Inleiding toegevoegde waarde MMPI CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 4 Is de MMPI klinisch...
Transcript of Inleiding toegevoegde waarde MMPI CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 4 Is de MMPI klinisch...
INLEIDING TOEGEVOEGDE WAARDE MMPI-2
10 JAAR KP EN KNP CONGRES!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
HARTELIJK GEFELICITEERD!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 1
STELLING 1
•De MMPI-2 is uiterst waardevol in de klinische
praktijk. Zij doet recht aan de klinische rijkdom
en complexiteit! Totdat er een beter
alternatief is ontwikkeld daarom blijven
gebruiken!
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 2
STELLING 2
•Bij individueel toegepast klinisch onderzoek is
het rechtstreeks overschrijven van de
handleidingteksten en het gebruik van
computer gegenereerde interpretaties een
gotspé!KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 3
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 4
Is de MMPI klinisch betekenisvol? Ja, zij voegt
belangrijke klinische inzichten toe over
negatieve affectregulatie en psychische
draagkracht mits verantwoord en deskundig
toegepast!!! Anders groot risico op foutenbron
van klinische conclusies
MMPI REPRESENTEERT PSYCHOPATHOLOGIE
• Gaat in essentie om aard en ernst van de negatieve emotionaliteit
• Zowel structureel als in het gangbare dagelijks en persoonlijk functioneren
• Ook in beeld brengen van de consequenties ervan voor het psychisch evenwicht:
In hoeverre beschikt de cliënt/patiënt over (voldoende) ontwikkelde regulatie- en
copingmogelijkheden, en zo ja, welke (bijv. controle, internalisering, somatisatie) ?
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 5
INDIRECTE-IMPLICIETE METING
• Door de louter statistische wijze van informatievergaring is het aan
de clinicus-diagnosticus de vier grote spectra (transdiagnostische
disposities) die van belang zijn voor de persoonlijkheidspathologie
uit de mêlee van de scores te destilleren
• Het gaat bij de individuele psychodiagnostiek om de bepaling
van de INDIVIDUELE verhouding tussen internalisatie, impulsiviteit,
emotionele instabiliteit en denk-waarnemingsstoornissen
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 6
THEORIEGESTUURDE INTERPRETATIE
• Hoe de verbinding te leggen tussen deze traitcombinaties en de
structurele, ontwikkelings- en hechtingsbepaalde kenmerken?
• De clinicus kan cliëntkwaliteiten als ik-sterkte, soort van afweer,
primitief-rijpe ontwikkelingsaspecten (high-low level, intra- en
interpersoonlijke dynamiek) in beeld brengen door hypothetische
koppelingen aan te brengen tussen score- en traitcombinaties en
de niveaus van psychisch functioneren
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 7
MMPI TRADITIE
• Deze werkwijze belicht de interne draagkracht en de verhouding
tussen veerkracht en manifeste maar ook latente-subklinische
kwetsbaarheid (aanleg en ontwikkeling)
• Deze benaderingswijze past in het geheel niet in de MMPI traditie
en daardoor schieten de handleidingen snel tekort. Zij zijn dan ook
op zichzelf NIET geschikt voor gebruik bij toegepaste individuele
persoonlijkheidsdiagnostiek
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 8
FEILEN MMPI HANDLEIDINGEN
• Net als de DSM alleen descriptieve formuleringen t.a.v. waarneembare
verschijnselen
• Beschrijvingen bevatten hoe nuttig ook slechts de uitkomsten van correlationele
verbanden van tweetoppige verhogingen bij grote groepen in de algemene
bevolking
• Geen nuances, context of functie, alleen algemeenheden
• Geen ontwikkelingsaspecten (veronachtzaming van de SI)
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 9
