it - Kleur Bekennen · 2017-05-19 · it Inspiratiebundel Basisonderwijs Alle kleuren van de...

Diversiteit en interculturaliteitInspiratiebundel

Basisonderwijs

Alle kleuren van de regenboog Martha FàbregaDoelgroep: 3-8 jaar

Een regenboog heeft veel kleuren en elke kleur is anders. Wij, mensen, zijn een beetje zoals de regenboog omdat we allemaal uniek zijn. De vorm van onze ogen, de kleur van onze huid en zelfs onze favoriete gerechten kunnen verschillen. Maar de belangrijkste kenmerken zijn bij iedereen hetzelfde; we hebben allemaal ge-voelens, gedachten, verwachtingen en dromen. We lachen als we gelukkig zijn, we huilen als we droevig zijn. Als je alle mensen van heel de wereld verzamelt, dan zouden we een prachtige regenboog vormen. Dit prentenboek voor kleuters stimuleert communicatie over diversiteit en illustreert deze op kleurrijke wijze.

Berelekker / Een goal voor ImaneLies Vervloet, Khadija TimouzarDoelgroep: vanaf 6 jaar

In dit keerboekje staan twee verhalen: ‘Berelekker’ en ‘Een goal voor Imane’. In ‘Een goal voor Imane’ houden Imane en Helena van rokjes en juweeltjes. Maar voetballen vinden de meisjes het allerleukst. De jongens van de buurt denken hier anders over. Kunnen meisjes eigenlijk wel voetballen? En wat vindt papa daarvan? Een verhaaltje over rolpatronen tussen meisjes en jongens. Met verwerkingstips na elk verhaal.

Het boek over een doekDavid en GoliatDoelgroep: vanaf 6 jaar

De kleine Zara wil net als haar moeder een hoofddoek. Ze krijgt een groene met daarop een tijger. Maar buiten waait het hard en Zara verliest hem. De doek beleeft allerlei avonturen als er door verschillende kinderen uit de buurt mee wordt gespeeld. Het boek over een doek geeft een reëel beeld van het multi-culturele stadsleven en de belevingswereld van jonge kinderen. Het is gemaakt in samenwerking met de Voorleesexpress Amsterdam die het gaan gebruiken in hun programma voor leesbevordering onder kinderen uit verschillende culturen die een taalachterstand hebben. Bij het boek is een lespakket ontwikkeld en is er een kleurplaat en een voorleesfilmpje beschikbaar voor gebruik in het onderwijs, de kinderopvang, in bibliotheken en voor thuis. Het lespakket behandelt de reden waarom sommige kinderen vanwege hun geloof hun hoofd bedekken en gaat in op het hoofddoekje, het keppeltje en de tulband. Geschikt voor de tweede kleu-terklas t/m het tweede leerjaar.

LESMATERIAAL

1

Inspiratiebundel > Diversiteit en interculturaliteit 2

Dit ben ik in Brussel : met de diversiteit in je klas aan de slagMarlies AlgoetDoelgroep: vanaf 4 jaar

Dit ben ik in Brussel wil de diversiteit van jonge kinderen in de klas zichtbaar en bespreekbaar maken. Door meer erkenning te geven aan de sociaal-culturele bagage van de kinderen in de grootstad, kan men hun meervoudige identiteit-sontwikkeling en groei naar een positief zelfbeeld meer kansen geven. Dit educa-tief pakket is bedoeld voor de tweede en derde kleuterklas, de eerste graad van het lager onderwijs én voor studenten lerarenopleiding. De kern van het pakket zijn verhalen over het dagdagelijkse leven van vijf kinderen in Brussel. De verhalen zijn het vertrekpunt van waaruit de diversiteit van de kinderen in de klas verder verkend wordt. Per verhaal zijn er tien vertelplaten die in een kamishibai kunnen worden gebruikt en een knieboekje. De handleiding, de cd en de bijbehorende website bieden de leerkracht achtergrondinformatie en een stappenplan voor de verwerking van de verhalen in de klas. Op de website staan alle foto’s, audio-op-names, filmpjes en dergelijke materialen waarnaar verwezen wordt in de handlei-ding.

Het grote boek van ElmerDavid McKeeDoelgroep: 3-6 jaar

Elmer is een bijzondere olifant, hij is niet grijs maar ziet eruit als een lappendeken. Anders zijn wordt in dit klassieke prentenboek positief uitgewerkt. Elmer heeft soms moeite met de grapjes die de gewone grijze olifanten over hem maken. Maar als hij zichzelf net zoals de rest grijs heeft gemaakt, blijken de andere oli-fanten de vrolijke Elmer te missen en hem juist te waarderen. Elmer, de geliefde kleurtjesolifant beleeft nog een aantal vrolijke avonturen in een jungle waarin alle dieren vreedzaam en behulpzaam naast elkaar leven.

Er was eens... een regenboog : diversiteit in de klasKaj Poelman Doelgroep: vanaf 6 jaar

Deze educatieve map is ontwikkeld voor het lager onderwijs en bevat heel wat informatie, tips en kant en klare methodieken om kinderen in het lager onderwijs kennis te laten maken met genderdiversiteit en seksuele identiteit. De map bevat 2 onderdelen. Deel 1 geeft de leerkracht basisinformatie over hoe je kan werken aan een open schoolklimaat. Hierin staan praktische tips en voorbeelden. Deel 2 bevat 9 uitgewerkte methodieken voor kinderen vanaf 6 tot en met 12 jaar. Een derde deel bevat alle bijlagen die je nodig hebt bij de methodieken. De bijlagen kunnen ook gedownload worden. Achteraan vind je een overzicht van relevant educatief materiaal en nuttige organisaties.

Basisonderwijs


Heeft vriendschap een kleur? Ursel Scheffler, Jan LiefferingDoelgroep: 3-8 jaar

Verhaal over een dag in de kleuterklas van Mark. De kinderen ontdekken onder lei-ding van de juf dat ze niet alleen uiterlijk verschillen, maar ook op andere gebieden. Ze leren dat elk kind uniek is. Als Marks moeder hem na school niet op kan halen, mag hij mee naar huis met Kari, een meisje van Turkse afkomst, waar hij ontdekt dat mensen ook qua geloof kunnen verschillen en hij leert er iets over de islam. Als Marks vader hem uiteindelijk komt halen, praat hij honderduit over wat hij die dag allemaal geleerd heeft. Realistisch prentenboek dat op een duidelijke manier laat zien hoe kleuters in de klas met het thema ‘verschillend zijn’ bezig kunnen zijn. De tekst is vrij uitgebreid en is bestemd om informatie over het thema over te brengen. Geschikt voor gebruik in de al dan niet multiculturele kleuterklas, maar zeker ook als kennismaking voor kleuters en hun ouders buiten school met het begrip ‘an-ders’ in relatie tot een niet-christelijke achtergrond.

