Is er eigenlijk wel iets veranderd? · 2013-06-21 · aantasten en het zou haar imago te huiselijk...

Zaterdag 29 Juni 2013

Revolution

Is er eigenlijk wel iets veranderd?

Hoepla! De eerste naakte vrouw op tv pagina 8Amerika Waarom seks nog steeds een taboe is pagina 20

Aan de hand van Barbie

In de jaren die volgden ontwikkelde de maatschappij zich inderdaad ontiegelijk snel. En ja, de pop heeft zich dapper staande ge-houden. Niet dankzij haar stabiliteit, maar dankzij haar aanpassingsvermogen. Mev-rouw Barbie speelde revolutionair in op de

veranderende identiteit van de mens. Zodoende kunnen wij haar nu inzetten alhistorische ‘uitlegpop’Aan wie hebben we deze historische uitlegpop ei-genlijk te danken? De ontwerpster van de driedimen-sionale pop is Ruth Handler. Maar eigenlijk moeten we zeggen dat het briljante brein achter Barbie bij Barbara vandaan komt, de dochter van Handler. Zij speelde als klein meisje met papieren poppetjes alsof het volwassen vrouwen waren. Jonge meisjes begin-nen ‘echte gesprekken’ van volwassenen na te doen en volgens Handler hoort daar ook een ‘echte pop’ bij. Mattel, een speelgoedfabrikant, zag in eerste in-stantie niet zoveel heil in haar 3D-pop. Totdat ze Lil-ly zagen, een Europese, bijna pornografische pop. In Europa sloeg Lilly niet aan, omdat de pop te ver van de mensen vandaan stond. Maar een aangepast con-cept van een pop als jonge droomvrouw, een voor-beeld voor kinderen, blijkt een gat in de markt.

Ken: zoals Eva in het paradijs Eerst was er de vrouw en enkele tijd later werd de man geschapen. Beter gezegd: geproduceerd. En zijn naam was Ken Carson. De trouwe metgezel van Bar-bie. De tijdsplanning van deze geboorte was echter niet zo briljant, want vanaf de jaren ’60 werd er door veel feministen gestreden voor seksuele en financiële mogelijkheden voor de vrouw. Het feminisme nam zo een grote plek in, dat zelfs de mode erdoor beïnv-loedt werd: in plaats van sierlijk golvende vrouwel-ijke kapsels, werd het korte koppie, the Bubble Cut, mode. Waarom? Gewoon, om praktische reden. Een vrouw is er niet alleen om mooi te zijn. Ook Barbie onderging deze metamorfose en knipte (al dan niet voor korte tijd) haar lange blonde haren af. Voortaan ging zij door het leven met een kort vlot kapsel, als een rasechte feminist. Althans, dat zou je denken. Maar dat heb je mis. Veel vrouwen zagen Barbie als een antifeminist, die een slachtoffer was van de man-georiënteerde samen-leving. Ken zagen zij als ‘verwezenlijking’ van het feit dat vrouwen niet als zelfstandig werden gezien,

maar aan de zijde van een man hoorde. Een schan-delijke gedachte voor een echte Dolle Mina.

Feministische verwarringBarbie wisselde in vijftig jaar 108 keer van beroep. Ze was presidentskandidate, soldaat, astronaute en piloot. Een nogal vrijgevochten vrouw, die zich niks aantrok van de gestelde eisen vanuit de maatschap-pij. Een feministisch ideaalbeeld. Hierin was ze zeer vooruitstrevend. Daardoor zou je verwachten dat het dit jaar geopende Barbie Dreamhouse met open

armen zou worden ontvangen door de feministen. Een eigen tijdelijk paleis in Berlijn van 2500 vierkante meter zou mevrouw B. dan toch wel toekomen. En inderdaad, veel feministen verzamelden zich om het huis heen. Maar zeker niet omdat ze het er mee eens waren. ‘Vroeger was Barbie nog een piloot of een brandweervrouw. Nu is ze model of popster. Daa-rbij schept ze met haar perfecte dunne lichaam een ideaalbeeld. Dit is vrouwdiscriminerend,’ protest-eren veel vrouwen.

Onze roze pop is meerdere keren het onderwerp van protest geweest. De ene keer werd ze aanbeden door feministen en de andere keer werd ze erdoor belaagd, omdat ze te perfect zou zijn en daardoor een slecht beeld van de vrouw creëerde. De vrouw-en raakten een beetje verdwaald in hun eigen stand-punten. Ze mag mooi en vooruitstrevend zijn, maar niet doorslaan naar het perfecte.

’’ Voortaan ging

Barbie door het leven als een rasechte feminist

Ze zette haar voeten op onstuimige grond: wereldwijd ploeterde men om oorlogen, crisis en armoede te boven te komen. Er stonden bovendien grote cultureleveranderingen voor de deur. 1959. Het geboortejaar van Barbie. Volgens onderzoekers was het een pop die stabiliteit bracht, als icoon en persoonlijk eigendom. Een letterlijke houvast.

Door: Alies Jansen en Bernhard Vreugdenhil

Pagina 2 Zaterdag 29 Juni 2013Fo

to: t

hepl

ace2

u.ru

PilOoit een zwangere Barbie gezien? Nee, nog nooit? Niet zo verwonderlijk als we beseffen dat ze leefde in de periode waarin de pil net was uitgevonden. Zwangerschappen overkwamen je niet meer: een vrouw besloot zelf of ze wel of niet zwanger raak-te. ‘Een zwangere Barbie zou haar ‘perfecte’ lichaam aantasten en het zou haar imago te huiselijk maken. Ze moest ‘forever young’ zijn,’ stelt M.G. Lord, de auteur van Forever Barbie. Nu kunnen we dit citaat niet volledig op de vrouw in de Culturele Revolutie projecteren, toch is Lord’s uitspraak een mooie verwoording van het gedachte-goed dat heerste in die tijd: huiselijkheid was niet meer het hoogste goed. Vrouwen stelden andere, meer individualistische, prioriteiten.

Meer, meer en nog meerIn de jaren ’60 ontwikkelt zich een nieuwe mentalite-it. Na de Tweede Wereldoorlog was er vrije tijd en ruimte voor economische ontwikkeling. De wel-vaart groeide en beetje bij beetje ontpopt Nederland zich tot een consumptiemaatschappij. ‘Bezit is in de tweede helft van de twintigste eeuw het belangrijkste culturele doel geworden. Tegelijk is het ook de kort-ste route naar individueel geluk,’ stelt economische professor Paul Enkins in een eertijds interview over consumentisme. Oftewel, de boel is nogal omge-draaid: eerst leidde succes naar de mogelijkheid om statusverhogende spulletjes te kopen, nu werken die spullen zélf statusverhogend. Grote huizen met daarin de nieuwste technische snufjes en op de oprit

snelle auto’s: allemaal statusverhogend voor de vol-wassene. Voor kinderen is dat natuurlijk speelgoed. Een Barbie bijvoorbeeld. Een stuk minder ingewik-keld dan die volwassen manier van aanzien ver-groten, zul je misschien denken. Gewoon een Barbie. Echter, zo simpel ligt het ook niet meer voor kin-deren. Want Barbie Mattel is niet alleen een product dat in de huidige consumptiemaatschappij gekocht kan worden, ze is tegelijk het icoon van de consump-tiemaatschappij. Met haar negentien huizen, dertien paarden, vijf honden, drie katten, een tropische vo-gel, een zebra en een giraf, haar auto’s en haar dui-zend en één kledingstukken en schoenen, lijkt haar wereld te draaien om consumptiegoederen en vrije tijd. Het consumentisme, erfgoed van de Culturele Revolutie, geldt dus zeker niet alleen voor volwas-sen, maar ook voor Barbie.

Imagination, life is your creationBarbie girl, een uitermate geschikt nummer voor een foute karaoke avond, door de oppervlakkige en simplistische tekst. Vandaag de dag zingt nog steeds half Nederland mee:Een wereld vol met vrije seks, anticonceptie, wil-

de dromen en fantastische plannen. Alles mag en is maakbaar. Een prachtmetafoor van de westerse wereld aan het eind van de Culturele Revolutie.

Schrijfster Erica Rand stelt in haar boek Barbie’s Queer Accessories dat deze ‘mind-set’ niet alleen terug is te zien in de songtekst: ‘Met het idee dat je ‘Barbie kan maken tot alles wat je wil’, zeggen de producenten eigenlijk ‘de gestelde grenzen komen alleen vanuit jezelf’.’ Er is zelfs een I can be-serie ontworpen, waarin Barbie alle mogelijke beroepen uitvoert. Want: she can be anything. Een hoog maak-baarheidideaal, wat vandaag de dag meer zege viert dan ooit, zo ook het nummer Barbie Girl dat in 1997 uitkwam. Vooral in de westerse landen sloeg het in als een bom. Een week lang was het de nummer één hit in de Nederlandse top 40.

Voor elk wat wils In de jaren ‘60 krijgt gemiddelde man voor het eerst de mogelijkheid om een auto aan te schaffen. De industrie loopt als een trein en mensen kunnen gaan en staan waar ze willen. De komst van de auto brengt ultieme vrijheid. Tegelijkertijd kwamen de welbekende hippies op. ‘De verzetters op blote voet-en’ streden zo ongeveer tegen alle mogelijke fac-etten van de maatschappij. Voornamelijk voor een vrijheidsideaal, alleen dan meer op seksueel, muz-

ikaal en sociaal gebied. Wat voor vrijheidsliefhebber je ook was, een letterlijke of een figuurlijke, er was een Barbie die bij je paste.

Wereldsucces voor jong en oudDe makers van Barbie hadden per toeval of met voorbedachte rade een goudmijn aangeboord: Bar-bie vulde met haar perfecte lichaampje een prachtig gat in de markt. Want buiten de veel omstreden schoonheden en idealen van Barbie om, die goed de verwachtingen van de maatschappij van die tijd weerspiegelden, wekte ze ook vertrouwen bij oud-ers. In een tijd waarin tieners vooral marihuana rookten en de ‘free love’ praktiseerden, liet Barbie namelijk meer geaccepteerde alternatieve activiteit-en zien. Mattel’s pop schetste zo een ideale moderne tiener, zowel voor ouders als voor de jeugd. We kun-nen zeggen wat we willen, maar ze is in elk geval een standvastige vrouw. Barbie zette haar voeten op onstuimige grond en heeft ze er nog steeds niet va-naf gehaald.

I’m a Barbie girl, in the Barbie worldLife in plastic, it’s fantastic! You can brush my hair, undress me everywhere Imagination, life is your creation.

Zaterdag 29 Juni 2013 Pagina 3

’’ Barbie: een

prachtmetafoor voor de westerse wereld

’’ Het consumentisme geldt

ook voor Barbie

Foto

: sho

p.m

atte

l.com

Foto

: med

iabi

stro

.com

Volgens dr. Frans Jespers, die zich veel bezighoudt met nieuwe religieuze stromin-gen, is er tegenwoordig geen

soortgelijke tegencultuur. ‘Er zijn wel andere maatschappelijke subculturen, zoals die van moslims en moslimjon-geren, met soms een neiging tot Salaf-isme.’ Dat is een fundamentalistische stroming binnen de Islam die zich

laat inspireren door de eerste gener-atie moslims uit de begintijd van de Islam. ‘De mensen die tegenwoordig een maatschappijkritische positie inne-men, zijn nogal verdeeld,’ zegt Jespers. ‘Er zijn wel kleine protestgroeperingen, zoals mensen die bezorgd zijn over het milieu en over dierenleed. Een deel van de leden van die milieubewegingen is paganist, oftewel niet-christen. Zij heb-ben een goddelijkheid van de natuur.’ Iets wat je je kunt afvragen, is waarom spiritualiteit in de Culturele Revolutie vaak wel belangrijk was voor subcul-turen en nu niet meer.

Volgens Jespers ligt het aan de maatsch-appij. ‘Religie reageert op maatschappeli-jke behoeften, terwijl maatschappelijke behoeften in mindere mate op religie rea-geren. Het is dus niet zo dat de Oosterse spiritualiteit rond 1960 opkwam bij de hippies, maar eerder dat de hippies een bepaalde religieuze behoefte hadden en die invulden met Oosterse spiritualiteit. Zelfs Islamitisch fundamentalisme is een reactie op een maatschappelijke behoefte. In dit geval vaak frustratie en behoefte aan erkenning.’ In principe hebben de hippies dus niet zozeer de Oosterse spiritualiteit populair gemaakt.’ Zoals Frans Jespers uitlegt was de behoefte aan dit soort spiritualiteit al aanwezig en reageerden alleen de hippies hierop. Rond 1990 zijn de ideeën en de prakti-jken van de New Age, oosterse religieuze praktijken en westerse esoterie, overge-nomen door een groter publiek: de mid-denklasse en de lagere klasse. Hierdoor verdween het element van cultuurkri-

tiek. De hippies hebben hier nauwelijks invloed op gehad. ‘Het grote publiek had nu behoefte aan die ideeën en praktijken en zodoende werd de New Age populair, onder de naam van spiritualiteit.’

De reden waarom nieuwe religies tegen-woordig veel minder snel aanslaan, is de secularisatie in het Westen. Traditionele godsdiensten krijgen steeds minder aan-hangers en invloed, steeds meer mensen leven zonder godsdienst. ‘Er zijn wel enkele oplevingen,’ zegt Jespers, ‘bijvo-orbeeld binnen het protestantisme, de Pinksterkerken en de Evangelische be-weging. Ook het Salafisme in de West-erse Islam is een voorbeeld, maar het gaat hier om relatief kleine groepen. Doordat de Westerse samenlevingen dus steeds meer seculier worden, is het niet te verwachten dat de nieuwe religies erg zullen aanslaan. Tenzij het tamelijk vri-jblijvende vormen van religie zijn. Neem bijvoorbeeld de populaire beweging ‘Leven in Aandacht’, een boeddhistische stroming die de leer van de monnik Thich Nhat Hanh volgt, of doe-het-zelf-spiritu-aliteit. Of deze ‘nieuwe religies’ zich echt zullen ontwikkelen in het Westen is dan nog maar de vraag. De meeste groeperin-gen verdwijnen na enkele tientallen jar-en weer, er zijn er maar enkele die stand houden en groeien.’

Veel mensen zijn tegenwoordig wel in het bezit van een Boeddhabeeld-je. Ook wordt overal reclame gemaakt voor meditatie en yogalessen. Niemand kijkt er raar van op, het is heel normaal. Zelfs voor de al-lerkleinsten zijn er nu ‘My first Buddha’ knuffels te krijgen, zodat ook zij mee kunnen doen. Vroeger was dat wel anders. Vóór de jaren ’60 waren Oosterse religies en spiritualiteit helemaal niet zo bekend in het Westen. Totdat de hippiecultuur ontstond. Zij hadden grote interesse in Oosterse spiritualiteit, omdat dit perfect aansloot bij hun levensstijl. Hippies zijn er nu niet meer zoveel te vinden, maar er zijn veel andere subculturen te onderscheiden van de massa. Is er tegenwoordig een net zo sterke tegencultuur als destijds? Of bestaat dat niet meer? En zijn er tussen al die subculturen ook groeperingen te vinden die net zo sterk als de hippies een bepaalde religie aanhangen?

Door: Rebecca Koster

Westen is te seculier voor nieuwe religies

’’ Het grote pub-

liek had nu be-hoefte aan New Age; de hippies hebben hier nauwelijks invloed op gehad

’’ Westerse

samenlevingen worden steeds seculierder, nieuwe religies zullen niet aanslaan

’’ Religie reageert

op maatschappelijke behoeften en in mindere mate

omgekeerd

Pagina 4 Zaterdag 29 Juni 2013

Foto: Buddhabe.tumblr.com

In maart 2013 werden er drie Engelse vrouwen gekidnapt en verkracht in Libië. Twee Libanese militairen waren verdacht. The Guardian, een

Engelse krant, publiceerde een artikel over verkrachtingen in Afrika. Het ar-tikel maakt duidelijk dat de wereld deze daden onderschat. Het is een serieuze kwestie en veel meer dan alleen een ‘schreeuw om hulp’. We hebben het nu over Noord-Afrika, maar in Midden-Af-rika gebeurt dit veel vaker en velen malen heftiger.

In Congo is het nog velen malen erger. Congo wordt ook wel ‘The rape capital of the world’ genoemd. In 2012 war-en er meer dan 2500 verkrachtingen in Oost-Congo. Alleen dit aantal is al buitensporig, terwijl de rest van Congo hier nog niet bij is opgeteld. De meeste vrouwen zijn bang om de daders aan te geven. Ze denken dat de daders terug zullen komen of een andere man zullen sturen, die hun nog meer pijn zal doen.Bovendien durven de vrouwen na deze gebeurtenissen niet naar de politie toe te stappen. Dit is puur omdat er bij de pol-itie alleen maar mannen zijn. De vrou-wen zijn bang voor alle mannen en ver-trouwen niemand. Alsof dat al niet erg genoeg is, politiemannen en militairen zijn inderdaad niet te vertrouwen. Ze liegen en bedriegen de overheid zelf. Re-gels en wetten zouden strenger moeten zijn. Dit geweld begint zo vanzelfspre-kend te worden. In Afrika komt dit ook door het grote verschil in status tussen mannen en vrouwen.

Als we terug gaan naar maart 1980, tijdens de Culturele Rev-olutie, is er niks veranderd. Penny Andrews, een femi-nist, heeft het met haar eigen ogen kun-nen zien. Toen zij tien jaar oud was, wist zij wat verkrachting was voordat ze het woord kende. Op die leeftijd woonde zij in Zuid-Afrika en zag zij een jong meisje met stromend bloed langs haar benen. Het meisje rende weg van een groep mannen die haar hadden verkracht. Penny herkende de pijn, maar ze was te jong om het daadwerkelijk te beseffen. Het beeld heeft haar netvliezen nooit verlaten. Toen Penny ouder werd, zag en hoorde zij steeds meer vrouwen die zoiets ergs hebben meegemaakt. Ze werd een feminist en komt nu op voor alle vrouwen en vrouwenrechten in Afrika. Volgens Pen-ny Andrews staan steeds meer mensen stil bij de aangrijpende ervaringen van deze vrouwen, maar daardoor wordt het er niet beter op.

Afrika heeft meer respect nodig voor vrouwen. Vrouwen zijn ook mensen. Ook al zijn er grote sociale verschillen, mannen hebben niet het recht om vrou-wen als beesten te behandelen. Het is mooi om te weten dat er mensen op deze wereld zijn die dit proberen te stoppen. De perfecte uitspraak voor deze mensen is: ‘Als je denkt dat je te klein bent om impact te hebben, probeer dan met een mug in de kamer te slapen.’ Als je het zo bekijkt kunnen we zeggen dat niks of niemand te klein is om invloed te heb-ben op dit probleem.

Afrika is de laatste maanden vaak in het nieu-ws. Helaas is dit nieuws negatief en pijnlijk. Vrouwen met verschillende nationaliteiten werden gekidnapt, verkracht, misbruikt, geb-ruikt en sommigen werden zelfs vermoord. De mensen uit dit continent kijken niet meer op van dit nieuws. In hun wereld gebeurt dit elk uur, elke dag. Wanneer zal dit stoppen? En is het überhaupt wel mogelijk om dit te stop-pen?

Afrika heeft meer respect voor vrouwennodig

Door: Sacha Luijkx


’’

Niks of niemand is te klein om invloed te hebben op dit probleem

Foto

: the

Nig

eria

nrep

orte

r.co

m

Maar zijn dit positieve gevolgen volgens deze filosoof? Of is het eigenlijk negatief? ‘Eerst moet ik vertellen dat de filosofie in die tijd grofweg was verdeeld in twee stromingen: het positivisme, gericht op wetenschap, en het marxisme, voor-namelijk gericht op politiek. Het positiv-isme had geen duidelijke standpunten, het was duidelijk dat normen en waarden veranderden, maar de wetenschap kon geen antwoord geven op de vraag waar-om. Het marxisme was een beetje wan-trouwig richting het vrije leven, het ‘lang leve de lol’ –gevoel. Wel geloofden de marxisten dat seks, vrijheid en genot

uiteindelijk zouden leiden tot echte vri-jheid. Deze stroming sloeg echter niet aan en verdween eind jaren ’70. Blijvende, naar mijn mening, positieve gevolgen zijn de abortusbeweging en het milieu-bewustzijn.’

