InternetStijlgidsGemeenten_v0.3acc

Stijlgidsvoor corporate websites van gemeentenversie 0.3

Stijlgids voor corporate websites van gemeenten Versie 0.3,

Versie geschiedenis Versie 0.1 Eerste versie op basis van versie 1.0 van de Stijlgids voor departementen Versie 0.2 Opmerkingen Peter Bruin (ISZF) verwerkt Versie 0.3 Opmerkingen workshop Cascadis verwerkt

2 Stijlgids Gemeenten

Versie 0.3

VoorwoordVOLGT


Versie 0.3

InhoudsopgaveVoorwoord ..................................................................................................................................................... 3 Inhoudsopgave .............................................................................................................................................. 4 0 Doel van de Stijlgids ................................................................................................................................... 6 1 Bestaande standaarden en afspraken ....................................................................................................... 7 1.1 Introductie ........................................................................................................................................... 7 1.2 Webrichtlijnen (status: verplicht) ......................................................................................................... 7 1.3 Waarmerk Drempelvrij (status: advies)............................................................................................... 7 1.4 Rijksbrede metadata & taxonomie (status: advies) ............................................................................ 8 2 Structuur en navigatie................................................................................................................................. 9 2.1 Introductie ........................................................................................................................................... 9 2.2 Structuur.............................................................................................................................................. 9 2.2.1 Gelaagdheid .................................................................................................................................. 9 2.3 Navigatie ........................................................................................................................................... 10 2.3.1 Links ............................................................................................................................................ 10 2.3.2 Nieuwe vensters.......................................................................................................................... 10 2.4 Domeinnamen................................................................................................................................... 11 2.4.1 Varianten op de gevoerde domeinnaam..................................................................................... 11 2.4.2 Overige top-level domeinen ........................................................................................................ 11 2.5 Downloads / bestandsformaten ........................................................................................................ 12 2.6 Naamgeving rubrieken en paginas .................................................................................................. 12 2.7 Verplichte onderdelen ....................................................................................................................... 13 2.8 Terminologie ..................................................................................................................................... 14 3 Inhoud....................................................................................................................................................... 16 3.1 Introductie ......................................................................................................................................... 16 3.2 Home................................................................................................................................................. 16 3.2.1 Nieuws en actualiteit op de homepage ....................................................................................... 16 3.3 Nieuws en actueel............................................................................................................................. 17 3.3.1 Nieuwsberichten.......................................................................................................................... 17 3.3.2 Persberichten .............................................................................................................................. 17 3.3.3 Bekendmakingen......................................................................................................................... 17 3.4 Over de gemeente ............................................................................................................................ 17 3.4.1 Geschiedenis............................................................................................................................... 17 3.4.2 Dorpen en steden........................................................................................................................ 18 3.4.3 Feiten en cijfers ........................................................................................................................... 18 3.4.4 Links ............................................................................................................................................ 18 3.5 Bestuur en politiek............................................................................................................................. 18 3.6 Organisatie ........................................................................................................................................ 18 3.6.1 Gemeentehuis ............................................................................................................................. 18 3.6.2 Organogram ................................................................................................................................ 18 3.6.3 Diensten ...................................................................................................................................... 19 3.6.4 Vacatures .................................................................................................................................... 19 3.7 Digitaal Loket .................................................................................................................................... 19 3.8 Beleid en projecten ........................................................................................................................... 19 3.9 Zoekblok............................................................................................................................................ 19 3.9.1 Tekstveld met een knop Zoek ................................................................................................... 19 3.9.2 Link naar Uitgebreid zoeken...................................................................................................... 19 3.9.3 Link naar de Sitemap .................................................................................................................. 19


Versie 0.3

3.10 Service-elementen .......................................................................................................................... 20 3.10.1 Gemeentehuis ........................................................................................................................... 20 3.10.2 Abonneren................................................................................................................................. 20 3.10.3 Anderstalige delen van de website ........................................................................................... 20 3.10.4 Help ........................................................................................................................................... 20 3.11 Reacties en vragen ...................................................................................................................... 21 4 Stijl ............................................................................................................................................................ 22 4.1 Introductie ......................................................................................................................................... 22 4.2 Beknopt schrijven.............................................................................................................................. 22 4.3 Taalgebruik en tone of voice ............................................................................................................. 23 4.4 Spelling en afkortingen...................................................................................................................... 23 4.5 Inhoud ............................................................................................................................................... 24 4.6 Structurering...................................................................................................................................... 24 4.7 (Tussen)koppen ................................................................................................................................ 25 4.8 Privacy............................................................................................................................................... 25 4.9 Links .................................................................................................................................................. 25 4.10 Externe links.................................................................................................................................... 26 4.11 Alt-teksten ....................................................................................................................................... 27 5 Vormgeving .............................................................................................................................................. 28 5.1 Introductie ......................................................................................................................................... 28 5.2 Kleurgebruik ...................................................................................................................................... 28 5.3 Typografie ......................................................................................................................................... 28 5.4 Beeldmateriaal .................................................................................................................................. 29 5.5 Iconen................................................................................................................................................ 29 5.6 Video en audio .................................................................................................................................. 30 5.7 Foutmeldingen .................................................................................................................................. 30 5.8 Banners ............................................................................................................................................. 30


Versie 0.3

0 Doel van de StijlgidsVeel mensen zijn genteresseerd in of zelfs afhankelijk van informatie van en over de overheid en bezoeken de websites van gemeenten. Maar zij vinden het in de praktijk niet altijd eenvoudig om de gewenste informatie snel te vinden.

De afgelopen jaren hebben gemeenten naar eigen inzicht vorm gegeven aan hun websites. Dit heeft geleid tot een grote diversiteit op het gebied van structuur, navigatie en vormgeving, maar ook tot onduidelijkheid bij de bezoeker.

