Interieur kantoor Rabobank Nederland, Utrechtsander.nl/data/files/alg/id10/rabo de architect...
Transcript of Interieur kantoor Rabobank Nederland, Utrechtsander.nl/data/files/alg/id10/rabo de architect...
www.deArchitect.nl
Interieur kantoor Rabobank Nederland, UtrechtWerkomgeving als stedelijk landschap Rabo Unplugged laat de regels los Sander Architecten organiseert verandering, vrijheid en ontmoeting Co-creating: samen naar één interieurontwerp
Jaargang 42, Sdu Uitgevers, 2011
01-01_Cover 1 9-6-2011 10:03:35
de Architect �
Redactioneel
Netwerk en stad
Opdrachtgevers zetten in toenemende mate het ontwerp in om veranderingen in hun onderneming aan te moedigen en te implementeren. Ontwerpers staan voor de opgave methoden en instrumenten te ontwikkelen die niet in hun traditionele gereedschapskist zitten en die deze veranderingen vormgeven. Het nieuwe kantoor van Rabobank Nederland in Utrecht is een bijzonder voorbeeld van de rol die het ontwerp kan spelen in de culturele veranderingen die een onderneming wil bewerkstelligen. In de door Sander Architecten gemaakte ordening van het interieur wordt creativiteit aangemoedigd en samenwerking gestimuleerd.Twintig jaar geleden was het ontwerp van de werkomgeving gericht op de voorzieningen en de ruimtes voor individuele werknemers. In de huidige werkomgeving ligt de nadruk op de samenwerking in teams en op de groepsdynamica. Zoals bestuurslid van Rabobank Nederland Piet van Schijndel in dit nummer opmerkt, komen mensen vooral naar kantoor voor de sociale component. Vanuit dit uitgangspunt ontwierp Ellen Sander een innovatieve werkomgeving, waarin naast ruimtes om elkaar te ontmoeten en met elkaar te communiceren, ook rust en intimiteit worden geboden. Bij het ontwerp greep ze terug op de metafoor van de stad, om zo te ontdekken wat het beste werkt voor de medewerkers en voor de gemeenschappelijke communicatie. Zoals Marit Overbeek aantoont in haar artikel, konden de andere ontwerpers binnen de geformuleerde spelregels effectief hun visie ontplooien. Intuïtief weten we dat omgeving het gedrag van men-sen beïnvloedt, hun stemming, maar ook hun productiviteit. Het gevolgde proces voor het nieuwe kantoor van Rabobank Nederland leert dat het loont op deze intuïtie te vertrouwen. Harm Tilman
Een van de deelontwerpers is het
bureau next Architects, dat onder
andere een vergaderpaviljoen
van driedimensionaal geweven
wafelstof ontwierp.
Fotograaf Alexander van Berge
de Architect �
Interview
De verhuizing naar het nieuwe pand van Rabobank Neder-
land in Utrecht luidt het begin van een nieuw tijdperk in
voor de bank. De architectuur van de nieuwbouw aan de
Croeselaan is een vertaling van de moderne werkstijl Rabo
Unplugged, waarin de klant centraal staat en medewerkers
maximale vrijheid, verantwoordelijkheid en vertrouwen
krijgen. Opdrachtgever Piet van Schijndel, lid raad van
bestuur Rabobank Groep, en een van de grondleggers van
het Interpolis-concept, zet zijn visie op het kantoor van de
toekomst uiteen.
Waarom investeert de bank in architectuur en design?
“De grote uitdaging van de komende jaren is hoe je mensen
aan je bedrijf bindt, de arbeidsmarkt wordt immers krap.
Daarom zetten wij ons gebouw neer op deze plek in Utrecht,
naast een OV-hoofdstation, goed bereikbaar. Daarnaast
moet je medewerkers de ruimte geven om privé en werk
met elkaar te verbinden op de manier die het beste bij hun
leefomstandigheden past. Beide partners hebben tegen-
woordig een baan en zorgtaken. Natuurlijk willen mensen
thuis werken. Vroeger werkte iedereen aan huis, maar ook
toen wilden zij met collega’s praten over het vak. Ik trek
altijd de parallel met een gildehuis; een kantoor is in feite
een eigentijdse versie daarvan. Je hoort bij de Rabobank,
je maakt deel uit van deze familie en daar ben je trots op.