Dus dankzij de jaren ’60 ben ik nu baas in eigen buik. Maar wat vond deze filosoof zelf van die tijd? Hij was immers zelf jong

in de jaren ’60. ‘Het was in mijn beleving een hele mooie en interessante tijd met veel mogelijkheden en spanning. Opval-lend waren de ontwikkelingen zoals in de muziek, de politieke discussies, het vri-jelijk praten en het denken over seks en de nieuwe media, zoals de televisie. Maar al die bewegingen zoals het marxisme vond ik flauwekul, achteraf bleek ook dat pro-fessoren die echt wat wisten, niet les kon-den geven door alle modieuze beperkin-gen.’ Hoorde hij zelf bij een beweging? ‘Nee niet echt, ik was behoorlijk braaf en intellectueel. Ik leerde veel en wilde mijn diploma in de filosofie krijgen. Ik luister-de wel naar rockmuziek en ik had lang haar maar ik gebruikte geen middelen.’

Wat was de aanleiding voor deze ‘Cul-turele Revolutie’ volgens deze filosoof? ‘Eigenlijk is er niet een duidelijke aan-leiding. Het waren allemaal kleine dingetjes. Maar een van de groot-ste redenen was vooral dat de ouders de economische groei en welvaart die ze mogelijk hadden gemaakt in de jaren 50 niet naleef-den, volgens de jongeren dan. De ouders hadden allemaal kansen maar pakten die niet volgens hun kinderen. De ouders richtten zich erg op ‘materialisme’, zoals was-machines en een tv.In reactie daarop zochten de jon-geren naar ‘idealisme’: bewustzi-jnsverruiming in allerlei opzicht-en, relaties, seks, verzet en alles wat daarvoor achter de schuifdeuren bleef. Ook was er een enorme generatiekloof, maar niet alleen tussen ouders en hun kinderen maar er was ook een kloof tus-sen jongeren die wel naar school gingen en jongeren die dat niet deden, dat maak-te de zaak nog wat ingewikkelder. Gevolg hiervan is dat mensen van die generatie nu onderhandelend opvoeden en niet

meer met keiharde regels en straffen. Ik weet niet of dat positief of negatief is.’

Het was nog niet zo heel lang geleden in het nieuws; mag je een kind een ‘opvoe-dende tik’ geven of is dat mishandel-ing? De Culturele Revolutie laat nog lekker van zich horen ‘Je ziet in de he-dendaagse samenleving veel gevolgen,’ vertelt Vorstenbosch. ‘Er is popmuziek, consumentisme, veel ruimte voor emoties en het wegvallen van gezagsverhoudin-gen. Let maar eens op: het wordt steeds normaler om een politieagent ‘je’ te noe-men in plaats van ‘u’’. De filosoof denkt dat er binnenkort niet nog een revolutie zal plaatsvinden. ‘Ik denk dat er onder de oppervlakte nog wel wat zal veranderen, maar er zal voorlopig niet meer zo’n grote revolutie komen. Je moet ook realiseren dat dit een jongerenrevolutie was. De jon-

geren van deze tijd zijn op het moment wel tevreden met hun leven.’

Wilt u meer weten over Jan Vorstenbosch en zijn belevingen in de jaren ’60, ’70 en ’80? Lees dan zijn boek ‘Voetbalgek’ uit 2010.

Naam:Jan VorstenboschGeboren: 1952Levensloop: studeerde Filosofie en Geschiedenis op de Universiteit Utrecht. Hij won in 1975 met het studentenvoet-balteam de studentenkampioenschappen. Maar behalve lichamelijk, scoort hij geestelijk ook. Hij is thuis in bijna alle vormen van de toegepaste ethiek en is sinds 1990 assistent-professor bij toegepaste Ethiek op de afdeling Filosofie van de Universiteit Utrecht. Ook schreef hij een aantal columns en enkele boeken, waaronder ‘Voetbalgek’ uit 2010.

Wat voor invloed heeft de Cul-turele Revolutie volgens u gehad op de huidige manier van denk-en? ‘Nou er zijn heel veel gevol-gen te noemen,’ vertelt hij, ‘zak-en als minder ontzag hebben voor autoriteit, lol hebben in het leven en het individualisme kwamen sterk op. Ook kwam er meer rui-mte voor emoties. Dieren konden ook opeens gevoelens hebben.’ Hierbij denk ik even aan Bambi, die film over het kleine hertje dat zijn moeder verliest. Na een korte zoeksessie kom ik erachter dat Bambi ook de allereerste film was waarbij dieren emoties toonden.’

Door: Judith Pasman

Filosofie over de sixtiesIn gesprek met filosoof Jan Vorstenbach ver-teld hij over zijn eigen ervaringen van de jaren ‘60 tot ‘80.

’’ Een partij

zoals de Partij voor de Dieren kon voor de jaren ’60 echt niet bestaan

’’De jongeren van deze tijd zijn op het moment wel tevreden met hun leven

Pagina 6 Zaterdag 29 Juni 2013Fo

to: f

iloso

fie.

nl

Jan Vorstenbach verteld over zijn eigen ervaringen met de Culturele Revolutie.Foto: Bram Budel

Regelmatig krijgt de jongere gen-eratie van nu te horen dat ze ‘lui’ zijn en ‘helemaal niets gewend’. ‘’Vroeger… vroeger was alles

beter’’, hoor je de hedendaagse oudere generatie altijd verkondigen. Toch lopen ze te klagen over de jeugd van tegenwoor-dig. Wat is het probleem? Deze generatie is nu eenmaal opgegroeid met technologie als hun kleine broertje. Ligt het niet aan

de oudere generatie? Zowel de oude gen-eratie van nu als de oudere generatie uit de tijd van de Culturele Revolutie botsen met de jongere generaties uit beide tijden. In beide gevallen is er sprake van een gen-eratiekloof. Het verschil tussen oudere en jongere generatie van toen en de oudere en jongere generatie van nu is zeker niet kleiner geworden. Tegenwoordig loopt de jeugd al starend op hun smartphones over straat en zitten ze vastgevroren aan hun computers, laptops en tablets. Het is de tijd waarin je leeft, je doet er niets aan.

Als je een hippie vraagt naar hoe hij/zij tegen de jeugd van nu aankijkt zal hij/zij hoogstwaarschijnlijk niet veel disrespect hebben voor hun manier van leven. Ze voelen zich vrij genoeg om te denken en te doen wat ze niet laten kunnen. Vrijhe-id staat voorop. Wat de jongere generatie wil, zullen ze bereiken; hoe dan ook. Ze hebben seks met alles wat los en vast zit en er is een grote groep die niet af weet te blijven van de drugs en drank. Dat is toch

precies waar de hippies voor leefden? Ze zullen trots zijn op de jongere gen-eratie van vandaag. Onder de ouders zal er wel een andere gedachte spelen. Zoals gezegd is de oudere generatie niet altijd te spreken over hun nakomelin-gen. Ouders en hun kinderen zullen het nooit echt eens zijn. Generatie na gener-atie groeit weer op hun compleet andere manier op. Er zullen verschillen blijven tussen de ouderlijke en jeugdige visies.

De jaren ’50 tot ’80 betekenden veel voor onze hedendaagse maatschappij. Vele cul-tuurveranderingen zetten heel de samenleving op de kop. Hippies kwamen op en verzetten zich te-gen de kapitalistische, materialis-tische samenleving. Technologie stond centraal in die tijd, en alles veranderde. De bevolking zou zich te veel richten op geld, werk, bezit en status. Alles draaide om hoe veel je had en hoe hoog je zat binnen een bedrijf. De hippies waren er helemaal klaar mee en vormden een tegenbeweging. Ve-len zien de hippies als oprichters van de ‘flowerpowerbeweging’.

Vlekkeloos verliep het niet tussen de hippies en de rest van de samenleving. Menig protest mondde uit in een confron-tatie op zowel politiek als sociaal gebied. De overige bevolking moest duidelijk ni-ets hebben van die hippies. Ze wilden de samenleving ‘kapot’ maken. Volgens de hippies moest de samenleving gewoon drastisch veranderd worden. ‘’Weg met de technologie’’, was zo een van de din-gen die er rondgebazuind werd. Tech-nologie zou onnatuurlijk, kunstmatig en milieuvervuilend zijn. Op die manier maak je de maatschappij toch kapot. Als het aan de hippies lag, zag de samenlev-ing er heel anders uit. Het liefst hadden ze dat er een vredige samenleving zou zijn, zonder racisme en oorlog. Vrijheid stond

ook bovenaan in het lijstje van de hip-pies. Ze wilden helemaal vrij zijn in hun denken, doen en laten. ‘Vrije liefde’ deed haar intrede en openbare naaktheid was

niet langer een taboe. Daarnaast was er in de hippietijd een enorme toename van drugsgebruik en spiritualiteit. Ze wilden op welke manier dan ook geestverruim-end worden.

Toentertijd waren het de jongeren die bezig waren met de ‘flowerpowerbeweg-ing’. Zij gingen in tegen de maatschappij en hebben een enorme invloed gehad op het verloop van een heel aantal zaken. Enorme muziekevenementen waren daar een van. Het grote succes van verschillen-de muziekevenementen is te danken aan de hippies. Een voorbeeld van een van die muziekevenementen is het bekende

‘Woodstock-festival’. Naar verwachting zouden er 200.000 bezoekers komen, maar in werkelijkheid was het aantal twee keer zo groot. Ondanks het hoge bezoeker-saantal verliep alles nagenoeg zonder slag of stoot onder het motto ‘3 Days of Peace & Music’. Hippies laten zien wat vrede is, wat in harmonie samenleven is. Zij kregen het voor elkaar om, op een aantal incidenten na, een muziekfestival vlekkeloos te laten verlopen. Denk je eens in: Pinkpop zonder incidenten… geen enkele vechtpartij. Dat is vandaag de dag niet meer mogelijk.

Tegenwoordig is er altijd wel wat aan de hand als je iets organiseert. Wat die hippies zo goed voor elkaar kregen; een evenement waarin vrede en rust centraal stond, is nu bijna onbegonnen werk. Wél moet worden weggenomen dat hippies ‘vrome jopies’ zijn. Drugsgebruik is ook een van de dingen die ze voor altijd zul-len dragen als kenmerk. Feestjes mochten misschien vrijwel zonder incidenten zijn, de meeste incidenten waren overdosissen aan drugs. Erg populair was de jeugdige beweging van toen niet. Regelmatig was er sprake van een botsing tussen gener-aties. Wat zij allemaal uitvoerden was tot in de verste verten niet wat hun ouders wilden zien. De ‘losbandigen’ waren het spoor bijster als je de oudere generatie moet geloven. Verschillen tussen ver-schillende generaties zijn er, en zullen er blijven.

’’ De ‘losbandigen’

waren het spoorbijster als je deoudere generatie moet geloven.”

’’ Het is de tijd

waarin je leeft, je doet er niets aan.

‘Vroeger, vroeger was alles beter’Drugsgebruik, vrije liefde en seks, losbandigheid… tekenend voor een hippie, het maakt de hippie tot een hippie. Toch is dat wat grof gezegd. Als je goed om je heen kijkt, zie je dat we dan zouden leven in een wereld gevuld met hippies. De jongere generatie van nu heeft opvallend veel gemeen met de jongere generatie uit de Culturele Revolutie. Een terugkerend verschijnsel zal het grote verschil tussen de oude en jonge generatie zijn. Meningsverschillen zullen blijven en begrip voor elkaar zal er wel nooit helemaal komen; botsingen tus-sen generaties zijn dan ook niet onoverkoombaar.

Door: Rob Buitenhuis


Neo

-hip

pie

Foto

: wik

iped

ia

Aflevering 1Op internet zijn er genoeg filmpjes te zien van het programma. Vooral van het moment dat Phil Bloom, het model van het programma, voor het eerst naakt verschijnt op de Nederlandse TV. Maar ook van het moment dat ze bijna naakt ver-scheen op TV. ‘Ik herinner het me nog als de dag van gister,’ zegt de 60-jarige Truus de Leeuw uit Am-sterdam. ‘We hadden thuis net een nieuwe televisie gekocht. Daarvoor moesten we altijd bij de buren ki-jken, want wij waren niet bepaald rijk in die tijd. Op 28 juli 1967 zaten we met de hele familie voor de buis gekluisterd. We hadden gehoord dat er een programma van de VPRO op TV kwam dat best spraakmakend kon zijn. We wisten niet wat ons te wachten stond. Ik herinner me nog dat ik de intro prachtig vond. Iets wat in deze tijd echt niet meer past. Na de intro kwam er een optreden van Teddy Lee J. Een onvergetelijk moment, want tijdens het optre-den kwam Phil Bloom in beeld. Ze had op ‘bepaalde plekken’ bloemen

hangen, maar eigenlijk was ze gewoon naakt. Na 40 seconden zette mijn vader gelijk de TV uit en liep weg. Mijn moed-er was toch te nieuwsgierig en zette de TV gelijk weer aan. Wel moesten mijn twee jongere broertjes weg. Ze was bang dat er iets in beeld kwam waar mijn broertjes eigenlijk nog, op dat moment, te jong voor waren. Uiteindelijk viel het best mee en was er veel leuke muziek te horen. Het programma schetst wel een mooi beeld van wat er op dat moment in Nederland aan de hand was. ’

Aflevering 2De tweede aflevering was miss-chien nog wel het meest spraak-makend van het programma. En het is misschien ook wel het meest spraakmakende uitzending uit de Nederlandse geschiedenis. Deze uitzending heeft historie ges-chreven, want hier verscheen Phil Bloom voor het eerst naakt. ‘Ik ben erg streng opgevoed,’ zegt de 67-jarige Thea Rutjes uit Lichten-voorde. ‘Ik mocht van mijn vader

geen TV kijken. En ik mocht al helemaal niet naar het programma Hoepla kijken. Toch kon ik het niet laten. Op die bewuste 9 oktober 1967 moest ik werken in een villa. Op het moment dat de uitzending begon, was de huisbaas even weg. Ik kon het niet laten om even de TV aan te zetten en stiekem naar het programma te kijken. Ik had er zoveel over gehoord. En ik was met name nieuwsgierig geworden na een publicatie van een foto van de bewuste naaktscène, een week voor de uitzending in de krant Het Vrije Volk. Het begon vrij saai, maar na tien minuten was dat toch wel an-ders. De eerste naakte vrouw op TV was een feit. Het verbaasde me niet na al eerdere geruchten, maar toch stond ik wel een beetje verstijfd. Het was een gevoel dat ik niet kon beschrijven. Ik zette de TV gelijk weer uit en ging weer aan het werk. Gelukkig is mijn vader er nooit ach-ter gekomen. Anders had ik er flink van langs gekregen.’

Hoepla!Hoepla!, een rebels jongeren programma uit eind jaren ’60. Een programma dat veel stof deed opwaaien doordat het taboes doorbrak in de samenleving. Hoepla zorgde voor een vrije val van het aantal leden van het VPRO. Binnen drie maanden was het aantal leden geslonken met 5000 en binnen een jaar stapte het bestuur van het Vrijzinnige Prot-estantse op. Na het tonen van de eerste naakte vrouw op tv en het tonen van dronken militairen, sprak Nederland schande over het programma. Er werden Kamervragen gesteld en het leidde zelfs tot een kleine volksopstand. En toch zaten er naar schatting 4 miljoen mensen te wachten op de vierde aflevering die zou worden uitgezonden op 8 januari 1968. Maar die vierde aflevering is er nooit gekomen.

’’

Mijn vader

zette de tv na 40

seconden uit

Door: Sjaquelina Geutjes


Phil Bloom als eerste naakte vrouw op tv in het programma Hoepla! Foto: limpingmessenger.wordpress.com

Aflevering 3De derde aflevering van Hoepla stond gepland voor 10 november, maar het werd uitgesteld tot de 23e. Er moesten verplicht 2 onderdelen uit het pro-gramma worden geskipt: de reportage ‘Vleesch’ over het slachten van een koe, en een ironisch item waarin Phil Bloom een striptease doet, die dwars door een kamertoespraak van min-ister-president De Jong over Hoepla gemonteerd werd. Het aardige is dat deze striptease nooit is uitgezonden, maar jaren later wel is teruggevon-den in de archieven en er vooralsnog in is gemon-teerd. ‘De derde en ach-teraf de laatste aflevering is de saaiste van de drie,’ zegt de 70-jarige Henk van der Grachten uit Borculo. ‘Het enige wat me echt aansprak waren de dronken militairen. Ik stoorde me aan het stuk met de minister-president. Ik vond hem al een kwal, maar na de uitspraken over Hoepla besloot ik om hem nooit meer serieus te nemen. Voor mij stonden de uitspraken symbool voor het niet openstaan voor vernieu-wingen en de ingezette revolutie. In te-genstelling tot veel andere ouders des-tijds, hadden mijn ouders totaal geen problemen met het programma, sterker nog. Ze vonden juist goed dat het er was. Helaas was het wel de kortste en tevens de laatste aflevering.’

Aflevering 4Aflevering 4 stond gepland voor 8 janu-ari 1968. Maar die is er nooit gekomen. Op het laatste moment heeftt de VPRO het programma van de buis gehaald en verboden. De officiële reden was dat Phil Bloom zich in de studio zou heb-ben laten fotograferen door de Playboy voor ‘commerciële doeleinden’. Direc-teur en dominee A.J.Mulder schreef de makers op 15 januari de volgende brief;

‘Hierbij delen wij u mede, dat de vierde aflevering van het Hoepla!-magazine niet voor uitzending in aanmerking komt. Tevens delen wij u mede, dat u geen nieuwe opdracht zult ontvangen voor het samenstellen van een vol-gend Hoepla!-programma. (..) Ons is gebleken dat bij de repetities voor het Hoepla!-programma op 8 januari j.l.

medewerking is verleend voor het mak-en van foto’s voor commerciële doelein-den.’‘Het is wel tekenend voor de autoritaire ouderen uit die tijd, dat ze zo’n pro-gramma van de buis halen met zo’n be-lachelijke reden,’ zegt de 19-jarige Vera de Loo uit Arnhem. ‘Het programma zou in dit tijdperk best wel weer op de buis kunnen. Als het in een nieuw jasje wordt gestoken, dan zou het ook best goed scoren.’ Richard Freriks, ook af-komstig uit Arnhem, denkt daar anders over. ‘Nee, het programma zou nu niet meer opvallen. Men kijkt nu niet meer op van een naakte vrouw, dronken mil-itairen of protesterende tieners. Dat was in die tijd revolutionair, nu niet meer. Het spreekt dus ook niet meer aan en gaat niet meer scoren. Misschien is het wel leuk voor de ouderen, maar voor de jongeren is het niet meer dan een slechte mix van de programma’s spuit-en en slikken, langs de Leeuw en de wereld draait door.’

’’ Nu kijken we niet

meer op van een naakte vrouw en dronken militairen

Eén richting naar de topGillende fans, lange wachtrijen en de concerten zijn binnen enkele minuten uitverkocht. Popartiesten zijn vandaag de dag erg populair, maar hoe komt dit nu eigenlijk? Het is niet zo dat als ik de radio aanzet en een nieuw liedje hoor, denk: ‘Zo dat is weer eens wat anders.’ Al de popliedjes lijken op elkaar, maar dat is nu net de bedoeling. Popmuz-iek is gericht op de populariteit en niet op de diversiteit van de num-mers. Ik moet eerlijk toegeven dat ik zelf ook graag naar pop muziek luister, maar het is meer de heisa eromheen die er voor zorgt dat pop muziek voor mij minder aantrekkelijk is. Je hoeft maar een tijdschrift open te slaan en je vindt grote artikelen over het feit dat Beyoncé wel eens zwanger zou kunnen zijn. Of er wordt een hele pagina gevuld met een artikel over Justin Bieber die een fotograaf heeft geslagen. Waar gaat het dan nog over? Niet meer over de muziek, toch?! Ik ben sinds 2010 fan van de Boyband OneDirection. Ik kijk graag naar de Britste versie van het programma X-factor en vond de karakters en zangkun-sten van deze vijf jongens geweldig. Alle vijf zo verschillend, maar met z’n vijven zijn ze één. Ze werden uiteindelijk derde, maar dat zorgde er niet voor dat mijn in-teresse in deze jongens minder werd. Harry, Louis, Liam, Niall en Zayn zongen een jaar lang alleen covers, maar alles veranderde in 2012. De eerste echte single werd uitgebracht en al snel hoorde ik het nummer op bijna alle radiozenders. OneDirection brak in korte tijd door in Eu-ropa, maar de Verenigde Staten kon natuurlijk niet achter blijven. De jongens mochten acteren in de bekende kinderserie iCarly en ze had-den bijna elke avond een interview bij een bekende talkshow. De win-kels lagen opeens vol met OneDirection poppen, tijdschriften, pennen, potloden, make-up, tassen en zelfs nep nagels. Waarom moet Amerika alles zo opblazen?! Vind je het gek dat ik me soms als 20-jarige schaam als mensen vragen van wie ik fan ben? Want OneDirection is toch al-leen voor kleine kinderen? Nee, dat is er van gemaakt. Welke 20-jarige jongen wil er nou een pop van zichzelf in de winkel zien liggen? En al die jonge tieners roepen dingen zoals ‘Trouw met me’ of ‘Ik wil je kind’. Weten ze überhaupt wel wat dat allemaal inhoudt?Toen werd aangekondigd dat de jongens op 3 mei in Nederland een concert zouden geven, heb ik geprobeerd kaartjes te krijgen. Tev-ergeefs. Binnen negen minuten waren alle kaartjes uitverkocht. Samen met een goede vriendin, die ook fan is, ben ik op 3 mei wel naar Am-sterdam gegaan om de sfeer te proeven. Toen we daar waren, viel het me op dat er veel leeftijdsgenoten waren en maar af en toe zag ik een klein meisje aan de hand van haar moeder over het terrein lopen. Wat is er zo veranderd in vergelijking met de tijd van 30 jaar geleden? Dat je fan was van de Beatles of van de Rolling Stones en er trots op was. Dat er geen rare poppen, dekbedovertrekken en stickers van je idool in de winkels lagen en ze niet werden beschouwd als homo’s. De muziekindustrie van 30 jaar geleden had klasse. Het was muziek waar mensen zich in konden vinden en de nummers zijn nog steeds op de radio te horen. Vrouwen én mannen mochten een Boyband leuk vinden zonder in elkaar geslagen te worden. Waarom gebeurt dit nu dan wel? Daar kan ik met mijn verstand niet bij. Muziek is er om met elkaar te delen, niet om over te vechten.