Deze Stijlgids draagt bij tot: Betrouwbare inhoud: actualiteit, juistheid en volledigheid Gebruikersgerichtheid: afspraken over de inrichting van de structuur ter bevordering van de vindbaarheid van informatie Toegankelijkheid: afspraken over minimale eisen waaraan een website moet voldoen op basis van de bestaande webrichtlijnen Herkenbaarheid: eenduidigheid in stijl, structuur, vormgeving en inhoud als voorwaarde om de site als herkenbaar overheidsproduct aan te kunnen bieden

De ontwikkeling van de Stijlgids is een dynamisch proces dat in de komende jaren de juiste plek binnen de overheidsorganisatie zal krijgen. De Stijlgids 1.0 is ontwikkeld door de CNM-werkgroep Stijlgids van de Voorlichtingsraad voor de corporate websites van de ministeries. Het Kabinet heeft besloten dat vanaf september 2006 alle corporate websites van de ministeries met de Stijlgids gaan werken. Deze Stijlgids Gemeenten is afgeleid van de Stijlgids voor ministeries, en is aangepast door EGEM in samenwerking met het ISZF, programma Advies Overheid.nl en Cascadis, beroepsorganisatie voor contentmanagers en webmasters bij de overheid, voor de corporate websites van gemeenten.


Versie 0.3

1 Bestaande standaarden en afspraken1.1 IntroductieMet de Stijlgids Gemeenten wil EGEM de toegankelijkheid en duurzaamheid van gemeentelijke websites waarborgen door uit te gaan van (inter-)nationale afspraken en standaarden voor de inzet van internet als middel voor informatieoverdracht, communicatie en transactie. De Stijlgids Gemeenten levert daarmee een belangrijke bijdrage aan de verhoging van de kwaliteit van gemeentelijke websites. Deze verhoging van kwaliteit bereiken de gemeenten door eenheid van structuur en vorm na te streven, waarmee bovendien de gebruikerservaring en het gebruiksgemak verbeteren. De basis voor de Stijlgids Gemeenten ligt in de in dit hoofdstuk beschreven afspraken en standaarden.

1.2 Webrichtlijnen (status: verplicht)Voor opdrachtgevers, leveranciers, vormgevers, webontwikkelaars en andere externe of interne medewerkers die betrokken zijn bij de bouw van de website van een gemeente geldt dat deze website altijd moet voldoen aan de handleiding webrichtlijnen.overheid.nl: http://webrichtlijnen.overheid.nl. Voor de Rijksoverheid is deze eis vastgelegd in het Besluit Kwaliteit Rijksoverheidswebsites. Voor gemeenten is dit vastgelegd in de Verklaring die op 18 april 2006 door de Minister voor BVK en de voorzitters van de VNG, IPO en UVW is ondertekend.

De Webrichtlijnen baseren zich voor een belangrijk deel op de werkzaamheden van het W3C. Het W3C maakt recommendations. HTML en XML bijvoorbeeld zijn door W3C ontwikkeld als recommendations. Het W3C is in oktober 1994 opgericht door Web uitvinder Tim Berners-Lee. Zie voor meer informatie http://www.w3c.org/.

1.3 Waarmerk Drempelvrij (status: advies)De Stichting Waarmerk Drempelvrij geeft een onafhankelijk toegankelijkheidskeur uit voor websites van de overheid. Gebruikers van de website weten daarmee dat de website voor hen toegankelijk is, en dat deze dat ook blijft, zij wordt (half)jaarlijks opnieuw gecontroleerd. Als gemeente kan je ook gebruik maken van het waarmerk. De toets f de website aan de randvoorwaarden van het Waarmerk voldoet, en opname in het register van toegankelijke websites, is niet kosteloos. Op de website http://www.drempelvrij.nl is hier meer actuele informatie over te vinden.


Versie 0.3

1.4 Rijksbrede metadata & taxonomie (status: advies)De gezamenlijke ministeries en de websites Postbus51.nl, Overheid.nl en Regering.nl werken aan betere vindbaarheid van overheidsinformatie op internet. Er zijn standaarden afgesproken voor de door de rijksoverheid gepubliceerde informatie: Gemeenschappelijke, verplichte metadata Rijksbrede taxonomie (themalijst) Voor de definitie van de set metagegevens is aangesloten bij de internationale standaard Dublin Core (DC). Meer informatie: http://www.overheid.nl/metadata, http://www.regering.nl/meta/thc/ en http://www.dublincore.org/.

In navolging van de afspraken die voor de Rijksoverheid gelden, kunnen gemeenten ervoor kiezen om zich aan deze standaarden te conformeren. Dit is echter niet verplicht.


Versie 0.3

2 Structuur en navigatie2.1 IntroductieHoe zorg je ervoor dat de bezoeker snel en eenvoudig terechtkomt op de juiste pagina? Door een goede structuur aan te bieden in de vorm van een duidelijke en uniforme navigatie op de gemeentelijke websites. Dit hoofdstuk gaat in op de structuur van de website, de hoofd- en subnavigatie en natuurlijk het navigeren via links. Alles met hetzelfde doel: snel en doeltreffend informatie aanbieden, zonder dat de bezoeker verdwaalt, of onnodig vaak hoeft te klikken.

2.2 StructuurVerplichtBreng optimale scheiding aan tussen structuur, inhoud (beide geplaatst in (X)HTML) en vormgeving (vanuit stylesheets) van informatie, conform de Webrichtlijnen. Structuur en navigatie moeten op de hele site consistent zijn doorgevoerd. Op elke pagina moet op dezelfde manier gebladerd kunnen worden en gebruik kunnen worden gemaakt van de hoofd- en subnavigatie. De informatiebehoefte van de doelgroep is leidend bij het ontwerp van de informatiearchitectuur, niet de organisatiestructuur van de gemeente. De breedte en diepte van de informatiearchitectuur zijn op elkaar afgestemd.

