Inzien dat de persoonsvorm een werkwoord is dat in persoon en getal met het onderwerp overeenstemt. Inzien dat het onderwerp het zinsdeel is dat in persoon en getal met de persoonsvorm overeenstemt (vraag 20)Zinnen uitbreiden met het deel dat antwoord geeft op een vraagwoord (vraag 21-22)Zinnen onderzoeken (vraag 23)

Vervang in de zinnen het onderwerp door het cursief gedrukte zinsdeel. Schrijf de zinnen op en onderstreep het zinsdeel dat mee verandert.

Tijdens de middag eet iedereen in de grote refter.de leerlingen

De laatste dag van de grote vakantie brengen mijn ouders me naar de kennismakingsdag.mijn papa

Vul deze tekst aan met een zinsdeel dat antwoord geeft op het vraagwoord.

Mijn zus en ik rijden voortaan elke dag (Waarmee?)

naar school.

De leraren geven (Aan wie?) heel veel informatie.

Vanavond bekijk ik (Wat?) op mijn kamer.

Breid de zinnen uit met een zinsdeel dat antwoord geeft op een vraagwoord. Schrijf je zin opnieuw.Onderstreep het toegevoegde zinsdeel en noteer het correcte vraagwoord eronder.

Elke ochtend moeten we op school zijn.

De lerarenkamer is verboden terrein.

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 1 van 19

Op het lesrooster staan.

Onderzoek de zinnen. a Omcirkel het onderwerp. b Kleur het werkwoord en de woorden die zeggen wat of hoe het onderwerp is of

wordt geel OF kleur de werkwoorden die vertellen wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt groen.

c Zet de persoonsvorm tussen schuine strepen. d Onderstreep elk zinsdeel waarin een antwoord wordt gegeven op een

vraagwoord en schrijf dat vraagwoord eronder. Je mag het schema gebruiken.

Elk lesuur krijgen we een andere leraar.

Na de vakantie begint een nieuw schoolleven voor mij.

Elk klaslokaal heeft in deze school een eigen nummer gekregen.

Vanaf volgend schooljaar word ik een echte student.

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 2 van 19

Elk lesuur krijgen we een andere leraar.

stappen vragen zinsdelen

stap 1 Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd? Wat is het onderwerp?

stap 2 Denk na wat er in de zin over het onderwerp wordt gezegd.

stap 3 Welk zinsdeel zegt wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt?

Welk zinsdeel zegt wat of hoe iets of iemand is of wordt?

stap 4 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Wat of wie?

Aan of voor wie?

stap 5 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Waar(in)?

Wanneer?

Hoe?

Naar wie?

Waarmee?

Met wie?

…

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 3 van 19

Na de vakantie begint een nieuw schoolleven voor mij.

stappen vragen zinsdelen

stap 1 Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd? Wat is het onderwerp?

stap 2 Denk na wat er in de zin over het onderwerp wordt gezegd.

stap 3 Welk zinsdeel zegt wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt?

Welk zinsdeel zegt wat of hoe iets of iemand is of wordt?

stap 4 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Wat of wie?

Aan of voor wie?

stap 5 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Waar(in)?

Wanneer?

Hoe?

Naar wie?

Waarmee?

Met wie?

…

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 4 van 19

Elk klaslokaal heeft in deze school een eigen nummer gekregen.

stappen vragen zinsdelen

stap 1 Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd? Wat is het onderwerp?

stap 2 Denk na wat er in de zin over het onderwerp wordt gezegd.

stap 3 Welk zinsdeel zegt wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt?

Welk zinsdeel zegt wat of hoe iets of iemand is of wordt?

stap 4 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Wat of wie?

Aan of voor wie?

stap 5 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Waar(in)?

Wanneer?

Hoe?

Naar wie?

Waarmee?

Met wie?

…

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 5 van 19

Vanaf volgend schooljaar word ik een echte student.

stappen vragen zinsdelen

stap 1 Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd? Wat is het onderwerp?

stap 2 Denk na wat er in de zin over het onderwerp wordt gezegd.

stap 3 Welk zinsdeel zegt wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt?

Welk zinsdeel zegt wat of hoe iets of iemand is of wordt?

stap 4 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Wat of wie?

Aan of voor wie?

stap 5 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Waar(in)?

Wanneer?

Hoe?

Naar wie?

Waarmee?

Met wie?

…

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 6 van 19

Synoniemen geven (vraag 9)Herkennen van samenstellingen en afleidingen (vraag 10)Lidwoorden invullen (vraag 11)Bijvoeglijke naamwoorden invullen (vraag 12)Eigennamen herkennen (vraag 13)

Wat zijn synoniemen?

Soms bestaan er meerdere woorden om eenzelfde voorwerp, persoon, handeling … te omschrijven.

Anna loopt naar de woonkamer.Simon rent naar het salon.

Eigenlijk doen ze allebei hetzelfde. Woorden die ongeveer hetzelfde betekenen, noemen we synoniemen.Gebruik af en toe eens een synoniem in je tekst. Zo wordt je verhaal echt boeiend!

Wat is een samenstelling?

We bedenken niet voor elk nieuw ding een nieuw woord. Soms plak-ken we twee of meer bestaande woorden aan elkaar. Zo krijgen we een nieuw woord.We noemen zo’n woord een samenstelling.