Lisanne Doff

Volgens Van Dam vormen de verzuiling en ontzuiling een Nederlandse mythe. ‘Het begrip verzuiling krijgt drie betekenissen toegewezen.

In de eerste plaats dat er mensen zijn die zich op basis van levensbeschou-wing organiseren in het maatschappeli-jk middenveld. Ten tweede dat er wordt gediscussieerd over de rol van religie aan de hand van die begrippen en in de derde plaats hoe de politiek in Nederland wordt vormgegeven. Dat dekt de lading niet. Ook waren de termen verzuiling en ontzuiling niet bedoeld als objectieve bes-chrijving, maar als karikatuur.’

In zijn boek, Staat van verzuiling, beschri-jft Van Dam dat het verzuilde Nederland geen starre maatschappij, maar een dyna-misch land was. Van Dam draagt geen al-ternatieve term aan voor verzuiling. ‘Wat in mijn boek geprobeerd heb, is om niet alles wat onder die term valt in een nieu-we term te vangen, maar om mensen aan te sporen om preciezer te zeggen waar ze het over hebben. Dus als je het over de rol van religie in Nederland hebt, dat je dan praat over de rol van religie in Nederland in plaats van over verzuiling.’ Historicus Ivo Schöffer beweerde in 1956 in zijn ‘sociologische gids’ dat de verzuil-ing een ‘typisch Nederlands probleem’ was. Van Dam zegt echter dat de Ned-erlandse situatie niet uniek was. ‘Ook in België, Zwitserland en Oostenrijk had je een verzuilde samenleving.’

Tijdens de verzuiling zou elke zuil een

samenstelling zijn van kerk, politieke partij, vakbond, krant en andere vereni-gingen met dezelfde levensbeschouweli-jke visie zijn. Binnen zulke zuilen zoud-en burgers dan stil en volgzaam leven, terwijl de leiders van de zuil aan de top met elkaar samenwerkten op een zake-lijke manier. Van Dam: ‘Nederland was echter helemaal niet netjes in vier zuilen in te delen. De ‘zuilen’ waren praktisch geen van allen hetzelfde: de verschillen-de netwerken leken niet op elkaar en de protestanten waren onderling zo sterk verdeeld dat je niet eens kunt spreken van een protestantse zuil.’

Het lijkt erop alsof de eerste zuil, de prot-estantse, toch een eenheid was. Ze had-den een politieke partij (ARP), een eigen school (Vrije Universiteit), een eigen vak-bond (CNV) en een eigen krant (Trouw). Maar niet alle protestanten waren in die zuil vertegenwoordigd, zegt van Dam. ‘Veel hervormden doen niet mee, ook an-dere kleine groepen protestanten zien er eigenlijk niks in. Naar de Vrije Universi-teit was ook niet iets wat alle protestan-ten wilden. Ook op politiek gebied was er verdeeldheid, die zelfs extreem was tegenover andere politieke partijen. Je had twee orthodox-protestantse partijen, de ARP en de CHU.’

De protestantse ‘zuil’ is de enige die nog ‘bestaat’, maar is onderling nog steeds vrijwel tot op het bot verdeeld. Er zijn drie politieke partijen (CDA, CU en SGP). Ook op kerkelijk gebied is er een grote verdeeldheid. In Urk, wat te boek sta-at als een christelijke plaats, zijn zeven-tien kerken van protestantse signatu-

ur, verdeeld over twaalf verschillende kerkgenootschappen.

Het Nederlandse omroepbestel wordt ook vaak als verzuild aangeduid. ‘Het huidige omroepbestel bouwt echter voort op de mediawetgeving uit de jaren zestig, het tijdperk waarin juist afgerekend zou zijn met verzuiling. Sinds 1930 hadden

vier verenigingen AVRO, KRO, NCRV en VARA simpelweg ieder 20% van de zend-tijd toebedeeld gekregen. Nieuwe medi-awetgeving uit 1965 legde de basis voor het huidige bestel, waarin omroepvereni-gingen op basis van ledentallen zendtijd kregen’, stelt van Dam.

In de jaren ’60 kwam de ontzuiling in gang volgens de geschiedenisboeken. De term ontzuiling is volgens Van Dam ech-ter ook niet afdoende. ‘Er wordt hiermee gesuggereerd dat er in de jaren ’60 een radicale breuk met het verleden zou zijn gepleegd. Dus tot de jaren ’60 hebben we de verzuiling en dan ineens wordt alles anders. Dat levert eigenlijk geen correct beeld van de geschiedenis op. Als je het van een afstand bekijkt zijn het geen radi-cale breuken, maar meer geleidelijke ver-schuivingen.’

Verzuiling en ontzuiling: een mythe dus. ‘Er zijn nauwelijks beschrijvingen van de Nederlandse geschiedenis in andere ter-men te vinden. Gelet op de nadelige inv-loed van de verzuilingsmythe is het hoog tijd dat daar verandering in komt’, aldus Van Dam.

Verzuiling en ontzuiling: De verzuiling en ontzuiling van Nederland in de twintig-ste eeuw. De ouderen heb-ben het van dichtbij meege-maakt. De jongeren hebben het vrijwel allemaal geleerd op school. Vanaf het begin van de twintigste eeuw tot de jaren ‘60 was Nederland een verzuilde samenleving. Vanaf de jaren ‘60 was er een kentering: Nederland ontzuilde. Zo leert iedereen dat tegenwoordig op school. Maar klopt dat wel hele-maal? LINK spreekt erover met Peter van Dam, universi-tair docent aan de Universi-teit van Amsterdam en schri-jver van het boek Staat van verzuiling (2011).

Door: Enrico Kolk


’’ De

protestantse zuil bestaat nog

Feit blijft dat er in Genemuiden weinig merkbaar was van de Culturele Revolutie. Natuurlijk, in de krant was te lezen dat er een ware revolutie ontketend was,

maar onder andere in Genemuiden was er in dat geval sprake van een ‘ver-van-mi-jn-bed show’. De dolle Mina’s waren in de grote steden, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. De afstand tussen Genemuiden en die steden was, met het beperkte vervo-er van toen, fors in die tijd.

Volgens Jan zelf ging het niet alleen door de afstand aan Genemuiden voorbij: ‘Gen-emuidenaren werkten hard en hadden geen tijd voor dit soort dingen. Ook de ontkerkelijking schoot aan Genemuiden voorbij.’ Dat is vandaag de dag nog steeds te merken. Als je Genemuiden uit de verte bekijkt zie je maar liefst drie grote kerken. Alledrie hebben meer dan 1500 leden, en dat in een plaats met 10.000 inwoners.

Jan is al sinds zijn doop lid van de Gerefor-meerde Gemeente, een van de drie grote kerkgenootschappen in Genemuiden. ‘Als kind ervoer ik de kerkdiensten meer spelenderwijs, ze maakten niet veel in-druk. Nu ik wat ouder ben denk ik er wat meer over na.’ Een ding is hem uit zijn kindertijd nog altijd bijgebleven. ‘In de oorlog kwam een vrouw de kerk binnen en riep ‘razzia’. Ik liep toen naar m’n opoe, en bleef daar zitten. De dominee verzocht alle mannen tot twintig jaar om de kerk te verlaten. ‘s Avonds kwamen alle man-nen weer thuis.’ De kerk nam een grote plaats in binnen Jans’ gezin. ‘Alle kinderen zijn gedoopt, ze zijn allemaal in de kerk

getrouwd. Ook ik zelf deed belijdenis en werd getrouwd in de kerk. Dat zijn wel de grotere gebeurtenissen in het leven.’

De verzuiling was wel goed doorgedron-gen in Genemuiden. ‘Ieder kwam voor zijn eigen zuil uit’, zegt Jan. Toch waren er binnen de zuil spanningen. ‘De grote christelijke partijen negeerden de kleine christelijke partijen. Bij de linkse politiek zag je dat ook de kleine linkse partijen vol-op meetelden.’ Of Jan ook contact had met andere zuilen? ‘Nee, maar die waren er ook amper in Genemuiden.’ De ontzuiling was dan ook een fenomeen wat aan Gen-emuiden voorbijging. Nog steeds is Gen-emuiden een plaats waar de refozuil een grote plaats heeft.

Toch gingen de veranderingen Gene-muiden niet zomaar voorbij. ‘Vanaf de jaren ’60 zag je een goede sociale ontwik-keling.’ Langzaamaan werd de verzorg-ingsstaat een feit. Ging het gezin Kolk er hierdoor op vooruit? ‘Ach, armoede heb-ben we nooit gekend. Soms moesten we wel de eindjes aan elkaar knopen, maar we hebben altijd nog te eten gehad.’

Genemuiden was (en is) een besloten ge-meenschap. ‘Er waren geen buitenlanders te vinden, in de jaren ’50.’ Vernieuwingen drongen amper door. ‘Er was bijna nie-mand met een radio. Soms zat je gewoon met een hele kring op straat naar de radio te luisteren. We luisterden dan naar ‘de bonte dinsdagavondtrein’ (AVRO) of naar ‘mastklimmen’ van de NCRV.’Televisie werd niet gekeken. ‘Die hadden we niet, bijna niemand in Genemuiden overigens.’

Wel was het gezin Kolk enige tijd lid van de NCRV. ‘Dat was een protestantse omroep. Maar toen die de protestantse koers inruilde voor een vrijzinnige ko-ers, hebben we besloten het lidmaatsch-ap op te zeggen.’

Naast de noeste arbeid bleef er rui-mte over om op de hoogte te blijven van ‘de wijde wereld’. ‘We lazen thuis ‘strijdend Nederland’ en later ‘Trouw’. Ook het tijdschrift De Spiegel lazen we graag.’ Voor het amusement? ‘Nee, om op de hoogte te blijven van wat er in de wereld gebeurde.’

Ook de politiek had en heeft Jans’ inter-esse. ‘Ik denk even aan de PVV, waar ik overigens niet op stem hoor. Ze hebben gelijk als ze zeggen dat asielzoekers te gemakkelijk in Nederland binnen-komen.’ Jan stemt niet op de PVV, maar waar dan wel op? ‘Ik stem op de SGP, al sinds ik stemrecht heb. Daarvan was ik ook lid tot 2001. Ik heb toen mijn lid-maatschap opgezegd in verband met ‘vriendjespolitiek’ bij de kiesverenig-ing.’

Is de verzuiling in Genemuiden inmiddels wel voorbij? ‘Als je in Genemuiden rond-loopt, merk je nog steeds dat er een groot aantal protestanten is. Ze zijn echter wel verdeeld over verschillende kerken. Er zijn tegenwoordig ook veel mensen in Gene-muiden die niet meer naar de kerk gaan. Maar of de zuil hier echt afgebroken is? Ik denk het niet.’

Jan Kolk, geboren op 30 maart 1938, zoon van Karst Kolk Janszoon en Johanna Beens, woont al zijn hele leven in Genemuiden.Hij kreeg weinig mee van de ontzuiling. Genemuiden ligt midden in de Biblebelt. Zou dat misschien de oorzaak zijn? Was er ook in de jar-en ’60-’80 al sprake van een zekere Biblebelt?

een Nederlandse mytheZaterdag 29 Juni 2013 Pagina 11

’’

Is de verzuiling hier eigenlijk wel voorbij?

Een stad of dorp kenmerkt zich door een enorme diversiteit aan gebouwen. Hoog en laag, ver-schillend gekleurde gebouwen en gebouwen

met verschillende stijlen. Zij bepalen het uiterlijk en de uitstraling van een stad.In de Culturele Revolutie werd de wereld steeds mod-erner en de architectuur veranderde ook. En zelfs nu zie je de invloeden van toen terug komen.

Denk bijvoorbeeld aan de eerste televisie uitzending in de jaren ’50. Een radiotoestel werd steeds gewoner voor een huishouden. Oftewel: de wereld werd mod-erner. Mensen wilden moderniteit. Maar hoe kon je dit ‘showen’? Inderdaad, door je interieur van je huis te ve-randeren.Maar als mensen nu aan modern denken, dan denken we vaak aan strakke lijnen. Toen was dat niet zo, mod-ern was felle kleuren en nieuwe materialen die tot nu toe nog nooit waren gebruikt. Denk hierbij aan neon, glasstenen, emaillen, formica, chroom en skai in de kleuren: mint, rood, zalm, gebroken wit en zeegroen. Dat was pas modern!

In de jaren ’60 werden de eerste spoetniks en kunstma-nen de ruimte ingeschoten en in 1969 zette Neil Arm-strong als eerste een stap op de maan. Al deze ontwik-kelingen hadden natuurlijk een behoorlijke invloed. De moderne wereld vloog met sprongen vooruit en ontwik-kelingen bleven maar komen. Mensen wilden alles in de

vorm van raketten en alles stond voor de snelheid en de ruimtevaart.

Eén van die stromingen die ontstond rond de Culturele Revolutie is het postmodernisme. Veel wordt nu ook nog in deze stijl gebouwd, zoals kantoren en musea. Het postmodernisme is een tegenreactie op de Interna-tionale Stijl, welke zich kenmerkte door zeer strakke, functionele ontwerpen, zonder ornamenten wat vol-gens sommige leidde tot gelijkvormigheid. Alles was hetzelfde.

Het postmodernisme laat zich inspireren door his-torische bouwstijlen en veel klassieke elementen komen terug in bouwwerken. Zoals symmetrie en het gebruik van zuilen.Het Groningermuseum is een typisch voorbeeld voor het postmodernisme met behulp van vrije vormen. Maar je hebt ook het hotel in Zaandam dat ook postmodern is, maar op een hele andere manier. Dit hotel refereert duidelijk door zijn houtbouw naar het verleden.Deze twee gebouwen zijn van nog geen twintig jaar geleden, maar ze zijn alsnog gebouwd in de stijl die in de Culturele Revolutie opkwam.

Al met al was de Culturele Revolutie een hele happen-ing voor de architectuur, zowel binnen- als buitenshuis.

De revolutie van de architectuur Door: Rianne Knaape

Hotel Golden Tulp in ZaandamFoto: wamarchitecten.nl


RetroOnze eigen redactie trok haar kasten open op zoek naar retro kleding. Niet zo ingewikkeld, want het wordt nog best veel gedragen. Is er eigenlijk wel iets veranderd in al die jaren?

Uitgelicht: Het jaar 1968

Zo was er de Praagse Lente in het voormalig Oostblok. In januari 1968 was Aleksander Dubcek het helemaal zat met de situatie. Hij was net gekozen als nieuwe president van Tsjecho-Slowakije

en wilde het communisme een menselijke vorm geven. Er kwamen meer vrijheden. De bevolk-ing mocht weer even hun mening uiten. Daar maakte vooral de jeugd veel gebruik van. Zij wilden de Westerse jeugdcultuur overnemen. Maar na een paar maanden vonden de rest van de Warschaupact landen het wel welletjes. Met tanks, gepantserde wagens en soldaten kwamen de Russen het land binnen om de pro-testen te onderdrukken. Het kostte ze niet al te veel moeite, want de Tsjechische bevolking zag al snel in dat het zinloos was om tegen de Russen te vechten. Maar toch heeft de Praagse Lente indirect invloed gehad op de toekomst van Tsjechië en Slowakije. Volgens Doreth Krebber, geschiedenis leraar aan het Liemerscollege Heerenmäten, had de Praagse Lente achteraf ook een link met de fluwelen revolutie na de val van de muur in 1989. ‘Tij-dens de Praagse Lente werden er wel mensen als Václav Havel en Václav Klaus gevormd. Dat zijn toch niet de minste mensen in de Ts-jechische en Slowaakse geschiedenis. Na de fluwelen revolutie werd eerst Havel gekozen tot president en Klaus volgde hem later op. Mede doordat zij een goede indruk hebben achtergelaten tijdens de Praagse Lente en later Havel ook door Charta77, zijn zij gekozen als eerste en tweede president van Tsjechië. Mede door deze twee gaat het ook steeds beter met Tsjechië.’ Ook is Krebber van mening dat onder andere de Praagse Lente ervoor heeft gezorgd dat Tsjechië en Slowakije na de val van de muur zich beter en sneller konden aanpassen aan de Westerse landen dan ieder ander Oost-Europ-ees land. ‘Tsjechië en Slowakije zijn een van de eerste landen uit Oost-Europa die zich in 2004 aansloten bij de EU. Dat komt omdat ze zich het snelst van allemaal konden aanpassen aan de eisen van de EU. Ook dat heeft te maken ge-had met de gebeurtenissen uit 1968, maar natu-urlijk speelde de ligging van de landen ook een rol.’ Met de ligging duidde Krebber op het feit dat Tsjecho-Slowakije op de grens tussen Oost-en-West-Europa zat. Aan het westen grensde het land Oostenrijk en West-Duitsland, terwijl ze aan het noorden grensde aan Polen, in het zuiden grensde aan Hongarije en in het oosten grensde aan de Sovjet-Unie. De hedendaagse Arabische Lente wordt ook wel eens gekoppeld aan de Praagse Lente. Maar volgens Krebber is dat appels met peren vergelijken. ‘Er zijn een paar overeenkomsten, maar de situatie waarin beide landen zich toen en nu verkeren is totaal anders. In Syrië vecht men een burgeroorlog uit, terwijl men in Ts-jecho-Slowakije streed tegen de invloed van de Sovjet-Unie. Syrië bevind zich ook niet in een koude oorlog. Dat maakt de situatie natuurlijk ook anders. Westerse landen kunnen nu ingri-jpen, destijds dreigde er een kernwapenoorlog.’ De enige overeenkomsten die Krebber ziet in de twee Lentes zijn het pleiten voor meer vrijhe-den, democratisering en gelijke rechten. De Parijse studenterevolte uit 1968 is misschien wel de bekendste van zijn soort geweest in die tijd. Studenten uit Parijs gingen de straat op en pleitten voor meer politieke invloed en democ-

ratisering van het land. Al snel sloeg de vlam over op andere landen en volgde studenten uit andere landen hun voorbeeld. Maar dat was niet meer dan een bevlieging. In Parijs bleef hij wel een lange tijd aan, maar mislukte volledig. De studenten kregen ongelijk. Er veranderde helemaal niks, maar ze kregen wel veel sympa-thie van de Franse bevolking. Jaren later bleek, volgens critici, de revolte verkeerd te hebben uitgepakt. Na aanleiding van 40 jaar mei ’68 werd er in 2008 een analyse gemaakt en werd er door André Glucksmann beweerd dat deze revolte Frankrijk juist kapot heeft gemaakt. Krebber is het niet helemaal eens met deze kri-tiek. ‘Misschien zit er een kern van waarheid in, maar in mijn optiek hebben deze studenten wel

iets positiefs bereikt. Zij schopte destijds tegen vele taboes aan. Zij vonden zijn ook het belan-grijkste wat er is. Dat vind ik ook, want vrij zijn, gelukkig zijn enzovoorts is niet van zelfsprek-end.’Veruit de bekendste mondiale protesten kwamen uit de Verenigde Staten. Daarin werd ook in 1968 gestreden tegen de Vietnam oorlog en de kernwapens. Maar 1968 stond ook in het teken van de emancipatie van de zwarten in de Verenigde Staten. In 1965 werd, ruim 100 jaar na het afschaffen van de slavernij, de civil rights aangenomen. Dat betekende dat pas vanaf 1965 zwarten dezelfde rechten hebben als blanken. 4 april 1968 was een zwarte dag voor de meeste Amerikanen. Dat was de dag dat Martin Lu-ther King, bekend van zijn uitspraak ‘I have a dream’, werd vermoord. Hij streed voor de gelijke rechten van de zwarten. ‘De Ku Klux Klan, ik walg ervan als ik aan die mensen moet denken,’ zegt Krebber. ‘Ik verbaasde me er als jong meisje over dat je zomaar zwarte mensen kon vermoorden, zonder er voor opgepakt te worden. Gelukkig kwam daar in 1965 met de civilrights verandering in. Het is naïef om te zeggen dat iedereen nu gelijk aan elkaar is. Er wordt nog steeds over de hele wereld, zelfs in Nederland, onderscheid gemaakt tussen ras-sen, sekse en sinds kort ook seksuele geaard-heid. Er zijn nog steeds oorlogen in de wereld, er worden nog steeds bepaalde mensen onder-drukt, er zijn nog steeds landen op de wereld waarin je niet vrij bent om te zijn wie je wilt zijn. Ik vind dat wij hier, als Westerse landen, wat aan moeten doen. Maar soms sta je hier ook in machteloos als Westers land. Al ben ik wel van mening dat je eerst bij jezelf moet kijken voor-dat je naar anderen gaat kijken.’