2.2.1 GelaagdheidVerplichtGa van algemeen naar specifiek: het eerste niveau is ter orintatie en een eerste kennismaking, gedetailleerde informatie is te vinden op achterliggende niveaus.

AdviesRicht het aantal niveaus in de navigatie zodanig in dat gebruikers niet te veel hoeven te klikken of te scrollen. Hanteer de volgende stelregel: gebruikers hoeven niet meer dan vijf keer te klikken/scrollen om de informatie te vinden waar zij naar op zoek zijn.


Versie 0.3

2.3 NavigatieVerplichtNavigatie van Onderwerpen naar Dossiers vindt plaats in maximaal drie stappen (T1-T3). Navigatie binnen Dossiers bestaat uit maximaal vier stappen (D1-D4). Geef de bezoeker tijdens het navigeren in de subrubrieken altijd een overzicht van waar hij is in relatie tot hoger gelegen niveaus. Zorg ervoor dat de bezoeker op elke pagina gemakkelijk naar de homepage terug kan klikken. Gebruik altijd tekstlinks in de navigatie en niet alleen afbeeldingen. Indien gebruik wordt gemaakt van uitklapmenus (HTMLselectieboxen) mag deze functionaliteit niet afhankelijk zijn van client-side scripts. Maak duidelijk onderscheid tussen hoofd- en subnavigatie. De hoofdnavigatie blijft altijd in beeld en komt op de hele site op dezelfde plek terug. De subnavigatie biedt ondersteuning per subrubriek van de website.

AdviesGebruik een inhoudsopgave met zoveel mogelijk interne verwijzingen (ankers) als een pagina enige omvang heeft en uit verschillende paragrafen bestaat, inclusief naar boven functie. Voorkom het gebruik van onlogische rubrieksnamen of Engels taalgebruik. Leg waar relevant dwarsverbanden tussen gerelateerde onderwerpen in de vorm van links, maar overdrijf niet. Scrollen alleen verticaal, nooit horizontaal.

2.3.1 LinksOm redenen van overzichtelijkheid is alle informatie over Links te vinden in paragraaf 4.9.

2.3.2 Nieuwe venstersVerplichtOpen geen nieuwe vensters bij het linken naar paginas op de eigen website. Open externe websites niet in een nieuw venster. Redenen:

-

Wel of niet openen van een venster in de browser is een keuze van de gebruiker, niet van de site-eigenaar. Bij kleine schermen (800x600) vult het bureaublad zich met diverse vensters, dit geeft verwarring bij gebruikers.


Versie 0.3

-

De werking van de back-button in de browser wordt onderbroken, dit geeft verwarring bij gebruikers. Gebruikers met hulp-apparatuur (bijvoorbeeld brailleleesregels) raken bij een nieuw venster de weg kwijt: de focus blijft bij het oude venster.

Open wl een nieuw venster bij het linken naar bestandsformaten zoals .pdf, .rtf, .doc en .xls of bij applicaties. Reden:

-

Conform de werking van kantoorapplicaties zijn gebruikers gewend/geneigd dit soort paginas geheel af te sluiten: daarmee sluiten zij ook de website.

Informeer de gebruiker van tevoren wanneer een nieuw venster wordt geopend. Het omzeilen van pop-up blokkers van browsers is niet toegestaan.

AdviesWanneer een link verwijst naar hulp-informatie bij een belangrijk, niet te onderbreken proces, mogen wel nieuwe vensters worden geopend, mits dit van tevoren aan de gebruiker wordt meegedeeld. Bijvoorbeeld een pagina met uitleg of voorwaarden tijdens het invullen van een enqute of reactieformulier. Gebruik geen pop-up vensters. Uitzondering kan bijvoorbeeld een web-enquete zijn.

2.4 DomeinnamenSommige gemeenten gebruiken als domeinnaam www.gemeentenaam.nl, bijvoorbeeld www.denhaag.nl. Soms is dit domeinnaam als bezet, en gebruikt de gemeente www.gemeentegemeentenaam.nl. De eerste heeft de voorkeur. Kies n domeinnaam als leidend en communiceer die naar de buitenwereld. Alle domeinnamen van gemeenten moeten ook zonder www ervoor bereikbaar zijn.

2.4.1 Varianten op de gevoerde domeinnaamInternetgebruikers proberen nogal eens informatie te vinden door op de gok www.onderwerp.nl in te typen. Verder zijn in het verleden verschillende domeinnamen gecommuniceerd die nog steeds relevant zijn. Het is raadzaam om oude domeinnamen en domeinnamen met aan de gemeente gerelateerde onderwerpen te (blijven) claimen. Zorg dat al deze domeinnamen doorlinken naar de leidende domeinnaam van de gemeentelijke website of een relevant onderdeel op de site.

2.4.2 Overige top-level domeinenEr zijn naast .nl veel meer top-level domeinen: .com, .net, .org, .info, .biz, .eu enzovoorts. Het is ondoenlijk deze allemaal te claimen. Advies is om terughoudend om te gaan met het claimen van alle variaties. Er is echter inhoudelijk ook niets op tegen om ze allemaal naar de belangrijkste domeinnaam te laten verwijzen. Belangrijke reden kan zijn het tegengaan van anti-websites.


Versie 0.3

2.5 Downloads / bestandsformatenVerplichtVermeld het bestandstype van de download (.pdf, .rtf, .xls, .zip, .mp3, .mpg, .ram, .mov, .wmv enzovoort). Vermeld in overzichten of automatische lijsten de omvang van de download (in kB en/of MB). De linktekst naar de download bevat de titel van het bestand, dus bijvoorbeeld: lees meer in het Raadsbesluit invoering WMO. PDF heeft na HTML altijd de voorkeur als bestandsformaat voor documenten. Excel is alleen toegestaan als dit functioneel is. Is het Excelbestand puur informatief maak er dan een PDF of html-pagina van. Powerpoint als bestandsformaat is niet toegestaan: maak een PDF of een html-pagina. Vermeld op n of meerdere plaatsen waar men de Acrobat-PDF-reader kan downloaden en maak een rechtstreekse link.

