Is er al geSNAQt?

Huidige stand van zaken rond vroege herkenning & behandeling van ondervoeding in de verpleeg &

verzorgingshuizen

Hinke Kruizenga

Amersfoort, 13 november 2009

Aanpak ondervoeding 2000-2009

V&V Polikliniek KliniekEerstelijnszorg en thuiszorg

2000:Campagne‘Ziek zijn is

topsport’

Inhoud

• Ondervoeding & Screenen in verpleeg- en verzorgingshuizen

• DE STAND VAN ZAKEN

• LPZ resultaten 2009

• Ervaringen uit pilot 2008

• Knelpunten/verbeterpunten

• Een blik in de toekomst

Definitie ondervoeding

Slechte voedingstoestand

BMI < 20 en / of

> 10% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste 6 maanden en / of

> 5% onbedoeld gewichtsverlies in de laatste maand

Matige voedingstoestand

BMI 20-22 en / of

5-10% gewichtsverlies in de laatste 6 maanden

anorexia of ageing:voeding+ sociaal/psychologisch/medisch (1 kg gewichtsverlies = 20-30% spiermassa)

cachexie: ziekte + voeding(1 kg gewichtsverlies = 70-80% spiermassa)

sarcopenie:

(veroudering en beweging!

+ voeding (eiwit/D): bedrust: 3% ↓ in 7 dagen!

Gewichtsverlies Overlap! Maar De reden voorspelt het gevolg

Diagnostiek: waardoor ondervoed?

>5% onbedoeld gewichtsverliesVoeding volgens

behoefte?Nee Ja

Voldoende voeding beschikbaar?

Slikproblemen?

Anorexie?

- Medicatie

- Depressie

- Smaak

Malabsorptie?

Katabolie?

Oorzaak?

- Kanker

- InfectieJJ Walace, Int J Cardiology 2002

Gevolgen ondervoeding

Meer kans op infecties(verminderde darmwerking

en verlaagde weerstand)

Ondervoeding

Afname gewichten

spiermassa

Hogere mortaliteit

Meer kans op complicaties

Afname kwaliteit van leven

Verminderdewondgenezing/toename kans

decubitus

Langere opnameduur

Hogere behandelingskosten

Totale groep (n=720)

Verpleeg- en verzorgingshuisbewoners

Slechte voedingstoestand

Matige voedingstoestand Geen ondervoeding

165 (23%) 117(16 %) 438 ( 61%)

geslachtVrouwen / mannen (448/ 272)

120 / 45 83 / 34 320 / 118

Leeftijd (jr) ± SD 83,1 ± 8,9 83,8 ± 9,0 81,3 ± 9,8

BMI (kg/m2) 21,2 ± 5,1 23,8 ± 5,5 28,7 ± 5,1

BMI ≤ 20 61% 0 0

BMI 20-22 9% 62% 0

BMI 22-28 18% 27% 52%

BMI ≥28 12% 11% 48%

5-10% GV 6 maanden 6% 43% 0

> 10% GV 6 maandenen/ of > 5% GV laatste maand

54% 0 0

Percentage ondervoeding in Nederland(LPZ 2004-2009)

20-25% is ondervoed!

De prevalentie stijgt met de leeftijd

Ondervoeding per soort afdeling

Weeg en screenbeleid

-Aandacht voor goede weegschalen

-Taak van verzorgende

-Terugkoppeling op vast tijdsmoment met arts

Screenen: 2 tot 4 x per jaar, gekoppeld aan weegmoment en MDO

Behandelplan cliënten met een slechte voedingstoestand

Start behandelplan

≤ 3 werkdagen diëtist in consult

≤ 8 werkdagen start behandelplan

Evaluatie

• ≤ 5 werkdagen na start behandeling

• Vervolg: afhankelijk van inname van de cliënt

Behandelplan

• Eiwit: 1,2 – 1.5 g kg lichaamsgewicht (bij overgewicht gewicht

BMI 27,5)

• Energie: minimaal H&B (1984) + toeslag van 30% voor

activiteit

• Monitoring gewicht en inname

Inname versus behoefte

Advies Vervolg (incl termijnen)

100% van de behoefte Energie- en eiwitrijke voeding

(verrijkte hoofdmaaltijden, tussentijdse verstrekkingen en evt. drinkvoeding)

Globale monitoring inname door voedingsassistent / verzorging

75-100% van de behoefte Energie- en eiwitrijke voeding

(verrijkte hoofdmaaltijden, tussentijdse verstrekkingen en evt. drinkvoeding)