De periode tussen 1965 en 1970 wordt wel eens gezien het belangrijkste moment in de moderne geschiedenis. Volgens vele analytici is deze periode het omslagpunt in denken en doen. Dat geldt niet alleen voor Nederland, maar ook voor de rest van de wereld. Mondiaal waren er tussen 1965 en 1970 de meeste protesten en bewegingen. Er werd onder andere gepleit voor meer vrijheden, democratisering en gelijke rechten. Maar niet ieder protest slaagde, niet iedere beweging kreeg wat het wilde. Het jaartal 1968 springt hier wel duidelijk in uit.

’’ Het is naïef om

te zeggen dat iedereen nu gelijk aan elkaar is

Het jaar van de veranderingen

’’ Destijds

dreigde er een kernwapenoorlog



Praagse Lente Foto: Ethist.net

Protest Cicil Rights Foto: newsok.com

Studentenrevolutie Foto: libcom.org

Jochem en Joëlle ontmoetten elkaar tijdens Opwekking, de grootste christelijke conferentie in Europa. Joëlle was toen 13 jaar en zat in het begin van haar gothic-periode.

Ze zag Jochem lopen met een shirt van Immortal Souls, een metalband die ze zelf ook geweldig vond, en dat zei ze tegen hem. Vanaf dat moment onderhielden ze contact met elkaar via MSN. ‘Wij spraken elke avond wel met elkaar,’ vertelt Joëlle, ‘soms wel uren achter elkaar. We hadden het over onze gemeenschappelijke muz-iekinteresse of over Homerus, dat lazen we allebei. In het begin waren we nog vrien-den dus hadden we nog geen diepgaande gesprekken. Pas toen we verkering kregen gingen we meer de diepte in. Gerrit en Margreet ontmoetten elkaar ti-jdens Flevo, een christelijk festival voor jongeren. Daarna onderhielden ze con-tact met elkaar via brieven. ‘We schreven voornamelijk over de serieuze dingen in het leven,’ vertelt Margreet. ‘We had-den het over onze levensovertuigingen, ons geloof, wat geloofden we wel en wat niet? Maar ook over hoe we over het lev-en dachten. Eigenlijk gingen we best wel diep in die brieven. En toen we een relatie kregen, werden de brieven ook roman-tischer. We begonnen elkaar opeens te vertellen hoe mooi we elkaar vonden.’Een duidelijk verschil springt hieruit: Jochem en Joëlle praatten in het begin over alles wat voor hen belangrijk was, maar nog niet echt serieus. Terwijl Ger-rit en Margreet gelijk al de diepte in gin-gen. Maar een overeenkomst is hier ook te vinden: ze bouwden beiden eerst een vriendschap op voor ze aan een relatie begonnen. Ze hebben ook alle vier tijdens hun vriendschap een vriend of vriendin gehad.

Maar hoe zit het met de beperkingen? Die lijken me toch veel groter bij het brieven schrijven dan bij de MSN en SMS. ‘Als je brieven aan elkaar schrijft, hoor je een tot twee keer per week iets van elkaar,’ vertelt Margreet, ‘maar er was goed nagedacht over datgene wat we van elkaar hoorden. Elke zin was van belang. En ook keek je elke week weer uit naar de brief die zou komen. Zo creëer je juist een verwachting en blijdschap bij elke brief die je krijgt.’ Dat klinkt nog zo verkeerd niet. ‘Je wordt dankbaarder voor elk contact dat je met je vriend hebt.’ Is dat met social media dan ook zo?

‘Het kwam weleens voordat ik ingelogd was op msn, maar dat Jochem niet online kwam,’ vertelt Joëlle, ‘dat was soms best vervelend. Als je gewend raakt aan elke avond contact dan is het frustrerend als hij niet online komt. Maar ik keek er zeker wel naar uit om Jochem te spreken. Bij-na elke avond zaten we wel met elkaar te chatten, en toen we verkering kregen gin-gen we ook steeds meer met elkaar bellen en sms’en.’ Wat hier opvalt, is dat je dus niet minder erg naar elkaar uitkijkt. Als je elkaar dagelijks spreekt kijk je nog steeds uit naar elk gesprek dat je zal hebben. Wel een verschil is de irritatie die ontstaat als een van de twee niet online komt. Dat had je niet met de brieven, je kreeg er alti-jd wel eentje binnen een week terug.

En hoe zat het dan met de smileys? Ik-zelf gebruik erg veel smileys tijdens mijn chatberichten, sms’jes en WhatsAppjes. ‘Wij gebruikten inderdaad geen smileys in onze brieven, die bestonden toen nog niet,’ vertelt Margreet, ‘maar als we dan sarcastisch wilden doen dan kon je het bijvoorbeeld tussen twee aanhalingstek-ens zetten, net zoals je in een artikel doet.’ Hoe deden Joëlle en Jochem dat? ‘Ikzelf was niet zo bedreven in het gebruik van smileys, maar Jochem kon dat heel goed. Hij kende alle combinaties uit zijn hoofd en had vaak ook van die zelfgemaakte smileys.’ Als ik een rekensommetje maak, dan is de social media fijner. Je kijkt wel uit naar elk gesprek, je kan ook de diepte in en je kan elkaar veel sneller en beter bereiken. Maar is het niet een beetje jammer dat die prach-tige brieven waarschijnlijk zullen verdwi-jnen? Het ouderwetse gevoel om te moet-en wachten op woorden van je geliefde, heeft wel iets romantisch over zich. Ik ben helemaal gewend aan die social media maar het zou me niets verbazen als ik later spontaan brieven zal schrijven naar mijn vriend. Alleen al voor het gevoel om uit te kijken naar het antwoord. Het verheugde gevoel als de envelop op de mat valt, lijkt mij wel wat. En jij? Vind jij brieven schri-jven ook wel romantisch? Of heb je toch veel liever de social media om in contact te blijven met je vriend of vriendin?

Het hele interview met Jochem en Joanne is op de website te lezen.

’’ Je keek elke

week weer uit naar de brief die zou komen

’’ Als je gewend

raakt aan elke avond contact dan is het frustrerend als hij niet online komt

Liefdesbrieven vs. social mediaZaterdag 29 Juni 2013 Pagina 15

Joëlle (23) en Jochem (26) leerden elkaar jaren geleden kennen tijdens Op-wekking. Joëlle was toentertijd 13 jaar en Jochem 16. Nu zijn ze respectiev-elijk 23 en 26 jaar oud en zijn ze dit jaar 5 jaar getrouwd. Jochem en Joëlle zijn een voorbeeld van een generatie die geen brieven meer naar elkaar schreef, maar een generatie van de social media; MSN, WhatsApp en SMS.Gerrit (50) en Margreet (46) hebben elkaar ontmoet op het Flevo Festival en hebben afgelopen jaar hun 25-jarig huwelijk gevierd. Zij zijn van de gener-atie die nog geen internet hadden in het begin van hun relatie. Ze schreven brieven en hoorden dus één á twee keer per week iets van elkaar. Dat is natuurlijk heel anders dan de huidige generatie. In een interview met beide stellen komen we achter het het verschil tussen deze MSN-generatie en de generatie van de jaren ‘60 tot ‘80. Welke methode is eigenlijk beter?

Op 11 april hield Femke Halsema een Vrede van Utrecht-lezing op de Uni-versiteit van Utrecht genaamd ‘Di-

plomacy 2.0’. Bij deze lezing gaat ze tegen een stelling van Malcolm Gladwell in, een Amerikaanse bestseller auteur. Hij stelde in 2010 dat sociale media jongeren lui maken in protest en dat ze soms met een paar klik-ken een actie steunen en verder niet zoveel ondernemen. Waar anderen vroeger hun leven waagden om voor de ‘goede zaak’ te strijden, kijken we nu passief toe, we delen het hoogstens. Kortom: liever lui dan activ-ist.

Femke Halsema is het hier, drie jaar later, niet mee eens. Ondertussen is de Arabische Lente geweest, of eigenlijk nog in volle gang, en die wijst er hoe dan ook op dat so-ciale media als Facebook, Twitter en blogs een belangrijke factor zijn geweest in de protesten. Internet was niet alleen een mid-del om te mobiliseren, maar wekte ook ac-tie op. Nadat in Egypte de blogger Khaled Saïd was doodgeslagen door de politie, barstte de bom. Deze blogger had wel zijn leven gewaagd en ook verloren. In de hele Arabische Lente die daarop volgde, leverde internet niet in wat betreft haar rol bij de protesten.

Dat je de kracht van sociale media beter niet kunt onderschatten heeft ook Wit-Rusland begrepen. Om een revolutie te voorkomen had Wit-Rusland in 2011 ook maar de stek-ker uit de motor getrokken. Geen sociale media meer, als je de communicatiewegen beperkt, is grootschalige mobilisatie lastig, zo niet onmogelijk. Internet speelt dus een belangrijke rol in grootschalige protestac-ties.

Daarnaast vind je protesterende jon-geren niet alleen in het Midden-Oosten of Oost-Europa. Bradley Maning is een mooi voorbeeld van een jongere uit de westerse wereld. Maning is een Amerikaanse soldaat en speelde honderdduizenden geheime documenten van defensie door aan de site Wikileaks. Hoewel hij zijn leven niet heeft gewaagd, heeft hij wel kans op levenslange opsluiting en heeft hij al diverse malen in een isoleercel gezeten. En hij niet alleen, heel Amerika kwam de straat op om te demonstreren, of ze nu voor of tegen Brad-ley waren.

Duitsland is een voorbeeld van protesten die dicht bij huis afspelen. De Telegraaf berichtte over duizenden mensen die in Frankfurt de straat op gingen om te demon-streren tegen de macht van de banken en het beleid van economische regeringsleiders. Enkele honderden gemaskerde demon-stranten raakten slaags met de politie.

Vandaag de dag dus nog genoeg protesten, sommigen dicht bij huis, anderen ver weg. Uit de situaties blijkt ook dat internet in-derdaad een grote rol speelt, zoals Femke Halsema al beweerde in haar lezing. Inter-net remt niet af maar werkt juist mee door-dat men zich makkelijker kan mobiliseren. Daarnaast stelt Halsema dat de protestac-ties op straat en op het net elkaar aanvullen en versterken.

Ondanks alle voorgenoemde argument-en weten we diep in ons hard dat de ‘jon-geren van tegenwoordig’, in Nederland

in ieder geval, niet heel erg bezig zijn met nieuwe input geven aan de maatschappij. Of misschien wel tot op zeker hoogte maar toch ze-ker niet vergelijkbaar met de ver-nieuwingen van zo’n vijftig jaar geleden. Maar is dat ook niet een beetje appels met peren vergeli-jken? Zijn de huidige jongeren niet

in een heel andere maatschappij en ge-dachtewereld opgegroeid?

Luud Schimmelpennink, ex-provo, ver-woordt dat in een interview met het pro-gramma geschiedenis24: “Het collectieve gevoel dat we de wereld naar onze hand kunnen zetten, zijn we nu kwijtgeraakt”. De ideologie waar we nu mee leven is heel anders dan toen, emeritus hoogleraar dr. Jan Berting in de sociologie, betoogt dat ook in zijn boek ‘de versplinterde samenleving’. “Sinds de culturele revolutie leven we in een postmoderne samenleving die vooral gericht is op vooruitgang. Vooruitgang die gestuurd wordt door marktwerking, rationaliteit en individualiteit.” De ‘ismen’ (anarchisme, feminisme, communisme

et cetera) uit de Culturele Revolutie zijn verleden tijd, op die van individualisme na. Collectieve idealen bestaan niet meer. Door de materialistische samenleving vandaag de dag denkt men individueel en niet meer in collectief belang. Het individualisme is zelfs in de media te zien, waar de tv, krant en radio eerst aan ie-dereen hetzelfde nieuws gaven en er wein-ig keus was. Kun je nu zelf selecteren welk nieuws je wilt zien. Facebook is daar een mooi voorbeeld van; de tijdlijnen zijn per persoon anders en dat kan ieder voor zich tot op zekere hoogte zelf instellen. Zo stelt Joep Meertens in zijn artikel ‘Facebook, The Califor-nian Dream’ op metareporter.nl.

Maar waarom zijn we nu zo in-dividueel ingesteld? Marijke de Vries schreef een artikel in Trouw wat daarop aansluit: ‘Wat heeft hij dat ik niet heb?’. Hoogopgeleide twintigers zijn vandaag de dag bezig zich te onderscheiden van de rest. We lezen elkaars statussen op Facebook en zien wat voor een geweldig leven de ander heeft. De drang om onszelf te onderscheiden en continu op te zoeken waarin wij van de anderen verschillen is dus een soort overlevingsstrategie ge-worden om niet te verzuipen in de massa. In protesten kun je dit ook wel duidelijk zien; in Parijs werd afgelopen maanden bi-jvoorbeeld tegen het homohuwelijk gepro-testeerd. Eén kleine zaak waar mensen zich nog wel samen in kunnen vinden. Het pro-test is op één specifiek onderwerp gericht, net als de protesten in Duitsland tegen de financiële problemen. Volgens Schimmel-pennink protesteerden jongeren vijftig jaar terug omdat ze een ‘mentaliteitsverander-ing’ wilden. Nu zijn we meer op één zaak gericht waar we samen voor staan, maar daarna valt de beweging uit elkaar,omdat we op onze verschillen zijn ingesteld. De ideologie van het individualisme.Tegelijkertijd stelt Borger dat die individ-ualisatie zorgt voor vervreemding, ook

met de politiek. Het lijkt niets uit te richten op welke partij je je stem ook uit-brengt. Van de EU begrijpt men nog minder en de opkomst bij het stemmen wordt dan ook steeds geringer. Op nationaal niveau is men ontevreden over de politiek, het leidt allemaal tot gevoelens van machteloosheid en betekenisloosheid. In de documentaire ‘alles wat we wilden’ is duidelijk te zien dat de jongeren in de knel zitten. Joost Belinfante, ex-hippie, zegt in dezelfde uitzending als met Schimmelpen-

nink van geschiedenis24 uiteindelijk: ‘De wereld is een hele andere kant op gegaan als wij hippies graag hadden gezien. Heel materialistisch allemaal. Het lijkt me niet makkelijk om nu jongere te zijn.’Kortom, social media remt de huidige gen-eratie niet af om grootschalig te demon-streren, verschillende voorbeelden uit de praktijk wijzen op het tegenovergestelde: social media mobiliseert en vult aan, maar de individuele samenleving werkt de jon-geren tegen.

Mondiaal Protest

’’ Luud Schimmelpennink:‘Het collectieve gevoel dat we de wereld naar onze hand kunnen zetten zijn we nu kwijtgeraakt’’’

Malcolm Gladwell: ’Liever lui dan activist’

Wereldvrede, één van de doelen waar de ‘protestgeneratie’ in de westerse wereld voor vocht. Volgens psycholoog Aart Bontekoning zijn nieuwe generaties de vernieuwers van de samenleving en zijn ze ‘van nature gericht op evolutie van sociale patronen’. In de Culturele Rev-olutie was het streven naar verandering duidelijk te zien, maar zijn de huidige ‘nieuwe’ generaties nog bezig om zaken te veranderen of zijn ze meer bezig met de social media?Door: Harmke Bol

Pagina 18 Zaterdag 29 Juni 2013Foto: O

nedressprotest.com


Stel je eens voor; jij, als vrouw zijnde, droomde er altijd al van om politieagente of brand-weervrouw te worden. Maar je ouders verbie-den het je, want het is een mannenberoep. Of je

wordt niet aangenomen, want je bent een vrouw. Of je wordt wel aangenomen, maar krijgt veel minder beta-ald dan je mannelijke collega’s. Tegenwoordig is dit in de Westerse wereld ondenkbaar en is het vanzelf-sprekend dat iedereen gelijk is. Maar toch is het niet altijd vanzelfsprekend geweest en is het in sommige landen nog steeds niet vanzelfsprekend. Tot aan de jaren ‘60 van de vorige eeuw stond de toekomst van de vrouw vast; je wordt een huisvrouw. Wilde je wat anders, dan had je gewoon pech. In de jaren ‘60 kwam hier, in de Westerse wereld, een ve-randering in. Het feminisme kwam op. In de Vereni-gde Staten wordt het boek The feminine mystique van Betty Friedan uit 1963 gezien als aanjager van de feministische golfbeweging. In Europa wordt de stud-ie Le deuxième sexe van de Franse filosofe Simone de Bouvoir uit 1948 gezien als aanleiding van de femi-nistische golf, echter duurde het vijftien jaar voordat het werk ook in het Nederlands werd vertaald. In Nederland schreef intellectueel Joke Smit in 1967 een artikel over de studie van Simone de Bouvoir. Na een aantal instemmende reacties op het artikel richtte zij, samen met Hedy d’Ancona het platform Man Vrouw Maatschappij (beter bekend als MVM). MVM was samen met Dolle Mina de grootste femi-nistische groepering tijdens de feministische golfbe-weging. Zij wilden dat vrouwen meer de baas over zichzelf konden zijn. ‘’De vrouw beslist’’ luidde hun motto. De vrouw behoorde economisch onafhankelijk zijn, recht hebben op een betaalde baan en de vrouw moest seksueel bevrijd zijn. Ook diende prostitutie gezien worden als een vak en hoorde eenzijdige mededelingen in de media verboden worden. De hedendaagse Nederlandse vrouw heeft veel te danken aan deze feministen. Zo is op initiatief van feministen het Blijf van m’n Lijf huis opgericht, waar vrouwen hun situatie even kunnen ontvluchten. Maar het belangrijkste waar deze golfbeweging voor heeft gezorgd, voor zowel Nederland als de rest van het Westen, is de economische onafhankelijkheid van vrouwen en de minimale verschillen tussen mannen en vrouwen. Hoewel het feminisme lijkt te zijn uitgestorven in het Westen, is het een opkomende beweging in Oost-Eu-ropa, Azië, Afrika en het Midden-Oosten. Daar worden nog steeds vrouwen uitgehuwd, onderdrukt, ongelijk behandeld en zijn ze economisch vaak afhan-kelijk van de man. Groepen als Pussy Riot en Femme strijden voor meer vrijheid en gelijkheid in hun land. Helaas worden groepen als deze in veel landen afgedaan als ‘hooligans’ of ‘psychopaten’, vooral in de landen waar religie nog steeds van groot belang is. Het feminisme krijgt steeds meer aanhangers en wordt ook steeds meer onder de aandacht gebracht. Er is dus steeds meer hoop op een betere toekomst voor vrouwen in Oost-Europa, Azië, Afrika en het Midden-Oosten.


De vrouw beslist

Foto

: Dar

kpol

itics

.com

Tijdens de Culturele Revolutie werden mensen steeds individualistischer en bemoeiden zich minder met de levens van andere mensen. Ook werd er steeds meer geoorloofd in de Nederlandse samenleving. Zo werd het steeds normaler dat je met meerdere mensen geslachtsgemeenschap had of zelfs buitenechtelijke kin-deren kreeg. Toch waren echtscheidingen nog steeds uit den boze in de samenleving. Mensen schaamden zich voor het feit dat zij wilden scheiden en hielden dit dan ook braaf voor zich.

