inhoudsopgaveINLEIDING 3

WERKENAANGENDERINDEKERK 4

TWEEDECOLLECTIEVEBOOMPLANTDAGMangrovenplantenenzorgdragenvoorMoederAarde 7

GENADEVANGod 10

MIJNERVARINGMETLESGEVENAANLEERLINGENVANDELAGERESCHOOLINPAPOEA 12

WATDOEIKENVOORWIEDOEIKDIT? 14

DEWIJSHEIDVANOUDEMENSEN 15

VRIJWILLIGERINKLEVARIE 17

MENSENGELEN 20

MIJNERVARINGENIN‘BERGWEIDE’ 22

ZELFONTLEDIGING 24

NOVEENGEBEDTERGELEGENHEIDVANMOEDERELISABETH’S150steGEBOORTEJAARVANNIEUWLEVEN 27

COLOFON 30

Inleiding

God schiep alles tot in perfectie

DemensisgeschapennaarGodsbeeld,zowelmanalsvrouw(Gen.1.26-28).Ditiseenzeerbelangrijkuitgangspuntomtekunnenbegrijpenwathetbetekentommanofvrouwtezijn.Menszijnistotaalandersdanalleandereschepselen,omdatalleendemensnaarhetbeeldengelijkenisvanGodisgeschapen.Ditbetekentalsmenselkaarsgelijkezijn,evenwaardigzijn,wederzijdsrespecthebben,elkaaraanvulleneninharmonieleven.Gelijkheidbetekentnietdatmanenvrouwidentiekzijn.HunverschillenzijnbedoeldomelkaaraantevullennaarGodsplanennietomdatGoddemensnietgoedheeftgeschapen.Godschiepdeperfectevrouwendeperfecteman.

Discriminatievangeslachtkomtvaakomdathetenegeslachtzichzelfhogerachtdanhetandere.DezehoudingwijktafvanGodsplan.Dezeveronderstellingveroorzaaktellendeendisharmonie indemaatschappij.GelukkigzijnernogsteedsveelmensendiezichhiervanweldegelijkbewustzijnendusproberenomterugtekerennaarGodsplan.Mensendievechtenvoorderechtenvanvrouwen,voorgelijkwaardigheidenwederzijdsrespect,elkaarzienzoalsGodonsziet.

Demensmoetookrespecthebbeninhetomgaanmetandereschepselen,deaardeenalleswatdaaropleeft.GodbrachtdemensindehofvanEden,omdietebewerkenentebeheren(Gen.2:15).Godzagdatdehelescheppinggoedwas.Erwasnietsmismee!Maarwaaromvragenwevaak:“God,waaromisereennatuurramp,oorlog,onderdrukking,discriminatie?”Uhebttochaanonsallesgegevenwatgoedwas?GodgafdemensMoederAardemetdebedoelingomdietebewerkenentebeheren,nietomtebeheersen.Maarwatisernugebeurd?MoederAardewordtuitgebuit,denatuurlijkebodemschattenwordeninraptempoverbruikt.MenselijkehebzuchtvernietigtonzeMoederAarde,totdatzeaanhaareigenellendetenondergaat.TelkensweeropnieuwwijktdemensafvanGodsplan.Steedsmeermensenwordenzichhiervanbewustenproberenomdeintegriteitvanonzeaardeteherstellen,omtevoorkomendatdesituatienogergerwordt.Wekunnennietlevenzonderhetbestaanvaneengezondeenvruchtbareaarde.Daaromzijnmensenbegonnenmetherbebossing,energiebesparing,afvalscheiding,recycling.HetzougoedzijnalsiedereenzijnsteentjebijzoudragenaanechteactieomonzeMoederAardeteredden.Alleendanzullenwezelfookgeredworden.Latenwehetproberendanzalhetwellukken!

Namensderedactie,ZrYulita

�

WERKEN AAN GENDER IN DE KERK

ZrM.CecilPerlasPagadian,deFilippijnen

Kinderen,overwinaarsvanseksueelmisbruik,bijeencreatievehealingsessie

Moeder Elisabeth was altijd al gevoelig voor de

nodenvandemensenomhaarheen.Zijzaghoe

Maastricht inpuin lag,zagdedecadentievande

maatschappij en voelde, daartoe aangezet door

haar Beminde wiens hart bij voorkeur in liefde

uitging naar de armen en verwaarloosden, een

sterke drang om in zulke situaties handelend op

te treden. Ik veronderstel dat dit ook de reden

is,waaromdecongregatieonstelkensweerheeft

aangespoordomonszelfniettebeperkentotinterne

congregationeleaangelegenheden,maaromover

deviermurenvanonskloosterheentekijkenente

zienentebepaleninwelkesituatieshetevangelie

opnieuw moet worden verkondigd. Het Tweede

VaticaansConcilie,vijftig jaargeledenopschrift

gesteld,laatdiezelfdeoproepweerklinkennl.om

gevoeligtezijnvoordetekenenvandetijd.

Eenvandiesituatiesishetgeweldtegenvrouwenen

kinderendatdwarsdoorallesociaal-economische

klassenenculturenheensnijdt.Hetalarmerende

aantal incidenten in Zamboangadel Sur (evenals

elders indewereld) vis-à-vis het stilzwijgenvan

degemeenschapenhetontbrekenvaneenveilig

toevluchtsoordvooroverlevenden,zetteeenIers-

Columbiaanse missionaris ertoe aan om, zestien

jaargeleden,eenSabakan1Ministryoptezetten

voorvrouwenenkinderen.Sabakandatalsbasis

1Sabakan(Cebuano)–baarmoeder;ditbeeldstaatvoornieuwlevenennieuwemogelijkheden,precieswathetapostolaatvrouwenenkinderenbeoogttebiedendiemisbruikengeweldhebbenoverleefd.

�

PagadianCityheeftenhetgehelebisdomPagadian

in de Provincie Zamboanga del Sur in Mindanao

(deFilippijnen)bestrijkt,opereertprimairbinnen

destructuurvandekatholiekeKerk,maarwerkt

daarnaast ook samen met overheidsinstanties,

niet-gouvernementele organisaties en andere

geloofsgroepen.Inhetdirectaandeordestellen

vanzakenbetreffendegendergerelateerdgeweld,

richt dit apostolaat zich op het ‘op weg naar

genezing’begeleidenvanvrouwenenkinderendie

geweld dan wel misbruik hebben overleefd, met

namevanhendieopderandvandemaatschappij

leven.Programma’soverCommunityAwarenesson

Violence Against Women and Children, Creative

Healing, Legal Assistance, Networking and

Advocacy zijn middelen om vrouwen en mannen

samente latenwerkenaanelkaarsontwikkeling,

om respect op te leren brengen voor elkaar,

wederzijdserechtentebeschermenenmachten

verantwoordelijkheidtedelen.

Één van de dingen die ik, in de meer dan drie

jaardatiknualsalgemeencoördinatorbetrokken

ben bij dit apostolaat, ben gaan waarderen is,

hoezeer dit genezingsproces een reis op weg

naar gerechtigheid en gendergelijkheid kan zijn.

Vrouwen en kinderen die hebben deelgenomen

aandezehealingsessies,zowelindividueelalsin

groepsverband,kunnendaardoorbeterafrekenen

met hun pijnlijke ervaringen om zo uiteindelijk

hunzelfvertrouweneneigenwaardeteherwinnen.

Ditsteltheninstaatommoedig,vastberadenen

binnen de wet oplossingen te zoeken voor hun

holistischegenezing.

Halverwege dit jaar mochten een bestuurslid

van Sabakan en ik ons gelukkig prijzen met

een uitnodiging om iets te vertellen over onze

ervaringenm.b.t.hettoepassenvanhetSabakan

genderprogrammainhetbisdom.DeMulti-Country

Partners’LearningExchangeonGenderProgramme

in the Church, georganiseerd door Cafod, één

van de financieringsinstellingen, werd gehouden

in Mombassa, Kenia van 26-28 juni 2013 en was

erop gericht kerkmechanismen m.b.t. gender

te versterken, effectieve gendergerelateerde

verdedigende benaderingen binnen de context

van de kerk te onderzoeken en strategieën te

identificeren om, als kerkorganisatie, maximaal

status aan te wenden bij het beïnvloeden van

andereorganisaties(incl.overheden)overkwesties

m.b.t.gendergelijkheid.Vijfentwintigdeelnemers

afkomstig uit vijf verschillende landen namelijk:

Kenia, Zambia, Zimbabwe, Mozambique en de

Filippijnen/SabakanvertegenwoordigddoorAbeth

Montezaenmijzelf,kwamensamenomervaringen

te delen en strategieën te bespreken, en samen

wijzer te worden met name over hoe wij ons

genderwerkverderkunnenverbeteren.

Wat ik, behoudens de vele andere thema’s,

persoonlijkheelinteressantvondzijndediscussies

overdevolgendeitems:

1. Gender Mainstreaming. Dit heeft van doen

met gender een integraal onderdeel van

kerk-programma’s te maken, samen met

genderparticipatie inbesluitvorming(d.w.z.

garanderen dat er evenveel mannen als

vrouwen leiderschapsposities bekleden in

kerkorganisaties)

2. Gender Audit. Een belangrijk instrument

bij genderwerk dat de mate bepaalt

waarin beleid, werkmethoden, systemen

en procedures, bemensing, en beschikbare

middelen van organisaties gendergelijkheid

en empowerment van vrouwen bevorderen.

CaritasZambiaenhetKeniaanseBisdomLusaka

enMombassahaddendegenderauditvanhun

repectievelijkeorganisatiesbegeleid.

