inleiding_tot_het_recht_SAMENVATTING.doc

8/17/2019 inleiding_tot_het_recht_SAMENVATTING.doc

1/69

Inleiding tot het recht

Samenvatting: Inleiding tot het recht

Deel 1: het recht en zijn bronnen

1. Het begrip recht

De term ‘recht’ kent verschillende definities. Een juiste en allesomvattende definitie geven isdus moeilijk. oorzaak hier is dat het recht steeds een product is van een bepaalde gemeenschap op een

bepaald ogenblik. Alle gemeenschappen zijn daarbij ook verschillend ( andere graadontikkeling! andere structuren! andere sociale filosofie of politieke organisatie". Door dittijds# en plaatsgebonden karakter is het $uasi onmogelijk een definitie te geven die ditoverstijgt en die voldoende precies is om het recht te onderscheiden van anderenormens%stemen (oa. De moraal".

In alle definities komen el een aantal gemeenschappelijke elementen naar voren&a" 'et recht is een geheel van bindende regels ( verbods#! bevels#! verlofbepalingen".

b" 'et recht is bedoeld om de samenleving mogelijk te maken ( recht geldt voor derelatie burger#overheid! maar ook burger#burger".

c" 'et recht is verbonden met het begrip gezag ( het recht ordt opgelegd door deoverheid en door haar afgedongen".

.. 'et recht is een geheel van bindende regels

a" Algemeen geldende regels& dit zijn de gebodsbepalingen! verbodsbepalingen enverlofsbepalingen&

# gebodsbepalingen houden voor eenieder een verplicht gedrag in. )e kunnen zoel positief (binnen de * dagen verplichting geboorteaangifte" als neg. (verzuiminghulpverlening& gevangenisstraf+geldboete" omschreven orden

# Verbodsbepalingen zin sommige gedragingen die in het algemeen verboden zijn&diefstal! doodslag! verkrachting!,

# Verlofsbepalingen zijn regels die aan rechtssubjecten in het algemeen toelaten bepaalde handelingen te stellen zonder dat zij daar evenel toe verplicht zijn. -b&overspel eventuele scheiding

b" Regels toepasbaar na keuze& vele rechtsregels zijn slechts toepasbaar anneer derechtssubjecten in een gegeven situatie een bepaalde keuze hebben gemaakt en een

bepaalde activiteit ensen te ontplooien. 'et recht verbindt gevolgen aan het gedragvan het individu! recht moeit zich niet met de keuze. vb& testament.c" ilsaanvullende of suppletieve regels& het recht respecteert de vrijheid van het

individu en laat hen toe bepaalde keuzes te maken. ok in gevallen aar de betrokkenengeen oplossingen hebben gekozen of voorzien! moet het recht voor een duidelijkeregeling zorgen. )o ordt bv aan ieder die in het huelijk treedt! de mogelijkheidgelaten v//r het huelijk een huelijksgoederenovereenkomst te sluiten! aarin de

patrimoniale verhoudingen tussen de toekomstige echtgenoten ordt geregeld. 0lechtseen deel van de echtelingen maakt van deze mogelijkheid gebruik. Ander vb& een koop.

d" !echnische regels& er zijn ook een belangrijk aantal technische regels! die betrekkinghebben op allerlei aspecten van het recht zoals akten en procedures!,


2/69


.1. 'et recht moet het samenleven mogelijk maken

)onder gemeenschap is geen recht mogelijk! zoals een gemeenschap zonder recht eveneensondenkbaar is. In deze gemeenschap moet het recht orde scheppen. 'et bekrachtigttoestanden en handelingen en verheft deze tot juridische norm. 'et recht bekrachtigt niet

alleen bestaande toestanden! maar schept ook nieue toestanden (bv& sociale etgeving 2creatie van het recht als uiting van een nieu maatschappijbeleid dat een rechtvaardigeresamenleving beoogt." De rechtsregel schept ook nieue gezindheden. (In sommige gevallenzo krachtig dat het een nieue mentaliteit cre3ert en de ontikkeling van andere 4betere#gedragingen bevordert.

.5. het recht vereist gezag

het recht is verbonden met het begrip gezag. 'et recht ordt door de overheid opgelegd endoor haar afged"ongen. Deze binding tussen recht en gezag dient te orden onderzochtvanuit tee standpunten& het probleem van het uitvaardigen van het recht en ie staat er in

voor de naleving van de rechtsregels6a" het uitvaardigen van het recht gebeurt via de regelgevende organen die aangesteld

orden dmv vrije verkiezingen en de democratische s%stemen. De ijze vantotstandkoming van het recht is ook bepalend. m rechtsgevolgen te hebben moet eenregel niet alleen bestaan! hij moet bovendien rechtsgeldig zijn ontstaan. 7iet alle regelsvan het recht hebben dezelfde aarde. Er bestaat een hi3rarchie van hogere en lagerenormen. 8agere normen mogen hogere niet tegenspreken. De regelgevende organen zijngebonden door bevoegheidsregels ( 2 maken uit tav elke materies en personen zeregelgevend mogen optreden" en procedureregels (2 bepalen op elke ijze envolgens elke pleegvormen de totstandkoming van de regel dient te geschieden".Rechtregels zijn dus slechts bindend indien zij op geldige "ijze zijn tot stand

gekomen met respect voor de voorgeschreven procedures en de hi#rarchie der

normen$

b" %aleven van het recht: deze moet geaarborgd orden. 'et basisprincipe isafd"ingbaar en laat toe het recht te onderscheiden van andere gedragsregels. 'et rechtis dooreven van allerlei sancties die afijkend gedrag bestraffen. 9eestal is de sanctieeen vooraf vastgesteld dangmiddel aarvan een intimidatie&effect ordt veracht.'igenrichting is verboden ( 2 het zichzelf recht verschaffen". :eslechten van conflictenvia overleg of arbitrage kan el en maakt een sterke opgang in de economische sfeer.De staat genereert nieue rechtsregels via etgeving ( "etgevende macht"! maakt detoepassing ervan mogelijk via regering en administratief apparaat ( uitvoerende macht"

en past ze in zijn rechtbanken toe voor de beslechting van geschillen ( rechterlijkemacht".

.;. :esluit

(et recht is een geheel van regels die "orden vastgelegd op gezag van de gemeenschap

voor de"elke ze gelden) door de organen die daarvoor bevoegd zijn) en hebben tot doel

het leven in de maatschappij mogelijk te maken$

1


3/69


Verschilpunten: recht & godsdienst * moraal:

Recht godsdienst moraal

Afdingbaar sanctie door goddelijke sanctie ligt in roeging bestraffing vh zedelijke beustzijn


4/69


# bepalen door ie en voor elk rechtscollege de beklaagden zullen orden vervolgd# bepalen hoe de rechtscolleges beslissen en hoe die beslissingen ten uitvoer orden

gelegd

e" fiscaal recht&

# rechtsregels aardoor belastingen orden geregeld# ie& personen die op hun grondgebied onen of er belangen hebben zodat er

openbare dienstverlening van gefinancierd kan orden.

1.5. >rivaatrecht

a" burgerlijk recht&# familie recht&

regels ivm de naam nationaliteit! bekaamheid regels mbt familiale verhoudingen zoals huelijk! afstamming!, regels mbt familiaal vermogensrecht

# vermogensrecht& regelt de betrekkingen tss rechtssubjecten en goederen b" handelsrecht& regels mbt het statuut van handelaars en t%pische handelsverrichtingen.

-ennootschapsrecht regelt het geheel van algemene en specifieke regels.c" +erechtelijk privaatrecht 2 regels mbt de rechtelijke macht en haar bevoegdheid! de

manier aarop in een burgerlijk geding geprocedeerd ordt! elke rechtsmiddelenkunnen aangeend orden en de tenuitvoerlegging van deze uitspraken.

d" Internationaal privaatrecht 2 anneer op dezelfde rechtstoestand verschillenderechtss%stemen van toepassing zijn.

1.;. :ijzondere rechtstakken

a" economisch recht 2 regels ivm reglementering ? organisering van economischeactiviteiten.

b" ,inancieel recht 2 geheel van maatregels die de bescherming van priv@ 4 spaarders beogen.

c" Sociaal recht&# arbeidsrecht& regelt verhoudingen ontstaan bij het presteren van arbeid in een band

van ondergeschiktheid# sociale zekerheidsrecht: normen die een vergelijkbare levensstandaard garanderen

en anderzijds een minimaal inkomen garanderend" intellectuele rechten 2 beschermen van creaties van de menselijke geest tegen namaak

of misbruik

1.*. Internationaal recht

a" het volkenrecht&# regels die betrekkingen regelen tussen de staten onderling en tussen de staten en

internationale organisaties.# )ij regelen ook de inrichting en erking van die int. rganisaties# omt tot stand via int. -erdragen

b" supranationaal recht 2 regels uitgegeven door supranationale instellingen aan ie delidstaten een deel van hun bevoegdheid hebben overgedragen.

;


5/69


1.B. Andere indelingen

a" objectief recht subjectief rechtvinden e in materi3le etten terug de rechten en bevoegdheden individu verkrijgt bep. Cechten die personen ah objectief

recht ontlenen.

b" materieel recht formeel rechtregels die rechten toekennen en beschrijving hoe en op elke

plichten opleggen.


6/69


a0 de internationale normen

# de internationale verdragen# de regels uitgevaardigd door internationale instanties

b0 de grond"et

c0 de "etgevende normen

# de et en het decreet# de besluitetten

d0 de ordonnanties

e0 besluiten met kracht van "et

f" de verordeningen (kb en besluiten van deelregeringen! min. besluiten"g0 de normen uitgevaardigd door de gecentraliseerde besturen

# provinciale verordeningen en besluiten# gemeentelijke verordeningen en besluiten van districtraden

9ateri3le etten uitgevaardigd door lagere organen mogen de etten door hogere organenuitgevaardigd niet tegenspreken.

3.2.2. de grondwet

De grondet is de fundamentele "et die de inrichting en de onderlinge verhouding van destaatsmachten regelt! alsook de essenti3le grondrechten en vrijheden van de burgers vastlegt.'et is de belangrijkste et en de hoogste norm van de :elgische rechtsorde. De grondet kannooit "orden opgeschort) noch geheel noch ten dele. )e onderscheidt zich van de geoneet door haar totstandkoming en haar starre karakter.

De :elgische grondet is het erk van de volksraad die in 5 erd verkozen. -oor o1erd de grondet teemaal geijzigd! in 5 (vervanging van het cijnskiesrecht door A90"en na o (invoering AE0". De grondetsherzieningen vanaf de jaren ’BF hebben onzestaatsinstellingen grondig geijzigd.

De procedure van de grond"ets"ijziging

# omstandigheidvoor"aarden& De grondet ijzigen is niet altijd mogelijk. =ijdens eenregentschap mag er niets veranderd orden aan de grondettelijke macht van dekoning. ok geen herziening van de grondet in oorlogstijd of anneer de kamersverhinderd zijn.

