MDIV 2008

KERKLIKE BEDIENING &CHRISTELIKE LEIERSKAP 888

UNIVERSITEIT VAN STELLENBOSCH

0

INHOUDSOPGAWE

Datum BlInhoudsopgawe 12008 M Div program: modules & datums 2Verwelkoming 3MDiv Program: oriëntering en organisasie 3Kriteria vir die 48 uur eksamen 4MDiv Program: Kredietverdeling en berekeninge 5MDiv offisiële programbeskrywing 6

1ste Kwartaal1. Inleiding tot Mdiv: Prakties Teologiese Ekklesiologie (Nell) 14-18 Jan 92. Kerkreg & Kerkregering (Coertzen) 21-25 Jan 113. Spiritualiteit (Ackermann) 28 Jan – 1 Feb 154. Navorsingsmetodologie (Smit) 4-11 Feb 185. Sistematiese Ekklesiologie (Smit) 12-18 Feb 216-8. Simboliek (Smit) 19 Feb – 10 Mrt 239-10. SA Kerkgeskiedenis 1652-2005 (Vosloo) 11-20 Mrt 272de Kwartaal11. Gemeentebou en Gemeenskapsanalise (Nell) 31 Mrt – 7 Apr 2912. Kultuur, Gender & Godsdiens (Ackermann) 8-14 Apr 3113-18. Liturgiek, Homiletiek, OT & NT (Cilliers) 15 Apr – 26 Mei 3319. Geloofsontwikkeling & Vorming (Thesnaar) 27 Mei – 2 Jun 3920. Ekumene (Simon) 3-9 Jun 4121. Kerk in Afrika (Simon) 10-16 Jun 433de Kwartaal22. Kerk, Samelewing en Mark (Swart) 21-28 Jul 4623. Die Kerk en publieke lewe (Koopman) 29 Jul – 4 Aug 4824. Jeugsorg & morele vorming (Koopman / Thesnaar) 5-11 Aug 4925. Hantering van diversiteit (Nell) 12-18 Aug 5026-27. Bediening van versoening & geregtigheid I & II (Simon) 19 Aug – 1 Sep 514de Kwartaal28-31. Siekepastoraat en hospitaalbediening (MacMaster) 15 Sep – 13 Okt 5432. Voorkomingspastoraat: huwelik & gesin (MacMaster) 14-20 Okt 5833. Christelike leierskap (Nell) 21-27 Okt 6034. Kinder & Jeugkultuur (Thesnaar) 28 Okt – 3 Nov 6235. Kinderbediening (Thesnaar) 4-10 Nov 6448 uur oopboek eksamen op 'n gevallestudie 12-14 Nov 66

1

MDIV [KERKLIKE BEDIENING/CHRISTELIKE LEIERSKAP] 888 [120 kr] - 2008

Eerste Kwartaal(14 Jan – 20 Mrt)

Tweede kwartaal(31 Mrt – 27 Jun)

Derde kwartaal(21 Jul – 5 Sept)

Vierde kwartaal(15 Sept – 12 Des)

1Inl tot MDiv: 1Prakties-teologiese Ekkles. [2kr]Nell 14-18 Jan

Gemeentestudies 11[3kr] Nell 31 Mrt–7 AprHandig navorsings voorst op 7 April in

Kerk, Samelewing 22en Mark [3kr] Swart 21 – 28 Jul Konsep skripsie word ingehandig op 25 Julie

Sieke- & Hospitaal- 28 past [2kr] MacMaster 15-22 Sept Handig skripsies in op 15 Sept

2Kerkreg & Kerk 2regering:. [2kr]Coertzen, Vosloo21-25 Jan

Kultuur, gender & 12godsdiens: [3kr] Ackermann8-14 April

Die kerk en publieke 23lewe: [3kr].Koopman 29 Jul – 4 Aug

Vervolg: (VIGS) 29[2kr] MacMaster23-29 Sep

3Spiritualiteit: [2kr] 3Ackermann28 Jan–1 Feb

Liturgiek & 13Homiletiek: [2kr]Cilliers 15 – 21 April

Jeugsorg & Morele 24Vorming [3kr]Koopman/Thesnaar 5-11 Aug

Vervolg: (VIGS) 30[2kr]MacMaster 30 Sep – 6 Okt

4Navorsingsmetodol 4SmitSkripsies tel [36kr]4-11 Feb

Liturgiek & 14Homiletiek: [2kr]Cilliers 22-28 April

Hantering v diversit 25Healing of Memories Nell [2kr] 12-18 Aug

Vervolg: (VIGS) 31[2kr]MacMaster7-13 Okt

5Sistematiese 5 Ekklesiologie: [2kr] Smit12-18 Feb

Homiletiek & OT: 15[2kr] Cilliers29 Apr – 5 Mei

Bediening v Versoe- 26ning & geregtigheid I: [3 kr]. Simon / Nell19-25 Aug

Voorkomingspasto- 32raat [3kr] Huwelik / Gesin: MacMaster. 14-20 Okt [Skripsies by US Bind]