Gesprekken in de multiculturele klas. Omgaan met diversiteit in het primair onderwijsHanson, Mylène; Boogaard, Marianne ; Vermeulen, JeroenDoelgroep: 7-12 jaar

In elke basisschoolklas bestaan cultuurverschillen: in de etnische Leerlingen ge-ven dus ook op verschillende manieren betekenis aan de wereld om hen heen. Goed lesgeven in zo’n multiculturele klas betekent in de eerste plaats goed kunnen omgaan met deze diversiteit in betekenisgeving. In dit boek maken de auteurs dui-delijk hoe je open gesprekken kunt voeren in de multiculturele klas, met ruimte voor de diverse inbreng van de leerlingen en zonder de kinderen alleen aan te spreken

op de bepaalde etnische of sociale groep die zij representeren

Een klas vol kleur : omgaan met culturele diversiteitRobert TeuneDoelgroep: leerkrachten basisonderwijs

Leraren in basisscholen krijgen te maken met kinderen die in allerlei opzichten veel van elkaar kunnen verschillen. Deze diversiteit kan te maken hebben met ver-schillen in leerstijl, competenties, aanleg en persoonlijkheid, geslacht, huidkleur, lichamelijke eigenschappen,... Daarnaast zijn er verschillen die vallen onder gezins-samenstelling, sociale klasse, opleidingsniveau van ouders en dergelijke kenmer-ken. Door de veranderde samenstelling van de bevolking, spelen de verschillen in culturele achtergrond vaak een belangrijke rol. Binnen de culturele diversiteit vind je ook verschillende opvattingen en gebruiken op het gebied van levensbeschouwing en religie. Dit boek richt zich op de ontwikkeling van kennis en inzicht, maar ook op de vaardigheden en attitude in relatie tot intercultureel en interreligieus onderwijs. De methodiek van het boek is gebaseerd op de concepten uit de Transactionele Analyse met betrekking tot communicatie. Een klas vol kleur is bedoeld voor lera-ren (in opleiding), onderwijsteams, onderwijsleiders, kind- jeugd- en jongerenwer-kers en verder iedereen die zich op een praktische manier wil verdiepen in inter-culturele communicatie. De uitgave wordt ondersteund door een website: www.eenklasvolkleur.nl

Basisonderwijs


Ik heb een tante in...Jeugd, Onderwijs en samenleving. - Gemeente RotterdamDoelgroep: 7-12 jaar

Dit lesmateriaal laat kinderen kennis maken met andere culturen en landen door hun directe en indirecte omgeving spelenderwijs te registreren. Een project in Rotterdam zorgde ervoor dat 10 kinderen van verschillende culturen op bezoek gingen naar hun familie in het thuisland. Ze maakten een reportage. De dvd met deze filmpjes vormt de basis van het project. Bij de dvd hoort een vragenlijst met voor elk van de tien landen, drie vragen. De groene paspoorten worden ingevuld door de leerlingen uit de klas. Voor de rode paspoorten gaan de kinderen op zoek naar andere kinderen, leerkrachten van de school die directe familieleden hebben wonen in andere landen die nog niet vertegenwoordigd zijn op de kaart. Deze paspoorten, eenmaal ingevuld, moeten de wereldkaart kleuren.

Jouw kleur mijn kleur Mylo FreemanDoelgroep: 3-6 jaar

Vandaag is het Tasja’s eerste dag in haar nieuwe klasje. Tasja is nog wel wat verlegen, maar de juf ziet er gelukkig heel lief uit. Wanneer de les begint gaan alle kindjes in een halve kring zitten. Tasja kijkt aandachtig naar al die verschillende ge-zichtjes om haar heen. Geen enkel kind lijkt op haar. Zoveel verschillende kleuren. De juf vraagt aan alle kinderen om iets over zichzelf te vertellen.

Multicultureel : bij jou thuis is het anders Staring, Jennine; Boter, IrisDoelgroep: 3-6 jaar

De boeken in de serie ‘Kijk en beleef’ zijn gemaakt voor de onderbouwgroepen in de basisschool en voor thuis. De verhalen gaan over alledaagse belevenissen van kinderen. Het zijn verhalen met een emotionele lading. De verhaalteksten zijn eenvoudig, voorspelbaar en dus herkenbaar. Onder de teksten staan vragen voor een (klassen)gesprek. Het verhaal wordt afgewisseld met duidelijke, kleurrijke illus-traties en foto’s van de hoofdpersonen. Roos gaat spelen bij haar vriendin Selma, voor de eerste keer. Ze heeft haar nieuwe mooie schoentjes aan. Maar bij Selma moet ze haar schoenen uitdoen. Roos ontdekt dat het er bij Selma thuis ander uit-ziet dan bij haar, het eten ruikt anders,... Enkele dagen later gaat Selma op bezoek bij Roos. Selma ontdekt op haar beurt dat het anders is bij Roos thuis dan bij haar, maar daarom niet minder gezellig.

Nieuwe vriendenJonker, Frank; Hammidi, Nor; van Ledden, Piet; Heuvel, EricDoelgroep: 9-16 jaar

Een stripboek over discriminatie. Alex is samen met zijn alcoholverslaafde vader verhuisd van een klein boerendorp naar Amsterdam. Op de middelbare school wordt hij gepest. Een Chinese jongen wordt nog harder aangepakt, altijd weer

Basisonderwijs


Gaandeweg leer je de pikorde in de klas kennen, maar ook wat de mogelijke oorzaken zijn voor het pestgedrag van de ergerlijkste plaagvogels. Hoe Alex de situatie verwerkt en hoe hij alsnog nieuwe vrienden maakt, lees je in dit verhaal. Bij het stripboek ontwikkelde de Anne Frankstichting voor het basisonderwijs en voor het voortgezet (secundair) onderwijs een digitale les met uitdagende interactieve opdrachten.

Bekijk de website

Op zoek naar normen en waarden : kringgesprekken voor kinderen en tieners Panta RheiDoelgroep: 5-16 jaar

Dit boek biedt een praktische handreiking om op een speelse en integere wijze met kinderen en jongeren het gebied van normen en waarden te verkennen. De multiculturele samenstelling van groepen vraagt om een verkenning van normen en waarden vanuit diverse culturen. In dit boek staan bezinningen op verliefdheid, pesten, jaloezie, schuld, de tien geboden, de zeven werken van barmhartigheid, de vijf zuilen van de islam, de yogaleefregels in het hindoeïsme en de rechten van het kind.

