Marijke Lampaert

1

Initiatiefase fase 1 Initiatie betekent met iets beginnen of iets opstarten.

Daar gaat het in deze fase om. Het is de eerste stap van je project. Daarom is dit een denk-fase: je

begint met het nadenken over wat je wil en hoe je het wil bereiken, maar je moet ook beginnen met

nadenken over wat er allemaal mis zou kunnen gaan.

Leerdoelen

Jullie kunnen vertellen wat een initiatiefase betekent.

Jullie kunnen vertellen welke drie stappen jullie moet zetten om een project in de initiatiefase op te

starten.

Jullie kunnen een project opstarten d.m.v. een briefing, startnotitie en een haalbaarheidsonderzoek.

Nut en belang

In deze fase leg je de basis voor je project. Je moet weten wat je wil bereiken en waar je rekening

mee moet houden. Ook moet je nadenken over wat er mis kan gaan zodat je het kan voorkomen.

Daarnaast moet het project team en de opdrachtgever weten wat de bedoeling is zodat iedereen aan

het zelfde project werkt.

Een voorbeeld:

Jullie organiseren een tuinfeest en vergeten dat het misschien kan regenen, ook al is het midden in

de zomer, je hebt helaas nooit een garantie op mooi weer. Als je hier tijdens de initiatiefase over

nadenkt, dan kan je partytenten regelen om op te zetten als dat nodig is.

Nog een voorbeeld:

Jullie hebben afgesproken om een tuinfeest te geven maar dit staat niet in de startnotitie. Iemand

heeft niet goed opgelet en vraagt offertes aan om zalen te huren voor het feest. Dat is zonde van je

kostbare tijd en kan de planning in gevaar brengen omdat diegene niet meer op schema loopt. Als in

de startnotitie duidelijk staat dat het een tuinfeest moet worden, kan je dit voorkomen.

Opdrachten en projectdocumenten

Tijdens deze initiatiefase voeren jullie een gesprek met de opdrachtgever, moeten jullie als team de

startnotitie afhebben en doen jullie een haalbaarheidsonderzoek. De startnotitie moet aan het einde

van de initiatiefase ingeleverd worden bij de docent of opdrachtgever. Zonder akkoord van de docent

is namelijk niet mogelijk om aan de tweede fase te beginnen.

Er zijn drie opdrachten waar jullie aan moeten werken:

1. Opdracht 1 : aantekeningen maken van een briefing met de opdrachtgever

2. Opdracht 2: oefenen met Luisteren Samenvatten Doorvragen

3. Opdracht 3: de startnotitie maken

Marijke Lampaert

2

Informatie voor docenten Als studenten weten wat ze moeten kennen en kunnen, (de leerdoelen) kunnen zij gericht aan de slag. De leerdoelen uitleggen helpt studenten om deze beter te begrijpen en om gericht aan het werk te gaan met de leerstof en de opdrachten. Het nut en belang van de verschillende fasen van projectmatig werken uitleggen aan studenten, zal studenten helpen om te begrijpen waarom ze dit moeten doen. Dit vergroot de kans op het succesvol afronden van het project omdat :

informatie verstrekt tijdens de instructie beter zal beklijven,

studenten doorgaans gemotiveerder zijn om te werken als zij weten waarom zij moeten werken en welk eindresultaat/einddoel zij moeten behalen.

Marijke Lampaert

3

Stap 1 : Gesprek met de opdrachtgever

Dit gesprek wordt ook wel een briefing genoemd. Samen met de opdrachtgever praat je over:

Wat wil de opdrachtgever: wat moet het resultaat zijn?

Wat wil je met je resultaat bereiken: wat is het doel?

Voor wie moet het resultaat zijn: wie is de doelgroep?

Wat gaat de opdrachtgever doen: wat is zijn taak?

Het is handig om meteen aantekeningen te maken omdat je deze informatie nodig hebt om aan de

volgende stap van de initiatiefase te beginnen.

Voordat jullie aan de briefing beginnen, kunnen jullie opdracht 1 maken om jullie op de briefing voor

te bereiden.