# Verklaring tot grond"ets"ijzigingDe etgevende macht heeft het recht te verklaren dat er redenen zijn tot herziening vangrondettelijke bepalingen. 'et genomen initiatief krijgt de naam voorstel! ongeacht

van ie het uitgaat. De etgevende kamers orden nu preconstituante genoemd. Alshet gaat om een reeds bestaand artikel! dan verklaren de kamers dat er reden bestond totde herziening van het artikel van de G


7/69


# De taak van de nieu" verkozen "etgevende kamer:)ij orden de Honstituante genoemd. )ij mogen overgaan tot de herziening van eendeel of van alle artikels voorkomend in de verklaring tot herziening van de Grondet!maar zijn daartoe niet verplicht. :ij de stemming van een grondetsijziging is deaanezigheid van minstens tee derden van de leden vereist en moet de ijziging

tenminste tee derden van de stemmen krijgen.

3.2.3. Internationale verdragen

2 internationaal geschreven overeenkomsten! gesloten tss staten en beheerst door hetvolkenrecht. De staten mogen dus geen verdragen sluiten die in strijd zijn met het algemeenvolkenrecht.Een verdrag bestaat uit een preambule (bevat de beeegredenen vh verdrag"! de verdragteksten eventueel bijlagen. Deze laatste hebben ook bindende kracht. 7aargelang vh aantalverdragsluitende partijen maakt men een onderscheid tss bilaterale en multilaterale verdragen.

De bevoegdheid om internationale verdragen te sluiten is in :elgi3 verdeeld over&a" Verdragen inzake federale materies& orden gesloten dor de koning! onder

ministeri3le verantoordelijkheid. De federale overheid is bevoegd om deze verdragente onderhandelen! te ondertekenen! te ratificeren!, 'et heeft geen voorafgaandemachtiging van het parlement nodig! behalve voor de verdragen die het grondgebiedijzigen. 7a de ondertekening moet het parlement zijn goedkeuring geven aan hetverdrag onder de vorm van een et.

b" Verdragen inzake gemeenschaps& of ge"estmateries& Gemeenschapsregeringen zijn bevoegd voor verdragen mbt communautaire materies. Geestregeringen voorverdragen mbt regionale materies. De colleges van de Gemeenschapscommissies hebbendeze bevoegdheid niet. De procedure van de totstandkoming van deze verdragenverloopt op een bijzondere ijze. De federatie kan zich immers tegenverdragsinitiatieven van de gemeenschappen en geesten verzetten. Deze verdragenhebben pas gevolgen anneer de betrokken gemeenschaps# of geestraad ingestemdhebben onder de vorm van decreet of ordonnantie.

c" +emengde verdragen& orden onderhandeld door een gemengde delegatie! metvertegenoordigers van de federatie! de G?G! onder leiding van de federale ministervan buitenlandse zaken. Een gemengd verdrag vereist de goedkeuring van amer en0enaat en van de raden van de betrokken G?G. De eigering van @@n raad of kamermaakt de ratificatie onmogelijk.

7iet alle internationale verdragen zijn een rechtsbron in de interne rechtsorde van de staten.9en moet een onderscheid maken tss verdragen&a" zonder directe "erking& deze scheppen enkel rechten en verbintenissen tussen de staten

of internationale organisaties die ze hebben afgesloten. 'ier verplichten de partijen zichertoe bepaalde maatregelen te nemen! ze hebben dus verdragsverplichtingen.

b" .et directe "erking& zij hebben een rechtstreekse uiterking in de interne rechtsordeen zijn toepasselijk op de rechtssubjecten anneer zij door een et of decreet erdengoedgekeurd en bekendgemaakt in het :elgisch staatsblad. Doorgaans ordtaangenomen dat internationale verdragsbepalingen met directe erking zelfs voorgaanop de nationale et zodat deze zoel primeert op vroegere etten maar ook optoekomstige etten


8/69


3.2.4. Beslissingen van supranationale organisaties

0upranationale organisaties hebben el eJclusieve bevoegdheden. )ij kunnen maatregelennemen die bindend zijn voor de lidstaten en de rechtssubjecten van de lidstaten. -b&Europese gemeenschappen.

a" Verordeningen& deze orden uitgevaardigd door de raad van Europese Knie op voorstelvan de Europese Hommissie. 'et zijn normen van algemene draagijdte en zijnEuropese etten. )e zijn rechtstreeks van toepassing op de rechtssubjecten

b" Richtlijnen& deze zijn verbindend tav het te bereiken resultaat voor alle lidstaten tot iezij gericht zijn. Aan de bevoegde instanties in de lidstaten ordt el de bevoegdheidovergelaten vorm en middelen te kiezen. De vertolking van een richtlijn in het nationalerecht vergt de tussenkomst van een bevoegde nationale overheid. Cichtlijnen kunnenook een rechtstreekse erking hebben. Dit is dan een verticale directe erking dz derichtlijnen kunnen tegen de overheid orden ingeroepen. =ussen de burgers onderlingkunnen de richtlijnen niet orden ingeroepen.

3.2.5. e wet

De et van de etgevende macht ( formele et"! die naar inhoud tevens een et is inmateri3le betekenis van het oord.De "etgevende macht 2 koning! de kamer van -olksvertegenoordigers en de senaat.

7aargelang van de meerderheid! die vereist is om bepaalde etten te stemmen ordt eenonderscheid gemaakt tussen&

a" bijzondere meerderheids"etten& deze moeten door beide kamers orden goedgekeurdmet de dubbel versterkte meerderheid. m geldig te stemmen! moet in elke kamer demeerderheid van de leden van elke taalgroep aanezig zijn. 'et betreft hier vnl. regelsmbt de begrenzing van taalgebieden en provincies.

b" +e"one "etten& deze orden gestemd met een geone meerderheid van de aanezigeleden. Drie soorten&# monocamerale "etten& deze orden enkel gestemd in de amer van

-olksvertegenoordigers# bicamerale "etten& deze orden zoel in de 0enaat bij geone meerderheid

gestemd. 'et gaat om etten die betrekking hebben op de organisatie van hoven enrechtbanken! de bijzondere meerderheidsetten!,

# gedeeltelijke bicamerale "etten& goedkeuring in de amer! 0enaat dient alsrefleJtiekamer.

'et tot stand brengen van een et vereist de tussenkomst van amer! 0enaat en koning. Deording van een et gebeurt op verschillende ijze al naargelang het soort et.'et initiatiefrecht om een voorstel of onterp van et in te dienen bij de etgevende kamersen eveneens om amendementen voor te stellen behoort toe aan de oning en aan de leden van

beide etgevende amers. 'et initiatief van de koning is een "etsont"erp! anders een"etsvoorstel.-oor een voorstel kan orden behandeld is er een stemming tot over"egingneming vereist.Dit dient als filter om voorstellen te eren.

Aan een etsonterp gaat een vooront"erp vooraf dat voor beredeneerd (niet bindend"advies moet orden voorgelegd aan de afdeling etgeving van de Raad van State. Dit geldt

enkel voor onterpen van materi3le etten. Gaat de afdeling etgeving niet akkoord! danordt het vooronterp doorgezonden naar het overlegcomit. Deze kan de regering vragen


9/69


het vooronterp te verbeteren. De koning kan verplicht orden rekening te houden met hetadvies. 'et vooronterp ordt steeds bekend gemaakt. De minister neemt deverantoordelijkheid van het onterp op zich en geeft uitleg over de draagijdte van hetonterp.


10/69


het onterp of voorstel amenderen. Is er geen consensus dat gaat de procedure verder in de betrokken etgevende vergadering.

7a de behandeling in het parlement moet het etsonterp orden goedgekeurd door dekoning. 2ekrachtiging houdt in dat de koning zich akkoord verklaart onder de

verantoordelijkheid van de ministers.De koning bevestigt het bestaan van de et en beveelt dat ze in het 2elgisch Staatsblad(zoel Lrans als 7ederlands" moet bekend gemaakt orden. :ekrachtiging en afkondiging orden onder @@nzelfde handtekening gegeven! maar zijn juridisch tee onderscheidenhandelingen. Er tekenen nog 1 ministers aaronder de minister van justitie. De et treedt inerking de Fde dag na de bekendmaking.

3.2.!. het decreet

De drie gemeenschappen en het -laams en het


11/69


teede lezing vragen indien een artikel verorpen erd of een amendement erdaangenomen.Decreten orden bekrachtigd en afgekondigd door de Regering van de betrokken G?G.De decreten zijn bindend.

3.2.". e ordonnanties

'et :'G heeft dezelfde bevoegdheden als het -laams en arlement oordeelt over het al dan niet aanezig zijn van zo’n situatie

b" Deze et zal heel naukeurig de materies moeten omschrijven aarvoor de oningnormerend zal mogen optreden.

c" De aangeduide periode aarvoor deze et zal gelden in beperkt in de tijdd" De etgever zal bij het verlenen van deze eJtra machten moeten rekening houden met

supranationale en internationale normen en tevens ook met de geldende regelsinzake de verdeling van bevoegdheden tussen ,ederatie) +emeenschappen en

+e"esten.

Een geldig genomen etkrachtig kb kan een et aanvullen! ijzigen of zelfs vervangen. 'etkan el nog geijzigd orden maar enkel door een :. 9aar als de geldigheidsduur van deet is verstreken kan alleen de etgever dergelijk oninklijk :esluit ijzigen. Dus een"etkrachtig 32 kan bestaande "etten "ijzigen.


12/69


'et : is meer dan het automatisch toepassen van de et. De et bestaat vaak uit algemene principes. Dan is het aan de oning om de verdere gevolgen in te vullen die daaruitvoortvloeien.

De onterpen van reglementaire koninklijke besluiten moeten voor beredeneerd advies aan de

afdeling


13/69


9aar voor sommige beginselen kan hij niet afijken. 9aar via de om"eg vhgelijkheidsbeginsel ordt door het Arbitragehof overgegaan tot de toetsing van "ettenaan bepaalde rechtsbeginselen! aaraan zij als het are een grondettelijke aarde toekent.

5.;. De rechtspraak

'et is niet de taak van de rechtspraak om algemene regels uit te vaardigen! maar el omvonnissen en arresten uit te spreken. /ij moeten geschillen beslechten. Nurisprudentieontstaat door dat gelijkaardige geschillen op gelijkaardige ijze orden beslechtMDe rechters doen uitspraak op onafhankelijke "ijze. De rechter is niet gebonden aanvroegere uitspraken van hoven en rechtbanken. Dit geldt echter niet voor teede cassatie.De rechter moet recht spreken en binnen een redelijke termijn. Cechtseigering kanstrafrechterlijk vervolgd orden.De rechter mag geen algemene beslissing nemen maar moet een gepaste oplossing vindenvoor elk afzonderlijk probleem.De rechter moet zijn beslissing motiveren! uitspraak doen volgens de et en volgens de

vereiste procedurevormen. Dit is een bescherming tegen "illekeur van de rechter.De zittingen moeten openbaar zijn. Er bestaan el enkele uitzonderingen.