Bv. voetbal, handdoek, politiekantoor ...

Samenstellingen kunnen ook uit meerdere woorden bestaan.Bv. Hottentottententententoonstellingen ...

Samenstellingen schrijven we meestal aan elkaar, tenzij ze aan elkaar moeilijk te lezen zijn. Bv. na-apen, zo-even ...

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 7 van 19

Wat is een afleiding?

Sommige woorden bestaan uit een woord waaraan een klein stukje is toegevoegd.Je leidt ze af van een bestaand woord.Bv. Ik heb honger, dus ben ik hongerig.

Soms staat het toegevoegde stukje vooraan. Dat noemen we een voorvoegsel.Veelvoorkomende voorvoegsels zijn:

• be- (belonen) • oer- (oerstom)• on- (onbeleefd) • hyper- (hypernerveus)• ver- (verkopen) • aarts- (aartsmoeilijk)• ge- (geloven) • ont- (ontdekken)• her- (herbeginnen) • ...

Soms staat het toegevoegde stukje achteraan. Dat noemen we een achtervoegsel.Veelvoorkomende achtervoegsels zijn:

• -je (kindje) • -er (langer) • -ster (loopster) • -achtig (kinderachtig)• -heid (eerlijkheid)• -ig (zielig)• ...

Ik zei niet: "Stom!", maar:

"Oerstom!"

Dat heeft ook een achtervoegsel,

meester!

Stommerik!

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 8 van 19

Wat is een lidwoord?Dat is een makkie! Er zijn maar drie lidwoorden: de, het, een.Lidwoorden staan altijd bij een zelfstandig naamwoord: de grap, het bezoek, een plons.Het lidwoord een kun je bij álle zelfstandige naamwoorden gebruiken.De en het lukt niet altijd.

Is Nederlands niet je moedertaal? Dan vind je het gebruik van lidwoorden vast supermoeilijk.Enkele tips?

- Een kan altijd!- Als je gokt, gok dan op het lidwoord de.

(3/4 van alle woorden zijn de-woorden.)- Leg een lijstje aan met alle het-woorden.

Oefenen maar!

Een ...

mannelijk

De computer is versleten.Hij werkt erg traag.

Zijn geheugen zit vol.

vrouwelijk

De peer is lekker.Ze/Zij is lekker sappig.

Haar schil is mooi groen.

onzijdig

Hier graag ill. schaap

Het schaap staat in de stal.Het heeft honger.

Zijn voederbak is leeg.

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 9 van 19

Wat is een bijvoeglijk naamwoord?Een bijvoeglijk naamwoord vertelt hoe iets of iemand is.Reclamemakers zijn dol op bijvoeglijke naamwoorden.

Waar vind ik een bijvoeglijk naamwoord?Meestal staat een bijvoeglijk naamwoord vóór een zelfstandig naamwoord.Het past zich aan dat zelfstandig naamwoord aan. een nieuw bankstel een groot geluk een nieuwe iPad een grote deugniet

Soms staat het bijvoeglijk naamwoord ook ‛los’. Dan zegt het hoe het onderwerp is.Vandaag ben ik zo vrolijk.

Vind jij in deze reclameboodschappen alle bijvoeglijke naamwoorden?

DE BESTE EN DE LEKKERSTE CHOCOLADE Verschillende kleuren Nieuwe collectie

NIET ELKE KLEUR IS BESCHIKBAAR IN DE WINKEL. Draagbare pc! VOEDING TEGEN DE BESTE PRIJZEN Vloeibaar wasmiddel met zachte frisheidNormale prijs per l: 8,68 € Halve maantjes ricotta

Deze promotie is geldig t.e.m. 14 maart.

Dan is ‘bijvoeglijk’zelf een bijvoeglijk

naamwoord!

Wat is een eigennaam?We hebben allemaal een eigen naam.Die schrijven we met een hoofdletter.Ook dieren, dingen of plaatsen hebben soms een eigen naam.Die eigennamen schrijven we ook met een hoofdletter.Bv. Mijn hond heet Bas. Mijn lijm heet Pritt. Ik woon in de stad Brussel.

Noor? Finn?

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 10 van 19

Zoek een synoniem voor de onderstreepte woorden.

Sommige leerlingen volgen tegen hun zin de saaie wiskundeles.

leerlingen:

saaie:

Onderstreep in elke zin een samenstelling en een afleiding.

Ik hoop dat het geen te onaangenaam schooljaar wordt.

Spijtig dat ik mijn klasgenoten moet missen.

Vul de zinnen aan met telkens een ander lidwoord.

In eetzaal op onze school is het meestal erg rumoerig.

Op de speelplaats wacht ik tot er plaats vrijkomt op de zitbanken.

Ik kijk al uit naar volgende weekend.

Vul de zinnen aan met een passend bijvoeglijk naamwoord.

Ik vind de school die mama voor me koos wel een

school.

Onze klastitularis gaf tips voor een minder

boekentas.

Een zachte kaft weegt minder dan een kaft.

Omcirkel de eigennamen.

directeur – Verbeke – college – secretaris – Frans – Nederlands – godsdienstleraar

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 11 van 19

Nadenken over de betekenis van een woord (vraag 1)Werkwoorden aanduiden in een zin (vraag 2a)Werkwoordsvormen rubriceren (vraag 2b)Werkwoorden in de tegenwoordige en verleden tijd schrijven (vraag 3)

Gebruik de woordenschatclipsen uit thema 10 in je taalboek, blz. 86 t.e.m. 102.