3. Gender Policy. Dient als een leidend

raamwerkomgelijkheidenrechtvaardigheid

tussenmannenenvrouwentebevorderen.Dit

beleid isgebaseerdophetstandpuntdatde

�ZrCecilverteltmededeelnemersaanhetdoorCafodgeorganiseerdePartner’sLearningExchange

PrograminMombassa,Kenia,overhetSabakanapostolaat.Ditapostolaatconcentreertzichophet

opstellenvanprogramma’senhetorganiserenvanactiviteitenvoorvrouwenenkinderen.

katholiekeKerkinneemtoverdewaardigheid

van iedere mens. De deelnemers aan deze

uitwisseling kregen drie verschillende

voorbeelden van kerkelijk genderbeleid

voorgelegd: (a) Kenia Episcopal Conference

NationalGenderPolicy;(b)ZambiaEpiscopal

Conference National Gender Policy, en; (c)

Aartsbisdom Lusaka (Zambia) Gender Policy

(uiteindelijkeconcept)

Genderwerkkannogsteedsbeschouwdwordenals

eenopkomendapostolaatindeKerk.Omdeeenof

andereredenisacceptatieervanook-ofmisschien

zelfs wel speciaal- onder religieuzen zèlf, niet

eenvoudig. Toch is er goede hoop. Voor wat de

deelnemersaanhetLearningExchangeprogramma

betreft, zij hebben gezien dat er belangrijke

overwinningenzijnbehaald.Hetbestaanvaneen

nationaal gendergericht kerkbeleid, programma’s

voorhendiehetgendergeweldhebbenoverleefd,

en ontwikkelingsprojecten om de deelname van

vrouwen aan de maatschappij te vergroten zijn

slechtsenkelezakendietotoptimismestemmen.De

vooruitzichtenvoordetoekomstzijnveelbelovend.

Er worden, door een aantal kerkelijke groepen,

voortdurend creatieve pogingen ondernomen om

de diverse vormen van geweld tegen vrouwen

en kinderen te elimineren en gendergelijkheid

en rechtvaardigheid te bevorderen. Per slot van

rekening is gelijkheid van allen, van vrouwenen

mannen, een fundamentele waarde die in hoge

mate overeenstemt met de christelijke visie van

hetnieuweKoninkrijkGodsopaarde.

*Gendermainstreaming:hetrekeninghoudenbij

beleidsontwikkeling met mogelijk verschillende

effecten van het beleid voor vrouwen en

mannen enhierdoordepositievanvrouwenop

‘microniveau’ versterken. Meer algemene term:

emancipatiebeleid

* Gender Audit: een participatief proces en

hulpmiddel voor het identificeren van de

uitdagingen voor de integratie van gender in

systemenenactiviteitenvandeorganisatieenin

deprogramma’senprojecten.

*Gender Policy: is de kern van de economische

en sociale vooruitgang; de inspanningen om

armoedeuitteroeien,economischegroeienhet

democratischbestuurteverbeterenenduurzame

ontwikkelingtebereiken.n

�

TWEEDE COLLECTIEVE BOOMPLANTDAGMangroven planten en zorg dragen voor

Moeder Aarde

ZrMariaMy,noviceQuezonCity,deFilippijnen

ZrMy(zittend-derdevanrechts)metenkeledeelnemersaanhetDutong-Tanum

MangroveProjectinPitogo,ZamboangadelSur

Er is, vandaag de dag, heel wat veranderd. Ons

klimaat bijv. is anders geworden. Tegenwoordig

zijnerveelmeerenzelfskrachtigeretyfonenen

ervoltrekkenzichveleandererampen.Wehoren

mensenvaakzeggen:“vroegerhaddenwehiergeen

tyfonen,maarnuwelenzelfsenormkrachtige”.

Wat ging er mis met ons klimaat? MoederAarde

krijgttemakenmetdegevolgendievoortkomen

uitmenselijkhandelen.Onzebevolkinggroeiten

dushebbenwemeer ruimtenodigomhuizenen

fabrieken neer te zetten. Daartoe worden onze

mooie bomen gekapt waardoor de temperatuur

alsmaarstijgtendepoolkappeninrazendtempo

smelten. We moeten iets doen om de aarde te

beschermenenergertevoorkomen.OnzeMoeder

Aardekandaarbijdehulpvaniedereengebruiken

en niet slechts van enkelen. Dit nu is precies

waaromlandenprojectenopstartenomonsmilieu

te beschermen zoals bijv. het uitbannen van de

plastictasenhetplantenvanmeerbomen.

Sta mij toe met u mijn ervaring te delen van 7

september 2013. Het Baganian Vicariaat van

het bisdom Pagadian dat de parochies Pitogo,

�

Dimataling,Margo sa tubig,Dinas,TabinaenSan

Miguelomvat,organiseerdeopnieuweencollectieve

boomplantdagmetalsthema:“LihokAlangsaPag-

ampingsaKinaiyahan”.InhetNederlandsbetekent

dit:actieondernemenomzorgtedragenvoorde

natuur. Het tweede initiatief in een hele reeks

mangrove herbebossing activititeiten van het

vicariaat.Deorganisatorennodigdenookmensen

vanandereparochies en groepenuit enhetwas

daaromookdatSabakaneraandeelnamenzrCecil

hetgoedvonddatookwijhieraanmeededen.

Nog voordat de eigenlijke dag was aangebroken

waren we al opgewonden. We waren goed

voorbereid. Alles wat we voor het planten

dachten nodig te hebben, hadden we van te

voren al klaargelegd. We leenden laarzen omdat

wevernamendaterscherpestukkenschelpinde

modder zouden zitten waaraan we onze voeten

mogelijk konden openhalen. Eindelijk was de

grote dag aangebroken. Een dag die ik nooit zal

vergeten.

Omkwartvoorachtindemorgenvertrokkenwevan

huis.Bijaankomstopdeplekwaardeheraanplant

vanhetmangroveboszouplaatsvindennl.inBgy.

Balabawan in Pitogo, praatten we wat met de

mensen.ZrCecil steldeonsvooraanenkelevan

depriestersaldaar.KortdaaropvierdenwedeH.

mis en werd het mangrove plantgoed gezegend.

Daarnavolgdeeenkorteoriëntatiedooreenlokale

projectleider.Entoen...,toenbegondestrijd!

Wevondenhetprachtigomdaarinonzegeleende

laarzenrondtestappen.Hetvielmewelopdat

buiten ons drieën, de zusters dus, er maar één

andere persoon was die ook laarzen droeg. We

liepen naar de plek waar we de zaailingen van

demangroveboomzoudengaanplanten.Opweg

erheen kwamen enkele van onze mede-planters

onsaltegemoet.Hunwerkzaterop.Zijhadden

hunstekjesalgeplant.Enomdatzijeerderdanwij

opdeplekaanwezigwarenwaardeherbebossing

plaats moest vinden, hadden zij de ondiepe

plekken nabij de kust uitgekozen. Toen wij daar

aankwamenwarendezegebiedenalhelemaalvol

geplantenduszochtenweblijmoedignaarandere

plaatsenomonzemangrovestekjesteplanten.

Toen we in het gebied aankwamen (er waren

nog voldoende plekken om te planten), sprong

Quang,onzemede-plantervlugindemodder.Hij

amuseerdezichkostelijkmethetplantenvanzijn

stekjes. Zr Cecil en ik daarentegen gingen heel

voorzichtig te werk. We bewogen ons langzaam

voort,wantineenmodderbadlopenmetlaarzen

aandatdoenwenietdagelijks!Uiteindelijkvond

ik een plekje waar ik mijn stekjes kon planten,

maar toen zat ik ineens vast in de modder! In

eerste instantie probeerde ik om mezelf te

bevrijden, maar dat lukte niet. Zr Cecil riep

Eugene,onzeSabakanmedewerker,envroeghem

mijtehelpen.Hijzei:“Zuster,stapuituwlaarzen;

vergeetdiedingenenprobeeruwvoetengewoon

uit de modder los te trekken”. Het lukte, maar

enkelmijn linkervoet.Toen ikommeheenkeek

zag ikdatbijna iedereenvanonzegroepalweg

was.Hethuilen stondmenaderdanhet lachen,

bangalsikwasdatik,vastgezogenindemodder,

heel alleen achter moest blijven en vanwege de

pijn die ik voelde telkens wanneer ik mijn been

uitdemodderprobeerdetetrekken.Mijnandere

voetzatnogsteedsvastendushaaldezrCecilnóg

een medewerker van Sabakan, Jimmy genaamd,

erbijommijtehelpen.Toenpasluktehetmeom

meuitmijnbenardepositietebevrijden.Ikkanu

niet vertellen hoe blij ik was. Vervolgens gingen

we naar de plaats waar we onze voeten konden

wassen.Omdatonzelaarzennognatwarenrenden

weopblotevoetenoverdegloeiendheteaarde

terug naar de verzamelplaats waar we de lunch

zoudengebruiken.Toenwedaaraankwamenwaren

sommigenalklaarmetlunchen.

Op weg terug naar huis hadden we het grootste

pleziermetherinneringenoptehalenaanwatwe

�

EugeneenJimmytrekkenzrM.Myuitdemodder

die dag hadden meegemaakt.Allemaal plaagden

zememettezeggenwatertochgebeurdzouzijn

alsikvastwasblijvenzittenindemodderterwijl

devloedopkwam.Ikmoeternietaandenken,ik

kan immers niet zwemmen! Iedereen lachte. En

omdathetmegeluktwasuitdezuigendewerking

vandemoddertegeraken,vondzrCecilhettijd

ommijn‘nieuweleven’tevierenmeteenlekkere

snack.Ikbenmijntweemannelijkereddersdieme

uit de modder hebben getrokken uiteraard heel

dankbaar.