≤ 10 werkdagen: evaluatie of de behoefte met inname wordt gedekt

Continueren of aanvullen met drinkvoeding

50 - 75% van de behoefte Drinkvoeding of sondevoeding, mits passend binnen behandelbeleid

≤ 5 werkdagen: evaluatie of de behoefte met inname wordt gedekt

Continueren of overgaan op sondevoeding

< 50% van de behoefte Volledige of aanvullende sondevoeding, indien mogelijk drinkvoeding, mits passend binnen behandelbeleid

≤ 2 werkdagen: evaluatie of de behoefte met inname wordt gedekt

Continueren of orale voeding (drinkvoeding) indien mogelijk

Behandelplan ondervoede cliënten (onder behandeling van diëtist)

Wordt er gescreend?

Hoe wordt er gescreend?

Wordt er gewogen?

KwaliteitsindicatorenWinst te behalen in screening, documentatie,

standaard interventie bij ondervoeding

Huidige stand van zaken

•Verbetermogelijkheden:

• Voedingstoestand als basiskenmerk van de cliënt (over- en ondergewicht) : REGISTRATIE

• Screening bij opname

• Structuur in herscreening en wegen

• Standaard voedingsinterventie bij matige en slechte voedingstoestand

Ondervoeding in normen verantwoorde zorg

• Oncologische groep geexcludeerd

• Alleen gewichtsverlies: Is slechts een klein deel van het probleem

• -acute ondervoeding (gewichtsverlies):6-10%

• -chronische ondervoeding (lage BMI): 10-15%

Voorstel 2010

• Wordt elke bewoner minimaal halfjaarlijks gescreend op ondervoeding?    ja / nee

• Welk screeningsinstrument wordt gebruikt?

- SNAQRC

- MNA-SF

- Anders

• Bij welk percentage van uw bewoners is er gedurende de afgelopen 6 maanden een screeningsuitslag ondervoeding geregistreerd in het zorgdossier?

• Ervaringen uit 2008

Multidisciplinaire aanpak!

Draagvlak bij management

Weegbeleid

BLIJVENDE AANDACHT EN LANGE ADEM NOODZAKELIJK

Voorwaarden voor een geslaagde implementatie

KANSEN:

(Onder)voeding op agenda van verpleeg- en verzorgingshuis

Voedingstoestand in zorg(leef)plan als basiskenmerk van de cliënt

Cliënten met ondervoeding worden optimaal behandeld

Knelpunten uit pilotfase

Waar staan de deelnemers van 2008 nu?

Knelpunten:

•Grote zorggroepen.

• Beslissing om te gaan screenen gaat over veel schijven

• het moet op veel afdelingen geïmplementeerd worden

•Diëtist is de trekker: (te) weinig formatie en invloed (1 diëtist op 8 locaties, 20 afdelingen)

•Alleen een klinische les is niet voldoende

Aanbevelingen vanuit de praktijk! (1)

• Een goed doordacht en afgestemd projectplan is essentieel

• Zorg voor multidisciplinair draagvlak

• Creëer een goed voorbeeld; start alvast met een enthousiaste afdeling

• Verwerk de screening en de behandeling in het digitale zorgsysteem

• Borg de gemaakte afspraken in bijvoorbeeld een jaarplan

Aanbevelingen vanuit de praktijk! (2)

• Houd de verantwoordelijkheden goed gescheiden.

• Bijv. Meet & Weet wat je cliënt eet door verzorging ipv eetverslag berekenen door diëtist

VoedingsassistentMotiveert bewonerSignaleertMonitort inname

Aanbevelingen vanuit de praktijk! (3)

• Zoek een partner in elke locatie en op elke afdeling

• Blijf de voordelen onder de aandacht brengen: bijvoorbeeld bij de aanvraag van drinkvoeding in verzorgingshuizen

• Zorg voor gespreide verantwoordelijkheid. 1 persoon is te kwetsbaar

• Heb oog voor de vorderingen, hoe klein ook….

• Blijf enthousiast en vasthoudend

Toolkit op www.stuurgroepondervoeding.nl

kan aangevuld worden met meer goede voorbeelden!!!

Blik in de toekomst

•Screening in Kwaliteitskader

•Voedingstoestand als basiskenmerk

•Optimalisatie transmurale voedingszorg

• Geriatrie polikliniek en verpleegafdeling

• Eerste / derdelijnszorg in verzorgingshuizen

• Goede overdracht en samenwerking