6Simboliek: [2kr] 6Geloofsbelydenisse & Belydenisskrifte: Smit 19-25 Feb

Homiletiek OT-NT: 16[2kr] Cilliers, Jonker 6-12 Mei

Bediening van Vers- 27& geregtigheid II : [3kr] Simon / Nell 26 Aug – 1 Sep

Christelike 33leierskap [3kr] Nell 21-27 Okt

7Simboliek [2kr] 7(vervolg) Smit26 Feb – 3 Mrt

Homiletiek NT: 17 [2kr]Cilliers, Punt.13-19 Mei

Afronding van Skripsies2-5 Sept

Kinder & 34Jeugkultuur:[3kr] Thesnaar 28 Okt – 3 Nov

8Simboliek: [2kr] 8(vervolg)Smit4-10 Mrt

Preekpraktika: 18[2kr]Cilliers, Jonker, Punt 20-26 Mei

Kinderbediening 35 [3kr] Thesnaar 4-10 Nov

9SA Kerkgesk 91652-2005: [4kr] Vosloo11-17 Mrt

Geloofsontwikk- 19&Vorming:[3kr]. Thesnaar 27 Mei – 2 Jun

48 UUR Oopboekeksamen oor

'n gevallestudie12 - 14 Nov

10Historiografie [2kr] 10Vosloo18-20 Mrt

Ekumene [3kr] 20Simon3- 9 Jun

Ontmoeting van Dosente, Studente &

Mentors vir 2009 Lisensiaat Prog 17 Nov

11Kerk in Afrika 21[3kr] - Simon10-16 Jun

12 Werk aan skripsies17 – 27 Jun

2

Verwelkoming

Beste kollegas studente en dosenteOns MDiv kursus het die afgelope sewe jaar baie ontwikkel hoofsaaklik as gevolg van goeie

kommunikasie tussen al die betrokkenes en die vermoë om konflik positief te benut! Die inkleding en organisasie van die program, soos die inhoud van hierdie uitgebreide studiegids van getuig, word gereeld aangepas.

Die M Div jaar is ‘n geleentheid om in geloofsvolwassenheid, kennis en vaardighede te groei. Die groei kan egter net plaasvind in die konteks van koinonia. Daarvoor vra ons almal se samewerking. Per slot van sake is dit eenvoudig: kom ons maak ruimte om die liefde te leef en om die opoffering wat dit vra, te gee.

‘n Goeie teoloog verstaan dat die kuns van die lewe is om gebalanseerd tussen paradokse te beweeg. Vryheid en dissipline is een so ‘n paradoks. Aan die een kant poog die program om soveel vryheid as moontlik te skep vir teologiese groei en ontwikkeling. Aan die ander kant kan dit net geskied as daar ‘n baie duidelike ooreenkoms en dissipline tussen al die rolspelers bestaan. Ons probeer dit hierna vir u uiteensit. Dit is die resultaat van die ses jaar se roei en stoei en dit bly oop om op in te koop en te onderhandel.

Mag die Here ons almal tot ‘n seën maak vir mekaar en mag ons saamwerk God verheerlik.

Dr Ian NellProgramkoördineerder.ianell@sun.ac.za of 808-3259 of 8083577 (Bettina Vaughan vir boodskappe).

MDiv Program: oriëntering en organisasie

Die doel van die program is om Christelike leierskap te ontwikkel vir die kerklike bediening. Die koherensie of integrasiefaktor wat die verskillende dele van die program op mekaar betrek, is ‘n prakties teologiese ekklesiologie. ‘n Prakties-teologiese ekklesiologie vra hoe jy teologie in die konteks van ‘n gemeentelike en sosiale omgewing doen en leef. Die studente moet voortdurend krities die programinhoud toets om te verstaan hoe dit inspeel op hierdie doelstelling (Verkorte programbeskrywing volg hierna).

Ten einde die hoofdoelstelling van die program te bereik, speel die omskrywing van hoe ’n praktiese teologiese ekklesiologie tot sy reg kom, ’n sleutelrol in die program. Die metodologie van ’n prakties-teologiese ekklesiologie word hierby aangeheg. Let op dat dit holisties, hermeneuties en missionêr van aard is. In elke blok moet dosente aantoon hoe en waar hulle insette inpas in hierdie proses van teologie doen.

