Jaarcongres VVOG

Opvolging en beleid bij familiale voorgeschiedenis van borst- ovariumcarcinoom en BRCA mutatie dragers

prof. dr. Bruce Poppe

Centrum voor Medische GeneticaDiensthoofd prof. dr. A. De Paepe

Universitair Ziekenhuis Gent

http://medgen.UGent.bebruce.poppe@UGent.be

het hereditair borstcarcinoom

actueel advies naar opvolging en beleid

onzekerheden

toekomstperspectieven

samenvatting en besluit

overzicht

familiale voorgeschiedenis als risicofactor

klinisch

leeftijd bij diagnose

erfelijkfamiliaalsporadisch

bevolkingsrisico matig verhoogd sterk verhoogd

4

0aantal aangetaste verwanten

risico

familiale voorgeschiedenis als risicofactor

familiale voorgeschiedenis als risicofactor

indicaties voor erfelijkheidsadvies en moleculair onderzoek

medisch: 3 verwanten met borst- of ovariumcarcinoom 2 verwanten met borst- of ovariumcarcinoom, gemiddelde

leeftijd bij diagnose <50 jaar 2 primaire tumoren bij een patiënte, gemiddelde leeftijd bij

diagnose <50 jaar 1 patiënte: jonge leeftijd bij diagnose (<35 jaar) triple negatieve tumor bij een jonge patiënte (<40 jaar) alle mannelijke patiënten

niet medisch: sterke ongerustheid over het borstkankerrisico overwegen van preventieve heelkunde …

erfelijkheidsonderzoek

algemeen preferentieel na erfelijkheidsadvies diagnostisch onderzoek: 6 maanden presymptomatisch onderzoek (gekende mutatie): 4 weken steeds terugbetaald - remgeld: 8,68€ meedelen resultaat: enkel op de genetische raadpleging

genen: BRCA1, BRCA2 PTEN TP53 CDKN2A MMR genen (ovariumcarcinoom) ...

erfelijk borst- en ovariumcarcinoom

borstcarcinoom ovariumcarcinoomBRCA1: 2-3% voor 40 jaarBRCA2: 3% voor 50 jaar

BRCA1 risico op 70 jaar

borstcarcinoomcontralateraal borstcarcinoomovariumcarcinoomcolon, pancreas, maag, eileider, prostaat

tot 87%60%

tot 66%

BRCA2 risico op 70 jaar

borstcarcinoomcontralateraal borstcarcinoomovariumcarcinoommannelijk borstkankerprostaat, pancreas, galblaas, maag, melanoom

tot 86%55%

tot 27%7%

erfelijk borst- en ovariumcarcinoom

beleid & opvolging

preventieve heelkunde: preventieve bilaterale salpingo-ovariëctomie preventieve mastectomie met reconstructie

intensieve screening: borstcarcinoom ovariumcarcinoom

chemoprofylaxie: tamoxifen (reductie risico contralateraal borstcarcinoom in adjuvante setting)

in studie: PARP1 inhibitoren

essentieel: aanbod genetisch onderzoek kan noodzaak tot psychologische

begeleiding doen ontstaan zowel bij diagnostisch als presymptomatisch onderzoek niet: psychologiseren, evalueren of hulpvraag in vraag stellen wel: begeleiding en ondersteuning

thema’s identiteit, zelfbeeld, sexualiteit relatie & kinderwens schuldbesef contacteren van familieleden omgaan met onzekerheid en risico’s

psychologische begeleiding

ovariumcarcinoom

preventieve bilaterale salpingo-ovariëctomie: bewezen reductie op morbiditeit en mortaliteit vanaf 35- tot 40-jarige leeftijd of na vervullen kinderwens

pilgebruik: risico reductie (~50%) mogelijks verhoogd risico op borstcarcinoom (vermoedelijk

voornamelijk BRCA1 mutatiedraagsters)