Dan moet je ook een mooi huis neerzetten, zoals de
schoenlappers en beenhouwers indertijd.
In ons kantoor kun je geconcentreerd werken, maar ook
elders, in de trein of thuis. Laten we afscheid nemen van
oude werkpatronen. Regels zijn uit de twintigste eeuw, het
gaat nu om vrijheid en verantwoordelijkheid. Mensen
komen vooral naar hun werk voor de sociale component.
Daarom is het Plein in de plint ingericht met functionali-
teiten die gericht zijn op ontmoeten en communiceren.”
Wat is de plaats van jullie kunstcollectie? Kunst symboliseert bij uitstek ‘het ontmoeten van het andere’.
“De Kunstzone is goed op zijn plaats in de plint. Het pro-
gramma van eisen vroeg om levendigheid aan de straat en
hier zijn de wisselende exposities voor iedereen zichtbaar.
Het beschermen van cultuur zien wij als een maatschappe-
lijke plicht. Door de eeuwen heen ondersteunden de finan-
cieel daadkrachtigen de kunst, vroeger waren dat de kerk
en de adel, nu zijn dat banken en verzekeraars.”
Hoe is de nieuwe werkfilosofie naar het interieur vertaald?
“Vijftien jaar geleden waren we bij Interpolis de pionier op
het gebied van tijd- en plaatsonafhankelijk werken. Ik ben
nog steeds erg trots op dat concept, want sinds 1996 is er in
het gebouw in Tilburg geen wand verzet. Dat bleek uitein-
delijk de grootste kostenbesparing.
Tegenwoordig is dit idee breed geaccepteerd. Iedereen
heeft het nu over Het Nieuwe Werken en de pijlers van toen,
vrijheid, vertrouwen en eigen verantwoordelijkheid, staan
nog steeds overeind.
Destijds adviseerde Veldhoen + Company, en daar hebben
ze gelijk in, dat je een kantoor moet inrichten zoals een huis,
vanuit bepaalde functionaliteiten, en activiteitgericht: elke
ruimte heeft een eigen functie.
Voor het interieurontwerp van de nieuwbouw van Rabobank
Nederland kozen we Ellen Sander, omdat ze vanuit haar
ervaring als deelontwerper bij Interpolis wist waar het om
gaat. Het interieur moet mooi zijn en inspirerend, maar ook
functioneel en zelfs productiever zijn dan voorheen.
De schaal van het gebouw was een uitdaging. Het Plein in
de plint moest geen monotone, homogene ruimte worden.
Om mensen te prikkelen is pluriformiteit nodig en ondanks
de enorme schaal van het gebouw, lopen de mensen niet
verloren rond in kille ruimtes.
De samenwerking met Ellen was professioneel en fan-
tastisch. In dit intensieve traject waren er ook moeilijke
momenten, maar we vonden overal oplossingen voor. Zo
heeft Ellen bijvoorbeeld uitstekend gebruikgemaakt van
de in de plint aanwezige bovenlichten. Die markeren en
verlichten de verschillende vergaderpaviljoens. Ze wist de
bestaande ruimte optimaal te benutten.”
Het gebouw is ontworpen door Kraaijvanger • Urbis. Fotograaf Bertus de Ruiter
neemt afscheid van regels op de werkvloer
Auteur Renée Borgonjen
“Regels zijn uit de twintigste eeuw, nu gaat het om vrijheid en verantwoordelijkheid”
Piet van Schijndel
� de Architect de Architect �
Interview
organiseert de dynamiek van verandering
Auteur Renée Borgonjen
Ellen Sander
Sander Architecten was tien jaar geleden een van de deelontwerpers bij de veelgeroemde en vernieuwende inrichting van het hoofdkantoor van Interpolis in Tilburg. Ook tekende het bureau van Ellen Sander voor het interieurontwerp van de Media Plaza in de Utrechtse Jaarbeurs en voor diverse andere kantoren, waaronder dela en het ministerie van Defensie. Sander Architecten is door de Rabobank uit een groep van twintig architecten geselecteerd, om het interieurontwerp te maken en de supervisie te voeren over het interieurontwerp.
Fotograaf Julia de Boer
� de Architect de Architect �
Het leidende principe van jullie interieurvisie is flow. Kun je dat begrip nader toelichten?