Pest’Oog : informatief spel over diversiteit, pesten, beperkingen en talentenZinloos Geweld vzwDoelgroep: 7-10 jaar

Pest’Oog is een spel voor kinderen van 7 tot 10 jaar met als doel de kinderen inzicht bijbrengen dat iedereen anders is en tegelijk ook talenten bezit. Wanneer kinderen leren omgaan met verschillen, verschillen aanvaarden en meer bewust worden van positieve kwaliteiten kan het hen weerbaar(der) maken voor pesten. Pest’Oog biedt de spelers in de vorm van een kwartetspel, in combinatie met me-mory en doe-opdrachten, een speelse invalshoek om te praten over o.m. zwaar-lijvigheid, fysieke beperkingen, sociale armoede, holebi, kansarmoede, etnische afkomst, nieuwsamengestelde gezinnen enz. Geschikt voor 4 tot 20 spelers. Het spel en de bespreking duren samen 1 of 2 lesuren, afhankelijk van het aantal kwartetsituaties dat wordt besproken.

Samen lachen = Samen leven [Junior]Temmermans, Matthias; Larssen, AnDoelgroep: 7-12 jaar

Dit is de junioreditie van de eerder uitgebrachte dvd+brochure voor het middelbaar onderwijs ‘Samen Lachen = Samen Leven’. Ook deze editie vertrekt vanuit de filosofie: als je met elkaar kunt lachen, kun je ook samen leven. De dvd bestaat uit drie grote delen: een verslag van de workshops op verschillende Vlaamse scholen waarbij werd nagedacht over humor en diversiteit; een animatiefilm, gemaakt door

Basisonderwijs


kinderen van acht tot twaalf jaar, met als thema ‘samen werken aan een vro-lijke, kleurrijke wereld’; een verzameling humoristische sketches. De sketches kunnen dienen als vertrekpunt voor een gesprek over gelijkenissen en ver-schillen, humor en clichés.

Bekijk de website

Seksuele diversiteit : lessen uit Wereldidee voor de lagere schoolDjapo vzwVanaf 6 jaar

Deze map bevat kant-en-klare lessen om in de lagere school te werken rond sek-suele diversiteit. In de les voor de eerste graad focussen de leerlingen aan de hand van 2 verhalen op de gevoelens van kikker en Mirjam en staan ze stil bij het hebben van ouders van hetzelfde geslacht. In de les voor de tweede graad wordt aan de hand van verhalen van twee kinderen uitgezocht wat het betekent om homo of lesbi te zijn en denken leerlingen na over de reactie van de omgeving hierop. In de les voor de derde graad werken de leerlingen rond het thema taboe, leren ze de oorzaken van het taboe rond homoseksualiteit kennen, onderzoeken ze de situatie wereldwijd en komen ze tot eigen inzichten.

Because I am a Girl : op de bres voor het lot van meisjes wereldwijd Plan NederlandVanaf 9 jaar

Dit lespakket behandelt de levensomstandigheden van meisjes wereldwijd en met name in ontwikkelingslanden. Meisjes in ontwikkelingslanden hebben vaak een moeilijk leven. Meisjes hebben nochtans dezelfde rechten als jongens. Toch wor-den ze vaak niet op dezelfde manier behandeld als jongens. Miskend, mishandeld en misbruikt. Alleen omdat ze een meisje zijn. Met dit lespakket wil Plan Nederland leerlingen. bewust maken van de levensomstandigheden van meisjes in ontwikke-lingslanden en zich daardoor meer betrokken voelen bij die meisjes en hun rechten.

RAINBOW: rights against intolerance - building an open-minded world Europese UnieVanaf 6 jaar

Het RAINBOW-project verbindt Europese holebi en trans (LHBT) verenigin-gen, scholen en media professionals om de rechten van kinderen en jongeren op hun seksuele en genderidentiteit te promoten. Dit leermiddel is bedoeld voor leerkrachten die les geven aan leerlingen van 6 tot 16 jaar. Het bestaat uit een DVD met 9 korte films (van 3 tot 17 min.) met een handleiding en online lesmateriaal. De films geven voorbeelden, en een manier van kijken naar de wereld, om oplossingen te bieden voor elk individu. De begeleidende brochure bevat een synopsis van elke film en geeft aan voor welke leeftijden de film geschikt is. De brochure en de website bieden een uitgebreid aantal klassikale oefeningen die optioneel kunnen ingezet worden, naargelang de beschikbare tijd en/of de leerlingengroep. Je vindt het online lesmateriaal via de sectie ‘study guide’ op de cd-rom.

Basisonderwijs


Gelijk is niet hetzelfde Provinciaal Centrum Morele DienstverleningDoelgroep: 9-12 jaar

Het spel is een leuke instap om kinderen van 9 tot 12 op een ludieke manier gen-derbewust te maken in de klas, in de jeugdbeweging,... Het is opgesteld volgens het ganzenbordprincipe. Er zijn 2 moeilijkheidsgraden in de vragen. De thematiek past in de lessen niet-confessionele zedenleer, godsdienst, vakoverschrijdende projecten. De thema’s zijn: thuis, school en werk, vrije tijd, bijzondere momenten en ik ben een meisje, ik ben een jongen. Het spel isbedoeld voor 2 tot 6 personen maar voor gebruik in een grotere groep is het wel leuk om meerdere spelen te gebruiken. Bij het spel hoort een uitgebreid pedagogisch dossier. Hierin vind je tal van werkvormen en achtergrondinformatie.

Mijn familie - Mijn straat een wereld van verschil [kamishibai-verhaal]De Bode, Ann Doelgroep: vanaf 4 jaar

2 sets prenten voor kamishibai verteltheater. De eerste set draait rond het thema ‘familie: een reis door de tijd’. We ontdekken hoe mensen vroeger woonden en gekleed gingen. De tweede set is een kamishibai versie van het boek ‘Mijn straat een wereld van verschil’ over kleurrijk samenleven.

ICO Pronto FoyerDoelgroep: vanaf 5 jaar

ICO Pronto zijn een aantal kant-en-klare interculturele lessen voor het basison-derwijs. Ze werden onderverdeeld naar thema. Elk thema wordt uitgewerkt voor alle graden van het basisonderwijs: kleuter, 1ste, 2de en 3de graad. Thema’s die reeds aan bod kwamen, zijn onder meer: dieren, verjaardag vieren, volwassen worden, monumenten, kleur.