Prof Hendriks tree op as konvenor van die program. Aan die einde van elke kwartaal moet die klasverteenwoordiger ’n afspraak maak vir ’n evaluasie-gesprek. Elke programeenheid moet afsonderlik deur Uni-Ed ge-evalueer word (klasverteenwoordiger reël dit). ’n Finale en oorsigtelike program-evaluering word aan die einde van die jaar gedoen.

Elke programeenheid word ge-assesseer dmv ‘n toets of ’n werkstuk. Uitslae moet binne 14 dae na die toetsing aan die studente beskikbaar gestel word. Indien dit vir ‘n dosent onmoontlik is, moet daar tydens die blok met die klas ooreengekom word wanneer die uitslae gereed sal wees.

’n Programeenheid strek normaalweg van Dinsdag tot die volgende Maandag. Studente moet kennis neem dat dit die naweek insluit. Dit sal hulle loon om hulle tyd oor naweke konstruktief te gebruik.

Studente is ingeskryf vir ‘n volwaardige M-graad. Hulle moet daarom beskikbaar wees vir ‘n voldag (8 tot 5) se klas. Dit beteken nie dat die klem op klasloop en lesings geplaas word nie, maar dat bepaalde programmeeenhede meer kontaksessies en besprekings vra. Daar mag dus van tyd tot tyd verwag word om ook in die aand byeen te kom. Buitemuurse aktiwiteite en tydelike werke moet aangepas word by die M Div program en nie anders om nie!

Die M Div graad gee toegang tot ‘n D Th mits dit met 70% of meer geslaag word.

3

Dit is ’n gegewe dat klasbywoning en deelname ’n noodsaaklike deel uitmaak van teologiese vorming en integrasie. Studente sal daarom ook op hulle bywoning en aktiewe deelname ge-assesseer word.

Laat inhandiging van werkstukke: Laat inhandiging van werkstukke sal konsekwent met 5% per dag gepenaliseer word. Slegs ’n siektesertifikaat sal as verskoning aanvaar word. LW hierdie ooreenkoms is noodsaaklik. Studente wat agterraak gebruik ander modules se tyd en dit veroorsaak baie spanning tussen klaslede en dosente. Die ooreenkoms is deur die Fakulteitsraad op versoek van vorige M Div klasse aanvaar. Geen dosent mag hiervan afwyk nie.

Studente word gemaan om vroegtydig te begin met hulle navorsingskripsie en deurlopend daaraan te werk. Let asseblief op die onderskeie sperdatums op die program. Laat inhandiging sal hier 5% per week wees. Alle inhandigings geskied by die programkonvenor se kantoor / alternatief: sy sekretaresse. Hy gee die skripsies aan studieleiers.

Alle toetse en werkstukke van alle modules asook die finale (ongebonde) werkstuk wat 36 krediete tel moet deur die verantwoordelike dosent by die sekretaresse van Praktiese Teologie en Missiologie (kamer 2012) ingehandig word met die oog op moderering. Die finale 36 krediet werkstuk kan die laaste kopie wees wat die studieleier nagesien het en waarop hy /sy vir die student notas gemaak het. Hy / sy moet egter die punt wat hy / sy toegeken het op die werkstuk aanbring.

Kriteria vir die 48 uur eksamen12 – 14 Nov 2008 (oopboek-evaluering)

Doelwitte (die eksamen probeer oorsigtelik van die volgende aspekte assesseer): Integrering van teorie by die praktyk [vgl al 5 jaar se opleiding]. Kontroleer hoe ‘n prakties-teologiese ekklesiologie verband hou met bedieningsvraagstukke,

sosiale vraagstukke, lewensbeskoulike vraagstukke. Dink teologies-krities na oor die gevallestudie [teologiese refleksie is wesenlik]. Kyk na die verband tussen kerkverstaan, konteks en Godsverstaan [sistematies-teologiese

verband] en hoe dit korreleer met moontlike kerklike belydeniskrifte. Verduidelik binne verband van gevallestudie jou ekklesiologie vir die bediening. Op watter wyse speel hermeneutiek ‘n rol? Hoe moet die Skrif hanteer word? Kyk na die

verband: Skrifgesag – Skrifberoep. Watter gedeeltes uit die OT/NT is ter sake in die gevallestudie en hoe sal eksegese hierby

betrek word? Die doel van die evaluering is uitkomsgebaseerd: hoe sal jy op die gevallestudie reageer in

die lig van verskillende kultuur-kontekste en watter uitdaging word aan Christelike leierskap en bedieningsvaardighede gestel? Watter soort Christelike leier/predikant/hulpversorger word benodig? Watter bedieningsmodel sal sinvol wees?