De interpretatie van de "et is het erk van de rechter. 'et bestaat erin de betekenis veonduidelijke "ettekst te achterhalen. -ooral de vereiste van onduidelijkheid is hier van

belang! aangezien niet tot interpretatie mag orden overgegaan anneer een tekst duidelijk isen deze duidelijke et indruist tegen hetgeen de etgever eigenlijk geild heeft.Verschillende technieken&

a" vergelijken van de 7dlstalige en Lrtalige tekst b" raadplegen van de voorbereidende erken teneinde de concrete bedoeling van de

etgever na te gaan.c" !ekstuele en grammaticale methode& er ordt enkel naar de tekst gekeken en aarbij

begrippen in hun gebruikelijke betekenis orden beschoudd" (istorische methode& de voorgeschiedenis en de politieke conteJt ten tijde van de

totstandkoming orden onderzochte" S4stematische methode& de bepaling ordt in zijn globale conteJt bekekenf" Analogische methode& peilen naar de abstracte bedoeling vd etgever om een

oplossing te vinden voor analoge problemen minder gebruikelijk

Interpretatieregels:

a" Kitzonderingsbepalingen moeten beperkend orden geOnterpreteerd

b"


14/69


a" +oede zeden& de familieleden orden nu anders bekeken dan vroeger. 'et ordtvandaag gekenmerkt door een toenemend individualisme

b" 8penbare orde& anneer een bedrijf inst zou maken door een schadevergoeding testellen! is het beding strijdig met een aantal artikelen

5.*. De geoonte

De geoonterecht bestaat uit niet&geschreven rechtsregels! die ontstaan zijn uit bepaaldefeiten. )e tonen aan hoe de mensen te handelen hebben en elke gedragingen hij zal volgenin zijn sociale betrekkingen. De geoonte ontstaat dan door zijn herhaaldelijke toepassing.De geoonte onderscheidt zich van het gebruik doordat zij bindend is. 8nderscheid&

a" gevallen aarin de "et zelf ver"ijst naar de ge"oonte b" ge"oonte naast de "et 2 hier kan het geoonterecht primeren op het aanvullend rechtc" contra legem& geoonteregel gaat in tegen een ettelijke bepaling

5.B. De pseudo 4 etgeving

2 allerlei documenten zoals dienstvoorschriften) ministeri#le omzendbrieven! ed. die door de minister of het hoofdbestuur orden verzonden naar ambtenaren als doel ophelderingente geven mbt de interpretatie of de toepassing van de etten en verordeningen.

)ij hebben geen kracht van et en zijn dus niet bindend. =och is er gehoorzaamheid van deambtenaren van toepassing! aardoor ze dan ook vaak een feitelijk geldingskracht buitenhet bestuur verkrijgen.


15/69


De rechtsleer ordt el beschoud als een bron van het recht maar bezit geen bindendeaarde. De rechtsleer zijn slechts opinies over het recht! gecre3erd door particulieren! ze heeftdus slechts een etenschappelijke aarde.=och is rechtsleer een belangrijke bron van informatie& ze heeft een co9rdinerende enverklarende functie$

)e heeft de taak op zich genomen om de bronnen van het recht te ordenen met het doel ze toteen overzichtelijk geheel te vererken. Daarnaast draagt zij bij tot de verbetering van onzekennis van het recht! door het te verklaren! de onderlinge samenhang te schetsen! etc,

5.. De billijkheid

8nderscheid:

a" algemene billijkheid& slaat op de rechtsregel zelf en is een moreel begrip dat verijstnaar rechtvaardigheid! eerlijkheid en redelijkheid

b" individuele billijkheid& een eJterne factor die het geheel van algemene en abstracteregels matigt in hun toepassing op een individueel geval.

*


16/69


Deel : De instellingen

1. Algemene kenmerken van de Belgische staat

.. Een democratische staat

De democratie streeft naar een regering van het volk door het volk . Dit gebeurt door middelvan vrije verkiezingen. Deze impliceren&

a" de vrijheid van het gesproken en van het geschreven oord b" vrije politieke groepsvormingc" het recht van vereniging en vergadering

Democratie is niet noodzakelijk de meerderheid! uitgedrukt in het aantal kiezers. De rol ende macht van de meerderheid "ordt be;nvloedt door het kiess4steem en het s4steem vanbijzondere meerderheden$

.1. de scheiding der machten

De grondet kent geen echte scheiding van de staatsmachten! maar organiseert via haarstructuur en bevoegdheidverdeling de machten&

a" etgevende macht& De kamer! de senaat en de koning b"


17/69


18/69


De G?G beschikken enkel over toege"ezen bevoegdheden. 'et residu van de bevoegdheid!dz de bevoegdheid om die aangelegenheden te regelen! die niet uitdrukkelijk aan een

bepaalde overheid erden toegekend! komt in principe toe aan de G?G. )e zijn ook bevoegdvoor de toege"ezen materies. Dergelijke impliciete bevoegdheden kunnen slechtsuitgeoefend orden onder bijzonder strikte vooraarden. De uitoefening ervan moet

noodzakelijk zijn voor de zinvolle uitoefening van een aan een Instelling toegeezen bevoegdheid. De federale overheid! die aangetast ordt! moet zich bovendien tot eengedifferentieerde regeling leven en de eerslag op de Lederale materie moet marginaal zijn.

7omplementaire of accessoire bevoegdheden 2 bevoegdheden die aan de G?G demiddelen moeten geven om tav de materies die hun erden opgedragen een sluitend encoherent beleid te voeren bv& eigen infrastructuur oprichten.

.. :ronnen

Alle machten gaan uit van de %atie. )ij orden uitgeoefend op de ijze bij de grond"et

bepaald. 7aast de grondet bestaan er andere bijzondere "etten die de organisatie! de bevoegdheid en de ijze van de bevoegdheidsuitoefening regelen.-b& de gecoRrdineerde etten op de Caad van 0tate

2. De Federale overheid

1.. 'et federale parlement

2.1.1. ,unctioneel )icameralisme

'et parlement bestaat uit 1 kamers& tijdens de grondetsijziging van 5 erd hetfunctioneel bicameralisme ingevoerd& beide kamers kregen een verschillende rol enbetekenis:

3amer van Volksvertegen"oordigers& vertegenoordigt de bevolking. )ij maakt de ettenen oefent controle uit over de regering! zoel op politiek als financieel vlak Senaat& is de kamer van de G?G bevoegd voor de definitieve regeling van de

belangenconflicten tussen de Lederatie! de G?G en dient tevens als reflectiekamer voor het inde v- gepresenteerde etgevend erk.

Dit functioneel bicameralisme zou na deze verkiezingen nog erden orden doorgedreven&zo zou de 0enaat samengesteld orden uit elk 5* LC en 7dlstaligen en zou ze enkel nog op

etgevend vlak bevoegd zijn voor Grondetsijzigingen! bijzondere meerderheidsetten eninternationale verdragen.

2.1.2. +amenstelling

De 3vV "ordt rechtstreeks verkozen bij algemeen enkelvoudig stemrecht. Alle :elgen! diede volle leeftijd van hebben bereikt zijn kiesgerechtigd. De verkiezingen verlopen volgenshet s%steem van de evenredige vertegenoordiging. De stemming is verplicht en geheim.De kamer telt 1>? leden die orden verkozen voor een termijn van ; jaar. m verkiesbaar tezijn moet men :elg zijn! volle 1 jaar! genot van zijn politieke rechten hebben en zijnoonplaats in :elgi3 hebben


19/69


De Senatoren orden gedeeltelijk rechtstreeks) gedeeltelijk onrechtstreeks aangeduid! bovendien orden er een aantal geco9pteerd en zijn er senatoren van rechts"ege. De senaat bestaat uit @1 senatoren senatoren van rechts"ege! dit zijn de kinderen van de oning&

a" 6? rechtstreeks verkozen senatoren&


20/69


het 0taatshoofd die een politieke of strafrechtelijke betekenis hebben. Geschreven akten vande oning hebben slechts gevolgen na medeondertekening door een minister.

-olgens de Grondet is hij bevoegd voor&a" de benoeming van ministers! staatssecretarissen! ambtenaren en rechters

b" heeft de leiding over de buitenlandse betrekkingenc" kan hij de amer ontbinden! verdagen of in buitengeone zitting bijeenroepend" maakt hij verordeningen en neemt hij de besluiten nodig voor de uitvoering vd


21/69


b" ze voert de etten uit en past ze toec" ze bestuurt het land dmv een ambtenarencorps dat het beleid vd regering uitvoertd" ze is belast met de tenuitvoerlegging van vonnissen en arrestene" ze voert de int betrekkingen en sluit de int verdragen in federale aangelegenhedenf" ze staat in voor de handhaving vd inendige orde en veiligheid

g" ze is belast met de nationale defensieh" , edm

1.;. De Cechtsprekende organen

2.4.1. -lgemeen

Cechtelijke functies 2 in principe uitgeoefend door de rechtelijke macht! bestaande uit hovenen rechtbanken. )ij zijn niet de enige rechtsprekende organen. Er bestaan ook nog deadministratieve rechtbanken (Caad voor de mededinging of de onderzoeksraad voor dezeevaart" en bijzondere rechtscolleges (Afdeling administratie vd Caad van 0tate! het

Arbitragehof en het Cekenhof"

2.4.2. rondwetteli($e principes

De rechtelijke macht is in principe steeds bevoegd om te oordelen over geschillen ivmburgerlijke rechten. Kitsluitend voor geschillen ivm politieke rechten zijn in sommigegevallen administratieve rechtscolleges bevoegd.De rechtbanken kunnen alleen ingericht orden door de et. Dit geldt ook voor de Pmeteigenlijke rechtspraak belaste organenQ! dit zijn de andere rechtscolleges zoals detuchtrechtscolleges en administratieve rechtbanken! die uitspraak doen over politiekerechten$


22/69


e" 8penbaarheid& zoel zitting en uitspraken! uitgezonderd in het kader van de goedezeden! de belangen van de minderjarigen en de rechtmatige bescherming vh priv@leven.

f" .ogelijkheid rechtsmiddelen in te stellen& hoger beroep uitgezonderd voor uitsprakenvan het assisenhof en vonnissen aar de inzet U1;F euro. :eslissingen aartegen geenhoger beroep kan aangetekend orden kunnen vernietigd orden door het 'of van

Hassatie in geval van schending vd et of niet naleving de pleegvormen.g" Recht zich te verdedigen&

# Cecht op advocaat# Cecht om te eten at hem ten last ordt gelegd# Cecht om het dossier in te kijken# Cecht voor het verkrijgen vd nodige tijd en faciliteiten om zijn verdediging te

organiseren! ed,

2.4.4. /rganisatie van de rechterli($e macht

De rechterlijke macht is hi#rarchisch georganiseerd vanuit een optrek van dubbele aanleg

(mogelijkheid om zaak opnieu voor te leggen aan een hogere rechtbank". Ne hebt hoven enrechtbanken. Rechtbanken zijn rechtscolleges tegen ier beslissingen men normalerijzehoger beroep kan aantekenen (dan is elke rechterlijke uitspraak een Pgezag van geijsdeQ"! zespreken zich uit bij ijze van vonnis.(oven zijn rechtscolleges tegen ier beslissingen men geen hoger beroep kan aantekenen(dan heeft de beslissing Pkracht van geijsdeQ"! ze spreken zich uit bij ijze van arrest. )ijhebben een veel ruimer territoriaal erkingsgebied.p gerechtelijk vlak is :elgi3 ingedeeld in * rechtsgebieden! 1 arrondissementen en 11*kantons.

