CATALOGUSDER

INTERNATIONALE

T E N T O O N S T E L L I Ï GVAN

BRANDBLUSCH- EN BRANDREDDINGSTOESTELLEN,

: TE HOUDEN TE

MIDDMDBURGh,OP

; l] l IS Julij 1864. en volgende dagen.

G E D E U K T Bil

l DE G1BROEDEES ABBAHAMS,j TE HIBBELBUBG,

i

CATALOGUSDER

INTERNATIONALE

VAN

BRANDSPUITEN,

BRANDBLUSCH- EN BRANDREütflNGSTOESTELLEN,TE HOUDEN TE

MZDDESLBTJRGh,TER GELEGENHEID VAN DE

ST'e

mom)

ACHTSTE HJYEEHEIDS-CONaEES,

01' D E N 12 JÜLJJ 1864 EN V O L G E N D E DAGEN.

G E D R U K T BIJ

DE GEBEOEDEES ABEAHAMS,TE MIDDELBURG.

INTEBNATIONALE

TENTOONSTELLING EN WEDSTRIJDVAN

BRANDSPUITEN,

BEANDBLUSCÏÏ- EN BRANDREDDINGSTOESTELLEN.

Commissie voor de Tentoonstelling-,

De Heeren Mr. W. C. BOESIUS, VOORZITTER.Mr. N. C. LAMBEECHTSEN VAN EITTHEM.Dr. L. J. DE MAEEÉE.W. J. MULLEE , PENNINGMEESTER.

A. W. TEDING VAN BEEKHOUT, SECRETARIS.

Jury van üeskii.nclig'en:

De Heeren CAEVET, LUITENANT BIJ HET CORPS POMPIERS TE ANTWERPEN.J. VEEHEIJ, DIRECTEUR DER PUBLIEKE WERKEN TE AMSTERDAM.

J. P. A. FEANCOIS, DOCENT IN DE wis- EN NATUURKUNDEAAN HET ERASMIAANSCH GYMNASIUM TE ROTTERDAM.

Dr. F. W. C. KEECKE, INSPECTEUR EN ADVISEUR BIJ HETBRANDWEZEN TE UTRECHT.

en als diens plaatsvervangerW. JENKEN, EERSTE BRANDMEESTER BIJ HET BRANDWEZEN

TE UTRECHT.

P. G. HOUTHUIJZEN, DIRECTEUR BIJ HET BRANDWEZENTE LEIJDEN.

C. KEIJGEE, GEMEENTE-BOUWMEESTER EN INSPECTEUR DERBRANDBLUSCHMIDDELEN TE MIDDELBURG.

Artikel 1.

Prijzen worden uitgeloofd voor het navolgende, zoo als bijieder nummer staat uitgedrukt.N°. 1. Voor eene brandspuit, (zoowel stoom als andere):

een prijs van ƒ 500 en gouden medaille,„ „ „ 200 „ zilveren „» » >} „ „ „)) » » ' " » )) i)

K A)) » )) "u )) )) »

N°. 2. Yoor eene scheepsbrandspu.it:een prijs van ƒ 100 én zilveren medaille,

Kf)» » s) "v » » • »N°. 3. Yoor werktuigen, toestellen en gereedschappen, be-

hoorende bij eene brandspuit:een prijs van ƒ 100 en zilveren medaille,

* " 3)

N°. 4. Voor brandbluschmiddelen, uitgezonderd de brandspuit:een prijs van ƒ 100 en zilveren medaille,

5. Vofer brandreddingstoestellen:een prijs van ƒ 100 en zilveren medaille,

7K}} » >} ' " » » ))Kfl

» )) » "u » )) t)

6. Voor den verst afwonenden inzender eener bekroondebrandspuit:

een prijs van ƒ 100.

Art. 2.Een ieder heeft het regt om in te zenden en naar de uitge-

loofde prijzen te dingen.

Art. 3.De beoordeeling van het ingezondene geschiedt door eene

commissie van deskundigen, welke in overleg met het bestuurder tentoonstelling de toekenning der prijzen regelt.

Art. 4.Als voorwaarde van bekrooning wordt tot grondslag ge-

nomen:a. dat geen prijs onvoorwaardelijk wordt toegekend aan het

beste en doelmatigste der ingezonden voorwerpen, maaralleen aan dat, hetwelk op zich zelf beschouwd, uitmun-tend en der onderscheiding waardig is.

b. dat de voorkeur wordt gegeven aan die voorwerpen, welke,bij gelijke doelmatigheid, de eenvoudigste en goedkoopstezijn; terwijl geene voorwerpen bekroond worden danwaarvan de prijs is opgegeven en ~welke door de com-missie ter beoordeeling of in hare tegenwoordigheidbeproefd zijn.

c. tot het beproeven der werktuigen moet de inzender eenwerkman bezorgen, tenzij de eenvoudigheid van het werk-tuig zulks onnoodig maakt. Tevens moet gezorgd wordendat de werktuigen in goeden werkbaren toestand zijn.

d. bij elke brandspuit, die ter beproeving wordt aangeboden,zal zich eene zuigbuis van minstens 4 Ned. ellen en eeneslang van minstens 25 Ned. ellen moeten bevinden, enzal de spuit geheel voorzien moeten zijn, zoodat zij metgewone hulp beproefd kan worden.

Art. 5.Ieder wordt verzocht van hetgeen hij inzendt uiterlijk voor

den eersten April 1804 opgave te doen aan den Secretaris dercommissie voor de tentoonstelling, den heer A. W. TEDINGVAN BERKHOUT, te Middelburg, met eene bepaalde omschrijving

6

en opgave van prijs, terwijl buitendien van elke brandspuitmoet worden opgegeven:

de diameter van eiken zuiger;de opbrengst in kannen bij eiken zuigerslag;de vermoedelijke hoogte der straal, bij het spuiten in ver-

tikale rigting;de vermoedelijke lengte der straal, bij het spuiten in hori-

zontale rigting;de kracht (van stoom of menschep benoodigd om de brand-

spuit gemakkelijk en aanhoudend te doen werken.-

Art. 6.

De in te zenden voorwerpen moeten vrachtvrij worden inge-zonden en uiterlijk voor den eersten Julij 1864 te Middelburgaanwezig zijn.

Door welwillende beschikking van de directie der stoom-booten van Middelburg op Rotterdam kunnen de in te zendenvoorwerpen van Eotterdam tot Middelburg vrachtvrij verzondenworden, mits voorzien van een open en onderteekend adresluidende: „Aan de commissie voor de tentoonstelling te Mid-delburg". Evenzoo zijn vrij van vracht de teruggaande goede-ren, op een adres, gewaarmerkt door den Secretaris der com-missie voor de tentoonstelling.

Art. 7.

Bij Koninklijk besluit van 19 Januarij 1864 is vrijdom vaninkomende regten toegestaan voor werktuigen uit het buiten-land aan te brengen, onder de volgende voorwaarden:

a. dat bij den invoer de goederen behoorlijk worden aange-geven; — met opgave dat zij voor de bedoelde tentoonstel-ling zijn bestemd;

è. dat bij den invoer voor ieder voorwerp een transito pas-poort afgegeven en alzoo borg gesteld worde voor hetbedrag der invoerregten, waaraan die voorwerpen onder-worpen zijn; terwijl deze in het paspoort zoodanig moeten•omschreven worden dat hunne identiteit bij wederuitvoer

te herkennen is; tot welk einde, voor zoo ver dit gevoe-gelijk kan plaats hebben, een cachet daaraan kangehecht worden;

c. dat de wederuitvoer dier voorwerpen of de overbrengingin een entrepot plaats hebbe binnen ééne maand na hetsluiten der tentoonstelling;

d. dat bij den wederuitvoer de voorwerpen vergezeld zijnvan eene verklaring van genoemd bestuur, houdende datzij voor de tentoonstelling hebben gediend; met opgavevan alles wat strekken kan tot herkenning der eenzelvig-heid van de ingevoerde voorwerpen; terwijl na weder-uitvoer de borgtogt voor het inkomend regt zal wordenopgeheven;

e. dat, zoo de wederuitvoer niet binnen den gestelden ter-mijn heeft plaats gehad, de regten van invoer op denborgtogt zullen worden verhaald.