Die gewig van die 48 uur eksamen word soos volg bereken: al u werk uitgesonderd die werkstuk tel as u klaspunt (75%) en die 48 uur eksamen (25%) as u eksamenpunt wat dan saam u finale punt vir 84 krediete gee.

Die 48 uur eksamen se uitslag kan die finale punt van die program beinvloed aangesien dit die mees doeltreffende assessering van die progrm se uitkomste is.

4

MDIV PROGRAM: KREDIETVERDELING EN BEREKENINGE

KredietverdelingDie modules se kredietverlening is uiteengesit in die Jaarboek deel 9 en voor in hierdie boekie by die klasrooster. In totaal is die gewone modules 84. Die navorsingswerkstuk behels 36 krediete en die program se totale aantal krediete is 120.In die MDiv moet bogenoemde submodules met ‘n minimum van 50% geslaag word ten einde in aanmerking te kom vir die berekening van die gesamentlike slaagpunt. Die MDiv moet met ‘n minimum van 50% geslaag word. Die M Div graad gee toegang tot ‘n D Th mits dit met 70% of meer geslaag word.

Kredietverdeling

Die Kerk: PTE, geskiedenis, wese, kerkorde en simbole.....................................19 Erediens & liturgie.............................................................................................. 12 Bedieningspraktyk: leierskap, gemmente-analise & spiritualiteit.......................8 Bediening van die versoening: geregtigheid en konflikhantering ...................... 9 Konteksanalise: kerk en die gemeenskap.............................................................16 Pastorale Sorg..................................................................................................... 8 Geloofsontwikkeling & Jeugediening.................................................................. 12 Navorsingswerkstuk............................................................................................. 36

Totaal = 120 Krediete

Opmerking ‘n Minimumpunt van 50 moet in elke module verwerf word ten einde in aanmerking te kom

vir ‘n finale gesamentlike punt waarvan die minimum 50 moet wees ten einde te kan slaag. Hierdie finale punt word bereken in die verhouding van 70% [die modules saam] en 30% [werkstuk punt]. Dit beteken dat elke module binne die geheel van: gemeentebediening & admin.; jeugbediening; pastorale bediening; erediens & kommunikasie, ‘n minimum van 50 moet hê sodat die geheel van elke baan / (sien rooster voor in boekie) geslaag moet word met ‘n minimum van 50.

‘n Finale assessering by wyse van ‘n gevallestudie-evaluering sal aan die einde van die program gedoen word ten einde die uitkoms van die program te bepaal. Dit sal gedoen word deur middel van ‘n 48-uur eksamen wat die student tuis kan afhandel. Die dosente in die fakulteit sal dit nasien en ‘n evalueringspunt toeken ten einde te bepaal of die student werklik die teologie [teorie] geïntegreer het en dit op die bedieningspraktyk kan toepas.

5

FAKULTEIT TEOLOGIE UNIVERSITEIT STELLENBOSCH

1. NAAM VAN PROGRAM: MDIV (KERKLIKE BEDIENINGE)

2. VOORSTELLERS: DIE FAKULTEIT TEOLOGIE IN SAMEWERKING MET DIE DEPARTEMENTE: OU EN NUWE TESTAMENT; SISTEMATIESE TEOLOGIE EN EKKLESIOLOGIE; PRAKTIESE TEOLOGIE EN MISSIOLOGIE

3. DOELSTELLINGS3.1 AlgemeenOm studente toe te rus vir die kerklike bediening binne die breë paradigma van ‘n Christelike en Gereformeerde teologie. Die program beoog die volgende:

(a) Kennis van die Christelike geloof en teologie asook die ontwikkeling van ‘n Christelike identiteit. Vanuit die perspektief van ‘n prakties-teologiese ekklesiologie word gefokus op die funksies van die kerk en die funksionering, organisering en administrasie van die gemeentelike bediening.

(b) ‘n Verstaan van kerkwees binne historiese en dogma-historiese verband.(c) Die ontwikkeling van kommunikasievaardighede wat toegespits is op prediking

binne die raamwerk van die erediens en die liturgie asook algemene bedieningsvaardighede.

(d) Die toerusting van leraars, gemeentelike bedienaars, en Christelike leiers rondom die vraagstuk van persoonlike identiteit/ spiritualiteit/ geloofsvolwassenheid met die oog op die bediening van die versoening en geregtigheid asook pastoraal-terapeutiese hulpverlening.

Opmerking: Die MDiv verskil van die MTh in dié opsig dat daar nie ‘n 60% toelatingsvereiste geld nie. Dit wil studente op ‘n nagraadse vlak professioneel toerus vir die bediening met die oog op denominasionele vereistes en behoeftes.