“In een kantoor waarvan de schaal zelfs op Europees niveau
uniek is, wilde ik in het interieur alle onderdelen en uitgangs-
punten verbinden tot één geheel: het gebouw van Kraaijvan-
ger.Urbis architecten, de waarden van de Rabobank en de
nieuwe werkstijl Rabo Unplugged. Om grip te krijgen op de
complexe materie schreven en presenteerden we eerst een
interieurvisie. Het is bijzonder dat de bank ons die pas op de
plaats lieten maken, een bewijs van goed opdrachtgever-
schap.
Rabo Unplugged gaat uit van vrijheid, vertrouwen en eigen
verantwoordelijkheid. De medewerkers zijn in de visie van de
bank allemaal ondernemers, die verantwoordelijk zijn voor
hun eigen functioneren in een ruimte zonder vaste regels,
vaste tijden en vaste plaatsen. De werkplekken zijn toege-
sneden op specifieke activiteiten. Vergaderen, een bilateraal
overleg en geconcentreerd een stuk schrijven; elke activiteit
heeft zijn eigen snelheid. Als je een rivier observeert, ervaar
je verschil tussen de rustige buitenbocht en de snelstromen-
de binnenbocht. In de natuur zie je routes op een natuurlijke
wijze ontstaan, intuïtief vinden mensen hun weg.
Naar die vanzelfsprekendheid, die ‘flow’, zocht ik.
De organische vorm van het gebouw van Kraaijvanger • Urbis
speelde hierin een belangrijke rol. De drukste routes kwa-
men automatisch rond de kernen met de liften en trappen te
liggen en de luwtes ontstonden als vanzelf daaromheen.
Bij onderzoek naar de waarden van de Rabobank bleek dat
deze flow al aanwezig is in het coöperatieve karakter van de
bank, met zijn fysieke netwerk met vertakkingen tot in de
kleinste dorpen en maatschappelijke geledingen. Bovendien
verbindt het psychologische begrip ‘flow’, het moment waar-
op moeten, willen en kunnen samenvallen, het geluk van de
werknemer met een optimaal resultaat voor de werkgever.
Ons uitgangspunt voor het interieurontwerp werd daarom
‘form follows flow’. Om het stromen mogelijk te maken,
wilde ik geen verticale scheidingswanden, zodat je overal de
horizon kan zien. ‘The office is my world and the world is my
office.’”
Het eerste kantoor in Nederland waar een nieuwe werkstijl is ingevoerd was Interpolis in Tilburg. Jij was een van de deelontwerpers. Wat is er sindsdien veranderd in het kantoor-interieur?
Interview Ellen Sander
“Het zijn vooral de gebruikers zelf die natuurlijker met de
nieuwe manier van werken omgaan. Technologie is inmid-
dels een normaal onderdeel van ons leven geworden. Door
de nieuwe apparatuur worden we echter wel constant
geprikkeld, waardoor er vaker behoefte bestaat aan plekken
om geconcentreerd te werken. Daarom moet de nieuwe
werkomgeving naast ruimte om elkaar te ontmoeten, rust
en intimiteit bieden.”
Jullie werkten samen met een aantal deelont-werpers: Richard Hutten, Ineke Hans, Emma architecten, next architects en Pentagram. Naast interieurontwerper was je supervisor; welke lijnen zetten jullie uit om eenheid en diversiteit in evenwicht te houden?
“Het gebouw is opgevat als een stad. De spelregels die we
vanuit die stadsmetafoor opstelden voor de deelontwerpers,
hebben dezelfde functie als stedebouwkundige randvoor-
waarden. Het dak met de lichtkoepels op het Plein fungeer-
de als stedebouwkundig grid, en de lichtkoepels bepaalden
de diameter, vorm en rooilijnen. Iedere deelontwerper kreeg
een gebied op het plein toegewezen. Daarnaast schreven we
kleur en materiaal voor. Op het Plein is de meeste ruimte
voor diversiteit, in de toren namen drie deelontwerpers daar-
naast een cluster voor hun rekening. Ieder cluster bevat
naast vier werkvloeren een zogenoemde samenwerkvloer;
een vloer van gevel tot gevel die functioneert als het plein
van de ‘wijk’. Hier bevinden zich overlegruimtes, een lunch-
bar en kunstwerken. In de toren zijn de deelontwerpen iets
terughoudender, om de eenheid op de vloer intact te laten.”