Wanneer ik terugdenk aan het moment waarop

ik door anderen uit de modder werd bevrijd,

moet ik steevast denken aande slachtoffers van

de rampen die zich met enige regelmaat in de

Filippijnen voltrekken. Zij moeten zich gelukkig

geprezen hebben dat er mensen waren die hen

gered hebben van de dood. Ik vroeg me ook af

waaromwijditallesmoetendoormaken.Ja,wij

zijn schuldig om wat we Moeder Aarde hebben

aangedaan.Ookikprijsmegelukkigomdatikaan

dezecollectieveboomplantdagmochtdeelnemen.

Enondankshetfeitdatikvastkwamtezittenin

demoddermagikwelzeggendatikertochheel

ergvanhebgenoten.Waarom?Omdatikdoordeel

tenemenaanditprojecttenminstemijnsteentje

hebkunnenbijdragenaanhetbeschermenvanons

milieu.

Infeitekunnenweopeenheeleenvoudigemanier

iedere dag een bijdrage leven aan het helpen

verbeterenvanonsmilieudoorbijvoorbeeldafval

tescheidenenpapierenzakkeninplaatsvanplastic

tassentegebruiken.Ikhoopdatallendieopdeze

aardelevenzichrealiserenwatdeconsequenties

van onze eigen handelswijzen zijn. Daarvoor wil

ikbidden.Ditisdeuitdagingvooronsallemaalen

metnamevooronsalsreligieuzen.Wijmoetende

mensendiewe inonsdagelijks levenontmoeten

totvoorbeeldzijn.

DankU,Heer,voordezefantastischeervaring.Het

wasvoormijdeeerstekeerdatikeenmangrove

boomgeplantheb.Hetwasvoormijookdeeerste

keer dat ik vastgezogen zat in de modder en er

op eigen kracht niet meer uit kon komen. Dank

voor al deze ervaringen. Ik hoop van harte dat

de mangrove bomen die wij hebben geplant ook

eenbeetjewillengroeienendatMoederAardeer

wataanzalhebben.ZusterCecilwilikbedanken

omdatzijmijindegelegenheidheeftgestelddeel

tenemenaandezeactiviteit.Ennatuurlijkmagik

nietvergetenookEugeneenJimmy,mijnredders

indenood,tebedankenalsmedealdiegenendie

aandezeboomplantdaghebbenmeegedaan.n

10

GENADE VAN GOD

TeresaQuang(novice)QuezonCity,deFilippijnen

NovicezrQuang(midden)enmedenovicezrMysamenmetzrsAgnes,

CecilenGloriavandecommuniteitinDumalino.

Vanwege de negatieve verhalen van sommige

mensenhadikeenheelverkeerdbeeldgekregen

van Dumalino, de plaats waar ik zes maanden

praktijkervaring zou gaan opdoen. In het begin

was ik, waarheen ik ook ging, steevast bang om

gekidnaptteworden.Hetmaaktedatiknietnaar

anderen durfde toe te stappen laat staan met

hendurfdetepraten.Maarnahiereenmaandte

hebbenverblevenverlietdieangstmebeetjebij

beetjeenvoeldeikdeliefdeinmijgroeien.Ikhoud

vandemensenomdatikinhenzachtmoedigheid,

eenvoudenruimhartigheidzie.Vaneenbijzonder

aardigevrouwkrijgenweiedereweekvis,groenten

en fruit. Haar gastvrijheid maakt dat ik me hier

thuisvoel.Zijdoetmedenkenaandemensenuit

het dorp waar ik vroeger woonde en met name

aan mijn vrijgevige buren daar. Het is de plaats

waarikgeborenben,opgroeideenmetveelliefde

werdomringd.IkdankGodtelkensweervoorZijn

liefde en voorzienigheid en vooral voor de hier

aanwezigemensen.Hetisinhendatikkrachtvind

enmerealiseerdatGodaltijdaanwezigenactief

bezigis.

Een speciale ervaring was voor mij het bezoek

aan onze boerderij in Locuban. Het was deze

ervaringdiemehielpomdegenadedieGodmij

iederedagweerschenkt,nogduidelijkerwaarte

nemen. ZusterCecil vondhet indertijd goeddat

zr Gloria en ik samen naar de boerderij gingen.

Ikwashelemaalopgewondenomdathetvoorhet

eerst was dat ik daar naar toe zou gaan. Vroeg

in de morgen begon onze reis en vertrokken we

naaronzeboerderij.Ombijdeboerderijtekomen

moestenweeersteenbergopklimmeneneenbron

passeren. Boven op de berg aangekomen genoot

ikvanhetprachtigeuitzichtophetlagergelegen

land.Ikwasnietmoemaarvoeldemegelukzalig

11

envredig.DankUwel,God,voor

Uwwonderschoneschepping.

Toen we bij de boerderij

aankwamen liepen we er eerst

omheen. Zuster Gloria liet ons

enkele bomen zien die zij er

eerder had geplant. Sommige

bomen waren al dood en dat

stemde zr Gloria verdrietig.

Daarna bezochten we het huis

waar de boer woont die onze

boerderij beheert. Het eerste

wat me opviel toen we daar

aankwamenwasdewaslijnvolmetkleren.Geen

enkel kledingsstuk zag er schoon of netjes uit.

Toenwedichterbijkwamenzagikeenkleinhuisje.

Deomgevingvanhethuiswasviesen rommelig.

Het toilet lag vol bladeren en er lagen varkens

onderhethuis.Vierkinderenwarenvoorhethuis

aanhetspelen.Mijnmetgezelenikprobeerdente

communiceren met de kinderen terwijl zrGloria

metdemoederpraatte.

Op weg terug naar huis kwam het beeld van de

beheerder me telkens weer voor ogen. Ik ging

naar mijn kamer, keek naar mijn kleren, mijn

bed,mijnsandalen,naaralleswatikhebeigenlijk

…enerbiggeldeeen traanovermijnwang.Ten

diepstevoeldeikhoegezegendikbenalslidvan

de congregatie en door alle mensen die om mij

heenstaan.IkdachtnaoverdeliefdevanGoden

over hoe vrijgevig de congregatie voormij is. Ik

hoefmenooitaftevragenoferwelietsteeten

zalzijnofwaarhetgeldvandaanmoetkomenom

etenenklerentekopen.Maarbuitenhetklooster

zijnerheelwatmensendiehetmoeilijkhebben

omdeeindjesaanelkaarteknopen,omgeldbij

elkaartekrijgenometenvantekopen.Somsgaan

ze zelfs met een lege maag naar bed, als ze al

eenbedhebbenominteslapen.Ensomsslapen

ze allemaal samen in één klein, vies kamertje.

Hier, inhetklooster,word ikverzorgdals ikziek

ben.Maardaarbuitenmakenmensenzichernstig

zorgenoverhoeaangeldtegerakenomnietalleen

voedsel en kleren, maar ook de zo broodnodige

medicijnenvantekunnenkopen.Endatterwijlik

iederemaandweeropnieuweentoelagekrijgom

persoonlijkespullenaantekunnenschaffen.Alles,

maardanookalles,dank ikaandevrijgevigheid

vandecongregatie.

Ik wil de congregatie dan ook heel hartelijk

bedanken voor haar mildheid, haar liefde en

de steun die ik van haar mag ervaren. Dit is de

reden en inspiratie waarom ik mezelf helemaal

aan de congregatie wil geven, waar ik ook ben.

Alsnovicevraagikmezelfaf:Watkanik,opmijn

beurt, doen voor de congregatie? Ik kan mezelf

volledig aan vorming toewijden en proberen het

besteuitmezelf tehalenbij iedere gelegenheid

diemijwordtgeboden.“DeHeerismijnHerder,

mij zal niets ontbreken. Hij wijst mij te liggen

in grazige weiden. Hij voert mij naar wateren

der rust….Zozijndangelukengenadeommijn

schredenaldedagenmijnslevens”(Ps23:1-2,6).

Psalm23herinnertmijaandeeeuwigdurendeen

onvoorwaardelijke liefde die God over mij heeft

uitgestort.n

12

MIJN ERVARING MET LESGEVEN AAN LEERLINGEN VAN DE LAGERE SCHOOL IN PAPOEA

ZrEmiBedaTopenOostIndonesië

ZrEmisamenmethaarleerlingen

Sindskortbenikaangesteldomleerlingenaande

StPaul’slagereschoolinAimas,Sorong,Papoeate

onderwijzen.

Hettekortaangodsdienstlerarenheeftmijertoe

doen besluiten godsdienstles te gaan geven

aan voornoemde school. Er staan 74 scholieren

ingeschreven (jongens en meisjes). Iedere

schooldag wonen echter slechts ongeveer 45

leerlingendelesbij.

Ongeveer 93% van de scholieren is inwoner van

Papoea.Demeestenzijnafkomstiguitde streek

Maybrat, behorend tot het bisdom Manokwari,

Sorong.Hetisaandezeschooldatikbenaangesteld

ominheteersteleerjaarlestegevenenhebdus

vanzelfsprekenddeleidingoverdezeklas.

De leerlingen op deze school zijn om de beurt

afwezig. Vele van hen komen niet opdagen

wanneer er examens moeten worden afgelegd.

De situatie zoals die zich voordoet is het gevolg

13

van een samenleving die zich niet bewust is van

hetbelangvangoed,formeelonderwijsvoorhun

kinderen.