Marijke Lampaert

4

Tip voor docenten Print het werkblad uit op A3 formaat zodat de studenten naar elkaars werk kunnen kijken.

Marijke Lampaert

5

Informatie voor docenten Tijdens de instructie moeten studenten zelf aan de slag met wat er net verteld is. Dit helpt om de informatie te verwerken: het is belangrijk dat studenten actief bezig zijn met de leerstof, zo beklijft het beter. Opdrachten zijn altijd groepsopdrachten: studenten moeten in hun team samenwerken om tot een oplossing te komen, net als bij projectmatig werken. Vaak moeten zij hun resultaten delen of vergelijken met anderen en daar weer een notitie van maken. Het leert ze om kritisch naar hun eigen werk te kijken, zonder dat zo direct te benoemen, het is een actieve manier om te leren reflecteren. De werkvorm denken delen doen is een eenvoudig toe te passen werkvorm om studenten op een actieve en zelfstandige manier van elkaar te laten leren en naar het eigen werk en eigen kennis en ervaring te kijken. Denken delen doen is een stap naar het leren overleggen en het is een belangrijk onderdeel van samenwerken, een van de belangrijke pijlers van het MBO. Studenten werken door een combinatie van instructie en opdrachten om de informatie te werken aan hun kennis, houding en vaardigheden door het inzetten van PPP: Present Practice Produce.

Present: studenten krijgen instructie van de docent, alle informatie wordt gepresenteerd en studenten ‘consumeren’.

Practice: door het werken aan een opdracht oefenen zij met de leerstof, het is een vorm van oefenen op het droge, net als piloten die in een flight simulator oefenen voordat ze echt de lucht in mogen.

Produce: studenten komen daadwerkelijk met aantekeningen, een startnotitie en een haalbaarheidsonderzoek waar zij mee moeten werken. Ze zijn klaar om echt te vliegen.

Alle werkbladen zijn steeds los toegevoegd en zijn via de website te downloaden, zodat je ze uit kan printen.

Marijke Lampaert

6

Informatie verkrijgen tijdens een gesprek

Mensen denken vaak dat zij heel duidelijk zijn maar dat is niet altijd zo. Mensen denken ook vaak dat

zij alles hebben begrepen, maar dat is ook niet altijd zo. Daardoor kan er een enorme

miscommunicatie ontstaan. Om dit te voorkomen, kan je een gesprekstechniek toepassen die

bekend staat als

Luisteren Samenvatten Doorvragen.

Dit wordt meestal afgekort tot LSD.

Hoe werkt LSD?

Luisteren: luister met aandacht naar wat de ander tegen jou zegt

Samenvatten: vat dit samen in je eigen woorden om te controleren of je de ander goed begrepen

hebt. Stel ook de controlevraag: “als ik het goed begrijp, dan wilt u/dan bedoelt u…….?”

Doorvragen: als je meer details wil horen, stel daar dan vragen over. Als je iets niet begrijpt of er is

iets onduidelijk, stel daar dan vragen over.

Zo kan je alle informatie boven water halen die je nodig denkt te hebben.

Tip

Bij opdracht 2 kan men opdracht 1

herhalen door de uitdaging toe te

voegen (de groene tekst).

Het is ook mogelijk om opdracht 1

en 2 te combineren om tijd te

besparen.

Marijke Lampaert

7

Marijke Lampaert

8

Stap 2: de startnotitie - het eerste document

Waarom maak je een startnotitie?

Met een startnotitie kan je aan de opdrachtgever laten zien wat de bedoeling is en wat jullie als

projectteam voor de opdrachtgever gaat doen.

Om dit zo gemakkelijk mogelijk te maken en om dit op een efficiënte manier te doen, zijn er een

aantal vaste criteria of onderwerpen die in iedere startnotitie thuis horen. Deze manier van

systematisch werken heeft twee belangrijke voordelen:

1. Je kan voorkomen dat je iets vergeet. Half werken leveren en belangrijke informatie

weglaten maakt niet een goede indruk op de opdrachtgever. Systematisch werken is daarom

een belangrijk onderdeel van professioneel werken.