interventie leeftijd interval

CA-125 dosage 30 tot 35 jaar 1 jaar

transvaginale echografie 30 tot 35 jaar 1 jaar

screening

HRT na bilaterale salpingo-ovariëctomie

korte termijn: blijvendverlaagd risico op borstcarcinoom

onduidelijk: formulering, timing en duur

indicatie voor hysterectomie? individualisatie

borstcarcinoom

preventieve bilaterale salpingo-ovariëctomie: significante reductie van risico borstcarcinoom (~50%) vooral wanneer op jonge leeftijd (<40 jaar)

interventie leeftijd interval

zelfonderzoek 25 jaar maandelijks

klinisch onderzoek 25 jaar 6 maanden

echografie 25 jaar 1 jaar

mammografie 25 jaar 1 jaar

MRI 25 jaar 1 jaar

screening:

borstcarcinoom

preventieve mastectomie

chemoprofylaxie: tamoxifen: reductie van risico op contralateraal

borstcarcinoom positionering raloxifen: onduidelijk PARP1 inhibitie: potentieel in preventieve en therapeutische

setting

opmerkingen: borstvoeding (cumulatief >1 jaar): sterke reductie, vooral in BRCA1 mutatiedraagsters (~50%)

toenemende pariteit: toegenomen risico in BRCA2 mutatiedraagsters (RR~1.5)

borstcarcinoom - omgevingsfactoren

families zonder bewezen erfelijkheid

screening voor borstcarcinoom (5 tot 10 jaar jonger dan jongste leeftijd bij diagnose)

risico op ovariumcarcinoom: beperkt (voor zover enkel familiale voorgescheidenis voor borstcarcinoom)

prenatale implicaties van erfelijkheidsonderzoek

vragen naar prenatale diagnostiek en/of pre-implantatie diagnostiek: relatief zeldzaam

prenatale diagnostiek: controversieel ‘late onset’ aandoeningen met variabele expressie of

penetrantie

pre-implantatie diagnostiekvaak prefereerbaar boven prenatale diagnostiekbelastende procedure, belangrijke wachttijden

risico’s verbonden aan orale contraceptiepositionering van tamoxifen (en andere SERMs) in de

primaire preventie levensverwachting na bilaterale mastectomie versus

intensieve screening voor borstcarcinoommammografie: beginleeftijd, frequentie, potentiële risico’splaatsbepaling van echografie in de detectie van

borstcarcinoom screening voor peritoneaal carcinoom na BSO indicatie voor hysterectomieHRT na ovariëctomie risico’s verbonden aan PGD

onzekerheden - ter discussie

diagnostiek:genetische afwijkingen in familiaal borstcarcinoom

preventie:chemoprophylaxie voor mutatiedraagsters

toekomstperspectieven

BRCA/FA pathway: DNA repair

PARP1 inhibitoren in BRCA1 & BRCA2 deficiënte tumoren

PARP1 deficiëntie: enkelstrengige breuken, ‘collapse’ van DNA replicatievork en DSB door HR

PARP1 inhibitie: krachtig en specifiek voor BRCA1 en BRCA2 tumoren

behandeling BRCA deficiënte tumoren?chemoprofylaxie?

actuele opvolging: inadequaat – plaatst draagsters voor een dilemma, belangrijke rol voor psychologische begeleiding en counseling

toenemende evidentie voor bilaterale salpingo-ovariëctomie en inefficaciteit van screening voor ovariumcarcinoom

kortdurende HRT na BSO: waarschijnlijk ongevaarlijk

borstcarcinoom: screening of preventieve heelkunde

families zonder bewezen erfelijkheid: waarschijnlijk beperkt risico voor ovariumcarcinoom

onzekerheid over verschillende aspecten van screening

chemoprofylaxie zeer belovend

samenvatting

met dank aan: mevr. Ilse Coene mevr. Justine Simkens mevr. Kim De Leeneer lic. Philippe De Wilde prof. dr. Kathleen Claes prof. dr. Frank Speleman prof. dr. Anne De Paepe

UZ Gent: Vrouwenkliniek Borstkliniek Medische oncologie Plastische heelkunde Radiotherapie

Geaffilieerde ziekenhuizen: Heilig Hartziekenhuis Roeselare-Menen AZ St.-Jan Brugge-Oostende AZ St.-Lucas AZ Maria-Middelares

http://medgen.ugent.be