Breinbewust Coachen - Bianca StokmanHet brein is sinds een paar jaar een absolute hype. Wat gebeurt er in die grijze (en witte) massa in ons hoofd? Hoe leren mensen? En hoe is dat van belang voor coaching en wat kun je er in praktische zin mee?

Theory U: Unfolding the Future – Sacha KluversIn deze tijd zijn de vraagstukken en problemen vaak zo complex dat meer nodig is dan rationele oplossingen. Bij de U-theory doorloop je een proces dat leidt tot uitkomsten die verbindend en creatief zijn. Maak hier kennis met de Utheory.

E-coaching: direct en toch persoonlijk - Alexander WaringaE-coaching is een snel groeiend fenomeen in coachland. Uit onderzoek blijkt namelijk dat er met behulp van ICT-middelen nieuwe mogelijkheden zijn om een warme en menselijke relatie op te bouwen. In de workshop leer je hierover meer.

Invloed van context op teams - Wim GoossensIn elk team spelen meerdere contexten een rol: de culturele context, de organisatorische context, het team zelf en de persoonlijke context. In deze workshop krijg je inzicht in de diverse contexten op het team functioneren.

Positieve Psychologie werkt! – Ron van DethDe laatste jaren is de positieve psychologie sterk in opkomst. Deze vernieuwende aanpak heeft zijn effectiviteit al op verschillende terreinen bewezen. In deze workshop gaan we in op een aantal basisprincipes van deze benadering.

Inspiratiedag voor coaches - 1 maart 2012Omdat er vele nieuwe ontwikkelingen plaatsvinden in het coachingsvakorganiseren de Baak & dochteronderneming het Europees Instituut een middag over belangrijke ontwikkelingen. Enkele workshops:

Ben jij er ook bij?

Expert aan het woordAlexander Waringa, onderzoeker Tilburg University en directeur e-Coach Pro

Je moet het meemaken om het te geloven

Wat zijn de trends in de coachwereld?Teamcoaching is steeds meer aan het opkomen, de effectiviteit van coaching wordt steeds belangrijker en digitale vormen van coaching gaan steeds meer opkomen. Ik denk dat bedrijven steeds meer gebruik gaan maken van coaching in plaats van training. De nieuwste vorm is e-coaching, dat zeer toepasbaar is in het bedrijfsleven.

Heeft de afwezigheid van face-to-face contact invloed op de effectiviteit van coaching? Veel mensen vinden het belangrijk om vooraf face-to-face contact te hebben. Bij e-therapiehebben ze onderzocht of het ontbreken van face-to-face contact invloed heeft op het effect van de therapie. Het bleek dat het face-to-face contact nauwelijks invloed had op de effectiviteit. Het is belangrijk, maar niet zo belangrijk. De vraag is of dit ook bij coaching geldt.

Ontstaat er zonder face-to-face contact dan geen lagere betrokkenheid?Nee, het commitment neemt zelfs toe, omdat je direct kan terugkoppelen. Je hoeft het niet meer op te sparen tot een volgend gesprek, maar je kan je ervaringen direct met je coach delen. Coaching wordt daarmee intensiever en effectiever. Mensen zijn verrast over het rendement. Maar je moet het meemaken om het te geloven.

Wat zijn de valkuilen van e-coaching?De belangrijkste valkuil is dat je denkt dat als je kan coachen, dat je ook een e-coach kan zijn. Veel mensen die blanco starten met e-coachen, gaan de mist in en stoppen er al snel mee. Om succesvol te zijn heb je aanvullende vaardigheden en meer inzicht nodig in achterliggende processen.

Kan je dat toelichten?E-coaching heeft een aantal voor de hand liggende voordelen zoals besparing in tijd en geld. Echter, de echte voordelen zitten in het proces. En die zijn relatief onbekend. Door e-coaching ga je namelijk schrijven. Aan schrijven liggen hele andere cognitieve processen ten grondslag. Therapie van schrijven. Je kan teruglezen wat je geschreven hebt, maar ook teruglezen wat je coach je geschreven heeft. Complimenten die je krijgt staan nu op papier, die blijven je beter bij. Normaal zou je glimlachen en wegkijken, maar nu kan je het rustig zonder iemand erbij tot je nemen. Dat is belangrijk.