AdviesGeef meer informatie over de inhoud van een bestand: voorzie het bestand van een samenvatting of introductie die bij de link te lezen is. Zo komt de bezoeker niet voor verrassingen te staan als hij ergens op klikt. Vermijd het gebruik van gescande teksten in PDF documenten. Probeer scans altijd te converteren naar tekst, bijvoorbeeld door gebruik van OCR Vermeld bij links naar een bestandsformaat de omvang van de download (in kB en/of MB) . Vermeld het aantal paginas van de download indien het gaat om een document (.pdf, .rtf). Een Word-bestand mag, maar alleen als extra alternatief naast PDF, en opgeslagen in RTF-formaat. Vermeld indien bekend een documentdatum in de documenten en in of bij de linkomschrijving op de website. Biedt bestanden groter dan 3 MB aan in meerdere delen.

2.6 Naamgeving rubrieken en paginasVerplichtDe namen van rubrieken en paginas moeten voor de gebruiker logisch en ondubbelzinnig zijn (bijvoorbeeld niet Index). Belangrijke onderdelen van de website moeten voor gebruikers helder benoemd zijn, bij voorkeur in het Nederlands.


Versie 0.3

AdviesGebruik geen hoofdletters, spaties en/of speciale karakters in bestands- en directory-namen. De werking van systemen kan hierdoor gehinderd worden. Gebruik logische, eenvoudige URLs. Gebruik unieke URLs die niet meer veranderen.

2.7 Verplichte onderdelenDeze onderdelen zijn van belang voor eenduidige navigatie en inhoud over gemeentelijke sites heen. Inhoudelijk worden deze verplichte onderdelen besproken in Hoofdstuk 3. De hieronder vet weergegeven onderdelen, inclusief de benamingen en volgorde, zijn verplicht. De normaal weergegeven subonderdelen van de hoofdnavigatie zijn weliswaar niet verplicht, maar worden bij voorkeur wel toegepast.

[Logo van de gemeente] Home Nieuws/actueel o Nieuwsberichten o Persberichten o Bekendmakingen Over de gemeente o Geschiedenis o Dorpen en steden o Feiten en cijfers o Politieke partijen o Onderwijs o Sport o Evenementen o Cultuur o Natuur o Links Bestuur en politiek o Gemeenteraad o College van Burgemeester & Wethouders o Commissies o Gemeentesecretaris Raadsinformatie Organisatie o Gemeentehuis o Organogram o Diensten o Vacatures

Digitaal LoketGemeentegids Producten en diensten Formulieren WOZ-loket Bedrijvenloket


Versie 0.3

3 Inhoud3.1 IntroductieBezoekers verwachten op iedere (home)pagina van een gemeentelijke website minimaal dezelfde soort onderwerpen en inhoud. Een uniforme structuur op gemeentelijke websites biedt de bezoeker houvast in zijn klikgedrag. Ook de soort informatie op de website moet ongeveer gelijk zijn. De afstemming op het gebied van de inhoud van de websites wordt in dit hoofdstuk behandeld.

3.2 HomeHet logo op de site is aanklikbaar en leidt naar de homepage van de site. De homepage maakt duidelijk van wie de website is, voor wie deze is en wat de bezoeker er kan verwachten aan informatie en functionaliteit. De homepage kan een afwijkende presentatievorm hebben ten opzichte van de achterliggende pagina's. Het is vooral een verwijspagina. Naast de vaste onderdelen biedt de homepage keuzes die elders niet altijd beschikbaar zijn. Nieuws en actualiteit nemen een belangrijke plek in op de homepage.

3.2.1 Nieuws en actualiteit op de homepageZorg dat de homepage de meest recente informatie van en over de gemeente biedt. Enkele karakteristieken: Biedt een toelichting en verklaring van beleid en activiteiten (uitvoering, handhaving). Corrigeer berichtgeving uit de media, of vul deze aan. Laat een andere invalshoek zien (bijvoorbeeld vanwege eenzijdige berichtgeving in de media). Wees feitelijk en zakelijk in de berichtgeving. Zorg ervoor dat informatie die de gemeente zelf uitbrengt, zoals persberichten, altijd eerst op de eigen website staat en pas daarna bij andere bronnen. Publicatie op de website gaat gelijk op met (actieve) woordvoering. Speel in op de media-aandacht of signalen uit de samenleving. Wees pro-actief, bijvoorbeeld in aanloop naar een raadsvergadering of een extern optreden. Illustreer nieuwsberichten met beeldmateriaal als dit iets toevoegt. De bezoeker kan op nieuws worden geattendeerd via nieuw op de site, een citaat (uit eigen media, toespraak, quote bestuurder) of speciale aandacht voor een actueel dossier.


Versie 0.3

3.3 Nieuws en actueel3.3.1 NieuwsberichtenNieuwsberichten beschrijven actuele gebeurtenissen bij een gemeente. Het betreft bijvoorbeeld informatie over activiteiten rond lopende projecten, besluitvorming in de gemeenteraad of de beleidsterreinen. Bronnen voor nieuwsberichten kunnen zijn: besluiten, toespraken, raadsstukken, werkbezoeken, etcetera.

3.3.2 PersberichtenPersberichten zijn mededelingen primair bedoeld voor de pers over nieuwsmomenten die zijn gerelateerd aan genomen besluiten, belangrijke gebeurtenissen en bekendmakingen. Alle persberichten worden integraal op de website gezet. Via de rubriek Actueel krijgt de bezoeker toegang tot het volledige overzicht van persberichten.