Dekinderenwetennietwatdisciplineisenwaarom

zenaarschoolmoeten.Alsleraaraanzo’nschool

moetjegeduldigzijn,nietdemoedverliezenen

jeuiterstebestdoen.Begeleidingvandekinderen

en counseling zowel in de school als daarbuiten

is onvoldoende Het ontbreekt hen aan steun

en begeleiding van hun ouders. Ze zijn druk en

dus onhandelbaar en vaak zeer individualistisch

ingesteld.Vooralleduidelijkheid,dekinderenzelf

zienhetbelangvanscholingnietin.Zijzienschool

slechtsalseenverplichting,alsietsbeklemmends.

De kinderen hebben echt ‘rolmodellen’ nodig

alsmededesteunvanhunouders.Daaromishet

ookzobelangrijkdatoudershetbelangvangoed

onderwijsgaan inzien.Het isnamelijkbelangrijk

dat ouders hun kinderen het goede voorbeeld

geven.

Bij het zien van deze situatie reageer ik daarop

dooralsCBzusternaardespiritualiteitvanMoeder

Elisabethteleven:“alledagenwerpikhetnetuit”

(EG.140).Ookikprobeerdehoopnietteverliezen.

Iederemorgen ga ik naar school om11 kinderen

te onderwijzen die wel leergierig zijn en de les

graag willen bijwonen. Telkens wanneer ik hun

klaslokaalbinnenkom,begroetenzememetluide

stem, “Goede morgen zuster!” Dat ontroert me

echt.Hetzijndezekinderendiemijinspirerenom

doortegaanmet lesgevenenmijntaakgetrouw

tevolbrengen.

MOGE DE NAAM DES HEREN GEPREZEN ZIJN! (EG 38)

GoddiehetverlangenvanZijn ‘zwakke’mensen

nooit verloochent. De spiritualiteit van Moeder

ElisabethwaardoorCBzustersgeïnspireerdworden,

moetookgedeeldwordenmetdeleerlingen.Iedere

morgen,zogauwikdeklasvanheteersteleerjaar

binnen ga, hoor ik kinderen steevast verhalen

vertellen over hoe ze voor het naar school gaan

aleenbadhebbengenomen,huntandenhebben

gepoetst, thuis al hebben gestudeerd en hun

ouders hebben geholpen.” Ons samenzijn, onze

ervaringen en individuele opdrachten maken dat

wijverlichtingenblijheidervaren.

Devreugdeeneenvoudvanmijnkleinevrienden

werden mij tot steun in het groeien naar en

ontwikkelenvanmijnGeloof.DeHoopenLiefdevan

MoederElisabethzalzichzekerindezekinderen,

diezoenergiekzijnenaltijdpresentzijninschool,

manifesteren. En hoewel zij slechts eenvoudige

klerendrageneneenvoudigeschoolbenodigdheden

hebbenzijnzeblijengeïnspireerdomde lessen

die ik geef te volgen. Zij leren en werken hard

omdedroomvooreenbetere toekomstwaar te

kunnenmaken.

1�

WAT DOE IK EN VOOR WIE DOE IK DIT?

ZrM.VidensiaenzrBenediktaCBnoviciaatLili,Kupang,OostIndonesië

Vier keer per jaar vieren we een congregatiefeestdagenwelop29april,26juni,15augustusen4november.Zo’ndaggrijpenwesteevastaanals een gelegenheid tot reflectie. Zo ook op 29 apriljl.toenwede175stestichtingsdagvanonzecongregatie vierden. Als communiteit besprakenwe de te plannen activiteiten m.b.t. het vierenvanvoornoemdefeestdag.Deplannenbestondenhoofdzakelijkuitspiritueleactiviteiten,verdiepingvan Moeder Elizabeth Gruyters’ spiritualiteit enliefdewerkenen ietsorganiserenopsociaalvlak.Voorwatdesocialeactiviteitenbetrof,nodigdenwe kinderen uit om de tuin om te spitten en erverschillendesoortengroenteteplanten,kaartenenhandwerktemakenetc.endaargaanweooknunogsteedsmeedoor.

Onze ideeën waren goed, maar om die ookdaadwerkelijk in praktijk te kunnen brengenmoesten we vele uitdagingen aangaan en heelwat inspanningen leveren. Grond moet namelijkeerstbewerktwordenwiljeergroenteopkunnenplantenendatbetekendedeverzengendehittevandezontrotserenendeaardeontdoenvankeienenkiezelstenen zodatdezebruikbaar en vruchtbaarwordt. Daarnaast moesten we ook nog meststofhalen in de verafgelegen boerderij, waarbij wenogal wat koeien tegenkwamen die in het hogegras langs de weg rondliepen of gewoon watstondentegrazen.Ookbijhetmakenvankaartenmoestenwij ons creatievebrein aanspreken.Wewilden immers alleen eenvoudige en natuurlijkematerialen gebruiken zoals: gedroogdebladeren,lege luciferdoosjes, kippenveren, schillen vanpindanoten,dunnestokjesetc.Aldezematerialenwerden zodanig gerangschikt dat er mooiedecoratiesontstonden.Wehaddenerechtplezierinenhetresultaatwasdanookzeerbevredigend.

WekunnenonsookdepreekvanFatherGregoriusNeonbasu,SVD,noggoedherinneren.Hijnodigdeons uit om onszelf af te vragen: “Wat doe ik envoorwie doe ik dit?”Door onszelf deze vraag testellen probeerden we onze diepere motivatiesuittezuiveren.Nogsteedsisdezevraagrelevantvooronsendusherhalenwehembijalleswatwedoen. We moeten eerlijk bekennen dat we meer‘externe’ motivaties hebben, zoals te wordengeprezen, geaccepteerd, gewaardeerd, bevestigdinonzecreativiteitetc.dan‘interne’,zoalsMoederElisabethdieverwoordinhaarmotto:“ZolangGodmaarverheerlijktwordtendemedemensgediend”en waarin zowel haar basis als haar kracht ligt.Doordezesituatiewerdenwijonservanbewustdatwij,alsvolgelingenvanMoederElisabeth,nognietechtinstaatzijnhaarspoortevolgenenhaargeestverdertedragen.Onzeprioriteitligtnamelijknogsteedsbijhet‘onszelfverheerlijken’ennietzozeerbijhetlovenvanGod.DezeervaringdaagtonsuitomonzemotivatiesnogdieperuittezuiverenentelerenlevennaardegeestvanMoederElisabethbijhettendienstestaanvanGodendemedemens.Datisnietzoeenvoudig,maarwezijnervanovertuigddathetonsmethetgebedvanMoederElisabethendegenadevanGodwelzallukken.

Moeder Elisabeth, bid voor ons, dat op onzelevensreis en met name bij het navolgen vanJezus, onze harten voortdurend vervuld zullenzijnwaarachtigeliefdeenwijiederedagopnieuwweerinstaatzullenzijnomGodenonzebroedersenzusterstrouwtedienen.

1�

DE WIJSHEID VAN OUDE MENSEN

ZrAgnesOfeliaSimbilloQuezon-City,deFilippijnen

ZrAgnesOfeliaSimbillo

Met u wil ik een geleerde les en een inspiratie

delendieiknooitzalvergeten.

Misschien kent u zr Magdaleni Soemardilah,

misschien ook niet, maar ik wil u vragen haar

genadigaantebeveleninuwgebed...Mogezij

rusten in vredeenmogeGodseeuwigLichtover

haarschijnen.

Ik ontmoette zr Magdaleni Soemardilah voor het

eerstinKalilangan,Bukidnon.Zijwasdaaroverste

toenikerop14november1977,evenovertienen

’s avonds, als aspirant binnenkwam. Mijn eerste

aanblik van haar was angstaanjagend. Het was

nogaldonkerinenbuitenhetkloosterwanterwas

geenelektriciteit.Dekleinejeepwaarinwereden

stoptebijdekeukenenwestaptenuit.Terwijlik

ommeheenkeekzagikineensiemandgehuldin

eencapeenmeteenkerosinelampindehandde

trap afdalen. De schaduw en de vreeswekkende

stiltemaaktenmebang.Vanuithetdonkerstapte

zijoponsafenheetteonswelkom.

Dankbaarwarenwe, toenwe (zrWaryati, dhr&

mevr.Enggitoen ikzelf) tegentienuur ‘savonds

inKalilanganaankwamen.Wehaddenermeerdan

twaalf uur over gedaan om van Cagayan de Oro

CitynaarKalilangan,Bukidnon,tereizen.Totdrie

keer toe kregen we een platte band op de stoffige,

modderige en met kiezel bedekte stukken weg.

Tegenwoordig leg jedezeafstand indrieuuraf!

Degenen die mij hadden opgehaald waren bang,

dat zag ik wel. Was het echt of gespeeld? Het

1�

verhaal deed namelijk de ronde dat een week

voordatwijaanonzetochtbegonnen,ereenjeep

wasovervallenendebestuurderervangedood.De

gidskonhetgelukkignognavertellen.Hijhadde

overvaloverleefdomdathijeensuikerrietplantage

in was gerend. Veilig aankomen op de plaats

van bestemming was voor ons dan ook een hele

opluchting.Het voeldeals eenwarmedekenom

omarmdengezoendtewordenenineensdeedhet

erhelemaalnietmeertoedatwevieswarenen

onderhetstofzaten.

Op 8 december 1977 werd ik officieel als postulant

aangenomen. En omdat ik een nieuwkomer was,

gafzrMagdalenimedetijdommethuistegaan

voelen, iedereen te leren kennen en me aan de

nieuwe situatie aan te passen. Maar een ding

was haar toch wel al opgevallen: ik ben dol op

ijs. Steevast om een uur ‘s middags, als het

ijscomannetjevoorbijreed,riepikhemenkocht

ikeenijsje.