INDIVIDUELE MMPI-2 SCOREPROFIELINTERPRETATIE BIJ PSYCHOPATHOLOGIE
• State-aspecten, bij verhogingen door state gaan handleidingbeschrijvingen te
vaak NIET op (vandaar voorkeur NVM/NKPV-MMPI-2 combinatie)
• Lage scores, inconsistenties en strijdigheden binnen de resultaten staan niet
beschreven maar verwijzen wel degelijk naar psychische tekorten, deficieten
en ontwikkelingsstoornissen als verklaring hiervoor
• Vanwege het ontbreken van een normgroep psychiatrie kan de diagnosticus
onderliggende vroege maar overdekte ontwikkelingskenmerken gemakkelijk
missen
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 10
WINST MMPI-2
De theoriegestuurde interpretatie van de MMPI-2 geeft allerlei extra
nuances als toegevoegde waarde waar de diagnosticus zijn voordeel
mee kan doen, zoals:
• Weerstand en/of onvermogen tot introspectie
• Narcistische trekken en afweer
• Pogingen om negatieve emoties te beteugelen
• Beperkingen in de sociale vermogens: angst en/of plafondeffect
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 11
VERVOLG NUANCES MMPI-2
•Motivatie (o.a. egosyntonie)
•Gelaagdheid van psychopathologie
• Defect of afweer-façade
• Subklinische processen, tekorten en kwetsbaarheden
• Seksuele identiteit en genderrolproblemen
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 12
DRAAGLAST-DRAAGKRACHT, BEHANDELINDICATIE
• Bij een goede interpretatiestrategie kan de diagnosticus de rek
bepalen binnen het psychisch functioneren. Hij/zij kan
voorspellingen doen over de gevolgen van een toename van stress
voor het psychisch evenwicht. Hij krijgt dan zicht op subklinische
zwakke plekken, eilanden van gezondheid, lijdensdruk,
hardnekkigheid, compensatiemogelijkheden en façade
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 13
2 CASUSSEN
• Voorkomen van over- en onderbehandeling. Vaak overschat de clinicus de
mogelijkheden t.a.v. draagkracht, integratieve capaciteit en
veranderbaarheid van de patiënt. Of biedt niet de juiste voorwaarden
daartoe, dan dus te hoog instekend t.a.v. behandelfocus en -doel
• De behandelbaarheid hangt niet af van de structuur en de aard en ernst van
de psychopathologie alleen maar ook van de bereidheid deze onder ogen te
zien, er samen met de diagnosticus naar te kijken, eraan te werken en er
verantwoordelijkheid voor te nemen. Deze laatste zaken zijn redelijk stoornis-
en structuuronafhankelijk
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 14
TOT SLOT
• De diagnosticus beweegt zich altijd op het snijvlak tussen
wetenschappelijke inzichten en bevindingen enerzijds en klinische
ambacht anderzijds. Afzonderlijke en losstaande scores zeggen
niets, slechts in hun onderlinge idiografische samenhang krijgen zij
hun contextuele zeggingskracht. Alleen interpretatie van al deze
gegevens genereert klinisch zinvolle en waardevolle betekenis.
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 15
CASUS 1, 36 JARIGE VROUW
• Klachten: vermijding van plaatsen met risico op terreur aanslagen,
paniekaanvallen, schoonmaakdwang, piekeren en vermoeidheid,
perfectionisme
• Eerdere CGT behandelingen hebben na aanvankelijk enige succes
onvoldoende geholpen
• Wil gewoon en volwassen zijn en niet beheerst worden door allerlei
irrationale angsten en kinderlijke wensen.
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 16
ENIGE ELEMENTEN UIT VOORGESCHIEDENIS
• Verkeersongeluk gezin op voor haar jonge leeftijd, gepest,
slachtoffer agressie peers, oudere broer zware PTSS na
uitzending, moeite met voor haar gevoel tekortschietende partner,
ontrouw voor en -fantasieën na moeizame zwangerschap, veel
bevestiging nodig, onzekerheid en angst voor afkeuring.