Wat betekent co-creating in bredere zin?
“Zowel de flowvisie als de spelregels bleken krachtige instru-
menten om op terug te kunnen grijpen tijdens het ontwerp-
proces. Co-creating helpt slimmer om te gaan met een
gebouw, met kennis en met elkaar. Vanaf het moment dat
een opdrachtgever over nieuwbouw nadenkt, is in de huidige
snel veranderende wereld co-creating een must. Uitgangs-
punten als werkstijl, gebouwvorm, bedrijfsidentiteit en vier-
kantemeterbehoefte moeten tegelijkertijd met gespeciali-
seerde professionals op elk gebied worden ontwikkeld tot
één concept. Dan pas kun je een echt duurzaam, efficiënt en
betaalbaar gebouw maken.”
Uitgangspunt van het interieur-
ontwerp is flow. Sander liet zich
inspireren door een rivier, met een
rustige buitenbocht en een snel-
stromende binnenbocht.
De diepe werkvloeren krijgen volop daglicht via de vides, die in clusters van vijf verdiepingen zijn aangebracht. Fotograaf Bertus de Ruiter
10 de Architect
Project
Vrijheid en ontmoeting in de stad
Of vormgeving het gedrag van mensen kan veranderen, is een elementaire vraag in het ontwerpvak. Nu het kantoorinterieur als gevolg van de implementatie van moderne werkstijlen opnieuw wordt gedefinieerd, staat de interieurarchitectuur voor nieuwe uitdagingen. Ze moet de relaties op zo’n manier ordenen dat creativiteit wordt gestimuleerd en samenwerking wordt bevorderd. Met de inrichting van het nieuwe kantoor in Utrecht, vormgegeven als een moderne stad, maken Rabobank Nederland en Sander Architecten deze ambitie waar.
Auteur Marit Overbeek Fotograaf Alexander van Berge
Op het Eetplein zitten medewerkers naast twee vergaderpaviljoens van karton en washipapier. Zo is er een tactiele ervaring gecreëerd.
de Architect 13
Dat Rabobank Nederland en Sander Architecten de stad
kozen als uitgangspunt voor een interieurontwerp dat
vrijheid, eigen verantwoordelijkheid en vertrouwen wil
stimuleren, is een logische keuze. De stad is immers de
plaats waar individuele vrijheid én spontane ontmoetingen
van het grootste belang zijn. Opdrachtgever en ontwerpers
zien een omgeving voor zich waar drukte en rust naast
elkaar bestaan, waar mensen hun eigen weg kiezen, gezel-
schap zoeken of zich afzonderen.
Op het Plein, gelegen in de plint van het nieuwe kantoor-
gebouw, is de effectiviteit van dit concept zichtbaar. Op
6000 m2 is een minimetropool verrezen, met buurten, open
pleinen en bebouwing in diverse stijlen en hoogten. Wande-
lend over ‘straat’ stuit men op uitnodigende terrassen, eet-
gelegenheden, vergaderruimtes, kunstwerken, koffiebars,
kantoren en stiltegebieden. Medewerkers en bezoekers
werken, eten, lezen, ontmoeten elkaar in een afwisselend
landschap. De ‘gebouwen’, losse volumes met verschillende
functies, voegen zich in het strakke grid van lichtkoepels en
slanke kolommen.
Mediterrane sfeerDeze stad in hartje Utrecht heeft een mediterraan karakter,
dankzij de terrazzovloer in aardetinten, de overvloedige
lichtinval, het huiselijk vormgegeven straatmeubilair, maar
vooral dankzij de materialisering van de losse volumes en
meubels. Eikenhout is door Sander Architecten gebruikt als
bekleding van het toiletblok en van de horecaeilanden, in de
lamellen voor de spreekkamers en als basismateriaal voor
de ‘bebouwing’.
Het zijn zachte en natuurlijke elementen in een verder
vrij hard gematerialiseerde ruimte met steen, staal en glas.
Maar het hout maakt het Plein ook tot een samenhangend
geheel, in plaats van een verzameling losse objecten. Daar-
aan is te zien dat Sanders opzet werkt: om de diversiteit van
een stedelijke ruimte te realiseren, zijn aan verschillende
externe ontwerpers deelopdrachten uitgegeven. Om hierin
eenheid te verkrijgen, stelde Sander drie eisen aan de pavil-
joenontwerpen: ze zijn in diameter, rooilijn en vorm gelijk
aan de bovenliggende lichtkoepel, gemaakt van hout en
wit van kleur. De hoogte van de cilinders mocht variëren.
