van Den Eeckhaut, kantwerkster, °Mere, 24 jaar - Maria De Buysscher, °1864 - Camillus, °NK 1859 - Alfons Slagmulder, °NK 1864

- 41 -

67. Franciscus Souffreau Staat bij Popp vermeld als Souffriau, Franciscus, landb., Nieuwerkerken, onder artikelnummer 1053 met in sectie C de nummers 992 (huis 3,90a) en 934a (land 7,30a). Totaal: 11,20a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Franciscus Souffreau, °Denderhoutem, 40 jaar, bode, gehuwd met

- Amelia De Buysscher, °NK, 47 jaar. Hun kinderen: - Joannes-Bapt. Souffreau, °1847 - Josephus Souffreau, °1848 - Carolus Souffreau, °1850

Andere bewoner: - Petrus De Schutter, °NK, 41 jaar, dienstbode

De latere bewoners: - Franciscus Souffreau, +1895 - Amelia De Buysscher, +1896

68. Ludovicus Vyverman Staat bij Popp vermeld onder artikelnummer 646 als Vyverman, Ludovicus, wever, Nieuwerkerken, met in sectie C de nummers 510 (tuin 2,90a) en 511 (huis en plaats 1,60a). Totaal: 4,50a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Ludovicus Vyverman (°Haaltert 1781, +Edixvelde 1841) - Judoca Michiels (°1784, +Edixvelde 1841)

Allebei overleden vóór het begin van het bevolkingsregister (1847) 69. Joannes Bapt. De Ryck Staat bij Popp vermeld als Deryck, Joannes-Baptiste, landb., Nieuwerkerken, onder artikelnummer 1341 met in sectie C de nummers 501b (tuin 3,30a), 502b (huis 0,40a), 506 (tuin 5,90a), 505b (huis 0,70a) en 505a (huis 0,60a). Totaal: 10,90a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Joannes Bapt. De Ryck, °Bambrugge 1810, bode, +1861, gehuwd met

- 42 -

- Angelina Francisca Adam (°1823, +1885). Hun kinderen: - Maria-Theresia De Ryck, °Edixvelde 1849 - Petrus De Ryck, °Edixvelde 1850 - Augustinus De Ryck, °Edixvelde 1852 - Benedicta De Ryck, °Edixvelde 1856 - Maria De Ryck, °Edixvelde 1859 De opvolgers: - Petrus De Ryck, gehuwd met - Philomena Callebaut, °NK 1852. Hun kinderen: - Joannes Bapt. De Ryck, °Edixvelde 1880 - Camille De Ryck, °Edixvelde 1882 - Maria De Ryck, °Edixvelde 1886 - Franciscus De Ryck, °Edixvelde 1888 - Emilia De Ryck, °Edixvelde 1894 - Delphine De Ryck, °Edixvelde 1897

69A. Joannes Bapt. De Ryck, eigenaar Zie onder 69, C505b (huis 0,70a) De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Franciscus Cardon, °Lede 42 jaar, snoeier, gehuwd met - Joanna Catharina Van Rossem, °NK, 41 jaar, +1880. Hun

kinderen: - Sophia Cardon, °NK, 19 jaar - Seraphina Cardon, °NK, 18 jaar - Joannes Bapt. Cardon, °NK, 14 jaar - Leon Cardon, °NK, 2 maand - Sidonie Cardon, °NK 1848 - Camilius Cardon, °NK 1857 - Aloysius Cardon, °NK 1859 - Seraphina Cardon, °NK 1862

Andere bewoners: - Theresia De Wolf, °NK 1817 - Delphina Coppens, °NK 1865 - Seraphina Coppens, °NK 1866

- 43 -

69B. Joannes Bapt. De Ryck, eigenaar Zie onder 69, C505a (huis 0,60a) De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Constantia De Beul, °Erpe, 35 jaar, ongehuwd - Christina De Beul, °NK, 12 jaar - Franciscus Van Rossem, °NK, 36 jaar - Sidonia Van Rossem, °NK 1850 - Joannes Bapt. Van Rossem, °NK 1851 - Joanna Catharina Van Rossem, °NK 1853 - Leontina Van Rossem, °NK 1855 - Juliana Van Rossem, °NK 1857 - Remi Van Rossem, °NK 1860 - Gustaaf Van Rossem, °NK 1862 - Joannes Bapt. Van Rossem, °NK 1865 - Leontius Van Rossem, °NK 1868