3.2 TeikenpubliekDie opleiding van bedienaars, leraars, predikante, pastore, dienswerkers, pastorale hulpverleners en pastorale terapeute vir die gemeentelike bediening. Die program wil persone wat geroep is vir die gemeentelike bediening professioneel daarvoor toerus.

3.3 Aard van wat onderrig wordDie program bestaan uit vier hooftemas: identiteit van kerkwees; bedieningspraktyk; kontekstualiteit; en geloofsvolwassenheid/vorming.

Hierdie vier temas fokus op die volgende:(a) 'n Prakties-teologiese Ekklesiologie.

Kerklike funksies/koinoniaverbande Kerkreg/kerkorde Die leer van die kerk en belydenisskrifte binne historiese konteks.

(b) Die erediens en verwante komponente soos homiletiek, liturgie en die sakramente.(c) Christelike spiritualiteit en leierskap binne die verband van gemeentebou en die

funksionering van die ampte.(d) Bedieningsfunksies binne die samelewingsproblematiek van versoening, vergifnis,

waarheid, geregtigheid en menseregte.(e) Kritiese konteks - en situasie-analises binne die verband: gemeentebou, getuienis en

missionêre uitreiking, die ekumene en die interreligieuse dialoog/debat.(f) Die pastorale vorming van gemeentebedienaars en hulpverleners. Pastorale en

kommunikasievaardighede/gespreksvaardighede met die oog op konflikhantering, berading en terapie.

(g) Voorkomende pastoraat binne die eko-sistemiese verband van huwelik, gesin en samelewing.

6

3.4 Verlangde uitkomste3.4.1 Toerusting van gemeentebedienaars(a) Gemeentebedienaars, predikante, leraars, dienswerkers, pastore, Christelike leiers

wat fokus op gemeentebou/ontwikkeling met inagneming van gemeen-skapsontwikkeling; toerusting van die ampte vir die gemeentelike bediening.

(b) Persone wat in staat sal wees om die gemeente te bou: na binne (opbou) na buite (missionêre uitreiking en getuienis).

(c) Die toerusting van liturge met die oog op ‘n sinvolle erediens.(d) Persone wat sal kan optree as pastorale hulpverleners en pastorale beraders.(e) Bemiddelaars en konflikhanteerders met die oog op die bediening van die versoening

en geregtigheid.(f) Toerusting van kategete met die oog op jeugsorg en moraliteitsvorming.(g) Die vestiging van bedieningspraktyke soos getuienis (sending), koinonia, diakonia,

huwelikspastoraat en gesinspastoraat.3.4.2 Vaardighede wat bemeester word(a) Hermeneutiese en eksegetiese vaardighede(b) Denk- en analitiese, logiese en kritiese vaardighede(c) Bedieningsvaardighede(d) Preek- en retoriese vaardighede(e) Gespreks- en beradingsvaardighede(f) Onderrig/pedagogiese vaardighede(g) Pastorale hulpverleningsvaardighede3.4.3 Meta-uitkomste van program(a) Bydrae tot die ontwikkeling van geestesgesondheid en moraliteitsvorming.(b) Die ontwikkeling van Christelike spiritualiteit (eiesoortigheid) binne kulturele en

religieuse diversiteit.(c) Bevordering van kerkeenheid en ekumeniese samewerking.(d) Die bevordering van menswaardigheid en samelewingskwessies wat verweef is met

die vraagstuk van etiek en humaniteit.3.4.4 Programspesifiek vs gemeenskaplike uitkomsteDie program deel met ander programme aan die Universiteit dat dit krities-analitiese denke wil bevorder en daarop ingestel is om die saak van geestesgesondheid te bevorder binne samelewingsverband.

Die eiesoortigheid van die program fokus op:(a) ‘n Prakties-teologiese Ekklesiologie (identiteit)(b) Die erediens en gemeentebou(c) Christelike spiritualiteit en die identiteit van die Christelike leier/

hulpverlener/bedienaar(d) Die bedieningspraktyk vanuit die perspektief van versoening en geregtigheid(e) Die maak van gemeente-analises binne verskillende kontekste en situasies(f) Die rol van die kerk in die samelewing (publieke kerk)(g) Sosiale diakonia(h) Pastorale hulpverlening en krisisbediening(i) Eko-sistemiese bediening binne ‘n pastorale beleid van voorkoming vir huweliks- en

gesinsproblematiek.

