inventaris_nr_07_kerk__s-heer

INVENTARISSEN

van de

ARCHIEVEN

van

1. de Hervormde Gemeente van ’s Heer Hendriks- kinderen en Wissekerke, blz. 3-28

2. de Hervormde Gemeente van Kattendijke, blz. 29-47

3. de Hervormde Gemeente van Wolphaartsdijk, blz. 49-81

4. de Gereformeerde Kerk van Colijnsplaat, blz. 83-95

5. de Gereformeerde Kerk van Geersdijk, blz. 97-102

6. de Gereformeerde Kerk van Wolphaartsdijk, blz. 103-108

7. ds C. van der Meulen, Chr. Afgescheiden predikant te Goes, blz. 109-128

door

A.J. Barth

en

F.H. de Klerk

Gedigitaliseerd door

P.W.M. de Jonge

INVENTARIS

van de

ARCHIEVEN

van de

HERVORMDE GEMEENTE

van

’S-HEER HENDRIKSKINDEREN EN

WISSEKERKE

1801-1984

Goes, oktober 1988F.H. de Klerk

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 7

Inventaris

Archief van de kerkeraad

Stukken van algemene aard1. Notulen 112. Correspondentie 11

Stukken betreffende bijzondere onderwerpen1. Reglementering 122. Aangelegenheden betreffende de lidmaten 123. Aangelegenheden betreffende de financiën 134. Aangelegenheden betreffende de diakonie 4.1. algemeen 13 4.2. eigendommen

a. algemeen 13 b. aan- en verkoop 14 c. verhuur en verpachting 14 d. ruiling 15

4.3. financiën 15 4.4. steunverlening 17 4.5. nederlands hervormde school 17

Archief van de kerkvoogdij

Stukken van algemene aard1. Notulen 192. Correspondentie 193. Archief 19

Stukken betreffende bijzondere onderwerpen1. Reglementering 202. Functionarissen en kerkelijk personeel 203. Beheer van bezittingen 3.1. algemeen 20 3.2. verkopen 21 3.3. pacht 21 3.4. tienden en andere zakelijke rechten 21 3.5. kerkelijke gebouwen 224. Financiën 4.1. begrotingen 22 4.2. geldleningen 23 4.3. boekhouding 23 4.4. rekeningen 24

Archief van het college van natabelen 25

Archief van het kiescollege 26

Archief van de meisjesvereniging “Nog in Knop” 26

Archief van het Fonds “Aanpakken” 26

Bijlagen:

1. Concordantie van oude en nieuwe inventarisnummers 27

2. Lijst van predikanten die de gemeente gediend hebben 28

Inleiding.

Geschiedenis en organisatie van de hervormde gemeente.

’s-Heer Hendrikskinderen is een van die kleine poeldorpen op Zuid-Beve-land. Ontstaan in de middeleeuwen (2de helft 12de, 1ste helft 13de

eeuw), dankt het zijn naam vermoedelijk aan ene Hendrik van Schenge.Deze komt, samen met zijn broer Arend, voor in een oorkonde uit 1198.Op grond van de dorpsnamen ’s-Heer Arendskerke en ’s-Heer Hendrikskin-deren kun je veronderstellen, dat Arend wel de totstandkoming van een kerk in zijn gebied heeft mogen beleven, Hendrik niet.

Onder de rook van de stad Goes ontwikkelde ’s-Heer Hendrikskinderen zich tot een klein dorp. Er was een kerk en een kasteel. De bewonersvonden over het algemeen hun werk in de landbouw. Dat was zo in de middeleeuwen, dat was nog steeds zo tot ongeveer 50 jaar geleden.

De Reformatie bracht ’s-Heer Hendrikskinderen in een toestand van af-hankelijkheid. Voor de rooms-katholieke pastoor kwam voorlopig geeneigen hervormde zielzorger terug. Vanuit Goes kwam er meer dan eenhalve eeuw lang regelmatig een predikant de diensten doen. Het naburigedorpje Wissekerke verkeerde in dezelfde situatie.

De omstandigheden wijzigden zich ten gunste van ’s-Heer Hendrikskinde-ren op de vergadering van de Classis Zuid-Beveland op 9 juli 1646. Van-af dat moment verkreeg de hervormde gemeente een eigen predikant. Kortdaarop besloten de Staten van Zeeland dat Wissekerke in combinatie met ’s-Heer Hendrikskinderen één hervormde gemeente zou vormen. Deze combi-natie is nog steeds van kracht.

Je kunt dus stellen, dat ’s-Heer Hendrikskinderen na de Reformatie opZuid-Beveland (1572-1577) een zelfstandige hervormde gemeente werd, doch dat het op het gebied van de zielzorg geruime tijd vanuit Goes be-diend werd. De hervormde gemeente werd eerst in het midden van de 17de

eeuw geheel zelfstandig; de samenvoeging met Wissekerke veranderde daarniets aan.

De geschiedenis van de hervormde gemeente is er een zonder dieptepun-ten of hoogtepunten. In een beschrijving van het dorp van rond de jaren’20 door J. Kousemaker wordt ’s-Heer Hendrikskinderen een gewoon dorpgenoemd, “waar beheerst wordt liefgehad en de zonden van vlees en hebzucht onopvallend worden bedreven. “De vele mensen die in de land-bouw werkten hadden een simpel beeld van het Opperwezen. Als de domineebij een van die landarbeiders op huisbezoek kwam kreeg hij steevast tehoren: “Met ‘Um is ’t in orde. ’s Aevonds in de bedstee zeg ‘k tegen ‘UmJie bin wee bedankt voe vandaege! ‘k Rekene wee graeg op Je voe van-nacht en merge.”

Als we dan toch persé een minpunt uit de geschiedenis van de kerkelijkegemeente moeten noemen, dan is dat de sloop van de middeleeuwse kerk.Deze kerk werd na de Reformatie door de hervormden in gebruik genomen.De reiziger die in het midden van de 18de eeuw het dorp bezocht, zag inhet centrum van de dorpsring een fraaie luchtige kerk met een hoge enzware toren. Doordat er gedurende eeuwen weinig of geen onderhoud aanhet gebouw zal zijn uigevoerd, dwong de bouwvalligheid tot sloop. De oorspronkelijk 14de eeuwse kerk werd in 1805 afgebroken. De sobere to-ren uit de eerste helft van de 15de eeuw bleef staan. Hiertegenaan werdeen bescheiden zaalkerkje gebouwd. Het werd in 1807 in gebruik genomen.Gedurende de 2 jaar dat men zonder kerk zat werd gebruik gemaakt van de

bouwvallige Wissekerkse kerk. Deze werd vervolgens in 1809 met de grond gelijk gemaakt. De toren was een iets langer leven beschoren; in 1872ruimde men deze op.

Vermoedelijk is het aan de sloop van de oude kerk te wijten, dat het archief zeer onvolledig tot ons gekomen is. Immers, er bevinden zichgeen stukken in van voor 1801. Gedreven door een te vergaande vernieu-wingsdrang geeft men waarschijnlijk met de oude kerk ook het oude ar-chief opgeruimd. Men bewaarde wel de 17de eeuwse preekstoel met koper-werk: lichtarm, doopbekkenhouder en houder voor de zandloper. Dit laat-ste attribuut, dat op geen enkele preekstoel ontbrak, is thans nog aan-wezig. Het hield de predikanten “bij de tijd”, opdat zij in het vuurvan hun preek niet te lang van stof zouden zijn. Verder is uit de oudekerk een 18de eeuwse herenbank bewaard gebleven.

Van oudsher beschikte de hervormde gemeente van ’s-Heer Hendrikskinde-ren en Wissekerke over een pastorie voor het huisvesten van haar predi-kanten. Gedurende langere perioden stond de pastorie soms ongebruikt enleeg, bijvoorbeeld tijdens een vacature van het predikantenambt. Ookverkozen sommige predikanten een ander huis. Fredericus Wilhelmus Egterdie in 1747 bevestigd werd, huwde voor de tweede keer met Anna van Sonsbeek, ambachtsvrouwe van Wissekerke. Predikant Egter ging vanaf die tijd het ambachtsherenhuis te Wissekerke bewonen. Na het overlijden vanzijn vrouw werd hij ambachtsheer.

Ds. Renier, die in 1842 op de preekstoel kwam, woonde eerst in Goes om-dat er geen pastorie meer was. In 1855 verkreeg de hervormde gemeentetoestemming van G.S. van Zeeland om een huis aan te kopen en tot pasto-rie in te richten. Een oud huis werd gekocht, en een jaar later afge-broken. Ter plaatse werd een nieuwe pastorie gebouwd. Aan het einde vande vorige eeuw werd het huis, tijdens een predikantloze periode tussen1880 en 1898, verhuurd aan de burgemeester van ’s-Heer Arendskerke,U.E. Lewe van Nijenstein. Aan de kerk werd in 1870 een konsistorie ge-bouwd. In het midden van deze eeuw werd de oude pastorie verkocht.Daarna werd een nieuwe gebouwd.

De kerkeraad en de kerkvoogdij vormden de organisatie van de gemeente.Vanaf dat er notulen bewaard zijn gebleven (1803) bleek de kerkeraad tebestaan uit twee ouderlingen en twee diakenen. Aanvankelijk leverdenzowel ’s-Heer Hendrikskinderen als Wissekerke een ouderling en eendiaken. Steeds werden ze voor twee jaar gekozen. De verkiezing vondplaats in een vergadering van het kiescollege. Het kiescollege bestondvolgens gegevens uit de archieven reeds in 1807. In het kiescollegehadden de kerkeraad en de ambachtsheren van beide kernen zitting. Hetwerd een vreemde verhouding, toen predikant Fredericus Wilhelmus Egter na het overlijden van zijn tweede vrouw ambachtsheer van Wissekerkewerd (1765). Deze scheve situatie werd door zijn zoon Adriaan WillemEgter voortgezet toen hij zijn vader opvolgde (1797). Ook hij wasambachtsheer van Wissekerke.

De predikanten waren voorzitter en sekretaris van de kerkeraad. Het be-roepen van een nieuwe predikant geschiedde door de kerkeraad en de bei-de ambachtsheren, die van ’s-Heer Hendrikskinderen en die van Wisse-kerke. Een verandering trad op met het aannemen van een nieuw huishou-delijk reglement in 1867. Dit bepaalde dat de kerkeraad voortaan geko-zen zou worden door de stemgerechtigde lidmaten. Tevens gingen zij be-slissen over de vraag welke predikanten er beroepen zouden worden. Vol-gens het reglement hadden de ambachtsheren nu geen bevoegdheid meer; zebleven echter voorlopig nog meestemmen. Dit stemrecht raakten ze pas in 1899 kwijt.

De zorg voor armen van hervormde huize lag bij de kerkeraad. Alle le-den, ouderlingen inclusief, werden hierbij betrokken. Het is derhalve fout om te spreken van een diakonaal armbestuur of diakonie. Dat heeftdeze gemeente nimmer gehad. Een belangrijke taak nam de kerkeraad ophaar schouders met het stichten van een hervormde lagere school in1926. Een kleine 50 jaar vormde de kerkeraad het bestuur van dezeschool. In 1971 ging een afzonderlijk bestuur met de schoolverenigingverder.

Van een kerkvoogdij was eerst in 1845 sprake. Daarvoor vervulden tweekerkmeesters de taken die met de kerkvoogdij te maken hadden. De tweekerkmeesters werden opgevolgd door een kollege van notabelen en een dito van kerkvoogden. Kerkvoogden waren met z’n drieën, notabele metz’n zessen. Het plaatselijk bestuur, de kerkeraad en de notabelen inge-zetenen leverden in 1845 elk een persoon voor de kerkvoogdij. Vanaf1871 werden de kerkvoogden voortaan gekozen door de notabelen. Zij ophun beurt werden door de stemgerechtigde lidmaten uitverkoren. Bij hun benoeming zaten ze voor zes jaar vast aan hun funktie. In de praktijkwerkten beide kolleges aldus: zaken van weinig belang behartigde de kerkvoogdij; stonden er grote belangen op het spel dan kwamen beide kolleges in vergadering bijeen.

Geschiedenis van het archief en verantwoording voor de inventaris.

Het archief van de kerkeraad werd steeds bijgehouden door de predikant.De opvolger van een afscheid nemende predikant kreeg in een vergaderingvan de kerkeraad het archief overgedragen. In tijden dat de vacaturepas na enige maanden of nog langer vervuld werd kon dit uiteraard niet.De nieuwe predikant kreeg dan bij zijn introduktie de sleutel van dearchiefkist uitgereikt. Later werd dit het standaardgebruik voor deoverdracht van het archief. Er zijn geen stukken van voor het begin van de 19de eeuw bewaard gebleven. Dit is de tijd dat de oude kerk werdvervangen. Het opruimen van het oude gebouw heeft vermoedelijk ook ge-volgen voor het archief gehad: tegelijkertijd zal die oude papierrom-mel van de hand gedaan zijn.

Hoewel de hervormde gemeente vanaf de Reformatie als zelfstandig magworden aangeduid, met vanaf het midden van de 17de eeuw een eigen pre-dikant, is het archief helaas erg jong. Alsof dat nog niet voldoendewas voltrok zich in 1940 een ramp die de doop- en trouwboeken van ‘s-Heer Hendrikskinderen van voor 1811 verslond. We bedoelen de verwoes-ting van het Rijksarchief in Zeeland te Middelbug in de meidagen van 1940.

Over de zorg voor de archieven in de vorige en eerste helft van deze eeuw hoeven we ons geen grootse voorstellingen te maken. Het archiefbleef klein en derhalve overzichtelijk zonder dat er moeilijke orde-ningssystemen uitgedacht hoefden te worden. Zowel de kerkvoogdij als dekerkeraad maakten notulen, ontvingen en verstuurden correspondentie, enhadden financiele beslommeringen. In 1925 werd door de gemeentearchiva-ris van Goes, J. de Kruyter, een begin gemaakt met een inventarisatie.Nu nog dragen een aantal delen en omslagen etiketten die met zijn ka- rakteristieke handschrift beschreven zijn. In 1970 werden de archievenvan de kerkeraad en kerkvoogdij in bewaring gegeven aan het gemeente-archief van Goes. In mei 1987 volgde een derde gedeelte, nu van de laatste 10 à 15 jaren.

Kort na de overbrenging van de eerste twee gedeelten werd door H. Uil,toenmalig stagiair bij het Goese archief, een inventaris samengesteld.Deze is nu vervallen verklaard. Een nieuwe inventaris werd nodigvanwege de aanvullingen op het reeds in bewaring gegeven gedeelte.Deze nieuwe inventaris wordt besloten met een concordantie van oude en nieuwe inventarisnummers.

Goes, oktober 1988

F.H. de Klerk

Geraadpleegde bronnen en literatuur:

C. Dekker, Zuid-Beveland, De historische geografie en de instellingenvan een Zeeuws eiland in de middeleeuwen, Assen 1971.

J. Kousemaker, Schreinskinders, aflevering in de rubriek Dorpspagina in N.R.C. Handelsblad, 9 juli 1977.

Nederland in vroeger tijd, Deel XVIII, Zeeland, Beschrijving van Wal-cheren, Zuid-Beveland en de eilanden Bewesten Schelde. Reprint van de uitgaven van Isaak Tirion, Amsterdam 1751.

A. de Smit, De Burgerlijke en Kerkelijke Geschiedenis van ’s-HeerArendskerke. Tweede deel, De Laatste Eeuwen. Eindhoven 1959.

Archieven van de hervormde gemeente van ’s-Heer Hendrikskinderen,inv.nrs. 1-9, 23, 137, 143, 154-158.

INVENTARIS

Archief van de kerkeraad.

Stukken van algemene aard.

1. Notulen

1-9. Notulen van de vergaderingen van de kerkeraad.1803-1983.8 delen en 1 omslag.

1. 1803 juli 17 – 1817 april 26 N.B. Hierin bevindt zich tevens een lijst van predikanten, 1647-1931, z.j. (c. 1931)

2. 1817 mei 11 – 1843 januari 133. 1843 januari 13 – 1865 januari 134. 1865 april 13 – 1893 april 175. 1893 juni 14 – 1929 juli 116. 1929 oktober 1 – 1942 februari 5 N.B. In inv.nrs. 1-6 bevinden zich tevens de notulen van de vergaderingen van het kiescollege, later van de vergadering van stemgerechtigden, 1807-1942

7. 1942 februari 10 – 1966 oktober 31 N.B. Hierin bevinden zich tevens processen –verbaal van verkiezingen van kerkeraadsleden, 1942-1966

8. 1967 februari 20 – 1981 augustus 269. 1981 oktober 7 – 1983 februari 2 (1 omslag) N.B. Hierin bevindt zich tevens een memorie betreffende het beroepen van een nieuwe predikant, 1981

2. Correspondentie

10-17. Ingekomen en minuten, later doorslagen, van uitgegane stukken.1814-1946, 1963-1978.5 omslagen en 3 pakken.

10. 1814-1855 (1 pak)11. 1856-1895 (1 pak)12. 1896-1920 (1 pak)13. 1921-194614. 1963-1978, A - G15. 1963-1978, H - Z16. 1965-1975, A - R17. 1965-1975, S – Z

18. Afschriften van uitgegane stukken.1816-1872.1 band.

19-22. Registers van ingekomen en uitgegane stukken.1814-1945, 1959, 1960.1 band, 1 katern en 2 delen.

19. 1814-1872 (1 band) N.B. Hierin bevinden zich tevens register van ingekomen reglementen en concept-reglementen, 1816-1870; inventaris van het archief, z.j. (3de kwart 19de eeuw)

20. 1816-1864 (1 katern)21. 1872-193022. 1931-1945, 1959, 1960

Stukken betreffende bijzondere onderwerpen.

1. Reglementering

23. Plaatselijk reglement op de benoeming van ouderlingen en diake-nen en op de beroeping van predikanten.1867.1 stuk.

2. Aangelegenheden betreffende de lidmaten

24. Doopregister en contradoopregister.1817-1863.1 deel.

25-27. Lidmatenregisters.1817-1928.3 delen.

25. 1817-184326. 1843-187927. 1867-1928

28,29. Contralidmatenregisters.1843-1920.2 delen.

28. 1843-187229. 1867-1920

30. Trouwboek en contratrouwboek. 1843-1926.1 deel.

31. Doopboek.1864 februari 7 – 1969 september 7.1 deel.

32. Attestaties van ingekomen lidmaten.1875-1877, 1879, 1882-1884, 1887-1891, 1894-1906, 1909, 1910,1912, 1914-1917, 1919-1923, 1925, 1927-1931.

33. Uittreksels uit de registers van de burgerlijke stand van huwe-lijken in de gemeente ’s-Heer Arendskerke.1920, 1921, 1924-1926.7 stukken.

34. Ingekomen doopbewijzen van hervormde kerken.1922, z.j.1 omslag.

35. Registers van zondagse afkondigingen in de kerk.1976 januari 25 – 1984 december 30.1 deel.

36. Blanko attestatieformulieren.z.j.1 omslag.

3. Aangelegenheden betreffende financiën

37. Aantekeningen betreffende de ontvangsten van bijzondere collec-ten en hun bestemmingen.1903-1916.1 katern.

4. Aangelegenheden betreffende de diakonie

4.1. algemeen

38. Notulen van de gecombineerde vergaderingen van het algemeen arm-bestuur van ’s-Heer Hendrikskinderen en de diakenen.1874 september – 1883 juli.1 deel.

4.2. Eigendommen

a. algemeen

39. Leggers van roerende en onroerende goederen.1873, 1886, 1906, 1925, 1929, 1932, 1944.1 omslag.

40. Uittreksels uit de kadastrale legger van de gemeente ’s-HeerHendrikskinderen, vanaf 1857 van de gemeente ’s-Heer Arendskerke.1854, 1865, 1870, 1873, 1879, 1900.1 omslag.

b. aan- en verkoop

41. Afschriften van akten en stukken betreffende de aankoop van gronden en huizen.1837, 1840, 1856, 1864, 1868, 1870-1872, 1893, 1896, 1899, 1925,1931.1 omslag.

42. Stukken betreffende de verkoop van gronden van de diakonie.1867, 1923, 1924, 1934.1 omslag.

c. verhuur en verpachting

43. Notariele akten, afschriften van notariele akten waarbij gron-den van de diakonie verpacht worden.1831, 1845, 1852, 1866, 1873.1 omslag.

44. Notariele akten, afschriften van notariele akten en onderhandseakten waarbij gronden van de diakonie verpacht worden.1867, 1870-1873, 1875-1877, 1879, 1894, 1898, 1901, 1903, 1907,1911, 1915-1917, 1922, 1924, 1929, 1936, 1941, 1947, 1952, z.j.1 pak.