Kroepoek en satéSchippers, Liselotte [auteur], Van den Hout, Monique [ill.]Doelgroep: vanaf 6 jaar

Chan is helemaal vanuit China naar deze straat verhuisd. Hij gaat de buurt ver-kennen om nieuwe vriendjes te ontmoeten. Maar zoveel leuke vriendjes had hij nooit verwacht! Leuke buren, uit verschillende culturen. Nieuwe verhalen, in vreemde talen. Heerlijk delen, en samen spelen. Lekker eten, om nooit te verge-ten ... Een boek vol rijmpjes, weetjes en woordenlijstjes. Over vriendjes maken en andere culturen ontdekken.

Basisonderwijs


The Colors of UsKatz, Karen Vanaf 6 jaar

Een vrolijk (Engelstalig) prentenboek over de schoonheid van culturele diver-siteit. Als Lena een zelfportret wil schilderen, legt haar moeder uit hoe ze verf kan mengen om het «juiste bruin» te verkrijgen. «Bruin is bruin» beweert Lena, waarop haar moeder met haar gaat wandelen om te tonen hoeveel verschillende tinten bruin er zijn. Terwijl ze de buren groeten, beschrijft ze hun huidskleur aan de hand van etenswaren. Lena beseft dat elke kleur mooi is. Ze schildert de portretten van al haar vrienden en gebruikt verschillende kleu-ren om hun huidskleur weer te geven. Met bijgevoegde vertaling.

Samenleven, hoe doe je dat?Brenifier, Oscar Vanaf 6 jaar

Filosofie voor kids is een eerste kennismaking met filosofie. Voor kinderen die een heleboel belangrijke vragen in hun hoofd hebben. Over zichzelf, het leven en de wereld. Voor volwassenen die samen met kinderen op zoek willen gaan, nadenken en discussiëren. Want kant-en-klare antwoorden vind je niet altijd! In Samenleven, hoe doe je dat? vind je 6 grote vragen. Om te jongleren met ideeën en om verder te kijken dan je neus lang is. Zou jij graag helemaal alleen zijn? Ben je altijd verplicht om andere mensen te respecteren? Moet je het altijd eens zijn met de anderen? Zijn wij allemaal gelijk? Zijn we allemaal verplicht om te werken? Hebben we altijd een baas en regels nodig om te kunnen samenleven? Met dit boek is filosoferen kinderspel!

Blauwland GeellandCentrum Informatieve SpelenVanaf 8 jaar

Blauwland Geelland is een versie van Rafa Rafa, aangepast aan 8 tot 12-jari-gen. De gedragscodes van de culturen zijn concreter en speelser gemaakt. De inwoners van de beide landen ontdekken elkaars verschillen.

Lego lingua : een doos vol spel en taalJeugd en VredeVanaf 8 jaar

Lego Lingua is een meertalige spellendoos die ontwikkeld werd door het in-tegratiecentrum Foyer naar aanleiding van de internationale dag van de thuis-talen. De spellendoos bevat 5 meertalige spelen.

Basisonderwijs


Een kijk op de ander : didactische fotomap om vooroordelen te doorbrekenSchool zonder RacismeVanaf 10 jaar

Deze fotomap is bedoeld voor leerlingen uit de laatste jaren van het lager on-derwijs en uit de eerste graad van het middelbaar onderwijs (10-14 jaar), maar zeker ook bruikbaar in andere groepen, bijv. bij volwassenen. In de doos vind je zestig foto’s van twintig personen van verschillende nationaliteit of afkomst. Van deze personen werden er telkens drie foto’s genomen: een portret, een beeld van de leef- of werkomgeving en een derde foto die iets meer vertelt over het interesseveld van de gefotografeerde persoon. Verder vind je in deze doos twin-tig biografische fiches. Aan de hand van deze fiches kom je meer te weten over de gefotografeerde personen. Een begeleidende handleiding omschrijft duidelijk een aantal methodieken om in de klas te werken met deze foto’s. Verder vindt de leerkracht (of student uit de lerarenopleiding) in de begeleidende handleiding ach-tergrondinformatie rond stereotypes, racistische vooroordelen en beeldvorming. Achteraan in de handleiding kan de leerkracht ook beknopte informatie vinden over thema’s zoals migratie, vluchtelingen, islam, discriminatie in het onderwijs.

Klein, klein climmertjePaelman, Filip Vanaf 4 jaar

CLIMrek werd ontwikkeld voor de kleuterschool en de eerste graad van het lager onderwijs. Toch krijgen de allerkleinsten niet voldoende waar ze recht op heb-ben. Daarom werd Klein, klein Climmertje ontwikkeld. Hierin vind je uitgewerkte Clim-activiteiten waarin kleuters zo vrij mogelijk de wereld kunnen verkennen. Een verzameling van kleinere en grotere activiteiten leren de peuters en de kleinste kleuters omgaan met de diversiteit in de wereld rondom hen.

Voor de jongste kleuters: is er nu dit ‘Klein, klein Climmertje’ waarin allerlei ac-tiviteiten beschreven zijn, activiteiten die groeivelden zijn voor het leren omgaan met diversiteit en voor het veroveren van vaardigheden die niet enkel in CLIM maar ook in het dagelijkse leven hun toepassing vinden.

Deze map is uiteraard op peuterniveau, spelend en impliciet. Bij de meeste acti-viteiten worden de ‘climmige’ inhoud, de interculturele competentie die aanges-proken wordt en de valkuilen die je best vermijd, vermeld.

Basisonderwijs

CLIM staat voor “coöperatief leren in multiculturele groepen” en is een methodiek om te werken met de diversiteit die aanwezig is in de groep of klas. In het documentatiecentrum vind je verschillende CLIM-wijzers, bundels waarin de ideeën achter CLIM toegepast worden op alledaagse thema’s die in de klas aan bod komen. Doelgroep: 2de en 3de graad.


Peper en zout : bronnenboek voor intercultureel leren in de basisschoolErnalsteen, Veerle Vanaf 6 jaar

«Peper en zout» is een bronnenboek voor intercultureel leren in het basison-derwijs en buitengewoon lager onderwijs. Het biedt een brede waaier aan tips om het actief en effectief leren omgaan met diversiteit in de klas te be-vorderen. Stimuleren van interactie en benutten van diversiteit staan hierbij centraal. De ideeën worden uitgewerkt binnen negen thema’s. Elk thema be-vat activiteiten, voorbeelden en aanbevelingen waar je naar eigen smaak uit kunt plukken. Elk thema begint met een «inleiding» over de betekenis van het thema voor intercultureel leren, een observatievraag en een overzicht. Daar-na volgen activiteiten, tips en voorbeelden. Op het einde van elk thema is er plaats voor een korte reflectie en aanvullingen.