3.5 Aansluiting by die doelstellings, visie en beginsels van die WitskrifDie program wil gemeentebedienaars oplei wat ‘n bydrae kan maak tot die vestiging van Christelike waardes binne die samelewing en die ontwikkeling van mensepotensiaal wat gerig sal wees op die voorkoming van samelewingsprobleme soos armoede, geweld, morele verval, omgewingsbesoedeling en ongeregtigheid (diskriminasie en verkragting van

7

menseregte). Moraliteitsvorming en Christelike spiritualiteit maak ‘n bydrae tot die vestiging van stabiele huwelik-, gesins- en samelewingsisteme.

3.6 Aansluiting by die missie en visie van die FakulteitTeen die agtergrond van die eiesoortige identiteit van die Christelike geloof en die kerk, wil die program(a) diens lewer binne gemeentelike en gemeenskapsverband(b) akademiese en professionele teologiese opleiding bied(c) die saak van ‘n Christelike spiritualiteit vanuit ‘n Gereformeerde paradigma bevorder(d) op ‘n wetenskaplike wyse aansluit by nasionale en internasionale kriteria vir die

beoefening van sowel akademiese teologie as gemeentelike praktykopleiding.

4. STRUKTUUR4.1 Besonderhede

Die kursus is verdeel in twee semestereenhede. Die eerste semester begin die laaste week van Januarie en verloop oor twintig weke. Verskillende temas onder die twee hooftemas, identiteit en bedieningspraktyk, word by wyse van ‘n blokbenadering en die integrering van verskillende teologiese dissiplines by mekaar aan die orde gestel. ‘n Week begin op ‘n Dinsdag en eindig op ‘n Maandag ten einde die naweek in te sluit.

4.2 Intree en uittreepunteIntreepunt:  ’n Vierjarige BTh-graad of ander kwalifikasie gelykstaande aan die A of B baan van die BTh-graad.Uittreepunt:  ’n MDiv (Kerklike Bediening en Christelike Leierskap). Die MDiv gee toegang tot ‘n Lisensiaat in Teologie (Bedieningspraktyk), asook tot verdere nagraadse studie in ‘n DMin.

8

INLEIDING TOT DIE MDIV PROGRAMPRAKTIES-TEOLOGIESE EKKLESIOLOGIE

14 – 18 Januarie 2008 (Week 1)Dr Ian Nell (tel 021-808-3259 of ianell@sun.ac.za)

INLEIDING

'n Uiteensetting van die program, doelstellings en uitkomste is voor in hierdie boekie. Hierdie blok wil jou oorsigtelik oriënteer vir die jaar se werk en veral begrip en verstaan van 'n praktiese-teologiese ekklesiologie by jou tuisbring. 'n Ontwerp met agt verskillende perspektiewe sal voorgehou word, en aan die hand daarvan sal verduidelik word hoedat verskillende aspekte van die kursus daarby aansluit.

DOELSTELLINGS

Om studente toe te rus vir die kerklike bediening binne die breë paradigma van 'n Christelike en Gereformeerde teologie. Die module beoog die volgende:

Kennis van die Christelike geloof en teologie asook die ontwikkeling van ‘n Christelike identiteit. Vanuit die perspektief van 'n prakties-teologiese ekklesiologie word gefokus op die funksies van die kerk en die funksionering, organisering en administrasie van die gemeentelike bediening.

VERLANGDE UITKOMSTE

Toerusting van gemeentebedienaars Christene wat in staat sal wees om die gemeente te bou: na binne (opbou) na buite

(missionêre uitreiking en getuienis). Vaardighede wat bemeester word :

Hermeneutiese en eksegetiese vaardighede Denk- en analitiese, logiese en kritiese vaardighede toegepas op ‘n gemeente /

gemeenskap Bedieningsvaardighede: strategiese beplanningsvaardighede

PROGRAM

Maandag 14 Jan 2008: 09h00-13h00 Die aard van die M Div program. Inhoud, fokus, doelstellings en uitkomste word bespreek. Wat jy vir 2008 kan verwag en hoe jy deurlopend deur die jaar hiervoor moet voorberei. Inleiding: “Teodrama” as teoretiese en teologiese vertrekpunt Ons kyk na die film “As it is in heaven...” Voorbereiding vir môre: Lees Vanhoozer (2007). Met laasgenoemde in gedagte bespreek in

3 onderafdelings die volgende aspekte van die film: Wat is die konteks (setting)? Wie is die hoofkarakters in die verhaal? Wat is die plot? (500 woorde – 25% van finale punt)

Dinsdag: 15 Jan 2008: 09h00-13h00 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se werksopdrag en handig in vir assesering Lesing 1: 'n Prakties-teologiese ekklesiologie – 'n raamwerk Voorbereiding vir môre: Lees Smit (2007) en Cilliers (2007). Doen 'n kritiese evaluering

van die belangrikste “kulturele uitdagings” wat die kerk in die gesig staar. (500 woorde - 25% van finale punt)