Afwijkend en toch aansluiting De door Sander Architecten zelf ontworpen vergaderpavil-
joens zijn gemaakt van washipapier en karton, dus van hout
afgeleide materialen. Gecombineerd met de van washi-
papier gemaakte lampion die uit de lichtkoepel naar bene-
den zakt, is zo een opmerkelijke tactiele ervaring gecreëerd.
Vooral het kartonnen paviljoen, dat door de verschillende
toepassingen van het materiaal fraaie patronen bevat,
nodigt uit tot aanraken.
De andere deelontwerpers kregen volop ruimte om hun
eigen visie te ontplooien binnen de gestelde randvoorwaar-
den. Zo tekent Emma architecten voor drie surrealistische
blikvangers. De paviljoens die zij ontwierpen, geïnspireerd
op dennenappels, zijn sierlijke constructies met een
ambachtelijke uitstraling, die hoog boven de gebruikers uit-
torenen. Ze zijn gemaakt van een combinatie van Hollandse
houtsoorten. Twee paviljoens, door de medewerkers van de
bank ‘vogelnestjes’ genoemd, zijn bedekt met een glazen
dak en doen dienst als vergaderruimte, de derde is open en
fungeert als bibliotheek. Ondanks de afwijkende grootte en
Project Vrijheid en ontmoeting in de stad
Multifunctionele meubels
Vanuit een bestaande meubellijn zijn
werkmeubels speciaal voor de Rabo-
bank doorontwikkeld, die verschil-
lende activiteiten faciliteren:
individueel werken, samenwerken en
bespreken. Ze zijn eenvoudig vorm-
gegeven, zodat duidelijk afleesbaar
is hoe ze kunnen worden gebruikt.
De basis bestaat uit zittingen en
tafels die in hoogte te verstellen zijn,
verder varieert de hoogte van de
rugleuningen, het aantal en de
opstelling van de zitplekken. De
meubels zijn door de deelontwer-
pers aangepast zodat ze aansluiten
op de sfeer van hun ontwerp.
Blikvanger op het Plein is de
wand-annex-glazen vitrinekast,
waarin een werk van de Chinese
kunstenaar Ni Haifeng wordt
tentoongesteld.
Het kartonnen paviljoen bevat fraaie patronen door de verschillende toepassingen van het materiaal.
De spreekkamers zijn afgeschermd
met houten lamellen.
14 de Architect de Architect 15
verrassende verschijning vinden zij dankzij de materialise-
ring en kleur toch aansluiting bij de andere ‘gebouwen’.
In de door NEXT Architects ingerichte ‘Bakkerij’ halen mede-
werkers belegde broodjes. Inspiratiebron was een Japanse
tuin. De wijk heeft een heldere structuur, ze bestaat uit drie
grote eetvelden tussen drie paviljoens. De eettafels en stoe-
len, de velden, zijn uitgevoerd in bamboe. De paviljoens zijn
opgetrokken uit driedimensionaal geweven wafelstof, ont-
worpen in samenwerking met Boon Design. Net als in de
paviljoens van Sander Architecten is de materiaalkeuze ook
functioneel: textiel dempt geluiden, contrasteert met de
gladde omgeving en verleent de paviljoens warmte en inti-
miteit.
EigenzinnigheidAnkerpunt op het Plein is de espressobar, ontworpen door
Richard Hutten. Deze is gemaakt van spiegelend gepolijst
roestvast staal en is getooid met een enorme trechter. De
stoffen huid hiervan, gespannen over gekleurde ledpanelen,
doet dienst als projectiescherm. De ongebruikelijke vorm-
geving maakt van de bar een onmisbaar ontmoetingspunt.
Hier vinden werknemers en bezoekers elkaar en beginnen
medewerkers de dag om vervolgens met een espresso of lat-
te macchiato door te lopen naar hun werkplek.