45. Akten waarbij personen zich tot borg verklaren voor pachters van gronden van de diakonie.1867, 1870-1872.7 stukken.

46. Akten waarbij de voorwaarden voor de verpachting van grondenworden vastgesteld.1873, 1880, 1893, 1900, 1907, 1915, 1922.1 omslag.

47. Lijsten van pachters van gronden van de diakonie.1873, 1915, 1922, z.j.1 omslag.

48. Notariele akten, afschriften van notariele akten en onderhandseakten waarbij de diakoniehuizen verhuurd worden.1903, 1913, 1934, 1937, 1940, 1941, z.j.1 omslag.

49. Formulieren voor het inschrijven voor het pachten van grondenvan de diakonie.1928, 1940, 1946, z.j.1 omslag.

50. Blanko akten in formuliervorm voor het verpachten van grondenvan de diakonie.z.j.1 omslag.

d. ruiling

51. Stukken betreffende het ruilen van gronden.1873, 1948, 1949.6 stukken.

e. tienden

52. Stukken betreffende de afkoop van het tiendrecht rustend opgronden eigendom van de diakonie.1874-1877, 1904, 1905.1 omslag.

4.3. Financiën

53,54. Staten van gehouden collecten voor de diakonie.1801-1909.1 katern en 1 deel.

53. 1801-1862 (1 katern)54. 1863-1909

55,56. Kasboeken van ontvangsten en uitgaven.1816-1818, 1820-1823.4 stukken en 1 katern.

55. 1816-1818 (4 stukken)56. 1820-1823

57-65. Rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1816-1820, 1832-1836, 1840-1973.2 banden en 7 delen.

57. 1816-1820, 1832-1836, 1840-1864, 1866, 1869-1871 (1 band)58. 1858-1908 (1 band)59. 1872 januari – 1872 november60. 1909-191761. 1918-192762. 1928-193763. 1938-195064. 1951-196665. 1967-1973

66. Aantekeningen betreffende de ontvangst van huur van huurders vande diakoniehuizen.1869-1873.1 katern.

67. Schuldbekentenissen en afschriften van schuldbekentenissen ten laste van de diakonie.1870, 1874, 1876.5 stukken.

68-75. Bijlagen bij de rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1872-1874, 1877, 1879, 1890, 1896, 1897, 1899-1934.8 omslagen.

68. 1872-1874, 1877, 1879, 1890, 1896, 189769. 1899-190370. 1904-190871. 1909-191372. 1914-191873. 1919-192374. 1924-192875. 1929-1934

76. Uittreksels uit de rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1938-1954.1 deel.

77-97. Rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1954-1974.21 katernen.

77. 195478. 195579. 195680. 195781. 195882. 195983. 196084. 196185. 196286. 196387. 196488. 196589. 196690. 196791. 196892. 196993. 197094. 197195. 197296. 197397. 1974

98-118. Begrotingen van ontvangsten en uitgaven.1955-1975.21 katernen.

98. 1955 99. 1956100. 1957101. 1958102. 1959103. 1960104. 1961105. 1962106. 1963107. 1964108. 1965109. 1966110. 1967111. 1968112. 1969113. 1970114. 1971115. 1972116. 1973117. 1974118. 1975

119. Journaal van ontvangsten en uitgaven.1960-1975.1 deel.

4.4. Steunverlening

120. Staten van verleende geldelijke ondersteuning.1863-1870.1 omslag.

121. Overeenkomsten gesloten met het algemeen armbestuur van ‘s-Heer Hendrikskinderen waarbij de armenzorg geregeld wordt.1870, 1874.1 stuk en 1 katern.

122. Afschriften van staten van verleende ondersteuning, jaarlijksopgemaakt in opdracht van het gemeentebestuur van ’s-HeerArendskerke.1906-1909.1 omslag.

4.5. Nederlands Hervormde School te ’s-Heer Hendrikskinderen

123. Kwitanties.1926, 1927.1 omslag.

124. Kasboek van ontvangsten.1927.1 katern.

125. Kasboek van uitgaven. 1927.1 katern.

126. Staat van uitbetaalde salarissen aan het onderwijzend perso-neel.z.j.1 stuk.

Archief van de kerkvoogdij.


1. Notulen

127-131.Notulen van de vergaderingen van de kerkvoogdij, van de ge-combineerde vergaderingen van de kerkvoogdij en de notabelen,en van de notabelen.1845, 1861-1966.4 delen en 1 katern.

127. 1845 augustus – december (1 katern)128. 1845 augustus – december129. 1861 mei – 1873 november 14130. 1873 november 26 – 1924 maart131. 1924 maart 20 – 1966 juli 8

N.B. Inv.nr. 127 bevat alleen de notulen van de vergaderingen van kerkvoogden. Inv.nrs. 129 en 130 bevatten tevens de notu-len van de vergaderingen van stemgerechtigden, 1871-1923.

2. Correspondentie

132,133.Ingekomen en minuten en afschriften van uitgegane stukken.1819-1943.2 pakken.

132. 1819-1889133. 1890-1943

134. Register van ingekomen stukken.1821-1872.1 deel.

N.B. Hierin bevinden zich tevens: register van ingekomen re-glementen en verordeningen, 1819-1872.Inventaris van het archief, z.j. (3de kwart 19de eeuw).

135,136.Registers van uitgegane stukken.1845-1872, 1921-1945.2 delen.

135. 1845-1872136. 1921-1945

3. Archief

---. Inventaris van het archief.z.j. (3de kwart 19de eeuw). N.B. Bevindt zich in inv.nr. 18.

---. Inventaris van het archief, z.j. (3de kwart 19de eeuw). N.B. Bevindt zich in inv. nr. 134.

Stukken betreffende bijzondere onderwerpen

1. Reglementering

137. Plaatselijk reglement op het beheer van de goederen en fondsenmet afschrift.1871 maart 15.3 katernen.

138. Bekendmaking aan de hervormde gemeente betreffende een wijzig-ging in het plaatselijk reglement op het beheer van de goede-ren en fondsen.1906.1 stuk.

139. Stukken betreffende de tienjaarlijkse stemming inzake de orga-nisatie van de gemeente.1942.1 omslag.

2. Functionarissen en kerkelijk personeel

140. Leggers van het predikantstraktement.1863, 1864, 1880, 1897, 1915, 1920, 1921, 1931, 1938.1 omslag.

141. Afschrift van de instruktie voor de voorzanger, voorlezer en koster.1868.1 stuk.

142. Instrukties en akten van aanstelling voor Johannes Rijkse enCornelis van Strien tot kerkelijke ontvangers.1873, 1904.4 stukken.

3. Beheer van bezittingen

3.1. algemeen

143. Inventaris van de goederen en fondsen, opgemaakt door de af-tredende kerkmeesters; in tweevoud.1845.1 omslag.

144. Uittreksels uit de kadastrale leggers van de gemeente ’s-HeerArendskerke.1882, 1883, 1889, 1891.1 omslag.

3.2. verkopen

145. Stukken betreffende de openbare verkopingen van onroerendegoederen.1873, 1882, 1886, 1889, 1892, 1901, 1904.8 stukken.

3.3. pacht

146. Uittreksels uit de processen-verbaal van openbare verpachting-en van gronden.1833, 1840.2 stukken.

147. Akten waarbij de voorwaarden voor de verpachting van grondenworden vastgesteld, met lijsten van pachters.1833, 1840, 1847, 1854, 1861, 1869, 1875, 1882, 1896, 1909,1916, 1924.1 omslag.

148. Notariele akten, afschriften van notariele akten en onderhand-se akten waarbij gronden verpacht worden.1835, 1875-1877, 1879, 1880, 1882, 1883, 1885, 1887, 1896,1897, 1899, 1903, 1907, 1910, 1911, 1917, 1920, 1924, 1931,1933, z.j.1 pak.

149. Akte waarbij met Lieven Snoodijk een regeling gesloten wordtbetreffende het ontbinden van een pachtovereenkomst.1875.1 stuk.

150. Bekendmaking aan de lidmaten betreffende een aanstaande ver-pachting bij inschrijving van gronden.z.j.1 stuk.

3.4. tienden en andere zakelijke rechten

151. Stukken betreffende een geschil met W.A. de Laat de Kanterover de boombeplanting van een wegeling.1852, 1853.1 omslag.

152. Akten waarbij pachters van gronden de betaling van een extrabedrag voor de afkoop van het op hun gepachte gronden rusten-de tiendrecht regelen. 1874.5 stukken.

153. Concept van een akte waarbij de kerkvoogdij afstand doet van haar eigendomsrecht op een gedeelte wegeling.z.j.1 stuk.

3.5. kerkelijke gebouwen

154. Bestek en voorwaarden voor het bouwen van een nieuwe pastoriete ’s-Heer Hendrikskinderen.1856.1 katern.

155. Stukken betreffende de bouw van een konsistorie aan het kerk-gebouw.1870.4 stukken.

156. Bekendmaking betreffende het betalen van zitplaatsengeld.1870.4 stukken.

157. Stukken betreffende het verrichten van timmer-, metsel- enschilderswerkzaamheden aan het kerkgebouw en de pastorie.1884, 1885, 1892, 1894-1896, 1925, 1927.1 omslag.

158. Akte waarbij een overeenkomst gesloten wordt met burgemeesterU.E. Lewe van Nijenstein, burgemeester van ’s-Heer Arendskerkebetreffende het verhuren van de pastorie.1892.1 stuk.

4. Financiën

4.1. begrotingen

159. Begrotingen van ontvangsten en uitgaven.1865, 1870-1918.1 omslag.

160. Begrotingen en rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1872-1883.1 deel.

161-213.Begrotingen van ontvangsten en uitgaven.1919-1950, 1952-1963, 1965-1973.58 katernen.

161. 1919162. 1920163. 1921164. 1922165. 1923166. 1924167. 1925168. 1926169. 1927170. 1928171. 1929172. 1930173. 1931174. 1932175. 1933176. 1934

177. 1935178. 1936179. 1937 (in tweevoud)180. 1938 (in tweevoud)181. 1939182. 1940183. 1941184. 1942185. 1943186. 1944 (in tweevoud)187. 1945188. 1946189. 1947190. 1948191. 1949192. 1950193. 1952194. 1953195. 1954196. 1955197. 1956198. 1957199. 1958200. 1959201. 1960202. 1961 (in tweevoud)203. 1962204. 1963205. 1965206. 1966207. 1967208. 1968209. 1969 (in tweevoud)210. 1970211. 1971212. 1972213. 1973 (in tweevoud)

4.2. geldleningen

214. Stukken betreffende een hypothekaire lening ten behoeve vanhet Burgerlijk Armbestuur van ’s-Gravenpolder en ten laste van de kerkvoogdij.1851, 1879, 1890.1 omslag.

215. Schuldbekentenissen ten laste van de kerkvoogdij, met af-schrift.1874, 1875.3 stukken.

4.3. boekhouding

216. Bekendmakingen gedaan tijdens de godsdienstoefeningen betref-fende het ter inzage liggen van de rekeningen van ontvangstenen uitgaven.1874, 1875, 1878.3 stukken.

217. Aantekeningen betreffende de te betalen bedragen door pachtersvan gronden.1910-1917.1 katern.

218. Ingekomen stukken bij de kerkvoogdij betreffende financielezaken.1847, 1956, 1963, 1973.1 omslag.

4.4. Rekeningen

219-349.Rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1806-1808, 1824-1838, 1841, 1844-1850, 1860, 1862-1864, 1869-1971.140 katernen en 4 stukken.

219. 1806-1808 (1 stuk) 260. 1882220. 1824 261. 1883221. 1825 262. 1884222. 1826 263. 1885223. 1827 264. 1886224. 1828 265. 1887225. 1829 266. 1888226. 1830 267. 1889227. 1831 268. 1890228. 1832 269. 1891229. 1833 270. 1892230. 1834 271. 1893231. 1835 272. 1894232. 1836 273. 1895233. 1837 274. 1896234. 1838 275. 1897235. 1841 276. 1898236. 1844 277. 1899237. 1845 278. 1900238. 1846 279. 1901239. 1847 280. 1902240. 1848 281. 1903241. 1849 282. 1904242. 1850 (1 stuk) 283. 1905243. 1860 284. 1906244. 1862 285. 1907245. 1863 (1 stuk) 286. 1908246. 1864 (1 stuk) 278. 1909247. 1869 288. 1910248. 1870 (in tweevoud) 289. 1911249. 1871 (in tweevoud) 290. 1912250. 1872 (in tweevoud) 291. 1913251. 1873 292. 1914252. 1874 293. 1915253. 1875 294. 1916254. 1876 295. 1917255. 1877 296. 1918256. 1878 297. 1919257. 1879 298. 1920258. 1880 299. 1921259. 1881 300. 1922

301. 1923 326. 1948302. 1924 327. 1949303. 1925 328. 1950304. 1926 329. 1951305. 1927 330. 1952 (in tweevoud)306. 1928 331. 1953307. 1929 332. 1954308. 1930 333. 1955 (in tweevoud)309. 1931 334. 1956 (in tweevoud)310. 1932 335. 1957 (in tweevoud)311. 1933 336. 1958312. 1934 337. 1959313. 1935 338. 1960314. 1936 339. 1961315. 1937 340. 1962316. 1938 341. 1963317. 1939 342. 1964 (in tweevoud)318. 1940 343. 1965319. 1941 344. 1966 (in tweevoud)320. 1942 345. 1967 (in tweevoud)321. 1943 346. 1968 (in tweevoud)322. 1944 347. 1969 (in tweevoud)323. 1945 348. 1970 (in tweevoud)324. 1946 349. 1971 (in tweevoud)325. 1947

Archief van het college van notabelen

350. Lijsten van stemgerechtigde lidmaten voor de verkiezing van notabelen.1845, 1846, 1868, 1869, 1871, 1873-1908, 1914, z.j.1 omslag.

351. Naamlijsten van notabelen en kerkvoogden, met aantekeningen betreffende het tijdstip van hun aftreden.1846, 1873, 1874.4 stukken.

352. Stukken betreffende de verkiezingen van notabelen door stem-gerechtigde lidmaten en van kerkvoogden door notabelen.1869, 1870, 1873-1881, 1883, 1885, 1887, 1892, 1893, 1895,1897, 1899, 1901, 1903.1 omslag.

---. Notulen van de vergaderingen van stemgerechtigde lidmaten terverkiezing van notabelen.1871-1923.

N.B. Bevinden zich in inv.nrs. 129 en 130.

Archief van het kiescollege.

---. Notulen van de vergaderingen van het kiescollege, later van devergaderingen van stemgerechtigde lidmaten.1807-1942. N.B. Bevinden zich in inv.nrs. 1-6.

353. Lijsten van stemgerechtigde lidmaten.1867-1870, 1872, 1874, 1875, 1880, 1883, 1886-1890, 1894-1898, 1900, 1917, 1919-1930, 1939, 1940.1 omslag.

354. Stukken betreffende de verkiezingen van ouderlingen en diake-nen door de stemgerechtigde lidmaten.1872, 1940, 1941, z.j.1 omslag.

355. Presentielijsten van de vergaderingen van stemgerechtigde lid-maten.1931-1948.1 katern.

Archief an de Meisjesvereniging “Nog in Knop”.

356. Notulen van de vergaderingen.1958 februari 7 – 1961 april 14.1 deel.

Archief van het Fonds “Aanpakken”.

357. Intekenlijst voor deelname.Z.j.2 stukken.

Concordantie van oude en nieuwe inventarisnummers

Oud Nieuw Oud Nieuw1-6 ongew. 92 1587-10 10-13 93 15711 19 94 15512 18 95 15613 20 96-100 146-15014 21 101 15215 139 102 15116 23 103 14417 353 104 15318 355 105 14519 354 106 21420 121 107 21521 38 108 15922 122 109 gespl. In23 24 219-29624 30 110 16025-29 ongew. 111 21630 32 112 21731 36 113 ontbr.32 3333 3434 3935 4136 4237 5138 43 Verklaring van de afkortingen:39 46 ongew. = ongewijzigd bij inven40 44 tarisatie.41 50 ontbr. = niet aanwezig bij in-42 49 ventarisatie.43 45 gespl. = gesplitst.44 4745 4846 4047 5248 6749 5750 5851 5952 6053 6154-61 68-7562 5563 5664 5365 5466 12067 6668 3769 12470 12371-76 125-13077-83 132-13884-86 350-35287-90 140-14391 154

Lijst van predikanten die de gemeente gediend hebben.

1. Willem van der Heijst 1646-1649 2. Cornelis van der Straten 1649-1695 3. Theodorus Roskam 1696-1700 4. Nicolaas du Marchie 1702-1710 5. Johannes Hulsius 1711-1718 6. Zacharias Coenraets 1718-1729 7. Anthonie la Motthe 1730-1745 8. Fredericus Wilhelmus Egter 1747-1794 9. Adriaan Willem Egter 1797-184110. Bernardus Renier 1842-186511. Lucas Slotemaker 1867-187212. Baltus Bakker 1872-187513. Nicolaas Johannes Krom 1876-188014. Gijsbertus Steenkamer 1898-192015. Jan Hendrik Kamsteeg 1921-193116. Jan Koopmans 1931-193817. Jan Zandee 1939-194518. Siebe Paulus de Roos 1946-195819. G J Th van Dijk 1959-196520. O Th Boonstra 1965-198121. mw. W A Kohl 1981-

INVENTARIS

van de

ARCHIEVEN

van de

HERVORMDE GEMEENTE

te

KATTENDIJKE

1684-1975

Gemeentelijke ArchiefdienstGoes, augustus 1987

A.J. Barth


P.W.M. de Jonge

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 33

Inventaris



Stukken betreffende bijzondere onderwerpen1. Ambtsdragers 382. Lidmaten 383. Aangelegenheden betreffende de diakonie 3.1. algemeen 39 3.2. eigendommen 3.21 algemeen 39 3.22 verpachtingen 39 3.23 andere zakelijke rechten 40 3.3. financiën 3.31 begrotingen 40 3.32 boekhouding 41 3.33 rekeningen, met bijlagen 41 3.4. ondersteuning 41



Stukken betreffende bijzondere onderwerpen1. Reglementering 432. Kerkelijk personeel 433. Eigendommen 3.1. algemeen 43 3.2. gebouwen en gronden 434. Financiën 4.1. begrotingen 44 4.2. hoofdelijke omslag 44 4.3. geldleningen 45 4.4. boekhouding 45 4.5. rekeningen, met bijlagen 45

Bijlagen1. Lijst van predikanten die de gemeente gediend hebben 462. Uittreksel uit A. Mulder, Retroacta van den Burger- 47 lijken Stand in Zeeland, Den Haag, 1925, blz. 66

INLEIDING

Het ontstaan van het huidige dorp Kattendijke valt te plaatsen na 1134,toen als gevolg van een inundatie van Zuid-Beveland met bedijkingswerk-zaamheden werd begonnen. Waarschijnlijk aan het eind van de 12e eeuwvestigden monniken van de abdij Ter Doest zich in dit gebied en stichtten er een grangia: de monsterhoek.

Vanzelfsprekend is in het dorp tot aan de Hervorming de Rooms-Katholie-ke godsdienst gepraktiseerd. De parochie werd gesticht tussen 1216 en1248. De kerkpatroon is onbekend. In de kerk leggen nog enkele grafzer-ken getuigenis af van de voorreformatorische periode. Voorts wordt mel-ding gemaakt van schilderingen van apostelen op het gewelf van de kerk.Aan de oostzijde van het "boogtgewijze" gesloten koor is op het gewelfnog een schildering te zien van de Maagd Maria.

De laatste pastoor van de parochie was Cornelis Deurloo die zich in1577/1578 te Kattendijke vestigde. Hij zal vrijwel zeker geen opvolger meer gehad hebben.

Wanneer de Reformatie exact te Kattendijke is opgetreden kon niet wor-den achterhaald. De eerste vergadering van de classis Zuid-Beveland van de Nederduits Gereformeerde Kerk werd te Kapelle gehouden op 4 mei 1579.Negen leden waren aanwezig. Kattendijke was er niet bij.

Bij brief van 1 november 1579 schreven Gecommitteerde Raden van Zeelandaan de stads- en dorpsbesturen, dat de "nieuwe leer" geen belemmeringenin de weg gelegd mocht worden. Aan de andere kant mochten katholiekgebleven bestuurders, vooral in de dorpen, hun publieke ambten blijvenbekleden, indien er geen geschikte gereformeerde kandidaten voorhanden waren.

De Hervorming deed op Zuid-Beveland namelijk geleidelijk haar intree. Vooral op het platteland, met veelal katholieke ambachtsheren, hieldmen in eerste instantie vast aan de oude leer.

In ieder geval is in 1611 de Hervorming in Kattendijke een feit. De classis Zuid-Beveland oordeelde het toen nodig, dat Kattendijke nietlanger van herderlijke zorg verstoken mocht blijven. De predikant van Wemeldinge kreeg opdracht om periodiek in Kattendijke preekbeurten te vervullen.