Wonen op het dak Studio GloboDoelgroep: 9-12 jaar

Het project bestaat uit een handleiding voor de leerkracht, een cdrom en een leerlingenboekje. De map is - ook los van het simulatiespel in Studio Globo Antwerpen of Brussel - bruikbaar voor wie in de klas wil werken rond diver-siteit. De handleiding bevat een beschrijving van verschillende activiteiten. Per activiteit staan een aantal doelstellingen centraal. Deel 1 handelt over een kijk op diversiteit, deel 2 een nieuwsgierige kijk, deel 3 een kijk op het Dak en deel 4 een kijk op samenwerking.

Koffer Malawi: Een dag uit het leven van Chikondivzw Kwasa KwasaDoelgroep: kleuter, lager en secundair onderwijs

De koffer bevat allerlei hedendaagse en traditionele gebruiksvoorwerpen uit Malawi. De koffer is samengesteld uit de volgende onderdelen namelijk religie, voeding, kledij, muziekinstrumenten,... De voorwerpen uit de koffer zijn een voorstelling van het dagelijks leven in Malawi.Zo krijgen de leerlingen een beeld van de leefwereld van mensen in Malawi. Na een korte introductie wordt er aan de leerlingen gevraagd om een voorwerp uit de koffer te kiezen en na te denken wat het zou zijn. Vervolgens wordt elk gekozen voorwerp klassikaal besproken. Om afwisseling te brengen tijdens de uitleg gaan be-paalde etenswaren geproefd worden en Mlambe thee gedronken worden. De koffer kan door een klas gehuurd worden per week maar dit is uiteraard zonder een medewerker van Kwasa Kwasa vzw.

Basisonderwijs

WORKSHOPS


Basisonderwijs

Fabels en Legendes uit de FilippijnenWereldkleur - Integratiedienst Leuven Doelgroep: lager onderwijs

Na een inleiding over de Filippijnen via dia’s wordt er een legende verteld. Fi-lippijnse waarden worden daarbij onderstreept. Daarna volgt er een spelletje waarbij de creativiteit van de kinderen wordt gestimuleerd. Als doe-activiteit wordt er een masker en een speelgoed uit eenvoudige materialen gemaakt.

Gewoon Vreemd Paleis Foyer vzwDoelgroep: kinderen van 10 tot 14 jaar

Het Gewoon Vreemd Paleis is een interactieve expo over vooroordelen, diver-siteit en democratie. Via uitdagende werkvormen gaan kinderen van 10 tot 14 jaar nadenken over allerlei vormen van vooroordelen, over hoe je de wereld soms door een gekleurde bril ziet, over hoe moeilijk het is om een eigen me-ning te hebben. Ze leren het zondebokmechanisme kennen. Kinderen maken kennis met de basisprincipes van de democratie.


10 dagen België : mondiale vorming anders bekeken vzw AtomiumDoelgroep: 15-18 jaar, volwassenen

In de film 10 dagen België nemen vier jongeren uit China, Botswana, Ecuador, Nicaragua de Belgische cultuur onder de loep. Hun gids is de Vlaamse Rutger met wie ze tien dagen het leven leven «zoals het bij ons is». We zien wat zij vreemd vinden, maar vooral hoe vreemd we eigenlijk zelf zijn. De film hoort bij het project Spiegels voor jongeren vanaf 15 jaar.

Actuales : hoe kijk ik naar de ander die anders ik dan ik? Studio GloboDoelgroep: 13-18 jaar

De beroering in de media rond het thema racisme is een opvallend fenomeen en vormt een interessante insteek om in de klas mee aan de slag te gaan. In deze les voor de 1e, 2e en 3e graad secundair onderwijs staan we stil bij hoe onze mening en houding (tegen)over anderen worden beïnvloed door factoren waar we ons niet bewust van zijn. Kunnen we deze vormen van vooringenomenheid en stereo-typering herkennen? Wat is discriminatie of racisme? Worden mensen met een donkere huidskleur volgens de leerlingen anders behandeld dan blanke Vlamin-gen? Met behulp van getuigenissen, filmfragmenten en interactieve werkvormen worden de leerlingen uitgedaagd om over deze vragen na te denken. Je kunt het didactisch materiaal downloaden van de website van Studio Globo.

Download het didactisch materiaal

Allemaal anders, allemaal gelijk : educatief pakketVORMEN vzwDoelgroep: 11-18 jaar, volwassenen

Een 50-tal workshops over respect voor verscheidenheid, over vooroordelen en discriminatie. De auteurs, een multicultureel team van ervaren jeugdwerktrainers, hebben getracht met dit pakket praktische en theoretische materialen ter beschik-king te stellen van onderwijzers, trainers, jeugdwerkers en informele leerkrachten. Deel A geeft een algemeen overzicht van de huidige situatie in Europa en pleit voor de introductie van intercultureel onderwijs. Deel B bevat een beschrijving van de algemene methodologie en een reeks activiteiten die sterk de nadruk leggen op groepswerk en participatie. Men werkt hier vanuit de ervaring, onderzoekt nieuwe methoden en spoort jongeren aan tot actie.

Download het didactisch materiaal

Secundair onderwijs

LESMATERIAAL


Caleidoscopia : diversiteitsspelHogeschool van AmsterdamVanaf 16 jaar

‘Caleidoscopia’ is een kaartspel over diversiteit. Het spel bestaat uit 8 setjes van 9 gekleurde kaartjes waarop 8 dimensies van diversiteit benoemd zijn: etniciteit, klasse, levensfase, talent/handicap, religie, sekse, seksuele oriëntatie en (beroeps)socialisatie. Het spel kan in kleine en in grotere groepen gespeeld worden; het kan kort of uitgebreider gespeeld worden. De spelinstructie is innegen talen: Neder-lands, Engels, Duits, Hongaars, Arabisch, Turks, Frans, Spaans en Chinees. Het doel van dit spel is mensen met elkaar aan de praat te brengen over zichzelf, hun geschiedenis, het heden en de toekomst en meer begrip en respect voor elkaar te helpen ontwikkelen. Het gaat daarbij om de overeenkomsten en verschillen tussen mensen en hun individuele en maatschappelijke kansen en beperkingen te her-kennen en te erkennen.