• SCID 2: trekken van afhankelijke en obsessief-compulsieve PS
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 17
NKPV (ORANJE A EN GROEN P, BEIDE NORMSCORES PER DIMENSIE)
0 1 2 3 4 5 6 7
nar
ex
psy
ver
som
neg
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 18
BELANGRIJKSTE CONCLUSIES SCOREPROFIEL
• Gemiddelde Ex en lage Ver bij wat verhoogde Psy
• Vóóral lage Neg (!!) wat lage Som, massale loochening agressieve gevoelens
• Dus: aanwijzingen voor zowel vroege zelfpathologie als meer structurele
sociale beperkingen
• Probeert sterk te zijn, zich aan te passen maar mist bij hoge eisen in intimiteit
en daginvulling de innerlijke structuur en sociale coping om hiertegen bestand
te zijn, op tenen lopen en klachten als gevolg
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 19
MMPI-2, KLINISCHE SCHALEN
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 20
MMPI-2, INHOUDSSCHALEN
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
anx frs obs dep hea biz ang cyn asp tpa lse sod fam wrk trt
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 21
VOORNAAMSTE CONCLUSIES MMPI-2
• 2-7 profiel met relatief achterblijvende schaal 0
Gelaagd, internaliserende bovenlaag met minder gedifferentieerde onderlaag
• 7-8 combinatie, subklinische kwetsbaarheid door milde sociale beperkingen
• Hy5=28, remming van agressie laag terwijl schaal 9=38 en inhoudsschalen
boosheid relatief laag
• Pd3=53 en SC3=77, zowel minder gedifferentieerd als “in het hoofd”
• Dep en Sod relatief laag, minder doorleefd en sociaal weinig geremd
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 22
TOEVOEGING MMPI-2
• Oogt in presentatie als fors internaliserend maar subklinische kwetsbaarheden door
onderliggende gebrek aan emotionele en sociale differentiatie
• Imponeert sociaal vlot maar in subtiele afstemming milde tekorten
• Doorgaans veel controle over agressie maar loochent agressieve gevoelens die af en
toe ongecontroleerd doorbreken in fantasie en soms gedrag (smoort
externalisatietendens)
• Internaliserende klachten overdekken onderliggende krenkbaarheid, gebrek aan
zelfontwikkeling (basisvertrouwen en basiszekerheid)
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 23
VERVOLG TOEVOEGING MMPI-2
• Daardoor lang op tenen lopen en aanpassen in een (gewenst) “normaal” leven. In
werk, relatie en hechting met kinderen toch uiteindelijk problemen door moeite met
omgaan met intieme en afhankelijkheidsrelaties relaties. Uiteindelijk uitputting en
verzet met de ontwikkeling van klachten en symptomen
• Vooral weghouden van heftige negatieve ongedifferentieerde emotionaliteit kost
veel kracht. Vroege ontwikkelingstekorten en sociale beperkingen overdekt door
zelfopoffering en perfectionisme (meedogenloze normen) op schemalijst. Ook
verlatingsangsten redelijk hoog. Splitsing tussen functioneringslagen.
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 24
WAARDE MMPI-2
• Het MMPI-2 scoreprofiel maakt nog meer dan de NKPV in één klap zichtbaar
(2-7) waarom men in de GGZ tot nu toe, weliswaar ten onrechte, in
voorgaande behandelingen eenzijdig is gefocust op internaliserende
symptomen, klachten en persoonlijkheidsmechanismen. De deksel is a.h.w.
verder aangeschroefd in plaats van zich te richten op de onderliggende,
afgesplitste borderline dynamiek die derhalve géén ruime en aandacht
kreeg. Dit verhinderde dan ook behandelprogressie zoals is gebleken.
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 25
HANDLEIDING EN INTERPRETATIE
•Louter afgaan op de MMPI handleiding is hier
misleidend. De MMPI-2 scorecombinaties geven echter
bij nadere bestudering wel degelijk middels klinische en
theoretische interpretatiestrategieën zicht op de
achterliggende dynamiek en structurele kenmerken.
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 26
TAT NARRATIEVEN
• 1 Dat jongetje denkt moet ik nu alweer vioolspelen of hij is verdrietig omdat
de snaar gebroken is..........Hoe loopt het af? Ik hoop dat hij geholpen wordt
door zijn ouders en dat hij het zegt tegen zijn ouders en geholpen wordt. Als
het de snaar is hè. Ik vind het een zielig jongetje.
• 2......Jeetje.......... lijkt wel of deze vrouw in verwachting is en lekker van het
zonnetje geniet. Wie deze vrouw met boeken is weet ik niet. Ze kijkt niet blij,
ik weet het niet zo goed. Ze kijkt niet blij. Lastig. Ouderwets plaatje. Hij is
lekker aan het werk. Waarom zij zo bedroefd kijkt weet ik niet. Of zij is
afgewezen, of ...