3.3.3 BekendmakingenBekendmakingen zijn genomen besluiten die voor iedereen gepubliceerd dienen te worden, zodat betrokkenen hun zienswijzen en/of bezwaar kenbaar kunnen maken. Meestal worden deze gepubliceerd in het lokale huis-aan-huis weekblad. Voor het publiceren van bekendmakingen via internet is via Advies Overheid.nl een Internet Publicatie Model beschikbaar. Dit model beschrijft hoe de bekendmakingen omschreven moeten worden als zij via internet gepubliceerd worden. Hierdoor worden de bekendmakingen ook goed gevonden in diverse (overheids)zoekmachines. Meer informatie over het IPM voor bekendmakingen is te vinden op www.advies.overheid.nl.

3.4 Over de gemeenteHieronder valt de informatie over het grondgebied en inwoners van de gemeente. Dit is voornamelijk statische informatie bestemd voor mensen die de gemeente willen bezoeken, er over willen leren, of zich er willen vestigen. Afhankelijk van de kenmerken van de gemeente kunnen hier onderdelen toegevoegd worden. Hieronder worden de verplichte onderdelen besproken, zij vormen de basisset aan informatie over de gemeente.

3.4.1 GeschiedenisInformatie over de ontstaansgeschiedenis van de betreffende gemeente. Hier worden historische gebeurtenissen, bepalende en bekende inwoners en belangrijke ontwikkelingen in de gemeente weergegeven.


Versie 0.3

3.4.2 Dorpen en stedenHier worden de verschillende kernen en hun ontstaansgeschiedenis in de gemeente aan de bezoeker voorgesteld.

3.4.3 Feiten en cijfersGetallen zoals de oppervlakte van de gemeente, aantal inwoners en andere relevante feiten en cijfers over de betreffende gemeente.

3.4.4 LinksBevat verwijzingen naar internetsites met relevante informatie over de gemeente, zoals het VVV, lokale geschiedkundige genootschappen, toeristische organisaties e.d. Daarnaast worden links naar Postbus51.nl, en Overheid.nl op deze pagina getoond. Alhoewel dit onderdeel niet verplicht is, wordt deze wel sterk aangeraden te gebruiken.

3.5 Bestuur en politiekGemeenteraad College van Burgemeester & Wethouders Commissies Gemeentesecretaris Raadsinformatie

3.6 Organisatie3.6.1 GemeentehuisBeschrijf de locatie en bereikbaarheid van het gemeentehuis: adres, postadres, belangrijkste telefoonnummers en e-mail adressen, routebeschrijving voor de auto en per openbaar vervoer. Beschrijf hier ook de openingstijden van de klantbalies van de gemeente. Beschrijf deze informatie voor elke lokatie. Voeg een routebeschrijving toe die te downloaden en gemakkelijk af te drukken is. Let hierbij op de leesbaarheid van de routebeschrijving wanneer afgedrukt in grijswaarden.

3.6.2 OrganogramGebruik bij voorkeur geen imagemap: bied HTML aan.


Versie 0.3

Maak het organogram minimaal tot en met het sectorniveau visueel inzichtelijk. Vanaf dit niveau volstaat een tekstueel organogram. Tot op directieniveau worden de namen van de directeuren getoond.

3.6.3 DienstenBeschrijf de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende gemeentelijke diensten.

3.6.4 VacaturesPubliceer vacatures niet alleen op de eigen website, maar bijvoorbeeld ook in de nationale databank www.werkenbijdeoverheid.nl. Biedt sollicitanten de mogelijkheid direct een sollicitatie in te sturen.

3.7 Digitaal LoketGemeentegids Producten en diensten Formulieren WOZ-loket Bedrijvenloket Digitaal Bouwloket (Omgevingsloket) Regelingenbank Veel gestelde vragen

3.8 Beleid en projecten 3.9 Zoekblok3.9.1 Tekstveld met een knop ZoekDeze zoekmogelijkheid is op elke pagina zichtbaar.

3.9.2 Link naar Uitgebreid zoekenDeze zoekmogelijkheid is op elke pagina zichtbaar.

3.9.3 Link naar de SitemapGeeft een overzicht van de opzet en inhoud van de website, al dan niet hirarchisch, alfabetisch, grafisch of tekstueel, alleen met eerste niveaus of uiterst gedetailleerd.


Versie 0.3

3.10 Service-elementenVerplicht toe te passen binnen de bovenbalk van de website.

3.10.1 GemeentehuisEen link naar de pagina Gemeentehuis. Hier staan locatiegegevens, een routebeschrijving en mogelijkheden om vragen te stellen aan de gemeente.

3.10.2 AbonnerenE-mail abonnementen, RSS, Podcasts enzovoort.

3.10.3 Anderstalige delen van de websiteDeze delen van de website hebben vooral een informerende functie en moeten actueel zijn. Het is niet noodzakelijk dat alle functionaliteiten van het Nederlandse deel van de website ook aanwezig zijn op het anderstalige deel. Het anderstalige deel van de website bevat minimaal: Relevante nieuwsberichten Beschrijving van de organisatie Contactgegevens als onder 3.10.1 Gebruik de volledige woorden als link naar de corresponderende taal: bijvoorbeeld 'English', 'Deutsch' of 'Franais'.

3.10.4 HelpUitleg over het gebruik van de website, hoe om te gaan met downloads, info over toegankelijkheid, enzovoort. Iedere gemeentelijke website moet een verklaring geven hoe de gemeente omgaat met verkregen persoonsgegevens en hoe deze beschermd worden. Deze privacyverklaring staat onder de rubriek Help. Op elke pagina waar bezoekers (persoonlijke) gegevens achterlaten (zoals webformulieren), staat een link naar deze tekst. De tekst is gezamenlijk afgesproken en staat op gebaseerd op die voor de ministeries en is: Tekst privacy statement voor gebruik op de websites van gemeenten Onder persoonsgegevens verstaan we de informatie die herleidbaar is tot een persoon, bijvoorbeeld een naam, een huisadres of een e-mailadres. De bescherming van deze gegevens is geregeld in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Deze wet helpt de privacy van burgers te beschermen en geldt ook voor persoonsgegevens die via internet worden verzameld.