De democratiefabriek : over identiteit, diversiteit en democratisch burgerschapBELvueDoelgroep: 13-18 jaar

Deze handleiding hoort bij de interactieve tentoonstelling «de democratiefabriek» waarin jongeren rond identiteit, diversiteit en vooroordelen werken en nadenken over actief burgerschap en democratie. De methodieken in de handleiding zijn be-doeld als voorbereiding voor en naverwerking na een bezoek aan de tentoonstelling maar kunnen ook apart in de klas gebruikt worden. Met verschillende activiteiten leren jongeren zich bewust worden van hun eigen vooroordelen en discriminatie, beeldvorming, wat identiteit betekent, en hoe in het verlengde hiervan een demo-cratie eruit ziet. De methodieken nodigen de jongeren uit na te denken, hun eigen mening te verkondigen en te discussiëren.

Bekijk de handleiding

DiversIdentiteitProvincie Vlaams-BrabantDoelgroep: vanaf 14 Jaar

Informatief spel over diversiteit en kruispuntdenken. ‘DiversIdentiteit’ stimuleert de spelers om kruispunten van diversiteitskenmerken te ontdekken in specifieke si-tuaties en om stil te staan bij de gevolgen hiervan op het individu en op zijn of haar sociale positie. Het spel inspireert beleidsmakers en mensen uit het werkveld om creatief om te gaan met een divers cliënteel. Het levertgesprekstof op om in groep genuanceerd te praten over geaardheid, gender, vermogen, etnisch-culturele ach-tergrond, beperking en leeftijd. Spelenderwijs worden vooroordelen en stereotie-pen doorbroken

Secundair onderwijs


Free2chooseAnne Frank StichtingVanaf 14 jaar

«Wat vind jij? Mag een politieagent een tulband dragen? En vind je het terecht dat neonazi’s mogen demonstreren?» Deze en andere vragen komen aan bod in het lespakket Free2choose. Aan de hand van filmclips maken de leerlingen kennis met grondrechten en wat die voor hen betekenen. Door met elkaar te discussiëren over dilemma’s, verkennen leerlingen zelf de grenzen van de vrijheid. De 4 thema’s zijn: vrijheid van demonstratie, het recht op privacy, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst.

Free2choose: educatief project voor de derde graad secundair onderwijs aangeboden door de Even StichtingEvens StichtingVanaf 15 jaar

In iedere democratische samenleving hebben burgers een aantal fundamentele vrijheidsrechten: vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid en recht op privacy. Maar zijn deze vrijheidsrechten onbeperkt? Wat gebeurt er als grondrechten met elkaar botsen? Of als de bescherming van de democratie in het geding is? De Anne Frank Stichting ontwikkelde Free2Choose, een project dat jongeren aanzet een standpunt in te nemen en te debatteren rond vrijheidsrechten op basis van een aantal filmclips. De Evens Stichting lanceerde het Free2choose project in Vlaande-ren. Voor de Vlaamse versie van dit project werden zes filmclips aan het basispakket toegevoegd. De begeleidende handleiding voor leerkrachten met achtergrondinfo en mogelijke debatvormen werd tevens grondig aangepast aan de Vlaamse context

Gender in de blender: educatief pakket over genderdiversiteit en transgenderProvincie Vlaams BrabantVanaf 12 jaar

Genderdiversiteit is een gevoelig thema. Diverse jongeren die afwijken van de gendernormen hebben ervaring met negatieve feedback, uitsluiting, pesterijen. Dit educatief pakket biedt materiaal om genderdiversiteit en transgender bes-preekbaar te maken in het secundair onderwijs. Het wil jongeren confronteren met hun eigen gendernormen en met de wijze waa-rop ze daarmee omgaan. De bundel bevat 23 oefeningen waaruit de leerkracht kan kiezen naargelang de doelstelling, de doelgroep (ASO, TSO, BSO, multiculturele klas...) en de context. Zoekende jongeren kunnen terecht op de informatieve website www.genderindeblender.be. Daar is ook deze map te downloaden (En-gelstalige versie).

Secundair onderwijs


Secundair onderwijs

Een kijk op de ander: didactische fotomap om vooroordelen te doorbrekenSchool zonder RacismeVanaf 10 jaar

Deze fotomap is bedoeld voor leerlingen uit de laatste jaren van het lager onderwijs en uit de eerste graad van het middelbaar onderwijs (10-14 jaar), maar zeker ook bruikbaar in andere groepen, bijv. bij volwassenen.

In de doos vind je zestig foto’s van twintig personen van verschillende nationaliteit of afkomst. Van deze personen werden er telkens drie foto’s genomen: een portret, een beeld van de leef- of werkomgeving en een derde foto die iets meer vertelt over het interesseveld van de gefotografeerde persoon. Verder vind je in deze doos twintig biografische fiches. Aan de hand van deze fiches kom je meer te weten over de gefotografeerde personen. Een begeleidende handleiding omschrijft duidelijk een aantal methodieken om in de klas te werken met deze foto’s. Verder vindt de leerkracht (of student uit de lerarenopleiding) in de begeleidende handleiding ach-tergrondinformatie rond stereotypes, racistische vooroordelen en beeldvorming. Achteraan in de handleiding kan de leerkracht ook beknopte informatie vinden over thema’s zoals migratie, vluchtelingen, islam, discriminatie in het onderwijs.

Kwinkslag : een verrassend kaartspelEvens StichtingVanaf 15 jaar

In iedere democratische samenleving hebben burgers een aantal fundamentele vrijheidsrechten: vrijheid van meningsuiting, godsdienstvrijheid en recht op privacy. Maar zijn deze vrijheidsrechten onbeperkt? Wat gebeurt er als grondrechten met elkaar botsen? Of als de bescherming van de democratie in het geding is? De Anne Frank Stichting ontwikkelde Free2Choose, een project dat jongeren aanzet een standpunt in te nemen en te debatteren rond vrijheidsrechten op basis van een aantal filmclips. De Evens Stichting lanceerde het Free2choose project in Vlaande-ren. Voor de Vlaamse versie van dit project werden zes filmclips aan het basispakket toegevoegd. De begeleidende handleiding voor leerkrachten met achtergrondinfo en mogelijke debatvormen werd tevens grondig aangepast aan de Vlaamse context

Mijn tantes uit GentEen Andere Wereld FilmsVanaf 14 jaar

‘Mijn tantes uit Gent’ vertelt het verhaal van Jemâa, Saâdia en Fatima, drie vrij-gevochten Marokkaanse zussen. Zij migreerden in de jaren ‘70 naar België om bij Vlaamse families als kindermeisje aan de slag te gaan. Wanneer de zussen terugkeren naar hun geboortedorp wordt duidelijk dat ze zich daar niet meer hele-maal thuis voelen. In België blijven ze migranten en voor Marokko zijn ze intussen te Westers. In de bijhorende handleiding worden een aantal oefeningen en op-drachten gegeven om met jongeren of volwassenen te werken rond de thema’s die in de film aan bod komen: vrouwelijke migratie, impact van migratie op een mensenleven, identiteit, band met het land van herkomst, ‘integratie’ , verwachtin-gen en dromen...