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 27
VERVOLG TAT
4 Nou dit is iemand die...operatie wil ik ook weer niet zeggen. Uhm..... vind heel raar
plaatje. Ik denk dat deze die hier voorop staat. Ik weet niet. Helemaal op hol, mijn
fantasie. Het lijkt of deze (voor) hem heeft doodgemaakt. Het is niet een operatie
denk ik. Of ze iets nodig hebben uit dat lijf. Deze (voor) zit kwaad in. Lijkt of deze
(achter) een arm mist, maar dat zou een beetje gek zijn. Deze lijkt wel serieuzer. Ik zie
hier zo’n rare lichtbundel. Of ze iets stiekems aan het doen zijn.....Hoe loopt het af?
Ja......degene die hier ligt is dood denk ik en deze houdt de wacht met het geweer en
zij (voor) de wacht houdt. Of ze hem openmaken omdat ze iets nodig hebben en hem
dan weer dichtmaken, orgaan jatten
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 28
VERVOLG TAT EN CONCLUSIE
• Op plaat 3 tekenen van fusie na loochening agressie (lekker op de bank
ploffen na het gevoel het niet meer te zien zitten, zou ik ook doen), “wat denk
ik eigenlijk negatief”
• Veel weerstand en moeite met adequate waarneming
• Weinig differentiatie tussen mensen, eendimensionale typeringen, dan is het
op, investeert niet echt meer (ik zou het niet weten), en bij bootje: als dat
bootje nog goed is zou ik wel willen varen
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 29
BEHANDELINDICATIE
Schemagericht werken om zicht te krijgen op borderline ondergrond, erkenning te
geven wat het haar kost dit te managen en schade beperkt te houden, enige
verbinding te leggen tussen de psychische lagen, rouwen over de tekorten, boosheid
mogen voelen en onderscheid maken tussen gevoelsleven en realiteit (kan ze moeilijk
zo blijkt ook uit de TAT), maar beperkte doelen rekening houdende met sociale
beperkingen met kans op verwarring, vervreemding en doorschieten in rationaliteit.
Eilanden ven sterkte werken zowel bevorderend als verhullend. Enkele
relatiegesprekken om patronen helder te krijgen en begrijpelijk te maken. Geen
langdurige en diepgaande PT.
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 30
CASUS 2, EEN VIJFTIG JARIGE VROUW
• Internaliserende problematiek en klachten, voelt zich vaak minderwaardig,
onzeker, somber en komt slecht voor zichzelf op. Heeft het gevoel meer te
kunnen maar niet het uiterste uit haar leven te halen, daardoor
onbevredigend bestaan. Al een aantal langdurige inzichtgevende
behandelingen achter de rug. Ondanks inzet toch weinig voortgang, heeft
zich nu opnieuw aangemeld. Nu eerst MMPI-2 en NVM combinatie toegepast
om zicht te krijgen op blijvende stagnatie.
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 31
NVM (GROEN IS P EN ORANJE A)
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Ex
Psy
Ver
Som
Neg
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 32
THEORIEGESTUURDE INTERPRETATIE SCOREPROFIEL NVM
• Internaliserende lijn Ex en Verl, wijst op NPO
• Minimale scores Ex en Psy (beide 0): moeite met acceptatie cliëntenrol en veel
schaamte en schuld over intieme belevingen en conflicten, volledig afgeschermd voor
de buitenwereld (ook behandelaar), geen contact mee te leggen
• Som hoog en Neg passend, veel sociale coping (aanpassing, passiviteit,
afhankelijkheid) met veel onvredegevoelens en sterke regulatie negatieve affecten
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 33
MMPI-2 SCOREPROFIELEN, VALIDITEITSSCHALEN
0
10
20
30
40
50
60
70
L F K
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 34
OPVALLEND
• Relatief hoge L score (vergelijkbaar met gemiddelde voor
algemene bevolking), dus: defensief, façade van normaliteit,
weinig voeling met onaangename en zelf afgekeurde negatieve
gevoelens, is soort chronische status geworden, moeite met echte
introspectie met massaal afgeweerde verboden psychische thema’s
• Relatief lage F score: massale afweer van heftige negatieve
gevoelens
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 35
MMPI-2 KLINISCHE SCHALEN
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 36