Zijn er andere zaken om rekening mee te houden als je gaat e-coachen?Ja, privacy. E-coaching moet gebeuren via je eigen emailadres en niet door middel van je emailadres op je werk. De zekerheid van privacy maakt het veilig voor de coachee, dat wordt nogal eens onderschat.

E-coaching: Verrassend rendement én persoonlijk

Insp

iratie

dag

voor

Coa

ches

15

Daarnaast is taalvaardigheid een belangrijk onderwerp. Je moet goed bij jezelf nagaan of het je ligt om alles op te schrijven. Sommige coaches kunnen dit gewoon veel minder goed op papier. Je kan het niet meer corrigeren nadat je het hebt verstuurd, je kan niet direct reageren op hoe de coachee reageert op jouw bericht. De manier waarop je de coachee benadert, is bij e-coachingnog belangrijker. Daar gaat het vaak mis.

“Als je kan coachen, kan je nog niet direct e-coachen”

Dit zijn enkele dingen, maar ik hoop dat ik hiermee heb aangegeven dat het belangrijk is om getrained te worden als e-coach voordat je ermee begint. Onderschatting is de grootste valkuil.

Heeft de opkomst van het nieuwe werken invloed op coaching?Ja, dit gaat een grote boost geven aan e-coaching. Meer op afstand werken. E-coaching is ook niet meer gebonden aan plaats en tijd, net als het nieuwe werken. Hoe je het wendt of keert, het gaat die kant op. Ter illustratie: UWV moet bezuinigen en gaat daarom zwaar inzetten op e-coaching en e-learning. Over een paar jaar is het gewoon standaard. In het buitenland zijn ze daar al veel verder mee. Vooral in Amerika, Australiëen Engeland. In Australië is er zelfs een instituut voor opgericht. Dat heeft natuurlijk ook te maken met de afstanden. Wij kunnen hier elkaar nog redelijk makkelijk ontmoeten. In Australië ligt dat wel anders; 4 uur reizen om naar je coach te kunnen gaan. In Nederland zijn er nog maar een paar e-coaches. Dat zijn echt pioneers.

Op de inspiratiedag voor coaches van de Baak en het Europees Instituut op 1 maart 2012 geeft Alexander een workshop over e-coaching. Lees hier meer over de inspiratiedag voor Coaches.

Het Europees Instituut verzorgd samen met partner eCoachPro vanaf 2012 een verdieping opleiding e-coaching voor professionals

16

Positieve psychologie werkt!De laatste jaren is de positieve psychologie sterk in opkomst. Deze vernieuwende aanpak heeft zijn effectiviteit al op verschillende terreinen bewezen. Anders dan de klassieke benadering houdt positieve psychologie zich bezig met kennis over wat het bestaan de moeite waard maakt; over de menselijke kracht en optimaal functioneren.

De positieve psychologie is nog heel jong. Het begon een jaar of tien geleden met de vooraanstaande Amerikaanse psycholoog Martin Seligman. Op een dag was hij met zijn dochtertje Nikki in de tuin aan het werk. Nikki hield hem op een gegeven moment voor, dat hij nu eens moest ophouden met mopperen. Daardoor viel bij Seligman het kwartje: De psychologie moet zich niet primair richten op wat er mis is, maar juist op hoe je de kwaliteit van leven en werken kunt verhogen. Die nieuwe benadering moest wel van een heel andere orde worden dan de oppervlakkige ‘smile and be happy’ benadering.

Daarmee was de positieve psychologie geboren. Als prominent wetenschapper wilde Seligmandeze nieuwe vorm van psychologie wetenschappelijk funderen en in korte tijd is er veel tot stand gekomen. Kwaliteiten van mensen werden in kaart gebracht, welbevinden werd meetbaar gemaakt en methoden voor het bevorderen ervan ontwikkeld.