De ‘wijk’ van Ineke Hans onderscheidt zich in kleurgebruik
(blauw), maar ook in eigenzinnige vormen. Haar speelse
handschrift is te herkennen in de Kantenkijker, een vergader-
paviljoen-annex-stiltewerkplek met een dicht dessin en met
ramen die zijn geëxtrudeerd tot lange telescopen. Met het
meubilair en de vilten, geluidsabsorberende ‘cactussen’ op
de werkmeubels maakt dit deze zone tot een buitenbeentje.
Kunst tonen aan de stad Blikvanger op het Plein is de wand-annex-glazen vitrinekast,
waarin het kunstwerk ‘On the departure and the arrival’ van
de Chinese kunstenaar Ni Haifeng staat tentoongesteld. In
dit verticale museum, ontworpen door Sander Architecten,
staan in porselein uitgevoerde gebruiksvoorwerpen, zoals
een schaar, een fles Glassex en een strijkijzer, beschilderd
met Delftsblauwe motieven. Ook de achtergrond van het
werk kreeg een plaats in het interieur: foto’s en een film van
‘the making of’ zijn te bekijken in de ruimte achter de kast.
Project Vrijheid en ontmoeting in de stad
De sterk afwijkende materialise-
ring en de hightech uitstraling
maken van Huttens bar een
onmisbaar ontmoetingspunt
op het Plein.
Plein met deelontwerpen
1 Pentagram
2 Sander Architecten
3 Richard Hutten
4 Ineke Hans
5 Emma architecten
6 NEXT Architects
Beelden van graanvelden sieren de uitgiftebalie van de ‘Bakkerij’. Wafelstof en bamboe zijn gebruikt voor het paviljoen en het meubilair.
22
3
5
6
22
1 41
1
2
16 de Architect de Architect 17
Het belang dat de Rabobank hecht aan haar kunstcollectie,
komt tot uiting in de transparante, witte kunstzone. Deze is
door William Russell van het Britse ontwerpbureau Penta-
gram ingericht met torenhoge, houten tentoonstellings-
kasten. Medewerkers en bezoekers kunnen via de grote
vides de exposities bekijken, en via de entree de ruimte
binnenwandelen. De bank toont haar kunst aan de stad via
de hoge glazen gevels aan de straatzijde.
Kennis en ervaringen delenSupervisor Sander Architecten heeft de input van alle partij-
en, opdrachtgever en adviseurs, architectenbureau en deel-
ontwerpers, samengebracht in een toegankelijk, leesbaar en
helder interieurontwerp. Het bureau opereerde daartoe als
een spin in het web, dat in de lange onderhandelingen het
basisontwerp overeind heeft gehouden.
Ook de samenwerking met externe designers als Hutten,
NEXT, Hans, Emma en Russell heeft goed uitgepakt. De
verschillende handschriften zorgen voor dynamiek en
verrassing op het Plein en roepen diverse zintuiglijke erva-
ringen op. De espressobar, de kunstzone, het eetplein en de
paviljoens zijn aantrekkelijke plekken met een bijzondere
verblijfskwaliteit en nodigen uit tot collega’s ontmoeten en
kennis delen, de essentie van het moderne kenniswerken.
Sander Architecten en de Rabobank verleggen opnieuw de
grenzen van de moderne werkomgeving. Het Interpolis-
kantoor introduceerde innovatieve voorzieningen, zoals
flexplekken, informele vergaderruimtes en brainstormloun-
ges. Zo ontstond een interieur vol autonome, uitgesproken
vormgegeven gebieden, zichtbaar geschikt voor één
bepaalde functie. Inmiddels zijn deze concepten bekend,
en zijn internet en smart phones geheel geïntegreerd in ons
leven. Waar Interpolis als pionier de boodschap veel kracht
moest bijzetten, kan de Rabobank een bescheidener en
subtielere taal spreken, en zich concentreren op het stimu-
leren van groepsdynamiek, de voornaamste functie van het
kantoorinterieur van de toekomst.
Project Vrijheid en ontmoeting in de stad
De Kantenkijker, ontworpen door Ineke Hans, is een vergaderpaviljoen
annex concentratiewerkplek.
Links: de paviljoens prikkelen
de nieuwsgierigheid en bieden de
gebruikers een bijzondere
beleving.
Het Eetplein bestaat uit ronde uitgifte-eilanden met een houten afwerking en
open terrassen.