70. Joannes Bapt. De Ryck en Dominicus Adam Staan bij Popp vermeld als Deryck, Joannes-Baptiste, dagl., Nieuwerkerken en Adam, Dominicus, landb., Nieuwerkerken onder artikelnummer 3 met in sectie C de nummers 503 (huis 0,30a) en 504 (tuin 13,50a). Totaal 13,80a. De bewoners volgens het bevolkingsregister van 1847-1881

- Dominicus Adam, °NK, 69 jaar, gehuwd met Maria Vereecken, °Lede, 71 jaar.

Hun kind: - Francisca Adam, 36 jaar ongehuwd

Geraadpleegde werken

- S.A.A., Bevolkingsregisters van NK 1847-1881 (microfilm nr. 69 en nr. 71)

- Kadastrale leggers van de kaart van Popp, ±1860 NK - Freddy Caudron, Families te Nieuwerkerken, deel I en II - Foto’s: archief Liniaal (1976) - Info: Rudi Uyttersprot en Adrienne Raes

Eddy De Nijs

- 44 -

Kwalenhoekstraat in 1976 (foto archief Liniaal)

Kwalenhoekstraat in 1976 (foto archief Liniaal)

- 45 -

Mijn vroege familieherinneringen - Kraaiwinkel Als je, in 1937, in een boerengezin geboren wordt en je kinderjaren doorbrengt op de boerderij, zou je verwachten dat de dieren een rol spelen in je vroegste herinneringen. Toch is dat niet het geval, al bezit ik een paar vroege foto’s die je dat zouden doen denken. Op één van die foto’s hebben ze me op een paard gezet, op een andere staan mijn zus en ik, elk met een “hondejongsken” in onze armen. De dieren waren er altijd wel, maar op de achtergrond als een soort van figuranten. Het duurde jaren voor ze echt mijn aandacht kregen. Op de boerderij werd er niet sentimenteel gedaan over dieren. Er was een hond en die was er om te waken. De kat was er om muizen te vangen. De kippen waren er voor de eieren en af en toe voor de kookpot. De varkens voor hun vlees. De koeien voor hun melk. Het paard voor het werk. Je hield ze omwille van hun nut maar je zou ze nooit kwaad gedaan hebben! Het dier waarvoor ik het eerst aandacht kreeg en een zekere sympathie, was de hond. Honden hebben enkele menselijke trekjes. Ik hou er nog altijd van. Maar dan wel van de echte, natuurlijke. Niet die gekke verschijningen die zelfs al een bril opgezet krijgen. Dat is speelgoed! Dan kwamen de kippen: veel waren het er niet. ’s Ochtends werd de deur van hun hok opengemaakt. Dan liepen ze vrij rond tot de vroege avond, wanneer ze letterlijk op stok gingen. Ze legden waar ze wilden: elk had zijn favoriete plekje, al was er altijd wel één die “verloren” legde. Dat zoeken was echt plezierig. Een sensatie was telkens, in het voorjaar, het uitkomen van de eieren en het verschijnen van de kuikens. Prettig om naar moeder kloek te kijken die parmantig en aandachtig op stap ging met haar gele kroost. Maar je moest wel oppassen want dat pikte en dat kakte. De koeien, enkele, hadden elk hun eigen karakter en hun eigen naam. Ik herinner me “ons Berta”: ze was niet de mooiste maar wel de braafste. Zodra het weer het toeliet gingen die goedmoedige dieren naar de wei. Nu heeft men in Noord-Nederland vastgesteld dat koeien uit die enorme stallen niet eens meer wisten hoe ze moesten grazen!