In werkcontexten krijgen ‘negatieve’onderwerpen als stress en burnout van oudsher nog veel aandacht. Maar ook op dit terrein heeft de positieve psychologie inmiddels haar stempel gedrukt. Naast het voorkomen van stress en burnout, is er meer oog gekomen voor de bevordering van welbevinden op het werk. Organisaties zoeken werknemers die energiek en toegewijd zijn en die opgaan in hun werk. Ze hebben met andere woorden behoefte aan bevlogen mensen die ‘engaged’ zijn.

Daar ligt nu precies de kracht van de positieve psychologie. Een werkomgeving die op deze benadering is geïnspireerd, bevordert persoonlijke groei en een gevoel van autonomie en vertrouwen. Het zal hen aanmoedigen naar manieren te zoeken om hun veerkracht te vergroten, te streven naar een balans in leven en werk en een gezonde levensstijl. Zo’n omgeving stimuleert het onderhouden van positieve relaties met collega’s en geeft medewerkers een duidelijk gevoel van zinvolheid. Ook in die context werkt de positieve psychologie.

Expert aan het woordRon van Deth, Docent en stafmedewerker bij het Europees Instituut, psycholoog en publicist.

“Organisaties zoeken mensen die energiek zijn en

opgaan in hun werk”

Daarmee was de positieve psychologie geboren

Ron van Deth geeft op de inspiratie dag voor Coaches op 1 maart 2012 een workshop over positieve psychologie.

fdgf

18

Nog steeds heerst er een soort van ‘ontkenning’in de wereld, we gaan door met ons consumeren en produceren, wetende dat de bronnen opraken, de aarde vervuilt en tweederde van de wereldbevolking onder de armoede grens leeft. Laatst zag ik weer een foto van magere mensen met honger, ik stel me dan voor dat ikzelf en mijn buren er zo uit zouden zien, dat kun je toch niet bevatten? Hoe komt het dat wij mensen, andere mensen zo laten lijden?

Drastisch nieuwe patronen vinden…U-theory is een manier om drastisch los te komen uit je bekende patronen, minder alleen op jezelf gericht te zijn en dus meer op anderen en om meer uit je intuïtie te halen. Wij en onze organisaties zijn te eenzijdig rationeel geworden, teveel gericht op gewin op de korte termijn. Het is tijd om de koers bij te stellen.

Het indalen in de U U-theory is een leidraad van het beslissingsproces van de leider. Het gaat in de vorm van een U: eerst goed observeren op verschillende luisterniveaus, daarna daal je in een soort stilte en niet-doen, om op diepere niveaus te komen. Een gezamenlijkheid die ook voelbaar wordt bij een jamsessie. Vandaar uit komen nieuwe vindingen of inzichten waarna je tot actie overgaat. Het product wordt steeds aangepast terwijl je het maakt.

PresencingHet diepste punt van de U wordt ook wel presencing genoemd. Je gaat anders zien, alles lijkt trager, maar gaat even snel. Het lijkt alsof je in een ander intelligentieveld belandt. Vanuit hier ontvouwt de toekomst zich. Topsporters kennen deze staat maar al te goed, net als muzikanten en kunstenaars. Picasso zei eens: ‘Ik ben niet degene die dit schilderij maakt, het ontstaat onder mijn handen en ik ben zelf verbaast over wat er verschijnt.” Hij bedoelde dit letterlijk. Om hier te komen zijn stilte en “vertragen” essentieel, maar ook in de natuur zijn of bewegen helpt.

Het resultaat is elke keer weer verbluffend. Je voelt dat iedereen rustiger wordt, meer luistert en zichzelf laat zien. Het proces hiernaartoe is echter zeer spannend. Tijdens het indalen wordt je geconfronteerd met je eigen gevoelens zoals angst voor het “niet weten”, veroordelingen en cynisme. Die moet je weerstaan en durven ondergaan, pas daarna ben je leeg genoeg om het nieuwe tot je te laten komen.