p niveau van de kantons vindt men de&a" Vrederechter&

# bevoegd om te beslissen in burgerlijke geschillen en handelsgeschillen aarvanhet bedrag BF euro niet overschrijdt.

# Indien de inzet van het geschil de 1;F euro niet overschrijdt! dan beslissen zijn inlaatste aanleg ( er is geen hoger beroep meer mogelijk"

# =oegeezen specifieke bevoegdheden ongeacht het bedrag van het geschil& inzakede verhuring van onroerende goederen! onderhoudsgelden!,

# 7iet bevoegd voor betistingen mbt de staat van personen! geschillen ter zake vanhandelsvennootschappen tss vennoten! tss beheerders!,

b" De politierechtbanken& neemt om kennis van de strafvordering ingesteld egens overtredingen ( misdrijven met een gevangenisstrag van 4 dagen +geldboete van#1* euro"

# de misdrijven omschreven in de etten en reglementen op het "egverkeer# alle gevallen van slagen en ver"ondingen die veroorzaakt orden door een

verkeersongeval! gevallen van een niet verzekering ve motorrijtuig!,# p burgerlijk vlak is hij bevoegd voor de eisen tot schadevergoedingen # =egen de vonnissen kan hoger beroep orden aangetekend

p niveau van de arrondissementen vindt men de&a" Rechtbank van eerste aanleg& zij kan opgedeeld orden in&

1$ De burgerlijke rechtbank

11


23/69


# 7eemt in eerste aanleg kennis van de burgerlijke geschillen boven de 1BC? euro met uitzondering van die geschillen aarvoor de vrederechter bevoegd is ongeachthet bedrag! alsook van alle geschillen mbt de staat van de personen

# :evoegd voor een reeks aangelegenheden aaronder om alle geschillen mbt defiscale "et

# 7eemt in laatste aanleg kennis van de beroepen ingesteld tegen de uitsprakenmbt burgerlijke zaken! die door de vredesrechter in eerste aanleg zijn uitgesproken.

$ De correctionele rechtbank

# 7eemt in eerste aanleg kennis vd strafvordering ingesteld tegen "anmisdrijven (2misdrijven met een gevangenisstraf van d 4 *j+ geldboete van 1B euro en meer"

# 7eemt in eerste aanleg kennis van de gecorrectionaliseerde misdaden# 7eemt in laatste aanleg kennis van beroepen ingesteld tegen de uitspraak van de

politierechter

# De vonnissen vd rechtbank uitgesproken in ste aanleg zijn vatbaar voor hogerberoep

$ De jeugdrechtbank

# 'eeft een bevoegheid in burgerlijke zaken die minderjarigen treffen# an beschermingsmaatregelen uitspreken in het belang van minderjarigen tegen

zijn ouders! zoals de ontzetting uit de ouderlijke macht# 'ij kan de minderjarige een beschermingsmaatregel opleggen# :ij zare misdrijven gepleegd door een minderjarige van meer dan * j kan hij de

zaak uit handen geven! en zal deze laatste gevolgd orden voor de geonestrafrechtbanken

6$ De beslagrechter& is belast met de controle vd geschillen ivm bearend beslag enuitvoeringsmaatregelen

>$ De onderzoeksrechter& is een rechter in strafzaken! die tezelfdertijdonderzoeksmagistraat is. Deze voert alle onderzoeken uit! die hem ordenvoorgelegd! en vaardigt aanhoudingsbevelen uit

C$ De voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg& hij heeft de bevoegdheid om!ten voorlopige titel alle zaken te behandelen! die zijn dringende tsskomst vereisen.'ij doet uitspraak bij "ijze van ordonnantie. )ijn beslissingen treffen nooit degrond van de zaak

b0 De rechtbank van koophandel

# beroepsmagistraten& orden rechtstreeks benoemd door de koning# rechters in handelszaken& vertegenoordigen de handelsmilieus en orden door de

koning benoemd op voordracht van de 9inisters

# Doet in eerste aanleg uitspraak over geschillen tss handelaars in handelszaken dieniet tot de bevoegdheid van de vrederechter behoren egens het bedrag# Doet in laatste aanleg uitspraak over het beroep ingesteld tegen de vonnissen van de

vrederechter in handelszaken die E 16? euro

# =egen de vonnissen kan beroep orden aangetekend! tenzij het bedragUBF

c0 De arbeidsrechtbank

# Is samengesteld uit beroepsrechters! en uit rechters in sociale zaken# De arbeidsrechtbank beslist steeds collegiaal. De kamers bestaan uit 5 rechters!

aarvan de voorzitter een beroepsmagistraat is en de assessoren rechters in socialezaken zijn

# 7eemt zonder beperking van het bedrag kennis van de arbeidsgeschillen en degeschillen inzake sociale zekerheid

15


24/69


# Arbeidsgeschillen betreffende de verhoudingen erkgevers 4 erknemers# De sociale zekerheid heeft betrekking op beroepsziekten! ziekteverzekering!

invaliditeit! erkloosheid!,# De vonnissen zijn steeds voor hoger beroep vatbaar

d0 De arrondissementenrechtbank # :estaat uit voorzitters van de rechtbank van eerste aanleg! de rechtbank van

koophandel en de arbeidsrechtbank van ieder arrondissement# )ij vormt een soort ge;nstitutionaliseerd conferentie van de voorzitters van deze 5

rechtbanken! die zich uitspreekt tegen de bet"istingen inzake bevoegdheid.# =egen de ordonnanties van deze rechtbank kan geen hoger beroep orden

aangetekend.

:elgi3 heeft * rechtsgebieden aarbij elk van hen bestaat uit&a0 (of van 2eroep:

# :estaan uit een eerste voorzitter! kamervoorzitters en raadsheren. )ij bestaan niet uit

afdelingen maar uit kamers: de burgerlijke) correctionele en jeugdkamers# 7emen kennis van het beroep ingesteld tegen de uitspraken in eerste aanleg van de

rechtbank van eerste aanleg (burg! corr! jeugdr"? de rechtbank van koophandel!alsook tegen de uitspraken in kort geding van hun respectievelijke voorzitters

# 7emen kennis van de rechtsmiddelen ingesteld tegen diverse beslissingen# Doen rechtstreeks uitspraak over om de vervallenverklaring vd nationaliteit# Doen uitspraak over vervolgingen van misdrijven door ministers gepleegd tijdens

hun ambtsuitoefening# =egen de arresten van het 'of van :eroep kan geen beroep meer orden

aangetekend! een voorziening in 7assatie blijft steeds mogelijk .

b0 (et arbeidshof

# )ijn samengesteld uit beroepsmagistraten en uit raadsheren in sociale zaken. DeEerste voorzitter en de kamervoorzitter zijn steeds beroepsmagistraten.

# 7emen kennis van de beroepen ingesteld tegen de vonnissen vdearbeidsrechtbanken en de uitspraken in kort geding van hun voorzitters

p niveau van de provincies vinden e de hoven van Assisen terug.In :russel en elk van de F provincies is er (of van Assisen. 'et zetelt in de hoofdplaats vd

provincie! uitgezonderd in 8imburg! aar het zetelt te =ongeren.'et is geen permanent gerechtshof. )e is bevoegd voor&

# het berechten van misdaden# het berechten van politieke misdrijven# het berechten van de persmisdrijven met uitzondering van persmisdrijven van racistische

of Jenofobe aard)ij orden om de drie maanden bijeengeroepen door de 'erste Voorzitter van het hof van

beroep. )e bestaat verder uit een jur4 die door loting ordt samengesteld op basis van dekieslijsten. De jur%leden moeten een blanco strafregister hebben en oordeelt over deschuldvraag. De arresten van het 'of zijn definitief& geen beroep kan ingesteld orden. )ijzijn enkel vatbaar voor een voorziening in 7assatie.

p niveau van de natie vindt men het 'of van Hassatie die bestaat uit drie kamers: voor

burgerlijke en handelszaken! voor strafzaken en voor sociale zaken

1;


25/69


Dit is het hoogst rechtscollege belast met de nvormige interpretatie van de "et . 'etspreekt zich nooit uit over de grond van de zaak. 'et beperkt zich tot een onderzoek naar deeventuele schending van de "et of de miskenning van substanti3le of op straffen vannietigheid voorgeschreven vormenEen zaak ordt ingeleid door een voorziening van 7assatie& indien de et juist erd

toegepast en de vormvereisten erden nageleefd! dan zal het 'of bij arrest de voorzieningvererpen. omt het hof tot een andere conclusie dan zal bij het arrest de aangevochten

beslissing vernietigen&# de ver"ijzingsrechtbank is niet verplicht zich te schikken naar het oordeel vh 'vH#


26/69


strijd "ordt bevonden met een hogere norm niet zal "orden toegepast. Er is dus geenvernietiging en de uitspraak vd rechter zal dan ook alleen tss de betrokken partijen gelden.

1.B. :ijzondere rechtscolleges

2.!.1. &et -r)itragehof

Dit is een rechtscollege dat niet tot de rechterlijke macht behoort. 'et hof bestaat voor dehelft uit juristen en de andere helft uit politici. 'et arbitragehof regelt debevoegdheidsgeschillen tss de federatie) de +5+ en kan eveneens etten! decreten enordonnanties toetsen aan bepaalde grondetsartikelen. )ij heeft haar bevoegdheid uitgebreiddoor de toetsingsbevoegdheid aan art F (gelijkheid der :elgen" en art. (hetdiscriminatieverbod en bescherming van mj" heel ruim toe te passen.'et gelijkheidsbeginsel ordt geschonden anneer andere grondettelijke principes enregels in dat ene geval en zonder verantoording niet orden nageleefd. )ij zijn el niet

bevoegd om etten en decreten ah internationaal recht te toetsen.

De procedures van arbitragehof:

a" beroep tot nietigverklaring van een et! decreet of ordonnantie egens schending vanart. F! of 1;. )ij kunnen ingesteld orden door&# de ministerraad of regering van een G of G# de voorzitters van de etgevende vergaderingen! op verzoek van 1+5 van hun leden# ieder natuurlijke of rechtspersoon die doet blijken ve belangDeze moet ingesteld orden binnen de C maanden. Als het gegrond is! vernietigt hetArbitragehof het of ten dele of geheel. Deze beslissingen zijn bindend voor derechtscolleges.

b" Schorsingsbevoegdheid: enkel als# ernstige middelen orden aangevoerd# ovd de onmiddellijke uitvoering vd bestreden bepaling een moeilijk te herstellen en

ernstig nadeel kan berokkenen.

c" -rejudici#le procedure: 2 een antoord van een hoger rechtscollege op een lagerinzake de interpretatie of geldigheid van een rechtsregel in een geschil

+evolgen voor de arresten van het Arbitragehof: erga omnes d"z&# de et ordt vernietigd

# alle rechterlijke uitspraken die op basis ervan orden genomen! orden nietigverklaard.

2.!.2. &et 0e$enhof

& voudige bevoegdheid:

a" het rekenhof is belast met het nazien en vereffenen van de rekeningen vh algemeenbestuur en van allen die tegenover de staatskas rekenplichtig zijn.

b" Informeren van de 3vV en Raden over de uitgaven en ontvangsten vd overheid ineen jaarrapport.

c" :ij ijze van arrest kan het uitspraken doen over rekeningen en geldelijke

aansprakelijkheid van rekenplichtigen van de staat (2ambtenaren". 'et kan derekenplichtige veroordelen tot aanzuiveren vh tekort.