ZrMagdalenizeiniets.Hoegeïrriteerdofboosze

was, ikkanerslechtsnaarraden. Ikwasimmers

nieuw. Ik kan slechts veronderstellen dat zij

nadachtovereenmanierommedezeonhebbelijke

gewoonteafteleren.Endaarvoordeedzewatze

dachtdathetbestewas.Zehadallangindegaten

datikvanclean,vanproperhoud,vooralwanneer

ikietseet.

OpeenzondagochtendvroegzrMagdalenimijof

ik zin had om samen met haar, haar familie te

bezoeken.Ikzeimeteenjaengingmethaarmee.

Ikmerkteweldatdefamilieledendiewijbezochten

eengoedebandhaddenmetdezusters.Eenvande

dochterswaszelfseenleerlingvaneenpriester.Ik

werdvoorgesteldaandegrootmoeder,hetoudste

familielid. Grootmoeder zat in een hoek van de

kamer met haar benen voor zich uitgestrekt. Ze

wasaanhetwerk.Ikkeeknaarhaarenmijnogen

werdengroter.Zagikhetgoed?Zewasijshoorntjes

aanhet tellen.Een, twee,drie...enzovoort.We

vroegen haar waarom ze ijshoorntjes aan het

tellenwas.Zegafeenheelvoordehandliggend

antwoord.Volgenshaar,washetaanhenominte

schattenhoeveelhoorntjesdeijsventernodigzou

hebbenvoordeverkoopvantwaalfliterijs.Haar

antwoordinteresseerdemenietechtwantnuzag

ikpaswaardiepenetrantegeur,die ikaldooral

hadgeroken,vandaankwam.Zijhadgangreenaan

beidevoeten.

Vanaf de plek waar zij zat gingen we naar de

werkplaatswaarhetijsgedraaidwerd.Kalmvolgde

ikzrMagdaleni.Zijmoetgewetenhebbenwatik

dachtenvoelde.Woordenwarenoverbodig.Inalle

rustgingenweterugnaarhetkloosterwaarwijons

weeraanonzedagelijksebezighedenwijdden.

Die middag liet de ijscoman zijn bel meerdere

malen rinkelen ommijn aandacht te trekken. Zr

Magdaleni riepmezelfs om te zeggendathij er

was.Maarikbleefzittenwaarikzatenreageerde

niet.Meteentwinkelinginhaarogenzeizetegen

deijsventerdatikvoortaannietsmeerzoukopen.

Toenkeekzenaarmeenzeidatwediemiddag

met mij z’n tweeën bijeen zouden komen. Het

wasmijneersteformelegesprekmethaar.

Ikbenhaarenallezustersdiedetijdnamenom

teluisterenheeldankbaar.ZijlietenmijdoorGod

vormen,inZijntijd!

Dankvooruwliefde!n

1�

VRIJWILLIGER IN KLEVARIE

ZrElisiaTerryNovariaMulijadiMaastricht,Nederland

ZrTerryingesprekmeteenvandepatiëntenvanKlevarie

Hetwasopdejaarlijksebarbecuevoorvrijwilligers

inde zomer van2013,dat ik voorde zoveelste

keer hoorde dat Verpleegkliniek “Klevarie” zou

worden gesloten. Er werd ons geadviseerd naar

ander vrijwilligerswerk uit te kijken. Telkens

wanneer ik nieuws hoor over de plannen om

Klevarietesluiten,bloedtmijnhart.Misschienwel

omdatKlevarieinvroegertijdenaltijddeelheeft

uitgemaaktvanonzecongregatie.Degeschiedenis

vanonzecongregatieheeftonsnamelijkgeleerd

hoezeer Moeder Elisabeth werd tegengewerkt

telkenswanneerzijdepatiënten inCalvarieberg

bezochtenverzorgde.Eenheroïschverhaal,zeker.

Ofvoelthetzoomdatikophetpuntstadeplek

waarikmijnapostolaatswerkdoe,kwijtteraken?

Mijn bezigheden daar zijn eenvoudig maar wel

regelmatig. Al vanaf 2010 ga ik er iedere week

dinsdag van 10:00u tot 12.00u heen. Ik haal de

patiëntenopdieindegroteruimtedeheiligemis

willen bijwonen en breng ze daarna weer terug

naar hun afdeling. Ook help ik degenen die aan

activiteitendeelnemenineenandervertrek.Mijn

taakbestaatuithengroeten,henietstedrinken

gevenenwatmethentepraten.Deinteractiemet

dezepatiëntenenhun familieleden,metandere

1�

vrijwilligers en het verplegend personeel, maakt

dat ik me er thuis voel. Dit betekent geenszins

dat alles waar ik me daar mee bezighoud geen

uitdagingenheeftgekendofzondermoeilijkheden

isverlopen.Inhetbeginervoerookiktegenwerking

van andere vrijwilligers en van het verplegend

personeel.Als ik groette kwam er geen respons.

Zekekenslechtsnaarmemeteenbevreemdende

blik.Washetvanwegehethabijtdat ikdroegof

vanwege het congregatiekruis dat om mijn nek

hing en waaraan zo duidelijk mijn religieuze

identiteit valt af te lezen? En dat ook nog eens

in ‘n tijd waarin het schandaal van seksueel

misbruikindeRoomsKatholiekeKerkzo’nactueel

onderwerp is? Ik voelde me nietig, niet in het

minst omdat ik door mijn gebrekkig Nederlands

nietgoedmetdemensenkoncommuniceren.Het

ontmoedigdeme,maardeblijegezichtenvande

mensen met psychosomatische en geriatrische

aandoeningen deden dit gevoel als sneeuw voor

de zon verdwijnen. Ik werd helemaal warm van

binnen als ik de ogen van de patiënten die ik

gingophalenzagoplichtenenkelomdat ikeraan

kwam, of omdat ze vanuit de verte al naar me

zwaaidenofeen“hu..ha..hu..ha”or“ya..ya..ya”

klankproduceerden.”Langzaammaarzekerbegon

ookhetverplegendpersoneelmij tegroetenen,

op een enkeling na, ook de andere vrijwilligers.

Sommigen plaagden me zelfs liefdevol en weer

anderen gaven me complimentjes bijvoorbeeld

doortezeggen:”jijbentlief”.Eenfamilielidvan

eenpatiëntleerdemijgoocheltrucsmetkaarten.

Ik vond het fantastisch want het maakte dat ik

voelde dat ik erbij hoorde.Op zekere dag, toen

ikopdemarktliep,zeiiemand‘hoi’tegenme.Ik

herkendehaarnietzogauw.Waarschijnlijkheeft

zemeinKlevariebeziggezientoeneenvanhaar

familieleden daar werd verpleegd; heeft ze me,

toen ze in het koffiehonk iets zat te drinken, met

patiënten zien praten of gezien dat ik iemand

in een rolstoel voortduwde. Mijn aanwezigheid

eensperweekisdusnietonopgemerktgebleven.

Misschien vond zemewel interessant zo inmijn

habijtenmetmijnraarNederlandsgebrabbel.

Klevariewordtgesloten,daarisgeentwijfelover

mogelijk.Wewetenalleennognietprecieswanneer.

Indevoorbijemaandenzijneralveelpatiënten

naarkleinereverpleeghuizenovergebrachtomdat

hetverblijfineenkleinschaligertehuisvolgensde

overheidbeterzouzijn.

Hoe ik ertoe kwam om vrijwilligerswerk te gaan

doeninKlevarie?Bijnahadikallehoopverloren.

Maarindecember2010mochtikdantocheindelijk

alsvrijwilligerbeginneninKlevarie.Enikbener

nogsteeds.Datstemtmedankbaar.Ikhoopdatik,

indekortetijddatikerbenenmethetschijnbaar

kleineenweinigedat ikerdoe,ertochietsheb

kunnen latenherleven vanwatMoederElisabeth

enanderemedezustershierinhetverledenhebben

gedaan–datGodoprechtverheerlijktzouworden

endemedemensgediend.

Hierboven schreef ik “bijna had ik alle hoop

verloren”. Waarom? Omdat, na een Nederlandse

taalcursus te hebben gevolgd van een jaar ter

verbetering van mijn spreekvaardigheid, het

GeneraalBestuurmijdeopdrachtgafeenplekte

zoekenwaarikmijnNederlandsdaadwerkelijkin

praktijkzoukunnenbrengen.Dezoektochtbegon.

ErkwammijteroredaterinMaastrichteentehuis

zou zijn, eigendom van de broeders FIC, waar

mensen met problemen worden opgevangen.Als

buitenlandsemeteenminimalekennisvandetaal

zoumedattothetmikpuntvanhungrappenmaken.

Beangstigendgewoon!!Vaneenkennisdieineen

ziekenhuis in Sittard werkt hoorde ik dat ik me

daaralsvrijwilligerkonaanmeldenmaardatikdan

welhethabijtnietmochtdragen.Hethabijtniet

dragen...datwaszoergnogniet.Problematischer

was de afstand Maastricht – Sittard. Je kunt er

niet te voet of met de fiets heen. En laten we wel

wezen,vrijwilligerswerkwordtnietbetaaldendan

1�

ZrTerryhelptbijdeactiviteiten

zouikhetreisgelddusooknogeensuiteigenzak

moetenbetalen!?Eenvanmijnmedezustersstelde

voor om eens bij het Toon Hermans Huis binnen

te lopen dat op slechts enkele meters afstand

vanOnderdeBogen ligt.HetToonHermansHuis

begeleidtkankerpatiëntenofmensendiehiervan

herstellende zijn. Enkele van de activiteiten die

hier plaatsvinden zijn bijvoorbeeld: schilderen,

schrijven en koken. Ik sprak mezelf moed in en

volvertrouwenging ikerheen.Helemaal inm’n

eentje.Eenmevrouwheettemewelkomenvroeg

mehethemdvanhetlijf.Ikprobeerdehaarvragen

zogoedmogelijktebeantwoorden.Inhetweggaan

vroeg zij nogommijn contactadres. Ze zei: “De

persoondiehieralles regelt zalnogwelcontact

metuopnemen.”Maarikhebnooitmeerietsvan

het Toon Hermans Huis gehoord; geen mailtje,

geentelefoontje,niets.