2. Je kan het werk makkelijk met een collega delen. Als jij ineens niet verder kan werken omdat

jij bijvoorbeeld ziek wordt, kan een collega het werk makkelijk overnemen. Het project zal

daardoor geen vertraging oplopen. Juist door steeds op dezelfde manier te werken kan je je

werk overdragen aan een collega; op die manier draagt het bij aan een goed en efficiënt

verloop van het project.

Hoe ziet een startnotitie er uit?

In de tabel hieronder kan je zien precies welke criteria in de startnotitie thuishoren.

De criteria Welke vragen moet je stellen om de startnotitie goed in te vullen.

Resultaat Wat is het product, wat heb je af als het project af is? Voorbeeld: een kerstborrel

Afbakening Wat hoort niet bij het resultaat: zorg er voor dat je heel duidelijk bent over wat het resultaat precies inhoudt en wat er niet bij hoort, zodat de opdrachtgever niet voor rare verassingen komt te staan of meer had verwacht dan wat hij heeft gekregen. Voorbeeld: de kerstborrel met hapjes en drankjes, maar niet de kerstpakketten die medewerkers ieder jaar krijgen.

Probleem Waarom was dit project nodig? Wat moest er opgelost worden? Voorbeeld: medewerkers moeten elkaar beter leren kennen op een informele manier

Aanleiding Waarom wil de opdrachtgever het probleem oplossen – wat was de reden daarvoor? Voorbeeld: de sfeer op de afdeling is niet altijd goed en dit heeft een slechte invloed op het werk dat de medewerkers leveren

Marijke Lampaert

9

Doel Wat wil je bereiken en waarom. Voorbeeld: hoe kan ik de sfeer op de afdeling verbeteren voor Januari zodat alle medewerkers samenwerken om opdrachten op tijd af krijgen?

TIP: als je een doel formuleert en opschrijft, zorg dan dat het SMART geformuleerd is. Dit moet je later ook doen als je stage gaat lopen en een POP (persoonlijk ontwikkelplan) en een PAP (plan van aanpak) gaat schrijven.

Haalbaarheid Je project moet haalbaar zijn: kan je het project wel uitvoeren? Om dat te achterhalen, moet je een haalbaarheidsonderzoek doen. Voorbeeld: de kerstborrel houden op een tropisch eiland, met een budget van € 1000,= , terwijl het kantoor in Amstelveen staat en er 30 medewerkers zijn uitgenodigd is financieel niet haalbaar. Er zijn vaste criteria die in een haalbaarheidsonderzoek thuishoren:

1. Economisch: de kostprijs. 2. Technisch: kan het eigenlijk wel met de materialen die jij tot je beschikking

hebt? 3. Commercieel: past het wel in de markt, sluit het aan op huidige

ontwikkelingen, zijn er al andere alternatieven waardoor jouw project eigenlijk niet nodig is.

4. Maatschappelijk: vindt iedereen het goed, is het bijvoorbeeld niet slecht voor het milieu, past het binnen de democratische samenleving? Gaat het niet in tegen de grondwet of überhaupt tegen de wet?

5. Resources: dit zijn de middelen om je project te realiseren. Denk aan mensen, geld, apparatuur en genoeg tijd.

TIPS: Maak het niet te uitgebreid, schrijf kort in steekwoorden op wat de antwoorden zijn op de 5 vragen van het haalbaarheidsonderzoek. Soms moet je een inschatting maken, dat is niet erg. Overleg met elkaar en bepaal dan hoe jullie iets inschatten. Het is soms goed om samen te brainstormen (samen nadenken over een onderwerp) omdat je met meer mensen altijd meer weet dan in je eentje, je kan je kennis delen en van anderen leren. Het kan zijn dat sommige van de 5 vragen niet heel relevant zijn. Verspil geen tijd met zoeken naar iets dat er niet is!

Marijke Lampaert

10

Risico’s Vraag je af of er zwakke plekken zijn: dingen die voor problemen zouden kunnen zorgen als je het project uit gaat voeren. Voorbeeld: jij organiseert een tuinfeest in de zomer. Het risico bestaat dat het gaat regenen waardoor het feest niet door kan gaan. Door partytenten achter de hand te hebben, kunnen mensen nog steeds buiten staan en droog blijven.