Art. 8.Na afloop der tentoonstelling zijn de voorwerpen ter be-

schikking en voor rekening der inzenders, of worden aan deopgegeven adressen terug gezonden.

Art. 9.

Ieder die omtrent het een of ander inlichtingen verlangt,wende zich daartoe tot den Secretaris der commissie voor detentoonstelling.

Aldus vastgesteld te Middelburg, den 21 December 1863.DE COMMISSIE VOOR DE TENTOONSTELLING:

W. C. BOESIUS, Voorzitter.A. W. TEDIM YAN BERKHOUT,

Secretaris.

\

voorkomen de beschrijvingen, prezen, afine-sne werktuigen, zijn zoo uitvoerig mogelijkn door de inzenders gedaan.Ie tentoonstelling staat er evenwel niet, zoo als die hier voorkomen, geheel juistniet verantwoordelijk voor vergissingen,

n van den Catalogus begaan.

BRANDSP1

WEKKTUIGEN, TOESTELLEN

B E H O O R E N D E BIJ E E K

N". 1. Shand Mas\Upper Ground Street, Blackfriars Ec

te Amsterdam de heere

Stoombrandspuit vanpomp, Giffards-injector, inspanuitgezonderd de zuigbuizen en s]voorzien van alle noodige werkreserve-stukken; prijs 500 p. st. =

Zuigbuis, per ned. el ƒ 16.Slang met toebehooren, de 12 rMetalen verbindings-schroeven,Voor het afleveren der stoombi

docks/144.-Bij eene gewone werking geef

ran ruim 3 ned. duim diameter eni

50 ned. el, 1200 kan water in (10 minuten wordt het koude watestoomspanning gebragt. Zonder wslangen, weegt het werktuig bij de

De afmetingen van verschepiuned. el.

BRANDSPUITEN.

WEKKTUIGEN, TOESTELLEN EN GEEEEDSCHAPPEN,

B E H O O R E N D E BIJ E E N E B R A N D S P U I T .

N°. 1. Sli a n d MasoQ & C°.\Upper Gfound Street, Blackfriars Koad: Londen. (Hoofdagenten

te Amsterdam de heeren Peck & Co.).

Stoombrandspuit van 22£ paardenkracht met voedings-pomp, Giffards-injector, inspan voor paarden en verder,uitgezonderd de zuigbuizen en slangen, geheel compleet envoorzien van alle noodige werktuigen, gereedschappen enreserve-stukken; prijs 500 p. st. =ƒ 6000.

Zuigbuis, per ned. el ƒ 16.Slang met toebehooren, de 12 ned. el ƒ 91.Metalen verbindings-schroeven, het stel ƒ 18.Voor het afleveren der stoombrandspuit in een der London

docks ƒ 144.-Bij eene gewone werking geeft deze spuit, met een straal

ruim 3 ned. duim' diameter en tot een hoogte van ongeveer50 ned. el, 1200 kan water in de minuut. In den tijd van

^10 minuten wordt het koude water in den ketel tot voldoende^ stoomspanning gebragt. Zonder water, kolen, pers en aanvoer-^ slangen, weegt het werktuig bij de 1660 ned. ponden.\K De afmetingen van verscheping zijn 2,85 X 1,65 X 1,80A ned. el.

10

N°. 2. Merryweather & Sons.Long Acre, en Jork Road, Lainbeth, Londen. (Hoofdagenten

te Rotterdam de Leeren M. Kaufmann & Co.).

Stoombrandspuit Inet voedingspomp, inspan voor paar-den en verder, uitgezonderd de zuigbuizen en slangen, geheelcompleet en voorzien van alle noodige werktuigen, gereed-schappen en reserve-stukken; prijs 650 p. st. =ƒ 7800.

Zuigbuis^ 21 de ned. el.Slang met toebehooren ƒ 91 de 12 ned. el.Metalen verbindings-schroeven, het stel ƒ 24.Voor het afleveren der stoombrandspuit in een der London

docks ƒ 192.Deze spuit kan, bij eene hoogte van 54 el, ongeveer 1800

kan water in de minuut geven. Zonder water, kolen, pers enaanvoerslangen weegt het werktuig bij de 1800 ned. pond.In den tijd van 8 a 9 minuten wordt het koude water in denketel tot voldoende stoomspanning gebragt.

De afmetingen voor verscheping zijn 3,45 x 1,75 X 2,12ned. el.

N". 3. L. Byteb ie r—de Lorge.Rue de Courtrai 53. (Jent.

\> i A. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp, geplaatst op •-een wagen met twee wielen, waarvan zij door het los-' \maken van een enkelen riem kan afgenomen worden.

De diameter der zuigers is 9^ ned. duim. Bewerkt •met 6 man, spuit zij het water 15 el hoog. Door middelvan het losmaken van een enkelen bout kunnen de vier ikleppen nagezien worden.

Prijs zonder wagen 400 francs.„ met „ 600 „

11S. Brandspuit, gelijke constructie als de vorige, maar

alles zwaarder.De diameter der zuigers is 11 ned. duim. Bewerkt

met ]0 man, spuit zij het water ongeveer 18 el hoog.Prijs zonder wagen 575 francs.

„ met „ 775 „Gedurende den tijd van 5 jaren wordt voor de goede

werking der brandspuiten ingestaan.C. 21 el lederen slang, a 9 francs de el.J). 21 el hennepen slang, a 2 francs de el.

Deze slangen bestaan in elke afmeting; de prijs per elwordt voor eiken halven duim verschil in diametermet 10 centimes verhoogd of verlaagd.

E. Straalpijp, prijs* 20 francs.F. Een stel verbindingsschroeven, 9 francs.G. Idem, 11 francs.ff. 6 el zuigbuis van caoutchouc, 13 francs de el.

Deze buizen bestaan in elke afmeting; de prijs per elwordt voor eiken halven duim verschil in diametermet 2 francs verhoogd of verlaagd.

J. Koper zuigstuk met mand en drijver, 9 francs.

N°. 4. J. B. K e s t e m o n t .Kue Camusel, no. 24, Brussel,

Brandspuit met 8 el zuigbuis en verdere toebehooren,r zijnde zuig- en perspomp van nieuwe constructie en eigen'l vinding. Aan den luchtketel bevindt zich een deksel waardoor| de pomp inwendig kan bezigtigd worden. De spuit is geplaatst

op een wagen met 2 wielen, waarop 12 personen kunnen plaats| nemen.. De cijlinders zijn van gegoten koper, 18^ duim in diameter.| Bewerkt met 18 man, geeft de spuit met een straal van

vermoedelijk 25 el hoogte, 550 kan water in de minuut.

(

Van den wagen afgenomen, wordt de spuit voortgetrokkenin kan alsdan door een poort van 80 duim opening gaan. Zij

s

is geheel ingerigt om al de brandblusch- en reddingstoestellen,zoo als die onder no. 34 worden beschreven, te kunnen mede-nemen. De prijs is 1700 francs.