1B


27/69


1.. De 'oge Caad voor de Nustitie

m de benoemingen en bevorderingen zo objectief mogelijk te laten verlopen! is ditopgericht. 'et bestaat uit ;; leden (117! 11L" & 11 magistraten die orden gekozen doormagistraten en 11 niet#magistraten die benoemd orden door de 0enaat.

2evoegdheden:a" draagt de meest geschikte kandidaat voor bij de benoeming tot rechter of

parketmagistraat en voor de aanijzing in hoogste functiesb0 adviseert over de algemene "erking en organisatie van de rechterlijke orde

c" houdt toezicht op het gebruik van de middelend" behandelt ingediende klachten mbt de "erking vd rechterlijke organen

3. De Gemeenschappen en Gewesten

5.. Algemeen

7aast de federale overheid bestaan er + 5 +! op grond van een territoriale opdeling in ;taalgebieden& 7ederlandse (Apen! 8imburg! ost#-l!


28/69


e" landbou en zeevisserijf" economieg" energiebeleidh" ondergeschikte bestureni" teerkstellingsbeleid

j" openbare erken en vervoer 'iertussen orden el uitzonderingen gemaakt! sommige bevoegdheden behoren tot deeJclusieve bevoegdheid van de federale overheid

5.;. De organen van de Gemeenschappen en Geesten

3.4.1. &et laamse arlement en de laamse 0egering

'et Vlaams parlement is samengesteld uit 16 leden aarvan rechtstreeks verkozen inhet -laams Geest en de B eerstgekozen 7dltalige leden vd :russelse 'oofdstedelijke Caad!verkozen voor > jaar. )ij kan niet vroegtijdig "orden ontbonden.m verkiesbaar te zijn

moet men onen in het -laams Geest. 'et mandaat van -laams raadslid is onverenigbaarmet dat van federaal parlementslid of met lidmaatschap van een andere gemeenschapsraad.

De Vlaamse Regering bestaat uit ten hoogste 11 leden aarvan tenminste zijn oonplaatsheeft te :russel 'oofdstad. De leden orden verkozen door de Vlaamse Raad. )ij orden

be3digd door de -oorzitter van de -laamse Caad. )e kiezen in hun midden een -oorzitterFG.inister -resident" die door de koning ordt be3digd. )ij collectief maar ook individueelverantoordelijk voor de -laamse Caad. De Caad kan constructieve motie van "antrou"en goedkeuren tegen de regering maar ook tegen @@n van haar leden. De Raad kan de regeringdoen vallen! maar de Cegering kan de Caad niet ontbinden.

3.4.2. e raad en regering van de ,ranse emeenschap

De ,ranse +emeenschapsraad bestaat uit H6 leden! samengesteld uit * leden van de


29/69


De Regering is samengesteld uit leden die door de raad "orden verkozen.

3.4.4. e raad en regering van het aals ewest

De Raad is samengesteld uit @> leden die rechtstreeks verkozen orden door de kiezers van

het leden onderverdeeld in een 7ederlandse taalgroep en een Lranse taalgroep al naargelang zij verkozen erden op een 7dlse of Lrse lijst. 7a de volgende verkiezingen orden het BH leden. )ij orden verkozendoor de stemgerechtigde inoners van het :'G! die 1 kiescolleges vormen. Deze duiden

7dlse en 1 Lrse aan. (door staatshervorming van 1FF" De taalgroepen zijn van belang voorde aanduiding van de :russelse leden in de -laamse Caad en de Lranse Gemeenschapsraadalsook voor de samenstelling van de -laamse en Lranse Gemeenschapscommissie.2evoegdheden:

a" Ratione materiae& ze oefent bevoegdheden uit van verschillende instelling nl.# het :'G# de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie# de provincie voor at betreft het grondgebied vh administratief arrondissement

:russel# De :russelse agglomeratie

b" :'G beschikt over dezelfde bevoegdheden ratione materiae als het


30/69


b" Samen"erking& dit verloopt volgens diverse procedures zoals samenerkingsakkoorden!interministeri3le conferenties! diverse overlegprocedures! het overlegcomit@! desamenerkingscommissie voor :russel om te informeren! overleg te plegen of tot eenakkoord te komen

c" 2elangenconflicten& ontstaan uit overegingen inzake opportuniteit van maatregelen! die

door een overheid orden genomen binnen haar bevoegdheid. 'et ontstaat anneer deleden ve taalgroep zeggen dat een federale et de belangen ve gemeenschap in hetgedrang brengen of anneer de belangen ve andere overheid orden geschaad.Cegelingen verlopen volgens een specifieke procedure. Instellingen kunnen nietgedongen orden consensus te respecteren.

d" 2evoegdheidsconflicten& hebben betrekking op de schending van de regels die de bevoegdheidsverdeling tss de instellingen regelen. -oorkoming ordt opgedragen aan deafdeling etgeving van de Cv0. :eslechting vd geschillen gebeurt door het Arbitragehof.

. De Gemeenten en provincies

;.. algemeen

Deze zijn gecentraliseerde besturen 2 centrale overheid heeft bepaalde bevoegdhedenovergedragen aan lagere autonome overheden. )ij kunnen vrij beslissen maar otvadministratief toezicht. )ij gaan na of beslissingen "el in overeenstemming zijn met de"et en of zij het algemeen belang niet schaden. Dz&

a" miskenning van het behoorlijk bestuur b" strijdigheid met het algemeen beleidc" strijdigheid met de belangen van de hogere overheid

Er bestaan gemeenteraden en provincieraden ( ook fiscale bevoegdheid". Door destaatshervorming van 1FF zijn de Geesten bevoegd voor de regels ivm de samenstelling!organisatie! de bevoegdheid en erking van de gemeentelijk en provinciale instellingen. -b&invulling van de gemeenteet.

;.1. de provincies

0inds 5 zijn er in ons land 1? provincies. 'et administratief arrondissement :russel'oofdstad erd aan de indeling in provincies onttrokken. -oor deze gemeenten orden de

provinciale bevoegdheden uitgeoefend door het :russels Geest. De provincies hebben eenrelatieve autonomie.

4.2.1. e provincieraad tss de 4" en #4 leden normgevend orgaan

)ij kunnen niet vroegtijdig ontbonden orden en kunnen niet tegelijkertijd volksvertgs ensenator zijn. De provincieraden orden samen met de gemeenteraden rechtstreeks verkozenvoor een periode van C jaar. De provincieraden zijn bevoegd voor zaken van provinciaal belang die niet aan andere provinciale organisaties zijn toegeezen en moeten de

bevoegdheid van de gemeente respecteren. De provinciale reglementen mogen geen betrekking hebben op materie die door een hogere overheid orden geregeld.(2 >rovincieet"

4.2.2. e Bestendige eputatie

Deze orden verkozen door en onder de provincieraadsleden. )e bestaat uit deprovinciegouverneur! die de voorzitter is en C leden. )ij is het uitvoerend orgaan van de

5F


31/69


provincie en neemt deel aan het administratief toezicht over de gemeenten en oefent eenrechtsprekende functie uit. (verkiezingen"

4.2.3. e provinciegouverneur

'ij ordt benoemd en ontslagen door de oning. 'ij is de afgevaardigde van de centraleoverheid bij de provincie en het orgaan van provinciale macht. 'ij is el geen lid van de

provincieraad! maar zit el de bestendige deputatie voor.'ij heeft een rol in het administratief toezicht op gemeentelijk als provinciaal vlak ! eenco9rdinerende rol en zijn taak bestaat erin de handhaving vd veiligheid en de rust binnende provincie te be"aren$

;.5. De Gemeenten

)ij tellen >BH leden. Gemeenten beschikken over rechtspersoonlijkheid en over eigenrechtstreeks verkozen organen.

4.3.1. e gemeenteraad " – 55 leden normgevend orgaan

)ij orden om de C jaar verkozen dmv rechtstreekse verkiezingen. )ij beslissen over alleaangelegenheden van gemeentelijk belang en aangelegenheden die hen door dehi3rarchische overheid erden opgedragen (2 volheid van bevoegdheid". Een eJclusieve

bevoegdheid is het opmaken en bijhouden van akten en registers van de burgerlijkestand en zij hebben ook een reglementaire fiscale bevoegdheid. Daarnaast houdt zij toezichtover de beslissingen van de ondergeschikte organen. )ij kunnen een volksraadplegingorganiseren! het resultaat is niet bindend voor de gemeenteraad.

4.3.2. &et 6ollege van de Burgemeester en +chepenen 2 – 1*

)ij orden verkozen uit en door de gemeenteraad. De bevoegdheden "orden collegiaal uitgeoefend dz dat geen enkel lid beschikt over persoonlijke bevoegdheden. 'et is belastmet het dagelijks bestuur en kan niet ten val orden gebracht door de gemeenteraad. 'etcollege is het uitvoerend orgaan dat instaat voor de uitvoering van "etten) decreten enordonnanties op gemeentelijk vlak . )ij leidt ook de gemeentelijke administratie.

4.3.3. e Burgemeester

'ij ordt benoemd door de koning onder de gemeenteraadsleden. 'ij is agent van hetcentraal gezag en orgaan van gemeentelijke macht. 'ij staat aan het hoofd van degemeentelijke administratie en zit de gemeenteraad voor. Daarnaast is hij ambtenaar van:urgerlijke 0tand. 'ij staat in voor openbare rust en veiligheid in de gemeente. 'ij heeftook een verregaande bevoegdheid inzake politie. 'ij staat in voor de uitvoering vd normen vdhogere overheden in zijn gemeente.

4.3.4. e istrictraden

In gemeenten met meer dan FFFFF inoners kunnen zgn binnengemeentelijke territorialeorganen orden opgericht! dit zijn de rechtstreeks verkozen districtraden.

a" 8rganen& 'et districtbestuur omvat een raad! een bureau en een voorzitter. De takenvan deze laatste zijn vergelijkbaar met het college en de burgemeester. De verkiezingen

5


32/69


ervoor vallen samen met die van de gemeenteraad. 9en kan niet tegelijkertijdgemeenteraadslid en lid van de districtsraad zijn.

b" De bevoegdheden& zij hebben de bevoegdheden die hen door de gemeenteraad ordentoegekend en die rechtstreeks door de et orden toegekend. )ij hebben geen

bevoegdheid in personeelsaangelegenheden! politie en de begroting en belasting.

!. De "#ropese instellingen

*.. De Europese Gemeenschap en de Europese Knie

De huidige EK heeft zijn oorsprong in 1H>? met de oprichting van&a" De Europese Gemeenschap voor olen en 0taal

b" De Europese Economische Gemeenschapc" De Europese Gemeenschap voor Atoomenergie

=enslotte is er het verdrag van %ice van 1FFF& betreffende de toetreding v bijkomende leden2evoegdheden:

a" De traditionele bevoegdheden van de EEG en aarin de instellingen over supranationale bevoegdheden beschikken. Dit zijn eJclusieve bevoegdheden die aan de lidstatenerden afgestaan bij de oprichting van deze organisaties om bepaalde materies zelf teregelen! zonder dat de lidstaten afzonderlijk nog over die mogelijkheid beschikken

b" 'et gemeenschappelijk buitenlands# en veiligheidsbeleidc" De samenerking op gebied van justitie en binnenlandse aangelegenheden

-oor deze tee laatste peilers is de Raad van de .inisters bevoegd$ /ij nemen beslissingenbij unanimiteit$

5.1.1 e 7uropese raad

Deze bestaat uit staats& en regeringshoofden van de lidstaten van de 'uropese+emeenschap. De voorzitter van de Europese Hommissie orden bijgestaan door hunministers van buitenlandse zaken en door een lid van de Hommissie die belast is met het

buitenlands beleid. )ij ontmoeten elkaar minstens keer per jaar met het oog op besprekingen over de politieke samenerking onder hen. Deze bijeenkomsten kregen al vlugde naam Europese raad! hoeel het geen communautair orgaan is.

