1

InzetvanautismeervaringsdeskundigheidVanuitautismebekeken,april2018

Wiezijnervaringsdeskundigalshetgaatomautisme?• Mensenmetautisme,dievanbinnenuitervarenhoeautismebijhenwerkt.Zijervarenook

directdeeffectenvanstigmatiseringenuitsluiting.Envankansrijkeomstandighedenensuccesvolleaanpassingen.

• Naastbetrokkenen,dievandichtbij–maarwelbuitenaf–ervarenhoeautismewerktbijhunpartner,kindofanderenaaste.Zijervarenwelkeimpactautismeheeftophunrelatieenhetgezin.Wenoemenhen‘familie-ervaringsdeskundigen’.Zijkunnenookdeskundigzijninhetregelenvanondersteuningopschool,bijhuisvestingofindezorg.

Ookmensenmetandere(ingrijpende)ervaringen,bijvoorbeeldvanwegeeenpsychiatrischeaandoening,werkenalservaringsdeskundige.Zijmakennietvanbinnenuitmeewatautismebetekent,indiezinrepresenterenzijdegroepmensenmetautismeniet.Erisvaakweloverlapindeervaringen,bijvoorbeeldmetstigmatiseringenuitsluiting.

VormenervaringsdeskundigheidAlleervaringenvanmensenmetautismekunnenrelevantzijnvooreenorganisatie,mitszeopdejuisteplekenjuistemanieringezetworden.Erzijnwelverschillenindecompetenties(talenten,kennisenvaardigheden)dieiemandbezitofheeftaangeleerdnaastzijnervaringenmetautisme.Nietiedereenmetervaring,isookervaringsdeskundig.Weonderscheiden:

A.IemandmetervaringenMensenmetautismeervarenvanbinnenuithoehetisomautismetehebben;naastenvanmensenmetautismeervarendatvandichtbij,maarwelvanbuitenaf.

B.IemandmetervaringskennisIemandmetervaringskennisheeftdeeigenervaringenverwerkt(reflectie):hijdenktnaoverhoeenwaaromietsbijhemzowerktenwatautismedaarmeetemakenheeft.

C.IemandmetervaringsdeskundigheidIemanddiezijnervaringskennistoepastinzijneigenleefwereld,inclusiefschool,werk,vrijetijdenzovoort,ontwikkeltpersoonlijkevaardighedeninhetomgaanmetautisme.Dezecombinatievanervaringskennisenpersoonlijkevaardigheidwordt‘ervaringsdeskundigheid’genoemd.

D.EenervaringsdeskundigeEenervaringsdeskundigekanzijnervaringenenreflectiesdelen(communicatievevaardigheden).Hijheeftzijneigenervaringskennisverrijktmetervaringenenreflectiesvananderenenspreektnietalleenuiteigenervaringsdeskundigheid,maarookvanuitgezamenlijkeervaringsdeskundigheid.

2

E.EenervaringswerkerofprofessionalmetervaringEenervaringswerkerzetzijnervaringsdeskundigheidberoepsmatigin.Hijcombineertdeprofessionelevaardighedendiebijzijnvakhorenmeteigenen/ofgezamenlijkeervaringsdeskundigheid.

Welkerollenvervullenervaringsdeskundigen?Individueletalenten,kennis,vaardighedenenkwetsbaarhedenbeïnvloedeninwelkeroliemandzijnervaringenkaninzetten.

• Mensenmetervaring,ervaringskennisenervaringsdeskundigheidkunnenbijvoorbeeldeenrolvervullenalsinformantofalsdeelnemeraanonderzoek.Deervaringenvanmensenmetautismewordenalshetware‘opgehaald’omdedienstverleningvandeorganisatieteverbeteren.

• Ervaringsdeskundigenfunctionerenbijvoorbeeldalsgespreksleidervanlotgenotengroepen,werkensamenmetprofessionalsindirectklantcontact,ofalsco-trainerbijpsycho-educatie.Hierisvaaksprakevanduo’svaneenervaringsdeskundigeeneenprofessional.

• Ervaringswerkersenprofessionalsmetervaringzettenhunervaringsdeskundigheidbijvoorbeeldinbijhunwerkalshuisarts,studieloopbaanbegeleider,coachofhulpverlener,trainerofonderzoeker.Zijfunctionerenzelfstandig,dusniet(perse)ineenduometeenprofessionalzonderautisme.

Opwelkniveauwordtervaringsdeskundigheidingezet?Ervaringsdeskundigheidkanopverschillendeniveausingezetworden.

UitvoerendniveauErvaringsdeskundigheidwordtingezetopuitvoerendniveau,vaakindirectcontactmet‘klanten’metautisme–zoalsleerlingen,huurders,burgersofcliënten,maarookmetcollega’s.Deervaringsdeskundigeofervaringswerkerheeftdedienstverleningvandeorganisatie‘vanafdeanderekant’meegemaaktenkandaardoorduidelijkmakenhoedatis.

BeleidsniveauOokopbeleidsniveaukunnenmensenmeteenvormvanervaringsdeskundigheidbijdragenaandekwaliteitvandeorganisatie.Nietalleendoortekijkenofdeorganisatiededingengoeddoet,maarookofdeorganisatiedegoededingendoet.

Organisatie-overstijgendniveauOplossingenvoormensenmetautismegaanvaakovermeerleefgebiedentegelijk,zoalsonderwijs,werk,vrijetijd,gezin,wonen,ofzorg.Hetzijnmetnameervaringsdeskundigendieprofessionalsinbijvoorbeeldexpertisenetwerkenscherpkunnenhoudenom–voorbijdebelangenvandeeigenorganisatie–vanuitdeleefwereldvanmensenmetautismetedenken,echtteluisterennaarwatzijnodighebbenenmetaandachtvoordesamenhangtussenleefgebiedensamentewerken.

WetenschapenpolitiekInwetenschappelijkonderzoekwerkenrelatiefveelmensenmetautisme.Ookkennenenkelemensenmetautismedewegindepolitiek.Hierervaringsdeskundigheidmetautismeinzettenmaaktdewegvrijvooranderemensenmetandere(onzichtbare)beperkingen.Meerweten:ZieVanuitautismebekeken.nlvoordecompletehandreiking.