N°. 5. E. D. Antonissen.Eue de Pecuyer, no. 47, te Brussel.

Brandspuit, geschikt voor schepen, fabrieken, boerderijenen buitenplaatsen. Prijs ƒ

N°. 6. F. Requilé Jne & Beduwé, te Luik.(Uitsluitend agent de heer W. H O V en, te 's Grravenhage.)

A. Brandspuit , zijnde zuig- en perspomp op een wagen,voorzien van veren en twee wielen, waarvan zij wordtafgenomen om er mede te werken.

ToébeJiooren: drie caoutchouc zuigbuizen, elk van2 ellen, dus 6 ellen; twee aanvoerslangen, elk van 16ellen, dus 32 ellen, voorzien van verbindingsschroeven.

Benoodigde plaats: lang 3 ellen, breed 2 ellen. Dia-meter fan eiken zuiger 13 duim 5 streep. Bewerktmet 14 man, spuit zij het water vermoedelijk 30 ellenhoog. Prijs ƒ 795,80.

i-Z?. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp op een wagen,voorzien van veren en twee wielen, waarvan zij wordtafgenomen om er mede te werken.

Toebekooren: drie caoutchouc zuigbuizen, elk van2 ellen, dus 6 ellen; twee aanvoerslangen, elk van 16ellen, dus 32 ellen, voorzien van verbindingsschroeven.

Benoodigde plaats: lang 3 ellen, breed 2 ellen. Dia-meter van eiken zuiger 11 duim 7 streep. Bewerkt met12 man, spuit zij het water vermoedelijk 28 ellen hoog.Prijs ƒ 650,80.Brandspuit , zijnde zuig- en perspomp op een wagen,voorzien van veren en twee wielen, waarvan zij wordtafgenomen om er mede te werken.

13

Toébehooren: drie caoutchouc zuigbuizen, elk van2 ellen, dus 6 ellen; twee aanvoerslangen, elk van 16 ,ellen, dus 32 ellen, voorzien van verbindingsschroeven.

Benoodigde plaats: lang 3 ellen, breed 2 ellen.Diameter van eiken zuiger 10 duim. Bewerkt met10 man, spuit zij het water vermoedelijk 24 ellen hoog.Prijs ƒ 535,80.

D. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp, vervaardigdals aanjager of voor scheepsgebruik, op een wagen voor-zien van veren, met twee wielen, waarvan zij wordtafgenomen om er mede te werken.

Toébehooren: drie caoutchouc zuigbuizen, elk van2 ellen, dus 6 ellen; twee aanvoerslangen, elk van 16ellen, dus 32 ellen.

Benoodigde plaats: lang 3 ellen, breed 2 ellen.Diameter van eiken zuiger 13 duim 5 streep. Bewerktmet 14 man, spuit zij vermoedelijk tot 28 el hoogte.Prijs ƒ 640,80.

vy JEf. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp op een wagenmet 2 wielen; met twee zuigbuizen, twee slangen enverbindingsschroeven.

Benoodigde plaats: 1,5 el, lang en 0,75 el breed.Diameter van eiken zuiger 9 duim. Bewerkt met 4 man,spuit zij vermoedelijk tot 18 el hoogte. Prijs / 290.

F. Brandspuit. .Enkele perspomp, verder als boven.Prijs/200.

G. Wagen voor slangen, zijnde voorzien van twee wielen,met een bak voor de gereedschappen. Op de as vanden wagen kunnen 400 ellen slang geborgen worden;zij is ingerigt om door twee man vervoerd te worden.

Benoodigde plaats: 1,5 el lang en 0,75 el breed.- Prijs/130.

H. Recipiënt mobile, zijnde om met twee tot vier spui-ten te gelijk te werken.

Benoodigde plaats: 1,5 el lang en 0,75 el breed.Prijs/ 200 zonder de slangen.

L Voorwagen, kunnende dienen bij de spuiten A, B en C,vervaardigd met een bak ter bewaring der benoodigd-

uheden, en geschikt om een paard er voor te spannen.Op dezen wagen worden te gelijk zes man vervoerd.

Benoodigde plaats: lang 3 ellen, breed 2 ellen.Prijs ƒ400.

N°. 7. De stad Amsterdam.(Zie no. 37 van dezen Catalogus.)

Buiten mededinging.

A. Een persforandspuit met zuigpomp en toebe-hooren, waarbij hoofdzakelijk

30 el lederen persslang,70 „ linnen aanvoerslang,

7 „ zuigbuis.S. C. Twee bakken met de werkende deelen der lste en

2de soort stads-brandspuiten, ieder inhoudende:a. Straalpijp.l. Cilinderklep.c. Verbindiugsklep.d. Cilinderring.e. Helmschroef met moer.ƒ. Complete zuiger.g. Zuigerhout.h, Koppelstuk voor de persslangen.i. Koppelbos voor de aanvoerslangen.

Je. Pompbus onderklep.l. id. gaffelklep met sluitring.

m. id. onderschroef.n. Zuigbuispijp met wartel en tusschenstuk.

D. o. Drie el linnen aanvoerslang met platte naad.M. jp. Drie „ „ „ „ rolnaad.F. q. Geweven verloopstuk met wartel en koppelstuk,(r. Luchtpomp tot beproeving der kleppen.

N°. 8. H. Belder & C0.,Koninklijke brandspuit-fabriekanten te Amsterdam.

A.£. Een stel brandspuiten, beide van dubbel ver-mogen, zoodanig zamengesteld dat de eene als Aanjager,

15

de andere als Perspomp dienst doet, doch tevens iederafzonderlijk als zuig- en persende brandspuit kan inwerking worden gebragt.

De diameter der cylinder is 14 duim, 7 streep. Deopbrengst per slag (dubbelde) 5^ kan.

De prijs van iedere brandspuit op zich zelf is ƒ 625,—,de zuigbuizen per N. el ƒ 15,—,de aanvoerslangen „ „ „ 1,25,de lederen persslangen „ „ „ 5,80.

C. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp.De diameter der cylinder is 12 duim, 9 streep. De

opbrengst van eiken slag is 2T^ kan. Bewerkt met5 man, spuit zij het water vermoedelijk 18 el hoog.Prijs f 325,—. Onder dezen prijs is begrepen een zuig-buis van 4 N. el, een hennepen persslang in 2 gedeelten,lang 30 N. el en voorts compleet.

D. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp.De diameter der cylinders is 12 duim, 9 streep.Deze spuit behoort in eigendom aan hetEijks entrepot-

dok te Amsterdam en is een der 6 stuks door de firmaBelder & C°. in den jare 1829 a 34 aan genoemd eta-blissement geleverd. De directie van het entrepöt-dokheeft bij dit werktuig eene verklaring gevoegd, dat dezespuit, even als de vijf andere gedurende dat tijdsverloop,geene herstellingen heeft vereischt, en dat alleen dezuigbuizen in 1863 door nieuwe zijn vervangen ge-worden, om hunne meerdere doelmatigheid, vooral inbetrekking tot het spoediger in werking brengen derbrandspuit.

N°. 9. A. Bikkers & Zoon,te Rotterdam.

A.B. Een stel of twee stuks Zuig-Persbrandspuiten, oplaag rijwerk, bijzonder geschikt voor groote steden.Het mechaniek dezer brandspuiten is van gegoten engeslagen koper vervaardigd, en zoodanig ingerigt dat

16

de koperen aan- en afvoerkleppen gemakkelijk uitge-nomen en zoo noodig aan de plaats zelve hersteld ofgereinigd kunnen worden.