Special: Theory UU-theory: Collectief Leiderschap voor diepgaande innovatie en verandering

Je gaat anders zien, alles lijkt trager, maar gaat

even snel

Topsporters kennen deze staat maar al te goed

Sacha Kluvers verzorgt op de inspiratie dag voor Coaches op 1 maart 2012 een workshop over de U-Theory

sf

Invloed van de context op teams‘Van het enkelvoudig coachen van groepen en teams moeten we eigenlijk af. Want wie bijvoorbeeld alleen maar kijkt naar de communicatieprocessen in een groep, zonder oog voor de context waarin groepsactiviteiten plaatsvinden, mist wezenlijke informatie’, volgens Wim Goossens.

Wim Goossens, expertdocent aan de ZuydHogeschool en verbonden als trainer aan het Europees Instituut/de Baak ontwikkelde het IPG-model (Integrale Procesbegeleiding van Groepen) waarmee complexe groeps- c.qteamdynamieken, -fenomen en –processen in hun onderlinge samenhang doorgrond en begeleid kunnen worden. Dit model zoekt een samenhang tussen de volgende vier kernelementen: 1. de context van de groep; 2. groepsontwikkeling; 3. niveaus; 4. leiderschap.

In dit artikel belichten we kort verschillende invloeden van de context op teams.Wim: ‘In elk team spelen meerdere contexten een rol. Ik ga hierbij uit van vijf contexten die in elk team in mindere of meerdere mate aanwezig zijn: de culturele context, de maatschappelijke context, de organisatorische context, het team zelf als context en de persoonlijke context van de deelnemer.’

‘Denk bij de culturele context aan bijvoorbeeld de ik- of wij-cultuur, de Oosterse of Westerse cultuur, de vrouwelijke of mannelijke cultuur en daaruit voortvloeiende culturele uitingsvormen, rituelen en gebruiken.’ In een teambespreking komt bijvoorbeeld naar voren dat een teamlid met een Indische achtergrond zo weinig hulp aan zijn collega’s vraagt, terwijl hij vanuit zijn cultuur geleerd heeft zich bescheiden op te stellen ……

‘Als je kijkt naar de maatschappelijke context dan let je op de sociaal maatschappelijke achtergrond van de deelnemers in het team, de maatschappelijke status of het imago van de teamleden en de economische situatie.’Tijdens een teambegeleiding verwijt Harry Marian dat ze nooit naar hem luistert omdat hij in haar ogen toch altijd een timmermanszoon zal blijven en zij de ingenieursdochter is………

‘Qua organisatorische context is het type bedrijf of instelling van belang; is het bijvoorbeeld een profit of non-profit organisatie? Hoe ziet de organisatiestructuur eruit, wat is het organisatiemodel, wat is de organisatiecultuur, is er een diversiteit aan culturen? Wat is het draagvlak van het team in de organisatie. Over welk organisatiegebied spreken we etc.’ Marian zit in een organisatie met een “echte klaagcultuur”. Op enig moment

Expert aan het woordWim Goossens, Trainer en docent Teamcoaching bij het Europees Instituut.

Er zijn vijf contexten die in elk team in mindere of

meerdere mate aanwezig zijn

De invloed van de context op teams20

Insp

iratie

dag

voor

Coa

ches

wordt ze emotioneel en vertelt hoe de teampressie haar belemmert om geïnspireerd over haar werk te praten………….

‘Daarnaast is het team zelf ook een belangrijke context. Wat is de doelstelling van het team, wat is de samenstelling, zijn er specifieke werkprocedures, in welke fase verkeert de groep qua ontwikkeling?’ Het team praat in een tweespalt met elkaar: de oude gedegen medewerkers en de jongeren. Tijdens een teambespreking wordt de generatiekloof duidelijk als een oudere medewerker zich ergert aan het blackberry-gebruik van de jongere medewerker, waarna deze zegt: “man, ik ben op internet meer informatie aan het opzoeken over het onderwerp waarover we het hebben”…..