Nazorg Voor de nazorgfase

Bedenk welke informatie en kennis de opdrachtgever nodig heeft om zonder jullie als projectteam met jullie resultaat of product moet kunnen werken.

partytenten huren is erg duur, kopen bij de Praxis is goedkoper. Als je toch eigenaar bent van de partytenten, wordt het mogelijk om veel sneller en makkelijker een activiteit buiten te organiseren omdat jij een belangrijke drempel hebt weggenomen om dat te doen. Jullie geven de partytenten aan de opdrachtgever zodat hij in de toekomst vaker zelf tuinfeesten kan organiseren.

een handleiding voor spellen voor een kinderdagverblijf die jullie bedacht hebben. Voor meer voorbeelden: kijk naar de nazorgfase, de laatste fase. Het is belangrijk om nu al te bedenken welke nazorg jullie willen leveren zodat jullie daar tijdens het werken aan het project rekening mee kunnen houden. De handleiding voor de spellen boor het kinderdagverblijf kunnen jullie meteen schrijven als jullie de spellen bedenken, in de ontwerpfase.

Randvoorwaarden Hier moet je je afvragen: wat heb ik nodig om mijn project uit te voeren. Eigenlijk heb je het al een beetje bekeken bij het haalbaarheidsonderzoek onder vraag 5: resources. Nu moet je echter heel concreet opschrijven wat en wie je nodig hebt om je project uit te voeren.

Informatie voor docenten De nazorgfase is de laatste fase van projectmatig werken. Welke nazorg studenten tijdens de nazorgfase gaan leveren, wordt in grote lijnen al tijdens de initiatiefase besproken en in de startnotitie opgeschreven. Nazorg is een stap die makkelijk over het hoofd wordt gezien maar wel belangrijk is omdat tijdens de nazorg goede relaties onderhouden worden met opdrachtgevers en gebruikers. De nazorg moet in de planning meegenomen worden en ook tijdens het ontwerpen. Daarom is goed om bij dit punt uitgebreid stil te staan tijdens de instructie.

Marijke Lampaert

11

Opdracht 3 – om in te leveren bij de docent/opdrachtgever

Maak nu jullie eigen startnotitie. Deze moet af zijn en goedgekeurd worden door de opdrachtgever

voordat jullie verder kunnen met de volgende fase.

Resultaat

Afbakening

Probleem

Aanleiding

Doel

Haalbaarheid

Risico’s

Nazorg

Randvoorwaarden

Hoe rond je de initiatiefase af?

Je bent klaar om de initiatiefase af te ronden als je:

1. De briefing met de opdrachtgever hebt gehad,

2. De startnotitie hebt inclusief een haalbaarheidsonderzoek hebt gemaakt,

3. Een akkoord hebt van de opdrachtgever voor de startnotitie (opdracht 3),

4. Het beslisdocument is ondertekend door de docent/opdrachtgever.

Informatie voor docenten Als studenten de bovenstaande punten succesvol hebben afgerond, dan hebben zij de leerdoelen behaald. Als docent kan je de leerdoelen hier nog een keer behalen en uitleggen wat zij nu kennen en kunnen. Kleine succesmomenten vergroten het zelfvertrouwen en de motivatie van studenten en daardoor ook het vermogen om zelfstandig te kunnen werken, omdat zij het gevoel hebben competent genoeg te zijn om het werk aan te kunnen.

De volgende stap

Je kan pas aan de volgende fase beginnen als de initiatiefase is afgerond.

Deze fase heet de definitiefase. Het is net als de initiatiefase weer een denk-fase.

Marijke Lampaert

12

Informatie voor docenten Vooruitblikken naar de volgende fase is altijd zinvol. Het biedt structuur en helpt studenten om het overzicht te bewaren. Dit bevordert het zelfstandig werken en vergroot het gevoel dat zij verantwoordelijk zijn voor hun eigen werk en leerproces. Daarbij benadrukt het voortuitblikken het feit dat men tijdens het projectmatig werken in een vaste volgorde moet werken ( de 6 fasen).