- 46 -

Met de varkens heb ik nooit een band gehad. Alleen al de gedachte! Maar ik voelde wel aan dat ze op de boerderij van groot belang waren. Het was trouwens het enige vee waarmee de boeren tijdens de oorlog wat konden “maneuvreren” omdat er zoveel tegelijk geboren werden en het aantal onvoorspelbaar was. Het paard bekeek ik met een mengeling van ontzag en sympathie. Die hoge benen en machtige schoften. Die verstandige ogen en onwaarschijnlijke kracht! Omdat ik het eerste kleinkind was werd er – waarschijnlijk om mij te plezieren – een paard “Rosa” genoemd en later een ander “Mariette”, mijn tweede naam. Op de boerderij gingen er regelmatig dieren weg (vooral varkens) en werden er ook regelmatig geboren. Nu ik er bewust over nadenk stel ik vast dat wij, de kinderen, daar spontaan en onopvallend van weg gehouden werden. Nadien zei Metjen dan: “Er is een nieuw kalfken. Komt ge eens kijken?” Of: “Er zijn viggekes geboren. Komt ge eens kijken?” Zo’n stuntelig kalfje vond ik wel prettig maar van die biggen moest ik niet veel hebben: dat was lelijk, dat schrokte, dat knorde. Hoewel ik graag varkensvlees at, hield ik niet van het levende dier. Wat nog niet betekent dat je het mag mishandelen! Eén keer per jaar slachtten de boeren toen een varken voor zichzelf: de varkenskermis! De “beenhouwer”, de slager, kwam aan huis. Dan ging ik zo ver mogelijk zitten met mijn vingers in mijn oren om het kelen niet te horen. Daar bleef ik lang zitten want ik wist wat er allemaal zou volgen. Het haar zou eraf gebrand worden. Het dier zou aan een ladder opgehangen worden en opengesneden. Er zou van alles uitvallen enzovoort enzovoort. Voor ons, de kinderen, werden de hersentjes klaargemaakt: de grote mensen hielden dat voor een delicatesse. Dan was er een paar dagen vers vlees. Er werd van meegedeeld (de “zenje”, zende). Koelkasten en diepvriezers waren er nog niet. Daarna was er weer gezouten “geregeld”, spek, uit de kelder en volop smout. Tijdens de oorlogsjaren werden “goede boter” en kaas steeds meer een zeldzame luxe. De Duitse controles op het erf werden talrijker. En aangezien er geen telefoons waren, konden de boeren elkaar niet zeggen: “Ze zijn weer op komst.” Ik herinner me een dag dat de grote mensen, na één zo’n bezoek, liepen te grinniken en dat er iemand met onverholen pret zei: “En

- 47 -

ze liepen er dan nog zelf onder!” Ik had wel gezien dat moeder kaas gemaakt had en dat die in een neteldoek hing te drogen onder het pannendakje boven de ingangspoort. Maar ik snapte toen het verband niet. Pas veel later kwam ik te weten dat het op een bepaald ogenblik zelfs verboden werd boter en kaas te maken. Alle melk moest “geleverd” worden! Een heel belangrijke gebeurtenis was de geboorte van een veulen. Ik had Petjen horen zeggen: “Trienens Gust komt helpen trekken.” Helpen trekken? Metjen zei ons kort daarna dat het veulen doodgeboren was en achteraan in de boomgaard werd begraven. Dat nieuws had zich als een lopend vuurtje verspreid: ’s nachts werd het opgegraven en we kregen te horen “dat het gesmaakt had”. Van de bevalling van onze kat was ik later zelf eens getuige. Ze had zich een geschikt plekje uitgezocht waar ik toevallig voorbij kwam. Ik bleef verbaasd staan en de kat fixeerde me terwijl het ene jongsken na het andere naar buiten gleed. Maar de vedetten van de boerderij waren wel “onze” zwaluwen. Die langeafstandsvliegers gingen duizenden kilometers ver onze winter doorbrengen om dan in het voorjaar hun klein, onooglijk nestje in de Kraaiwinkelstraat terug op te zoeken. Telkens weer een wonder! Hoe blij was diegene die ze als eerste zag en het aan de anderen kon vertellen! Omdat hun nest zich op enkele meters van het woonhuis bevond, konden we maandenlang hun doen en laten meebeleven. Aan hun manier van vliegen kon je zelfs een beetje zien welk weer het werd. Het viel me toen op dat de welgedane mussen zo veel op de grond zaten en ruzie maakten in het stof maar dat onze zwaluwen dat nooit deden. Hun gestroomlijnde lichaampje zal dat niet toegelaten hebben. Naarmate de zomer vorderde, zag je ze steeds meer en talrijker op de hoge elektriciteitsdraden zitten. Als muzieknoten op een balk. En op een dag waren ze weer verdwenen. Maar we waren zeker dat ze er na de winter terug zouden zijn.