Ik werd er moedeloos van en moest om mezelf

lachen.Hoehadik,metmijngebrekkigNederlands

ookmaarkunnendenkendat ikaangenomenzou

worden? Maar toen ik dit tegen Victor vertelde

zei hij op fluisterende toon tegen me: “Er zijn

mensen die veel minder intelligent zijn dan jij

en die ook als vrijwilligerworden aangenomen.”

Het was bemoedigend en motiverend. Ik ken

Victor al van de tijd dat we samen in het koor

van de St Theresiakerk zongen. Hij zat in de

Raad van Bestuur van de Stichting “Vivre” waar

verpleegkliniek Klevarie onder valt. Hij was het

diemehet telefoonnummer van Jules gaf. Jules

is activiteitenbegeleider in Klevarie. Tijdens het

interviewverteldeikJulesdathetverbeterenvan

mijn spreekvaardigheid mijn voornaamste doel

was. Nu, na drie jaar, moet ik concluderen dat

Klevarienietdemeestgeschikteplaatsisgebleken

om mijn taalvaardigheid te oefenen. De meeste

mensendieerverblijven, spreken immers inhet

Maastrichtsdialect.Endanzijnernogdiegenendie

zich vanwege hun ziekte nietmeer verstaanbaar

kunnenmaken.Tochbenikergeblevenomdatde

mensenmijnaanwezigzijngeaccepteerdhebben.

Datbetekentveelvoormij.Hopelijkbetekenthet

ookietsvoorhen.n

20

MENS ENGELEN

ZrCresenciaG.LagunsadDavaoCity,deFilippijnen

ZrCresenciatussendekinderenende“missionPartners”

EenbelangrijkedimensievanonzerelatiemetGod

isderealiteitdatalleswaarGodonsvanvoorziet

steevast voortkomt uit concrete ervaringen met

mensen die allen een rol spelen in dit proces.

Aan deze kanalen van genade oftewel aan Gods

aanwezigheid mag gerefereerd worden als Gods

instrumenten van liefde. Ze zijn er voor ons als

wezenodighebbenopdejuistetijdendejuiste

plaats!ZijwordenGodsboodschapperseniknoem

ze‘MensEngelen’.Hetzijnconcretewezensvan

vleesenbloed.Zezijnnietperfectmaarworstelen

menselijkerwijsmethetbetonenvanhungoedheid;

mensenzoalsik,wiervleugelsnogdagelijkskunnen

aangroeien.SteevastbidikvoorhenendankGod

voorhunaanwezigheid.Ookdankikhenomdatze

jahebbengezegdtegenhungezondenzijn.

Dankbaarheid gaat verder dan het geven van

geschenken of dank jewel zeggen. Ieder gebaar

van waardering is een uitdrukking van openheid

enbekeringvanhethart.Dezeopenheidcreëert

ruimteensteltjeinstaatomanderentoetelaten

in je leven. Want iemand anders toelaten in je

leven is in feite een gigantische omschakeling.

Het is een verandering die toewijding vraagt in

het geloven in de goedheid van die ander. Deze

goedheid, die ieder mens in zich heeft, toont

steedsweerdebarmhartigheid vandeSchepper.

Dankbaarbevestigenwijdezegoedheidenbeloven

onszelf om de goedheid van anderen aan ons

betoond niet slechts te willen ontvangen, maar

zelfookeenbetekenisvollebronvangoedheidvoor

anderen te willen zijn. Zo zijn wij engelen voor

21

elkaar en groeien onze vleugels in deze gebaren

vangoedheid.

Het is in deze geest dat ik iedere CB zuster

persoonlijkbedankdiedeeluitgemaaktheeftvan

mijnleven.Wieuookbent,watuookbentenwaar

uookbent,onzeontmoetingendoorheenhetleven

staan voor altijd in ons mens zijn gegrift. Onze

padenhebben zich reeds gekruist.Misschienwel

dooreengedachtewisselingineenvergaderkamer

ofgewoongezelligwandelenddoordestratenvan

Maastricht. Ook wil ik mijn collega’s bedanken

in het Generaal Bestuur: zr Melanie, zr

Domenico,zrSimona,zrRosariaenzrLisbeth.

Zowel de kracht als de zwakheid van

iedervanuheeftbijgedragenaanmijn

eigenpersoonlijkegroeiingeloofen

levensstijl, in werken en leven in

gemeenschap. Elkaar aanvullen als

team,verrichtwonderen.

Mijndiepewaarderingwil ikookuitspreken

aandestafvanhetgeneralaatendevrijwilligers

indeafgelopenenmeer recente jaren.Het zijn

allen edelmoedige mensen, stilletjes maar efficiënt

werkend en zo het dagelijkse leven van het

generalaat draaiende houdend; taken uitvoerend

die het internationale leven en de eenheid van

de congregatie versterken. Zuster Domenico, zr

Ephipana,zrTerry,zrYulita,zrFloriana,zrGrace

en ook Marleen. De werkdruk was altijd lichter

als jullie er waren! Aan dhr Jaap van Term, zr

Adeltruda,zrVincenza,zrMarije(enalleanderen),

dieonssteedsweerhielpenmetonzepublicaties,

uwhulp ismetgeenpentebeschrijven.Uheeft

allenvoortreffelijkwerkgeleverd!

De gastvrijheid en ruimhartigheid van de

Moederprovincie, de Provincie Nederland, is niet

temeten.AanhetvorigeProvincialebestuursteam

met zr Paulie, zr Guisseppo, zr Vincenza en zr

Angelicaaanhetroerdaaromeenspeciaalwoord

vanwaardering.Dooronsgastvrijaccommodatiete

verschaffenenonsmulti-dimensionaleassistentie

te verlenen via uw Provinciale staf, onze eigen

zustersofeenvandemedewerkers,diedezaken

geweldighebbenopgepakt,ishetonsmakkelijker

gemaaktomonzetakenuittevoeren.Wetendat

eraanonswerdgedachtendaterdingenvoorons

werdengeregeldgeeftaandatubegaanbentmet

dezorgenvandehelecongregatie.

In ons pogen het financiële en materiële

management van ons leven als congregatie te

vernieuwen,willenwijeen speciaal

woordvandankrichtentotzrBlanda

en de heer Frank Pijpers voor hun

inzicht en expertise ons geboden

in tijden,datwediehetmeestnodig

hadden.Samenmethetbestuurvande

ProvincieNederlandhelptuwgeloofin

onze gemeenschappelijke visie en in onze

overtuigingditnatestrevenons,omrichtingte

gevenaaneencongregatieonderweg.

Dus,bestezustersenvriendeninOnderdeBogenen

indecongregatiealsgeheel,laatonsdegoedheid

van de Heer bevestigen en verkondigen in de

wetenschapdatwijopengelachtigewijzeaanwezig

zijnvoorelkaar.VoormijpersoonlijkgeldtdatGod,

ofiknumetusamenleefdeofwerkte,mijdirectdan

welindirectvoorzagvanredenentotverbazing.Op

mysterieuzewijzewerdenwijverenindevleugels

van de ander. Op mysterieuze wijze hielpen we

elkaarinaanrakingtekomenmethetbesteenhet

slechtsteinonszelf.Enopmysterieuzewijzewaren

weeenzegenvoorelkaar; zegeningenverpakt in

eenbreedscalaaanmenselijkeuitdrukkingsvormen

engekleurddoorindividueletalenten.

Opeenspecialeplaatsenopeenspeciaalmoment

inmijnlevenwasudegezondenengelenikweet

datìkuerbijhebgeholpenomookwatverente

latengroeienaanúwvleugels.Maarmeernogdan

dat DANK ik U dat u mij uw zegen heeft willen

brengen.n

22

MIJN ERVARINGEN IN ‘BERGWEIDE’

ZrWalteraMaasMaastricht,Nederland

Zr.Waltera(wittebloes)ingesprekmethaarmedezuster

Als je in de wandelgangen de naam ‘Bergweide’

hoort, roeptdienaambij veel zustersnegatieve

gevoelensop.Het is voorveleneen schrikbeeld.

Mijnervaringenbewijzenechterhettegendeel.

Debewonerszélfervarenerliefdevolleaandachten

geborgenheid.Nietsmoetmeer.Zemogeniemand

zijnzonderbetutteldteworden.Deverzorgsters

proberenintegaanophungedachtengang,ophun

belevingendezetebenaderen.

Ondanks alles zijn er ook daar uitzonderingen

en moet ieder voor zich soms een zware strijd

doormaken. Vaak werd er een beroep op mij

gedaanomtegaanwakenalsereenmedezuster

ineenstervensfaseverkeerde.Ikwasaltijdbereid

engingzelfsgraag.Steedsopnieuwwashet‘daar

aanwezigmogenzijn’eenverrijkendeervaring.Je

voelt de dankbaarheid van de zuster om, in het

uurvansterven,nietalleentezijn.Zezoekenje

hand,zoekenveiligheid...Watzichhiervoltrekt...

jemagerdichtbijzijn,terwijljeinfeitezoveraf

bentvandatgrote‘Mysterie’,dedood

Deliefdevolleaandachtenzorgvanhetpersoneel

is soms ontroerend. Er is een ingetogen sfeer,

soms klinkt zachte muziek en voorheen was er

23

ookeenbrandende kaars die symbool staat voor

het‘jelevenhelemaalopbrandenvoordeHeer’.