Versie 0.3

Op grond van deze wet worden persoonsgegevens alleen verwerkt als dat uitdrukkelijk is medegedeeld. Ook moet duidelijk zijn voor welke doel de gegevens worden bewaard. Dit betekent dat op de plaats waar u uw naam of (e-mail)adres invult, precies staat aangegeven voor welk doel uw gegevens worden gebruikt. Uw persoonsgegevens worden alleen gebruikt voor het doel waarvoor u ze hebt achtergelaten. Ook worden ze niet langer bewaard dan voor dat doel nodig is. De wet geeft enkele uitzonderingen op deze regel. De gegevens kunnen bijvoorbeeld ook worden gebruikt voor opsporing, als iemand via de site strafbare feiten pleegt of strafbare uitlatingen doet. Als gemeenten informatieprofielen bijhouden op hun website, wordt dat van tevoren medegedeeld. De profielen zijn uitsluitend bedoeld om de website beter af te stemmen op de behoefte van de gebruiker. Als u niet wilt dat uw persoonsgegevens in een informatieprofiel worden verwerkt, kunt u dat in het reactieformulier aangeven.

3.11 Reacties en vragenReactieformulier waar de bezoeker direct een bericht achter kan laten met een vraag en/of reactie op de website. Bezoeker kan kiezen uit een beperkte set onderwerpen over de website zelf, en wordt voor inhoudelijke vragen doorverwezen naar het digitaal loket of de pagina Gemeentehuis.


Versie 0.3

4 Stijl4.1 IntroductieDit hoofdstuk is bedoeld voor iedereen die teksten schrijft ten behoeve van overheidssites, zowel professionele als niet-professionele schrijvers. De kwaliteit van de webteksten (content) is voor een belangrijk deel bepalend voor de kwaliteit van een site. Van een overheidssite mag worden verwacht dat de teksten goed zijn geschreven. Daartoe moet rekening worden gehouden met regels voor: Tekstschrijven Overheidsteksten Schrijven voor het web Tot er een Schrijfwijzer voor overheidssites is, wordt voor het schrijven van teksten in het algemeen en voor de overheid in het bijzonder een aantal naslagwerken geadviseerd: Het Groene Boekje, Taalunie, Sdu Uitgevers, ISBN: 90 12 10590 0 Schrijfwijzer, J. Renkema, Sdu Uitgevers, ISBN 90 12 10854 3 Taalwijzer voor de overheid, E. Tiggeler, Sdu Uitgevers, ISBN 90 12 08634 5

4.2 Beknopt schrijvenVerplichtHoud teksten kort en bondig. Gebruik actieve taal: geen zullen, zouden etcetera. Schrijf direct, dus niet teveel voltooid deelwoorden. Voorbeeld: ten behoeve van = voor. Vermijd te veel lange zinnen; wissel af met korte zinnen.

AdviesEen tekst op een website kan meestal de helft korter zijn dan een tekst op papier. Zinnen op internet bestaan uit maximaal 20 woorden. Alineas zijn maximaal acht regels lang. Maximaal twee kommas per zin. Gebruik niet mr bijvoeglijke naamwoorden dan nodig is.


Versie 0.3

4.3 Taalgebruik en tone of voiceVerplichtKies n eenvoudig taalniveau waarmee je het grootste deel van je bezoekers kunt bedienen. Ook hoger opgeleiden en specialisten zijn gebaat bij eenvoudig taalgebruik. Vermijd ambtelijk taalgebruik en vakjargon inclusief een veelheid aan afkortingen. Stem je tekst af op de doelgroep van de website. Gebruik geen aanhef om de bezoeker aan te spreken, zoals beste bezoeker of hartelijk welkom. Zorg dat je boodschap volledig en duidelijk is en dat het taalgebruik juist is. Schrijf zakelijk, objectief en actief, maar wees niet te afstandelijk. Als er geen ontkomen aan is: spreek de lezer aan met u, tenzij de doelgroep bestaat uit jongeren.

4.4 Spelling en afkortingenVerplichtVolg de officile Nederlandse spelling en schrijfwijze volgens het Groene Boekje. Per 1 augustus 2006 gaat de overheid over op de nieuwe regels. Gebruik daarnaast de Taalwijzer van de rijksoverheid. Gebruik de officile regels ook voor getallen en geldbedragen. Voorbeeld: Schrijf de getallen n tot en met twintig, tien-, honderd-, en duizendtallen voluit. Beperk het gebruik van anderstalige termen. Schrijf geen woorden of teksten uitsluitend in hoofdletters, tenzij het om officile namen of afkortingen gaat. Onderstreep teksten niet, om verwarring met hyperlinks te voorkomen. Controleer teksten altijd op spel- en typefouten; teksten met spelfouten worden minder serieus genomen. Schrijf internet zonder lidwoord en zonder hoofdletter en e-mail( geen email). Meld bij afkortingen altijd n keer de volledige term op de pagina. Gebruik geen afkortingen van woorden zoals bijvoorbeeld, onder andere en namelijk. Gebruik bij Engelstalige sites de Brits-Engelse spelling en niet de Amerikaanse. Gebruik voor telefoon- en faxnummers de volgende standaardvorm (identiek aan de Staatsalmanak): (070) 333 44 44 (0180) 11 11 11 06-11 11 11 11 0900-11 11 11 (euro 0,03/min.) 0800-11 11 11 (gratis) 23 Stijlgids Gemeenten Versie 0.3

+31 234 56 78 90 +31 20 623 45 67 +31 6 53 45 67 89

AdviesGebruik niet het -teken in teksten, maar schrijf euro voluit. Dus 1000 euro of 15,86 euro. In tabellen is het gebruik van het -teken wel toegestaan.