* Een familielid dat bijna de hele duur van onze kinderjaren met ons in de Kraaiwinkelstraat woonde, was tante Germaine. De jongste

- 48 -

dochter van petjen Jan en metjen Ida, de jongste zus van vader, was een babyboomer. Als men die benaming hoort, denkt men spontaan aan de geboortegolf na de Tweede Wereldoorlog maar na de Eerste was er ook één. Tante was tijdens 40-45 al onderwijzeres. Ze was eerst op kostschool geweest in Nederbrakel en, toen ze er de leeftijd voor had, naar de normaalschool in Sint-Niklaas gestuurd. Overdag was tante veel weg. Heeft ze toen wat les gegeven in de kloosterschool? Wat ik zeker weet is dat ze een tijdje een combinatie van onderwijzeres / gouvernante geweest is bij de familie Schelfhout in Aalst. Daar hadden ze een zoon die niet graag naar school ging. Ze heeft ook les gegeven aan een meisje dat met haar ouders in Belgisch Congo opgegroeid was en hier dus een aanvulling goed kon gebruiken. Ik herinner me dat tante eens met een groot blik tonijn naar huis gekomen is. Dat was wat anders dan die lepels vieze “levertraan” (walvisolie) die we moesten innemen! Een andere keer kwam ze thuis met een recept voor “patattertaart”. De zondag daarop werd het uitgeprobeerd en we vonden het lekker. Toen de oorlog zowat halfweg was, kwam er een vreemde op bezoek in de Kraaiwinkelstraat. Een kennis van tante Germaine die later Nonkel Willy geworden is. Anny en ik kregen snoep van hem. Ik wou daarvan wat sparen voor de volgende dag en verstopte het in de haag. Maar die nacht regende het en er bleef haast niets van over … Hij leerde ons ook een Aalsters aftelrijmpje, dat ongeveer als volgt klonk: “Oetje, patoetje, woor zitten de beste noetjes? Hier of door? Ge wetj wel woor. Ba den apotheiker in de Keirkhofstroot. Hier!!” De jongeman was toen al soldaat en krijgsgevangene geweest. De misdadige hansworst die het in Duitsland tot Führer gebracht had, was al enkele jaren bezig in het Oosten Lebensraum te schaffen. In 18 dagen was België onder de voet gelopen en moest het capituleren. De bezetters waren zo overtuigd dat ze in het Westen

- 49 -

de klus vlot gingen klaren, dat ze de gevangenen tamelijk vlug naar huis lieten gaan. Toen ze echter merkten dat ze zich misrekend hadden, begonnen ze de mannen op te eisen om bij hen te gaan helpen. Willy werkte toen op een bureau in Aalst en op de terugweg naar huis werd hij door de Gestapo opgepakt en overgebracht naar de Pupillen. Daar werden de mannen vastgehouden tot het contingent groot genoeg was voor transport. De “anciens” probeerden er de “bleukes” wijs te maken: “Als ge in uw bed doet, willen de Duitsers u niet. Die willen alleen maar Übermenschen.” Het verhaal van die opeising werd verteld in LiNiAal XXXII, nr. 3, pp. 26-28, “Herinneringen van Willy De Neef bij het overlijden van Jozef Cobbaert.”