Culturele RevolutieDe ouders van Ria van Doorn (56) zijn eind jaren ’70 gescheiden, wat de familie met veel pijn heeft moet-en verwerken. Haar ouders waren uit elkaar gegroe-id en het ging simpelweg niet meer. ‘Ze waren 26 jaar getrouwd, maar het 25 jaar jubileum werd al niet meer gevierd. Het voelde al niet meer als een feestje, omdat het al een tijdje niet zo goed ging,’ aldus Ria. Zoals veel stellen in die tijd deden, vertelden zij dit uit pure schaamte niet verder. ‘Misschien dat mijn oom en tante het wel wisten, maar verder kan ik me dat niet voorstel-len. Het is niet iets wat je gaat rondbazuinen,’ vult Ria aan. Zelf keek ze heel realistisch naar de scheiding. De liefde tussen haar ouders was voorbij, dus was scheiden de beste oplossing. Reacties van buitenstaanders heeft ze nooit echt meegekregen. Pas toen Ria ouder werd en de scheiding achter de rug was, vroeger mensen er lang-zamerhand naar. ‘Dat vond ik best vervelend, want je bent er niet trots op. Ik was ergens toch een beetje boos op mijn ouders. Het deed niet alleen hen pijn, maar mij en mijn broer ook. Met hem praatte ik er overigens ook niet over. Ik denk dat wij beiden te veel pijn hadden om er goed over te kunnen praten. Naar mijn zeggen zijn de banden tussen broers en zussen tegenwoordig veel beter. Ik denk dat het nu makkelijker is om met je broer of zus over moeilijke onderwerpen te praten. Nu word je als kind ook meer bij gezinszaken betrokken, lijkt het wel. Eind jaren ’70 kregen kinderen niet veel mee van de zaken die ouders bespraken. Het waren immers “zaken voor volwassen”.

Het was voor heel veel mensen al erg moeilijk om over een scheiding te praten. Zodra er over scheidingen werd gepraat, kregen zij de vervelendste reacties van anderen. Dit maakte het nog moeilijk om over dit taboe te spreken. Bovendien sprak men er niet over, omdat scheiden niet mocht van het geloof. De kerken begon-nen met relatietherapie om koppels bij elkaar te houd-en. Hiermee wilde de kerk het aantal echtscheidingen halveren. De boodschap die de kerk vooral wilde over-brengen, is dat een huwelijk niet iets is waar je zomaar aan begint of zomaar uitstapt.

TegenwoordigVandaag de dag speelt het geloof een minder grote rol in het leven van mensen. Scheidingen worden sneller geaccepteerd en sneller afgehandeld. Het hoort bij de maatschappij van tegenwoordig. Vanaf de jaren ’70 is het aantal echtscheidingen enorm toegenomen. Een van de oorzaken hiervan is het emanciperen van de vrouw. De vrouw zit niet meer thuis op de bank met de kin-deren, maar trekt er ook op uit. Een andere oorzaak is dat mensen al snel een einde aan hun huwelijk willen maken als het gevoel ontbreekt. Men ziet een scheid-ing als een makkelijke ontsnapping. Nog een oorzaak is het ouderschap. Jonge koppels die zich niet goed hebben voorbereid op kinderen en er samen niet meer uitkomen, maken ook snel een einde aan hun huwelijk.

Toch zijn echtscheidingen nog steeds niet volledig be-spreekbaar onder de mensen. Volgens universitair do-cent relatievermogensrecht en mediation, dr. mr. Fred Schonewille, moet er in de maatschappij meer gepraat worden over echtscheidingen. ‘Een echtscheiding vero-orzaakt veel schade. Vooral als er kinderen in het spel zijn, moet er openlijk over gepraat kunnen worden. Deze kinderen hebben vaak twee keer zoveel problemen als andere kinderen. Zij hebben vaker last van angst, de-pressieve gevoelens, agressief en crimineel gedrag of hebben lagere schoolprestaties. Dat zijn aspecten waar we voorzichtig mee om moeten gaan en waar we zeker wat aan moeten doen,’ aldus Schonewille.

Het advies van Ria komt aardig overeen met het advies van dr. mr. Schonewille. Zij vinden dat je er met beken-den over moet praten, omdat je jezelf nog meer pijn kan doen door je gevoelens te verbergen. Als een vriend, een collega, een familielid of een onbekende in zo een situ-atie zit, laat ze er dan over praten. Sta open voor deze scenario’s, want iedereen weet hoe fijn het is om je hart te kunnen luchten.

Foto

: Kla

sse.

be

Tegenwoordig kijkt niemand er meer raar van op als iemand gaat scheiden. Zo verklaart het Centraal Bureau van Statistiek (CBS) dat in 2011 87.756 gehuwden in Nederland zijn gescheiden. Vroeger was het niet gebruikelijk om een einde te maken aan het huwelijk. De Culturele Revolutie staat bekent om het doorbreken van taboes. Is dat ook met echtscheidingen gebeurd?

Scheiden is altijd pijnlijk geweest

Door: Debbie Heus

’’ Kinderen metgescheiden ouders hebben twee keer zoveel problemen als andere kinderen


Het mag geen verassing zijn dat Riga wordt uitgeroepen tot culturele hoofdstad van Europa 2014. De stad ademt cultuur. De oude binnenstad is waanzinnig mooi, er staan kunstwerken verspreid door de hele stad, een prachtig aangelegd park vol kleurrijke bloemen en diverse terrasjes met live muziek. Liefhebbers van straatmusici kunnen ook hun hart ophalen, saxo-fonisten, bespelers van de mondharmonica en zelfs een groep Hare Krishna’s vertonen hun zangkunsten terwijl de zingende gewaden door de oneven klinkerstraatjes van Riga dwalen. Maar deze vrijheid en ontspannen sfeer zou er niet zijn geweest zonder strijd.

Riga, een stedelijk kunstwerk

Door: Roeliene BosFoto’s: Roeliene Bos

De hele binnenstad is Une-sco wereld erfgoed en dat is te zien. Aan de rand van de oude binnenstad zie je de stellages nog staan, om

ook daar de betoverende uitstraling tot zijn recht te laten komen. Alles in de stad is kunst, van de architectuur tot het lev-endige park. De stad laat de mensen tot leven komen, in plaats van andersom. In

zo’n omgeving die uit zijn voegen barst van cultuur en kunst, kan je het niet lat-en om te genieten. Dit is echter niet altijd zo geweest, gezien de communistische achtergrond van de stad. Een Letse tour-guide weet het zo te brengen: “The prob-lem with communism is that if nothing belongs to nobody, nobody takes care of it”. Zodra je buiten het stadshart komt, zijn de effecten van het communisme nog duidelijk te zien. Zwervers halen hun dagelijkse kostje uit de container en de gebouwen zitten onder de graffiti. Je loopt nog geen vijf minuten het stad-shart uit en je waant je terug in de tijd. Oude mensen lopen vanwege hun sch-eve botten met een stok zichzelf voort te slepen door de drukte, de steeg richting de markt ruikt naar een combinatie van urine en rotte vis en in een hoekje zit een groep mannen aan halve liters bier uit blik. Het is een schril contrast.

Maar misschien is het wel dankzij deze contrasten en verschrikkelijke geschie-denis, dat de stad nu zo is opgebloeid. Kijk bijvoorbeeld naar de museumnacht welke plaatsvond op 18-05-2013. Alle musea en zelfs het presidentieel paleis

waren gratis te bezoeken. Dat het woord ‘gratis’ niet alleen bij Nederlanders goed valt, was te merken aan de ellenlange ri-jen die overal door de stad heen stonden. Voornamelijk het presidentieel paleis en het stadhuis waren een gewilde bestem-ming voor een cultureel nachtje uit. De rij voor het paleis leek langer te duren dan de rij richting het stadhuis, dus de keus was snel gemaakt. De terrasjes en muziek lonkten. Stadhuis it is! Het stadhuis heeft in verhouding tot de rest van de stad een heel moderne uitstraling. Grote witte marmeren trappen en strakke lijnen. In de portrettenzaal hangen diverse por-tretten, van onder andere minister-pres-identen en burgemeesters. Twee totaal verschillende portretten staan hiernaast. Hugo Celmiņš was minister-president in de jaren twintig en dertig, de crisis tijd. Ook Letland had hier onder te lijden. In een tijd waar nog veel waarde werd ge-hecht aan sociale status, zijn de attributen op het eerste schilderij zo gek nog niet. De Eerste Wereldoorlog was net voorbij getrokken en om medailles hing een sfeer van bewondering. In zijn hand houdt Celmiņš een stadsplattegrond vast, waar

de kade van Riga op staat afgebeeld. Het lijkt wel een soort trots, de havenstad ligt in zijn handen. Naast hem ligt nog een macheteknoop, een waar statussymbool. Het zilveren servies mag ook niet ont-breken. Al deze attributen ademen gezag en luxe, in een tijd waarin dat misschien eigenlijk niet de meest gepaste houding was. Het zijn strakke lijnen en sombere kleuren. Zelfs de kleurrijke gebouwen die je nog net door het raam kunt zien,

’’ The problem with communism is that if nothing belongs to nobody, nobody takes care of it

’’ In zo’n

omgeving die uit zijn voegen barst van cultuur en kunst, kan je het niet laten om tegenieten.

’’ Al die jaren van

Dolle Mina’s, witte fietsenplannen en politieke hervormingen zijn compleet aan Riga voorbij gegaan.

De binnenstad, compleet Unesco werelderfgoed

Een zwerver, liggend onder een bank, net buiten de binnenstad’


lijken somber en vies. Het tweede schilderij lijkt veel noncha-lanter, vrijer. Māris Purgailis was burge-meester tussen 1994 en 1997, zo’n drie jaar nadat het land eindelijk onafhankelijk werd verklaard door Amerika en de Sovi-et Unie. De onafhankelijke staat was een feit. In plaats van voor zijn bureau te zit-ten met diverse attributen, staat Purgailis buiten, voor het presidentieel paleis. Het buiten zijn wordt vaker geassocieerd met een gevoel van vrijheid. Niet langer op-gesloten, maar vrij. Niet alleen zijn houd-ing komt een stuk losser over, de manier waarop het schilderij is geschilderd is ook aanzienlijk anders. Geen strakke lijnen, maar ronde vormen. Het lijkt zelfs een beetje 3D. Het verschil tussen deze twee schilderi-jen laat duidelijk de verandering zien die heeft plaatsgevonden in Riga. Pas sinds 1991 heeft het land de vrijheid die wij in het Westen sinds de jaren zestig verkregen hebben. De Culturele Revolutie is eigenli-jk aan de stad voorbij gegaan. Vlak na de crisisjaren is het land langzaam maar zeker veranderd in een dictatuur. Ironisch gen-oeg werd in Riga het vrijheidsmonument opgericht in die tijd, 1935. De vrouw die op het monument wordt afgebeeld staat voor vrijheid, de drie sterren die zij vasthoudt staan voor de drie provincies, Letgallen, Li-jfland en Koerland. Toen de communisten bijna ten onder gingen in 1989 werden voor het beeld iedere avond verboden getogen gehouden door de Letse bevolking. Alsof de crisis in de jaren dertig nog niet genoeg ellende had opgeleverd, diende vlak daar-na de Tweede Wereldoorlog zich aan. De Russen zagen hun kans school en breidden hun Sovjet Unie uit naar de Baltische Staten, dus ook Letland. Pas in 1987 begon het tij van het communisme te keren. Al die jaren van Dolle Mina’s, witte fietsenplannen en politieke hervormingen zijn compleet aan Riga voorbij gegaan. Dictatuur was het eni-ge antwoord op de roep om vrijheid. Toen die roep eindelijk werd beantwoord met democratie, zijn de straten volgestroomd. Vol met hoop, vrijheid, gezelligheid, kunst en lekker eten. Riga is werkelijk één groot kunstwerk.

‘Hugo Celminš, minister-president van Riga in de crisistijd

Märis Purgailis, burgemeester vlak na de onafhankelijkheid

Hare Krishna’s on tourHet presidentieel paleis te Riga

‘Wees jezelf’ en ‘blijf jezelf’ is nog wel eens een advies dat veel mensen wil-len geven als je met jezelf in de knoei zit. Maar zo gemakkelijk is dat niet. Je worstelt namelijk niet voor niets met jezelf. Je ergert je in feite aan jezelf, en toch geven mensen je het advies om jezelf te blijven. Want authenticiteit, dat is belangrijk.Natuurlijk besef ik dat jezelf blijven belangrijk is, maar het lijkt mij dat dit vooral slaat op het behouden van je goeie eigenschappen. Het is toch onmogelijk om jezelf te blijven als je ook jezelf wilt verbeteren? Je slechte eigenschappen wil je toch het liefst laten verdwijnen?! Ikzelf kon vroeger uren mijmeren over het zinnetje ‘jezelf blijven’. Vroeger was ik heel erg verlegen, nu nog steeds een beetje eigenlijk. En

vrienden maken? Jeetje, wat vond ik dat lastig. Hoe kon ik nu mezelf blijven, verlegen als ik was, en toch vrienden maken? Dat sloeg toch ner-gens op? Na een paar jaar geen vrienden te hebben gehad ontmoette ik in de kleuterklas mijn huidige beste vrien-din. Zij was net als ik: altijd alleen en ze vond het moeilijk om contacten te leggen. Soort zoekt soort, dat blijkt maar weer. Uiteindelijk zijn we beste vrienden geworden en bij elkaar war-en we voor het eerst open tegenover iemand. Stukje bij beetje werden we steeds socialer. Ik heb mijzelf verbeterd, mijn ver-legenheid overwonnen, door vrien-den te worden met iemand die pre-cies hetzelfde probleem had als ik. Ik ben toen dus eigenlijk niet mezelf gebleven. Op zich hartstikke fijn nat-uurlijk, maar ik hield hier een schuld-gevoel aan over. Ik kreeg immers

altijd het advies dat ik mijzelf moest blijven, maar dat was ik niet meer. Ik dacht dat ik straf zou krijgen als ie-mand erachter kwam dat ik mezelf niet meer was (vergeet niet dat ik erg jong was, dan ga je dat soort dingen denken).Dus, mensen, in bepaalde situaties is het wel handig om jezelf te blijven, dat ontken ik echt niet. Maar ken je mensen die echt heel erg verlegen zijn gebruik dan alsjeblieft niet het advies ‘blijf jezelf’! Het maakte mij alleen maar in de war en ik denk dat dat voor meerdere mensen zal gelden.Mocht je toch advies willen geven, gebruik dan ‘verbeter jezelf, maar be-houd je goede eigenschappen’. Daar zou ik persoonlijk veel meer aan gehad hebben. Die zin had mijn ver-warring waarschijnlijk tegen gegaan en had ik mezelf zonder schuldgevoel kunnen verbeteren.

AuthenticiteitDoor: Rianne Knaape

Door regels van ‘rechte’ pad af

Amerika. Het land van vrijheid. The American Dream, Only in New York! Wie kent de uitspraken niet? ‘Alles moet kunnen en vrijheid mag vooral niet worden ingeperkt’ is het credo. Dat bleek maar weer toen na het zoveelste schietincident op een school, president Obama de stekker uit het wapenbezit wilde trekken. De één na de andere Amerikaan liet zijn stem horen. Er werd zelfs een petitie opgericht om Piers Morgan, een televisiepersoonlijkheid tegen het wapenbezit, het land uit te zetten. De initiatiefnemer? Alex Jones. Nu staat deze man bekend om zijn gewaagde uitspraken en verregaande complottheorieën, maar hij was niet de enige die zo dacht. De petitie werd meer dan 100.000 keer ondertekend. Je zou ze-ggen dat wanneer een land zo begaan is met vrijheid, seks ook geen taboe kan zijn. Hoe kan het dan dat in een aantal staten seks onbespreekbaar is? Dat de jeugd niet wordt aangespoord tot veilige seks, maar tot volledige onthouding? Ergens is Amerika een andere kant opgegaan dan de Neder-lander. En dat is begonnen in de Culturele Revolutie.

Laten we één simpel voorbeeld nemen. Het jaar was 1962 en de seksuele revolutie in Nederland was geboren: de anticonceptiepil

werd geïntroduceerd. Vrij te verkrijgen bij de huisarts, zomaar. Omdat je seks voor het huwelijk wilde en niet zwanger wil-de worden. Een voorechtelijke zwanger-schap betekende namelijk dat je als het uitschot van de maatschappij behandeld werd. Grote kans dat je een ‘moetje’ werd. Trouwen vanwege de zwangerschap. De komst van de pil werd gevreesd, voor-namelijk door de katholieke beweging in Nederland. Bisschop Bekkers hakte uiteindelijk een jaar na de introductie van de pil de knoop door. Ook als je katholiek was, mocht je als getrouwd echtpaar de pil gebruiken.

En Amerika? Daar ging het allemaal niet zo makkelijk. Ook al werd de pil in 1960 al voor het eerst in gebruik genomen, het antizwangerschapspilletje werd in 1972 pas in alle staten volledig geaccepteerd. Voor die tijd was het als single vrouw niet in het hele land toegestaan om de pil te gebruiken. Ook in Amerika had de komst van de pil grote gevolgen. Net zoals in Nederland, was het voor mannen een uitkomst dat tegenwoordig vrouwen het recht in eigen handen konden nemen. Van een ongewenst huwelijk vanwege een zaadje dat per ongeluk in de eicel ter-echt kwam, was geen sprake meer. Of in ieder geval, in mindere mate.

Maar dan wel binnen het huwelijk!In Amerika werd door diverse doctoren en psychologen de nadruk gelegd op een fijne seksuele ervaring voor zowel de man als de vrouw.

Als laatste waarschuwing kregen ze wel mee dat deze reis in het huwelijk moet beginnen en niet eerder. Vrouwen namen het eerste gedeelte in de jaren vijftig ter harte, maar het gedeelte over het huwel-ijk ging het ene oor in en het andere oor weer uit. Veertig procent van de vrouwen had toen al seks gehad vóór het huwelijk. Al deze seks leidde in de jaren vijftig tot een toename van de buitenechtelijke kin-deren. En toch bleef de pil onbereikbaar. In 1965 gebeurde er in Conneticut het volgende: PlannedParenthood (organisa-tie die zich inzet voor pro-choice en ad-viesorgaan in diverse gezondheidszaken) kreeg een boete opgelegd van $ 100,- van-wege het verstrekken van de pil aan een getrouwd stel.

Intussen in Nederland leek de boel los-geslagen. Alhoewel, was dat ook wel zo? Vrijer waren we zeker. De pil was beschikbaar en seks was niet meer zo’n taboe. Er werd vrij over seks gepraat, ges-chreven, we kregen zelfs een blote vrouw op tv. De spanning was eraf. En wat had dat tot gevolg? Dat de gemiddelde vrouw in Nederland 24 jaar was toen ze voor het eerst seks had in het jaar 1968. En de gem-

iddelde leeftijd waarop een vrouw trou-wde was 23.5. Het lijkt er dus op, dat in Nederland meestal keurig werd gewacht met seks tot na het huwelijk. Losgeslagen moraal? Misschien wel. Maar de bev-olking bleef keurig. Het bewustzijn was gewekt. Seks was geen taboe, het was normaal.

Seksuele voorlichting: veilig vrijen of onthouding?Seksuele voorlichting is in Nederland in de meeste gezinnen de normaalste zaak van de wereld. Natuurlijk licht je je kin-deren voor over de bloemetjes en de bi-jtjes. Of duidelijker nog: de penis en de vagina.

’’ Vrij te

verkrijgen bij de huisarts, zomaar. Omdat je seks voor het huwelijk wil en niet zwanger wil worden ’’

Er werd vrij over seks gepraat en geschreven, we kregen zelfs een blote vrouw op tv

’’

Het bewustzijn was gewekt. Seks was geen taboe, het was normaal

Door: Roeliene Bos


De pil Foto: voorbehoedsmiddelen-info.nl

Sarah Palins beleid en haar dochter Foto: comediva.com

Op school wordt doorgaans in de tweede klas van de middelbare school seksuele voorlichting gegeven, gesubsidieerd door de Rijksoverheid. De voorlichting gaat voornamelijk over: ‘veilig vrijen, anticonceptie, maar ook voorlichting om negatieve beeldvorming over (mensen die leven met) hiv tegen te gaan. Ouders en middelbare scholen hebben een be-langrijke rol in de seksuele vorming van kinderen.’ De reclames van de Rijksover-heid zijn dan ook vrij duidelijk. Geef je grenzen aan en doe het vooral veilig om ongewenste zwangerschappen en SOA’s te voorkomen. Het taboe op seks is tegen-woordig bijna nihil. Het wordt vooral be-langrijk geacht dat je weet wat en waarom je het doet.