Noem twee taken van een ‘klastitularis’.

Beschrijf hoe je je voelt als je een ‘vredig’ gevoel hebt. Gebruik twee synoniemen van ‘vredig’ in je verklaring.

Hoe zoek ik woorden op in mijn woordenboek?Het is belangrijk dat je het alfabet grondig kent.

Schrijf het hier nog even op:

1 Je kijkt naar de eerste letter.2 Die zoek je op in je woordenboek.3 Dan kijk je naar de tweede letter van het op te zoeken woord.4 Je kijkt naar de trefwoorden bovenaan iedere bladzijde van je

woordenboek. In sommige woordenboeken vind je maar één trefwoord per bladzijde. Neem dan ook het trefwoord van de volgende bladzijde. Je zoekt tot je de tweede letter vindt, of tot de tweede letter tussen de twee trefwoorden valt.

5 Dan zoek je het woord op. Eventueel moet je ook nog naar de derde letter op zoek.

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 12 van 19

a Noteer de betekenis van de afkorting CLB?

b Waarvoor kun je bij hen terecht? Noem één onderwerp.

a Leg de betekenis van het woord ‘anekdote’ uit.

b Vertel kort een ‘anekdote’ die je op school meemaakte.

Vertel kort wat er op een proclamatie voor leerlingen van het zesde leerjaar gebeurt.

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 13 van 19

a Lees deze zinnen. Markeer alle werkwoorden.

Een hele dag hebben de verpleegsters over hun beroep verteld.Dit schooljaar was mijn boekentas erg zwaar.Mijn broer en ik kunnen elke dag met mama naar school rijden.’s Avonds heb ik naar vriendinnen van mijn vroegere school gebeld.Voortaan moeten we meneer of mevrouw zeggen.

b Noteer de gemarkeerde werkwoorden in de juiste kolom.

infinitief persoonsvorm andere vorm

Zet de werkwoorden in deze zinnen in de aangegeven tijd.

Onze klastitularis (geven, tegenwoordige tijd)

het vak biologie.

Die mevrouw (hebben, verleden tijd) een

pasfoto van ons allemaal.

Nadien (verdelen, verleden tijd) ze ons in

kleine groepjes. We (voelen, tegenwoordige

tijd) ons nog wel wat onwennig.

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 14 van 19

Nadenken over de vorming en de betekenis van het meervoud van zelfstandige naamwoorden. Inzien dat sommige woorden zich aanpassen aan het zelfstandig naamwoord (vraag 14)Nadenken over de vorming en de betekenis van het verkleinwoord van zelfstandige naamwoorden. Inzien dat sommige woorden zich aanpassen aan het zelfstandig naamwoord (vraag 15)Nadenken over de vorming en de betekenis van trappen van vergelijking (vraag 16)Nadenken over de vorming en de betekenis van verwijswoorden (vraag 17)Nadenken over de vorming en de betekenis van signaalwoorden (vraag 18)

Wat zijn ‛trappen van vergelijking’?‛Leuk’ is een bijvoeglijk naamwoord. Maar sommige dingen zijn leuker dan leuk. Om dat uit te drukken, gebruiken we de ‛trappen van vergelijking’.

Dit is een leuke mop.Ik ken een mop die nog leuker is.Dit is echt de leukste mop ooit.

Dat kun jij zelf ook!

312 3

12 312

Ken je ook deze ‛speciale gevallenʼ?

mooier gek

duurst

weinig graag goed

312 3

12 312

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 15 van 19

Zet de onderstreepte woorden in het meervoud. Schrijf je zin opnieuw en pas aan waar nodig.

De juf van de zesde klas was altijd vriendelijk.De meester had vroeger een pot met een dode slang op de kast staan.

Schrijf de zinnen opnieuw, maar gebruik het verkleinwoord van de onderstreepte zelfstandige naamwoorden. Let op: het lidwoord en het bijvoeglijk naamwoord kunnen veranderen.

Vroeger speelden we een spel op het grasveld achter onze school.

Wat is een verwijswoord?Een verwijswoord is een woord dat verwijst naar iets dat (of iemand die) al eerder vernoemd werd. Verwijswoorden zorgen ervoor dat we niet altijd hetzelfde woord moeten herhalen.

Op een ochtend zag een reiger paling zwemmen in de Swalm.Nee, dacht hij. Dat is mijn smaak niet.Ik wil het neusje van de zalm.

Wat zijn signaalwoorden?Signaalwoorden zijn korte woordjes of woordgroepen. Ze leggen een verband tussen verschillende delen van een zin of zinsdeel. Ze zorgen voor structuur in een tekst.

Er bestaan verschillende soorten signaalwoorden. Ze duiden allemaal een verband aan. Er zijn signaalwoorden van:- tijd (toen, dan, daarna …)- tegenstelling (maar, echter …)- vergelijking (zoals, als …)- oorzaak en gevolg (omdat, zodat, doordat, waardoor …)- middel (daarmee, met, met behulp van …)

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 16 van 19

Mijn vrienden en ik wachten met een bang hart op de eerste schooldag.