De cylinders van A hebben eene middellijn van 0,152ned. el bij een zuigerslag van 0,23 ned. el; de cylin-ders van JB hebben eene middellijn van 0,143 ned. el, bij.een zuigerslag van 0,23 ned. el.

Tot afzonderlijke werking wordt vereischt voor AIS,voor S 16, en bij gecombineerde werking 28 personen;in het laatste geval moeten er aan A 10 en aan B 18personen geplaatst worden.

Zij zijn voorzien van mechanieke zuigers, welke in decylinders bij indrooging of slijting van het leder dooreen sleutel uitgezet kunnen worden, hetgeen binneneenige seconden kan geschieden; 10 ned. ellen gom-elastieke zuigbuis, verdeeld in vier einden, bekleed metleder en koperdraad; 120 ned. ellen of vier eindengeweven aan voerslang; 40 ned. ellen of twee eindenlederen geklonken persslang; 2 geel koperen straal-pijpen; 2 berriën, pompstokken, slangenkisten, krom-blokken, gereedschaptasschen met toebehooren, schroef-sleutels enz. enz.

De prijs van bovengenoemd stel brandspuiten, alzoocompleet, is ƒ 1475.

C. Eene Zuig-PersTbrandspuit, ingerigt zoowel totvervoer met een paard, als op de gewone wijze, op hoogrijwefk, voor groote polder-gemeenten waar klei- ofzandwegen zijn.

Het mechaniek is vervaardigd van gegoten en gesla-gen koper, doch van andere constructie dan van A en B,de koperen danserkleppen kunnen gemakkelijk uit hetpompgestel genomen en weder ingezet worden.

De cylinders hebben eene middellijn van 0,12 ned. elbij een zuigerslag van 0,23 ned. el.

Zij is voorzien van 8 ned. ellen of 3 einden gom-elas-tieke zuigbuis; 32 ned. ellen of 2 einden gewevenpersslang; l geel koperen straalpijp, berrie, trek-boomhaam voor een paard, pompstokken, slangen

17

\

en gereedschapkisten, kromblokken, schroefsleutels enz.Zij vereischt tot hare werking 14 personen.De prijs dezer brandspuit, geheel compleet, is ƒ 650.

D. Eene Zulg-Persbrandspuit op Slede, bijzondergeschikt voor schepen, dorpen en fabrieken.

Het mechaniek is ook van gegoten en geslagen kopervervaardigd en van constructie gelijk aan die van A en B.

De cylinders hebben eene middellijn van 0,115 ned. elbij een zuigerslag van 0,24 ned. el.

Zij is voorzien van 8 ned. ellen of 3 einden gom-elas-tieke zuigbuis als boven genoemd; 32 ned. ellen of 2einden geweven persslang; l geel koperen straalpijp,berrie, pompstokken, gereedschaptasch, kromblok,schroefsleutels enz. enz.

Zij vereischt tot hare werking 10 personen.De prijs dezer brandspuit, ook compleet, is ƒ 450.

2S. Eene Draagbare Handbrandspuit, bijzonder ge-schikt voor kleine fabrieken, groote gebouwen enz.

Het mechaniek is ook van gegoten en geslagen kopervervaardigd, verder van gewone constructie met kope-ren kleppen.

De cylinder heeft eene middellijn van 0,09 ned. el bijeen zuigerslag van 0,25 ned. el.

Zij is voorzien van 10 ned. ellen geweven persslang,koperen straalpijp en pompstok.

Zij vereischt tot hare werking 3 personen.De prijs dezer spuit, compleet, is ƒ 65.

F, Een eind gom-elastieke zuigbuis als voornoemd, ƒ 20per ned. el.

O. Vijf einden geweven aanvoer- en persslang :a. breed 0,115 ned. el a ƒ 1,40 per ned. el.*• » o,n „ „1,35c. „ 0,09 „ „ 1,25 „d. „ 0,08 „ „ 1,20 „e. „ 0,075 „ „1,10

H. Een eind lederen geklonken slang, ƒ 6,05 per ned. el./. Drie stel koperen schroeven van verschillende middellijn

voor slangen en zuigbuizen a/10, ƒ 8 en/6 per stel.2

18

jftT. Een mechanieke zuiger als bij de brandspuiten A en Svermeld, a ƒ 40 per stel of twee stuks.

-Z/. Een zuiger, oude constructie, a ƒ 18, per stel of twee stuks.M. Drie straalstukken van verschillende

middellijn . . . . . . . . . . . . . . a ƒ 3,— per stuk.N. Een koperen straalpijp . . . . . . . „ 8,— „O. Een gereedschaptasch met benoo-

digdheden . . . . . . . . . . . . . . „ 6,— „P. Twee kromblokken . . . . . . . . . „ l,— „Q. Een lederen genaaide brandemmer . „ 5,— „R. Een lederen geklonken d i t o . . . . . „ 6,— „S. Een toortsblaker met standaard . . . „ 7,50 „T. Twaalf stuks toortsen . . . . . . . . „ 0,15 „U. Twee stuks schroefpennen . . . . . „ 0,30 per paar.V. Twee stuks ponipstokken . . . . . . „ 3,— per stuk.

W. Twee houten wiggen . . . . . . . . „ 0,20 „

N°. 10. I. Th. Bouten,•«

te Well, nabij Venlo.

A. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp, van eigenevinding en nieuwe constructie.

De cylinder heeft een horizontale ligging. "Wanneerzich iets tusschen de kleppen heeft gezet, kan zulksbinnen 5 minuten hersteld worden, zonder een schroeflos te maken.

De diameter van den zuiger is 12 duim, l streep.De opbrengst van water per zuigerslag is 5 kan. Met6 a 8 man bewerkt kan zij omstreeks tot 25 el hoogtespuiten. De spuit is vervaardigd van geslagen geelkoper, sterk gesmeed ijzer en een weinig hout, weegtongeveer 125 N. ponden. Geplaatst op een stel met2 wielen, wordt zij gemakkelijk door één man vervoerd.

Zonder slangen en verbindingsschroeven is de prijs/ 200,-.

19

S. Brandspuit (in "'t klein), zijnde zuig- en perspomp,van eigen vinding en nieuwe constructie. Werkt zonderhefboom. De diameter des zuigers is 14; duim. Spuittot eene hoogte van 7 el. Prijs ƒ 50,—.

N°. 11. A. H. van Bergen,i

te Heiligerlee, nabij Winschoten.

A. Brandspuit, zijnde perspomp, met 2 zuigers van13̂ duim diameter. De opbrengst per zuigerslag is3,72 kan. Bewerkt met 20 man, spuit zij vermoedelijktot 34 el hoog. Geheel kompleet en voorzien met eenpersslang is de prijs/1 600,—.

B. Brandspuit, zijnde aanjager, met 2 zuigers van134; duim diameter. De opbrengst per zuigerslag is3,72 kan. "Wordt met 8 man bewogen. Geheelcompleet en voorzien van een zuigbuis is deprijs ƒ 650,—.

C. Een Kar-lbrandspuit, met een zuiger van 12| duimdiameter. De opbrengst per zuigerslag is 3,06 kan,Bewerkt met 7 man, spuit zij vermoedelijk 25 el hoog.Geheel compleet is de prijs ƒ 275,—.

D. Hand-forandspuit, met een zuiger van 74; duim dia-meter. De opbrengst per zuigerslag is 0,97 kan. Metéén man bewerkt, spuit zij vermoedelijk 134; el hoog.Geheel compleet is de prijs ƒ 50.

U. ïïand-lbrandspuit, als voren. Met één man bewerkt,spuit zij vermoedelijk 13 el hoog. Geheel compleet isde prijs ƒ 30,—.