En dan Amerika, het vrije Amerika. Vijf-tien procent van de Amerikanen gelooft dat kinderen op school vooral moeten ler-en dat onthouding het beste is. Ze mogen vooral geen informatie over het gebruik van condooms en veilig vrijen krijgen. Bijna de helft van de Amerikanen vin-dt dat de nadruk moet worden gelegd op onthouding, maar dat er wel moet worden uitgelegd over hoe je veilig vrijt. President Bush heeft in zijn regeerperiode geld gestoken in campagnes om onthoud-ing te promoten. De campagnes hebben zijn effect gehad. Dertig procent van de

scholen in Amerika leert zijn leerlingen dat onthouding de juiste manier is. Con-dooms en de pil komen daar niet aan bod. Laat staan orale seks, homoseksualiteit en het verkrijgen van de pil zonder ouderli-jke toestemming. Voor zo’n kwart van de

Amerikanen zijn dit ‘ongepaste onder-werpen’ op de middelbare school. Niet voor niets is orale seks in achttien staten verboden.

Amerikaanse tweestrijdVeel Amerikanen veroordelen de Neder-

landse manier van omgaan met seks. Niet zo vreemd ook, als je naar bovenstaan-de cijfers kijkt. We lijken losgeslagen in hun ogen. En toch bestaan er in Neder-land minder ongewenste zwangerschap-pen, wachtten de Nederlandse vrouwen keurig met seks tot het huwelijk in de jar-en zestig en is homoseksualiteit (bijna) al-gemeen geaccepteerd. Het is een tweestri-jd in Amerika. Van onthouding aan de ene kant en de tv-programma’s zoals Jer-sey Shore aan de andere kant. SCOREN! NEUKEN! Daar draait het om. Of toch maar complete onthouding?Suchi Joshi, een Amerikaans promoven-dus, heeft deze kwestie onderzocht. Ze heeft hier het volgende over te zeggen: ‘Amerikaanse jongeren zijn relatief ang-stig voor seks. In de tijdschriften, maar ook op school en door ouders, worden ze alleen maar bang gemaakt. Van seks raak je zwanger of word je ziek. Op televisie krijgen ze vaak een tegenovergestelde boodschap: hoe scoor je dat lekkere meis-je of regel je je ontmaagding. In Neder-land is de boodschap veel duidelijker: als je seks wilt, wacht dan op iemand waar je van houdt en doe het veilig.’

Leve de vrijheidEr kan worden geconcludeerd dat het angstige en verbiedende gedrag van de Amerikaanse overheid tijdens de woelige

jaren zestig niet veel goeds heeft opge-leverd. De bevolking heeft zich verzet en doet dit nog steeds. De moraal is er, maar het aanvullende gedrag ontbreekt. Hoe vrijer er met seks om wordt gegaan, hoe minder spannend iets wordt, zo blijkt. In Nederland is het niet meer iets stiekems, het is iets geworden om over na te den-ken. Als Amerika haar geliefde vrijheid had gebruikt in de seksualiteit, zou het een compleet ander land zijn geweest. Maar wees eerlijk, dan hadden wij waar-schijnlijk niet zo hard gelachen om Amer-ican Pie.

’’ Als Amerika

haar geliefdevrijheid had gebruikt in de seksualiteit, zou het een compleet ander land zijn geweest


De waarheid over kunstEen schilderij is meer dan een combinatie van lijnen en kleuren op een tweedimension-aal vlak. Een kunstwerk is meer dan een combinatie van ver-scheidene voorwerpen. Het zijn één van de manie-ren waarop de mensen hun visie op het leven, hun vreug-de en verdriet, hun meningen en hun geloof aan ons hebben meegedeeld.

Sommigen zeggen dat de Cul-turele Revolutie al voor de Tweede Wereldoorlog (WOII) is begonnen en anderen vin-den erna. Om een duidelijk scheidslijn te maken is er offi-

cieel gekozen voor na de WOII.Er waren dus een paar nieuwe kunststro-mingen ontstaan, de kern van een paar van deze stromingen was dat ze zich richtten op de aardse werkelijkheid en de bewuste waarneming daarvan.Zo heb je bijvoorbeeld de pop-art en het abstract expressionisme; waaraan de Co-bra aan verwant was.

CobraCobra staat voor de drie steden Kopenha-gen, Brussel en Amsterdam en ontstond in 1948. De Cobra-beweging was het Eu-ropese antwoord op WOII. Het wordt ook wel het naoorlogse expressionisme of abstract expressionisme genoemd. Om dit expressionisme tot uiting te laten komen schilderden ze op de manier van kinderen. De schilders wilden terug naar de energie en de onschuld van een kind.Op afbeelding 1 is “De Vrijheidss-chreeuw” van Karel Appel te zien. Zoals

je ziet is dit net een kindertekening, maar dat was de bedoeling. Nu kun je gaan denken wat er dan zo bijzonder aan is, omdat een kind het ook zou kunnen schilderen. Maar als Karel Appel schil-derde dan probeerde hij echt zijn denk-en uit te zetten om zo terug te gaan naar het primitieve. Hij dacht niet na en juist dat maakt het zo bijzonder, want iedere andere schilder zou gaan denken: hoe zou een kind dit schilderen? Maar Appel zocht het kind in zichzelf op en begon met het schilderen van zijn schilderijen. Dus het proces zelf was kunst en niet wat er uiteindelijk uit ontstond. Het onbe-wuste schildergebaar stond centraal.

Pop-artPop-art betekend populaire kunst en is ontstaan in Engeland rond de jaren ’60. Een belangrijk kenmerk hiervan is dat de Westerse consumptiecultuur er in grote mate in voorkomt. Pop-art hield zich bezig met de wereld zoals die is, zonder een oordeel te hebben. Maar juist doordat ze geen oordeel had-den, leek het voor buitenstaanders alsof ze spotte met de werkelijkheid. Maar juist het tegendeel is waar. Als je de waarheid

laat zien zoals die is, is dat gewoon raar. Denk hierbij ook aan de stroming dada-ïsme, dit was een kunststroming van nog voor WOII, waar gewone voorwerpen (zoals het bekende urinoir van Marcel Duchamp) tot kunst werden verheven. Zo zie je op afbeelding 2 het kunstwerk verschillende soepen in blik. Dit was zo

typisch Westers, want alles zat in blik. Je ziet zelfs ergens ‘Beef’ staan. Het slaat werkelijk nergens op, maar het was wel de waarheid.

Piet MondriaanDe schilderijen van Mondriaan zijn heel

bekend en zijn schilderstijl is iets dat je nog dagelijks terug ziet. Zoals bijvoor-beeld in kledingstijl. Zonder Mondriaan hadden we niet van die leuke bloesjes met ruitjes gehad of T-shirts met strepen. Mondriaan schilderde abstract, maar dit deed hij niet zomaar. Hij onderzocht de schilderkunst door zo te schilderen. Rechte lijnen, asymmetrie en primaire kleuren is hetgeen waar wij aan denk-en als we aan Mondriaan denken. Mon-driaan wilde zo aantonen dat de kunste-naar niet afbeeld, maar weerbeeld. De kunstenaar treedt volgens Mondriaan op als tussenpersoon tussen toeschouw-er en een hogere, onzichtbare, kosmische werkelijkheid.

Er waren nog vele andere stromingen en niet allemaal hielden zich bezig met de aardse werkelijkheid, zoals Mondriaan. Maar abstract expressionisme en pop-art waren de twee grootste stromingen. Veel schilders schilderen nog steeds op de manier van Karel Appel. En Mondriaans stijl zie je zelfs nu nog.

Door: Rianne Knaape

’’ De schilders

wilden terug naar de energie en de onschuld van een kind

De vrijheidsschreeuw door Karel Appel Soep in blik door Andy Warhol Een typisch Mondriaan schilderijFoto: intern.strabrecht.nl Foto: ic.pics.livejournal.com Foto: mondriaan.net

Mode op zijn tijdElke dag staan we voor dezelfde keuze: wat trek ik vandaag aan? We willen er goed uit zien en we zijn ons er van bewust dat de mode continu blijft veranderen. De jaren ’50 zijn een omslag geweest op gebied van veranderingen. Niet alleen de muziek veranderde, maar ook de kledingstijl. Vandaag de dag komen er steeds meer kledingstukken en acces-soires uit deze tijd terug in de mode. Een paar van deze mode items op een rijtje.


1 Knoopblouse Deze zomer gaat de knoop erin! De knoopblouse uit de jaren ’50 is terug van weg geweest en helemaal hip. Geen geld voor een nieuwe blouse? Dan leg je gewoon zelf een knoop in je shirt. Ze zijn goed te matchen met een hoge taille broek, sneak-ers of sandalen. Om je jaren ’50 look helemaal af te maken, doe je een sjaaltje in je haar of zet je een hoedje op.

2 Hoge taille broekJe ziet ze weer overal. De hoge taille broek die tot over je navel reikt. Ze zijn er in alle varianten. Kort, lang, zwart en gebleekt. Maar deze zomer staan vooral de korte taille broeken in de schijnwerpers. Ze zijn er in alle kleuren van de regenboog. Leuk om te matchen met een knoopblouse of naveltruitje. En om het nog meer op te fleuren, zoek je er een bijpassende riem bij.

3 BloemenprintDeze trend is niet voor muurbloempjes. Elk denkbaar kledingstuk heeft tegen-woordig wel een variant met bloemen-print, maar je hebt wel een beetje lef nodig om het te dragen. In de jaren ’60 liepen bijna alle hippies met dit soort prints. Met de bloemenprint bepaal je je eigen stijl. Van girly girl tot tomboy, de bloemenprint is met bijna alles te matchen.

5 Gekleurde broekVoor zowel mannen als vrouwen zijn de gekleurde broeken een trend. Vorig jaar zag je de gekleurde broeken alleen nog van spi-jkerbroekstof, maar daar is binnen een jaar tijd verandering in gekomen. Er is zelfs een nieuwe soort op de markt gebracht, de ‘Chi-no’. Deze broeken zijn niet van spijkerstof en luchtig om te dragen. De Chino wordt bij mannen vaak gematcht met bretels.

6 Maxi rokHoezo zou een lange rok tuttig zijn? Als je hem matcht met sandalen en een mooie top zie je er classy uit. Houd je toch meer van een korte rok, maar wil je ook meedoen met de mode trend van 2013? Deze zomer is er voor jou een perfecte oploss-ing. Er zijn namelijk maxi rokken die aan de voorkant kort en aan de achterkant lang zijn. Ideaal voor een dagje strand, maar ook voor een dagje shoppen.

9 BretelsBretels staan bekend als een accessoire in de mannen-mode. Vroeger dienden ze ervoor om de broek op de juiste hoogte te houden als de man geen riem droeg. Maar tegenwoordig worden bretels meer gedragen om de outfit te versieren. Veel mannen laten de bretels los

langs hun billen hangen. Meestal moet je de bretels zelf los kopen, maar bij de Chino broek krijg je ze er ook vaak

bij. De bretels raken ook in trek bij de vrouwen en steeds meer outfits worden gecombineerd met deze accessoire.

7 LegerprintEén, twee, drie mars! Op naar de winkel voor een kledingstuk met legerprint. De legerprint is ideaal om je outfit een extra stoer tintje te geven. Deze opkomende trend wordt verschil-lend ontvangen, maar deze trend is vooral voor de stoerdere vrouwen en mannen onder ons.

8 TuinbroekYou love it or you hate it, maar de tuinbroek is weer een veel gespot kledingstuk. De meeste kennen de tuinbroek alleen in de blauwe, spijkerbroek variant, maar deze zomer zijn ze er in alle verschillende soorten en maten. Met stipjes, strepen, roze, geel, kort en lang. Met de tuinbroek creëer je makkelijk een nonchalante look.

10 StudsTassen, schoenen en jassen zijn niet meer veilig voor

deze kleine, puntige accessoires. Vroeger waren het alleen de rock liefhebbers die studs op hun kleding droegen, maar tegenwoordig is dit niet meer het geval. Studs zijn ook los te koop in de winkel, zodat je je eigen kleding zelf kunt versieren.

4 PilotenbrilDe pilotenbril stamt uit de jaren ’80. Toen de pi-lotenbril in de filmindustrie werd gebruikt voor de stoere personages, wilden de mannen maar al te graag op deze personages lijken. Denk aan Tom Cruise in de film Top Gun. Veel jongeren liepen met deze brillen, maar we zijn ze een tijdje uit het oog verloren. In 2013 zijn de brillen weer helemaal hot en we zullen ze in de zomer vaak spotten.

Door: Lisanne Doff

Foto: promiss.nl

Foto: amazonmode.nl

Foto: smitmode.nl

Foto: bomont.nl

Foto: viva.nl

Foto: Jack en Jones, otto.nl

Foto: koflo.nl

Foto: zalando.nl

Foto: mijnmodewereld.nl

Foto: schoeni.nl


Homoseksualiteit taboe in sportwereld

De meeste sporters komen pas na hun carrière uit de kast omdat ze bang zijn voor negatieve reacties,’ meent Huub ter Haar, medewerker

van Alliantie Gelijkspelen, waarin sport- en homo-organisaties samen optrekken om dit taboe tegen te gaan. Dit was bij Rogers het geval. Er wordt steeds meer openlijk gesproken over homoseksualiteit. Er zijn veel organisaties en vrijwilligers die voor homo’s opkomen. Ondanks de roep van homo-organisaties houdt de mannelijke ho-moseksuele teamsporter zich stil. Hoe lang nog? Ter Haar geeft dit issue nog drie jaar

in Nederland. Volgens hem zou het taboe dan weg moeten zijn, of voor een groot deel geaccepteerd. Hij vindt homovriendeli-jkheid en de acceptatie ervan uiterst belan-grijk. Ook vindt hij het een mooi gegeven dat bekende sporters, zoals Robbie Rogers en Jason Collins, uit de kast komen tijdens hun carrière. Volgens hem zijn zij een inspi-ratie voor de jongere sporters die in dezelf-de situatie zitten, maar het nog niet durven. De meeste sporters houden jarenlang hun ware aard achter, uit angst voor hun car-rière. Alle negativiteit rondom iemands geaardheid moet worden stopgezet. Ter Haar: ‘Sport en seksuele voorkeur hebben niets met elkaar te maken. Helaas zit het in de sport onnodig anders. Of je nou zwart, wit of geel bent, een bril draagt of homo bent, dat mag niet uitmaken. Iedereen juicht voor dezelfde club of speler.’

Agnes Elling deed namens het Mulier In-stituut, Stichting Homosport Nederland en de Alliantie Gelijkspelen onderzoek naar de seksuele diversiteit in de sport. Uit dit onderzoek bleek dat tot de dag van van-daag ‘homo’ een dagelijks scheldwoord is in de sportwereld. Victor, 22, reageerde hierop: ‘Ik stopte met honkbal, omdat ik me niet meer welkom voelde bij mijn club nadat ik uit de kast kwam.’ Het maken van flauwe grapjes, onschuldige opmerkingen, het elkaar opjutten en opvallend pestge-drag, het buitensluiten van teamgenoten, homohaat of zelfs homogeweld komen tegenwoordig erg dichtbij elkaar.’ Ruben Blom, een danser in Utrecht, is dit jaar ook uitgekomen voor zijn geaardheid. Hij wilde graag op dit onderwerp reageren. ‘Ik denk dat mensen een taboe heel erg aan zichzelf optrekken. Je kan een taboe gemakkelijk doorbreken door er op de eerste dag al mee op de proppen te komen en het verder te laten rusten. Ik denk dat weinig mensen er iets tegen in durven te brengen als een grote brede rugbyspeler op de eerste ken-nismaking dag zegt dat hij op mannen valt. Natuurlijk is het heel erg dat veel sporters er niet mee durven te komen, maar als ze dat wel zouden doen en er luchtig en non-chalant over zouden zijn, dan zou het taboe

eigenlijk al meteen doorbroken zijn in zijn team of vakbond.’

Kim Lammers, de Nederlandse hockey-ster, kwam ook openlijk uit voor haar geaardheid en heeft hier nooit aan getwi-jfeld. Lammers: ‘Ik ben ontzettend blij dat ik deze stap heb gezet, omdat ik wil zijn wie ik ben.’ Ze vindt het jammer dat veel Nederlanders zo gesloten zijn over homo-seksualiteit in de sportwereld. Zelfstandig bio-psycholoog Martine Delfos verklaart in haar boek ’De schoonheid van het verschil’ echter wel dat vrouwen zich makkelijker kunnen uiten en minder schaamte hebben dan mannen. Kim Lammers ontkracht dit en denkt dat het eerder af hangt van het soort sport. ‘Je ziet meer homoseksuele vrouwen dan mannen in het voetbal. Niet omdat vrouwen meer lef hebben dan man-nen, maar omdat het voetbal misschien minder verdraagzaam is voor homosek-suele mannen.’ Zwemmer Johan Kenkhuis vindt dat er geen reden is om te zwijgen. Kim Lammers: ‘Door te zwijgen gaat er veel energie verloren die je beter in je car-rière kan steken.’

John Blankenstein is een voormalige voet-balscheidsrechter en momenteel ook activ-ist voor homorechten in Nederland. In de jaren ‘80 was hij de eerste openlijke homo-seksuele scheidsrechter in de wereld. Het bijzondere was dat alle voetballers wisten dat hij homo was, en toch allemaal respect voor hem hadden. Buiten hem sprak nie-mand over homoseksualiteit. Juist omdat dit zo een taboe was, bestond er geen homoseksualiteit in de sportwereld. En dat maakt de ervaringen van de homoseksuele scheidsrech-ter in de jaren ‘80 erg frap-pant. Hoe kan het zo zijn dat een ieder hier goed mee omging? Niemand heeft hier een verk-laring voor. Heel de loop van de ho-mo-emancipatie kan in drie fasen worden verdeeld. De eerste fase begon aan het einde van de n e g e n t i e n d e eeuw. Hierin ging het om de strijd tegen de wettelijke dis-criminatie en de strafbaarstelling van homoseksu-aliteit. Men zag homoseksualiteit als een lichameli-jke ziekte of als een psychische afwijking. Zij kunnen er dus niks aan doen, dacht men, dus een veroordeling zou onterecht zijn. In 1946 ontstond een homo-eman-cipatievereniging, ‘Cultuur en Ontspannings Centrum’ dat een schuilplaats aanbood aan homosek-suelen. Deze organisatie wilde de over-heid niet tegen zich krijgen, dus zeiden zij dat zij streefden naar vriendschappen

zonder seks. Zo kwam het C.O.C. in hetzelf-de jaar op de term homofiel om het woord homoseksualiteit te ontkrachten. Aan het einde van de jaren zestig begon de tweede fase van de homo-emancipatie. Nu wilden de homoseksuelen en de mensen die achter hen staan gelijke rechten. In deze tijd werden er homoseksuele studentenw-erkgroepen opgericht. In de jaren zeventig ontstonden organisaties die een eigen ‘pot-ten- en flikkeridentiteit’ wilden ontwikkel-en, omdat de homoseksuelen ‘nog’ meer vrijheid wilden. Begin jaren ’80 bestonden

er bijna dertig van deze homo- en lesbische groepen. Zij gaven zichzelf de namen ‘pot-ten en flikkers’, die vóór hun tijd scheld-woorden waren. Nu, in onze tijd zijn ze het nog steeds.

Om alle vooroordelen weg te ne-men, organi-

seerde men allerlei activiteiten. In het be-gin van de jaren tachtig kwamen de eerste openlijke, trendy homo-uitgaansgelegen-heden. Hier kwamen binnen- en buiten-landse homoseksuelen op af. In 1977 vond in Nederland voor het eerst een Gay Pride Parade plaats. Twee jaar later heette het Roze Zaterdag. Tegenwoordig gebruiken wij beide termen voor dezelfde betekenis, maar voor een andere activiteit.

De derde fase is het realiseren van sociale acceptatie van homoseksualiteit. In ons land is de juridische gelijkstelling van ho-moseksuelen vrijwel volledig. In ons land vond ook op 1 april 2001 het allereerste ho-mohuwelijk plaats. Nu wordt er gewerkt aan het voorkomen van discriminatie van homo’s, lesbiennes, biseksuelen en trans-genders in het sociale leven. Alles werd vanaf de jaren ’80 dus makkelijker voor homoseksuelen, alhoewel zij een lange weg hadden en sommigen nog hebben. John Blankenstein is dus zo sterk geweest om in de sportwereld uit de kast te komen, waar homoseksualiteit tot de dag van vandaag een groot taboe is. Alle homoseksuelen, sporters of geen sporters, zijn trots op hem en kunnen niet wachten tot iedereen in zo’n situatie voor zijn geaardheid uit durft te komen.