5.1.2. e 0aad

Dit is het belangrijkste beslissingsorgaan. De Caad bestaat uit 1 vertegen"oordiger op

ministerieel niveau per lidstaat maar bij stemmingen varieert het geicht van de stemmenifv het geicht van de lidstaten. )e heeft vier soorten bevoegheden&a" %ormatieve bevoegdheid& kan regels uitvaardigen met volstrekte meerderheid!

gekalificeerde meerderheid en unaniem b" 7o9rdinatie& neemt maatregelen om coRrdinatie vd politiek vd lidstaten te bevorderenc" 2eschikkingsrecht& individuele maatregelen nemen in belangrijke aangelegenhedend" Internationale betrekkingen& voert de eJterne relaties van de gemeenschap en treed op

voor het gemeenschappelijk buitenlands# en veiligheidsbeleid

5.1.3. e 6ommissie

De commissie is de prefiguratie ve toekomstige 'uropese regering. )e bestaat uit ? ledenen hun mandaat duurt > jaar en is hernieubaar.

51


33/69


'aar samenstelling moet goedgekeurd orden door het Europese >arlement. 'aarbevoegdheden zijn:

a" 7ontrolemacht& eerbiediging van Europese verdragen en de toepassing ervan dmvadviezen of het 'of van Nustitie

b" %ormatieve macht& normatief optreden via uitvoeringsmaatregelen en initiatiefrecht

inzake verordeningen en richtlijnen! die deze uiterkt in onterpteksten.c" 2eslissingsrecht: beslissingen nemen ter uitvoering van verdragsbepalingend" rechters! die orden bijgestaan door H advocaat&generaal$

a" 'et 'of verzekert eerbiediging van het recht bij de uitlegging en toepassing van hetverdrag.

b" 'et neemt maatregelen bij de schending van het verdrag en houdt toezicht over degeldigheid van akten gesteld door overheden van de gemeenschappen

c" (et houdt toezicht over de interpretatie van verdragen en akten vd gemeenschappendmv prejudici3le procedure. Deze orden ingezet op vraag van rechtscolleges inlidstaten. :ij beslechting is het rechtscollege verplicht rek te houden met de uitspraak

d" In sommige gevallen heeft het hof volledige rechtsmachte" 'et doet uitspraken over beroepen in cassatie ingesteld tegen vonnissen van de

Rechtbank van 'erste aanleg van de gemeenschappen.

5.1.!. &et erecht van 7erste aanleg van de 7uropese emeenschappen

Deze bestaat uit 1 rechters! die in gemeenschappelijk akkoord door de lidstaten orden benoemd voor een duur van C jaar. )ij orden bijgestaan door Advocaten&generaal.a" 7eemt kennis van geschillen tss gemeenschappen en haar ambtenaren

b" ennis van beroepen tegen beschikkingen inzake concurrentieregels voor ondern.c" Vorderingen ter vergoeding van schade aangericht in hoger vermelde gevallen .

:ijna alle zaken verschijnen voor deze rechtbank. (oger beroep "ordt aangetekendbij het (of van ustitie (bv& heffingen! marktafspraken! prijzen! productie$uota’s"

55


34/69


Deel : De Verschillende Rechtstakken en hun basisbegrippen

1. Het $taatsrecht

.. :egrip

(et staatsrecht is een publiekrecht en omvat het geheel van regels mbt de inrichting)

"erking en de onderlinge verhouding van de organen van de Staat) alsmede de

fundamentele rechten van de burgers tegenover die staat en zijn organen$

.1. De grondettelijke rechten en vrijheden

1.2.1. -lgemeen

Grondrechten van de :elgen& 2elgen Ga" :elgische nationaliteit omille vd afstamming

b" Door huelijk c" 7ationaliteitskeuzed" 7aturalisatie& ettig verblijf van minimaal 5 jaar op het :elg. Grondgebied

Vreemdelingen beschikken evenzeer over de bescherming van personen en goederen alsonderdanen. 'et grondetsartikel voor Pelke :elgQ geldt ook voor de in :elgiV verblijvendevreemdelingen.

1.2.2. eli($heid der Belgen

a" -rincipe& 'et gelijkheidsbeginsel is het grondettelijk principe. PDe :elgen zijn gelijk

voor de etQ 2uitvloeisel van Per is in de 0taat geen onderscheid der standenQ

b" 2etekenis& 'iermee bedoelt men de juridische gelijkheid. ngelijke toestanden kunnen bij et in het leven geroepen orden om feitelijke ongelijkheden recht te zetten.,eitelijke gelijkheid omvat de gelijkheid in de "et (2 alles identiek behandelen ookanneer de toestanden fundamenteel verschillen" en gelijkheid door de "et (2 gelijkheiddie het resultaat zou zijn van de toepassing van de norm". Allen die in dezelfde toestandverkeren orden op dezelfde ijze behandeld. Die regels sluiten niet uit dat er eenonderscheid ordt gemaakt voor bepaalde categorie3n van personen! mits dit onderscheidniet illekeurig is! maar kan verantoord orden in het licht van het doel en de aard ende gevolgen van de norm. Indien het onderscheid niet verantoord is! dan kan men

spreken van een schending van het gelijkheidsbeginsel. 7iet alleen de personen die zich indezelfde toestand verkeren moeten gelijk behandelt orden! men is ook verplicht om eenverschil in behandeling te maken voor toestanden die fundamenteel verschillend zijn.Iedereen feitelijk behandelen kan ma" op zich het juridische gelijkheidsbeginsel

schenden. Dus er mag geen onderscheid gemaakt "orden op basis van ras)nationaliteit) geslacht)J$ =och kunne 1 gelijkaardige gevallen verschillend bestraft ofniet bestraft orden.

ndanks het in de grondet geponeerde gelijkheidsprincipe heeft het lang geduurd vooraleer er men de huidige betekenis aan heeft toegekend. orspronkelijk volstond het dat het verschilin behandeling PobjectiefK "as. (2 het criterium aarmee een onderscheid erd gemaakt

moest algemeen! duidelijk en onpersoonlijk zijn." vb& belasting op ongehude mannen ouder

5;


35/69


dan 5* jaar. >as in de jaren F begon de rechtspraak te stellen dat differentiatiecriteriaverant"oord moesten zijn in de optiek vd aard en het doel vd bet"iste norm&

a0 Redelijke verant"oording:

# er hoeft geen absolute verantoording te zijn met het doel vd maatregel# rechter moet knn nagaan of het verschil in behandeling daaderkelijk kan

verantoord orden door het doel dat de etgever beoogt.b0 3ennelijke verant"oording:

# het feit dat redelijke verantoording volstaat# verantoording moet blijken uit de etgeving op de bijhorende documenten. De

rechter moet nagaan of de ongelijkheid verantoord is.

1.2.3. e vri(heid van de persoon

De vrijheid van de persoon "aarborgen:

a" beegingsvrijheid (komen+gaan" b" vrijheid om oonplaats en verblijfplaats te kiezen

De vrijheid ordt geaarborgd in Art 1 G 4 -erdrag"

1.2.4. &et 0echt op rivac:

a" De onschendbaarheid van de "oning& Geen huiszoeking kan plaats hebben dan in degevallen die de et bepaalt en in de vorm die ze voorschrijft. Dit is echter geen absoluutrecht. De etgever kan oordelen dat er voldoende redenen zijn om een beperking op deonschendbaarheid te kunnen verantoorden. -b om de openbare veiligheid te

beschermen. 'uiszoekingen zijn slechts toegelaten onder de vorm die de et toeschrijft enin de gevallen die de et voorschrijft. 7oodzaak& de rechter moet toelating geven.Gemeenschappen en geesten kunnen het geval bepalen! maar niet de vorm.

b" De onschendbaarheid van het briefgeheim& Alleen de onderzoeksrechter mag brieven in beslag nemen en openen! in het kader van een strafrechterlijk onderzoek. 'et is tevensverboden voor de ambtenaren en bedienden van de post om brieven te openen! maar

brieven aarvan men vermoedt dat ze een verboden inhoud bevatten mogen el door de post geopend orden.

c" De eerbiediging van het priv&leven& Art. 11 erd ingevoerd door de

grondetsijziging van ; en bepaalt dat eenieder het recht heeft op de eerbiedigingvan zijn priv@# leven en gezinsleven. 'ierop erd een draagijdte gepreciseerd. mvat&# recht op geheimhouding van informatie uit het persoonlijk leven# recht om een priv@#leven te hebben# bescherming van de f%sieke integriteit tegen vb verplichte medische onderzoeken.

In 1FFF erd er een et ingevoerd mbt de kinderen& het recht op de eerbiediging van zijnmorele! lichamelijke! geestelijke en seksuele integriteit.

1.2.5. e )escherming van het eigendomsrecht

Art G


36/69


nrechtstreeks aarborgt de onschendbaarheid van de oning! de persoonlijke vrijheid. 7aast art B (aarborgen inzake onteigening"! bevat het E-C9 een aantal bepalingen inzakede bescherming van het eigendomsrecht en de algemene bepaling die het ongestoord genot vheigendom toekent.

1.2.!. ri(heid van mening

Art G< beschrijft het principe van de vrijheid van meningsuiting. as achteraf kunnen misbruiken bestraft orden. 7adat hetrecht op onderijs opgenomen erd in het K7#pact over de burgerlijke en politiekrechten en in het E-C9! heeft de :elgische grondet dit recht opgenomen (". 'etonderijs is&

# kosteloos# tot het einde van de leerplicht# verleent een religieuze of morele opvoeding# de rechten en vrijheden van eenieder te eerbiedigen

# gelijkheid binnen het onderijs& alle leerlingen! ouders! personeelsleden enonderijsinstellingen zijn gelijk voor de et

5B


37/69


De inrichting! erkenning en subsidi3ring ordt geregeld door de Gemeenschappen! bijet of decreet. Deze bepaling beperkt de mogelijkheid tot delegatie van bevoegdhedenaan de uitvoerende macht.

d" De vrijheid van vergadering: (art 1B G


38/69


c" van de fundamentele kenmerken van het bestuursrecht is de ongelijkheid tss deoverheid (die het algemeen belang moeten prevaleren" en de burger (die zijn

persoonlijk belang behartigt". 9en moet het algemeen belang bevorderen! aarvoordesnoods het particulier belang moet ijken.