F. Een koperen Hand-brandspuit, zonder luchtketel.Prijs/12.

G. Een monster rondgeweven Hennepen slang, perned. el/ 1,25.

H. Een Hennepen Tbr andemmer, prijs per stuk/l, 25,

N°. 12. H. de Clercq,te Haarlem.

A. Yier el Zuigbllis van brandspuiten, inwendig vangevulcaniseerde gom; diameter binnen 's werks ruim6 ned. duim. Prijs/" 16 per ned. el.

£. Zestien el Pers-brandspuitslang, inwendig van ge-vulcaniseerde gom; diameter binnen's werks 5 ned. duim.Prijs / 5,50 per ned. el.

C. Brand emmer, ƒ 3,50 per stuk.D. Brandkap. / 25 per stuk.

N°. 13. G. en W. J. Eleveld,te Zwolle.

A. Een ïïandTbrandspuit.J5. Een ïïuislbrandspiiitje.C. Een Stoklantaarn, ten gebruike bij de brandspuiten.

N°. 14. George P. Dodge, te Londen.(Hoofdagent de heer P. Koster, Azn. te Amsterdam.)

A. 4^ ned. el gom-elastieke Brandspuitslang, metviervoudige hennepvoering, 65 streep inwendig,diameterbestand tegen een persing#van 80 ned. pond per l i ned.duim, voorzien van schroefwerk, vervaardigd volgenssysteem aangenomen door de London brandweer brigade.

Prijs van den slang, ƒ 7,50 per ned. el.dito der schroeven,/" 11 het stel.

21

S. Drie ned. el Z ui g b ui S _ met viervoudig hennep voering,75 streep inwendig diameter, voorzien van zuigmandmet drijver C., benevens wartel J5., insgelijks volgensstelsel van genoemd corps.Prijs van den buis . . . . . . . . . ƒ 14,50 per ned. el.

C. Idem „ „ wartel met toebehooren „ 7,— „ „ „ ,D. Idem „ „ zuigmand met drijver „ 14,— „ „ „

N°. 15. M. Kronenburg,te Culemlborg.

Brandspuit van dubbel vermogen^ welks binnenwerkgeheel uiteen kan worden geschroefd; diameter van eiken

v zuiger 15 duim 5 streep. Opbrengst per zuigerslag 4JL kan.^ Spuit tot 32 el hoogte. Tordert bij 8 el zuighoogte 20 man en| bij 4 el zuighoogte 16 man ter bewerking. Prijs ƒ

*

f»

N°. 16. F. B. leylink,te Haarlem.

A. Brandspuit (van eigen vinding),,zijnde zuig- en pers-pomp. De diameter der cylinders is 16 ned. duim, deopbrengst per zuigerslag 8 kan. Met 12 man kan zijaanhoudend en gemakkelijk bewerkt worden en spuit als-dan tot een vermoedelijke hoogte van 30 a 36 ned. el.De prijs is ƒ 370.

JB. Brandspuit als boven, met een waterbak, voorzienvan kranen, zoodanig ingerigt dat het water naar wille-keur in of uit den bak kan gepompt worden. De prijsis ƒ475.

De bij deze spuiten behoorende zuigbuis van gevul-caniseerde gom is vervaardigd in de fabriek van den heerde Clerq te Haarlem. Prijs ƒ 16 per ned. el; alsmede30 el linnen slang uit de fabriek van den heer Greevete Amsterdam. Prijs ƒ 1,45 per ned. el.

22De genoemde spuiten A en S, hoewel in hoofdzaak

werkende als de bestaande spuiten, zijn in de zamen-stelling daarvan toch zeer verschillend. Yoor het grootstegedeelte bestaan zij uit een stuk gegoten ijzer, zoo datde cylinders met den luchtketel en de kanalen een geheelvormen. De kanalen zijn zeer ruim genomen en allescherpe hoeken vermeden geworden, terwijl het werktuigzoodanig ingerigt is dat overal gemakkelijk kan bijge-komen worden. Op de luchtketel bevindt zich een dekseldat met één e schroef open en digfc kan gemaakt worden.Op dezen ketel is tevens de balans, die uit drie stavengesmeed ijzer bestaat, bevestigd.

In de cylinders zijn koperen kokers gestoken en daar-aan zoodanig met cement vereenigd, dat deze met hetijzer als het ware een geheel uitmaken. De kleppen zijnvan metaal, zoogenaamde dansers, kunnen gemakkelijkuitgenomen en door andere vervangen worden.

De zuigers zijn van gegoten ijzer en inwendig hol;de zuigerstangen zijn met het ondereinde der zuigersverbonden.

C. HandTbra|ndspuit, prijs met inbegrip der buizen/86.

N°. 17. Gebrs- van den Noort ,te Kampen.

A. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp, men 6 cylin-ders, elk van 14 duim diameter. Met 28 a 30 man be-werkt, geeft zij met vier gewone stralen, bij eene hoogtevan ongeveer 23 ellen, 700 kan water in de minuut.Met alle toebehooren, waaronder 6 el zuigbuis en 60 elpersslang, is de prijs / 2500.

Door middel van kranen kan men ook bij volle wer-king, naar willekeur met l, 2, 3 of 4 stralen watergeven, of met bijv. 2 stralen toevoer geven aan 2 spuitenen toch nog met 2 stralen in den brand spuiten.

B. Dorpsbrandspuit van gewoon model, met schepbak,geschikt voor plaatsen waar geen grachten of kommen

zijn. De beide cylinders zijn elk 12|- duim in diameter.Bewerkt met 12 personen, spuit zij tot 23 el hoogte.Met de noodige gereedschappen, draaiwerk, schepbak,ijzeren zwanenhals, 10 el aanvoer- en l O "el persslang, isde prijs ƒ 450.

W. C. Pasteur & C0.,te Rotterdam.

A. Stads-lbrandspuit, (hollandschmodel), zijnde zuig-enperspomp, met koperen kleppen; de diameter der cylinderis 14 duim 3 streep, lengte van den zuigerslag 23 duim,wateropbrengst per enkelen zuigerslag 3,6 kan. Bewerktmet 16 man, spuit zij ongeveer 30 el hoog. Prijs ƒ600.

£ B. Brandspuit geheel als A, dochbelgisch model en metlederen kleppen. Prijs ƒ550.

C. Middensoort-Tbrandspuit, belgisch model, zijndezuig- en perspomp; diameter cylinder 11 duim, 8 streep,lengte zuigerslag 28 duim, 4 streep, wateropbrengst perenkelen zuigerslag 3 kan; bewerkt met 12 man, spuit zijongeveer 28 el hoog. Prijs ƒ 480.

D. Brandspuit met 4 cylinder s, elk van 16 duim,7 streep in diameter. Lengte van den zuigerslag 23 en24 duim, werpende het water:

met een straal van 30 streep 30 ned. el ver.

)) )) )} )) "O „ -cw „ „ „

M. Falmek-Tbrandspuit, zijnde zuig- en perspomp,prijs ƒ 220.

F. Hand-lbrandspuit. . . . . . . . „ 6 5 .G. Een lederen geklonken slang . . . . „ 6,30 per ned. el.H. „ „ genaaide slang . . . . . . 5,50 „I. Verschillende geweven slangen van

ƒ 0,60 tot „ 1,50K. Geweven slangen met caoutchouc bekl.„ 2,80 „.L. Een lederen genaaide brandeinmer . „ 6,50 „

24

M. Een lederen geklonken brandemmer ƒ 7,— per ned. el.ff. Een linnen brandemmer n°. 1.. . . „ 2,80 „O r,o 9 o __. „ „ „ u. . fj. . . . „ fj> „

P. „ „ „ n°. 3.. . . „ 1,25Q. Verschillende koperen schroeven.jfê. Een elastieke zuigbuis . . . . . . . „ 15,— „S. Een zuiger.