Maniok en patatten : omgaan met diversiteit door Afrikaanse ogenDe8Vanaf 14 jaar

De dvd en het bijhorende lespakket zijn een middel om sociale en culturele vaar-digheden te ontwikkelen. De competentie ‘omgaan met diversiteit’ wordt in de praktijk gebracht via acht vaardigheden. Hoe deze vaardigheden in dagelijkse contacten van pas komen wordt getoond aan de hand van origineel beeldmateriaal, gebaseerd op een uniek theaterproject waarin Afrikaanse vrouwen hun ervaringen met veel inzicht en humor naar het podium vertalen. Het educatief pakket biedt een theoretisch kader en concrete werkvormen om de vaardigheden in te oefenen met een groep. Daarnaast geeft men wat achtergrondinformatie mee over Congo en onze koloniale geschiedenis. Voor iedereen die een praktijkgerichte aanpak zoekt rond omgaan met diversiteit: leerkrachten derde graad secundair onderwijs, diver-siteitsconsulenten, vormingsmedewerkers, integratiediensten, hogescholen, zorg-sectoren, sociaal-culturele verenigingen.

Rafa RafaCentrum Informatieve SpelenVanaf 12 jaar

Een spannend en leerrijk spel voor 12 tot 40 spelers vanaf 12 jaar en volwassenen. Over ‘vreemde’ culturen in onze maatschappij en het ‘vreemde’ in onze cultuur. Spelers uit twee verschillende culturen leren elkaars regels doorgronden.

RAINBOW : rights against intolerance - building an open-minded worldEuropese UnieDoelgroep: 6-16 jaar

Het RAINBOW-project verbindt Europese holebi en trans (LHBT) verenigin-gen, scholen en media professionals om de rechten van kinderen en jongeren op hun seksuele en genderidentiteit te promoten. Dit leermiddel is bedoeld voor leerkrachten die les geven aan leerlingen van 6 tot 16 jaar. Het bestaat uit een DVD met 9 korte films (van 3 tot 17 min.) met een handleiding en online lesmateriaal. De films geven voorbeelden, en een manier van kijken naar de wereld, om oplossingen te bieden voor elk individu. De begeleidende brochure bevat een synopsis van elke film en geeft aan voor welke leeftijden de film geschikt is. De brochure en de website bieden een uitgebreid aantal klassikale oefenin-gen die optioneel kunnen ingezet worden, naargelang de beschikbare tijd en/of de leerlingengroep. Je vindt het online lesmateriaal via de sectie ‘study guide’ op de cd-rom.

Secundair onderwijs


Secundair onderwijs

Samen 11 miljoen: toolbox om te werken met jongeren aan diver-siteit en samenlevenGoodPlanet Belgium vzwDoelgroep: 12- 18 jaar

Met het project ‘Samen 11 miljoen’ en de bijbehorende toolbox wil GoodPlanet het begrip voor elkaar, het gevoel van verbondenheid vergroten en het gevoel van solidariteit met nieuwkomers in België versterken. Dit educatief pakket voor het se-cundair onderwijs bevat tal van methodieken om met jongeren op klas- en school-niveau te werken rond identiteit, onverschilligheid, vooroordelen, stereotypen en discriminatie. De methodieken zijn - mits enkele aanpassingen - te gebruiken in alle studierichtingen, ook in bepaalde groepen van het buitengewoon onderwijs en onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers (OKAN). Het pakket bestaat uit een handleiding en activiteiten op drie «levels» of niveaus. Level 1 bevat activiteiten op klasniveau. De leerlingen werpen een kritische blik op zichzelf, binnen de ge-borgenheid van de vertrouwde klasgroep en zetten van daaruit de stap naar ‘de ander’. Level 2 is bedoeld om klasoverschrijdend te werken. De leerlingen verrui-men hun blik naar buiten tijdens uitwisseling(en) met een andere klas. Level 3 is be-doeld voor de verdere uitrol van het project op schoolniveau. Doorheen het pakket wordt verwezen naar beeldmateriaal dat je kan bekijken op de projectwebsite. Bij sommige activiteiten horen ook bijlagen en werkblaadjes, die je kan vinden in de verschillende werkmappen. Het hele pakket kan gedownload worden.

Shalimar : een multicultureel spel over relatiesThomas Demyttenaere Vanaf 14 jaar

Doos met handleiding, 4 spelregelkaarten, 4 ja-kaarten, 4 nee-kaarten, 10 x 8 oranje en 10 x 8 paarse personagekaarten, 36 opdrachtkaarten, 20 informatie-kaarten, 4 spelborden‘Shalimar’ is een educatief spel voor de tweede graad van het secundair onderwijs dat men in klasverband kan spelen. Het helpt een interculturele dialoog rond re-laties en seksualiteit op gang te brengen. Al spelend ontdekken leerlingen welke cultuurelementen gemeenschappelijk zijn en welke verschillen individueel bepaald zijn. De nadruk ligt op dialoog en de bereidheid om te leren van andere culturen. De leerlingen nemen de rol van relatieadviseur voor twee fictieve leeftijdgenoten op zich. Het kan gaan om een hetero- of homokoppel, een Vlaams, allochtoon of ge-mengd duo. Van die leeftijdsgenoten krijgen ze telkens infokaartjes met uitspraken van de personages per thema. De leerlingen overleggen en beslissen per fase. Zullen de twee elkaar ontmoeten? Worden ze een koppel? Vervolgens worden de personages geconfronteerd met vijf «hindernissen». De leerlingen beslissen of die invloed hebben op de relatie. Na elke gespreksronde argumenteren de leerlingen of hun koppel samenblijft of niet.