4.5 InhoudVerplichtBeantwoord in je tekst altijd de vijf W-vragen: Wat, Waar, Wie, Wanneer en Waarom. Wees zo actueel mogelijk en noem concrete data en jaartallen. Voorbeeld: noem de datum inclusief het jaartal, gebruik geen tijdsaanduidingen zoals gisteren, binnenkort en dit najaar.

AdviesNaast de vijf W-vragen kun je ook denken aan het beantwoorden van andere vragen in je tekst, zoals hoe, welke, waardoor. Maak de inhoud tastbaar door aantallen, feiten en voorbeelden te noemen. Maak waar mogelijk bij ieder bericht relevante links naar informatie op de eigen website of externe sites.

4.6 StructureringVerplichtVerdeel de tekst in korte alineas met witregels ertussen. Geef bij teksten langer dan vier schermen een inhoudsopgave bovenaan de pagina. Maak van de woorden in deze inhoudsopgave ankers naar de betreffende koppen in de tekst. Maak bij opsommingen gebruik van bullet- of cijferlijsten. Maak alleen gebruik van tabellen als het echt gaat om het weergeven van data. Plaats een figuur of tabel zo dicht mogelijk bij de bijbehorende tekst. Houd tabellen overzichtelijk, voorkom ingewikkelde tabellen, knip ze dan liever op in meerdere tabellen.


Versie 0.3

4.7 (Tussen)koppenVerplichtGeef elke pagina een titel die de lading dekt (Index is niet betekenisvol). Gebruik tussenkopjes zodat alineas niet te lang worden. Maak koppen niet te lang, start een kop met een kapitaal. Gebruik geen koppen die enkel uit kapitalen bestaan. Zorg dat de tussenkoppen duidelijk het onderwerp weergeven en in de tekst terugkomen.

AdviesSchrijf tussenkoppen waar mogelijk in de tegenwoordige tijd. Een tussenkop mag ook een lokkertje zijn. Je wilt immers dat je tekst wordt gelezen. Neem bijvoorbeeld een stuk uit een citaat. Zorg wel voor consistentie voor de hele website. Probeer meer dan vier schermen te vermijden en alleen te gebruiken voor specifieke webpaginas of onderdelen.

4.8 PrivacyVerplichtVermeld alleen namen, adressen, (mobiele) telefoonnummers en/of e-mailadressen als de betrokkenen toestemming tot publicatie hebben gegeven, of als ze algemeen bekend zijn zoals het algemene postadres van een gemeente.

4.9 LinksVerplichtEen linkomschrijving moet betekenisvol zijn. Maak de gebruiker -voor de klik- duidelijk waar deze heen gaat n wat hij daar mag verwachten. NB Klik hier is niet betekenisvol. Neem het e-mailadres altijd op in de linktekst. Dus juist is bijvoorbeeld e-mail naar: [email protected]. Een goed alternatief voor een link naar een e-mailadres is een contactformulier. Controleer regelmatig of de links nog werken.

AdviesHet mooie van internet is dat je overal naartoe kunt linken, maar dat kan ook een nadeel zijn. Ga spaarzaam om met links; plaats slechts enkele die iets toevoegen aan je eigen content. Maak duidelijk waarnaar gelinkt wordt; een website, een bestand, enzovoort.


Versie 0.3

Een linkomschrijving met url of sitenaam maakt de link ook bruikbaar bij een gedrukte versie van de pagina.

4.10 Externe linksVerplichtBij externe links moet duidelijk zijn dat deze verwijzen naar content elders. Daarvoor zijn verschillende opties: Gebruik een beschrijving (bijvoorbeeld: raadpleeg het dossier veteranenziekte bij VROM). Schrijf de link voluit (bijvoorbeeld: www.egem.nl). Gebruik een icoon voor externe links. Wees zorgvuldig in het verwijzen naar externe websites waar de gemeente geen directe betrokkenheid bij heeft. Houd er rekening mee dat bezoekers links op de gemeentelijke website naar andere websites zien als een betrouwbare verwijzing. De informatie op externe websites moet betrouwbaar, actueel en volledig zijn. Het moet duidelijk zijn wie de eigenaar is van de externe website.

AdviesVerwijzingen naar dieper gelegen delen van een site (deeplinks) bieden specifiekere informatie. Maar het risico dat deze links wijzigen is groot. Hou daar rekening mee bij het toepassen en controleer regelmatig of links nog werken. Streef er zoveel mogelijk naar links van relevante websites in Nederland (of in de Nederlandse taal) aan te bieden. Linken naar de volgende partijen vormt doorgaans geen probleem: Overige overheden Aan de overheid gelieerde organisaties Instanties die keurmerken afgeven Niet-gouvernementele organisaties Belangenorganisaties Brancheverenigingen/koepelorganisaties Wees terughoudend in het linken naar overige websites, bijvoorbeeld van commercile organisaties. Nog meer dan op andere plaatsen moet een link hier in een context worden aangeboden. Let op de volgende criteria: De organisatie werkt samen met de gemeente, bijvoorbeeld in een project. De link is dan tijdelijk van aard en dient verwijderd te worden bij beindiging van het project. De organisatie verstrekt aanvullende inhoudelijke informatie over een of project van de gemeente.


Versie 0.3

De organisatie is geen uitvoerend bedrijf zoals een drukker of uitgever.