De behoefte aan rechtsbescherming tegenover het overheidsoptreden is sterker georden. Er

gaat meer aandacht uit naar de rechtsbescherming tegenover het bestuur. Dit is uitgemond inhet uiterken van juridische concepten rond bv overheidsaansprakelijkheid,

1.1. :evoegdheden van de administratie

De administratie beschikt over een toegeezen macht. Dat il zeggen dat haarrechtshandelingen beperkt zijn. =och zijn haar bevoegdheden uitgebreid:

a" Verordenende bevoegdheid& de administratie staat in voor de : of de ministeri3le besluiten die nodig zijn voor de uitvoering van de etten. De volgende instellingenhebben tevens een verordenende bevoegdheid&# de Gemeenschaps# en Geestregeringen

# de provincieraden# de gemeenteraden# de gouverneurs# de burgemeesters# in bepaalde gevallen vb Hommissie voor :ank# en Linancieezen

b" Vorderingsrecht& dit is het recht aarover de overheid in uitzonderlijkeomstandigheden beschikt om bepaalde onderdanen op te eisen dz met bepaalde takente belasten of zich bepaalde goederen toe te eigenen.

c" 8nteigeningsrecht& dit is een middel van de overheid om voor de uitvoering vanerken of voor andere doeleinden de beschikking te krijgen over zaken! anneer denormale middelen tot eigendomsverkrijging niet tot deze middelenoverdracht kanleiden. 9aar een viervoudige bescherming:# Een billijke vergoeding is verschuldigd aan de onteigende# nteigening enkel mogelijk voor doeleinden van algemeen belang# 0chadeloosstelling moet voorafgaande orden uitbetaald# 7aleving van de bij et vastgestelde procedures

d" het recht uitvoerbare beslissingen te treffen: de priv@#persoon moet zich enden totde rechter. 'ij moet zijn vordering beijzen en de rechter zal een beslissing nemen.


39/69


1.5. Enkele basisbegrippen van het administratief recht

2.3.1. e formele motiveringsplicht

.ateri#le motiveringsplicht& de beslissing van de uitvoerende macht moeten ondersteund

zijn door motieven! die rechtens en feitelijk aanvaarbaar zijn. Deze motieven moeten! naaraanleiding vh legaliteitstoezicht! gecontroleerd kunnen orden.

,ormele motiveringsplicht& het is verplicht om de redenen aarop een beslissing metindividuele sterking steunt! kenbaar te maken. De motivering moet gebeuren met goedeargumenten$


40/69


2.3.!. omeingoederen

m de erking van openbare diensten goed te laten verlopen) zijn er gebou"en en grondennodig "aar de taken van algemeen nut kunnen uitgevoerd "orden . De goederen die vooreen goed administratief beheer noodzakelijk zijn! zijn niet&belastbaar! niet vatbaar voor

beslag ma genieten een speciale rechtsbescherming.

2.3.". Beginselen van )ehoorli($ )estuur

Dit zijn beginselen die fundamenteel zijn voor onze huidige samenleving. )ij moeten dienenom de bevoegdheden ve administratieve overheid binnen te perken te houden van atalgemeen rechtmatig ordt bevonden.

-rocedurele beginselen:

a" motiveringsplicht b" beginselen van fair pla4& het bestuur mag zich niet bedienen van onfatsoenlijke

middelen om de burger te hinderen in het verkrijgen van zijn rechten.c" onpartijdigheidd" recht van verdediging

Inhoudelijke beginselen

a" Verbod van machtsaf"ending& de adm. verheid mag de bevoegdheid om een bepaalddoel te bereiken niet aanenden voor het bereiken van een ander doel

b" De zorgvuldigheidsnorm& het bestuur moet zich informeren over alle relevante feitenen omstandigheden alvorens een beslissing te nemen

c" De rechtszekerheid& de burger kan op de overheid vertrouen voor de eerbiediging vande gerechtvaardigde verachting die veroorzaakt ordt door een vaste gedragslijn

d" De rechtsgelijkheid& het bestuursorgaan moet voor gelijke gevallen op @@nzelfde ijze beslissen

e" De redelijkheid& de overheid moet in alle redelijkheid tot haar beslissing zijn gekomen!dus verbod op illekeur

3. $tra%recht en stra%procesrecht

5.. :egrip

Definitie strafrecht& het geheel van de normen die zorgen voor het behoud vd openbare

orde en veiligheid en "orden gesanctioneerd door straffen F strafbare feiten". Dezestrafsanctie is essentieel en betekent dat de overheid over de vrijheid en rechten van dedelin$uent kan beschikken& opsluiting! hechtenis! ontzetting uit rechten! verbod bepaalde

beroepen uit te oefenen! internering! ed'et strafrecht behoort tot de publiekrechterlijke sfeer$ De +emeenschap is hier hetbelangrijkste en niet het individu. De verhouding tss staat en delin$uent is er @@n vanondergeschiktheid. :ij strafrechterlijke sanctie staat het belang van de gemeenschap centraal.0trafrecht is van openbare orde! priv@#overeenkomsten zijn bijgevolg niet aan de orde.

5.1. Grondettelijke beginselen

;F


41/69


3.2.1. +trafrechterli($ legaliteits)eginsel

De et (art 1 G


42/69


c" 8vertreding& misdrijf gestraft met een politiestraf door een politierechter 9aar het misdrijf krijgt pas zijn definitieve k"alificatie met de opgelegde straf antverzarende en verzachtende omstandigheden kunnen de aard vh misdrijf ijzigen.

De indeling heeft niet alleen banden met de strafmaat en de beoordeelde rechter maar heeft

ook gevolgen op de grondregels vh strafrecht. -b poging tot misdaad is steeds strafbaarmaar de poging tot een anmisdrijf niet altijd en de poging tot een overtreding nooit.

Andere classificaties&a" volgens aard& vb politiek misdrijven! drukpersmisdrijven!,

b" volgens uitvoerings"ijze&# aflopende vb diefstal tov voortdurende misdrijven vb boumisdrijf # enkelvoudige vb diefstal en boumisdrijf tov voortgezette (2 meerdere misdrijven

verbonden door eenheid van opzet"Deze onderverdelingen zijn ook van belang voor de strafmaat! de verjaring! ed

3.3.2. ;oepassing van het strafrecht in de ti(d en de ruimte

Door de evolutie van de samenleving ordt ook het strafrecht aangepast in de tijd. Er bestaat een regel dat een strengere et niet met terugerkende kracht ordt toegepast maardat een versoepelde et el terugerkt.'et strafrecht is van toepassing op alle misdrijven gebaseerd op het 2elgischgrondgebied) ongeacht de nationaliteit van de dader. In sommige gevallen kan onsstrafrecht orden toegepast op in het buitenland gepleegde misdrijven.Er bestaan enkele immuniteiten voor de toepassing vh strafrecht! zoals voor de oning!diplomaten! vreemde staatshoofden.

3.3.3. oging en deelneming

>oging tot misdaad en anbedrijven ordt enkel bestraft als het zich heeft geopenbaarddoor uit"endige daden die een begin van uitvoering inhouden . :ijkomende v is dat deuitvoering moet gestaakt zijn of onvrijillig egens omstandigheden zijn uiterking heeftgemist. ok de deelneming is strafbaar. 'et "etens en "illens bijdragen tot een misdaad ofanmisdrijf op een door de et bepaalde ijze&

a" mededaders als eigenlijke daders bestraffen b" medeplichtigen iets minder

3.3.4. er


43/69


3.3.5. +traftoemeting en opcentiemen

soorten "etten:

a" de criminele straffen orden opgelegd voor misdaden ( gevangenisstraf van * jaar enlanger

b" de correctionele straffen opgelegd voor anbedrijven ( gevangenisstraf van dagen tot*jaar. :oete van meer dan 1* euro"

c" de politiestraffen opgelegd voor overtredingen ( # dagen opsluiting+ geldboete U1*"De et van 1; juli 1 voerde de opcentiemen in! om de repressieve kracht van destrafrechtelijke geldboeten te herstellen die verloren as gegaan door de geleidelijkemuntontaarding. Veroorzaken een vermenigvuldiging van de in geld uitgedruktestrafmaat met >$

9aar naast de gevangenisstraf en de geldstraffen kunnen ook nog bijkomende sanctiesgetroffen orden! zoals het verlies van burgerlijke en politieke rechten! intrekking rijbeijsDe rechter kan ook opteren voor de vooraardelijke opschorting van de uitspraak al dan nietgekoppeld aan probatievoor"aarden zoals vrijillige dienstverlening.

3.3.!. oorwaardeli($e invri(heidstelling

Dit is de vervroegde vrijlating van de veroordeelde ovd hij de hem gedurende een proeftijdopgelegde verplichtingen nakomt. 'et betrefr de reOntegratie in de mij. En men bezit geenrechten. anneer&

a" +5 van de straf is gedaan b" F jaar igv levenslangc" moet reclasseringsplan voorleggend" mogen geen aanijzingen zijn die een ernstig risico voor de samenleving opleveren

De Hommissie van de -I oordeelt op advies van het personeelcollege vd strafinrichting ennadat de veroordeelde is gehoord.De -I die door de minister van justitie ordt bevolen egens buitengeone omstandigheden(vb ziekte" of in het kader van een genademaatregel

5.;. Enkele basisbegrippen van het strafprocesrecht

3.4.1. Begrip

Dit is het geheel van rechtsregels die bepalen op "elke "ijze en door "ie de misdrijvenzullen opgespoord en vastgesteld "orden) door "ie de delinLuenten zullen vervolgd

"orden) voor "elke rechtscolleges zij verant"oording zullen moeten afleggen) op "elke"ijze deze rechtscolleges zullen beslissen) op "elke "ijze hun beslissingen zullen ten

uitvoer gelegdM gebracht "orden$

De verschillende rechtsmiddelen! beroep! verzet! voorziening in Hassatie orden in dezeregels behandeld.

3.4.2. /rganen )etro$$en )i( het strafproces

a" 8penbaar .inisterie& gelast met de uitoefening van de strafvordering. )ij beslist om aldan niet te vervolgen. Deze is hi3rarchisch georganiseerd&# .inister van ustitie& bepaalt de richtlijne vh strafrechterlijk beleid en oefent gezag

uit op de procureur#generaal bij het# (of van 7assatie& houdt toezicht op de procureur#generaal bij

;5


44/69


# (oven en Rechtbanken& toezicht en leiding op leden van zijn parket#generaals en procureurs des onings en hun substituten.

b" 8nderzoeksrechter: rechter met gespecialiseerde opleiding die als onderzoeksrechterordt aangeezen. 'et is een magistraat die het gerechtelijk onderzoek leidt

c" 8nderzoeksgerechten& mn de raadkamer en de kamer van inbeschuldigingstelling. Deeerste beslist over de uitslag vh gerechtelijk onderzoek vd onderzoeksrechter en beslistover er vervolg ordt aan gegeven. De teed behandelt de beroepen tegen de beslissingvan de raadkamer en beslist over doorverijzingen naar het 'of van Assisen.

3.4.3. e verdachte8 inverden$inggestelde8 )e$laagde8 )eschuldigde

a" Verdachte& persoon tegen ier er beijzen zijn b" Inverdenkinggestelde& aan ie de rechter bekendmaakt dat er bezarende beijzen zijn

gevondenc" 2eklaagde& aan ie vervolging is ingesteld na verijzing door de onderzoeksgerechten

d" 2eschuldigde& persoon die naar het 'of van Assisen is verezen.