N°. 19. Gebrs. Peek.Stads-brandspuitmakers te Middelburg.

A. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp, met nieuwemodel zuigers van 15^ duim diameter; opbrengst perenkelen zuigerslag 3^- kan. Bewerkt met 20 man geeftdeze spuit met een straal van 17 streep in diameter entot een vermoedelijke hoogte van 26 el, 350 kan waterin de minuut. Met 3 zuigbuizen, 2 slangen met verbin-dingsschroeven, l koperen straalpijp, 2 pompstokken,12 emmers en verdere benoodigde gereedschappen, isde prijs ƒ 850.

'B. Brandspuit als boven, de zuigers 11 duim 7 streep indiameter; opbrengst per enkelen zuigerslag 2|- kan.Bewerkt met 12 man, geeft deze spuit met een straalvan 12 streep in diameter en tot een vermoedelijkehoogte van 24 el, 250 kan water in de minuut. Met3 zuigbuizen, 2 slangen met verbindingsschroeven, l ko-peren straalpijp, 2 pompstokken, 10 emmers en verderebenoodigde gereedschappen is de prijs ƒ600; zonderbijvoeging van rijtoestel, brandemmers en kortere slangenis de prijs ƒ 450.

C. SCheepsbrandspuit met modelzuigers, 11 duim indiameter, opbrengst per enkelen zuigerslag 2 kan. Be-werkt met 8 man, geeft deze spuit, met een straal van11 streep en tot een vermoedelijke hoogte van 24 el,200 kan water in de minuut. Met 3 zuigbuizen, 2 slan-gen, l koperen straalpijp en verdere benoodigde gereed-schappen is de prijs ƒ 350.

25

D. Kleine Scheepsbrandspuit met een nieuwen model-zuiger van 6 duim 7 streep diameter, geeft per enkelezuigerslag l kan. Bewerkt met 2 man, geeft deze spuitmet een straal van 7 streep en tot een vermoedelijkehoogte van 14 el, 40 kan water in de minuut. Met lslang, l straalpijp, l pompstok en verdere benoodigdegereedschappen is de prijs ƒ50.

[°. 20. J. H. Pothmanfl ,te Arnhem.

A. Dorpsbrandspuit met reservoir, diameter der cylinder10 duim 5 streep, lengte van den zuigerslag 21 duim.Het veranderen van het werktuig tot zuig- en perspompgeschiedt door het omdraaijen van een kraan. Bewerktmet 16 man, werpt zij het water tot ongeveer 30 elhoogte. Prijs/600.

JB. Een dubbel werkende brandspuit met glangen-kar voor 350 el slang, diameter der cylinders 15 duim,8 streep, lengte der zuigerslag 21 duim. Als aanjagergebruikt, vordert het werktuig 8 man om mede tewerken en als spuit 16 man. Prijs/6 00.zonder slangenkar . . . . . . „ „500.

«)N°. 21. T. van der Ploeg,te GrrOUW.

A. Aanjager, welke ook als zuig- en perspomp kan ge-bruikt worden. Diameter der cylinders 12 duim. Alsaanjager vordert het werktuig 8 man en als zuig- enperspomp 12 man. De opbrengst per zuigerslag is 2-|kan.Zij werpt het water met een straal van 15 streep onge-veer 30 el hoog.

Met 6 el zuigbuis van caoutchouc, 32 el persslangvan caoutchouc met hennep overtrokken, 3 pompstokken,2 straalpijpen met 4 mondstukken en verder benoodigdgereedschap, is de prijs/ 775.

26

J5. Brandspuit, zijnde zuig- en perspomp, met cylindersvan 11 duim diameter, opbrengst per zuigerslag 2|-kan.Bewerkt met 10 man, spuit, zij het water tot ongeveer25 el hoogte. Met 6 el zuigbuis, 32 el persslang,3. pompstukken, een straalpijp met 2 mondstukken enverder Jbenoodigd gereedschap, is de prijs ƒ 700.

N°. 22. A. Smits,

te Nijmegen.

. Brandspuit-aanjager met twee cylinders van 13 duim8 streep diameter, van boven voorzien van deksels met stop-bussen waar de stang der zuigers doorgaat; elke cylinderheeft twee kleppen aan den boven- en onderkant, zoo dat dezuigers zoowel bij eiken slag zuigen als persen. Door de dek-sels, die op de cylinders geschroefd zijn, los te draaijen, kanmen gemakkelijk bij de kleppen komen. Met 14 man bewerkt,spuit zij het water tot 16 el hoogte en geeft in 100 slagen540 kan water. Met 6£ el zuigbuis, 30 el hennepen slang enverder toebehooren, is de prijsj^ 800,

N°. 23. J. H. C. van der Wil l ige,te Amsterdam.

FIRMA DE ERVEN AREND ALMENUM.

(Deze fabriek bestaat reeds 180 jaren en is gesticht door den uitvinderder S lang-brandspui ten Jan van der Heijden.)

Brandspuit met koperen vergaarbak; de twee cylinders10 duim 3 streep in diameter. Bewerkt met 8 man, spuit zijhet water met een straal van 11 streep tot eene hoogte vanongeveer 20 el, en geeft in 60 slagen 210 kan water.

Met onderstel, ijzeren zwanenhals en al de toebehooren isde prijs ƒ 650.

N°. 24. Johs. Volkers Jzn.,te Zwolle. t

A. Brandspuit van geheel nieuwe constructie; diameterder cylinders 10 duim, wateropbrengst per zuigerslag2 kan. Bewerkt met 4 man, spuit zij het water tot eenehoogte van ongeveer 16 el. Prfls ƒ 250.

Bij deze spuit zijn zoowel de zuig- als perskleppenboven op den luchtketel geplaatst, zoo dat alle vier dekleppen naast elkander en buiten het werktuig gesteldzijn. Deze kleppen kunnen ten allen tijde schoonge-maakt worden.

B. Een Lantaarn,

N°. 25. B. L Fokker,te Middelburg. N

A. Een Huid slangenleer, 16£ ned. p. a ƒ 1,50 p. ned. p.B. Een Huid riemleder, 13£ „ „a„l ,80 „

N°. 26. M. Luyten,te Lekkerkerk.

Leder, uitsluitend bereid ter vervaardiging van brand-spuitslangen, ƒ 1,70 per ned pond.

!

N°. 27. G. J. Ruysch,te Utrecht.

A. Vier Fakkels (flambouwen), aan den Ehijn- en Staats-spoorweg in gebruik. Prijs per stuk f 0,95.

S. Tier Pekkranzen, in dit jaar vervaardigd / 0,174.Twee „ voor 12 „ * „ „ 0,17 .̂

28

C. Een Lamp et met ventilatie van verbeterde con-structie.

De verbetering bestaat in het aanbrengen van 3 buis-jes die den luchtstroom doorlaten; hierdoor verkrijgtmen meer licht en minder rook. Yerder zijn de 4 plattestijlen door 3 ronde vervangen geworden, waardoor deschaduw, door deze stijlen veroorzaakt, met ^ ver-minderd is.

N°. 28. Mr. N. C. Lambrechtsen van Ritthem,te Middelburg.

Een Brandspuit (model).

BRANDBLUSCHMIDDELENUITGEZONDERD BRANDSPTJITEN-

E N A N D E R E V O O R W E R P E N .

N°. 29. Spruit & C0.,Droogisten te Rotterdam.