18 de Architect
Projectgegevens
Colofon
de Architect 2011 / 06
Redactieadres:
Postbus 20025
2500 EA Den Haag
Binckhorstlaan 403
2516 BC Den Haag
tel (070) 378 99 11
fax (070) 385 43 21
www.deArchitect.nl
Hoofdredactie
Harm Tilman (80406)
Eindredactie
Marit Overbeek (80314)
Bureauredactie
Marianne Lahr (80310)
Grafische vormgeving
Quirina van Hof (80319)
Hans de Jong (80318)
Basisvormgeving
Sake van den Brule
Elke Kunneman
Motif: Concept & Design
Fonts: Interface / Plume
De Architect
is een uitgave van
Sdu Uitgevers,
Postbus 20025
2500 EA Den Haag
E-mail: [email protected]
Web: www.sdu.nl
Uitgever
Michael Sprong
(070) 378 05 56
Fotografie cover
voorzijde: Ray Edgar
achterzijde: Alexander van Berge
Opdrachtgever Rabobank Nederland
Ontwerp Kraaijvanger • Urbis, Rotterdam
Projectarchitect Rob Ligtvoet
Interieurontwerp Sander Architecten, Amsterdam
Projectarchitect, supervisor Ellen Sander
Projectteam Yvonne Modderman, Niels Maree, Annemarie Dijkhof, Jacob Sanders, Jordi van de Bovenkamp
Deelontwerpers Emma architecten, Ineke Hans, next Architects, Pentagram (gb), Richard Hutten, Sander Architecten
Adviseur integrale werkstijl Veldhoen + Company, Maastricht
Adviseur horeca Vijverborgh, Breda
Adviseur akoestiek Peutz
Aannemer Bouwcombinatie Heijmans / JP van Eesteren, Rosmalen
Interieurbouwer Hoogendoorn Maritieme betimmeringen en Interieurbouw, Werkendam; Soons Interieurbouw, Schimmert;
Smeulders Interieurgroep, Nuenen
Projectadvies Den boer projectadviseurs, Rotterdam
Meubelontwerp Sander Architecten, Amsterdam
Werkplekmeubilair Gispen, Culemborg, i.s.m. Sander Architecten, Amsterdam
Audiovisueel/ ict Mk2, Breda
Verlichting Erco Lighting, Naarden
Vloeren Terrazzo Eterno Terrazzo, Almere; vloerbedekking Desso, Waalwijk en Leoxx, Houten;
houten vloeren D2 Projectparket, Utrecht
Vloeroppervlakte 56.000 m² bvo
Start ontwerp 2006
Start bouw 2009
Oplevering 2011
de Architect 19
Binnenvaart Maritiem Interieurbouw
Beatrixhaven 354251 NK WerkendamT (0)183 308 383F (0)183 308 384E [email protected] www.hoogendoorn-mbi.nl
The Floor is Yours
Verkoop | Verhuur | Service
MK2 Audiovisueel.Onderscheidend in beeld en geluid.
tune the light
Logotec LEDDe eerste serie spots van ERCO die consequent voor LED, de lamp van de toekomst, is ontworpen en geconstrueerd. Alleen ERCO heeft de bijzonder efficiënte LEDlichttechniek van collimatoren en Spherolitlenzen – met zes lichtverdelingen van narrow spot tot wide flood, oval flood en wallwash: voor creatieve lichtconcepten met efficient visual comfort.
Tel.: +31 35 699 [email protected]
www.smeulders-ig.nl
www.desso.com
de Architect, juli - augustus 2011 �
Of vormgeving het gedrag van mensen kan veranderen, is een
elementaire vraag in het ontwerpvak. Nu het kantoorinterieur
als gevolg van de implementatie van moderne werkstijlen
opnieuw wordt gedefinieerd, staat de interieurarchitectuur voor
nieuwe uitdagingen. Ze moet de relaties op zo’n manier ordenen
dat creativiteit wordt gestimuleerd en samenwerking wordt
bevorderd. Voor het interieur van het nieuwe kantoorgebouw
van Rabobank Nederland in Utrecht bracht interieurontwerper
en supervisor Sander Architecten de input van alle partijen
bij elkaar. Opdrachtgever en adviseurs, architectenbureau
Kraaijvanger • Urbis en de deelontwerpers next Architects,
Richard Hutten, Emma architecten, Ineke Hans en Pentagram.
Met de inrichting van het nieuwe kantoor, vormgegeven als een
moderne stad, maken alle betrokkenen deze ambitie waar.