Bleef de kleine gemeente vooreerst verbonden met die van het genabuurdeWemeldinge, in 1648 mocht men de eerste predikant begroeten, nl. Nico-laas Oostdijk, die in 1651 naar Wolphaartsdijk vertrok. Vanaf dat jaarworden er doop-, trouw- en begraafboeken bijgehouden. Het is niet dui-delijk of het jaar 1648 als jaar van instituering van de gemeente kan worden aangehouden. Het is mogelijk, dat er al eerder ouderlingen en diakenen bevestigd zijn geweest.

In 1809 drong men er van de zijde van de burgerlijke overheid op aan omaansluiting te zoeken bij gemeenten in de omgeving, daar het getal lid-maten te gering werd geacht om zelfstandig te blijven voortbestaan. De gemeente behield evenwel haar zelfstandigheid. Enige groei beleefde zetoen Wilhelminadorp ontstond, na de inpolderingen aan de westzijde van Kattendijke in de periode 1809/1810. Enkele decennia later kwam er in Wilhelminadorp een zelfstandige Hervormde gemeente.

In de tweede helft van de vorige eeuw bestond er te Kattendijke een groep gelovigen rond de smid Cornelis Dominicus, die samenkomsten hield

in een van binnen geheel rood geverfde boerenschuur aan de Monnikendijk.

Deze Dominicus, bij wie de Hervormde predikant geen huisbezoek aflegde,werd oefenaar, catechiseermeester en krankenbezoeker van een groep Af-gescheidenen, die voornamelijk uit de vrije gemeente van Budding teGoes afkomtig was. Rond 1860 kwam ds. Budding tot loochening van de Drieëenheid, hetgeen zijn gemeente een respectabel aantal leden kostte.

In de groep van Dominicus werden wel de ambten ingesteld, doch tot re-guliere gemeentevorming kwam het niet. In 1866 verliet een aantal le-den Dominicus en stichtte te Goes de Gereformeerde gemeente onder hetKruis. Omtrent de "tente van samenkomst" van Dominicus is verder nietveel bekend. Volgens overlevering zou deze godsdienstige beweging,waarin ds. L. Boone nog schijnt te zijn voorgegaan, tot in deze eeuw hebben bestaan.

De organisatie van de Hervormde Gemeente van Kattendijke week in deloop der eeuwen niet af van de binnen deze kerkelijke gemeenschap ge-bruikelijke. Heel lang had de ambachtsheer van Kattendijke grote in-vloed op het beroeping van predikanten. De kerkeraad werd gevormd doorpredikant, ouderlingen en diakenen. Het Collegium Qualificatum was het orgaan waarin beslissingen werden genomen over de voorziening in vaka-tures. De kerkmeesters waren belast met stoffelijke zorg voor de kerk.

Na de vaststelling van het Algemeen Reglement voor de Hervormde Kerk in 1816 volgde de Hervormde gemeente van Kattendijke de organisatie zoalsdie door de overheid was vastgesteld. Naderhand maakten de kerkmeestersplaats voor het college van kerkvoogden.

De diakenen vergaderden altijd tesamen met predikant en ouderlingen.Zij administreerden het goederenbezit van de diakonie. Beslissingen van diakonale aard werden door de voltalige kerkeraad opgenomen.

Wannneer het kerkgebouw te Kattendijke is gebouwd is niet exact bekend.Wel weten wij, dat in 1768 het koor is afgebroken, met de noordelijkedwarskapel en de vm. sacristie. Bij die gelegenheid werd ook het dakvan de kerk vernieuwd. De triomfboog werd dichtgezet en een nieuweconsistorie kwam op de plaats van het koor te staan. Deze werd in de vorige eeuw ook als lagere school gebruikt. Bij de restauratie van 1955 werd de consistorie weer vervangen.

De toren dateert van ca. 1640. In het archief is een bestek van circa1810 voor de verbouwing van de toren aanwezig.

Geschiedenis van het archief en verantwoording inventarisatie

Krachtens overeenkomst van inbewaringgeving berusten de archieven van deze kerkelijke gemeente in de bewaarplaats van de gemeente Goes.

Zowel het kerkeraadsarchief, als dat van het college van kerkvoogdenis niet ongeschonden binnengebracht. Enkele delen zijn aan restauratie toe. Wanneer we spreken over geschonden dan hebben we tevens het oogop de omvang van de archieven.

Aan de hand van aanwezige inventarislijsten kan worden geconstateerd,

dat er in de loop der tijd nogal wat archivalia verdwenen zijn. Zo zijn bijvoorbeeld de oudste kerkeraadsacta verdwenen. Veel correspondentieis er niet meer. Wat voor het kerkeraadsarchief staat vermeld, geldt ook voor het archief van de kerkvoogdij.

De indeling van de inventaris wijkt niet af van de voor deze archievengebruikelijke. Als bijlagen bij deze inventaris behoren een lijst van predikanten, die de gemeente gediend hebben, alsmede een uittrekseluit de inventaris Mulder betreffende de doop- en trouwboeken van Kattendijke, die thans rijkseigendom zijn en door het Rijksarchief in Zeeland aan de archiefdienst van Goes in bewaring zijn gegeven.

Een register van plaatsen persoonsnamen werd gelet op de geringeomvang van archief en inventaris niet noodzakelijk geacht. Voorberei-dende werkzaamheden voor de totstandkoming van deze inventaris werden in een eerder stadium verricht door de indertijd hier werkzamearchiefambtenaar H. Uil.

Goes, augustus 1987

A.J. Barth

Geraadpleegde literatuur:

L.J. Abelmann, De middeleeuwse dorpkerken van Zuid-Beveland, Goes,1983.

C. Dekker, Zuid-Beveland, De historische geografie en de instellingen van een Zeeuws eiland in de Middeleeuwen, Assen, 1971.

I.J.E. Feleus, Kattendijke, ongepubliceerd manuscript betreffende de geschiedenis van Kattendijke, Kattendijke, z.j.

A. de Smit, Beknopt overzicht van de kerkelijke geschiedenis der Beve-landen, ongepubliceerd, z.p., 1944

A. de Smit, Kerkgeschiedenis van Zuid- en Noord-Beveland, ongepubli-ceerd manuscript, z.p.,z.j.

INVENTARIS



1. Notulen

1-4. Notulen van de vergaderingen van de kerkeraad.1684-1935.4 delen.

1. 1684 februari 2 - 1754 december 7 NB. Bevat ook notulen van de vergaderingen van het Collegium Qualificatum en een lijst van lidmaten, c. 1740 - c. 17602. 1755 april 13 - 1817 januari 243. 1817 april 15 - 1851 december 114. 1852 januari 12 - 1935 november 11 NB. Bevindt zich in zeer slechte staat.

2. Correspondentie

5-12. Ingekomen stukken en concepten, minuten en doorslagen van uit-gegane stukken.1807-1964 (met hiaten)8 omslagen.

5. 1807-1810, 1814, 1816-1818, 1820, 1821, 1824-1826, 1828, 1839-1843, 1848, 1852, 1854, 1855, 1857, 1859-1863, 1865, 1866, 1882, 1895, 1897, 1898, 1900, 1909, 1912, 1916, 1919, 1920 6. 1923 7. 1924, 1925 8. 1926 9. 1927, 192910. 1930-193411. 1935-194312. 1951-1964

13. Register van de bij de kerkeraad ingekomen stukken.1816-1887.1 deel.


1. Ambtsdragers

14,15. Stukken betreffende de verkiezing van ambtsdragers.1906-1945, 1958, 1959.2 omslagen.

14. 1906-194315. 1944, 1945, 1958, 1959

2. Lidmaten

--. Lijst van de lidmaten.c. 1740 – c. 1760.NB. Bevindt zich in inventarisnr. 1.

16. Staten van lidmaten, met aan de keerzijde van het deel statenvan gedoopte kinderen.1762-1878.1 deel.

17-19. Staten van lidmaten, alfabetisch ingericht met vermelding vande datum van ontvangen en uitgereikte attestaties.1792-1923.3 delen.

17. 1792-1923.18. 1878-1923.19. 1880-1923 (contraregister)

20. Staten van lidmaten, alfabetisch ingericht met vermelding van de datum van ontvangen en uitgereikte attestaties.1811-1879.1 deel.

21,22. Staten van de door de predikanten ingezegende huwelijken van lidmaten en doopleden.1817-1879.2 delen.

21. 1817-187622. 1817-1873 (contraregister)

23. Lijst van lidmaten die woonachtig zijn in de Wilhelminapolder.1823.1 stuk.

24. Lijsten van stemgerechtigde lidmaten.1904-1953.1 omslag.

25. Lijst van lidmaten.1959.6 stukken.


3.1. Algemeen

26. Ingekomen stukken en doorslagen van uitgegane stukken van diako-nale aard.1949-1951, 1959-1964.1 omslag.

3.2. Eigendommen

3.21 Algemeen

27. Stukken betreffende de inschrijvingen op het Grootboek van de Na-tionale Schuld.1864-1965.1 omslag.

28. Lijsten van bezittingen van de diakonie.1888, 1895, 1934, z.j.1 deel

29. Stukken betreffende de verzekering van de eigendommen van de dia-konie tegen brand- en stormschade.1914-1962.1 omslag.

30. Bestek voor de verbouwing van het armenhuis.z.j. (1e kwart 20e eeuw)1 deeltje.

3.22 Verpachtingen

31. Stukken beteffende de onderhandse verpachting van gronden.1820, 1828, 1835, 1849, 1880, 1884, 1934, 1936.1 omslag.

32. Afschriften van notariële akte van openbare verpachting van gronden.1856, 1863, 1864, 1877, 1906, 1911, 1924, 1925, 1933, 1935, 1943.1 omslag.

33. Afschrift van de notariële akte van uitgifte van grond in erf-pacht aan M. Roose.1865 maart 7.1 katern.

34. Afschrift van de notariële akte van uitgifte van grond in erf-pacht aan P. van Kleunen.1882 februari 28.1 katern.

35. Afschrift van de notariële akte van uitgifte van grond in erf-pacht aan C. de Wilde Az.1882 maart 7.1 katern.

36. Afschrift van de notariële akte van uitgifte van grond in erf-pacht aan J. Keukelaar.1912 juli 29.1 katern.

37. Afschrift van de notariële akte van verpachting van grond aanP. van Kleunen.1928 april 3.1 katern.

38. Afschrift van de notariële akte van verpachting van grond aan J. de Jonge Dz.1929 mei 14.1 katern.

39. Stukken betreffende de verpachting van gronden.1964, 1965.1 omslag.

3.23 Andere zakelijke rechten.

40. Afschrift van de notariële akte van aankoop van grond in Rey-mershoek te Kattendijke van J. de Boe, met retroactum.1924 oktober 27.2 katernen.

41. Afschrift van de notariële akte van tenuitvoerlegging van hettestament van C. Staal, waarbij de diakonie een perceel grondverwerft aan het Hooge Pad en het Jan Domusweegje te Kattendijke1933 december 30.1 katern.

42. Afschrift van de notariële akte van ruiling van grond met de burgerlijke gemeente Kattendijke.1936 maart 3.1 katern.

3.3. Financiën

3.31 Begrotingen

43-51. Begrotingen van inkomsten en uitgaven.1958-1966.9 katernen.

43. 195844. 195945. 196046. 196147. 196248. 196349. 196450. 196551. 1966

3.32 Boekhouding

52. Kasboek van inkomsten en uitgaven.1947-1956.1 deel.

3.33 Rekeningen, met bijlagen.

53-65. Rekeningen van inkomsten en uitgaven.1662-1865, 1957-1964, 1966.9 katernen en 4 banden.

53. 1662-1712 (1 band)54. 1713-1761 (1 band)55. 1762-1811 (1 band)56. 1812-1865 (1 band)57. 195758. 195859. 195960. 196061. 196162. 196263. 196364. 196465. 1966

66-78. Bijlagen tot de rekeningen van inkomsten en uitgaven.1764-1964 (met hiaten).13 omslagen.

66. 1764, 1815, 1862-1866, 188567. 1916, 1926-192968. 1930-193269. 194970. 1950, 195171. 195772. 195873. 195974. 196075. 196176. 196277. 196378. 1964

3.4. Ondersteuning

79. Staten van de jaarlijkse bedeling avn de armen.1909-1942.1 omslag.

80. Statuten van het steenkolenfonds “De beproeving”, met aanteke-ning van de door de diakonie verleende bijdragen.1928-1942.1 deeltje.


Stukken van algemene aard

1. Notulen

81. Notulen van de vergaderingen van de kerkvoogdij.1906 februari 19 – 1953 november 10.1 deel.

82. Notulen van de vergadering van de kerkvoogdij, van de met hetcollege van notabelen gecombineerde vergaderingen en van hetcollege van notabelen.1943 oktober 29 – 1946 december 27.1 deeltje.NB. Bevat ook een reglement op de verhuring van zitplaatsen in de kerk, z.j.

2. Correspondentie

83-102. Ingekomen stukken en minuten en doorslagen van uitgeganestukken.1888-1975 (met hiaten).20 omslagen.

83. 1888, 1889, 1911, 1913, 1914, 1916, 1918, 1919 84. 1920-1924 85. 1925-1929 86. 1930-1935 87. 1936 88. 1944, 1945 89. 1946 90. 1947, 1948 91. 1949 92. 1950-1954 93. 1955-1957 94. 1958, 1959 95. 1960-1962

96. 1963, 1964 97. 1965 98. 1966, 1967 99. 1968, 1969100. 1970-1972101. 1973, 1974102. 1975

3. Archief

103. Inventarissen van de archieven van de kerk.1900, 1944, z.j.4 stukken en 1 deeltje.


1. Reglementering

104. Plaatselijke reglementen op het beheer van de kerkelijke goederen.1871, 1907, 1922.3 deeltjes.

2. Kerkelijk personeel

105. Stukken betreffende het tractement van de predikanten.1895, 1900, 1924, 1928.5 stukken.

106. Instructies voor de klokluider/stokman en grafdelver.1900, z.j.2 deeltjes en 1 stuk.

3. Eigendommen

3.1. Algemeen

107. Inventarissen van de kerkelijke goederen, fondsen, baten, lastenen schulden.1873, 1896.2 deeltjes.

108. Polissen van de verzekering tegen brand van de kerkelijke gebouwen1891, 1898.2 stukken.

109. Staat van de bezittingen en de schulden van de kerk.1934.1 stuk.

3.2. Gebouwen en gronden

110. Bestek voor het bouwen van de toren.c. 1810.1 katern.

111. Stukken betreffende het onderhoud van de kerk, pastorie en de school.1842-1882.1 pak.

112. Akte van uitgifte van twee graven op de kerkelijke begraafplaats aan de erven J. Staal.1893.1 stuk.

113. Reglementen op de verhuring van zitplaatsen.1901, z.j.1 stuk.NB. Zie ook inventarisnr. 82.

114. Doorslagen van de huurkontrakten, waarbij P. van Waarde een kamer met slaapkamer in de pastorie huurt.1920.2 stukken.

115. Akte van verhuring van twee kamers aan de voorzijde van de wo-ning grenzend aan de woning van F.J. Feleus aan C. Wisse.1925.1 stuk.

116. Akte van verhuring van de tuin van de pastorie aan C. Wisse.1928.1 stuk.

117. Stukken betreffende de restauratie van het kerkgebouw.1950-1957.1 omslag.

118. Bestek en tekeningen ten behoeve van de restauratie van het kerkgebouw.1953, 1954.1 pak.

119. Staten van de betaalde bedragen ten behoeve van de restauratievan het kerkgebouw.1954, 1955.1 deel.

120. Facturen ingediend door bouwbedrijf en leveranciers betrekking hebbend op de restauratie.1954, 1955.1 pak.

4. Financiën

4.1. Begrotingen

121,122.Begrotingen van inkomsten en uitgaven.1828-1902, 1954-1973.2 pakken.

121. 1828-1902122. 1954-1973

4.2. Hoofdelijke omslag

123. Stukken betreffende de bepaling van de bedragen der hoofde-lijke omslag.1843-1850, 1852-1855, 1857-1860, 1862-1865, 1869.1 omslag.

124. Kohieren van de hoofdelijke omslag.1843-1963.1 omslag.

125. Reglementen op de heffing en inning van de hoofdelijke omslag.1898, 1921, 1923, 1928.4 stukken en 2 deeltjes.

4.3. Geldleningen

126. Akte van geldlening van fl. 1500,-- van douarière A.J. Huijs-sen van Kattendijke.1882 juli 7.1 stuk.

127. Plan van de door de kerkvoogdij aan te gane geldlening ten be-drage van fl. 300,--.1897.1 stuk.

4.4. Boekhouding

128. Staat van ontvangsten en uitgaven ten behoeve van het orgel.1898.1 stuk.

129. Staat van ontvangen bedragen aan hoofdelijke omslag, huur vanzitplaatsen, collecten en onderhoud van de kerkelijke gebouwen1899-1925.1 stuk.

4.5. Rekeningen, met bijlagen.

130-132.Rekeningen van inkomsten en uitgaven.1713-1794, 1905-1947, 1954-1974.3 pakken.

130. 1713-1794131. 1905-1947132. 1954-1974

133-171.Bijlagen tot de rekeningen van inkomsten en uitgaven.1931-1936, 1938, 1943-1957, 1959-1975.39 omslagen.

133. 1931 153. 1956134. 1932 154. 1957135. 1933 155. 1959136. 1934 156. 1960137. 1935 157. 1961138. 1936 158. 1962139. 1938 159. 1963140. 1943 160. 1964141. 1944 161. 1965142. 1945 162. 1966143. 1946 163. 1967144. 1947 164. 1968145. 1948 165. 1969146. 1949 166. 1970147. 1950 167. 1971148. 1951 168. 1972149. 1952 169. 1973150. 1953 170. 1974151. 1954 171. 1975152. 1955

Bijlage 1.

Lijst van predikanten die de Hervormde gemeente van Kattendijke hebbengediend.

1648 – 1651 Nicolaas Oostdijk. Proponent. Vertrokken naar Wolphaarts-dijk.

1651 – 1684 Cornelis Hoogesteger. Proponent. Alhier overleden.1686 – 1690 Tobias Coorne. Proponent. Vertrokken naar ’s Gravenpolder.1690 – 1693 Jacobus van Loo. Proponent. Vertrokken naar Hontenisse.1694 – 1732 Simon de Kuizer. Proponent. Alhier geëmeriteerd.1733 – 1734 Theodorus van Schermbeek. Proponent. Vertrokken naar Nisse1738 – 1739 Hendrik Frederik de Loos. Proponent. Vertrokken naar Bieze

linge.1740 – 1745 Gerardus Gos. Leemans. Proponent. Vertrokken naar Hedik-

huizen.1746 – 1754 Adrianus Wilh. Koning. Proponent. Vertrokken naar Noord-

wijkerhout.1755 – 1761 Cornelis Cordes van Vliet. Proponent. Alhier overleden.1762 – 1766 Arnoldus Braam. Proponent. Vertrokken naar Vrouwenpolder1766 – 1798 Johannes Dagevos. Proponent. Alhier overleden.1800 – 1803 Robertus Hendrikus van Altena. Proponent. Vertrokken naar

Prinsenhage.1804 – 1809 Johannes Cornelis Verlouw. Proponent. Vertrokken naar

Wolphaartsdijk.1814 – 1817 Cornelis Giltaij. Proponent. Vertrokken naar Oud-Vossemeer1817 – 1821 Zeno Meiling. Van Ellewoutsdijk. Alhier overleden.1821 – 1824 Hermanus van Lil. Van Schalkwijk. Vertrokken naar Maasdam.1825 – 1826 Roeland Schouten. Van Kolhorn. Vertrokken naar Hoedekens-

kerke.1827 – 1847 Johannes Meerburg Snarenberg. Van Aagtekerke. Overleden

te Kruiningen.1848 – 1863 Gerhard de Bruin. Van Kruisland. Vertrokken naar Oud en

Nieuw Gastel.1864 – 1866 Isaac Montagne. Proponent. Vertrokken naar Ter Aar.1867 – 1869 Justinus Tatum Zubli. Proponent. Vertrokken naar Hauler-

wijk.1870 – 1873 Mattheus Marcus de Lint. Kandidaat. Vertrokken naar Yerse-

ke.1876 – 1878 Hendricus van Selms. Kandidaat. Vertrokken naar Nisse.1879 – 1882 Engelbertus Marinus van IJsendijk. Kandidaat. Vertrokken

naar Hoge Zwaluwe.1885 – 1888 Johannes Bernhardus Theodorus Hugenholtz. Kandidaat. Ver-

trokken naar Zuid-Beijerland. 1896 – 1919 Jan Gerrit Matthijs Andreae. Kandidaat. Vertrokken naar

Someren.1929 – 1932 Jan Pieter Enklaar. Kandidaat. Vertrokken naar Delden.1932 – 1937 Jan Willem v.d.Hell. Kandidaat. Vertrokken naar Hantum.1937 – 1941 Jacob Marinus Lammers, em. pred. te Den Haag. Vertrokken

naar Driebergen.1941 – 1945 Cornelis Everardus van Voorthuijsen. Kandidaat. Vertrok-

ken naar Breda.