Vul deze zinnen aan met trappen van vergelijking.

Op de secundaire school is men

(streng) dan in de lagere school.

Ik zie hier de (mooi) meisjes van

ons land rondlopen.

Hopelijk kan ik hier (lang) dan één jaar naar school gaan.

Vervang de onderstreepte woorden door een passend verwijswoord.

De leerkracht wiskunde zet haar boekentas op de tafel.

De leerkracht wiskunde ( ) kijkt ons streng aan.

Veerle neemt afscheid van haar vriendinnen. Haar vriendinnen ( .)

beginnen te wenen.

Af en toe loopt de klusjesman over de speelplaats. De klusjesman ( )

lacht vriendelijk.

Vul deze zinnen aan met een passend signaalwoord.

Ik probeer mijn agenda altijd in te vullen, ik ’s avonds weet

wat ik moet doen.

In de secundaire school moet je hard studeren, het zal al bij

al wel meevallen.

Maak van deze twee zinnen één zin. Gebruik een signaalwoord.

Ik voel me al helemaal thuis op mijn nieuwe school. Ik ontmoet er vrienden van vroeger.

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 17 van 19

Zinnen onderzoeken (vraag 4)Woorden alfabetisch rangschikken (vraag 5)Nadenken over de vorming en de betekenis van afkortingen (vraag 6)Nadenken over onderliggende en bovenliggende begrippen (vraag 7, 8)

Wat is een bovenliggend begrip? Is er ook een onderliggend begrip?

Een bovenliggend begrip is een verzamelnaam, bijvoorbeeld vogels.

Duif, arend, koekoek en mus zijn onderliggende begrippen.Ze vallen allemaal onder de verzamelnaam vogels.

Hoe zoek ik woorden op in mijn woordenboek?Het is belangrijk dat je het alfabet grondig kent.

Schrijf het hier nog even op:

1 Je kijkt naar de eerste letter.2 Die zoek je op in je woordenboek.3 Dan kijk je naar de tweede letter van het op te zoeken woord.4 Je kijkt naar de trefwoorden bovenaan iedere bladzijde van je

woordenboek. In sommige woordenboeken vind je maar één trefwoord per bladzijde. Neem dan ook het trefwoord van de volgende bladzijde. Je zoekt tot je de tweede letter vindt, of tot de tweede letter tussen de twee trefwoorden valt.

5 Dan zoek je het woord op. Eventueel moet je ook nog naar de derde letter op zoek.

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 18 van 19

Onderzoek de zinnen in de tabel.- Omcirkel het onderwerp. - Zet de persoonsvorm tussen schuine strepen. - Kruis aan: staat de persoonsvorm in de 1e, 2e of 3e persoon? - Kruis aan: staat de persoonsvorm in het enkelvoud of in het meervoud?

In mijn vorige school liep je zo maar naar binnen.

1e 2e 3epersoon

enkelvoud meervoud

Mijn vroegere vrienden komen nog regelmatig bij me thuis.

1e 2e 3epersoon

enkelvoud meervoud

Ik voel me opnieuw de kleinste op school. 1e 2e 3epersoon

enkelvoud meervoud

Rangschik de woorden alfabetisch.

regels – speelplaats – toespraken – hoofdvakken – lessenrooster

klastitularis – klassenraad – klaslokaal – klasafspraken – klasbijeenkomst

Verklaar de afkortingen in deze zinnen.

We verkenden de school o.l.v. ( ) de directeur.

Iedere leerling moet a.s. ( ) vrijdag met alle boeken in

orde zijn.

Markeer in de woordenreeksen telkens het bovenliggende begrip.

Frans – hoofdvakken – Nederlands – wiskunde

directeur – leraar – opvoeder – personeel – schoonmaakster – secretaris

Noteer vier onderliggende begrippen.klasmeubilair

Amaany Ajellal 6B Datum: _______________ Nr. 1

© Uitgeverij VAN IN 19 van 19

Inzien dat de persoonsvorm een werkwoord is dat in persoon en getal met het onderwerp overeenstemt. Inzien dat het onderwerp het zinsdeel is dat in persoon en getal met de persoonsvorm overeenstemt (vraag 20)Zinnen uitbreiden met het deel dat antwoord geeft op een vraagwoord (vraag 21-22)Zinnen onderzoeken (vraag 23)

Vervang in de zinnen het onderwerp door het cursief gedrukte zinsdeel. Schrijf de zinnen op en onderstreep het zinsdeel dat mee verandert.

Tijdens de middag eet iedereen in de grote refter.de leerlingen

De laatste dag van de grote vakantie brengen mijn ouders me naar de kennismakingsdag.mijn papa

Vul deze tekst aan met een zinsdeel dat antwoord geeft op het vraagwoord.

Mijn zus en ik rijden voortaan elke dag (Waarmee?)

naar school.

De leraren geven (Aan wie?) heel veel informatie.

Vanavond bekijk ik (Wat?) op mijn kamer.

Breid de zinnen uit met een zinsdeel dat antwoord geeft op een vraagwoord. Schrijf je zin opnieuw.Onderstreep het toegevoegde zinsdeel en noteer het correcte vraagwoord eronder.

Elke ochtend moeten we op school zijn.

De lerarenkamer is verboden terrein.

Tijdens de middag eten de leerlingen in de grote refter.