Medebewonerslopensomsevenbinnen.Datleidt

nu en dan tot grappige situaties, maar ook tot

serieuze.Opeendagkwameenpriesterlangsdie

zagdatereenernstigziekewas.Heteerstewat

hijzeiwas:“Hiermoetikmijnpriesterlijketaak

uitoefenen.”Heelplechtiggafhijdeziekenzegen.

Zoongelofelijkmooi...

Als de taak van de verzorgsters erop zit komen

ze de zuster meestal nog even groeten met een

liefdevolgebaar.Zepakkenhaarhandvast,geven

eenaaiofeenkus,zeggenlievewoorden,ensoms

plengenzeeentraan.

Eenverzorgsterverteldeme:ach,dezusterheeft

me alle hoekjes van haar ziel laten zien voor

zoverzedatkon.Jammerdatwestraksweereen

religieuze moeten missen. De contacten zijn zo

anders, warmer, intiemer. Zij getuigen van wat

zinvollevenis.

Je moet ook vaak lachen in deze ontspannen

sfeer. Een bewoner (priester) zat zichtbaar te

genieten van zijn sigaartje. Ik kwam langs en

zei: “Wat heerlijk zo’n sigaartje.” “Ja”, zei hij,

“neemookeen trekje”enpresenteerdemij zijn

bolknak.Alsgrapzei ik:“Helaasmag ikdatniet

vanmijnbiechtvader.”“Luister”,zeihijmetenig

overwicht: “Daar heeft hij niets over te zeggen,

onthoudtdatgoed!”

Rondmiddernachtzateendameheerlijkvoorde

TV te slapen. “Zullen we maar naar bed gaan?”

werd gevraagd. “Nee”, antwoordde ze, “Het is

zo’nmooiprogramma”,enzesliepweerin.Kort

ernaopnieuw:“Hetisallaatzullenwenugaan?Ze

dachtdiepnaenvroeg:“Zijnmijnoudersalnaar

bed?”“Ja,diezijnnetgaanslapen”.“Oh,danga

iknuookmaar.”Geenproblemen,geenagressie,

nietsmoetmeer...

Delaatstekeerdatikin‘Bergweide’waakteheeft

diepeindrukopmegemaakt.Honderdjaarwasde

zuster, iktweeënnegentig.Hetwaseenrustigen

sereen stervenzoals zegeleefdhad.Hetduurde

langvoordatdespecialistsamenmetzijnassistente

kwamvoordelijkschouwing.Zijcondoleerdenme

en hij vertelde me dat hij onder de indruk was

omdatzeopdeI.C.iedereenhadbedanktvoorde

goedezorgen.Ja,beaamde ik,ditwaseenmooi

envollevenindienstvanGodendemedemens,

vooral de jeugd. Er volgde nog een ontroerend,

diepgesprekoverdezinvanhetleven.

Bijiederstervenbidik:“Heer,onzearmenzijnnu

tekortgeworden.NeemhaarnuopinUwliefde,Uw

vrede.DatzijUnumagontmoetenvanaangezicht

totaangezichtinhetnieuwelevenvan‘Licht’.”

Toen ik huiswaarts ging moest ik denken aan

Nicodemus,hetgesprekmetJezusindenacht...n

2�

ZELFONTLEDIGING

ZrHedwigWigiAstutiMaastricht,Nederland

ZrHedwigaanhetmediterenindekapelvanLeut

Detijdvliegt.IkbenalweervijfjaarinNederland.

Vijf jaren vol uitdagingen, maar ook vol genade

vandeHeer.Devreugdevolleervaringenvanhet

mee mogen helpen opbouwen van een nieuwe

communiteit hebben mijn leven nieuw elan

gegeven. Alles wat ik op mijn weg tegenkwam

wasnieuwvoormij:deNederlandsetaaldieniet

gemakkelijkisomteleren,hetweer,decultuur,

de mentaliteit van de maatschappij die zo heel

andersisdaninIndonesiëen,inhetbegin,zeker

ookdeonduidelijkheidm.b.t.dewerkzaamheden

indecommuniteitdiemesomshetgevoelgaven

datmijnlevenzinlooswasaangezieniknietsvoor

anderen konbetekenen. Eenhele verandering in

mijn leven dieme uitnodigde tot zelfontlediging

enmeaanmoedigdeommijnidealisme,dewensen

2�

die ik voormijzelf graag in vervulling zouwillen

ziengaanenhetcomfortvanlevenenwerkenin

eencommuniteit,lostelaten.Mijneenzaamheid

moedig aanvaardend, maakte ik in mijn eentje

gevoelens van ongeschikt zijn door om mezelf,

ineenvreemdland,vrijtekunnenmakenenme

te laten leidenenvormennaarZijnwil.Omeen

nieuwecommuniteitoptestartenendaarnaastook

nogtewerkenvaltzwaar.Hetvraagtcontinuïteit,

nederigheid,geduldenopenheid.

Maar, toen ik dit eenmaal aanvaard had werd

de genade van de Heer overvloedig over mij

uitgestort. Zelfontlediging heeft niets te maken

met passief zijn, maar met het opzij zetten

van eigen verlangens en wachten op de Heilige

Geestomjeleventeveranderen.Zelfontlediging

betekent actief betrokken zijnbij het vindenen

doen van Zijn wil aangespoord door de Heilige

Geest. In dit proces van actieve zelfontlediging

moet ik de moed kunnen opbrengen om mijn

verlangensen idealenoptegevenwanneerdeze

nietovereenkomstigZijnwilzijn.Ikmoetdemoed

kunnenopbrengenommijnogenenhartteopenen

voorsituatiesdieikhebervarenendezeingebed

voorhemneer te leggenenermetHemoverte

praten.Actievezelfontledigingheeftmijdekracht

gegeven om voortdurend met hem in dialoog te

gaanentewordengevormdnaarZijnwil.

“Toendepotdiehijaanhetboetserenwasonder

zijn handen mislukte, begon hij met de leem

een andere pot te maken, die hem wel beviel.”

(Jeremia 18:4). Actieve zelfontlediging betekent

pijn durven ervaren in het vormingsproces. Net

zoalsindeparabelvandepottenbakkerheeftde

Heeraanmijgewerktenmij,diezolanggeleden

al werd gevormd, opnieuw gemodelleerd en tot

een nieuw schepsel gemaakt naar Zijn wil. Er

is een tijd geweest die ik als bijzonder pijnlijk

heb ervaren. En wel toen ik voelde hoe ik werd

losgerukt van mijn oude zelf. Gedurende zulke

momenten, was er dan telkens dat omslagpunt

waarop ik wel weg zou willen rennen; weg van

mijnzendingsopdracht,terugnaarmijneigenland

waar ik me zo comfortabel wist. Mijn actief ‘ín

gesprekzijn’metHem,leerdemeteaccepteren,

tebegrijpenentebiddenomnederigheidbijhet

gevormd worden en het gaf me kracht in het

procesvanzelfontlediging.

Invoornoemdeparabel,gebruiktedepottenbakker

geennieuweklei,maarwerkteaandezelfdepot,

om deze beter te maken. Mijn ervaring kun je

vergelijken met dat proces. En opnieuw ging de

Heer in mij aan het werk om al wat er in mij

aanwezig was verder te ontwikkelen. Zo vormde

Hijmijopnieuwopdat ikvooranderenbruikbaar

zou worden. Hij ontwikkelde mijn verborgen

talentenenmaaktezegeschiktvoormijnhuidige

apostolaat.Zeker,hetontwikkelenvanjetalenten

iseengezamenlijkeinspanning:HijvanZijnkant

en ik van mijn kant; ik die bereid was om het

procesvanontwikkelingactiefteondergaan.

Ikbengrootgebrachtineeneenvoudiggezin.Mijn

vaderstierftoeniktienjaaroudwas.Nazijndood

werdmijnmoederbelastmetdeverantwoordelijke

taakomons,haardriekinderen,doordeschooltijd

heen te loodsen. Zonder het pensioen van mijn

vader, zouden mijn moeder en wij hard hebben

moetenwerken om te kunnen leven.De situatie

waarinwijonsbevondenvormdedebasisvoorons

sterke geloof. In die dagen konden wij namelijk

voor wat ons leven en het voortzetten van onze

studie betrof, slechts vertrouwen op de genade

vanGod.Mijnmoedermoedigdeonssteevastaan

omtebiddenenonsbesttedoenvooralwanneer

wijhetschoolgeldweereensnietkondenbetalen.

Telkens was er dan weer die zegen van boven

waardoorwederekeningdienogopenstondtoch

kondenvoldoen.Dezeervaringheeftmijngeloof

sterkergemaakt;hetgeloofdatdeHeermijaltijd

zal begeleiden, leiden en helpen. Hij laat mij

niet in de steek, laat me niet ronddolen in het

donker van mijn bestaan. Hij is degene die mij

2�

geroepen en gezonden heeft. Hij is ook degene

diemij als instrument gebruikt omdeze taak te

volbrengen.(Hetbetekentdatookikactiefhierbij

betrokkenbenendit samenmetHemzaldoen).

