inzicht krijgeninjezelf .nlhttp://inzichtkrijgeninjezelf.nl/psycho logie/hoe-wij- leren-wat-goed-en-wat-slecht-is-de-morele-ontwikkeling/

admin

Hoe wij leren wat goed en wat slecht is (de moreleontwikkeling)

Jonge kinderen hebben al snel in de gaten wat ze mogen doen en wat verkeerd is. Dit komt door de reactievan anderen op hun gedrag. In het eerste levensjaar hebben kinderen nog geen besef van goed en kwaad.Er is dan nog geen moreel besef om het zo maar even te noemen.

Zodra kinderen twee jaar oud zijn en ook leren praten, kunnen ze door hun opvoeder worden toegesprokenmet woorden als: niet doen, mag niet, goed zo, vies en stout. Doordat ze nu al een beetje kunnen pratenmet twee letterzinnen kunnen ze deze morele woorden beter begrijpen.

In het tweede levensjaar ontwikkelt zich het ook begin van een gevoel van trots of schaamte. Dan kunnenze als peuter ook zichzelf gaan toespreken als ze iets willen doen wat niet mag door “mag niet” te roepen.In de loop van het derde en vierde levensjaar komen er ook gevoelens van schuld tot stand. Dan besef f enze een beetje wat goed is en wat slecht en hebben ze het vermogen om hun eigen gedrag hierop tebeoordelen. De algemene regels van goed en slecht is kennen ze dan nog niet. Dat leren ze pas als zezeven jaar zijn.

Deze regels van goed en slecht worden in eerste instantie bepaald door anderen. Het kind zal zich hieraanaanpassen, omdat het weet dat anderen zijn of haar gedrag kunnen waarnemen. Het kind leert ook dat hetgedrag niet alleen moet worden beoordeeld op de gevolgen, maar ook op de bedoeling achter het gedrag.Voor een kind is het belangrijk dat de bedoeling van zijn gedrag goed is. Het maakt voor hem of haar nogniet uit of de gevolgen van zijn gedrag negatief zijn.

Leren wat goed of slecht is komt geleidelijk tot stand. De mate waarin je als kind de morele regels leert isverschillend van persoon tot persoon.

De Amerikaanse psycholoog Lawrence Kohlberg ontwikkelde in 1976 een model voor de morele ontwikkelingvan kinderen. Hierbij werd hij geïnspireerd door het genetisch structuralisme van Jean Piaget. Gedurende demorele ontwikkeling doorloopt een mens verschillende niveaus in een vaste volgorde.

Conventioneel betekent wat door de gewoonte is voorgeschreven.

1. Preconventioneel

Het eerste niveau is het gedrag gebaseerd op het voorkomen van straf en het krijgen van complimenten. Deregels worden hier door anderen bepaald en er is nog geen sprake van moreel besef .

2. Conventioneel

In het tweede niveau ontstaat er een duidelijk besef van de regels en het belang van de regels in de socialeomgang met anderen. Hiermee wordt er boven het eigen belang uit gestegen. Doordat er rekeninggehouden moet worden met anderen, ontstaat er een eerste vorm van moreel besef .

3. Postconventioneel

In het derde niveau (zo rond het dertiende levensjaar) ontstaat er inzicht in de manier waarop de regels totstand komen en waarvoor ze dienen. Ook worden er nu eigen standpunten ingenomen ten aanzien van dewaarde en de geldigheid van die regels. Dit standpunt wordt verinnerlijkt en er ontstaat een geloof inuniversele morele principes.

Waarom gaat het ondanks het moreel plichtsbesef toch vaak mis?

Het is opmerkelijk dat hoewel de morele ontwikkeling bij de meeste mensen toch zeker niveau 2 haalt hettoch nog zo vaak misgaat in de maatschappij. Er wordt gestolen, mensen bedreigen elkaar, maken spullenstuk, ontduiken de belasting, houden geen rekening met elkaar en ga zo maar door. Dit betekent dat demorele ontwikkeling niet in dezelf de pas loopt als het vertoonde morele gedrag. We hebben toch allemaalgeleerd hoe het wel en niet moet, maar in ons gedrag is dit niet alt ijd terug te vinden. Vaak weten we wel watwe zouden moeten doen, maar als het ons beter uitkomt willen we het nog weleens anders doen.

Het kunnen weerstaan van slecht gedrag is van een aantal zaken af hankelijk. Uiteraard speelt het niveauvan de morele ontwikkeling een rol, maar ook de mogelijkheid om de gevolgen van ons gedrag op langeretermijn te kunnen overzien. Net zo belangrijk is de mogelijkheid om zich te kunnen verplaatsen in een ander.De betrokkenheid bij anderen en het begrip hebben voor de gevoelens van anderen dragen bij aan hetmorele gedrag.

Als je bijvoorbeeld weet dat je een ander zult kwetsen met bepaald gedrag, is het veel moeilijker dit gedragte vertonen dan wanneer je niet weet wat de ander ervaart.

Wat is jou mening over dit artikel? Geef gerust je reactie, maakt niet uit wat je te zeggen hebt.