3.4.4. e voornaamste onder


45/69


b" correctionele rechtbank c" het 'of van Assisen

7a een onderzoek ter terechtzitting volgen de vordering van het 9 en de pleidooien vdverdachte en desgevallend de burgerlijke partij.'et vonnisgerecht kan de beklaagde vrijspreken (bij gebrek aan beijs" of veroordelen

(bij afdoende beijs". Enkel in dit laatste geval ordt uitspraak gedaan over de eventueleingestelde burgerlijke vorderingen.

. Fiscaal &echt

;.. :egrip

'et fiscaal recht is het geheel van rechtsregels die de belastingen regelen$De grondettelijke gemachtigde overheid legt prestaties op aan personen die op hetgrondgebied onen of er belangen hebben. 9et dit geld ordt de openbare dienstverleninggefinancierd. 9en noemt dit tevens een eenzijdige verplichting omdat er niet vd overheid

veracht ordt dat ze een tegenprestatie zou leveren. )o kan er een onderscheid gemaakttussen belastingen en retributies! ant bij retributies spreekt men ve vergoeding voor hetgebruik van specifieke overheidsdiensten aaruit de betrokkenen een individueel voordeelhalen.De federale overheid) de gemeenten) de provincies en de ge"esten kunnen belastingenheffen$ In het teetalig gebied :russel eet men niet elke persoon tot elke gemeenschap

behoort. Dit heeft tot gevolg dat de -laamse en Lranstalige Gemeenschap geen belastingenbevoegdheid kunnen hebben. ok de :russelse agglomeratie heeft beperkt belastingsbevoegdheid! die ordt uitgeoefend door het :russelse Geest.2elastingsontduiking veronderstelt een fiscale bepaling overtreden met de bedoeling zich

aan de belastingen te onttrekken of met bedrieglijk opzet en is verboden. Dit is niethetzelfde als belastingsont"ijking dat veronderstelt dat een belastingplichtige de minstbelaste "eg neemt dmv "ettelijke constructies) "aarvan hij alle conseLuenties aanvaard

en respecteert en dit "el toegelaten is$

;.1. Grondettelijke beginselen

4.2.1. ,iscaal legaliteits)eginsel

Een belasting kan ingevoerd "orden door een et! decreet! beslissing vd provincieraad! beslissing van de raad van de agglomeratie! de federatie van gemeenten of door de gemeente.

+evolgen:a" De etgever heeft ma de eJclusieve bevoegdheid voor het vaststellen van alleelementen die van aard zijn het bedrag vd individuele belastingsschuld te beOnvloeden.Alleen voor niet#essenti3le elementen zoals de vorm van de aangifte is een

bevoegdheidsdelegatie nodig b" De gebonden bevoegdheid van de administratie& de belastingsadministratie is verplicht

om de fiscale vorm toe te passen zonder ervan te mogen afijkenc" Er ordt vermeden dat de uitvoerende macht op eigen initiatief belastingen zou kunnen

invoeren. En er ordt een verbod opgelegd aan het Lederaal >arlement! de G?Graad! de provincie# of gemeenteraad om haar bevoegdheden te delegeren naar een ander domein.

d" Alleen datgene at de etgever daaderkelijk belastbaar heeft gesteld is en moet belast

orden (P7o taJation ithout legislationQ"

;*


46/69


4.2.2. ,iscaal geli($heids)eginsel

In de grondet staat& P geen voorrechten kunnen ter zake van belastingen "ordenverleendQ Dit impliceert de gelijkheid van alle burgers op het vlak van fiscaal recht. 'ierorden eer de artikelen F en ingeroepen! zodat het Arbitragehof zich kan uitspreken

over de schending van het gelijkheidsbeginsel in belastingsnormen.Vrijstellingen of verminderingen van belastingen kunnen slechts "orden toegestaan

door de "et$ :epaalde personen kunnen orden vrijgesteld van belastingen! mitseerbiediging van het gelijkheidsbeginsel (vb. Diplomaten". Dit kan alleen toegekend orden

bij et! dus federale et! decreet of ordonnantie. 7iet door de uitvoerende macht.Verschillen moeten objectief zijn) alsook kennelijk en redelijker"ijze verant"oord in hetlicht vd aard! het doel en de gevolgen van de belasting.

4.2.3. ,iscaal ==n(arigheids)eginsel

De belastingen orden elk jaar bij stemming vastgelegd! dus zijn ze geldig voor 1 jaar. Dit

beginsel as bedoeld om de macht vd oning aan banden te leggen en om de rol van hetverkozen orgaan te beklemtonen.


47/69


c" Aandeelbelastingen& belastingen orden op een bepaald berekeningsgrondslag of belastbare massa een bepaalde tarief toegepast om de verschuldigde belasting vast testellen.

4.3.2. In$omens)elasting

Een jaarlijkse personenbelasting en dit op hun "ereld"ijd inkomen! moet betaald ordendoor natuurlijke personen die hun hoofdverblijf in :elgi3 of hun voornaamste zetel vanfortuin in :elgi3 hebben. Die inkomsten bestaan uit&

a" onroerende goederen vb verhuur van gebouen b" roerende goederen vb interestenc" beroepsinkomsten vb instend" diverse inkomsten vb onderhoudsgelden

'et netto&inkomen "ordt belast& bepaalde kosten in vermindering brengen van derespectievelijke inkomsten. 9en kan kiezen tussen&

a" forfaitaire aftrek berekend ifv het beroepsinkomen

b" aftrek van de "erkelijke beroepskosten& dit moet beezen kunnen orden aarbij bepaalde kosten niet of slechts beperkt aftrekbaar zijn

:ij de personenbelasting lopen de tarieven schijfsge"ijs (1*S! 5FS! ;FS! ;*S! *FS" op ditis ma een progressieve belasting. (Naarlijkse indeJering" =och zijn er bepaalde inkomstendie niet progressief "orden belast maar onderorpen aan vaste tarieven. :ij de

personenbelasting zijn er diverse aftrekken mbo de financiering van de eigen oning! pensioenvoorziening! ed

'et aanslagjaar is het jaar "aarvoor de personenbelasting verschuldigd is Fdus ??5". De belastingen orden berekend op basis van de inkomsten verkregen in het belastbaar jaar ( dus1FF1". De belastingen verschuldigd voor het aanslagjaar 1FF5! orden berekend op basis vande inkomsten van 1FF1.

4.3.3. ennootschaps)elasting

8nder"orpen aan de 2elgische vennootschapsbelasting voor haar "ereld"ijd inkomen&a" vereniging! vennootschap of instelling die rechtspersoonlijkheid bezit

b" haar administratieve hoofdzetel in :elgi3c" zich bezighoudt met verrichtingen van instgevende aard

(et inkomen van een vennootschap "ordt beschou"d als beroepsinkomsten (alles enongeacht hun aard of oorsprong" ant is opgericht met als doel inst te maken. -oor het bepalen van de inst ordt met de gegevens van de jaarrekening en met de boekhoudinggeerkt. inst afkomstig uit het buitenland "ordt vrijgesteld ingevolgedubbelbelastingverdragen. Deze bilaterale verdragen die de bevoegdheid tot

belastingheffing verdelen ifv het soort inkomen.(et tarief van de vennootschapsbelasting is procent. -oor vennootschappen met een

beperkte inst! is er een verlaagd opklimmend tarief aarbij er nog bepaalde aftrekkenorden toegepast.

;


48/69


4.3.4. Indirecte )elastingen

a" 2elasting op de toegevoegde "aarde F2!0: dit is in ezen een Europees belastingss%steem. 'et is de belasting op goederen en diensten in het kader van eeneconomische activiteit. De beoefenaar van de economische activiteit is de

belastingplichtige. 'ij moet :=< doorrekenen aan de klanten en deze aan de staat betalen. 'et normale tarief bedraagt 1S. =och zijn er sommige beroepen die vrijgesteldzijn van de :=

b" De onderzoeksmachten: gaan de juistheid van de aangifte controleren. )ij hebbeninzagerecht. )ij mogen mondelinge of schriftelijke vragen stellen en hebben toegang totgebouen aar beroepserkzaamheden orden uitgeoefend. 9aar zij hebben el geenrecht tot huiszoeking en zijn voor elbepaalde belastingen bevoegd.

c" 2e"ijsmiddelen: de belastingsadministratie draagt de beijslast vh bestaan vd belastingsschuld en het bedrag van de belastingsschuld. Dit zijn gemeenrechtelijke

;


49/69


beijsmiddelen. Daarnaast beschikt hij ook over ettelijke vermoedens! die toelaten omuit bepaalde gekende gegevens gevolgtrekkingen te doen die orden geacht juist te zijn.De vergelijkingsmethode houdt in om bij gebrek aan beijskrachtige gegevens eenvergelijking met drie soortgelijke belastingplichtigen met een soortgelijke activiteit insoortgelijke omstandigheden te doen. De belastingsheffing op grond van tekenen en

indici3n betekent dat anneer een belastingplichtige meer inkomen heeft dan hij heeftaangegeven! belast ordt op het verschil tussen zijn aangegeven inkomen en eenafrekening van zijn uitgaven in het betrokken jaar.

4.4.2. e invordering van de )elastingen

a" De kohierbelastingen die voor directe belastingen ordt gebruikt& de berekende belastingschuld ordt opgenomen in een kohier. Dit is een boek aarin alle belastingsschulden van alle belastingplichtigen orden opgenomen. 'et heeft de aardevan een authentieke akte en het te betalen belastingsbedrag kan orden afgedongen. p

basis van de kohier ordt het aanslagbiljet opgesteld en verstuurd naar de

belastingplichtigen. De aanslagtermijnen zijn hier van groot belang. Dit is de termijnaarbinnen de administratie een uitvoerbaar verklaard kohier moet hebben bekomenopdat de belastingsaanslag rechtsgeldig zou zijn. Anders moeten alle reeds betaaldevoorheffingen terugbetaald orden.

b" (et d"angbevel ordt voor indirecte belastingen gebruikt& zij orden uitgevaardigd datals uitvoerbare titel geldt anneer de belastingplichtige niet overgaat tot spontane

betaling.

4.4.3. e )etwisting van de )elasting

a" 2evoegdheid van de rechter: alle geschillen mbt de toepassing van de belastingset iseen bevoegdheid van een geone rechter. De bevoegde rechtbank is de Cechtbank vanEerste Aanleg van de plaats aar ook het hof van beroep zetelt.Als voorkoming van overrompeling erd voor sommige belastingen een voorafgaandadministratief beroep voorzien. Dit is een bindende vooraarde! in die zin dat het niet#instellen van het beroep tot gevolg heeft dat de vordering bij de rechtbank van eersteaanleg niet ontvankelijk is.De et voorziet tenslotte dat de vordering bij de rechtbank van eerste aanleg bijverzoekschrift ordt ingesteld! en dit ten vroegste zes maanden vanaf het instellen van hetadministratief bezaar en uiterlijk binnen een termijn van drie maanden vanaf de

kennisgeving van de beslissing van het administratief beroep. Er kan Hassatie ingestel

inleiding_tot_het_recht_SAMENVATTING.doc

Documents

Transcript of inleiding_tot_het_recht_SAMENVATTING.doc