Woensdag: 16 Jan 2008: 09h00-13h00

9

Spiritualiteitsessie Bespreek gister se werksopdrag en handig in vir assesering Lesing 2: “Inkulturasie” - die noodsaak aan heroriëntasie: die kerk in post-apartheid SA

(rol = filosoof) Voorbereiding vir môre: Lees Hendriks (69-103) en gebruik die “context analysis” om 'n

analise te maak van die konteks van die gemeente waar jy betrokke was die afgelope jaar. (500 woorde – 25% van finale punt)

Donderdag: 17 Jan 2008: 09h00-13h00 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se werksopdrag en handig in vir assesering Lesing 3: “Integrasie” – identiteit, Bybels-teologiese perspektiewe (rol = teoloog) Voorbereiding vir môre: Lees Osmer (2005:26-56) en doen 'n kritiese evaluering van die

belangrikste verantwoordelikhede van Paulus se “teaching ministry” (500 woorde – 25 % van finale punt)

Vrydag: 18 Jan 2008: 09h00-13h00 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se werksopdrag en handig in vir assesering Lesing 4: “Integrasie” – Christelike identiteit – (Conradie 2005:1-20 en 99-107) –

groepsbespreking – drie groepe – elk hanteer 'n hoofstuk Lesing 5: “Integrasie” Vier perspektiewe op die kerk in die Nuwe Testament

VOORGESKREWE LITERATUUR:

Burger, C W & Nell I A (reds.) 2003. Draers van die waarheid: Nuwe Testamentiese visies vir die gemeente. Gemeente en bediening 7. Stellenbosch: Buvton.

Cilliers, J H 2007. Religious and cultural transformations and the challenges for the churches – A South African Perspective. Lesing gelewer tydens WPTSA, Jan. 2007.

Conradie, E M 2005. Christian Identity: An introduction. Study Guides in Religion and Theology 8: Publications of the University of the Western Cape. Stellenbosch: Sun Press.

Hendriks, J 2004. Stydying Congregations In Africa. (Netact). Wellington: Lux Verbi.Smit, D J 2007. "Mainline Protestantism in South Africa – and modernity? Tentative reflections for

discussion," International and Interdisciplinary Meeting on Religion and Development: Crisis or New Opportunities?, Free University, Amsterdam, Netherlands, 14-15 June 2007.

Osmer, R O 2005. The Teaching Minstry Of Congregations. Louisville: Westminster.Vanhoozer, K J (ed.) 2007. Everyday Theology: How to Read Cultural Texts and Interpret Trends.

Baker Publishing Group.

AANVULLENDE LITERATUUR:

Manuel Castells. 2004. The power of identity (2nd edition). London: Blackwell (Chapters 1 & 2).McLaren Brian D. 2000. The church on the other side; doing ministry in the postmodern matrix.

Grand Rapids: Zondervan.

10

Kerkreg & Kerkregering21-25 Januarie 2008 (Week 2)

Dr R Vosloo, Prof P Coertzen, Ds A Rust

DATUMEerste ontmoeting is op 21 Janurie (Maandag)2008 om 08:45.

DOSENTEProf P Coertzen 887-2619 (h)Dr R Vosloo 808-3256 (w)Ds Averell Rust, 712 4905 (h)

DOELSTELLINGS VAN DIE KURSUSOm student bekend te stel met die inhoud van spesifieke artikels van die Kerkordes van die NGK en die VGK.Om studente te help om teologies verantwoord om te gaan met ‘n kerkorde.Om studente te help hoe om kerkreg en kerkregering met mekaar te integreer.

VOORGESKREWE EN AANBEVOLE WERKE VIR DIE KURSUSVoorgeskrewe materiaal by elke onderskeie hoofstuk van die KO. Die Kerkorde van die NGK (2004) en VGK (2004) is benewens die ondergenoemdes ook voorgeskryf.

Belydenis en Orde van die kerkDie Belydenis en Orde van die Kerk (P Coertzen & Ds A Rust)Gepas en Ordelik Hfst. 3&4 (P Coertzen)VGK Kerkorde, Hoofstuk 1Die Kerkorde en Algemene Bepalinge van die NGK (2004) hfst. 1

Die AmpteDie ampte in die kerk (P Coertzen & A Rust)Kerkorde, NGK, Hfst. 2; Kerkorde, VGK, Hfst. 2: notas oor ampte, aanbeveel: W Steenberg – Zichtbare liefde van Christus kerk Kampen, 1991 (nota sal uitgedeel word)