Bijlage 2.

Uittreksel uit A.Mulder, Retroacta van den Burgerlijken Stand in Zeeland, Den Haag, 1925.

blz. 66.

Kattendijke

NB. Voor Roomsch-Katholieken zie men ook: Goes, ’s-Heerenhoek en Hoede- kenskerke

I. Geboorten 1691-1810

NB. Zie ook III, Gemengde Opteekeningen.

1-2. Doopboeken, 1691-1810.

1. 1691 Februari 4 – 1755 2. 1755 Juli 27 – 1810 December 14

II. Huwelijken 1690-1810

NB. Zie ook III, Gemengde Opteekeningen.

3-4. Trouwboeken, 1690-1810.

3. 1690 October 25 – 1762 Januari 3. 4. 1762 Februari 7 – 1810 Juni…

III. Gemengde Opteekeningen 1647-1690.

5. Doop- en Trouwboek, 1647 Februari 17 – 1690 Juli 9.

INVENTARIS

van de

ARCHIEVEN

van de

HERVORMDE GEMEENTE

van

WOLPHAARTSDIJK

1681-1985

Goes, juni 1988A.J. Barth


P.W.M. de Jonge

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 53

Inventaris



Stukken betreffende bijzondere onderwerpen1. Reglementering 602. Ambtsdragers en personeel 603. Aangelegenheden betreffende de lidmaten 614. Aangelegenheden betreffende de financiën 625. Aangelegenheden betreffende de diakonie 5.1. algemeen 62 5.2. eigendommen 62 5.3. financiën a. algemeen 63 b. boekhouding 64 5.4. steunverdeling 65

Archief van kerkmeesters en kerkvoogdij


Stukken betreffende bijzondere onderwerpen1. Reglementering 672. Funktionarissen en kerkelijk personeel 673. Beheer van bezittingen 3.1. algemeen 68 3.2. aan- en verkopen 69 3.3. pacht 70 3.4. erfpacht 71 3.5. ruiling 71 3.6. tienden 72 3.7. andere zakelijke rechten 72 3.8. kerkelijke gebouwen 734. Financiën 4.1. begrotingen 74 4.2. geldleningen 75 4.3. boekhouding 75 4.4. rekeningen, met bijlagen 76

Archief van het kiescollege 77

Bijlagen:1. Condordantie van oude en nieuwe inventarisnummers 782. Lijst van predikanten die de gemeente gediend hebben 793. Index op plaatsen persoonsnamen 80

INLEIDING

Tot 1809 was Wolphaartsdijk een eiland. In dat jaar werd het door mid-del van de inpoldering van de Wilhelminapolder aan Zuid-Beveland ver-bonden.

Tot hoever de oudste geschiedenis van Wolphaartsdijk terug gaat is niet bekend. Het eiland is vermoedelijk bedijkt door een zeker Wol-faert uit het geslacht Van Borsele. De oudste vermelding van dit gebiedis een charter van 1105 waarin gesproken wordt van “Giselbertus van Wolfgersdike”.

Blijft de oudste geschiedenis van de burgerlijke gemeente goeddeels in het duister gehuld, hetzelfde geldt voor de kerkelijke geschiedenis in de periode van voor de Reformatie.

Uit de schaarse gegevens, die bekend zijn, kan worden afgeleid, dat in 1316 “Jan Rutgerss” pastoor van Westkerke op het, voormalige, eilandwas. Het telde namelijk drie kernen, nl. Oud-Sabbinge, Oostkerke en Westkerke. Dat laatste dorp bestaat niet meer, evenals het op het oos-telijk gedeelte gelegen gehucht Hongersdijk. In de volksmond wordt hetdorp Wolphaartsdijk ook nu nog wel Oostkerke genoemd.

Verder weten we nog, dat ridder Willem van der Lisse, in 1433 gestor-ven, aan de kerk een zeker bedrag vermaakte voor het lezen van missente zijner gedachtenis.

Het begin van de Hervorming op Zuid-Beveland en Wolphaartsdijk is zeerkleinschalig geweest. In de jaren zestg en zeventig van de 16e eeuwwas de bevolking loyaal aan de landsheer en de traditionele kerk, on-danks de drukkende last van de inkwartiering van de Spaanse soldaten.

Het optreden van de Geuzen op deze eilanden n 1572 was ook niet be-paald bevorderlijk voor een snelle aanname van de “nieuwe leer”.Plundering en roof waren aan de orde van de dag. Goes moest in dat jaareen beleg van de Geuzen doorstaan, waarbij zij Wolphaartsdijk alsuitvalsbasis gebruikten.

Op dit eiland waren de meeste inheemsen naar elders vertrokken. De kerkvan Oud-Sabbinge werd zodanig verwoest, dat zij nadien nimmer meer voor het houden van kerkdiensten werd gebruikt.

Op 1 november 1579 – Goes en Zuid-Beveland hadden inmiddels de Satis-factie met de Prins van Oranje gesloten – schreven Gecommitteerde Ra-den van Zeeland aan de besturen op Zuid-Beveland, dat enkele predikan-ten voornemens waren te komen prediken.

De druk van de Staten van Zeeland on de Hervorming met kracht door tezetten werd wel heel erg groot en leidde feitelijk tot het einde vande Satisfactie, waarbij was bepaald, dat de Roomskatholieke eredienst ongestoord zou worden gehandhaafd.

Een en ander leidde er toe, dat de Hervorming ondanks verzet van de plaatselijke besturen feitelijk werd ingevoerd. In december 1578 waren al zes dorpen op Zuid-Beveland van een predikant voorzien. De eersteclassicale vergadering vond plaats op 4 mei 1579 te Kapelle.

De situatie op het eiland Wolphaartsdijk was echter zo rampzalig, dat daar eerst 4 jaar later de Hervorming officieel intrede deed met debevestiging van Johannes de Creeckel tot predikant. Twee jaar later,

in 1584, was hij echter al niet meer in staat zijn dienst uit te oefe-nen. Tijdelijk ontving de gemeente de hulp van ds Matthias van Essen, predikant te Yerseke.

De tweede predikant van Wolphaartsdijk was ds Pieter de Bert, of Ber-tius, een Vlaming, die voor hij te Wolphaartsdijk kwam, al een bewogenleven achter de rug had. Met hem vangt een ononderbroken rij predikan-ten aan, die de gemeente gediend hebben, tot op de dag van vandaag toe.

Zulks wil overigens niet zeggen, dat er zich in de loop der eeuwen geenmoeilijkheden hebben voorgedaan bij de beroeping van en de uitoefeningvan werkzaamheden door predikanten.

Zo ontstonden er in de periode 1661-1665 grote moeilijkheden tussen hetCollegium Qualificatum – het orgaan dat belast was met de beroeping van predikanten – en de classis Goes, die dergelijke beroepen moest appro-beren, over de komst van ds F. van den Ende.

Ook met de predikant Nicolaus Rips, die in 1682 de door de kerk in 1680gekochte pastorie in het midden van het dorp bewoonde, verliep niet al-les naar wens. Hij kwam aan een ongeneeslijke zenuwziekte te lijden. In 1705 ontving hij eervol emeritaat en vestigde zich te Middelburg.

Daar tegenover staat een rij predikanten, waarvan slechts te vertellen is dat zij getrouw hun dienstwerk verrichtten. Eén ervan willen wijvoor het voetlicht halen, nl. ds J. Ab Utrecht Dresselhuis, gekomen in 1809 uit Hoofdplaat en in 1858 in Wolphaartsdijk geëmeriteerd.

Hij gold als een bekwaam wetenschapsman. Een aantal publikaties legtdaarvan vandaag nog getuigenis af. Na zijn dood verrees er naast de in-gang van de kerk een monument te zijner nagedachtenis.

Ook fungeerde hij vele jaren als schoolopziener in het district Goes.Vermoedelijk een betrekking, mede om den brode, omdat de predikantenvan Wolphaartsdijk in de vorige eeuw slechts een schamel salaris geno-ten. De gemeente was maar klein, een paar honderd zielen.

De kerkvoogdij besloot na zijn emeritering het tractement te verhogenmet enkele emolumenten, zoals het voldoen van belastingen en het gratister beschikking stellen van de pastorie.

In 1836 kwam het te Wolphaartsdijk, onder impulsen van de bekende dsH.J. Budding, net als elders op de Bevelanden, tot afscheiding. Bud-ding liep éénmaal te Wolphaartsdijk proces-verbaal op. Eerst waren de afgescheidenen lid van de Chr. Afgescheiden Gemeente te Goes. In 1841werd de afgescheiden gemeente te Wolphaartsdijk koninklijk erkend. In het begin van deze eeuw ontstond er een gereformeerde Gemeente.

De Hervormde Gemeente van Wolphaartsdijk omvatte het gehele (voormali-ge) eiland. De kerkeraad werd gevormd door de predikant, ouderlingen en diakenen. Zijn taak was het uitoefenen van de herderlijke zorgover de gemeente, tot uiting komend in het handhaven van maatschappe-lijke orde en tucht, het onderwijs, het toezicht op het geloofsleven en het houden van erediensten. Ook diakonale aangelegenheden waren ter be-slissing van de kerkeraad. De diakenen administreerden het grondbezitvan de diakonie. Daarnaast fungeerden er enkele kerkmeesters, die zich

met de stoffelijke belangen van de gemeente bezig hielden. In 1858 werddaartoe een college van kerkvoogden aangesteld.

Tot aan de instelling van het kiescollege in 1867 was de verkiezing van ambtsdragers voorbehouden aan het Collegium Qualificatum, waarin de ambachtsheren van Wolphaartsdijk een belangrijke rol speelden.

De organisatie van de kerk week en wijkt daarom niet af van wat binnende Hervormde Kerk gebruikelijk was en is.

Wat de bezittingen van de kerk betreft kan worden meegedeeld, dat zijlanderijen verhuurde en verpachtte in Wolphaartsdijk en Oud-Sabbinge.In hoeverre de kerk rijk aan grondbezit was, kan dezerzijds niet be-oordeeld worden.

Zoals hiervoor al is vermeld, werd het kerkgebouw te Oud-Sabbinge inde tijd van de Geuzen dermate beschadigd, dat dat nimmer meer voor het houden van erediensten is gebruikt. In 1805 werden de resten voor af-braak verkocht. Op het braakliggende terrein aan de Ring werd naderhandde openbare lagere school gebouwd. Deze ruimde in de jaren zeventig van deze eeuw het veld. Op het terrein vond toen archeologisch onderzoek plaats, waarbij de fundamenten van de kerk gevonden werden. Deze werdentoen opgemetseld tot boven het maaiveld. Aldus kan een beeld verkregenworden van de grootte van het gebouw.

De kerk te Wolphaartsdijk ontkwam evenmin aan vernieling door de Geu-zen. Deze werd in 1581 enigermate hersteld en geschikt gemaakt voor de protestantse eredienst. In 1607 werd het gebouw grotendeels vernieuwden bleef in gebruik tot 1860, toen het wegens bouwvalligheid werd ge-sloopt. Op dezelfde plaats verrees in 1862 een nieuw gebouw naar ont-werp van de architect Hana, dat tot op heden in gebruik is.

In 1907 werd er in de onmiddellijke nabijheid van de kerk een vereni-gingslokaal gebouwd. De bij de kerk staande pastorie is gebouwd in delaaste decaden van de vorige eeuw.

In 1846 werd besloten een orgel in de kerk te laten plaatsen door de firma Stulting en Maarschalkerweerd. Dat instrument werd in 1862 in denieuwe kerk geplaatst. Rond 1890 was het dermate versleten, dat beslo-ten werd tot de plaatsing van een nieuw instrument, dat gebouwd werd door de fa. van Dam te Leeuwarden.

Van het verenigingsleven binnen de kerkelijke gemeente kan geen gewagworden gemaakt, daar er in de archieven dienaangaande geen gegevensbeschikbaar zijn.

Als bijlage bij deze inventaris is een lijst van predikanten gevoegd.

Geschiedenis van het archief en verantwoording van de inventarisatie.

Uit de beschrijving van de archiefbescheiden in de achter deze inlei-ding gevoegde inventaris kan worden vastgesteld, dat de archievenverre van compleet zijn. Zo luidde de conclusie, nadat de inventari-satie in april 1987 in eerste instantie was afgerond.

In de eerstvolgende maanden daarna kon gelukkig nog een aantal archivalia worden verworven. Dat mag op zich, met de Ramp van 1953achter ons, waarbij geheel Wolphaartsdijk onder water heeft gestaan, een wonder heten.

De conclusie, dat veel, vooral oud archiefmateriaal, verloren is gegaanis overigens geen nieuwe. Van der Baan, in zijn beschrijving van de burgerlijke en kerkelijke geschiedenis van Wolphaartsdijk moest in 1866 al tot de conclusie komen, dat de oudste kerkeraadsakten verdwenenwaren. Vanaf 1774 zijn ze bewaard gebleven.

De archivalia werden beheerd door de predikant. Daarmee was de ene pre-dikant zorgvuldiger dan de andere. Zo maakten de predikanten Verlouw en Ab Utrecht Dresselhuis, in de periode 1809-1858 beduidend meer werk van de verzorging van de archivalia dan hun onmiddelijke voorganger en opvolgers.

De doop-, trouw- en begraafboeken van voor 1811 werden in dat jaar aande burgerlijke gemeente overgedragen. Deze registers zijn in 1940 te Middelburg verbrand. In de inventaris is daarom van deze bescheiden geen melding gemaakt.

Van kerkmeesters en kerkvoogdij zijn de rekeningen bewaard gebleven, overigens met hiaten, vanaf 1681. Was de correspondentie bij de inven-tarisatie van 1987 slechts tot 1919 aanwezig, ze kon daarna redelijkworden gecompleteerd.

Het hierna beschreven archief is gedeeltelijk door G.S. Stadermann,archivaris van Goes en ambtenaar bij de Prov. Archiefinspectie, in dejaren ’50 geïnventariseerd. Het merkwaardige daarbij is, dat de archieven toendertijd nog minder volledig waren dan ze nu zijn. Zowas tijdens Stadermanns inventarisatiearbeid nauwelijks correspondentie aanwezig.

Deze kon alsnog aan het archief worden toegevoegd. De stukken werdenvanaf 1816, in ieder geval, chronologisch ingeschreven en chronologischgeordend.

Stadermann heeft in zijn inventaris onderscheid gemaakt tussen de ar-chieven van de kerkeraad (met de diakonie) en van kerkmeesters en kerk-voogdij. Hoe hij tot zijn indeling in hoofdstukken van zijn inventarisis gekomen, kan door het ontbreken van een verantwoording van deze inventarisatie niet beoordeeld worden.

In een aantal gevallen, die door Stadermann apart waren beschreven, is correspondentie terug gebracht tot de series ingekomen stukken,omdatdeze blijkens de daarop vermelde datering en nummering duidelijk tot die series behoorden.

In andere gevallen zijn bescheiden apart beschreven, die Stadermannin een meer algemene omschrijving met andere stukken had beschreven.De motivering hiervoor is de vergroting van de duidelijkheid en ver-betering van de raadpleegbaarheid van de archieven.

Voor het schema van de inventaris is gebruik gemaakt van de Richtlij-nen van de Archiefdienst van de Hervormde Kerk. De inventaris van Stadermann kende die indeling in de hoofdstukken niet.

Tenslotte moet nog melding worden gemaakt van het feit, dat sedert dedoor Stadermann verrichte inventarisatie enkele bestanddelen van hetarchief verdwenen zijn. Stadermann inventariseerde namelijk ter plekkein Wolphaartsdijk. Toen de archieven van de kerk – na de herindeling \van gemeenten op Zuid-Beveland ging Wolphaartsdijk per 1 januari 1970tot de nieuwe gemeente Goes behoren – in het begin van de jaren ’70in de archiefbewaarplaats van Goes werden opgenomen werd dat feitgeconstateerd. In de achter de inventaris opgenomen concordantie van oude en nieuwe inventaris nummers is dat vermeld.

Concordantie, index van plaatsen persoonsnamen en lijst van predikant-ten die in Wolphaartsdijk hun ambt hebben uitgeoefend sluiten de inventaris af.

Goes, juni 1988

A.J. Barth

Geraadpleegde bronnen en literatuur:

J. van der Baan, Wolfaartsdijk geschetst als eiland en ambachtsheer-lijkheid, als burgerlijke en kerkelijke gemeente van de vroegste tijden tot op heden, Goes, 1866.

C. Dekker, Zuid-Beveland, De historische geografie en de instellingenvan een Zeeuws eiland in de middeleeuwen, Assen, 1971

L.M. Hollestelle, De Hervorming op Zuid-Beveland, in: Inventarissen van de archieven van de hervormde gemeenten van Kloetinge en van BiezelingeGoese inventarissen, nr. 5, Goes, 1986.

C. Remijnse, Wolphaartsdijk door de eeuwen heen, een cultureel-histo-risch overzicht, Den Haag, 1977

Archieven van de Hervormde gemeente van Wolphaartsdijk, inv. nrs. 1-8en 154-162.

INVENTARIS

Archief van de kerkeraad.


1. Notulen

1-8. Notulen van de vergaderingen van de kerkeraad.1774-1956.8 delen.

1. 1774 juli 14 – 1815 februari2. 1816 mei 11 – 1860 november 253. 1860 december 7 – 1910 maart 314. 1910 april 27 – 1918 juni 195. 1918 juli 9 – 1925 april 26. 1925 mei 7 – 1935 oktober 137. 1935 november 5 – 1947 december 168. 1948 januari 13 – 1956 september 7

2. Correspondentie

9-52. Ingekomen stukken en concepten en minuten van uitgegane stukken.1792, 1806-1811, 1813-1834, 1836-1861, 1863-1865, 1867, 1868, 1880-1887, 1914-1956.44 omslagen.

9. 1792, 1806-181010. 1811, 1813-181911. 1820-182912. 1830-1834, 1836-183913. 1840-184914. 1850-185915. 1860, 1861, 1863-1865, 1867, 1868, 1880-188716. 1914, 191517. 1916, 191718. 1918, 191919. 1920, 192120. 192221. 192322. 192423. 192524. 1926 34. 1937 44. 194725. 1927 35. 1938 45. 194826. 1928 36. 1939 46. 194927. 1929 37. 1940 47. 1950, 195128. 1930, 1931 38. 1941 48. 195229. 1932 39. 1942 49. 195330. 1933 40. 1943 50. 195431. 1934 41. 1944 51. 195532. 1935 42. 1945 52. 195633. 1936 43. 1946

53-55. Registers van ingekomen en verzonden stukken.1816-1900, 1906-1950.3 delen.

53. 1816-190054. 1906-1950 (alleen ingekomen stukken)55. 1906-1949 (alleen uitgegane stukken)

Stukken betreffende bijzondere onderwerpen.

1. Reglementering

56. Plaatselijke reglementen ter uitvoering van artikel 3 van hetSynodaal Reglement op de benoeming van ouderlingen en diakenenen de beroeping van predikanten.1900, 1911, 1919.1 omslag.

57. Huishoudelijk Reglement van de kerkeraad.1918.1 katern.

2. Ambtsdragers en personeel

58. Stukken betreffende de door de kerkeraad verrichte handelingenter voorziening in de vacature ontstaan door het overlijden van ds J.C. Verlouw.1818, 1819.5 stukken.

59. Stukken betreffende de approbatie van het beroep, uitgebracht opds J. Ab Utrecht Dresselhuis.1819.7 stukken

60. Roosters van aftreden van de leden van de kerkeraad.1906-1950.2 stukken.

61. Instructies voor de vader en moeder van het bejaardenhuis Zorg-vliet.1918 juli 9.1 katern.

62. Afschrift van de instructie voor de hulpprediker.1936.1 stuk.

3. Aangelegenheden betreffende de lidmaten

63-71. Lidmatenregisters.1800-1975.9 delen.

63. 1800-182064. 1820-186565. 1825-190866. 1828-191767. 1843-186568. 1844-186569. 1866-190570. 1866-191971. 1909-1975

72-78. Doopboeken.1811-1919.7 delen.

72. 1811-182673. 1817-184274. 1827-186075. 1843-187076. 1861-186977. 1861-190978. 1870-1923

79, 80. Trouwboeken.1817-1919.2 delen.

79. 1817-191880. 1917-1919

81. Stukken betreffende de erkenning van chr. Afgescheiden gemeen-ten.1834, 1836, 1841, 1842.4 stukken.

82. Stukken betreffende de afscheiding van lidmaten.1836, 1837, 1839, 1842, 1843, 1851, 1852, 1865, z.j.1 omslag.

83. Afschrift van het Koninklijk Besluit van 17 mei 1841 nr. 19 hou-dende erkenning van de chr. Afgescheiden gemeente te Wolphaarts-dijk.1841 mei 17.1 stuk.