De laatste dag van de grote vakantie brengt mijn papa me naar de kennismakingsdag.

met de fiets

onsmijn agenda

Elke ochtend moeten we tijdig op school zijn.

De lerarenkamer is verboden terrein voor de leerlingen.

wanneer?

voor wie?

bijvoorbeeld

bijvoorbeeld

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 1 van 19

Op het lesrooster staan.

Onderzoek de zinnen. a Omcirkel het onderwerp. b Kleur het werkwoord en de woorden die zeggen wat of hoe het onderwerp is of

wordt geel OF kleur de werkwoorden die vertellen wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt groen.

c Zet de persoonsvorm tussen schuine strepen. d Onderstreep elk zinsdeel waarin een antwoord wordt gegeven op een

vraagwoord en schrijf dat vraagwoord eronder. Je mag het schema gebruiken.

Elk lesuur krijgen we een andere leraar.

Na de vakantie begint een nieuw schoolleven voor mij.

Elk klaslokaal heeft in deze school een eigen nummer gekregen.

Vanaf volgend schooljaar word ik een echte student.

Op het lesrooster staan alle vakken.wat?

wanneer?

wanneer?

waar?

wanneer?

wat?

voor wie?

wat?

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 2 van 19

Elk lesuur krijgen we een andere leraar.

stappen vragen zinsdelen

stap 1 Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd? Wat is het onderwerp?

stap 2 Denk na wat er in de zin over het onderwerp wordt gezegd.

stap 3 Welk zinsdeel zegt wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt?

Welk zinsdeel zegt wat of hoe iets of iemand is of wordt?

stap 4 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Wat of wie?

Aan of voor wie?

stap 5 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Waar(in)?

Wanneer?

Hoe?

Naar wie?

Waarmee?

Met wie?

…

we

krijgen

een andere leraar

elk lesuur

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 3 van 19

Na de vakantie begint een nieuw schoolleven voor mij.

stappen vragen zinsdelen

stap 1 Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd? Wat is het onderwerp?

stap 2 Denk na wat er in de zin over het onderwerp wordt gezegd.

stap 3 Welk zinsdeel zegt wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt?

Welk zinsdeel zegt wat of hoe iets of iemand is of wordt?

stap 4 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Wat of wie?

Aan of voor wie?

stap 5 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Waar(in)?

Wanneer?

Hoe?

Naar wie?

Waarmee?

Met wie?

…

een nieuw schoolleven

begint

voor mij

na de vakantie

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 4 van 19

Elk klaslokaal heeft in deze school een eigen nummer gekregen.

stappen vragen zinsdelen

stap 1 Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd? Wat is het onderwerp?

stap 2 Denk na wat er in de zin over het onderwerp wordt gezegd.

stap 3 Welk zinsdeel zegt wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt?

Welk zinsdeel zegt wat of hoe iets of iemand is of wordt?

stap 4 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Wat of wie?

Aan of voor wie?

stap 5 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Waar(in)?

Wanneer?

Hoe?

Naar wie?

Waarmee?

Met wie?

…

elk klaslokaal

heeft gekregen

een eigen nummer

in deze school

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 5 van 19

Vanaf volgend schooljaar word ik een echte student.

stappen vragen zinsdelen

stap 1 Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd? Wat is het onderwerp?

stap 2 Denk na wat er in de zin over het onderwerp wordt gezegd.

stap 3 Welk zinsdeel zegt wat het onderwerp doet of wat ermee gebeurt?

Welk zinsdeel zegt wat of hoe iets of iemand is of wordt?

stap 4 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Wat of wie?

Aan of voor wie?

stap 5 Welk zinsdeel in de rest van de zin geeft een antwoord op de vraag:

Waar(in)?

Wanneer?

Hoe?

Naar wie?

Waarmee?

Met wie?

…

ik

word een echte student

vanaf volgend schooljaar

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 6 van 19

Synoniemen geven (vraag 9)Herkennen van samenstellingen en afleidingen (vraag 10)Lidwoorden invullen (vraag 11)Bijvoeglijke naamwoorden invullen (vraag 12)Eigennamen herkennen (vraag 13)

Wat zijn synoniemen?

Soms bestaan er meerdere woorden om eenzelfde voorwerp, persoon, handeling … te omschrijven.

Anna loopt naar de woonkamer.Simon rent naar het salon.

Eigenlijk doen ze allebei hetzelfde. Woorden die ongeveer hetzelfde betekenen, noemen we synoniemen.Gebruik af en toe eens een synoniem in je tekst. Zo wordt je verhaal echt boeiend!

Wat is een samenstelling?

We bedenken niet voor elk nieuw ding een nieuw woord. Soms plak-ken we twee of meer bestaande woorden aan elkaar. Zo krijgen we een nieuw woord.We noemen zo’n woord een samenstelling.

Bv. voetbal, handdoek, politiekantoor ...

Samenstellingen kunnen ook uit meerdere woorden bestaan.Bv. Hottentottententententoonstellingen ...

Samenstellingen schrijven we meestal aan elkaar, tenzij ze aan elkaar moeilijk te lezen zijn. Bv. na-apen, zo-even ...

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 7 van 19

Wat is een afleiding?