Deze geloofservaring bracht ik mee toen ik naar

Nederlandkwam.Het iswatmesterkmaakte in

het ondergaan van het moeilijke proces om hier

een nieuw apostolaat op te zetten. Zonder dat

sterke geloof, zou ik niet in staat geweest zijn

te volharden en te groeien, met name omdat ik

geconfronteerd werd met nog veel onduidelijke

plannent.a.v.ditnieuweapostolaat inhetbegin

en met de uitdagingen die gemeenschapsleven

nueenmaalmetzichmeebrengtendiesomsdiep

kunnenkwetsen.

Mijntalenten,waarvanikzelfnognieteenswist

datikzehad,wordennuzodanigontwikkelddat

ikzekaninzettenbijmijnnieuweapostolaatwerk.

Eenvoorbeeld:voordat iknaarNederlandkwam,

had ik nooit gedacht dat ik gitaar zou kunnen

spelen.ToenbleekdathetEngelstaligkooromeen

gitaristverlegenzat,namikdeuitdagingaanom

gitaar te leren spelen. Met blijdschap wordt het

koornudoordeEngelstaligegemeenschapende

priester verwelkomd, omdat het de viering van

deHeiligemis levendigeren vreugdevoller heeft

gemaakt.

Deeerstebeginselenvanhetgitaarspelleerdeik

vanzrLeonilde,eenzustervandeZustersvanSt

PetrusClaverdievlakbij‘OnderdeBogen’woont.

Het resultaat was bemoedigend. Zr Leonilde

wistmij temotiverenommijnontluikend talent

verder te ontwikkelen. Na een paar lessen werd

zij,jammergenoeg,naarItaliëovergeplaatst.Aan

dehandvanzelfstudie(boekenen internet)ging

ik door, net zolang totdat mijn gitaarspel goed

genoegwasomhetEngelstaligkoortebegeleiden

opdagendatTerryKakeeto,devastegitarist,niet

bijdeeucharistievieringaanwezigkanzijn.

Gedurende de laatste drie jaren, heb ik het

zomerkamp voor kinderen en jonge meisjes

(Meidenkamp)vanhetbisdomRoermondbegeleid.

Ieder jaar werd mij gevraagd de kinderen een

danstelerenwaarmeezij,bijdesluitingvanhet

kamp hun ouders konden bedanken. Dit gaf mij

de mogelijkheid dicht bij de kinderen te staan.

Deoudersvondenhetgeweldigomhunkinderen

een Indonesische dans te zien uitvoeren, hen

aangeleerddooreenzuster.

Danslessenkunjevolgenviahetinternet.Opdie

manier kon ik eenvoudig en gemakkelijk uit te

voeren dansen voor hen bedenken. Dat ik op de

lagereschooldansenop‘sanggartari’hebgeleerd

ofteweldebasisdanspassenkwammenugoedvan

pas.Dittalentwordtnu,terondersteuningvanons

apostolaatswerk,doordeHeerverderontwikkeld.

Opeenkeervertelde ikeenmedebegeleidervan

het zomerkamp: “In Indonesië, heb ik kinderen

nooitzolerendansen.Daarhebbenweveeljonge

zustersdiepasechtgoedkunnendansenenhetde

kinderendusookechtgoedkunnenleren.”

Omtekomentotactievezelfontlediging,moetje

beschikkenoverhetverlangenendenederigheid

omhetprocesvanvormingnaarGodswiltewillen

ondergaan.Daarnaastmoetjenietalleenervoor

openstaanomafstandtedoenvaneigenverlangens

en ideeën die niet naar Zijn wil zijn, maar ook

om actief samen te werken met Hem bij het

ontwikkelenvanverkregentalenten;talentendie

hetapostolaatmeekunnenhelpenondersteunen.

Ikbenmeervanbewustdatditnietgemakkelijk

is en dat je daarvoor een stukje trots opzij zult

moeten zetten. Dit proces duurt een heel leven

lang,maarikbendankbaaromdatikhiertochal

ietsvanhebmogenervaren.n

2�

NOVEEN GEBEDTER GELEGENHEID VAN MOEDER ELISABETH’S

150ste GEBOORTEJAAR VAN NIEUW LEVEN

ZrAgnesOfeliaSimbilloQuezon-City,deFilippijnen

God,onzeVader,UheefthetzaadvangeloofenliefdeinMoederElisabethgeplant.DitzaadismetUwgenadeontkiemdentotwasdomgekomen.MoederElisabethheefthetrijkelijkmetons,haarvolgelingengedeeld.HetheeftvolwassentakkeninEuropa,Afrika,AmerikaennietinhetminstinAzië.

WijdankenU,Vader,voordezezegening!

MoederElisabethdeeldehaarspiritualiteit,charisma,visieenzendingdieUaanhaarzorgenheefttoevertrouwd.WijzijnonservanbewustdatwijzonderU,totnietskomen.Endaarom,Vader,vragenwijU,haarindankbaarheidgedenkend,omonzecongregatieteblijvenzegenenmetmeerroepingen,metnamenuwijophetpuntstaanhet150stegeboortejaarvanhaarnieuwe leven te vieren.Wij biddenookdat ieder vanonsUwkanaal van liefdeen geloofmagzijn.Schenkonstevensdegenadeom‘testervenaanonszelf’’zodatwij,netalsMoederElisabethvruchtvoortzullenblijvenbrengen.Helpons, zoUmaarkunt,omnoggeloviger,liefdevoller,milderenbarmhartigertezijn.

MogeUwNaam,Heer,geprezenzijnenUwvolkgediend.Amen!MoederElisabeth,bidvoorons!

OnzeVader...!

2�

Enkele spontaan geschreven reflecties van de Indonesische zusters

TijdensdeactiviteitenwerdhetonderwerpGerechtigheidVredeenHeelheidderScheppingonderonzeaandachtgebracht.Dezusterswerdeneraanherinnerddanweluitgedaagdomdezebewegingingangtezettenineigencommuniteitmaarookdaarbuiten.Dezustersdieopditgebiedgetalenteerdzijnzagenhierineenkansomhuncapaciteitenverderteontwikkelen.Jekunthetvergelijkenmetaardediewordtbemestwaardoordegewassengaangroeien.Zogroeienookhuntalenten.Belangrijk is ookdatwe vocationpromotionbevorderen indieplaatsenwaar er een rijkevoedingsbodemvoor is.Wemoetenvoldoendeaandachtschenkenaandiegenendiegeraaktzijndoorreligieuslevenenzichgeroepenvoelenomintetreden.Hoe?DooralsCBregelmatigmethensamentekomen.EenanderemanierisomiederekandidaattelatenbegeleidendooreenCBzuster.Eenbeschermengelalshetware.Hetvoorstelisaleensgedaan‘eenkandidaatpercommuniteit’.DezeaanpakmoetnogwordengeëvalueerdenopgevolgddoorhetVocationPromotionTeam.

ZrMariana

n

In mij overheerst een groot gevoel van dankbaarheid jegens God die ons Moeder Elisabethheeft geschonken als inspiratiebron voor ons leven. Dankbaar ben ik vanwege haar trouw,volhardingenliefdevoordegekruisigdeJezusChristus.HaarlevenisvoormijeenvoorbeelddatmijinstaatsteltomdankbaartezijnvoordeonvoorwaardelijkeliefdevanJezusdoorhetkruismysterie.Hetmoedigtmijaanom,opmijnbeurt,Hemlieftehebben.

ZrLiliani

n

IkbewonderMoederElisabethdie150jaargeledenisgestorven.Datmaglanggeledenzijn,haargeestleeftvoort.ZijbetoondeGodendemensendiezijtendienstestondhaarliefde.Haarliefdewashaarkracht.

ZrMelina

n

2�

Deverschillendeactiviteitendiehebbenplaatsgevondentervoorbereidingvanhetherdenkenvande150stesterfdagvanMoederElisabeth,dedenmeverbaasdstaanoverdewonderbarewerkendieGodaanhaar,destichteresvanonzecongregatie,gedaanheeft.Hetheeftmijnbewustzijnomdecontinuïteitvanhetlevenvandecongregatieveiligtestellenendaarookverantwoordelijkheidvoortewillendragen,vergroot.Tevensheefthetmijgestimuleerdomhoofd,hartengeestteverenigenbijhetsteedsweerverdiepen,uitdragenenzorgdragenvoordespiritualiteitvanMoederElisabethinmijndagelijksleveneninmijnapostolaat.

ZrThereseta

n

Debetekenisvanalleaandeze150stesterfdagvanMoederElisabethgerelateerdeactiviteitenisvoormijeenuitnodigingomeendiepererelatieaantegaanmetdegekruisigdeJezusChristuszoalsookzijdatheeftgedaan.Mijninspiratievindikinhetnoveengebedeninmeditatie.Dezerelatieempoweredmijomgelovig,volhardendenconsistenttezijnwaarbijikbeginbijheteenvoudige.Haardoodinspireertmijomzorgteblijvendragenvoorhetlevenenmijneigenroeping.Ikdraagdituitindemanierwaaropikmetdescheppingalsgeheelomga.

ZrRachella,tweedejaarsnovice

WijzijnverheugddelenwijUmeedatCBInterInerindepersoonvan zr Agnes Ofelia Simbillo, een nieuw staflid bij heeft. Wijn danken zrAgnesvoorhaarbereidheidengoedheidomzichhiervoor intewillenzetten.WijbevelenZrAgnesaaninuwgebedennuzijdezetaakaanvaart.

30

CBInterInNummer66,juli2014CBInterInverschijntindrietalen

RedactieZrYulitaZrJaneAnnZrAgnesOfelia

Omslag&vormgevingZrDwinadanteam

VertalingenSecretariaatgeneralaat

AdresSt.Servaasklooster146211TEMaastrichttheNetherlands

PostadresP.O.Box2066200AEMaastricht

E-mailcbinterin@gmail.com

Colofon