84. Attestaties van ingekomen lidmaten.1845-1847.1 lias.

85. Staten van personen, op wie kerkelijke tucht is toegepast.1906-1912, 1936.1 deel.

86. Lijst van personen, bevestigd tot lidmaat van de gemeente, met kanselafkondging tot het vieren van het Heilig Avondmaal.z.j.2 stukken.

4. Aangelegenheden betreffende financiën

87. Kasboek van inkomsten en uitgaven van de kerkeraadskas.1964-1975.1 deel.

88. Rekeningen van inkomsten en uitgaven van de kerkeraadskas.1979-1985.7 stukken.


5.1. algemeen

89-91. Ingekomen stukken en minuten van uitgegane stukken.1812-1837, 1856-1868, 1979-1985.3 omslagen.

89. 1812-183790. 1856-186891. 1979-1985

5.2. eigendommen

92. Staten van effecten en eigendomsbewijzen.1801, 1802, 1858, z.j. 3 katernen.

93. Akte, waarin I.F.J. van de Bosch verklaart 34 ellen grond tehebben overgenomen van de diakonie in de omgeving van de Hofstede Mon Plaisir.1833 maart 23.1 stuk.

94. Stukken bereffende de aankoop van het woonhuis en erf te Wol-phaartsdijk van J.J. Kooman.1836.3 stukken.

95. Stukken betreffende de uitgifte in erfpacht van grond te Wol-phaartsdijk aan J. Thorenaar.1836, 1843, z.j.1 lias.

96. Stukken betreffende de uitgifte in erfpacht van grond te Wol-phaartsdijk aan P.Izakse Kooman.1836, 1843.1 lias.

97. Akte van koop van het woonhuis, schuur en erf te Wolphaartsdijkvan D. Arrebout.1842 juni 30.1 katern.

98. Leggers van de eigendommen van de diakonie.1919, 1942, 1947, c. 19605 stukken en 1 deel.

99. Stukken betreffende de verpachtingen van de dijk lopende van Kwistenburg naar de Zuidvlietpolder aan F. Westplate teWolphaartsdijk.1975.9 stukken.

100. Stukken betreffende de verkoop van de dijk gelegen in de Ooster-landpolder aan de Stichting Beheer Landbouwgronden.1985.1 omslag.

5.3. financiën

a. algemeen

101. Stukken betreffende de belegging van gelden in plantages te Estequebo en Demerary.1771, 1773.4 stukken.

102. Rekening en verantwoording van C. van Boven, administrerend dia-ken, betreffende zijn beheer over 1816.1817.2 stukken en 1 katern.

103. Akte van schuldbekentenis van P. Simonse voor een som van fl. 140,-- door hem ter leen ontvangen.1860maart 29.1 stuk.

b. boekhouding

104-130.Rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1798-1948, 1954-1963, 1965, 1968-1971, 1974-1977, 1981, 1982.30 katernen, stukken en delen.

104. 1798-1819105. 1820-1834 NB. Voorin lijst van kapitaal en goederen.106. 1835-1865 NB. Voorin lijst van kapitaal, goederen en effecten.107. 1866-1910108. 1911-1928109. 1929-1948110. 1954111. 1955112. 1956113. 1957114. 1958115. 1959116. 1960117. 1961118. 1962119. 1963120. 1965121. 1968122. 1969123. 1970124. 1971125. 1974126. 1975127. 1976128. 1977129. 1981130. 1982

131-136.Staten van gehouden collecten voor de diakonie en andere doel-einden, met lijsten van bedeelde lidmaten.1835-1944.6 delen.

131. 1835-1848132. 1849-1858133. 1859-1872134. 1873-1890135. 1891-1909136. 1910-1944

137-140.Kasboeken van inkomsten en uitgaven.1949-1985.4 delen.

137. 1949-1962138. 1958-1963139. 1964-1971140. 1972-1985

141-147.Begrotingen van inkomsten en uitgaven.1955-1961.7 katernen.

141. 1955142. 1956143. 1957144. 1958145. 1959146. 1960147. 1961

5.4. steunverlening

148-153.Staten van de door de diakonie bedeelde lidmaten.1835-1957.6 delen.

---. 1835-1909 NB. Bevinden zich in de inv. nrs. 98-102

148. 1910-1916149. 1917-1923150. 1924-1930151. 1931-1937152. 1938-1948153. 1948-1957

Archief van kerkmeesters en kerkvoogdij


1. Notulen

154-162.Notulen van de vergaderingen van de kerkvoogdij.1858-1951.9 delen.

154. 1858 november 29 – 1878 februari 1155. 1878 april 3 – 1900 december 28156. 1901 januari 4 – 1908 maart 9157. 1908 april 27 – 1913 augustus 8158. 1913 september 4 – 1916 februari 2159. 1916 maart 20 – 1918 december 23160. 1919 januari 17 – 1923 januari 13161. 1926 februari 1 – 1935 augustus 24162. 1935 augustus 29 – 1951 september 17

163-165.Notulen van de vergaderingen met de notabelen.1913-1972.3 delen.

163. 1913 november 17 – 1923 november 23164. 1923 juli 2 – 1935 februari 11165. 1935 februari 28 – 1972 juni 28

2. Correspondentie

166-180.Ingekomen stukken en afschriften en doorslagen van uit-gegane stukken.1819-1912, 1915-1928, 1930, 1931, 1933, 1936, 1950, 1951,1953-1958, 1963-1970, 1972-1984.15 omslagen.

166. 1819-1912167. 1915-1928, 1930, 1931, 1933, 1936, 1950, 1951168. 1953-1958169. 1963-1970170. 1972, 1973171. 1974172. 1975, 1976173. 1976, 1977174. 1978175. 1978, 1979176. 1980177. 1981178. 1982179. 1984

181-184.Afschriften van uitgegane stukken.1819-1869, 1906-1949.3 delen en 1 omslag.

181. 1819-1864182. 1865-1869 ( 1 omslag) NB. Het betreft hier uit een deel gescheurde pagina’s183. 1906-1949184. 1907-1914

3. Archief

185. Inventaris van archiefbescheiden.z.j. (19e eeuw)2 stukken en 1 katern.


1. Reglementering

186. Stukken betreffende de bepaling van de grens met de HervormdeGemeente te Wilhelminadorp.1860, 1861.1 omslag.

187. Reglementen op de kerkelijke administratie.1869, 1884, 1909, 1913, 1929.1 omslag.

188. Reglementen op de verhuur van zitplaatsen in de kerk.1870, 1871, 1918.2 stukken en 1 katern.

2. Functionarissen en kerkelijk personeel

189. Staat betreffende het aantal lidmaten en de bezoldiging van depredikant en de voorzanger.1805.1 stuk.

190. Afschrift van het reglement op de schoolmeester, voorzanger en koster. c. 1810.1 stuk.

191. Akte betreffende de emeritering van ds J. Ab Utrecht Dressel-huis.1855 december 26. 1 stuk.

192. Akte van overeenkomst met ds W. Kluever betreffende de bezol-diging voor het houden van 10 preekbeuren op de woensdag-avonden in de wintermaanden.1858 december 8.1 stuk.

193. Besluit betreffende het toekennen van een toelage boven het sala-ris van de te beroepen predikant, het voldoen van enkele van diens belastingen, alsmede het gratis ter beschikking stellen van de pastorie.1862, 1863.2 stukken.

194. Stukken betreffende de benoeming van een kerkelijk ontvanger.1882.1 omslag.

195. Instructies voor de organist.1889, 1910, 1929.3 stukken.

196. Liggers van het tractement van de predikant.1900, 1921, 1929.3 stukken.

197. Instructies voor de kerkelijk ontvanger. 1910, 1913.2 stukken.

198. Instructies voor de koster(es).1910, 1938.2 stukken.

199. Instructie voor de stokman-deurwachter.1921. 1 stuk.

3. Beheer van bezittingen

3.1. algemeen

200. Uittreksels uit de kadstrale plans van de gemeente Wolphaartsdijkbetreffende de situering van de kerkelijke eigendommen in de Oud-Sabbingepolder, Oosterlandse polder, Zuiderlandse polder, Wester-landse polder, Westkerkepolder en Herenpolder.1861-1881, 1889, 19081 omslag.

201. Staat van de roerende en onroerende goederen van de kerk.1869.1 omslag.

3.2. aan- en verkopen

202. Akte van aankoop van een boerenhofsteedje met erf in Wittepiers-hoek van P. van Strien.1752 augustus 21.1 stuk.

203. Afschrift van de notariële akte van aankoop van het woonhuis,erf en schuur, wijk A nr. 48 van C.P. Lenshoek, met retroacta.1868 september 7.1 omslag.

204. Afschrift van de notariële akte van aankoop van het woonhuis,wijk A. nr. 49 van de diakonie.1868 september 7.1 katern.

205. Afschrift van de notariële akte van verkoop van grond aan de Achterweg te Wolphaartsdijk aan de burgerlijke gemeente.1869 augustus 30.1 katern.

206. Afschrift van de notariële akte van aankoop van grond in Rimmers-hoek in de Oud-Sabbingepolder van het Burgerlijk Armbestuur.1874 april 14.1 katern.

207. Afschrift van de notariële akte van aankoop van 3 ha bouwland teWolphaartsdijk van J.P. Smallegange.1874 mei 29.1 katern.

208. Afschrift van de notariële akte van verkoop van grond in Paaphoekin de Oosterlandse polder aan de burgerlijke gemeente.1874 oktober 20.1 katern.

209. Afschrift van de notariële akte van aankoop van de dijk tussen de Zuiderlandse -, Oud-Sabbinge – en Westerlandse polder van de erven de Perponcher.1876 juni 12.

210. Stukken betreffende de aankoop van gronden in de Oud-Sabbinge pol-der, in Rimmershoek, van J. Kallemein.1879, 1882.3 katernen.

211. Afschrift van de notariële akte van aankoop van grond in de Zui-derlandse polder van de erven de Perponcher.1881 oktober 21.1 katern.

212. Afschrift van de notariële akte van aankoop van grond in de Oos-terlandpolder van de kinderen Sinke.1885 februari 27.1 katern.

213. Stukken betreffende de aankoop van een perceel grond te Wol-phaartsdijk van I. Allaart en A. van Maldegem.1887 juli 5.2 stukken.

214. Afchrift van de notariele akte van aankoop van grond in Rim-mershoek in de Oud-Sabbinge polder van wed A. Timmerman.1892 januari 7.1 katern.

215. Stukken betreffende de aankoop van grond in de zuidwesthoekvan de Herenpolder van erven de Perponcher.1896.2 stukken en 1 katern.

216. Afschrift van de notariële akte van aankoop van woning, schuuren erf te Wolphaartsdijk, sectie A 592, 699 en 700 vanD. Tolhoek.1912 januari 23.2 katernen.

217. Akte van verkoop van het perceel bouwland, sectie A nrs. 1367en 1518 te Wolphaartsdijk aan de diakonie.1921 december 5.1 stuk.

218. Afschrift van de notariële akte van aankoop van dijk en bermte Wolphaartsdijk van de Nederlandse Spoorwegen.1955 december 15.1 katern.

3.3. pacht

219. Akte van verpachting van grond in Thielmanshoek aan L. Noote-boom.1767 maart 18.1 stuk.

220. Stukken betreffende de openbare verpachting van gronden in ei-gendom van de kerk.1813, 1860, 1867, 1874, 1876, 1879-1881, 1884, 1894, 1901, 1929.1 omslag.

221. Afschrift van de notariele akte tot verpachting van grondenaan P. Tolhoek-Leijs.1815 juli.1 katern.

222-225.Staten van eigendommen van de kerk, met vermelding van de pachters en de wegens pacht ontvangen bedragen.1882-1913.4 delen.

222. 1882-1888223. 1888-1913224. 1886-1895225. 1896-1902

226. Lijst van ontvangen bedragen aan landen erfpachten en cijnsen. 1887.1 stuk.

227. Akte van onderhandse verpachting van een stukje grond in de Wes-terlandsepolder aan A. Florusse.1888 juni 28.1 stuk.

228. Akte van onderhandse verpachting van bouwland in de Westerlandsepolder aan G. de Jager.1888 juni 28.1 stuk.

3.4. erfpacht

229. Stukken betreffende de uitgifte van gronden in erfpacht in de Oud-Sabbingepolder aan A. van Luik, P. van Hekken en J. Kosten.1836, 1843.1 omslag.

230. Stukken betreffende de uitgifte van gronden in erfpacht in de Oud-Sabbingepolder aan A. de Hooge, C.F. van der Bliek, W. Lamper, Ph. Arnoijs, A. Bouterse, C.E.P. Lenshoek, M. Zweedijk en J. Lokerese1841, 1844, 1845.8 stukken.

231. Stukken betreffende de uitgifte van gronden in erfpacht in de Oud-Sabbingepolder aan J. Vereeke, D. van de Kreeke, A. Nouse, F. Caan,J. Ossewaarde, G. Bevelander, C. Jacob, W. Vleugel, J. Sandee, C. West-veer, L. de Pagter, L. de Witte en G. Faes.1851-1853, 1856, 1857, 1877.1 omslag.

3.5. ruiling

232. Stukken betreffende de ruiling van grond in Thielmanshoek metL. Maas. 1826.4 stukken.

233. Afschrift van de notariële akte van ruiling van grond in de Oos-terlandse en Zuiderlandse polder met het Burgerlijk armbestuurvan Wolphaartsdijk.1868 september 7.1 katern.

234. Afschrift van de notariële akte van ruiling van grond in de Zui-derlandse polder met I.G.J. van den Bosch.1868 oktober 13.1 katern.

235. Afschrift van de notariële akte van ruiling van grond in de Zui-derlandse polder in Thielmanshoek en Pieter de Winterhoek metC.P. Lenshoek.1869 augustus 30.1 katern.

236. Afschrift van de akte van ruiling van grond te Wolphaartsdijkmet N. Valkier.1881 juli 5.

1 stuk.

237. Afschrift van de notariële akte van ruiling van grond te Wol-phaartsdijk met J. Mieras.1884 juli 15.1 katern

3.6. tienden

238. Afschrift van de notariële akte van afkoop van het tienrecht oppercelen grond in eigendom van de kerk.1873 april 4.1 stuk.

239. Stukken betreffende de afkoop van het tiendrecht op percelen grond in Rimmershoek.1874.3 stukken.

240. Akte van afkoop van het tiendrecht op grond in Pieter de Winter-hoek in de Zuiderlandse polder van P.S. de Witt Hamer c.s.1879 maart.1 stuk.

241. Afschrift van de notariële akte van afkoop van het tiendrecht opeen perceel grond in Oude Huigenhoek van A. Remijnse.1900 mei 26.2 katernen.

242. Stukken betreffende de afkoop van het tiendrecht op percelen grondin Moolhoek, Stiershoek, Thielmanshoek, de Tonge, Keethoek en deOosthoek.1900.4 stukken.

3.7. andere zakelijke rechten

243. Afschrift van de notariele akte van scheiding van grond tussende Hervormde Gemeente en het Burgerlijk Armbestuur van Wolphaarts-dijk in de Oud-Sabbingepolder.1874 juni 15.1 katern.

244. Stukken betreffende de verhuur van perceeltjes tuingrond in Paap-hoek in de Oud-Sabbingepolder aan J. Thorenaar, A.M. de Groote,D. Musse, C. Goetheer, M.D. Mieras en C. Musse.1875, 1882.8 stukken.

245. Akte van verhuur van een perceeltje tuingrond in Pieter de Win-terhoek aan B. Witte.1884 oktober 20.1 stuk.

246. Afschrift van de notariële akte van vestiging van erfdienstbaar-heid van weg op grond te Wolphaartsdijk in eigendom van het Burgerlijk Armbestuur.1894 april 5.1 katern.

247. Afschrift van de notariële akte van vestiging van erfdienstbaar-heid van weg op grond te Wolphaartsdijk in eigendom van J. Driedijk.1928 juli 3.1 stuk.

3.8. Kerkelijke gebouwen

248. Lijsten van personen, die een zitplaats hebben gehuurd in de kerkmet vermelding van de daarvoor betaalde bedragen.1733-1736, c. 1900-1960.2 stukken en 1 deel.

249. Tekeningen van het in ca 1855 bestaande kerkgebouw.c. 1855.5 stukken.

250. Rapport van J. Soutendam betreffende de onderhoudssituatie an het kerkgebouw.1859 februari 10.1 katern.

251. Stukken betreffende de voor de bouw van de nieuwe kerk uitgeschre-ven prijsvraag.1859.1 omslag.

252. Stukken betreffende de bouw van de nieuwe kerk, met tekeningen.1861, 1862.1 omslag.

253. Stukken betreffende de bouw van de hulpkerk, die dienst heeft ge-daan in de periode tussen afbraak van de oude en oplevering van de nieuwe kerk.1861.1 omslag.

254. Tekeningen van de zitplaatsen op de begane grond van de kerk en op de galerij.c. 1865.2 stukken.

255. Bestekken voor de bouw van de catechisatiekamer en voor het ver-richten van onderhoudswerkzaamheden aan het kerkgebouw.1869-1884.1 omslag.

256. Ontwerptekeningen van de inrichting van de tuin rondom de kerk,van de hand van D.J. van der Have te Kapelle.z.j. (c. 1880)2 stukken.

257. Bestek voor het binnen- en buitenschilderwerk van de kerk en de catechisatiekamer.1884.1 stuk.

258. Stukken betreffende het schoonmaken en het repareren van hetorgel in de kerk.1893, 1894.1 omslag.

259. Bestek voor de bouw van het orgel door L. van Dam en Zn.c. 1895.1 katern.

260. Ontwerptekeningen van het te bouwen verenigingslokaal.1907.2 stukken.

4. Financien

4.1. begrotingen

261-356.Begrotingen van inkomsten en uitgaven.1846-1866, 1868-1902, 1904-1931, 1934-1936, 1961, 1963-1986.94 stukken en katernen.

261. 1864 292. 1896262. 1865 293. 1897263. 1866 294. 1898264. 1868 295. 1899265. 1869 296. 1900266. 1870 297. 1901267. 1871 298. 1902268. 1872 299. 1904269. 1873 300. 1905270. 1874 301. 1906271. 1875 302. 1907272. 1876 303. 1908273. 1877 304. 1909274. 1878 305. 1910275. 1879 306. 1911276. 1880 307. 1912277. 1881 308. 1913278. 1882 309. 1914279. 1883 310. 1915280. 1884 311. 1916281. 1885 312. 1917282. 1886 313. 1918283. 1887 314. 1919284. 1888 315. 1920285. 1889 316. 1921286. 1890 317. 1922287. 1891 318. 1923288. 1892 319. 1924289. 1893 320. 1925

290. 1894 321. 1926291. 1895 322. 1927

323. 1928 340. 1970324. 1929 341. 1971325. 1930 342. 1972326. 1931 343. 1973327. 1932 344. 1974328. 1933 345. 1975329. 1934 346. 1976330. 1935 347. 1977331. 1936 348. 1978332. 1961 349. 1979333. 1963 350. 1980334. 1964 351. 1981335. 1965 352. 1982336. 1966 353. 1983337. 1967 354. 1984338. 1968 355. 1985339. 1969 356. 1986

4.2. geldleningen

357. Akte van uitlening van een bedrag van fl. 5500,-- aan hetbestuur van de Westkerkepolder.1894 december 1.1 stuk.

358. Akte van uitlening van een bedrag van fl. 1000,-- aan de bur-gerlijke gemeente Wolphaartsdijk.1895 juli 1.1 stuk.

359. Akte van uilening van een bedrag van fl. 1500,-- aan hetbestuur van de Westerlandsepolder.1896 december 1.1 stuk.

360. Akten van uitlening van bedragen van fl. 1400,-- en fl. 1000,-aan het bestuur van het Waterschap voor de uitwatering door de sluis in de Oosterlandpolder.1899, 1908.2 stukken.

4.3. boekhouding

361-369.Grootboeken van inkomsten en uitgaven.1967-1983.9 delen.

361. 1967-1970362. 1971,1972363. 1973-1975364. 1976,1977365. 1978,1979366. 1980367. 1981368. 1982369. 1983

4.4. Rekeningen, met bijlagen

370-520. Rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1681-1806, 1809, 1836-1840, 1857-1943, 1945-1955, 1957, 1960-1967,1969-1986.150 delen en katernen.