Sommige woorden bestaan uit een woord waaraan een klein stukje is toegevoegd.Je leidt ze af van een bestaand woord.Bv. Ik heb honger, dus ben ik hongerig.

Soms staat het toegevoegde stukje vooraan. Dat noemen we een voorvoegsel.Veelvoorkomende voorvoegsels zijn:

• be- (belonen) • oer- (oerstom)• on- (onbeleefd) • hyper- (hypernerveus)• ver- (verkopen) • aarts- (aartsmoeilijk)• ge- (geloven) • ont- (ontdekken)• her- (herbeginnen) • ...

Soms staat het toegevoegde stukje achteraan. Dat noemen we een achtervoegsel.Veelvoorkomende achtervoegsels zijn:

• -je (kindje) • -er (langer) • -ster (loopster) • -achtig (kinderachtig)• -heid (eerlijkheid)• -ig (zielig)• ...

Ik zei niet: "Stom!", maar:

"Oerstom!"

Dat heeft ook een achtervoegsel,

meester!

Stommerik!

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 8 van 19

Wat is een lidwoord?Dat is een makkie! Er zijn maar drie lidwoorden: de, het, een.Lidwoorden staan altijd bij een zelfstandig naamwoord: de grap, het bezoek, een plons.Het lidwoord een kun je bij álle zelfstandige naamwoorden gebruiken.De en het lukt niet altijd.

Is Nederlands niet je moedertaal? Dan vind je het gebruik van lidwoorden vast supermoeilijk.Enkele tips?

- Een kan altijd!- Als je gokt, gok dan op het lidwoord de.

(3/4 van alle woorden zijn de-woorden.)- Leg een lijstje aan met alle het-woorden.

Oefenen maar!

Een ...

mannelijk

De computer is versleten.Hij werkt erg traag.

Zijn geheugen zit vol.

vrouwelijk

De peer is lekker.Ze/Zij is lekker sappig.

Haar schil is mooi groen.

onzijdig

Hier graag ill. schaap

Het schaap staat in de stal.Het heeft honger.

Zijn voederbak is leeg.

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 9 van 19

Wat is een bijvoeglijk naamwoord?Een bijvoeglijk naamwoord vertelt hoe iets of iemand is.Reclamemakers zijn dol op bijvoeglijke naamwoorden.

Waar vind ik een bijvoeglijk naamwoord?Meestal staat een bijvoeglijk naamwoord vóór een zelfstandig naamwoord.Het past zich aan dat zelfstandig naamwoord aan. een nieuw bankstel een groot geluk een nieuwe iPad een grote deugniet

Soms staat het bijvoeglijk naamwoord ook ‛los’. Dan zegt het hoe het onderwerp is.Vandaag ben ik zo vrolijk.

Vind jij in deze reclameboodschappen alle bijvoeglijke naamwoorden?

DE BESTE EN DE LEKKERSTE CHOCOLADE Verschillende kleuren Nieuwe collectie

NIET ELKE KLEUR IS BESCHIKBAAR IN DE WINKEL. Draagbare pc! VOEDING TEGEN DE BESTE PRIJZEN Vloeibaar wasmiddel met zachte frisheidNormale prijs per l: 8,68 € Halve maantjes ricotta

Deze promotie is geldig t.e.m. 14 maart.

Dan is ‘bijvoeglijk’zelf een bijvoeglijk

naamwoord!

Wat is een eigennaam?We hebben allemaal een eigen naam.Die schrijven we met een hoofdletter.Ook dieren, dingen of plaatsen hebben soms een eigen naam.Die eigennamen schrijven we ook met een hoofdletter.Bv. Mijn hond heet Bas. Mijn lijm heet Pritt. Ik woon in de stad Brussel.

Noor? Finn?

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 10 van 19

Zoek een synoniem voor de onderstreepte woorden.

Sommige leerlingen volgen tegen hun zin de saaie wiskundeles.

leerlingen:

saaie:

Onderstreep in elke zin een samenstelling en een afleiding.

Ik hoop dat het geen te onaangenaam schooljaar wordt.

Spijtig dat ik mijn klasgenoten moet missen.

Vul de zinnen aan met telkens een ander lidwoord.

In eetzaal op onze school is het meestal erg rumoerig.

Op de speelplaats wacht ik tot er plaats vrijkomt op de zitbanken.

Ik kijk al uit naar volgende weekend.

Vul de zinnen aan met een passend bijvoeglijk naamwoord.

Ik vind de school die mama voor me koos wel een

school.

Onze klastitularis gaf tips voor een minder

boekentas.

Een zachte kaft weegt minder dan een kaft.

Omcirkel de eigennamen.

directeur – Verbeke – college – secretaris – Frans – Nederlands – godsdienstleraar

studenteneentonige,vervelende

deeen

het

goede

zware

harde

bijvoorbeeld

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 11 van 19

Nadenken over de betekenis van een woord (vraag 1)Werkwoorden aanduiden in een zin (vraag 2a)Werkwoordsvormen rubriceren (vraag 2b)Werkwoorden in de tegenwoordige en verleden tijd schrijven (vraag 3)

Gebruik de woordenschatclipsen uit thema 10 in je taalboek, blz. 86 t.e.m. 102.

Noem twee taken van een ‘klastitularis’.

Beschrijf hoe je je voelt als je een ‘vredig’ gevoel hebt. Gebruik twee synoniemen van ‘vredig’ in je verklaring.