Brandblnsch-Kardoesen, tot het spoedig en min kost-baar blusschen van Schoorsteenbranden.

Het hoofdbestanddeel dezer kardoesen is zwavel. Zij zijndoor chemische prseparaten en mechanische bewerking zoozamengesteld, dat ieder zijnen eigenen brandonderhouderbezit en men zijn lontje slechts door een strijkhoutje(lucifer) behoeft aan te steken, om spoedig een groot volumezWavelzuurgas te ontwikkelen en te blijven voortbrengen, totdat al de zwavel in genoemd gas is omgezet.

29

Overbekend is het dat brandende zwavel (zwavelzuurgas), dedampkringslucht binnen eene beperkte ruimte, zoo als schoor-steenen enz. verdringt, en daardoor het voedsel aan de vlam-men ontneemt.

Maar hoe overbekend dit ook zij, het is niet minder bekend,met welk een tal van bezwaren men te kampen heeft, om metzwavel (in den gewonen vorm) brand te blusschen, waarommen dan ook meestal bij voorkomende omstandigheden vanhare aanwending afziet.

De voornaamste dier bezwaren zijn door de kardoesenopgeheven, zoo als uit het eerstgenoemde en ook nog uitonderstaande blijkt.

O e tor ui les-aan w ijzing'.

Met voorziet een metalen of steenen voorwerp van een ofmeer kardoesen, en plaatse zulks zoo nabij mogelijk het bran-dend voorwerp, steke vervolgens het papieren lontje, dat zichaan de bovenzijde van iedere kardoes bevindt, aan, waarna zijspoedig uit elkander valt en blijft voortbranden tot dat al haarzwavel verbruikt is. Heeft de brand plaats in een schoorsteenwaarin de pijp van een brandende kagchel of fornuis uitkomt,dan werpe men haar in het vuur zonder het meergemeldelontje aan te steken, en sluite spoedig de deur van den vuur-haard. Men zij indachtig nimmer eene kardoes aan te stekenvoor zij geplaatst is, daar, waar men haar werking behoeft, omreden zij spoedig, zoo als boven vermeld is, na het aanstekenvan het lontje uit elkander valt.

De prijs per 100 stuks ƒ 45, franco Rotterdam aan boord.

N°. 30. W. C. Pasteur & C0.,

te Rotterdam.

A. Een Brandreddingsladder . . . . . . . . .ƒ600.B. Een Brandkap . . . . . . . . . . . . . . . . . ƒ 30.

30

N°. 31. W. Eichman,te Eotterdam.

Model vaneen Brandreddingstoestel voor menschenen goederen.

N°. 32. J. C. van Sorgen,te Middelburg.

Model van een Brandladder.

N'. 33. L. Vogel Jr.,te Middelburg.

Een Brandkast. Geheel afgewerkt en geschilderd is deprijs ƒ 320.

Deze brandkast mag aan de zwaarste proef ónderworpenworden, zoo wel wat aangaat het vallen van een hoogte, alshet verhitten door vuur.

Door den inzender zijn reeds vele brandkasten geleverd diede vuurproef met goed gevolg hebben doorstaan, zoo alsblijken kan uit bij hem berustende getuigschriften.

N°. 34 J. B. Kestemont,rue Camusel, no. 24, Brussel.

A. Een Brandreddingsladder van 12 ned el lengte.Prijs . . * . . . . . . . . . . . . . . . . 120 francs.

S. Een Ladder met Haken. . . . . . . . . 40 ,,

31

C. EenB-eddingszak. . . . . . . . . . . . . 140 francs.D. Een dubbele brandhaak, . . . . . . . 15 „E. Een Koord met twee Haken . . . . . . . 22 „F. Twee Haken tot het ophangen der slangen. 10 „G. Een scherpe Houweel met Scheede . . . 20 „H. Twee Draagbanden. . . . . . . . . . . . 12 „/. Drie stuks Slangen van leder, met koperen

nagels vastgeklonken, elk 10 ned. el lang envoorzien met verbindingsschroeven. Te zamen 330 „

N°. 35. A. BOÜSSOD,te Middelburg.

Monsters onbrandbaar gemaakte Katoenen en anderestoffen.

N°. 36. E. D. Antonissen ,te Brussel.

Amerikaansche Pompen, gewaarborgd tegen het be-vriezen, van ƒ 12 tot ƒ 27.

N°. 37. J. Verheij,Directeur bij de publieke werken te Amsterdam.

Een Gedrukt werkje, getiteld: „Toelichtingen omtrentde zamenstelling en het gebruik van de brandspuiten teAmsterdam." 1864.

N°. 38. J. I. IJserman,te 's Gravenliage.

Verhandeling over brandbluschmiddelen en brand-blussching.

POBTRETTEN,TEÊKENINGEN, PLATEN, BOEKEN, GEDENKPENNINGEN, ENZ.

BETREFFENDE

JAN VAN DER HEIDEN,U I T V I N D E R DEE SL A N G B E A N B S P U I T E N .

N°. 39. Mr. J e ron imo de Vries, Jzn.,Kantoaregter te Amsterdam,

LID DER LEIDSCHE MAATSCHAPPIJ VAN LETTERKUNDE.

A. Portret van Jan. van der Heiden, uitvinderder slangbrandspuiten en stads-lantaarns, generale of opper-brandmeester, beroemd kunstschilder, teekenaar en graveurte Amsterdam. Borstbeeld regts, op zilveren plaat geschil-derd door JACOB DE BRAIJ; zijnde dit hét originele portretdat in 1777 door J. Houbraken in koper is gebragt.Hoog 14 duim, breed l (H duim, in zwart ebbenhoutenlijst, met vergulden binnenrand.

JAN VAN DER HEIDE, of, zoo als later zijn naam geschrevenwerd, VAN DER HEIDEN, of, VAN DER HEIJDEN, was geboren teGorinchem in 1637, is overleden te Amsterdam in septem-ber 1712 en aldaar in de Oude kerk begraven.

Dit portret van J. VAN DER HEIDEN, berust hebbende inde keurige verzameling van zijnen bloedverwant, denberoemden Nederlandschen taaikenner Lambert ten KateHermansz., te Amsterdam, is van dien in het bezit gekomenvan Tennis Blok en diens weduwe Sara ten Kate; vandezen in het bezit van haren zoon Hermanus 'Blok; vervol-gens in dat van den kunstschilder Jacobus Verstegen;alstoen in 1777 door Houbraken in 't koper gebragt; daarnahet eigendom geworden van Catharina van der Heiden,naastbestaande van Jan van der Heiden en gehuwd geweest

33

met Jeronimo de Bosch; na haar overlijden, in 1795, overge-gaan in het Tbezit van haren zoon, den beroemden Latijnsehendichter, curator der Leidsche hoogeschool, Jeronimo deBosch, uit diens nalatenschap in 1811 of 1812 gekocht doordiens neef en naamgenoot, mr. Jeronimo de Vries; doordezen geschonken aan zijn' broeder, dr. Abraham de Vrieste Haarlem, en uit diens nalatenschap aangekocht bij Fre-derik Muller te Amsterdam, 22 maart 1864, voor ƒ 72.—door den tegenwoordigen eigenaar en inzender, mr. Jeronimode Vries, Jeronimo's zoon, kantonregter, lid van de LeidscheMaatschappij der Nederlandsche letterkunde, te Amsterdam,wiens overgrootmoeder gemelde Catharina van der Heidenen wiens over-over-oudoom gemelde Jan van der Heidengeweest is.

Men zie over Jan van der Heiden: Wagenaar, Beschrijvingvan Amsterdam, d. VII, bl. 451, X, bl. 142 en 153, XI. bl. 422.