“Daarnaast is het team zelf ook een belangrijke context”‘En natuurlijk de deelnemer zelf. Hoe ziet de leefwereld van hem/haar eruit, wat zijn kwalitatieve invloeden uit de persoonlijke leefwereld, wat zijn belangrijke levenservaringen of relevante actuele invloeden zoals bijvoorbeeld verlieservaringen of stress? In welke levensfase verkeren de verschillende deelnemers?’Tijdens een teamsessie blijkt dat (de fysiek ook stevige) Ria volledig is gesocialiseerd op open en direct te zijn, terwijl haar collega (fysiek fragiel) altijd geleerd heeft dat je beter kunt inslikken en dat het risicovol is je gevoel of mening te uiten. De socialisatie van deze teamleden herhaalt zich als een parallelproces in het team…….

Hiermee is in vogelvlucht een overzicht gegeven van de verschillende contexten binnen een team; één van de vier kernelementen binnen het IPG-model.

Wim Goossens verzorgt op de inspiratie dag voor Coaches op 1 maart 2012 een workshop over de invloed van de context op teams.

21

Boek recensieCoaching with the brain in mind (2009)Auteurs: David Rock en Linda J. Page, PhD

Ons westers wereldbeeld is veranderd van een mechanistisch naar een, oosters georiënteerd, systemisch perspectief. Dat wil zeggen dat we meer aandacht geven aan het geheel en aan de samenhang van de delen. Die invalshoek werpt ook een ander licht op het brein. Onze hersenen vormen zich niet los van alles, maar in interactie met de omgeving. Het brein is vanuit dit gezichtspunt alleen te bestuderen in relatie tot anderen, in de sociale context dus.

Dit perspectief vormt de basis van “Coaching with the Brain in Mind”. Wat is de functie van processen in onze hersenen, als het gaat om de interactie met de omgeving? Daaruit volgt de vraag: Als we deze processen kennen en begrijpen, kunnen we ze als coach dan benutten om mensen in die interactie effectiever te laten zijn?

Coaching with the Brain in Mind is een flinke pil. Daarmee bedoel ik niet alleen de 500 pagina’s die enige tijd je aandacht vragen. De onderwerpen lopen uiteen van wellness tot behaviorisme en van neurologie tot veranderkunde. Verder is het boek ingedeeld in vijf vragen om de lezer te helpen structuur aan te brengen, maar deze indeling biedt slechts globale ondersteuning.

Voor wie de aandacht blijvend weet te richten heeft dit boek veel te bieden, met name: • Kennis: veel achtergrondinformatie, theorieën en overzichten. • Denkkader: de ontwikkeling van coaching wordt geplaatst in het geheel van maatschappelijke, filosofische en wetenschappelijke ontwikkelingen. • Inzichten: de vertaling wordt steeds gemaakt naar het werk van de coach. De hoeveelheid “neurojargon” blijft beperkt, waardoor het ook zonder neurologische (basis)kennis te lezen is. Verder goed om te weten: er is nog geen Nederlandse vertaling.

Wat voegt breinkennis toe aan wat er al is? Het biedt een concrete rationele ingang tot soms abstracte (inter)menselijke processen. Kennis van de werking van bijvoorbeeld (spiegel) neuronen, cortex en cortisol, leidt tot inzicht in gedragspatronen en hoe deze te veranderen. Het geeft taal voor de coach om de informatiesnelwegen in het brein toe te lichten en te verduidelijken hoe de coachee daar andere wegen naast kan aanleggen. Deze kennis geeft extra handvatten voor een juiste interventie op het, voor het brein, juiste moment.

Recensie geschreven door Bianca Stokman

Insp

iratie

dag

voor

coa

ches

Bianca Stokman werkt vanuit haar bedrijf Messing & Groef als trainer en coach en is gefascineerd door de betekenis van de neurologie voor werken en leren. Op 1 maart 2012 verzorgt zij een workshop op de Inspiratiedag voor Coaches van de Baak en het Europees Instituut, rondom “Brein en Coaching”.

Wat voegt breinkennis toe aan wat er al is?

“Onze hersenen vormen zich niet los van alles, maar in interactie met de omgeving”

10

By motivating the body to move, you're encouraging the mind to embrace life.John J. Ratey

Inspiratiedag voor coaches 1 maart 2012

Wij zullen er zijn om te praten over

Ben jij er ook bij?

Theory UCoaching en het brein

E-coachingInvloed van

de context op teams

Positieve Psychologie