Hoe zoek ik woorden op in mijn woordenboek?Het is belangrijk dat je het alfabet grondig kent.

Schrijf het hier nog even op:

1 Je kijkt naar de eerste letter.2 Die zoek je op in je woordenboek.3 Dan kijk je naar de tweede letter van het op te zoeken woord.4 Je kijkt naar de trefwoorden bovenaan iedere bladzijde van je

woordenboek. In sommige woordenboeken vind je maar één trefwoord per bladzijde. Neem dan ook het trefwoord van de volgende bladzijde. Je zoekt tot je de tweede letter vindt, of tot de tweede letter tussen de twee trefwoorden valt.

5 Dan zoek je het woord op. Eventueel moet je ook nog naar de derde letter op zoek.

a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u,v,w,x,y,z

begeleidendeeninformerendetaak,bemiddelenbijconflicten,rapportenschrijvenenuitdelen

zalig,rustig,stil,ontspannen,vredevol

bijvoorbeeld

bijvoorbeeld

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 12 van 19

a Noteer de betekenis van de afkorting CLB?

b Waarvoor kun je bij hen terecht? Noem één onderwerp.

a Leg de betekenis van het woord ‘anekdote’ uit.

b Vertel kort een ‘anekdote’ die je op school meemaakte.

Vertel kort wat er op een proclamatie voor leerlingen van het zesde leerjaar gebeurt.

CentrumvoorLeerlingenbegeleiding

studieadvies,hulpbijproblemen,testen

kort,grappig,meestalwaargebeurdverhaal

eigeninvulling

-samenkomstvanzesdeklassers,ouders,leerkrachtenendirectie

- toespraakdoordirectieenleerkrachten- toneeltjes,zang,dansofietsdergelijksdoorde

zesdeklassers-uitreikingvanrapportenengetuigschriften- eenhapjeeneendrankje

bijvoorbeeld

bijvoorbeeld

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 13 van 19

a Lees deze zinnen. Markeer alle werkwoorden.

Een hele dag hebben de verpleegsters over hun beroep verteld.Dit schooljaar was mijn boekentas erg zwaar.Mijn broer en ik kunnen elke dag met mama naar school rijden.’s Avonds heb ik naar vriendinnen van mijn vroegere school gebeld.Voortaan moeten we meneer of mevrouw zeggen.

b Noteer de gemarkeerde werkwoorden in de juiste kolom.

infinitief persoonsvorm andere vorm

Zet de werkwoorden in deze zinnen in de aangegeven tijd.

Onze klastitularis (geven, tegenwoordige tijd)

het vak biologie.

Die mevrouw (hebben, verleden tijd) een

pasfoto van ons allemaal.

Nadien (verdelen, verleden tijd) ze ons in

kleine groepjes. We (voelen, tegenwoordige

tijd) ons nog wel wat onwennig.

rijdenzeggen

hebbenwas

kunnenheb

moeten

verteldgebeld

geeft

had

verdeeldevoelen

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 14 van 19

Nadenken over de vorming en de betekenis van het meervoud van zelfstandige naamwoorden. Inzien dat sommige woorden zich aanpassen aan het zelfstandig naamwoord (vraag 14)Nadenken over de vorming en de betekenis van het verkleinwoord van zelfstandige naamwoorden. Inzien dat sommige woorden zich aanpassen aan het zelfstandig naamwoord (vraag 15)Nadenken over de vorming en de betekenis van trappen van vergelijking (vraag 16)Nadenken over de vorming en de betekenis van verwijswoorden (vraag 17)Nadenken over de vorming en de betekenis van signaalwoorden (vraag 18)

Wat zijn ‛trappen van vergelijking’?‛Leuk’ is een bijvoeglijk naamwoord. Maar sommige dingen zijn leuker dan leuk. Om dat uit te drukken, gebruiken we de ‛trappen van vergelijking’.

Dit is een leuke mop.Ik ken een mop die nog leuker is.Dit is echt de leukste mop ooit.

Dat kun jij zelf ook!

312 3

12 312

Ken je ook deze ‛speciale gevallenʼ?

mooier gek

duurst

weinig graag goed

312 3

12 312

duurduurdergekst

gekkermooist

mooi

minderminst

lieverliefst

beterbest

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 15 van 19

Zet de onderstreepte woorden in het meervoud. Schrijf je zin opnieuw en pas aan waar nodig.

De juf van de zesde klas was altijd vriendelijk.De meester had vroeger een pot met een dode slang op de kast staan.

Schrijf de zinnen opnieuw, maar gebruik het verkleinwoord van de onderstreepte zelfstandige naamwoorden. Let op: het lidwoord en het bijvoeglijk naamwoord kunnen veranderen.

Vroeger speelden we een spel op het grasveld achter onze school.

Wat is een verwijswoord?Een verwijswoord is een woord dat verwijst naar iets dat (of iemand die) al eerder vernoemd werd. Verwijswoorden zorgen ervoor dat we niet altijd hetzelfde woord moeten herhalen.

Op een ochtend zag een reiger paling zwemmen in de Swalm.Nee, dacht hij. Dat is mijn smaak niet.Ik wil het neusje van de zalm.