Metjen Ida, op jongere en oudere leeftijd (Verzameling R. Huylebrouck)

Bij ons thuis werd er niet aan heiligenverering gedaan. Er was Jezus en zijn moeder Maria. Geen omwegen. Ik herinner me een oud kruisje, dat misschien al van de ouders van Metjen kwam. En op de schouw in de slaapkamer stond er een wit Lievevrouwken in een prieel van gouden blaadjes onder een stolp. Ik vond dat heel mooi. Maar toen Willy weg was, kwam er een heilige in zijn leven en in dat van tante Germaine: de heilige Rita, patrones van de hopeloze zaken. En ze deden ook de belofte dat ze, bij een behou-

- 50 -

Willy en Germaine (Verzameling R. Huylebrouck)

den terugkeer, te voet naar Halle zouden gaan om te bedanken. Dat gebeurde. En op een late avond begaven ze zich op weg naar Halle: tante Germaine, Willy en zijn maat Jefken. Dat was een populaire bedevaart. Men stapte de hele nacht en kwam tegen de vroegmis in de basiliek aan. Maar Willy en Jefken waren

- 51 -

overmoedig geweest en waren niet genoeg aangesterkt. En dan die Kester! Tante Germaine moest in het midden lopen en ze allebei rechthouden. Een tijdje na de oorlog trouwden ze. Dat was een heel grote gebeurtenis die ik me nog levendig herinner. Ik weet nog hoe moeilijk het was om aan het nodige feest-eten te geraken. Hoe tante eieren naar de Arme Klaren bracht met het verzoek voor goed weer te bidden. Hoe ze de “voile” van een kennis geleend heeft. Die zei: “Germaine, voor die ene dag moet ge dat niet kopen. Gebruik de mijne.” Hoe er de avond tevoren in de Kraaiwinkelstraat “geschoten” werd. (Dat was een hele eer, maar ik hield niet van dat lawaai!) Hoe we in versierde koetsen reden. Hoe Anny en ik een nieuw wit kleedje droegen en witte schoenen. (Waren die niet bij Poeperkes gemaakt?) Hoe ze bij het verlaten van de kerk “afgespannen” werden en tol moesten betalen om te passeren. Hoe de telegrambesteller aan en af fietste en hoe de telegrammen aan tafel luid werden voorgelezen … Nonkel Willy was een vreemde eend in de bijt en eigenlijk is hij dat altijd een beetje gebleven. Hij was een enig kind, een stadsmens en een sportman. Alles voor het volle pond. Na de oorlog wou hij geen bureauwerk meer doen. Hij wou geen zittend leven en zijn eigen baas zijn. Dus werd hij handelaar. Daardoor kwam het dat wij, aan onze kant van Nieuwerkerken, bij de eersten waren om een telefoon en een auto te hebben. Toen ik volwassen was, heb ik eens gevraagd hoe ze, zo vlug na de oorlog aan een eigen auto geraakt waren. Het bleek dat ze die gekocht hadden van iemand die hem de hele oorlog onder het stro verstopt had! Toen begreep ik ook waarom in het begin altijd het paard van Trienens moest gehaald worden om hem in gang te trekken … Ondertussen was Metjen steeds zieker geworden. Ze kloeg over een vlies dat voor haar ogen groeide en dat ze altijd minder zag. Er was nog een ander ernstig gezondheidsprobleem dat ik niet meer weet. Doktersbezoeken en medicamenten hielpen niet. Een vrouw uit de buurt gaf mij de volgende tip: “Pluk madeliefjes en laat ze drogen. Van de hoofdjes maak je thee en daarmee bet je de ogen.” Ik deed het maar natuurlijk hielp ook dat niet.

- 52 -

Twee stevige boerinnen op een doordeweekse dag: moeder Celesta en grootmoeder Ida (Verzameling R. Huylebrouck)