J. Kok, Vaderl. Woordenboek, met zijn door Vinkeles ge-graveerd portret, d. XX, bl. 594, pi. 4.

J. Immerzeel jr. De levens en werken der hollandsche envlaamsche kunstschilders, enz. met portret en houtsnede,naar Houbraken en J. Verheij, Directeur bij de publiekewerken te Amsterdam. Toelichtingen omtrent de zamen-stelling en het gebruik van de brandspuiten te Amsterdam,1864, op deze tentoonstelling aanwezig. Zie catalogus, no 7.

B. Portret van Jan van der Heiden., gegraveerddoor J. HOUBRAKEN, in 1777, naar de originele schilderij vanJ. DE BEAT (zie n°. 1), toenmaals berustende bij den heerJacobus Yerstegen, en herkomstig uit de keurige verzame-ling van den heer Lambert Ten Kate, Hermans zoon, teAmsterdam.

C. en D. De zelfde gravure; in twee verschillende proef-drukken; vóór alle letter.

D. IPortret van «Tan van dier Heiden; gegraveerddoor REINIER VINKELES, naar de teekening van J. Buijs,in 1789; ook te vinden bij J. Kok, Yaderl. Woordenboek.Deel XX pi. 13.

F. Origineele teekening, met potlood en oost-indi-schen inkt, door JAN VAN DER HEIDEN zelven vervaardigd;voorstellende eene brandspuit, oud model.

34

G. Orïglneele teelcening1, met zwart krijt en oost-indischen inkt, door JAN VAN DER HEIDEN zei ven vervaardigd,voorstellende een stadsgezigt met een huis, na de brand-blussching, eene kraam met een brandzeil gedekt, enz.

De heer Immerzeel, in zijne Levens van Hollandsehe enVlaamsehe kunstschilders zegt hieromtrent: „de teeke-ningen van van der Heijde komen weinig voor, en wordennaar verdienste geschat en betaald. Zoo werden op de ver-kooping van het kunstkabinet van Jacob de Vos van hemverkocht de ruïne van eene verbrande stokerij te Amsterdamvoor ƒ 215.—; een verbrand huis in de bloedstraat aldaarvoor ƒ300,—; beide met zwart krijt en oost-indischen inkt;voorts nog een hartenkamp, teekening met kleuren,/180." —

Men zie voorts drie schilderyen in den catalogus, Kijksmuseum te Amsterdam en drie teekeriingen in den catalogus,museum „Fodor," aldaar.

H. Twee handschriften van JAN VAN DER HEIDEN,betrekking hebbende tot de door hem hierna te meldenuitgegeven Beschrijving der slangbrandspuiten. Deze beidehandschriften bevatten eene ampliatie op figuur 9 en 10,pag. 25 en 27 van den 2den druk.

/. A-ftoeeldLIng1 van den Dam, het Stadkuijs, de Nieuwe-KercJc, de Waag en de Oude-KercJcstooren van Amsterdam.Neevens vertooning van 't effect der Geoctrojeerde Slang-Brandspuijten, zodanig als die Tegenwoordig aldaar ingebruijck zijn, waar in wordt aangeweesen, op wat wijzedoor zeer gemaklijke middelen, zonder Emmers of Schepper,het waater vaardig en geduurig, zelf op verre afstandenvan't waater in de Slang-Brandspuijten werd gebragt.En van daar naar boven, op, over, en in de hoogste Ge-bouwen, waar het kan vereijsen, overvloedig en zonderophouden gedreven, en met groote force in den Brand ge-spuit; Zonder dat het gewoel van Menschen en 'ï ver-treeden en overrijden der Slangen, eenige verhindering kangeeven, Behalve dat zulx door de voorzigtigheijt der om-standers, van zelve meer dan genoegh werdt gemijdt enbelet. Alles door lange Ervaarentheijt, en vaardigh stuijtenen blussen van ontallycke Branden, zonder eenige bescha-diging van de Buuren, overvloedigh bevestigt. Uitgevonden

35

en in't Light gebraght, Door Jan van der Heijden en Janvan der Heijden de Jonge, Generaale Brandmeesters derStadt Amsterdam.

Zijnde dit eene groote plaat, uitgevonden en geteekenddoor JAN VAN DER HEIDEN zelven en gegraveerd dóór J. vanVianen. Op den voorgrond links heeft Jan van der Heidenzich zelven als Generale Brandmeester afgebeeld, kennelijkaan zijn hoed, even als op zijn geschilderd portret, terwijlhij de slangbrandspuit doet werken tot den top van hethoekhuis. Op een lint bovenaan: casusque inter sit in omnes(dienende voor allerlei ongeval)] voorts afbeelding van denToon- of Brandspuitpenning voor de aangestelden bij despuiten te Amsterdam.

K. Beschrijving der nieuwlijks uitgevonden en geoctro-jeerde slang-Brand-spuiten enz., door derzelver InventeurJAN VAN DEE HEIDE, en JAN VAN DER HEIDE DE JONGE,Generale Brandmeesters der stad Amsterdam, (met taf el-vignet en antieke helderschijnende lamp en daaronderOmnibus (voor allen]', Amsterdam bij JAN EIENWERTSZ,Stads-Drukker en Boekverkooper, in de Beurs-straat, in't Martelaars-boek, 1690.

In hoornenband folio Eerste hoogst zeldzame druk van ditzoogenaamde Spuit-boek van van der Heiden, met de 20uitstekend fraaije platen, door hem zelven gegraveerd.

L. De -tweecle (vermeerderde) «Intik van Tiet voorgaandewerJc, titel als voren, met uitzondering, dat de namen hierluiden: VAN DER HEIDEN en voorts in plaats den naam vanden Stads-Drukker: Gedrukt voor de erfgenamen van JANVAN DER HEIDEN. 1735.

M. Twaalf losse platen, a, b, c, d, e, f, g, Ji, i, Je, l,afzonderlijk behoorende tot bovengemeld Spuitboek.

N. A.fTbeeliliiig' van de nog bestaande Irandspuitfabriehder VAN DER HEIDEN'S, in de 17de eeuw in de Koestraatte Amsterdam opgerigt, (thans buurt K. 213) met de zinne-beelden op de uitvinding der straatlantaarns en slangbrand-spuiten toepasselijk en afzonderlijk de zinnebeeldige voor-

36

stelling in relief op den impost der hoofddeur. Teekeningin kleuren door den heer C. N. LOMAN, te Amsterdam*

Men zie de beschrijving van dit huis bij Wagenaar,Beschrijving van Amsterdam, deel III bl. 45 en Toelich-tingen enz., bovenaangehaalde, bl. 14 en 15.

O. (Anno 1673). Zilver'en, fraai gesneden, uiterst zeldzameGJ-edLenlspeïi.iiiïig', op de invoering te Leiden, van dedoor JAN VAN DER HEIDEN te Amsterdam uitgevonden slang-brandspuiten* In goud gegeven aan de 4 Leidsche Burge-meesteren als Opperhoofden der Brandspuit.

Deze Gedenkpenning is afgebeeld en beschreven bijMr. G. van Loon, Beschr. d. Nedert historiepenn. deel IIIbladz. 115; aangekocht voor ƒ 45. — uit het kabinet vande Rog e van Wichen, Humkamp v. d. Vinne en Michel,verkt. bij G. Th. Bom te Amsterdam, november 1863.

P. Zilveren liJrancispij.ïtpeiinïnig' van Amsterdam, voorwijk 33, aan Rutgert van Loo. — Vergk. de keerz. bij VANLoon, ITT, bl. 115.