Basketbalspeler Jason Collins werd vorige maand de eerste Amerikaanse topsporter die tijdens zijn carrière uit de kast is gekomen. Dit betekent heel veel in de sportwereld. Ook Robbie Rogers, Amerikaans voetbalinternational, kwam be-gin dit jaar uit de kast. Hij kwam hierdoor in een moeilijke periode terecht en wilde zelfs stoppen met voetbal. Het feit dat Rogers het zo moeilijk had, komt puur doordat homoseksualiteit een taboe is in de sportwereld.

’’ Of je nou zwart,

wit of geel bent, een bril draagt of homo bent, dat mag niet uitmaken

’’ Het bijzondere

was dat iedereen wist dat hij homo was, en toch hadden zerespect voor hem

Foto

: per

rysp

ort.n

l

Door: Sacha Luijkx

Aan het begin van de culturele revolutie was gezag heel be-langrijk, maar langzaamaan kozen mensen meer voor zijn eigen gewin. Het gezag werd

steeds minder belangrijk. Dat het gezag veranderde is goed te zien in de literatuur. Ineens moesten schrijvers zich aan een en-gagement houden. Dat hield in dat schrijvers kritisch moesten schrijven en taboes moesten doorbreken. Creatief schrijven werd pop-ulairder dan politiek dienstbaar. Mensen wilden de waarheid horen en niet meer wat de politiek wilde dat er verteld werd. Schri-jvers begonnen kritischer te schrijven over armoede, censuur en onderdrukking. Hier-door kwam het gezag onder druk te staan en moesten politici het volk nog meer betrekken bij beslissingen.

Jaren ‘50In de jaren vijftig veranderde de poëzie en literatuur al enorm. Mensen begonnen de grammaticale regels te doorbreken. Ook gingen ze op een andere manier schrijven. De dichters van die tijd, ook wel de Vijfti-gers genoemd, hadden als doel om met hun kunst de mensen te choqueren, ze wilden de kunstliefde van de mensen schokken. De mensen zochten in tijd van wederopbouw

echter naar vertrouwde waarden en doordat ineens al het oude werd doorbroken, had dit een enorme schok tot gevolg. De dichters begonnen anders te schrijven door het blad ‘Blurb’ dat werd opgericht in 1950 door Si-mon Vinkenoog. Hierin stonden gedichten en verhalen van hemzelf. Vanaf nummer vier werkte er ook andere dichters mee aan het blad, zoals Lucebert en Hans Lodeizen. Na nummer acht besloten ze ermee op te houd-en. Simon eindigde het blad met de volgen-de woorden: ’Laten we het mooi houden en vooral geen literatuur maken.’ Dit was het begin van het tijdperk de Vijftigers.

Simon debuteerde in 1950 met zijn boek Wondkoorts als dichter. Hij werd steeds meer gezien als performer en in zijn optre-dens leverde hij een grote bijdrage aan de belangstelling voor de poëzie. Vol enthou-siasme sprak hij over seks, drugs en rock and roll. Hierdoor werd hij gezien als ver-persoonlijking van de hippiegeneratie. Hij experimenteerde zelf ook vaak met drugs en schreef daar dan verschillende artikelen over.

Seksuele invloed op literatuurVanaf 1960 kenden de Nederlandse Jan Wolkers en de Vlaamse Hugo Raes grote suc-cessen met hun boeken. Hoe verschillend ze ook schreven, ze hadden toch een overeen-komend motief. Beiden schreven over hoe

seksualiteit een symbool was voor een vrij en volledig leven en als teken van opstand tegen de ‘ouderwetse’ opvattingen van oud-ers en opvoeders. Dankzij hun boeken werd seks weer bespreekbaarder. Kritische reac-ties kregen ze in behoudende kringen enorm veel. Kranten daarentegen waren veel positi-ever over verschillende boeken. Zo werd het boek ‘Turks Fruit’ heel positief opgevat in de media, maar bij mensen thuis heel negatief.

Ook Jan Cremer heeft meegeholpen aan het bespreekbaar maken van seks. In 1964 kwam zijn biografische boek ‘Ik Jan Cremer’ uit en later kwam er nog een vervolg. Met het eerste boek werden definitief verschil-lende grenzen overschreden. Het gaat over het leven van Jan Cremer, hoe hij van onbe-schofte jongen uit een achterbuurt verandert in een tegendraadse beroemdheid in zijn vaderland. Het boek beschrijft vooral zijn vrije leven. Drank, meisjes, uitgaan en ille-gale activiteiten staan centraal in zijn boek. Ondanks dit alles was hij geen opstandeling tegen het gezag. Hij zag gewoon kansen die hij aangreep. Dit boek laat meteen een grote verandering zien in de literatuur. Seksuele en gewelddadige avonturen krijgen de sta-tus van literatuur en worden een commer-cieel product. Lezers zaten met rooie oortjes te genieten van de seksscènes die uitbundig werden beschreven.

De veranderde houding van kritiek op lit-eratuur is goed te zien tussen het boek ‘Ik Jan Cremer’ en het vervolg ‘Ik Jan Cremer, Tweede Boek’. Het eerste boek kreeg erg veel kritiek. Niet eens vanwege de openhartige seks of het extreme sadisme. De platte spreek-taal waarmee het boek was geschreven, was voor veel mensen onaanvaardbaar. Zuipen, naaien, vreten, neuken en schijten waren woorden die je veel las. Het was literatuur waaruit de beschaafde cultuur compleet was verdwenen. Jan Cremer deed dat expres; hij wilde de mensen choqueren en de aandacht trekken.

Het tweede boek kwam uit in 1967 en won de Prozaprijs van de gemeente Amsterdam. Het tweede boek werd vrijwel meteen geac-cepteerd. Dit boek draaide om een liefdes-verhaal en was daarom een stuk minder bal-dadig. Wat er vooral veranderd was, waren de morele normen en zekerheden. Er was een soort sociale dwang gekomen waardoor mensen zich vrij en met een blik op de toe-komst moesten opstellen. Mensen hadden geen keuze meer en moesten accepteren dat dit de toekomst zou kunnen zijn. Dat geb-eurde dan ook vrijwel meteen.

De Culturele Revolutie was vooral voor de mannen een goede aangelegenheid om hun grenzen te verleggen in het schrijven. De kijk op seksualiteit was dan ook vooral vanuit een mannelijke blik met minachting voor de vrouw. Pas in de jaren zeventig kwam er een nieuwe generatie jonge vrouwelijke au-teurs aan het woord, die de vrouwelijke blik op seksualiteit konden en durfden te vertel-len. Toen ontstonden er in de literatuur ook gezagsverhoudingen. Boeken van vrouwen waren net zo goed en werden dan ook veel gelezen.

De ontwikkeling van de literatuurIn de culturele revolutie ontwikkelde het volk een andere kijk op onderwerpen als seks en drugs. Deze kijk drong ook door in de literatuur. Boeken werden veel vrijer geschreven en onderwerpen werden minder raar om over te schrijven. Ook kregen de vrouwen uiteindelijk meer vrijheid om te schrijven wat ze wilden.

’’ Laten we het

mooi houden en vooral geen literatuur maken

Door: Debbie Heus


’’ Lezers

zaten met rooie oortjes te genieten

Foto: Debbie Heus

Jan Cremer Foto: DVHM.nl

Simon Vinkenoog Foto: AVRO.NL


JeugdliteratuurDe blik op de toekomst die mensen in de Cul-turele Revolutie creëerde, zorgde ervoor dat de mensen ook de jeugdliteratuur wilde ve-randeren. Ze wilden kinderen antiautoritair opvoeden en dat moest blijken uit de boeken die gelezen werden. Kinderen moesten met de werkelijkheid geconfronteerd worden en op-gevoed worden tot alternatieve volwassenen. Op drie verschillende manieren probeerden de mensen deze nieuwe visie te uiten. De taboes zouden voor eens en altijd doorbroken worden. Het gebruik van vieze woorden moest normaal worden. Ook onderwerpen zoals seksualiteit, inclusief masturbatie en pedofilie werden nor-maal behandeld. Ook moesten kinderen gecon-fronteerd worden met politieke kwesties als dis-criminatie. Als laatste wilden de mensen dat er voor kinderen een identificatie kon komen met de problemen waar kinderen mee kunnen zit-ten. Faalangst, verliefdheid, schaamte over hun eigen lichaam enzovoort. Kinderen moesten be-grijpen dat niet iedereen hetzelfde was.

Guus Kuijer schreef vele boeken over het meis-je Madelief. Het ging vaak over conflicten met haar ouders en het hiërarchisch denken. Kuijer wilde laten zien dat kinderen gelijkwaardig zijn aan volwassenen. Ze moeten gezien worden als persoon met een mening en inspraak. Het riep vragen op bij de mensen of het wel goed was om kinderen gelijkwaardiger te behandelen. Ook werd er in de boeken van Madelief al over seksualiteit en verliefdheid gesproken. En de man-vrouw verhouding laat hij ook niet achter-wege. Hoe de vrouw onderdrukt wordt is in zijn boeken nog goed te zien. Zo vertelt Madelief: ‘Nou, ik neem geen man hoor. Mij niet gezien. Dan moet je altijd afwassen. Mijn moeder heeft er ook geen.’

TegenwoordigNu zijn we ongeveer 40 jaar verder en nog steeds is seksualiteit in boeken een discussiepunt. We merken dat de vrijheid in het schrijven erover veel groter is geworden, maar de invloed er-van op ons leven is een angst van vele critici. Zo verscheen in 2011 het Engelse boek ‘Fifthy shades of grey’. Dit is een erotische roman die wereldwijd meteen een groot succes werd. Het boek is in meer dan 33 landen vertaald en het zal ook verfilmd worden. In het boek worden heftige seksuele scenes beschreven, waarin geen detail te weinig wordt verteld. Zo heeft het boek ook bijnamen als ‘mommy porn’ en ‘pornoboek voor de huisvrouw’.

Wat opvalt is dat het boek is geschreven door een vrouw, aangezien vrouwen worden afges-childerd als seksslaven. Kritiek was er dan ook genoeg op het boek. Critici snappen niet dat het boek zo’n groot succes werd en maken zich erge zorgen over de invloed ervan op het mensenlev-en. En dan zijn ze niet zozeer bang voor de inv-loed van de onderdrukking van de vrouwen of de onderwerping van de vrouw die daar plezier aan beleeft. Men is bang dat het huishoudelijk geweld erdoor zal toenemen.

Het boek werd ook besproken in de Dr. Oz talk-show. Daar werd vertelt dat het een positieve invloed zal hebben op het seksleven van een vrouw. Het zal vrouwen helpen te begrijpen hoe ze een beter seksleven kunnen hebben. Volgens Margriet van der Linden, hoofdredac-teur van Opzij, is het een van de fantasieën van de vrouw om onderdrukt te worden. Dit boek laat deze fantasie duidelijk zien. Dat geeft een tegenstrijdig beeld weer, aangezien vrouwen ook willen emanciperen. Er kan worden gecon-cludeerd door middel van dit boek, dat vrouw-en al ver geëmancipeerd zijn, maar dat ze het blijkbaar ook nog steeds fijn vinden als de man de touwtjes in handen neemt. We zijn hoe dan ook al een heel eind gekomen en het einde van de weg is nog lang niet in zicht.

Toen Nederland nog in het puin van de Tweede Werel-doorlog lag, begin jaren zestig, en er meerdere crisissen waren, zoals de oliecrisis, de religieuze crisis van ontzuil-ing en de crisis Vietnamoorlog, ontpopten zich mensen met utopische verwachtingen. Ze noemden zichzelf Pro-vo’s en werden bekend om hun creatieve geest, wat zich uitte in ludieke acties tegen de, naar hun mening, kritieke toestand van de maatschappij met haar consumentisme, vercommercialisering en autoriteit. Ze waren inventief.

Echter, dat inventieve provocerende gedrag bleef veelal steken op demonstraties: het uiten van antiautoritair ge-dachtegoed door middel van protesten en happenings. Hiermee stel ik niet dat dit alles geen effect had. Neem de happenings bij het Lieverdje, een beeld op het Spui in Amsterdam dat geschonken is door tabaksproducent Hunter. Mannen en vrouwen lieten aan haar voeten hun kritiek op verslaafde consumenten horen. Op lange ter-mijn is dit provoprotest tegen sigaretten invloedrijk ge-weest, want waar Robert Jasper Grootveld werd opgepa-kt voor het schrijven van kanker op reclameaffiches voor sigaretten, staat nu op elk sigarettenpakje dat je koopt met koeieletters roken is dodelijk.Deze langetermijneffecten gelden voor veel van hun pro-testen: resultaten zijn pas na enkele jaren te ontdekken.Geen verwend kabaal

Desalniettemin briljant natuurlijk. Maar een aantal cri-sisjes later beseffen wij Nederlanders dat antiautoritair gedachtegoed op zichzelf niet genoeg is. Wanneer de pro-vo luid roepend actie ondernam, komt de huidige burger stilzwijgend in beweging. Natuurlijk is het in Nederland niet helemaal stil. Er zijn altijd mensen die bij nieuwe maatregelen zuchten en kreunen. Maar opvallend is dat dit vooral de babyboomers en de generaties daarna zijn. “Zij hebben het de afgelopen jaren heel goed ge-had, waardoor het voor hen eigenlijk alleen maar minder kan worden. Het grootste deel van hun leven brachten de babyboomers door in een verzorgingsstaat, maar de generatie van nu is zich veel meer bewust van het tijds-gewricht waarin wij leven. Crisis zorgt ervoor dat we ter-ug gaan naar de basis,” stelt futuroloog Richard Lamb. Er is een realistischer besef dat we aan veel dingen wein-ig kunnen doen, maar tegelijk is er ook genoeg waar we wél invloed op hebben. Maar de huidige generatie oe-fent dit niet op dezelfde manier uit als de babyboomers. Schreeuwende grootschalige acties passen bij zuchtende en kreunende mensen. Nu is het de tijd van kleinschalige

initiatieven. Want inmiddels weten de mensen dat je óf heel hard kunt protesteren tegen hoge energiekosten óf je buurtje bij elkaar kunt trommelen om samen zonnec-ellen op de daken te installeren. Zo zwaaien we het ener-giebedrijf geluk toe bij de huizen verderop, in plaats van dat we haar demonstratief aan de kraag meesleuren de woning in. Of ze bekogelen met onschadelijke rookbom-men, zoals onze voorouders het voorbeeld gaven.

Stille schreeuwOntsystematiseren zou je het kunnen noemen. Het ver-trouwen stellen we liever op elkaar dan in ongrijpbare systemen die ons geen zekerheid kunnen bieden, zoals nu het financiële systeem dat op haar benen staat te wan-kelen. Neem nou Het Witte Fietsen Plan van de Provo’s dat inhield dat de gemeente Amsterdam zo veel mogelijk witte fietsen moest plaatsen in de binnenstad waarvan ie-dereen gebruik kon maken. Het doel was een autovuilvrij centrum. Een vrij onhaalbaar plan naar duurzaamheid, waarin de ontwerpers afhankelijk waren van de overheid. Nu zijn er andere fietsplannen, zoals The Upcycle. Op touw gezet door industrieel ontwerper Lodewijk Bosman (25). Hij geeft weesfietsen en oude wrakken een nieuw leven. Geen overheid, maar twee rechter handen zijn daarvoor nodig.

Protesten zijn er ook nu nog, maar zonder grote borden met daarop woedende teksten en zonder politie die in-grijpt. Deze protesten krijgen juist een positieve draai en worden omgezet in een handeling of product. Zo heb je ook Luana Carretto (23), die protesteert tegen de schrikbarend grote hoeveelheid weggegooid voedsel. Dit terwijl we in een financiële crisis leven, waar geen geld overblijft voor duur en luxe eten. Laat staan voor veel eten weggooien. Carretto stapte strijdvaardig op een stuk of tien groenteboeren af en vroeg hen om hun voedse-lafval. Het resultaat? Elke dag een tjokvolle bakfiets vol vitaminen, na een rondje door Amsterdam-Oost. Dit eten gaat dan naar De Valreep, een sociaal activiteitencentrum in de stad. Daar wordt er een maaltijd mee bereid en ie-dereen die wil mag gratis mee-eten. Carretto zegt over haar initiatief: “Het redden van voedsel is vooral een pol-itiek statement, een protest tegen de weggooi-economie. Op deze manier krijgt voedsel een nieuwe waarde: niet langer economisch maar sociaal.”

Deze ‘ik doe het stilletjes zelf wel’-mentaliteit is nieuw; totaal anders dan die van onze voorouders. We zijn met de jaren nog inventiever geworden, nog creatiever. Ge-heel zelfstandig trekken we ons eigen spoor. Niks uni-verseels tijdloos aan zul je denken. Behalve dat antiautor-itaire aspect dan..

Echt waar, wij zijn totaal anders

De moderne mens verschilt weinig tot niks van zijn voorouders. Een stelling waar een beetje evolutionist

van gruwelt. En inderdaad: is dat mogelijk? Dat een mens in al die jaren geen ontwikkeling door-maakt? Het klinkt onwaarschijnlijk. Dat er iets als universeel tijdloos gedrag bestaat, is daarentegen makkelijker te bevatten. De menselijke reactie op crisis is daar een mooi voorbeeld van. Iedereen wordt spontaan creatief.

’’ Het is nu de tijd van

kleinschalige intiatieven

Alies Jansen - Opinie

Luana Carretto Foto: Alies Jansen

Upcycle Foto: Alies Jansen


In de jaren ’60 en ’70 trokken veel hippies via de zogenaamde ‘Hippie trail’ naar het Oosten. Deze reis-route liep over het land van Europa

naar India en Nepal. Hier aangekomen werden zij erg aangetrokken door de Oosterse Spiritualiteit. Weer terug in Nederland zetten zij de Boeddhistische levensstijl voort. Zo ontstonden er steeds meer centra om in contact te komen met spiritualiteit, en kwam het Boeddhisme in Nederland langzaam op. Paula de Wys was een van deze hippies. Zij zette na haar reis het Maitreya Instituut op.

Begin jaren ’70 trok Paula de Wys, net als veel anderen, naar het Oosten. Daar kwam zij in contact met het Tibetaanse Boeddhisme. ‘Anders dan veel mensen denken, waren we helemaal niet op zoek naar Oosterse religies. We kwamen het gewoon tegen. De meesten waren ook teleurgesteld in de religieuze omgev-ing waaruit zij kwamen. Maar eenmaal

aangekomen in landen als India kwamen zij in contact met Boeddhistische leraren. De levenswijze van deze mensen sprak hen aan. Het was niet de leer die hen inspireerde, maar de mensen.’ De rei-zen van hippies naar het Oosten hadden dus niet als reden dat zij op zoek waren naar Oosterse religie. Volgens Paula had het een heel eenvoudige reden: ‘We war-en gewoon op zoek naar avontuur.’ ‘Je moet het zo zien, wij groeiden op met het idee dat alles kon, alles was mogelijk. We maakten ons geen zorgen over later, dat kwam nog wel. De generatie voor ons leefde heel zuinig en streng, ze waren zó saai. Wij wilden dat niet, we wilden wat nieuws, iets van de wereld zien. Daarom trokken we erop uit. En waarom India? Heel simpel: het was goedkoop!’ En zo kwam het dat ook Paula met een Volk-swagen busje erop uittrok over de be-faamde Hippie trail. ‘Het was een lange tocht over land. We kwamen door landen als Joegoslavië, Griekenland en via Bul-garije naar Istanbul. Van daaruit Perzië (de huidige Iran), Afghanistan en van Pa-kistan zo door naar India. Vanaf daar ging ieder zijn weg in Azië. Wij kwamen aan in Afghanistan toen er oorlog was tussen Pakistan en India. We konden niet verder reizen en daarom moesten we overwin-

teren in Afghanistan. Dat was prachtig. Tegenwoordig is het daar allemaal niet meer zo veilig, maar toen kon dat allemaal gewoon.’ Toen de hippies weer terug in Nederland kwamen, vonden zij hier hele-maal geen mogelijkheid om meer over het Boeddhisme te leren. Daarom was de enige mogelijkheid om zelf leraren in Nederland uit te nodigen. Dat deden ze, en de leraren kwamen. ‘Eerst was dat ge-woon bij iemand thuis. Dan kwam er een leraar die les gaf in de Boeddhistische leer en meditatie. Later kwamen de centra.’ Rond de jaren ’70 nam ook de ontkerkeli-jking toe. Volgens Paula heeft de opkomst van Oosterse religie daar verder niet veel mee te maken. ‘Er waren veel te weinig Boeddhisten om de ontkerkelijking echt te beïnvloeden. Daarbij ging het eigenli-jk ook andersom. Het was niet zo dat het Boeddhisme opkwam en mensen daarom de kerk verlieten. Nee, mensen verlieten de kerk uit teleurstelling of om welke re-den dan ook. En daarna kwamen ze in aanraking met het Boeddhisme.’ Terwijl het in die tijd vooral de jongeren waren die zich aangetrokken voelden tot het Boeddhisme,zijn er tegenwoordig veel minder jongeren die zich daarmee bezig-houden. ‘Er is ook veel veranderd sinds die tijd,’ zegt Paula. ‘Ik denk dat de jon-geren van nu ook heel anders zijn als die van toen. Wij waren veel optimistischer dan de jongeren van nu. We trokken erop

uit zonder ons echt zorgen te maken over later. We deden het gewoon, dat kon in die tijd. Tegenwoordig zijn jongeren niet meer zo optimistisch, het kan allemaal ook niet meer zo gemakkelijk. Daarbij denk ik dat het aanbod voor jongeren

nu veel groter is. Ze hebben veel meer te doen, ze hoeven niet op zoek naar nieuwe dingen, het wordt ze aangeboden. Ook hebben ze veel minder om zich tegen af te zetten. Wij keerden ons tegen de generatie voor ons, we wilden ontsnappen uit het keurslijf waar we in geperst waren. Wat betreft het Boeddhisme, voor ons was dat nieuw, het was bevrijdend. Tegenwoor-dig liggen Boeddhistische centra voor het oprapen.’’