- 53 -

Ten einde raad reden tante en nonkel met haar naar een specialist in Brussel. Metjen zei dat ze in de trein altijd met haar rug naar de machine moest zitten om niet misselijk te worden. Nonkel speelde het klaar om haar in de auto ook omgekeerd te zetten. De De Neven hebben een technische knobbel! Maar ook dat bezoek hielp niet en Metjen is op zestigjarige leeftijd thuis gestorven, aan kwalen die nu banaal zijn en als het ware aan de lopende band verholpen worden. Haar dood was het grootste verdriet van mijn kinderjaren. Grootmoeder was diepgelovig zonder kwezel te zijn. Wilskrachtig zonder bazig te zijn. Realistisch en idealistisch tegelijk. Verstandig en wijs. Als je die loftrompet hoort, zou je kunnen zeggen: “Je maakt er een heilige van. Je idealiseert haar omdat je bij haar dood pas tien jaar was. De generatieverschillen en de onvermijdelijke geschillen daarbij moesten dan nog komen.” Die zouden er zeker geweest zijn. Ik merkte dat al aan tante Germaine en Metjen. Hoewel ze veel van mekaar hielden waren ze het niet altijd eens. Maar Metjen zou te realistisch en te wijs geweest zijn om dat soort dingen te laten ontaarden. Zolang ze gezond was, werd iedere avond de paternoster “gelezen”. Dat werd toen in veel katholieke gezinnen gedaan. De zondagsmis was vanzelfsprekend. Als ze zo’n groot rond brood dat Petjen gebakken had, tegen zich hield om het aan te snijden, maakte ze er eerst met het broodmes altijd een kruisje over, aan de harde kant. Dat deed ze niet automatisch maar ook niet nadrukkelijk. Het was gewoon aandachtig. “Mindfulness” noemt men dat nu. Hoewel we geen rijke boeren waren en er hard moest gewerkt worden, heeft ze – op een bescheiden manier – tijdens de oorlog veel mensen geholpen. Ze zou nooit bedelaars weggestuurd hebben. (Ik zelf had toen meer aandacht en sympathie voor de zwartjes in Congo dan voor de mensen die aan de deur kwamen.) En ik herinner me in het bijzonder een kleine, intieme “plechtigheid”: het zegenen van het zaaigraan. Metjen maakte er met een palmtakje een kruisje over met gewijd water. En we zegden samen een “Onze Vader”. Dat had iets sacraals.

- 54 -

Het boerenleven telde zware maanden en lange werkdagen. Althans voor de grote mensen want wij, de kinderen, genoten van de franjes. Het liefst waren me de avonden: de korte tijd tussen avondeten en bed, wanneer we samen in de woonkamer zaten. Het verplicht verduisterde raam maakte het nog gezelliger. Er kwam wel eens iemand “omsteken”, buurten – zoals nonkel Riel van aan de brug – maar meestal zaten we rustig “onder ons”. Als we wat ouder waren deden we eenvoudige kaartspelletjes en we luisterden veel naar de radio. Mijn familie had zich die al in de jaren dertig aangeschaft. Soms werd er op de “Engelse post” afgestemd, wat verboden was. Maar dat had niet veel zin: de Engelse zender werd zodanig gestoord dat je er niets van begreep. Maar er waren fantastische “luisterspelen” en mooie muziek. Een liedje dat Metjen en ik graag hoorden was “Goede nacht moeder. Goede nacht.” Dat zou ik graag terugvinden1.

1 De tekst en de muziek (o.a. een opname uit 1941 van Willy Derby) zijn te vinden op het internet. De songtekst luidt als volgt: Goede nacht moeder Ik heb hier een brief die ge me schreef t'Waren slechts korte zinnen Maar uit een moederhart spreekt ieder woord Hoe gij mij blijft beminnen Plotseling staat uw beeld voor mij Kniel ik voor u neder Heel mijn jeugd gaat nu voorbij k'Herleef die jaren weder jij bent zo moe van dagelijkse zorgen Uw zoon is hier , zing mee een lied Kom rust uit tot morgen Refrein Goeden nacht moeder goeden nacht Ieder uur heb jij aan mij gedacht Gij waart bezorgd moeder over uwen jongen Hebt hem des s'avonds een slaapliedje gezongen Goeden nacht moeder goeden nacht Gij hebt zorgen en kommer gehad Gij hebt geleden moeder gij hebt gewacht Goeden nacht moeder goeden nacht