370. 1681-1707 420. 1883371. 1708-1733 421. 1884372. 1734-1749 422. 1885373. 1750-1763 423. 1886374. 1764-1782 424. 1887375. 1768,1769 425. 1888376. 1770,1771 426. 1889377. 1771-1780 427. 1890378. 1778-1781 428. 1891379. 1782-1785 429. 1892380. 1786,1787 430. 1893381. 1788,1789 431. 1894

382. 1790,1791 432. 1895383. 1792,1793 433. 1896384. 1794 434. 1897385. 1795,1796 435. 1898386. 1797,1798 436. 1899387. 1799,1800 437. 1900388. 1801,1802 438. 1901389. 1803,1804 439. 1902390. 1805,1806 440. 1903391. 1809 441. 1904392. 1836,1837 442. 1905393. 1838,1839 443. 1906394. 1840 444. 1907395. 1857,1858 445. 1908396. 1858,1859 446. 1909397. 1859,1860 447. 1910398. 1860,1861 448. 1911399. 1861,1862 449. 1912400. 1862,1863 450. 1913401. 1864 451. 1914402. 1865 452. 1915403. 1866 453. 1916404. 1867 454. 1917405. 1868 455. 1918406. 1869 456. 1919407. 1870 457. 1920408. 1871 458. 1921409. 1872 459. 1922410. 1873 460. 1923411. 1874 461. 1924

412. 1875 462. 1925413. 1876 463. 1926414. 1877 464. 1927415. 1878 465. 1928416. 1879 466. 1929417. 1880 467. 1930418. 1881 468. 1931419. 1882 469. 1932

470. 1933 495. 1961471. 1934 496. 1962472. 1935 497. 1963

473. 1936 498. 1964474. 1937 499. 1965475. 1938 500. 1966476. 1939 501. 1967477. 1940 502. 1969478. 1941 503. 1970479. 1942 504. 1971480. 1943 505. 1972481. 1945 506. 1973482. 1946 507. 1974483. 1947 508. 1975484. 1948 510. 1976485. 1949 511. 1977486. 1950 512. 1978487. 1951 513. 1979488. 1952 514. 1980489. 1953 515. 1981490. 1954 516. 1982491. 1955 517. 1983492. 1957 518. 1984493. 1958 519. 1985494. 1960 520. 1986

521. Bijlagen tot de rekeningen van ontvangsten en uitgaven.1712-1716, 1726, 1727, 1733-1738, 1742, 1746, 1748, 1752, 1753, 1760,1764, 1765, 1767-1769, 1774, 1781, 1782, 1792, 1793.1 omslag.

Archief van het kiescollege

522. Notulen van de vergaderingen van het kiescollege.1867 december 6 – 1950 december 13.1 deel.

523. Lijsten van stemgerechtigde lidmaten.1896-1924, 1926, 1927, 1943-1947, 1958.1 pak.

524. Processen-verbaal van gehouden stemmingen.1901, 1911-1947, 1949, 1950.1 pak.

525. Roosters van aftreden van de leden van het kiescollege.z.j. (c. 1912-1952)1 omslag.

Concordantie van oude en nieuwe inventarisnummers

Oud Nieuw Oud Nieuw

1-8 ongew. 108-119 370-4699-15 72-78 120-125 154-16016,17 ontbr. 126 16318-21 63-67 127,128 16622 ontbr. 129 19423-26 68-71 130 16627 86 131 16628 84 132 16629,30 79,80 133-135 18731 ontbr. 136 16632 verw. 137 18833 9-11 138 181,18234 9-11 139 20035 9-11 140 21736 10 141 21937 10 142 22038 10 143 22039 14 144 22040 10-12 145 22241 11,12 146 22242-49 16-46 147,148 223,22450 10 149 18851 10,11 150 ontbr.52 10 151 25053 58 152 25254 59 153 25255 14 154 24956 9-14 155 25257 9-14 156 26058 10 157 25959 12-14 158 20360 6061 5662 8563,64 523 Verklaring van de afkortingen:65 522 ontbr. = niet aanwezig bij in-66 81-83 ventarisatie67 82 verw. = verwijderd bij inven-68 14 tarisatie69,70 185 ongew. = ongewijzigd bij inven-71-76 104-109 tarisatie77 10278 8979 9080 9181 9182 9183 9184 9185-90 131-13691-96 148-15397 8998 9099 92-100

Lijst van predikanten die de gemeente gediend hebbend:

J. de Creeckel 1582 – 1590P. Bertius 1591 – 1594 D. Govaerts 1595 – 1634 C. Somer 1635 – 1640 A. van den Heuvel 1640 – 1643 J. Rijswercker 1643 – 1651 N. Oostdijck 1651 – 1652 B. Hardecapp 1653 – 1657 J. van Laren 1657 – 1661 F. den Eede 1662 – 1665 P. Veezaerdt 1665 – 1669 C. Ossewaarde 1670 – 1678 J. Zueris 1678 – 1681 N. Rips 1701 – 1705 J. de Coo, hulpprediker 1702 – 1702 W. Belcampius, hulpprediker 1710 – 1705 P. van Hemert 1740 – 1739 R. Campius 1774 – 1773 J. U. Boekelman 1778 – 1777 P. van Dueren 1780 – 1780 J. Dijkstra 1787 – 1786 P.H. van Lis 1789 – 1788 A. van Crimpen 1782 – 1792 C.F. Kuypers 1792 – 1798 J.W. Hoog 1799 – 1808 J.C. Verlouw 1809 – 1818 J. Ab Utrecht Dresselhuis 1819 – 1858 W. Kluever 1858 – 1862 F. Hage 1864 – 1900 A. de Visser 1901 – 1905 H. Stegenga 1906 – 1919 J.K.F. Mantz 1920 – 1929 T.G.A. van Dijk 1930 – 1948 H.J. Ponsteen 1949 – 1957 K. van Liere 1957 – 1964 F.J. Goethals 1964 – 1969 P. van Die 1969 – 1977 R.E. van Costa 1978 – 1984 G.Th. Grootjans 1985 –

Index op plaatsen persoonsnamen(het achter de naam vermelde nummer is het inventarisnummer)

Allaart, I., 213Arnoijs, Ph., 230Arrebout, D., 97Bejaardentehuis Zorgvliet, 61Bevelander, G., 231Bliek, C.F. van der, 230Bosch, I.F.J. van den, 93,234Bouterse, A., 230Boven, C. van, 102Burgerlijk Armbestuur, 206,232,243,246Caan, F., 231Dam en Zn., L. van, 259Demerary, 101Dresselhuis, ds J. Ab Utrecht, 59,191Driedijk, J., 247Estequebo, 101Faes, G., 231Florusse, A., 227Goetheer, C., 244Groote, A.M. de, 244Have, D.J. van der, 256Hekken, P. van, 229Hofstede Mon Plaisir, 93Hooge, A. de, 230Izakse Kooman, P., 96Jacob, C., 231Jager, G. de, 228Kallemein, J., 210Kluever, ds W., 192Kooman, J.J., 94Kosten, J., 229Kreeke, D. van de, 231Lamper, W., 230Lenshoek, C.E.P., 230Lenshoek, C.P., 202,234Lokerse, J., 230Luik, A. van, 229Maas, L., 232Maldegem, A. van, 213Mieras, J., 237Mieras, M.D.,244Musse, C., 244Musse, D., 244Nederlandse Spoorwegen, 218Nooteboom, L., 219Nouse, A., 231Ossewaarde, J., 231Pagter, L. de, 231Perponcher, erven de, 209,211,214Remijnse, A., 241Sandee, J., 231Simonse, P., 103Smallegange, J.P., 207Soutendam, J., 250Strien, P. van, 201

Thorenaar, J., 95,244Timmerman, wed. A., 214Tolhoek, D., 216Tolhoek-Leijs, P., 221Valkier, N., 236Vereeke, J., 231Verlouw, ds J.C., 58Vleugel, W., 231Westplate, F., 99Westveer, C., 231Wilhelminadorp, 186Witt Hamer, P.S. de, 240Witte, B., 245Witte, L. de, 231Wolphaartsdijk- Achterweg, 205- De Tonge, 242- Herenpolder, 200, 214- Keethoek, 242- Kwistenburg, 99- Moolhoek, 242- Oosterlandpolder, 100,200,208,210,212,232,360- Oosthoek, 242- Oude Huigenhoek, 241- Oud-Sabbingepolder, 200,206,209,210,214,229-231,243,244- Paaphoek, 208,244- Pieter de Winterhoek, 235,240,245- Rimmershoek, 206,210,214,239- Stiershoek, 242- Thielmanshoek, 219,232,235,242- Westerlandse polder, 200,209,227,228,359- Westkerkepolder, 200,357- Witte Piershoek, 201- Zuiderlandsepolder,200,209,211,232-234,240- Zuidvlietpolder, 99Zweedijk, M., 230

INVENTARIS

van de

ARCHIEVEN

van de

GEREFORMEERDE KERK

van

COLIJNSPLAAT

1862-1985

N.B. Deze archieven zijn overgebracht naar de Gemeente Noord- Beveland

Goes, augustus 1988A.J. Barth


P.W.M. de Jonge

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 87

Inventaris


Stukken van algemene aard1. Notulen 892. Correspondentie 893.Kanselafkondigingen 89

Stukken betreffende bijzondere onderwerpen1. Erkenning van de gemeente 902. Predikanten 903. Lidmaten 904. Kerkelijke onroerende goederen 915. Financiën a. legaten 92 b. geldleningen 92 c. boekhouding 936. Diakonalia a. financiën 93 b. ondersteuning 94

Archief van de commissie van beheer

Bijlage:Lijst van predikanten die de gemeente gediend hebben 95

I N L E I D I N G

Wanneer op Walcheren en Zuid-Beveland onder impulsen van ds H.J. Bud-ding de Afscheiding in 1836 op gang komt en hij er op verschillendeplaatsen Chr. Afgescheiden Gemeenten institueert, dan blijft het op het eiland Noord-Beveland vooralsnog rustig. Slechts enkele personenscheiden zich af en voegen zich bij de afgescheiden gemeente van Goes. Wanneer Wolphaartsdijk in 1839 een zelfstandige gemeente wordt,dan worden de Noordbevelanders afgescheidenen lid van deze gemeente.

De meesten van hen wonen in Colijnsplaat. Langzaam neemt hun aantal toeen in 1848 komt op de Provinciale Vergadering het verzoek om in Colijnsplaat een gemeente te stichten. Het wordt echter 20 juni 1862 voordatdeze daadwerkelijk wordt geïnstitueerd. Op 28 december 1864 mocht degemeente haar eerste predikant begroeten, ds B. Veenstra, die eerstals "zendeling-leraar"voor de gehele provincie funktioneerde. Als standplaats kreeg hij Colijnsplaat toegewezen.

Het eerste kerkgebouw, eigendom van A. Wondergem, werd gehuurd. Nader-hand werd het aangekocht. Het werd te klein en in 1870 werd een per-ceel grond aangekocht in wat thans de Beatrixstraat is. Het gebouw datdaar werd gebouwd, doet nu nog als kerk dienst al is het in de loop van der jaren enkele malen in- en uitwendig aangepast.

Vele jaren lang heeft de gemeente zelf een predikant kunnen onderhou-den. Gedurende de laatste decaden bezat de gemeente gezamenlijk met de Gereformeerde Kerken van Geersdijk en Wissenkerke een predikant.

In, 1988 heeft de gemeente een predikant beroepen op deeltijd-basis, samen met de Gereformeerde Kerk van Geersdijk. Wissenkerkeleeft gefedereerd met de Hervormde Gemeente aldaar.

De gemeente onderhoudt nauwe banden met de Hervormde Gemeente van Colijnsplaat, hetgeen onder meer tot uiging komt in het houden van gezamenlijke kerkdiensten op gezette tijden.

De kerk heeft een bloeiend vereningingsleven gekend, waarvan thans nogslechts de vrouwenvereniging rest. Overigens heeft dat verenigingsleven in de archieven geen sporen nagelaten. Verder heeft de kerk aan hetbegin van deze eeuw onder leiding van ds F. Staal aan de wieg gestaanvan een chr. schoolvereniging en een chr. werkmansvereniging.

Er bestaan thans enkele interkerkelijke verenigingen, zoals een zondag-schoolvereniging en een christelijke jongerenvereniging.

De kerkeraad bestaande uit ouderlingen en diakenen telt acht leden.Jaarlijks vindt er een verkiezing van nieuwe ambtsdragers plaats. Ookwordt er eenmaal per jaar een gemeenteavond gehouden.

Sedert 1952 funktioneert er onder de bevelen van de kerkeraad eencommissie van beheer die belast is met de verzorging van de materiëlebelangen van de kerk. De kerkelijke organisatie wijkt verder niet af van hetgeen binnen de Gereformeerde Kerken in Nederland gebruikelijkis.

De archieven van de kerk hebben krachtens overeenkomst van inbewaringgeving sedert 1988 in de gemeentelijke archiefbewaarplaats van Goes berust.Noch het kerkeraadsarchief, noch dat van de commissie van beheer kan

bogen op volledigheid. De notulen van de kerkeraad zijn compleet aan-wezig tot 1956. Het daarop volgend deel berust nog te Colijnsplaat.Correspondentie is minimaal aanwezig. Een deel van het archief berusttein de kerk, een ander op zolder van de pastorie. De materiële toe-stand van de bescheiden is vrij nogal goed. Dat is wellicht mede een gevolgvan het feit, dat Colijnsplaat op het nippertje is ontsnapt aan over-stroming in 1953.

Voor de indeling in hoofdstukken van de inventaris werd het ten archie-ve gebruikelijke model toegepast. Een lijst van predikanten sluit alsbijlage de inventaris af.


Literatuur:

J. Wesseling, De Afscheiding van 1834 in Zeeland, deel 1 De Bevelandenen Zeeuws-Vlaanderen, Barneveld, 1987, pag. 263-271

J.C. de Vos-de Wild e.a., 125 jaar Gereformeerde Kerk Colijnsplaat, 1862- 1987, Goes, 1987.

,

I N V E N T A R I S



1. Notulen

1-8. Notulen van de vergaderingen van de kerkeraad, met notulenvan de vergaderingen met de gemeente.1862-1956.8 delen.

1. 1862 juni 20 – 1869 juni 32. 1869 juni 27 – 1877 juli 83. 1877 juli 30 – 1888 april 304. 1888 mei 28 – 1895 maart 245. 1895 april 8 – 1903 maart 306. 1903 mei 4 – 1920 april 87. 1920 april 26 – 1939 december 178. 1940 januari 7 – 1956 maart 14

9. Notulen van de vergaderingen met de kerkeraad van de HervormdeGemeente te Colijnsplaat.1968, 1969.1 omslag.

10. Notulen van de vergaderingen met de kerkeraad van de Gerefor-meerde Kerken van Geersdijk en Wissenkerke.1970-1984.1omslag.

2. Correspondentie

11,12. Ingekomen stukken en minuten en doorslagen van uitgeganestukken.1870,1873,1874,1891,1897,1899-1901,1913,1946-1984,z.j.2 omslagen.

11. 1870,1873,1874,1891,1897,1899-1901,1913,1946-1984,z.j.12. 1946-1984

3. Kanselafkondigingen

13. Registers van gedane kanselafkortingen.1945-1947.1 deeltje.


1. Erkenning van de gemeente

14. Afschrift van het besluit van de minister van Justitiebetreffende de erkenning van de gemeente.1865 november 17.1 stuk.

15. Besluit van burgemeester en wethouders van Colijnsplaat houdendetoestemming tot het beleggen van kerkdiensten in het kerkgebouwaan de West Achterweg.1870 november 1.1 stuk.

2. Predikanten

16. Lijst van de toezeggingen in de kosten van salaris van ds F. Staal.c. 1900.1 stuk.

17. Akte van emeritering van ds F. Staal.1932.1 stuk.

18. Doorslag van de aan ds H. Veenstra verleende akte van ontslagwegens diens vertrek naar Mariënberg.1947.1 stuk.

19. Stukken betreffende het beroepen van ds H. Retel1949.9 stukken.

20. Stukken betreffende de emiritering van ds H. Retel.1953.2 stukken.

21. Stukken betreffende het beroepen van ds A. Schippers.1953.2 stukken.

3. Lidmaten

22-27. Staten van de lidmaten, met vermelding van het dopen vankinderen, het inzegenen van huwelijken, het overlijden,inkomen of vertrekken.1868-1952, 1960.6 delen.

22. 1868-189723. 1898-1952

24. 1899-191625. 1901-191226. 1917-195127. 1960

28. Attestaties van zich te Colijnsplaat gevestigd hebbende lid-maten.1889,1898.3 stukken.

29. Statistieken betreffende de lidmaten, verstrekt aan het Al-gemeen Bureau van de GKN.1947-1962,1971-1976.1 omslag.

NB. Bevat ook gegevens betreffende de financiën en het onroerend goed van de kerk.

4. Kerkelijke onroerende goederen

30. Stukken betreffende de hypotheekstelling op het kerkgebouw tengunste van J. Markusse te Kats.1865,1879.5 stukken.

31. Afschrift van de notariële akte van aankoop van het kerkgebouwvan A. Wondergem te Colijnsplaat.1866 april 14.1 katern.

32. Stukken betreffende de aankoop van de woning wijk A nr. 15 aande Voorstraat te Colijnsplaat van A. Wondergem, dienende totpastorie.1869,1870.5 stukken en 1 katern.

33. Akte van aankoop van de keuken van de woning wijk A nr. 15 aande Voorstraat van J. Vink.1869 april 3.1 stuk.

34. Akten van aankoop van grond aan de West Achterstraat van H.P. Glerum.1870.2 stukken.

35. Stukken betreffende het verrichten van herstellingen en vernieu-wingen aan het kerkgebouw.1898-1902.1 omslag.

36. Staten van verhuurde zitplaatsen, met aantekeningen van de ont-vangst van het verschuldigde zitplaatsengeld.1903-1930.1 deel.

37. Polissen van de verzekering van de eigendommen van de kerk tegenbrand.1904,1951.2 stukken.

38. Stukken betreffende het onderhoud en de reparatie van het kerk-orgel.1916,1919,1945.1 omslag.

39. Bestek voor de verbouw van de pastorie aan de Voorstraat.1949.7 stukken.

5. Financiën

a. legaten

40. Stukken betreffende de aanvaarding van het legaat van wijlen P.A. de Graaff-Boone. 1909.3 stukken.

41. Stukken betreffende de legatering van fl. 2500,-- aan de kerkdoor E.P. Breas.1916,1921,1928.4 stukken.

b. geldleningen

42. Afschrift van de notariële akte van geldlening van fl. 1000,--van J. Markusse te Kats, ten behoeve van de aankoop van de wo-ning wijk C nr. 5 aan de Voorstraat.1865 april. 28.1 katern.

43. Afschrift van de notariële akte van geldlening van fl. 1000,--van J. Markusse te Kats.1866 april 28.1 katern.

44. Afschrift van de notariële akte van geldlening van fl. 300,--van J. Markusse te Kats.1869 mei 29.1 katern.

45. Afschrift van de notariële akte van geldlening van fl 2000,--van G. van den Berge te Colijnsplaat.1892 maart 17.1 katern.

46. Afschrift van de notariële akte van geldlening van fl. 1600,--van A. Mulder Kzn te Goes.1900 april 7.1 stuk.

47. Afschrift van de notariële akte van geldlening van fl. 1600,--van C. Schrier te Colijnsplaat.1900 april 7.1 katern.

48. Afschrift van de notariële akte van geldlening van fl. 1600,--van A.J. Herdink te Kloetinge.1902 september 22.1 katern.

49. Afschrift van de notariële akte van geldlening an fl. 1600,--van J. van Dis te Kats.1905 mei 12.1 katern.

c. boekhouding

50-60. Kasboeken van inkomsten en uitgaven.1878-1951.11 delen en deeltjes.

50. 1878-189051. 1893-189752. 1898-190653. 1907-191654. 1917-192555. 1926-193456. 1933-193957. 1935-194158. 1942-194859. 1942-194560. 1949-1951

61. Rekeningen van inkomsten en uitgaven, met bijlagen.1862,1865,1866,1894,1895,1897-1900.1 omslag.

6. Diakonalia

a. financiën

62-65. Kasboeken van inkomsten en uitgaven.1891-1950,1976-1985.4 delen.

62. 1891-190063. 1901-191564. 1901-195065. 1976-1985

66. Rekeningen van inkomsten en uitgaven.1895,1896,1951-1953.6 stukken.

b. ondersteuning

67. Staten van bedeelde arme lidmaten.1868-1892.1 omslag.

68. Staten van bedeelde arme lidmaten.1901-1907.1 deeltje.

NB. Bevat ook lijst van personen, die een zitplaats in de kerk hebben gehuurd, z.j.

69. Afschrift van de overeenkomst met de diakonie van de HervormdeGemeente van Colijnsplaat betreffende de verzorging van W. Enge-laar in Huize Rustoord.1933 november 1.1 stuk.