4.11 Alt-tekstenVerplichtAlt-teksten bij afbeeldingen die zelf het onderwerp van de pagina zijn, beschrijven de inhoud van de afbeelding. Voorbeeld: Burgemeester Janssen nam op 15 januari het rapport over het gemeentelijk bouwtoezicht in ontvangst van de heer Jansen als alternatief van een foto waarbij de Burgemeester een rapport in ontvangst neemt van de heer Jansen. Alt-teksten bij functionele afbeeldingen zoals buttons moeten de functie van de button omschrijven en niet de afbeelding. Voorbeeld: niet rode pijl, maar verzend dit formulier. Afbeeldingen die geen extra informatie bevatten, krijgen een leeg alt-attribuut (alt=""). Dat voorkomt dat de bestandsnaam wordt getoond of voorgelezen.


Versie 0.3

5 Vormgeving5.1 IntroductieHet uitgangspunt voor een goede site is gebruiksvriendelijkheid. Dit houdt in dat de vormgeving bijdraagt aan het goed functioneren van de site en de behoeften van de gebruikers ondersteunt. Denk bijvoorbeeld aan de leesbaarheid van een website: die hangt af van de keuzes betreffende kleur, lettertype en lettergrootte. Voor de overzichtelijkheid van een site is ook de plaats van de verschillende elementen (de lay-out) van groot belang. In een goed ontwerp zijn visualiteit en functionele opbouw met elkaar in evenwicht.

5.2 KleurgebruikVerplichtZorg ervoor dat communicatieve elementen hun betekenis niet uitsluitend door kleur overbrengen. Kleurenblinden mogen niet in het gebruik van de site worden belemmerd.

AdviesWees consistent met kleurgebruik bij het geven van betekenis. Vermijd, in verband met kleurenblindheid, de volgende kleurencombinaties (zie Webrichtlijnen.overheid.nl voor meer informatie): rood op zwart of zwart op rood, of vlak tegen elkaar aan groen op rood of rood op groen, of vlak tegen elkaar aan het mengen van beige, geel of oranje met rood en/of groen

Gebruik geen verschillende kleuren binnen een lopende tekst; alleen links mogen een afwijkende kleur hebben.

5.3 TypografieVerplichtGebruik geen onderstreepte tekst, alleen links mogen onderstreept zijn. Schrijf geen woorden of teksten uitsluitend in hoofdletters (met uitzondering van knoppen).

AdviesGebruik bij voorkeur geen cursief in de teksten. Zorg voor een overzichtelijke opmaak:


Versie 0.3

-

Presenteer tekst in alineas van niet meer dan acht regels Maak gebruik van tussenkopjes

Zet opsommingen niet achter elkaar maar onder elkaar met behulp van opsommingtekens en wees consistent in het gebruik hiervan. Laat blokken lopende tekst altijd links uitlijnen, dat is het gemakkelijkst leesbaar. Wees consistent in uitlijning van tekst en beeld, dit levert rustige paginas op. Tabelkolommen worden in overeenstemming met het soort gegevens uitgelijnd (data en getallen worden bijvoorbeeld rechts uitgelijnd). Gebruik dubbele aanhalingstekens voor citaten en enkele voor nadruk.

5.4 BeeldmateriaalVerplichtAlle afbeeldingen inclusief iconen moeten zijn voorzien van een betekenisvolle of een lege alt-tekst. Zie ook paragraaf 4.6. De resolutie van het beeldmateriaal is 72 dpi (= standaard schermresolutie). Bij het comprimeren van beeldmateriaal moet altijd een afweging worden gemaakt tussen zwaarte en kwaliteit. Fotos worden daarom opgeslagen als JPG-bestand; beeldmateriaal zoals grafieken en logos kan worden opgeslagen als PNG- of GIF-bestand.

AdviesGebruik geen illustraties als achtergrond van tekst, in verband met de leesbaarheid.

5.5 IconenVerplichtGebruik een favicon voor extra herkenbaarheid in bijvoorbeeld een lijst met favorieten. Gebruik geen iconen bij: Hoofd- en subnavigatie Zoekblok Service-elementen

Het gebruik van de volgende iconen is verplicht (gebruik uitsluitend de hiervoor afgesproken iconen): Bestandsformaten (PDF, Word, Excel, RSS) Externe links


Versie 0.3

AdviesHet gebruik van de volgende iconen is optioneel (gebruik uitsluitend de hiervoor afgesproken iconen): Print Terug Stuur door Naar boven

5.6 Video en audioVerplichtBied (tekstuele) alternatieven aan voor multimediabestanden, zodat de toegankelijkheid van de informatie altijd is gewaarborgd. De gebruiker moet de presentatie van de multimediabestanden kunnen benvloeden, bijvoorbeeld via een bedieningspaneel.

AdviesHoud rekening met verschillende downloadsnelheden van gebruikers. Bied multimediabestanden van enige omvang daarom bij voorkeur aan in een lichtere en zwaardere versie (klein/groot, lage/hoge kwaliteit).

5.7 FoutmeldingenVerplichtFoutmeldingen moeten er op de hele site hetzelfde uitzien, zodat ze in n oogopslag herkenbaar zijn. Geef zowel bovenaan de pagina als bij het probleemgebied op de pagina aan wat de foutmelding is. Zet de foutmelding zelf in vet en rood. Zorg voor duidelijk vormgegeven, heldere foutmeldingen (401, 403, 404 en 500).

5.8 BannersVerplichtWees terughoudend met geanimeerde banners; die leiden te veel af van overige inhoud.

AdviesPlaats bij voorkeur niet meer dan drie banners op een pagina.


Versie 0.3

Gebruik de voor banners gangbare formaten.


Versie 0.3

Uitgave

De Internet Stijlgids Gemeenten is een uitgave van EGEM

E-mail [email protected]


Versie 0.3

InternetStijlgidsGemeenten_v0.3acc

Documents

Transcript of InternetStijlgidsGemeenten_v0.3acc