Van hier naar daar: een informatief spel dat mensen met een ver-schillende (taal)achtergrond samenbrengt en wederzijds respect stimuleertCentrum Informatieve SpelenVanaf 16 jaar

Met het project ‘Samen 11 miljoen’ en de bijbehorende toolbox wil GoodPlanet het begrip voor elkaar, het gevoel van verbondenheid vergroten en het gevoel van solidariteit met nieuwkomers in België versterken. Dit educatief pakket voor het se-cundair onderwijs bevat tal van methodieken om met jongeren op klas- en school-niveau te werken rond identiteit, onverschilligheid, vooroordelen, stereotypen en discriminatie. De methodieken zijn - mits enkele aanpassingen - te gebruiken in alle studierichtingen, ook in bepaalde groepen van het buitengewoon onderwijs en onthaalklassen voor anderstalige nieuwkomers (OKAN). Het pakket bestaat uit een handleiding en activiteiten op drie «levels» of niveaus. Level 1 bevat activiteiten op klasniveau. De leerlingen werpen een kritische blik op zichzelf, binnen de ge-borgenheid van de vertrouwde klasgroep en zetten van daaruit de stap naar ‘de ander’. Level 2 is bedoeld om klasoverschrijdend te werken. De leerlingen verrui-men hun blik naar buiten tijdens uitwisseling(en) met een andere klas. Level 3 is bedoeld voor de verdere uitrol van het project op schoolniveau. Doorheen het pak-ket wordt verwezen naar beeldmateriaal dat je kan bekijken op de projectwebsite.

VooroordelenkofferStichting Vredeseducatie Vanaf 10 jaar

De ‘Vooroordelenkoffer’ is een interactieve tafeltentoonstelling om vooroordelen te onderzoeken en te ontmaskeren. Het project is in de eerste plaats bedoeld voor kinderen en jongeren van 10-14 jaar in het jeugd- en jongerenwerk en in het on-derwijs, maar is ook geschikt voor trainingen en cursussen aan (jong)volwassenen. De Vooroordelenkoffer bevat 50 kleurrijke kartonnen displays waarop 12 thema’ s zijn verwerkt. De deelnemers krijgen per 2 een ticket om een bepaalde route te volgen. Onderweg wordt naar hun mening gevraagd, en moeten ze opdrachten uitvoeren en keuzes maken. Zo krijgen ze gaandeweg een inzicht in vooroordelen, het zondebok-mechanisme en de achtergronden van discriminatie. Deze editie is een remake van de editie 1997. Opmaak, illustraties en foto’s werden vernieuwd en er zijn nieuwe werkvormen over (school)regels, plagen en pesten en democratie.

Weetewa ... ge zijt mijn stereotype niet : het educatief pakketSensoaVanaf 14 jaar

Dit is een educatief pakket over genderstereotypen en homofobie. Het is bedoeld om met jongeren (vanaf 14 jaar) in verschillende settings (onderwijs, jeugdwerk en andere) over genderrollen en diversiteit te spreken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van sociale media. Op die manier leren jongeren omgaan met sociale media als bron van nieuws en socialisatie en als activisme-instrument. Je vindt in dit pakket achtergrondinformatie, tips en methodieken om een gesprek in te leiden, te stoffe-ren en te evalueren.

Secundair onderwijs


Secundair onderwijs

FILM & DOCUMENTAIRE

40 maal andersStad OostendeDoelgroep: 15+

Veertig Oostendenaars die hun roots niet in België hebben, vertellen over heimwee, over winnen en verliezen, over leven in een ‘ander’ land.

Human - the movie : what makes us human?Good Planet FoundationVanaf 14 jaar

Wat maakt ons mens? Dat is de hoofdvraag van filmmaker en kunstenaar Yann Arthus-Bertrand in de film Human. Drie jaar lang verzamelde Arthus-Bertrand au-thentieke verhalen van meer dan 2000 mensen in 60 landen. Je kan de hele film online bekijken. Op de website vind je ook informatie over het maken van de film. Met Engelse, Franse, Spaanse en Portugese ondertiteling.

Bekijk de website

Verschillende maten: diversiteit (z)onder spanningAntwerpen: HVVDoelgroep: 15+

De dvd in dit pakket bevat getuigenissen van jongeren en volwassenen, die aange-ven hoe ze omgaan met de diversiteit in hun sociale omgeving: de confrontatie met verschillen in afkomst, cultuur, overtuigingen en manier van denken en reageren, seksuele voorkeur, handicaps, en zo meer, op school, in het verenigingsleven, op de werkvloer. In het pakket zit ook een verzameling teksten, die ook - maar weer andere - aspecten van diversiteit in onze samenleving bespreken: een bonte men-geling van soms ongewone standpunten of voorbeelden van aanpak van speci-fieke situaties. De dvd en teksten worden aangeboden als uitdagende insteek om het nadenken en debatteren in gang te zetten in het kader van het verenigingsle-ven, volwassenenvorming of in de laatste jaren van het secundair onderwijs.


ZOEK JE DIGITAAL MATERIAAL?Neem dan eens een kijkje op de projectsite Wereldburgerschapseducatie op de website van KlasCement:

> www.klascement.be/wereldburgerschapseducatie/

KLEUR BEKENNEN DOCUMENTATIECENTRAIn elke provincie en in Brussel vind je een Kleur Bekennen documentatiecentrum. Wil je aan de slag met de diverse thema’s van wereldburgerschap? Kom langs voor advies op maat. Of ontleen gratis educatief materiaal. Onze educatieve medewerkers maken jou wegwijs in een zeer divers aanbod!

@ AntwerpenProvinciaal Documentatiecentrum AtlasCarnotstraat 110T: 03 338 71 66

@ BrusselOnderwijsbibliotheek Vlaamse GemeenschapscommissieMarcqstraat 16-18 T: 02 210 63 93

@ GentDocumentatiecentrum Mondiale SolidariteitGaspar de Craeyerstraat 2 (Leopoldskazerne)T: 09 265 99 78

@ HasseltEducatief Centrum provincie Limburg.Universiteitslaan 1T: 011 23 82 45

@ LeuvenBibliotheek van UC Leuven-LimburgHertogstraat 178 (Heverlee)T: 016 26 74 01

@ RoeselareWereldhuis West-VlaanderenHugo Verrieststraat 22T: 051 26 50 58

Bezoek ook onze online databanken!Waar? www.kleurbekennen.be > Wie zijn wij? > Onze documentatiecentra

Deze Inspiratiebundel is een uitgave van Kleur Bekennen

Contact: [email protected], T: 02/5051820

Verantwoordelijke uitgever: Carl Michiels

2017

it - Kleur Bekennen · 2017-05-19 · it Inspiratiebundel Basisonderwijs Alle kleuren van de...

Documents

Transcript of it - Kleur Bekennen · 2017-05-19 · it Inspiratiebundel Basisonderwijs Alle kleuren van de...