- 55 -

Zondag was een rustdag. Dan werd alleen het noodzakelijke gedaan. Metjen nam de tijd om eens beter in de krant te kijken en de stroken feuilleton die ze uitgeknipt had, na mekaar te lezen. Ze hield van een elexiertje, een glaasje zelfgemaakte advocaat of krieken op alcohol. Ze bakte al eens pannenkoeken of maakte caramels. Daarvoor werd stroop met wat boter verhit en het mengsel binnen op de vensterbank uitgegoten. Als dat afgekoeld was, werd het in stukjes gebroken. Een andere keer stonden er op de buis van de Leuvense stoof zachtjes peren te stoven. Ik zie ons nog samen vliersiroop maken, tegen verkoudheden. De vlierstruik kreeg handgrote bloemen. Als dat zwarte bolletjes geworden waren, was het moment gekomen. Anny en ik kregen een teil op onze schoot en met een vork ritsten we er de rijpe bolletjes af. Wat Metjen toch allemaal kon! Tijdens de oorlog hield ze zelfs twee schapen. Ze spon de wol en breide er ondergoed van voor de winter. Dat was wel warm maar heel onaangenaam om dragen. Kleren waren echter bij ons nooit een prioriteit. Op de eerste plaats kwam behoorlijk eten en een minimum aan hygiëne. “Ne goeien inslag” was de basis van een goede gezondheid. Vervolgens kwam opvoeding en studie. Dat mocht kosten. Pas daarna kwam de aandacht voor kleding. Zoals alle oorlogsslachtoffers kregen we af en toe een pakje. Er zat eens een mooie lap katoen in. Daarmee werd er een rokje gemaakt en een kleine bedsprei. Een andere keer zaten er schoenen in voor mij. Ze waren te groot en dus moesten we er dikke proppen watten instoppen. Dat was even wennen, want ik had het gevoel dat ik ze niet kon besturen. Niet lang voor haar dood zei Metjen mij: “Als er ooit op Pijpenbeek weer gebouwd wordt, zou ik daar graag een kapelleken hebben.” De omstandigheden waren er niet naar. Maar binnen afzienbare tijd hoop ik, op een alternatieve manier, aan haar wens tegemoet te komen. Mede als hulde aan alle goede grootmoeders.

* Ongetwijfeld heeft Metjen aan tante gevraagd: “Germaine, als ik er niet meer ben, wilt gij dan voor de kinderen zorgen?” Dat heeft ze zo goed mogelijk gedaan. Iemand in je leven hebben op wie je in

- 56 -

alle omstandigheden kan vertrouwen, is een godsgeschenk. Dat is tante Germaine voor mij geweest. Zij was dus een “nakomerken”. Als Metjen tegen haar twee oudere kinderen zei dat ze ook wat met “de klein” moesten spelen, deden ze dat eigenlijk niet zo graag. Het kind hinderde hen bij het spel. Voor het gemak bonden ze haar dan maar aan een boom. Tot Metjen die praktijk ontdekte … Ongetwijfeld heeft tante daar de nodige lessen uit getrokken want ze is een “straffe madame” geworden. Ze heeft zelfs examen voor scheidsrechter gedaan! Atletiek, natuurlijk! Wat haar loopbaan als onderwijzeres in Nieuwerkerken betreft, heb ik mijn licht opgestoken bij Prosper De Sutter, LiNiAal XXXV, nummer 2, juni 2012. Daar lezen we op pp. 49-56 dat ze eerst een jaar, 1945-1946, in de gemeenteschool bij de jongens gestaan heeft. Dan is ze overgekomen naar de wijkschool Edixvelde: vrij en

gemengd. Die werd nadien gemeentelijk. Tante hield van Edixvelde, al was het soms moeilijk aan het vereiste aantal leerlingen te komen. De meeste inwoners waren hardwerkende mensen zonder kapsones. Dat lag haar. Ze was er fier op dat ze zelfs met een gebroken voet was gaan werken en dat ze op het einde van haar loopbaan “de dagen waarop ze recht had” niet opgenomen had. Van 1945 tot 1976 is ze dus onderwijzeres op Nieuwerkerken geweest. Dat betekent 31 jaar.

Foto doodsprentje Germaine Tante is in 2009 aan Alzheimer gestorven. Nonkel heeft haar enkele jaren overleefd. Als In Memoriam publiceerde LiNiAal XXXV, nr. 2, juni 2012, de bijdrage "Willy De Neef als sportman”. Ze werden allebei verast en hebben een kleine gedenksteen op het kerkhof van Sint-Denijs-Westrem.

Rosa Huylebrouck