Wat zijn signaalwoorden?Signaalwoorden zijn korte woordjes of woordgroepen. Ze leggen een verband tussen verschillende delen van een zin of zinsdeel. Ze zorgen voor structuur in een tekst.

Er bestaan verschillende soorten signaalwoorden. Ze duiden allemaal een verband aan. Er zijn signaalwoorden van:- tijd (toen, dan, daarna …)- tegenstelling (maar, echter …)- vergelijking (zoals, als …)- oorzaak en gevolg (omdat, zodat, doordat, waardoor …)- middel (daarmee, met, met behulp van …)

De juffen van de zesde klas waren altijd vriendelijk.De meesters hadden vroeger potten met dode slangen op de kast staan.

Vroeger speelden we een spelletje op het grasveld achter ons schooltje.

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 16 van 19

Mijn vrienden en ik wachten met een bang hart op de eerste schooldag.

Vul deze zinnen aan met trappen van vergelijking.

Op de secundaire school is men

(streng) dan in de lagere school.

Ik zie hier de (mooi) meisjes van

ons land rondlopen.

Hopelijk kan ik hier (lang) dan één jaar naar school gaan.

Vervang de onderstreepte woorden door een passend verwijswoord.

De leerkracht wiskunde zet haar boekentas op de tafel.

De leerkracht wiskunde ( ) kijkt ons streng aan.

Veerle neemt afscheid van haar vriendinnen. Haar vriendinnen ( .)

beginnen te wenen.

Af en toe loopt de klusjesman over de speelplaats. De klusjesman ( )

lacht vriendelijk.

Vul deze zinnen aan met een passend signaalwoord.

Ik probeer mijn agenda altijd in te vullen, ik ’s avonds weet

wat ik moet doen.

In de secundaire school moet je hard studeren, het zal al bij

al wel meevallen.

Maak van deze twee zinnen één zin. Gebruik een signaalwoord.

Ik voel me al helemaal thuis op mijn nieuwe school. Ik ontmoet er vrienden van vroeger.

Mijn vriendjes en ik wachten met een bang hartje op de eerste schooldag.

strenger

mooiste

langer

Ze/ZijDie/Zij

Hij

zodat

maar

Ik voel me al helemaal thuis op mijn nieuwe school, want ik ontmoet er vrienden van vroeger.

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 17 van 19

Zinnen onderzoeken (vraag 4)Woorden alfabetisch rangschikken (vraag 5)Nadenken over de vorming en de betekenis van afkortingen (vraag 6)Nadenken over onderliggende en bovenliggende begrippen (vraag 7, 8)

Wat is een bovenliggend begrip? Is er ook een onderliggend begrip?

Een bovenliggend begrip is een verzamelnaam, bijvoorbeeld vogels.

Duif, arend, koekoek en mus zijn onderliggende begrippen.Ze vallen allemaal onder de verzamelnaam vogels.

Hoe zoek ik woorden op in mijn woordenboek?Het is belangrijk dat je het alfabet grondig kent.

Schrijf het hier nog even op:

1 Je kijkt naar de eerste letter.2 Die zoek je op in je woordenboek.3 Dan kijk je naar de tweede letter van het op te zoeken woord.4 Je kijkt naar de trefwoorden bovenaan iedere bladzijde van je

woordenboek. In sommige woordenboeken vind je maar één trefwoord per bladzijde. Neem dan ook het trefwoord van de volgende bladzijde. Je zoekt tot je de tweede letter vindt, of tot de tweede letter tussen de twee trefwoorden valt.

5 Dan zoek je het woord op. Eventueel moet je ook nog naar de derde letter op zoek.

a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u,v,w,x,y,z

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 18 van 19

Onderzoek de zinnen in de tabel.- Omcirkel het onderwerp. - Zet de persoonsvorm tussen schuine strepen. - Kruis aan: staat de persoonsvorm in de 1e, 2e of 3e persoon? - Kruis aan: staat de persoonsvorm in het enkelvoud of in het meervoud?

In mijn vorige school liep je zo maar naar binnen.

1e 2e 3epersoon

enkelvoud meervoud

Mijn vroegere vrienden komen nog regelmatig bij me thuis.

1e 2e 3epersoon

enkelvoud meervoud

Ik voel me opnieuw de kleinste op school. 1e 2e 3epersoon

enkelvoud meervoud

Rangschik de woorden alfabetisch.

regels – speelplaats – toespraken – hoofdvakken – lessenrooster

klastitularis – klassenraad – klaslokaal – klasafspraken – klasbijeenkomst

Verklaar de afkortingen in deze zinnen.

We verkenden de school o.l.v. ( ) de directeur.

Iedere leerling moet a.s. ( ) vrijdag met alle boeken in

orde zijn.

Markeer in de woordenreeksen telkens het bovenliggende begrip.

Frans – hoofdvakken – Nederlands – wiskunde

directeur – leraar – opvoeder – personeel – schoonmaakster – secretaris

Noteer vier onderliggende begrippen.klasmeubilair

✘ ✘

✘

✘

✘

✘

hoofdvakken–lessenrooster–regels–speelplaats–toespraken

klasafspraken–klasbijeenkomst–klaslokaal–klassenraad–klastitularis

onderleidingvanaanstaande

bankenstoelen

kastenboekenrekken

Bv.

Correctiesleutel

© Uitgeverij VAN IN 19 van 19