Archief van de commissie van beheer


70. Notulen van de vergaderingen van de commissie.1952 november 4 – 1960 oktober 6.1 deel.

71. Ingekomen stukken.1954,1955.4 stukken.


72. Rekeningen van inkomsten en uitgaven.1952-1954,1959,1968.5 stukken.

73. Stukken betreffende de instructie voor de commissie.1955.5 stukken.

74. Kasboek van inkomsten en uitgaven.1967-1966.1 deel.

75. Bestek met tekeningen voor de verbouw van de kerk.1966.1 omslag.

76. Doorslag van de notariële akte van hypotheekstelling ten bedragevan fl. 50.000,-- ten laste van de kerk.1967 juli 21.1 katern en 1 stuk.

Bijlage

Lijst van predikanten, die de gemeente gediend hebben:

1. B. Veenstra 1864-1868 Gekomen als proponent. Vertrokkennaar Sauwerd.

2. H. Cramer 1869-1870 Gekomen van Beekbergen. Vertrokkennaar Kamperland.

3. H. Renting 1872-1873 Gekomen van Groningen.Vertrokken naar Zaamslag.

4. O. Los 1878-1882 Gekomen van Bergum.Vertrokken naar Sleeuwijk.

5. H.J. Schoolland 1885-1891 Gekomen van Brouwershaven. Losgemaaktvan de gemeente.

6. F. Staal 1895-1932 Gekomen van Geesteren. Met emeritaat.

7. H. Veenstra 1933-1947 Gekomen als kandidaat. Vertrokken naar Mariënberg

8. H. Retel 1949-1953 Gekomen van Haaksbergen. Met emiri-taat.

9. A. Schippers 1953-1963

10. W. van Rheenen 1963-1967

11. P. Blokland 1967-1947 In combinatie met Geersdijk en Wissenkerke.

12. A.P. Heiner 1967-1979 Idem

13. Sj. T. v.d. Hauw 1983-1987 Idem

INVENTARIS

van de

ARCHIEVEN

van de

GEREFORMEERDE KERK

van

GEERSDIJK

N.B. Deze archieven zijn overgebracht naar de Gemeente Noord- Beveland.



P.W.M. de Jonge

I N L E I D I N G

Op 18 september 1864 bevestigde ds H.H. Middel van WolphaartsdijkM. de Lange en J. Krijger in het ambt van ouderling en P. van der Wei-de en C. van der Heide in het ambt van diaken. Daarmee was de institu-ering van de Chr. Afgescheiden gemeente te Geersdijk een feit.

In de aanvraag omvatte de gemeente ook leden die in het naburge Wissen-kerke woonachtig waren. Dat leidde in de eerste jaren van het bestaanvan de gemeente tot grote moeilijkheden ten gevolgen van het independen-tistisch gedrag van de afgezette predikant K. Kreulen van Zierikzee,die vaak te Wissenkerke preekte voor leden van de gemeente.

Toen deze problemen rond 1874 waren opgelost en Wissenkerke een zelf-standige gemeente werd, kon men te Geersdijk zich wijden aan een onge-stoorde opbouw van het kerkelijk leven.

Het in 1864 in gebruik genomen kerkgebouwtje werd in 1910 vervangendoor een groter, nieuw gebouw.

Reeds in 1867, de gemeente telde toen rond 60 zielen, wilde men over-gaan tot het beroepen van een predikant, nl. B. Amsing, die was losge-maakt van de gemeente te Alblasserdam. Aangezien de kerkeraad met dit beroep niet in de kerkrechtelijke weg had gehandeld werd het vernietigd

De gemeente zou in 1941 in de persoon van L. Dorst haar eerste predi-kant begroeten.

Thans heeft de Gereformeerde Kerk van Geersdijk, die zeer nauwe kon-takten heeft met de Hervormde Gemeente daar ter plaatse, samen met deGereformeerde Kerk van Colijnsplaat een predikant beroepen, nadat inde afgelopen decaden deze gemeenten samen met Wissenkerke in het bezitwaren van een predikant.

Het onder de verantwoordelijkheid van de kerkeraad geopereerd hebbendejeugdwerk heeft in het archief eveneens sporen achtergelaten. De jeugd-verenigingen zijn inmiddels alle opgeheven wegens gebrek aan leden.

De schriftelijke nalatenschap van de kerk is maar gering. De oudstekerkeraadsnotulen zijn allang verdwenen. Correspondentie van 1864 tot1975 was niet meer aanwezig ten tijde van de inbewaringgeving van hetarchief aan de dienst. Een speurtocht langs oud-ambtsdragers had he-laas geen succes. De in deze inventaris beschreven bescheiden bevinden zich gelukkig wel in redelijk tot goede staat.


I N V E N T A R I S


1-5. Notulen van de vergaderingen van de kerkeraad, met notulenvan de vergaderingen met de gemeente.1871-1946.5 delen.

1. 1871 november 2 – 1880 oktober 62. 1881 januari 14 – 1894 december 243. 1895 januari 15 – 1906 december 114. 1907 januari 3 – 1920 november 155. 1920 december 6 – 1946 januari 4

2. Lidmaten

6,7. Staten van de lidmaten, met aantekeningen betreffende hetdopen van kinderen, het inzegenen van huwelijken en het doenvan belijdenis van het geloof.1864-1900,1930-1975.1 deeltje en 1 pak.

6. 1864-1900 (1 deeltje)7. 1930-1975

8. Registers van aan de lidmaten verhuurde zitplaatsen.1906-1959.1 deel.

3. Financiën

9. Kasboek van inkomsten en uitgaven van de diakonie.1906-1952.1 deel.

10. Staten van afdrachten van gelden ten behoeve van het emeri-taatsfonds, de Theol. School, de Vrije Universiteit, de hulp-behoevende studenten, de zending onder de joden, hulpbehoeven-de krankzinnigen en de zending.1925-1930.1 deeltje.

11,12. Kasboeken van inkomsten en uitgaven voor de kerk.1936-1952.2 deeltjes.

11. 1936-195112. 1940-1952

Archieven van de jeugdverenigingen

13,14. Notulen van de vergaderingen van de jongelingsvereniging“Onderzoekt de schriften”.1939-1952.2 delen.

13. 1939 oktober 19 – 1946 maart 2714. 1946 april 4 – 1952 mei 11

15-20. Notulen van de vergaderingen an de meisjesvereniging, latergereformeerde jongelingsvereniging “Kennen en Belijden”.1942-1970.5 delen en 1 omslag.

15. 1942 januari 22 – 1949 oktober 1216. 1949 november 14 – 1955 oktober 517. 1955 oktober 28 – 1964 mei 2618. 1964 juli 23 – 1966 oktober 919. 1966 november 6 – 1969 april 2020. 1969 mei 3 – 1970 januari 18 (1 omslag)

21. Notulen van de vergaderingen van de gereformeerde meisjesclub.1950 maart 22 – 1967 april 24.1 deel.

INVENTARIS

van het

ARCHIEF

van de

GEREFORMEERDE KERK

van

WOLPHAARTSDIJK

1839-1971



P.W.M. de Jonge

I N L E I D I N G

De Afscheiding zoals die in 1834 in Ulrum gestalte kreeg is ook aan Wolphaartsdijk niet voorbij gegaan, al duurt het tot 3 april 1836 voor-dat ds J. ab Utrecht Dresselhuis en zijn kerkeraad het eerste verzoek om een naam door te halen in het lidmatenboek te behandelen krijgen.Dat was afkomstig van Cornelis van der Bliek.

Onder invloed van ds Budding verlaten er in 1837 en 1838 meer inwonersvan Wolphaartsdijk de Hervormde Kerk. Budding heeft dan ook in ditdorp een proces-verbaal opgelopen wegens het voorgaan in een ongeoor-loofde godsdienstuitoefening.

Deze personen voegen zich in eerste instantie bij de afgescheidengemeente van Goes. In 1839 zijn er voldoende om tot instituering van een zelfstandige gemeente over te gaan. Dat gebeurt op 23 mei 1839.Niet door een predikant, maar ingevolge classicaal besluit van 3 april1839 “door de Broeders uijt de stad” (Goes). De classis besloot toeneveneens, dat de te Noord-Beveland woonachtige leden, die ook tot degemeente te Goes behoorden, zich bij de nieuw gemeente te Wolphaarts-dijk dienden te voegen.

Ouderling werden toen J. Goetheer en J. de Jonge Mzn; M. de Bokx en E. Westveer werden diaken. Bij KB van 10 mei 1841, nr. 80 werd de gemeente door de koning erkend.

Aan het eind van dat jaar werd “student” Wijnand Gardenier tot predi-kant beroepen, welk beroep hij aannam. Op 6 juli 1842 werd deze inzijn ambt bevestigd. In september 1842 werd hij verbonden aan de gemeente te Wolphaartsdijk.

Men had toen inmiddels al een kerkgebouwtje in gebruik genomen onderaan de Noorddijk in de Oosterlandse polder.

Na het vertrek van ds Gardenier in 1853 is de gemeente vakant geweesttot 20 maart 1864, toen ds H.H. Middel predikant van deze gemeentewerd. Het was het voornemen geweest om samen met de in 1862 ontstanegemeente te Colijnsplaat een predikant te beroepen. Men kreeg geen over-eenstemming over de te beroepen predikant waardoor Colijnsplaat af-haakte. In 1864 ontstond ook een afgescheiden gemeente te Geersdijk-Wissenkerke.

Vooral door de arbeid van ds Middel en diens opvolger ds Elffers, diebeiden jarenlang in Wolphaartsdijk hun ambt hebben uitgeoefend ontwik-kelde de gemeente zich voorspoedig. Het ledental groeide gestadig, zo-dat een grotere kerk aan de Hoofdstraat in gebruik genomen werd.

Aan de hand van de notulen van de kerkeraad laat de gemeente zich be-schrijven als een kerkelijke gemeenschap, waarin het leven zijn nor-male gang gaat. De kerkelijke organisatie wijkt niet af van de voorGereformeerde Kerken gebruikelijke.

Dat gaat echter niet op voor de archieven van de kerk. Slecht 13 in-ventarisnummers kent het archief over de periode 1839-1971. Er is ver-der niets bewaard gebleven. Wat het archief van voor 1953 betreft kandat een gevolg zijn van de Ramp, ten gevolge waarvan vrijwel het gehele dorp Wolphaartsdijk onder water kwam te staan.

Voor het teloor gaan van archivalia van na 1953 gaat dat niet op.Waar deze, met uitzondering van de kerkeraadsnotulen, zijn gebleven isniet bekend. Mogelijk dat er zich nog bescheiden bij oud-ambtsdragersbevinden. Hopelijk komen deze nog eens terecht.

De in bewaring gegeven bescheiden bevinden zich alle in slechte staat.Bij de raadpleging ervan – voor zover ze openbaar zijn – dient de grootst mogelijke voorzichtigheid betracht te worden.

Een lijst van predikanten, die de gemeente gediend hebben sluit de inventaris af.

Goes, augustus 1988

A.J. Barth

I N V E N T A R I S

1-10. Notulen van de vergaderingen van de kerkeraad met notulen van de vergaderingen met de gemeente.1842-1971.10 delen.

1. 1842 september 19 – 1844 juli, 1846,1853, 1857 december 19 – 1868 januari 16 2. 1868 januari 22 – 1878 juli 26 3. 1878 september 26 – 1889 juli 14 4. 1880 augustus 12 – 1905 mei 3 5. 1905 juni 5 – 1918 juni 3 6. 1918 juni 24 – 1924 september 1 7. 1924 september 22 – 1935 juni 24 8. 1935 juli 8 – 1949 december 12 9. 1950 januari 9 – 1961 april 2610. 1961 mei 5 – 1971 november 9

11-13. Staten van de lidmaten van de gemeente, met staten vangedoopte kinderen, ingezegende huwelijken en staten van doopleden, die belijdenis hebben afgelegd.1839-1956.3 delen.

11. 1838-186812. 1868-191113. 1911-1956

Bijlage

Lijst van predikanten, die de gemeente gediend hebben.

1. W. Gardenier 1842-1853 Gekomen als proponent. Vertrokkennaar Noord-Amerika

2. H.H. Middel 1864-1882 Gekomen van Arnhem. Te Wolphaarts-dijk overleden

3. H. Elffers 1885-1908 Gekomen van Hillegom. Metemeritaat.

4. G.J.D. Aalders 1908-1910 Gekomen van Dussen. Vertrokken naarAchlum.

5. G. de Jager 1910-1918 Gekomen van Bruinisse. Vertrokken naar Schoonrewoerd.

6. A.P.Lanting 1919-1928 Gekomen van Krommenie. Vertrokkennaar Schoonrewoerd.

7. G. van Heijningen 1930-1949 Gekomen van Ter Aar. Met emeritaat.

8. G.Heijerman 1951-1955 Gekomen als kandidaat. Vertrokkennaar Nijverdal.

9. D. Bouwknegt 1955-1959 Gekomen als kandidaat. Vertrokkennaar Den Haag.

10. B. Mintjes 1959-1964 Gekomen als kandidaat. Vertrokken naar Halfweg.

11. A. van den Berg 1966-1975 Gekomen van Hellevoetsluis. Per1 maart 1970 ook predikant vanLewedorp. Met emeritaat.

12. D. Stolk 1978-1982 Gekomen als kandidaat. Ook predi-kant van Lewedorp. Vertrokken naar’s Hertogenbosch

13. A.J. v.d. Schaft 1986- Gekomen van Baflo.

INVENTARIS

van het

ARCHIEVEN

van

DS C. VAN DER MEULENChr. Afgescheiden Predikant

1833-1845



P.W.M. de Jonge

INHOUDSOPGAVE

Inleiding 113

Inventaris

Stukken van persoonlijke aard1. Stukken van algemene aard 1152. Stukken betreffende de theologische studie 1153. Stukken betreffende de ontvangen beroepen 1164. Stukken betreffende ongeoorloofde godsdienst- 116 oefeningen

Stukken betreffende de uitoefening van het ambt van predikant

1. Stukken van algemene aard 1182. Stukken betreffende bemoeienissen met afgescheiden 119 gemeenten3. Stukken betreffende bemoeienissen met personen 1214. Stukken betreffende het vervullen van preekbeurten 1225. Stukken betreffende opleiding, examinering en beroe- 124 pen van predikanten

Index op aardrijkskundige en persoonsnamen 126(de achter de namen geplaatste nummers zijn inventarisnummers)

I N L E I D I N G

Cornelis van der Meulen werd op 15 december 1800 geboren te Middelhar-nis op het eiland Goeree-Overflakkee. Hij huwde aldaar op 18 oktober1827 met Elisabeth Geertruij van de Roovaart, geboren op 11 augustus1805. Het echtpaar kreeg zeven kinderen, waarvan er enkele op jeugdigeleeftijd overleden. Rond de jaren ’30 van de vorige eeuw was hij aan-nemer van publieke werken.

Hij scheidde zich in 1836 af van de Nederlandse Hervormde Kerk en wasbetrokken bij de stichting van de Chr. Afgescheiden gemeente te Middel-harnis, waarin hij al gauw één van de leidende figuren werd.

Tijdens een bezoek aan een bijeenkomst van de afgescheiden gemeente teMiddelburg, in 1837, werd hem verzocht een stichtelijk woord te willen spreken, aan welk verzoek hij voldeed. Deze gang van zaken zou de aan-leiding zijn tot zijn theologische studie bij ds H.P. Scholte te Utrecht. In deze stad ging hij ook wonen.

Op 23 en 24 november 1839 werd hij geëxamineerd door Scholte en toege-laten tot het ambt van predikant. De wettigheid van zijn ordening werd naderhand door de Zeeuwse gemeenten betwist, omdat Scholte het examenalleen afnam in bijzijn van ouderlingen en niet in bijzijn van predi-kanten en ouderlingen. Naderhand, op de synode van Amsterdam in 1840werd de wettigheid erkend.

In november 1839 vestigde hij zich als predikant van de Chr. Afgeschei-den gemeente te Middelharnis, die kort daarop werd gecombineerd met dievan Rotterdam. Hij ging in Rotterdam wonen aan de Hovenierslaan 24. Alin 1840 werd deze combinatie opgeheven. Van der Meulen keerde toen weerterug naar Middelharnis.

In 1840 en 1841 liep hij een aantal veroordeling op wegens ongeoor-loofde godsdienstoefening, o.m. te Hellevoetsluis, Noordeloos,Borssele, ’s Gravenpolder en Terneuzen.

In het jaar 1841 werd hij door de Zeeuwse Afgescheiden gemeenten beroe-Pen. Zij waren sinds 1839 – het jaar waarin zijn voorganger Budding na een konflikt omtrent de psalmberijming van Datheen en het aanvragenvan vrijheid van godsdienstoefening was ontslagen – herderloos. In1840 was Van der Meulen al beroepen te Zuid-Beijerland, doch had datniet aangenomen. Bij het aannmen van het beroep van de Zeeuwse gemeent-ten werd bepaald, dat hij regelmatig verlof zou krijgen om in Zuid-Beijerland te gaan preken en de herderlijke zorg uit te oefenen.

In eerste instantie werd hij predikant voor alle Zeeuwse gemeenten, metals standplaats Goes. Nadat de predikantennood in Zeeland enigszins ge-lenigd was, werd hij alleen predikant voor Goes.

Rond 1845 kwam in de kringen van de afgescheidenen de emigratie naarNoord-Amerika op gang. Deze, in gang gezet door ds A.C. van Raalte, hadzowel een godsdienstig als een economisch motief. In Noord-Amerikabehoefde men niet bevreesd te zijn voor vervolging door de overheid.In economisch opzicht ging het in Nederland, onder meer ten gevolge vanmislukte aardappeloogsten, zeer slecht.

Van der Meulen was in de aanvang geen voorstander van emigratie. Nader-hand wijzigde hij zijn standpunt, richtte een vereniging voor volksver-huizing op en vertrok in 1847, met Jannis van de Luijster, een rijkeboer uit Borssele, en talloze min(der)gegoede afgescheidenen naarNoord-Amerika. De afgescheiden gemeenten van Borssele en Groede verdwe-nen daarvoor vrijwel geheel van het toneel.

In Noord-Amerika vestigde hij zich te Zeeland, Michigan. Naderhanddiende hij nog de gemeenten te Chicago en Grand-Rapids. In 1872 kreeghij emeritaat. Drie jaar daarvoor, in 1869 verbleef hij nog eenmaal in Nederland. Hij woonde toen te Middelburg de synode bij, waarop beslotenwerd tot een samengaan van chr. afgescheidenen met de kruisgemeenten.

Hij overleed op 23 augustus 1876 te Grand-Rapids en werd begraven te Zeeland in het familiegraf, waarin zijn vrouw en enkele van zijn kin-deren reeds begraven waren.

De in deze inventaris beschreven bescheiden vormen vanzelfsprekend niethet complete archief van Van der Meulen. Niet alleen ontbreken af-schriften van zijn eigen verzonden brieven, ook de bescheiden uit zijn Amerikaanse periode zijn niet aanwezig.

Aangenomen mag worden, dat hij de hierachter beschreven bescheiden voorzijn vertrek naar Noord-Amerika in het archief van de Goese Afgeschei-den gemeente heeft gedeponeerd. Een deel ervan werd aangetroffen in de archieven van de Gereformeerde Kerk van Goes, een ander in dat van de classis Goes der Gereformeerde Kerken in Nederland, dat ook in degereformeerde Westerkerk werd bewaard.

Het archief mag dan niet volledig zijn, toch kan gesproken worden vaneen unieke verzameling bescheiden over een turbulente periode in dekerkelijke geschiedenis van Goes en Zeeland in de 19e eeuw.

Vanzelfsprekend was van enige orde in de bescheiden geen sprake. Decorrespondentie viel in twee delen uiteen, stukken van persoonlijkeaard en stukken betreffende de uitoefening van het ambt van predikant.De bescheiden lieten zich verder indelen, zoals in de inhoudsopgave isomschreven.

Goes, januari 1981A.J. Barth

Literatuur

F. Staal, De Apostel van Zeeland, Bruinisse, z.j.. Hierin wordt geputuit “Nagedachtenis van Rev. C. van der Meulen”, een biografie van Van der Meulens zoon.

A.M. Wessels, God Ons Een Schild, Goes, 1936

STUKKEN VAN PERSOONLIJKE AARD

1. Algemeen

1. Afschrift van de akte van woonplaatsverandering wegens verhuizingvan Middelharnis naar Rotterdam.1833 april 7.1 stuk.

2. Akte, waarbij Jacobus van der Meulen volmacht verleent tot het in-nen van gelden bij debiteuren door C. van der Meulen.1833 augustus 5.1 stuk.

3. Brief van J.W. Bothamer te Rotterdam betreffende de kommervolle om-standigheden, waarin de moeder van Van der Meulen verkeer.1841 oktober 23.

4. Brief van A.J. van Lindonk te Amsterdam betreffende de armoedigeomstandigheden, waarin Jacobus van der Meulen verkeert. 1842 maart 26.1 stuk.