Ondanks dat jongeren misschien wat minder geïnteresseerd zijn, is er nog steeds een groei van mensen binnen het Boed-dhisme in Nederland. ‘Er komen steeds meer mensen bij en het zijn compleet ver-

schillende mensen. Van huismoeders tot advocaten tot artsen. We zien van alles verschijnen.’ Deze mensen zijn volgens Paula vaak op zoek naar iets om het leven beter te begrijpen. Ze missen iets, wat ze dan in het Boeddhisme vaak vinden. Wat haar opvalt is dat het vaak hoogopgeleide mensen zijn. En dat heeft een reden legt ze uit. ’Het Boeddhisme is totaal niet zw-everig, zoals vaak ten onrechte gedacht wordt. Ik kan je verzekeren, mensen die op zoek zijn naar iets zweverigs, zijn vaak erg teleurgesteld als ze dan kennis mak-en met het echte Boeddhisme. Nee, het Boeddhisme is voor denkers, mensen die dieper nadenken en het leven echt willen begrijpen. De hippies vroeger waren ook echt niet alleen maar een stel rebelleren-de jongeren, hoor. Ze waren op zoek naar antwoorden. Het waren vaak heel intelli-gente mensen.’ Het Boeddhisme was dan ook niet slechts een ‘fase’ voor hen. De hippies die destijds hierin geïnteresseerd waren, zijn dat vaak nu nog. ‘De meeste mensen met wie ik vroeger omging, zijn nu nog steeds Boeddhist. We zien elkaar geregeld, we zijn één grote familie. Som-migen die toen Boeddhistisch waren, zijn dat nu misschien niet meer. Maar vaak merk je dat ze er toch wat van geleerd heb-ben. Misschien zijn ze er nu niet meer zo mee bezig, maar het kan je wel gevormd hebben, in de manier waarop je leeft.’

‘Hippies waren op zoek naar avontuur’De hippies gingen op reis naar het Oosten,

en namen het Boeddhisme mee terug.

Interview met Paula de Wys

’’ Wij waren

toen veel optimistischer dan de jongeren van nu

’’ Vrede en geluk

in plaats van woede en begeerte

Door: Rebecca Koster

Paula de Wys Foto: maitreya.nl


De Politieke Partij Democraten 66 wordt opgericht in 1966, het jaar dat prinses Beatrix in het huwelijk treedt met prins

Claus. Vaak wordt Hans van Mierlo, de eerste partijleider van D66, gezien als de oprichter. Feitelijk was hij echter med-eoprichter. Initiatiefnemer van de op-richting was de fractievoorzitter van de Amsterdamse VVD, Hans Gruijters. De oprichting van de partij is indirect ger-elateerd aan een conflict tussen Gruijters en de VVD over het koninklijke huweli-jk. Hoe het nu gaat met D66 vroeg LINK aan Frank van Mil, wetenschappelijk directeur van de mr. Hans van Mierlo stichting.

De mr. Hans van Mierlo stichting is het wetenschappelijk bureau van D66. Van Mil, geboren in 1976, begon in 2006 bij het bureau en werd in 2007 directeur. In die functie is hij onder andere ook secretaris van de Permanente Programmacommis-sie D66.

Volgens van Mil is D66 al sinds de op-richting een echt democratische partij. “D66 is jarenlang uniek geweest in Ned-erland met het hanteren van het ‘one man, one vote’ principe. Veel mensen weten niet dat een politieke partij gewoon een vereniging is, waar ze lid van kunnen worden en dan een formele rol spelen in de partijdemocratie. Bij andere partijen is dat altijd een getrapte democratie, waar niet ieder partijlid zomaar mee kan praten op partijcongressen of moties indienen of stemmen. Dat gaat allemaal met gedele-geerden en centrales. Bij D66 is het eigen-lijk altijd meteen democratisch geweest, we laten het volk ook meebeslissen.”

Ieder lid van D66 heeft dus een stem in de partij. Zou daar een gedachte achter zitten? “Je hebt kundige ambtenaren en technocraten nodig voor het uitvoeren van beleid. Naarmate je dichterbij de uitvoering van een beleid komt, is de ex-pertise van iemand steeds zwaarwegen-der en is het ook heel moeilijk voor een burger om een weloverwegen mening te vormen. Maar bij het bepalen van grote maatschappelijke prioriteiten is de stem

van de burger essentieel. Het is onmogeli-jk om op een ambtelijke, technocratische en wetenschappelijke manier antwoord te geven op vragen van eerlijkheid, billi-jkheid en rechtvaardigheid.”

Wanneer iedere burger een stem heeft, ligt het gevaar op de loer dat er beslissin-gen worden genomen waarvan de gevol-gen niet te overzien zijn. Van Mil ont-kent dat echter. “Vragen van eerlijkheid, billijkheid en rechtvaardigheid hebben niks met intellect te maken. Intelligente mensen kunnen moreel slechte beslissin-gen nemen en minder intelligente mensen kunnen prima moreel goede beslissingen nemen.”

In de beginselen van D66 is opgenomen dat ook zestienjarigen stemrecht moeten krijgen. D66 is daarin uniek. “Als je zest-ien bent, kun je aardig formuleren wat je goed en eerlijk vindt. Het oordeel van iemand die zestien is, is niet veel minder waard dan iemand van vijfentwintig of vijfentachtig.”

SGP-Kamerlid Roelof Bisschop betoogde in februari dat D66 doet aan ‘kleinzielig christenpesten’. Van Mil zegt dat hij het niet eens is met Bisschop: “D66 stamt uit een vrijzinnig-christelijke traditie, gekop-peld aan een liberale traditie en een liber-aal kan niet anders dan vinden dat een in-dividu vrij moet zijn en dus ook vrij moet zijn van het opgelegd krijgen van normen en waarden. D66 laat het zich veel te ge-makkelijk aanleunen dat wij antichris-telijk zouden zijn, maar daar gaat in mijn ogen een verkeerde interpretatie van sec-ularisme aan vooraf. We willen dat ieder individu vrij is om zijn eigen visie op het goede leven te formuleren. Dat is iets heel anders dan christenpesten.” “Dat je al-leen maar vanuit een religieuze inspiratie tot een normen en waardenbesef kunt komen, is overigens ook een aanname die mij persoonlijk zeer stoort.”, zegt Van Mil.

Die vrijheid die D66 wil, was in de jaren ’60 een ‘hot item’. De ‘Dolle Mina’s’ wilden ‘baas in eigen buik’ zijn. D66 is dan ook voorstander van abortus. Homohuwelijk, koopzondagen en euthanasie zijn ding-

en waar D66 voor gestreden heeft. Voor Nederlanders zijn er veel mogelijkheden om te doen en te laten wat zij willen. Gaat dat soms niet te ver? “Iedereen mag alles doen, zolang hij niemand tot last is. Hij mag ook wel iemand tot last zijn, maar spreek dat dan wel van tevoren af.”Waar de jongeren in de jaren ’60 voor demonstreerden (abortus bijvoorbeeld) is nu voor alle jongeren een mogeli-jkheid. De ‘Dolle Mina’s’ hebben hun zin gekregen. Er zijn mensen met het beeld dat D66 is opgericht om onder andere die vorm van feminisme van de jaren ‘60 ook in de politiek door te laten dringen. Van Mil ontkracht dat beeld: “D66 is vooral opgericht voor de emancipatie van het individu, niet om feministen een stem te geven.”

Al voor zijn dood zegde oprichter Gruijters, uit onvrede, in 2004 zijn parti-jlidmaatschap op. Twee jaar later stond de partij op haar dieptepunt in de peilin-gen: nul zetels. De partij krabbelde weer omhoog, en heeft inmiddels twaalf ze-tels in de Tweede Kamer. Hoe de frac-tie vormgeeft aan de beginselen van de partij, en hoe zij zich opstelt ten opzichte van het kabinet had LINK willen vragen aan de partijleider, Alexander Pechtold. Hij weigerde echter een interview.

Binnen het Boeddhisme zijn er ver-schillende stromingen. Er zijn twee hoofdstromingen. Theravada, de oudste school die zich vooral bezig-houdt met de geschriften en het in-dividu. En Mahayana, die zich richt op verlossing voor iedereen, en zich bezighoudt met anderen. Binnen deze twee stromingen zijn weer al-lemaal verschillende stromingen. Deze stromingen verschillen vooral in opvattingen over de leer, dus de manier van leven en de vormen van meditatie. ‘Maar uiteindelijk is het doel voor ons allemaal hetzelfde.’

Boeddhisten geloven in reïncarnatie, de kringloop van wedergeboorte. De geest van een mens keert, na het ster-ven van het lichaam, terug in een an-dere vorm. Maar de levens houden wel verband met elkaar. De wederge-boorte hangt af van je Karma. Hoe meer goede daden – goed Karma- hoe gunstiger de wedergeboorte. Zo kun je dus ‘hogerop’ komen. Kort gezegd is het uiteindelijke doel om uit die kringloop te komen. Dan ben je Boeddha. Door dit te bereiken moet je mediteren, veel mediteren. Dit is de belangrijkste manier om je eigen geest te leren kennen en aan je geluk te werken. Je probeert hiermee jezelf een positieve en realistische houding aan te leren. ‘We zitten vaak verstrikt in onze eigen verwarrende emoties en veroordelen over onszelf en de wereld, maar met meditatie proberen we ruimte en duidelijkheid te scheppen in onze eigen geest.’

Paula de Wys hoort zelf bij het Ti-betaans Boeddhisme. Een stroming binnen Mahayana. Hier was eigen-lijk geen speciale reden voor. ‘Ik kwam toevallig binnen het Tibeta-ans Boeddhisme terecht. Het voelde gelijk goed, vertrouwd. Alsof ik hier eerder al bekend mee ben geweest. Misschien ben ik in een vorig leven al eens binnen het Tibetaans Boed-dhisme geweest, en voelt het daar-om zo eigen. Ik had dus geen reden om verder te zoeken, dit was het voor mij.’ Paula denkt dat het Boeddhisme wel belangrijk is in het Westen. ‘Ik denk dat het Boeddhisme misschien nog wel groter zal worden in Nederland. De maatschappij heeft het nodig. Als bij iedereen begeerte en woede plaats kan maken voor vrede en ge-luk, dan zou dat toch prachtig zijn.’’

’’ We zitten

vaak verstrikt in onze emoties en veroordelen onszelf en de wereld

Politieke partij van de jaren ’60: D66

’’ We willen dat

ieder individu vrij is om zijn eigen visie op het goede leven te formuleren.”

Door: Enrico Kolk

Frank van Mil, directeur van het wetenschappelijk bureau van D66 Foto: D66

Eén beeld zegt meer dan duizend woor-den. Zo beaamt journalist Judith Koele-meijer in haar werk. Want ze mag dan wel een heel boek hebben geschreven over de geschiedenis van haar vaders’ familie, dit alles komt voort uit fascinatie voor hun stilzwijgendheid. Wanneer Koelemeijer tussen 1988 en 1997 haar ouders in Wormer bezoekt, ziet ze aan de overkant van de straat, altijd een oude vrouw achter het raam zitten. Haar oma. Overdag wordt de vrouw verzorgd door verpleegsters, maar vanaf 18:00u ’s avonds vervullen haar twaalf kinderen die taak.

De oude vrouw is getroffen door een hers-eninfarct en hult zich sindsdien in een de-ken van stilte. Elk kind geeft hieraan een eigen interpretatie: Moe is boos, omdat ze liever in een tehuis zit. Of: Moe is gewoon dement en kan niet praten. Of: laat haar

nou met rust, ze wil sterven. Of: Moe kan niet sterven, want ze weet dat de familie dan uit elkaar valt. Eén voor één komen de kinderen aan het woord, elk met hun eigen waarheid. Wat het boek zo interessant maakt is niet alleen het mysterie van het stilzwijgen waarin je wordt meegezogen, maar ook de tijd waarin het zich afspeelt. De kinderen van Maria Zachea zijn geboren tussen 1934 en 1953 en dus opgegroeid in de jaren van de Culturele Revolutie. Nederland bevond zich in een stroomversnelling van ontwik-kelingen. Van armoede na de oorlog en de eerste televisie tot jeugdhonken, hobbytu-inen, politisering en de pil.

Van een afstandje kun je zien hoe ieder kind een andere opvoeding krijgt en wat de invloed hiervan is. Dertien kinderen, waarvan één vroeg overleden, hebben jaren lang dicht op elkaar geleefd, maar

blijken elkaar nauwelijks te kennen. Ieder met zijn of haar eigen herinneringen aan hun jeugd. Het boek geeft een prachtige weergave van de impact van de Culturele Revolutie. Een ingewikkelde en tijdrovende reis moet het voor Koelemeijer geweest zijn. Graven in haar eigen familiegeschiedenis, door in-terviews er achter komen dat jouw beeld over je familie niet klopt en deze interviews dan samen te laten smelten tot een roman. Deze uiterst persoonlijke manier van aan-pak is erg bijzonder. Om deze interviews dan ook nog prachtig in derde persoon te kunnen weergeven is een kunst.

Herkenning of ontdekking, leven of dood, ontroering of onbegrip; er is veel in Het zwijgen van Maria Zachea te vinden, maar bovenal de realiteit. Een onthullende, waargebeurde familiegeschiedenis.

Steengoede Rock&Roll in een jaren ‘50 jasje. De inmiddels bekende band The Baseballs, is goed bezig haken in de grond te slaan op internationale bodem. De coversingle Umbrella heeft in vrijw-el alle Europese landen in de hitlijsten gestaan. Verschillende awards slepen ze binnen: een lekkere carrièrestart als band!Sam, Digger en Basti, zoals ze zichzelf noemen, zijn samengekomen door hun liefde voor Elvis Presley. Momenteel maken ze vooral covers van bekende popsongs. Tekst en melodie van een bek-end popnummer, maar met een heerlijke Rock&Roll sound waar je meteen van gaat swingen. De optredens, de clips, de

kleding en zelfs het publiek is in de sfeer van de jaren ‘50. Het is een nachtHet meest recente album komt uit 2011 en is betiteld: ‘Strings ’n Stripes’. De formule die tot nu toe gewerkt heeft wordt doorgezet, en drie recente pop-songs worden weer in de Rock&Roll jas gedaan. Humoristisch is ook dat The Baseballs een duet met Guus Meeuwis op het album hebben staan. De zangers zingen samen de bekende hit ‘Het is een nacht’ en dat levert in ieder geval een grappig tafereel op. Drie Duitsers die een Nederlands liedje proberen te zingen. Pa-parazzi van Lady gaga, California Girls van Katy Perry en Tik Tok van Kesha zijn nog een greep uit de covers die erop sta-an.

In 2010 zijn de Duitse heren in Ede ge-weest voor een optreden bij The Voice Of Holland. Samen met twee kandidaten zongen ze het nummer Umbrella van Ri-hanna en Jay-Z. In 2011 kwam in Neder-land het album ‘String ‘n Stripes’ uit.Basti geeft toe dat de band nog moet wennen aan de enorme populariteit. ‘We never expected so many people when we started because rock ‘n’ roll is a specialist music. We were happy to get 100 people to come and see us. We never expected to be successful in Germany, let alone all over Europe,’ stellen de jongens in een interview met The Mirror.‘We hopen dat dit voortduurt voor jaren, en zelfs als The Baseballs ooit stopt, zal het ons niet stoppen deze muziek te spel-en,’ aldus Digger.

De eerste verfilming van het bekende boek van Roald Dahl ‘Sjakie en de chocolade-fabriek’. Zeker niet te verwarren met de tweede verfilming in 2005, waar Johnny Depp de rol van de fabriekseigenaar ver-tolkt. Ondanks dat de film onderhand al ruim 40 jaar oud is, verveelt hij niet. Je vol-gt de broodarme Sjakie in zijn zoektocht naar de laatste gouden wikkel die hem toegang tot de chocoladefabriek zal ver-schaffen.

In de film worden verschillende stereo-types van kinderen neergezet. Met enige achtergrondkennis uit de tijd vraag je je af of de regisseur (Mel Stuart) ook bezig was

met de opkomende opvoedingsstijl in die tijd (antiautoritair). Maar op de allereer-ste plek is het natuurlijk een fantasierijk kinderverhaal over chocoladefabriek-en. Alle aspecten die nodig zijn voor een sprookje zijn erin verwerkt, van vreemde figuren als ‘oempa loempa’s’ tot choco-ladewatervallen. Toch is het de regisseur gelukt om er een familiefilm van te maken; Willy Wonka zorgt voor een inspirerende dimensie en is zeker de ster van de film. Verschillende bekende uitspraken of juist wat filosofische achtige vragen dagen je bijna uit om de film nog een keer te kijken. Gewoon, omdat je nieuwsgierig blijft naar die rare Willy Wonka en hij je aan de ande-

re kant toch echt inspireert. Gene Wilder speelt de rol meesterlijk.Een film met dimensies voor alle leefti-jden. Als je goed oplet, zie je ook dat de wereld buiten de fabriek weinig kleur en vrolijkheid krijgt toebedeeld van de regis-seur. Op de snoepwinkel na volg je Sjakie door nauwe donkere straatjes die niet di-rect tot vrolijkheid stemmen. Eenmaal in de chocoladefabriek zijn de kleuren over-weldigend en worden alle combinaties gebruikt. De chocoladefabriek wordt duidelijk als metafoor gebruikt; heerlijke kinderfantasie waar alles mogelijk is en je maar weinig begrijpt tegenover de grauwe buitenwereld. Hoe realistisch is dat?

Willy Wonka en de Chocoladefabriek (1971)___________________________________________________________________ Mel Stuart, Gene Wilder & Peter Ostrum. Familiefilm - 100 minuten


Door: Harmke Bol

Het zwijgen van Maria Zachea - Judith Koelemeije Een ware familiegeschiedenis (2002)

Door: Alies Jansen

The Baseballs - Strings ‘n StripesRock & Roll

Door: Bernhard Vreugdenhil

Colofon Hoofdredacteur:Joas van WingerdenEindredactie:Roeliene BosSacha LuijkxOpmaak: Harmke Bol

Redactie:Harmke Bol, Roeliene Bos, Rob Buitenhuis, Lisanne Doff, Sjaquelina Geutjes, Debbie Heus, Alies Jansen, Rianne Knaape , Enrico Kolk, Re-becca Koster, Sacha Luijkx, Judith Pasman, Bernhard Vreugdenhil

Linkjournalistiek.wordpress.com

Foto: Literatuurplein.nl

Foto: IMDB.nl

Foto: Thebaseballs.com

Is er eigenlijk wel iets veranderd? · 2013-06-21 · aantasten en het zou haar imago te huiselijk...

Documents

Transcript of Is er eigenlijk wel iets veranderd? · 2013-06-21 · aantasten en het zou haar imago te huiselijk...