OPVALLEND
• 2-7-0, is passend en fors
• Maaaaarrrr: zeer lage scores op 5 (hier zelfde score maar met een andere lading vanwege
egostructurele context dan in casus 1) en 9 duidend op gebrek een autonomie en volledige
aanpassing en onderwerping bij massale isolatie van ongewenste agressieve gevoelens zoals
protest en verwijten en dergelijke
• 6 verhoogd door Pa2 (innerlijke stuwing en onrust) en Pa3 (naïviteit)
• Sc1 en Sc2, de vervreemdingsschalen, relatief laag, (egosyntonie) en Sc4 hoog (uitgeput,
geen echte vechtlust); Ma1 en Ma4=0!! (resp. amoraliteit en ego-inflatie), geen gezond
narcisme, mag niet puberen, geen ruimte innemen en niet ondeugend zijn en denken/voelen
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 37
MMPI-2 INHOUDSSCHALEN
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
ANX FRS OBS DEP HEA BIZ ANG CYN ASP TPA LSE SOD FAM WRK TRT
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 38
OPVALLEND
•Ook hier massale afweer (ontkenning) van agressie
•SOD en LSE hoog, passend bij NPO
•Fam laag, sterke loyaliteit
•TRT hoog, weinig fiducie meer in verbetering en
verandering
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 39
CONCLUSIE
• Door sterke schaamte- en schuldgevoelens, loyaliteitsconflicten massale
afweer van protest en autonomiestreven.
• Egosyntonie, naïeve overdekking met aanpassing en wegcijferen, goed willen
zijn met volledig weghouden van haar vrije kinddelen
• Geen contact leggen met eigen afgekeurde en verboden psychische terreinen
die volledig zijn afgeschermd, gewoonte geworden
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 40
VERVOLG
•Geen wonder dat er zo geen werkelijke vooruitgang te
boeken is, cliënte niet echt in behandelmodus, geen
gedeelde behandelfocus, risico op gezamenlijke
vermijding van intrapsychische conflictgebieden ondanks
langdurig behandelproces
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 41
WAT NU? WAT WEL?
• Psycho-educatie en erkenning
• Dilemma's voorleggen: of forse confrontatie, ook bijvoorbeeld met non-
verbale therapieën of acceptatie van status quo zonder verdere toename van
negatieve affectiviteitsbeleving
• Dus: of echt vechten (met ook alle nadelen van dien op korter termijn) of zo
doorleven met toegenomen inzicht en berusting
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 42
EINDCONCLUSIE
• Eerst dilemma aanscherpen en uitvergroten, dan pas of echte
coöperatie of keuze voor vermijding
• Anders: schijnbehandeling zonder wezenlijk resultaat met zowel
demoralisatie bij cliënte als bij behandelaar bij in principe
behandelbare problematiek bij een niet ernstige stoornis in DSM
zin
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 43
VOORDEEL MMPI-2 TOEPASSING
• In beide casussen had vroegtijdige inzet van de MMPI-2 en haar afgeleiden
veel leed en kosten en dus onnodige langdurige behandelingen zonder
bevredigend resultaat kunnen besparen
• De MMPI-2 voegt belangrijke nuances toe
• Investering in de toepassing van deze niet erg tijdsintensieve diagnostische
instrumenten maakt de zorg veel efficiënter door de individualisering van het
aanbod en de ontwikkeling van een visie op de individuele psychopathologie
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 44
VRAGEN EN OPMERKINGEN?
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 45
STELLING 3
•Door de bottum up benadering is de MMPI-2 een
klinische screener van alle aanwezige
psychopathologie en een voorbeeld van een vroege
netwerkbenadering (persoonlijkheid en
symptomatologie)
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 46
STELLING 4
•Bij het inschatten van de draagkracht en ik-
sterkte op basis van de MMPI kan de clinicus
op het verkeerde (indicatie-)been komen te
staan wanneer hij geen rekening houdt met
state-invloedenKP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 47
DANK VOOR UW AANDACHT!!!!!!!!!!!!!!!!!!
OP NAAR HET VOLGENDE JUBILEUM!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
KP CONGRES 2018 WIM SNELLEN EN BERT VAN ROSSUM 48