5. Brief van Jacobus van der Meulen te Amsterdam betreffende de armoe-dige omstandigheden waarin hij verkeert.1842 juni 23.1 stuk.

6. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht met verzoek tot het bijwonen van een vergadering.1842 november 9.1 stuk.

7. Concept van de brief betreffende het afleggen van het ambtsgewaad.1844.2 stukken.

2. Stukken betreffende de theologische studie

8. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht betreffende het afleggen vanhet examen voor de provinciale vergadering van Zuid-Holland.1838 juni 25.1 stuk.

9. Brieven van ds H.P. Scholte te Utrecht betreffende de vestiging van Van der Meulen in Utrecht.1838.3 stukken.

10. Stukken betreffende de betwisting van de wettigheid van de ordeningtot predikant door enkele Zeeuwse gemeenten.1840,1841.3 stukken.

3. Stukken betreffende de ontvangen beroepen

11. Brief van de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeente te Goesmet verzoek om als voorlopig predikant te willen optreden.1840 mei 7.1 stuk.

12. Brief van de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeente te Zuid-Beijerland (Den Hitsert) met verzoek om de gemeente als predikant te willen dienen.1840 juni 8.

13. Stukken betreffende het door de Zeeuwse afgescheiden gemeentenuitgebrachte beroep.1841.6 stukken.

14. Stukken betreffende het door de chr. afgescheiden gemeente te Zuid-Beijerland uitgebrachte beroep.1844.3 stukken.

4. Stukken betreffende ongeoorloofde godsdienstoefeningen

15. Stukken betreffende de veroordeling door de rechtbank te Briellewegens ongeoorloofde godsdienstoefening te Ouddorp.1840.2 stukken.

16. Afschrift uit de minuten berustende bij de rechtbank te Brielle,waarbij de Officier van Justitie in beroep gaat tegen het vonnis van de rechtbank gewezen inzake ongeoorloofde godsdienstoefe-ning te Ooltgensplaat, met afschrift van het deurwaardersexploit.1840 juni 15.1 stuk.

17. Stukken betreffende de veroordeling door de rechtbank van Goeswegens ongeoorloofde godsdienstoefening ten huize van J. van deLuyster te Borssele.1840.2 stukken.

18. Afschrift van de akte van dagvaarding voor de rechtbank van Goeswegens ongeoorloofde godsdienstoefening ten huize van J. van derWeele te ’s Gravenpolder, met afschrift van het deurwaardersexploit1840 juli 10.1 stuk.

19. Stukken betreffende de veroordeling door het gerechtshof te ’s Gra-venhage wegens ongeoorloofde godsdienstoefening te Noordeloos, met afschrift van het besluit van de Minister van Justitie houdendeafwijzing van het verzoek om kwijtschelding van de opgelegde boete.1840,1841.4 stukken.

20. Stukken betreffende de veroordeling door de rechtbank te Goes we-gens ongeoorloofde godsdienstoefening te Neuzen.1840.3 stukken.

21. Afschrift van het deurwaardersexploit, houdende bevel om voor de rechtbank te Brielle te verschijnen teneinde te worden gehoord.1840 november 17.1 stuk.

22. Stukken betreffende de veroordeling door de rechtbank te Briellewegens ongeoorloofde godsdienstoefening te Hellevoetsluis, metafschrift van het Koninklijk Besluit waarbij de opgelegde boetewordt kwijtgescholden.1841.4 stukken.

23. Afschrift van de akte van dagvaarding om te verschijnen voor de rechtbank van Middelburg wegens ongeoorloofde godsdienstoefeningte Veere.1841 mei 29.1 stuk.

24. Afschrift van de akte van dagvaarding om te verschijnen voor de rechtbank van Middelburg wegens ongeoorloofde godsdienstoefeningte Middelburg.1841 mei 29.1 stuk.

25. Concept van het verweerschrift tegen de beslissing van de rechtbankvan Goes van 2 maart 1842 inzake ongeoorloofde gondsdiensoefening,opgesteld door A.C. Tris te Zierikzee, met begeleidende brief.1842.3 stukken.

26. Afschrift van het verzoek aan Koning Willem II tot kwijtscheldingvan betaling van opgelegde boeten, met bewijs van ontvangst van betaling van de boeten door de ontvanger der Registratie te Goesen afschrift van het besluit van de Minister van Justitie, dat het verzoek als vervallen wordt beschouwd.1842.3 stukken.

STUKKEN BETREFFENDE DE UITOEFENING VAN HET AMBT VAN PREDIKANT

1. Stukken van algemene aard

27. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht betreffende de kerkelijke aan-sluiting van Goeree-Overflakkee bij Zeeland.1837 juli 8.1 stuk.

28. Brieven van ds A. Brummelkamp te Schiedam en ds H.P. Scholte teUtrecht betreffende de op de synode van Amsterdam gerezen moeilijk-heden. 1840,1841.7 stukken.

29. Brief van H. Barendregt te Utrecht, met verslag van zijn bezoek aande gemeente te Zuid-Beijerland, de classicale vergadering te Zwijn-drecht en het door de gemeente te Schoonhoven uit te brengen beroepop ds Luther.1841 maart 8.1 stuk.

30. Stukken betreffende de verkoop van de “Teellinckpublikatie”.1841,1843.2 stukken.

31. Brief van ds A. Brummelkamp te Schiedam met verzoek bekendheid te willen geven aan de in Leerdam te houden classicale vergadering.1841 september 22.1 stuk.

32. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht houdende advies over het vra-gen van belastingvrijdom voor kerkelijke eigendommen.1842 juni 21.1 stuk.

33. Brief van J. Mulder te Zierikzee betreffende het oprichten van een school voor bijzonder lager onderwijs.1843 augustus 7.1 stuk.

34. Afschrift van de brief aan J. Rentergem de Fouw, wethouder van Goeswaarin bezwaar wordt aangetekend tegen het in voorkomende gevallenbijwonen van H. Missen door lijkdragers, afkomstig uit de afge-scheiden gemeente.1843 november.1 stuk.

35. Brief van J. Mulder te Zierikzee, waarin deze mededeelt verhinderdte zijn de provinciale vergadering bij te wonen.1844 januari1.1 stuk.

36. Brieven van ds A.C. van Raalte te Ommen en ds H.G. Klijn te Middel-burg betreffende het houden van dank- en bededagen.1844,1845.2 stukken.

37. Afschrift van de brief aan ouderling Kok te Dwingelo betreffendehet wezen van de Afscheiding.z.j.1 katerntje.

38. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht houdende verslag van diens be-zoek aan Koning Willem II en met verzoek gegevens te willen ver-strekken over de chr. afgescheiden gemeente te Middelharnis om de erkenning van deze gemeente te kunnen bevorderen.z.j.1 stuk.

2. Stukken betreffende bemoeienissen met afgescheiden gemeenten

39. Brief van C. de Ruiter te Ooltgensplaat met een verslag van de toe-stand waarin de gemeente te Stad aan’t Haringvliet verkeert.1840 oktober 6.1 stuk.

40. Brief van N.N te Zuid-Beijerland met verzoek nog eens de gemeentealdaar te willen bezoeken in verband met de zorgwekkende situariewaarin zij verkeert.1841 mei 15.1 stuk.

41. Stukken betreffende de erkenning van de chr. afgescheiden gemeente te Zierikzee.1841.3 stukken.

42. Brief van H. Barendregt te Zuid-Beijerland met een verslag van dedoor hem verrichte werkzaamheden in de chr. afgesscheiden gemeentealdaar.1842 januari 19.1 stuk.

43. Stukken betreffende de weigering van de burgemeester van Oudelandeom een certificaat af te geven voor een kerkgebouw ten behoeve vande gecombineerde gemeente Oudelande-Baarland-Hoedekenskerke-’s Gra-venpolder.1842.2 stukken.

44. Brief van J. Maasdam te Noordeloos betreffende de scheuring in de chr. afgescheiden gemeente aldaar. 1842 mei 17.1 stuk.

45. Brief van N.N. te Zuid-Beijerland houdende een verslag van de toe-stand waarin de afgescheiden gemeente aldaar verkeert en met demededeling, dat ds Wildeboer het beroep naar die gemeente heeftaangenomen.1842 juni 6.1 stuk.

46. Stukken betreffende de moeilijkheden gerezen tussen W. Brombacheren de chr. afgescheiden gemeente te Middelburg.1842,1843.3 stukken.

47. Brief van L. Baggerman te Hellevoetsluis met verzoek om een collec-te te willen houden ter leniging van de nood in de chr. afgescheidengemeente aldaar.1843 augustus 4.1 stuk.

48. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht betreffende de situatie waarineen aantal chr. afgescheiden gemeenten in den lande verkeert.1843 september 20.1 stuk.

49. Brief van H. Barendregt te Zuid-Beijerland betreffende de toestandwaarin de chr. afgescheiden gemeente aldaar verkeert en met verzoekom een huwelijk te willen inzegenen.1844 maart 11.1 stuk.

50. Concept van het verslag van de te Baarland gehouden vergadering be-treffende de moeilijkheden tussen enige leden van de chr. afge-scheiden gemeente aldaar.1844 oktober.1 katern.

51. Brief van J. Mulder te Zierikzee betreffende de zorgelijke financi-ele situatie waarin de chr. afgescheiden gemeente aldaar verkeert.1845 september 15.1 stuk.

52. Brieven van A. de Weert te Herkingen betreffende de situatie waarin de chr. afgescheiden gemeente aldaar verkeer.z.j.3 stukken.

53. Concept van de brief aan ds H.G.Klijn betreffende een uit te bren-gen beroep door de gemeente te Neuzen, Zaamslag en Axel.z.j.1 stuk.

54. Concept van de brief betreffende het door de chr. afgescheiden ge-meente te Middelburg uit te brengen beroep op ds H.G. Klijn.z.j.1 stuk.

55. Brief van L. Baggerman in Hellevoetsluis betreffende de situatiewaarin de chr. afgescheiden gemeente aldaar verkeert.z.j.1 stuk.

3. Stukken betreffende bemoeienissen met personen

56. Stukken betreffende de processen tegen M. de Dreu en P. Geense teGoes wegens ongeoorloofde godsdienstoefeningen.1840.3 stukken.

57. Brief van mw. A. Boot-Costerman met verzoek om haar zoon in gebed te willen gedenken.1840 oktober.1 stuk.

58. Brief van A. Plugger te Klundert, waarbij deze mededeelt zich tehebben aangesloten bij de chr. afgescheidenen.1841 februari 1.

59. Brief van A. Westveer te Veere met verzoek een oordeel te willengeven over de vraag of er sprake kan zijn van tweeërlei roeping.1841 augustus 9.1 stuk.

60. Brief van ds H.G. Klijn te Kockengen met verzoek om een collecte tewillen houden voor een gemeentelid aldaar, dat buiten zijn schuldin kommervolle omstandigheden is geraakt.1841 augustus 11.1 stuk.

61. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht, waarin deze verslag doet van persoonlijke moeilijkheden.1841 augustus 15.1 stuk.

62. Brief van W. Gardenier te Piershil betreffende diens uitstel van dekomst naar Zeeland en met verzoek om voor hem te willen bidden.1841 september 14.1 stuk.

63. Brief van J. Hasselman te Aalst betreffende diens uitoefening van het ambt van predikant.1841 september 30.1 stuk.

64. Stukken betreffende de komst van ds H.P. Scholte te Utrecht naarZeeland.1842.3 stukken.

65. Brief van N.N. te Utrecht houdende mededeling van het overlijdenvan de echtgenote van ds H.P. Scholte.1844 januari 23.1 stuk.

66. Brief van D. Minderhoud te Axel met verzoek een geschil tussenhem en een molenaar te willen oplossen.1844 februari 12.1 stuk.

67. Brief van J. Minderhoud te Middelburg betreffende het overlijden van ds J.L. Lankhorst.1844 mei 19.1 stuk.

68. Brief van ds G. Baay te Leerdam betreffende diens moeilijkheden aldaar.1845 maart 27.1 stuk.

69. Brief van A. van Schelven te Zuid-Beijerland betreffende het over-lijden van zijn echtgenote.1845 maart 27.1 stuk.

70. Brief van J. Duyser te Goudswaard met verzoek om J. van den Bergbelijdenis des geloofs te willen afnemen en daarna het huwelijktussen hem en mej. Van den Berg voornoemd in Oud-Beijerland te willen inzegenen.1845 april 8.1 stuk.

71. Brief van J. de Jonge te Zaamslag betreffende diens bezwaren tegenhet kermis vieren van enkele leden van de chr. afgescheiden gemeen-te aldaar.1845 juli 18.1 stuk.

72. ‘Brief van A. van Schelven te Breda betreffende diens ervaringen als voorganger aldaar.1845 oktober 21.1 stuk.

73. Brief van J. Eelenbaas te Poortvliet betreffende het preken van C. van den Oever bij D. van Farowé te Nieuwerkerk.z.j.1 stuk.

4. Stukken betreffende het vervullen van preekbeurten

74. Brieven van L. Wielhouwer te Sommelsdijk met verzoek om aldaar tekomen preken.1840,1845.2 stukken.

75. Brief van J. van den Berge, diaken te Neuzen, met verzoek om aldaarte komen preken en de sacramenten bedienen.1840 juli 25.1 stuk.

76. Brieven van of namens de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeen-te te Rotterdam met verzoeken om aldaar te komen preken.1840,1841, z.j.4 stukken.

77. Brieven van J. van Brugge en C. Wielhouwer te Ooltgensplaat metverzoeken om aldaar te komen preken.1841.2 stukken.

78. Brief van B. van Baren te Noordeloos, waarin dank wordt gebracht voor de door Van der Meulen verrichte preekbeurt voor zijn vertreknaar Zeeland.1841 april 22.1 stuk.

79. Brieven van P. Lankester te Veere met verzoeken om aldaar te komen preken.1841,1844.3 stukken.

80. Brieven van of namens de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeen-te te Middelburg met verzoeken om aldaar te komen preken.1841,1842,1845.5 stukken.

81. Brieven van of namens de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeen-te te Zuid-Beijerland met verzoeken om aldaar te komen preken.1844, z.j.2 stukken.

82. Brieven van P.J. Oggel te Axel met verzoeken om aldaar te komen preken.1841-1845.8 stukken.

83. Brief van P. Oudesluijs te Tholen met verzoek om aldaar te komen preken.1842 december 26.1 stuk.

84. Brieven van de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeente te Zie-rikzee met verzoek om aldaar te komen preken en met een voorstelbetreffende de regeling der betaling van de preekbeurten.1843.2 stukken.

85. Brief van G.A. Bax te Zevenbergen met verzoek om aldaar te komen preken.1843 augustus 25.1 stuk.

86. Brief van ds W. Gardenier te Wolphaartsdijk betreffende het vervul-len van preekbeurten te Middelburg en Veere.1843 november 6.1 stuk.

87. Brief van A. Kloet en M. Pape te Sint Maartensdijk met verzoek om aldaar te komen preken.1845 augustus 29.1stuk.

5. Stukken betreffende opleiding, examen en beroepen van predikanten

88. Brief van de classis Bommelerwaard met verzoek om medewerking tewillen verlenen aan de examinering van kandidaat H. Hasselman teSleeuwijk.1840 juni 15.1 stuk.

89. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht betreffende het beroep door dechr. afgescheiden gemeente te Rotterdam uitgebracht op H.G. Klijn,de opleiding van H. Hasselman en gegevens van persoonlijke aard.1840 oktober 6.1 stuk. NB. Aan de keerzijde een brief aan de classis Flakkee be-

treffende het ambt van “regeerend ouderling”.

90. Brief van de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeente te Middel-burg betreffende het toelaten van W. Brombacher tot het ambt van predikant.1841 mei 21.1 stuk.

91. Brief van P.J. Oggel te Axel met verzoek om aldaar kandidaatK. Haasnoot te examineren.1841 augustus 12.1 stuk.

92. Brief van W. Gardenier te Schiedam met mededelingen omtrent de vor-deringen van diens studie onder leiding van ds A. Brummelkamp enhet doen van beroepen van J.L. Lankhorst te Schoonhoven door één van deZeeuwse afgescheiden gemeenten.1841 november 23.1 stuk.

93. Brief van ds H.G. Klijn te Kockenge betreffende het door de chr.afgescheiden gemeente te Middelburg op hem uit te brengen beroep.1842 januari 25.1 stuk.

94. Brieven van A.C. Tris te Zierikzee, later te Arnhem en Ommen be-treffende diens theologische studie.1842-1844.7 stukken.

95. Brieven van de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeente te Mid-delburg betreffende de theologische stdie van J.W. Vijgeboom bij ds H. de Cock.1842.2 stukken.

96. Brief van ds H.P. Scholte te Utrecht betreffende diens komst naarZeeland voor het examen van W. Gardenier en C. Steketee.1842 juni 13.1 stuk.

97. Brieven van P.J. Oggel en J. de Pree te Axel betreffende het opds Knap uitgebrachte beroep door de chr. afgescheiden gemeente.1842.3 stukken.

98. Brieven van J.L. Lankhorst betreffende diens examen tot predikant.1843.2 stukken.

99. Brieven van de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeente te Mid-delburg betreffende de bevestiging van ds J.L. Lankhorst.1843,1844.2 stukken.

100. Brief van de kerkeraad van de chr. afgescheiden gemeente te Groedebetreffende het beroepen van ds A.C. Tris.1845 oktober 23.1 stuk.

101. Nota betreffende het beroepen van predikanten, met concepten.z.j.3 katernen.

INDEX OP AARDRIJKSKUNDIGE EN PERSOONSNAMEN

Aalst 63Amsterdam 4,5,28Arnhem 94Axel 53,66,82,91,97

Baarland 43,50Baay, ds G. 68Baggerman, L. 47,55Baren, B. van 78Barendregt, H. 29,42,49Bax, G.A. 85Berg, J. van den 70Berge, J. van der 75Bommelerwaard 88Boot-Costerman, A. 57Borssele 17Bothamer, J.W. 3Breda 72Brielle 15,16,21,22Brombacher, W. 46,90Brugge, J. van 77Brummelkamp, ds A. 28,31,92

Cock, ds H. de 95

Dreu, M. de 56Duyser, J. 70Dwingelo 37

Eelenbaas, J. 73

Farowé, D. van 73

Gardenier, ds W. 62,86,92,96Geense, P. 56Goeree-Overflakkee 27Goes 11,17,18,20,25,26,34,56Goudswaard 70’s Gravenhage 19’s Gravenpolder 18,43Groede 100

Haasnoot, K. 91Hasselman, H. 88,89Hasselman, J. 63Hellevoetsluis 22,47,55Herkingen 52Hoedekenskerke 43

Jonge, J. de 71

Kloet, A. 87Klundert 58Klijn, ds H.G. 36,53,54,60,89,93Knap, ds 97Kockenge 54,60,93

Kok, ouderling 37Koning Willem II 26,38Lankester, P. 79Lankhorst, ds J.L 67,92,98,99Leerdam 31,68Lindonk, A.J. van 4Luther, ds 29Luijster, J. van de 17

Maasdam, J. 44Meulen, J. van der 2,4,5Middelburg 23,24,36,46,54,67,80,86,90,93,95,99Middelharnis 1,38Minderhoud, D. 66Minderhoud, J. 67Mulder, J. 33,35,51

Neuzen 20,53,75Nieuwerkerk 73Noordeloos 19,44,78

Oever, ds C. van den 73Oggel, P.J. 82,91,97Ommen 36,94Ooltgensplaat 16,39,77Oud-Beijerland 70Ouddorp 15Oudelande 43Oudesluijs, P. 83

Pape, M. 87Piershil 62Plugger, A. 58Poortvliet 73Pree, J. de 97

Raalte, ds A.C. van 36Rentergem de Fouw, J. 34Rotterdam 1,3,76,89Ruiter, C. de 39

Schelven, A. van 69,72Schiedam 28,31Scholte, ds H.P. 6,8,9,27,28,32,38,48,61,64,65,89,96Schoonhoven 29Sleeuwijk 88Sommelsdijk 74St. Maartensdijk 87Stad aan ’t Haringvliet 39Steketee, ds C. 96

Tholen 83Tris, ds A.C. 94,100

Utrecht 6,8,9,27-29,32,38,48,61,64,65,89,96

Veere 23,59,79,86Vijgeboom, J.W. 95

Weele, J. van der 18Weert, A. de 52Westveer, A. 59Wielhouwer, C. 77Wielhouwer, L. 74Wildeboer, ds 45Wolphaartsdijk 86

Zaamslag 53,71Zeeland 27,64,78Zevenbergen 85Zierikzee 33,35,41,50,84Zuid-Beijerland 12,14,29,40,42,45,49,69,81Zuid-Holland 8Zwijndrecht 29

inventaris_nr_07_kerk__s-heer

Documents

Transcript of inventaris_nr_07_kerk__s-heer