Die Vergaderinge van die kerkDie Vergaderinge van die kerk (R Vosloo & A Rust)KO artikels, KO VGK, hoofstukke 4&5, KO (2004) NGK, hfst. 2Die bedieninge en die besondere werksaamhede.Aantekeninge by KO ArtikelsNotas

Die Arbeid van die kerkDie Arbeid van die Kerk (R Vosloo & A Rust)Kerkorde VGK, Hoofstukke 4& 5; KO (2004) NGK, hfst 4Die bedieninge en die besondere werksaamhede

Kerklike Opsig en Tug / Vermaning en TugKerklike Opsig en Tug (P Coertzen & A Rust)Kerkorde, VGK, Hoofstuk 6; KO (2004) NGK, hfst.5Sadler, THN (1991) Die Kerklike Tug: so werk dit in praktyk in PJ Strauss Byderwets en Gereformeerd.P Coertzen: Regsverteenwoordiging in Kerklike ondersoeke.Sadler, THN – Kerklike Opsig en Tug (sal beskikbaar gestel word)

11

Betrekking van die kerk na buiteKerklike Betrekkinge na buite Kerkorde VGK, hoofstuk 7; KO (2004) NGK, hfst. 6Aantekeninge sal uitgedeel word

STRUKTURERING VAN KURSUSSelfstudie en Gevalle StudiesVooraf sal sekere materiaal aan studente beskikbaar gestel word of hulle sal na sekere voorgeskrewe materiaal verwys word.Studente moet ‘n bepaalde dag se werk voorberei met onder meer ‘n gevalle studie wat elke dag geanaliseer sal word.

BESTEK VAN DIE WERKDie onderskeie hoofstukke van die Kerkorde van die NG Kerk, die VGK en ander denominasies waartoe studente behoort.

KO NG Kerk en VGK

NGK Hoofstuk 1 Belydenis en orde van die KerkVGK Hoofstuk 1 Belydenis en orde van die KerkNGK Hoofstuk 2 Ampte in die KerkVGK Hoofstuk 2 Ampte in die KerkNGK Hoofstuk 3 Die vergaderinge van die kerkVGK Hoofstuk 3 Die vergaderinge van die kerkNGK Hoostuk 4&5 Die arbeid van die kerkVGK Hoofstuk 5 Opsig en TugNGK Hoofstuk 6 Opsig en TugNGK Hoofstuk 6 Betrekkinge van die Kerk na buite en Diens-

verhoudingeVGK Hoofstuk 7 Betrekkinge van die Kerk

WERKSWYSE EN PROGRAM VIR DIE KURSUS

21 Jan Inleidende lesing 22 Jan Hoofstuk 1 + 6 Kerk en Belydenis + Betrekkinge na buite23 Jan Hoofstuk 2 Ampte24 Jan Hoofstuk 3 Kerkvergaderinge24 Jan Hoofstuk 4 Die werk van die Kerk25 Jan Hoofstuk 5 Kerklike Opsig en Tug

INDELING VAN ONDERSKEIE DAE21 Januarie 200808:30 Bespreking van studiemateriaal

22 Januarie 200808:30-09:00 Gevallestudie09:00 Opening09:25 Bespreking van NGK en VGK Kerkordes, Hoofstuk 1

23 Januarie 200808:30 Gevallestudie09:00 Opening09:25 Bespreking van NGK & VGK Kerkorde, Hoofstuk 2

12

24 Januarie 200808:30 Gevallestudie09:00 Opening09:25 Bespreking van NGK & VGK Kerkorde, Hoofstukke 3 & 4 (Kerkvergaderinge en die werk van die kerk)

25 Januarie 200808:30 Gevallestudie09:00 Opening09:25 Bespreking van NGK & VGK Kerkorde, Hoofstuk 5&6 (Kerklike opsig en tug)

BELANGRIKE VRAE EN RIGLYNE BY DIE DEURLEES VAN DIE STUDIE-MATERIAAL.Guideline questions on the church officesAre the theological barriers between church polity and church government justified? Are there other barriers to be taken into account?What is a gift?What is typical of the office in the church?How would you describe the relationship between a minister and a elder?What would you say is the function of the minister in a church?What would you say is the function of the elder in a church?What would you say is the function of the deacon in a church?What should the relationship be between the local church council and the congregation?How do you judge the role and function of office bearers in the church today?How do you judge the role and function of church councils of the DRC/URC today?How, in your opinion, would you say should the relationship be between a minister and the church council and how do you interpret it from your own experience?How would you describe the relation between Christ and the structure of the church?

Guideline questions on church councilsWhat is a church denomination?What is a church council?How would you describe the relationship between the different offices in the church and the church councils?What would you say is the specific function of a church council?What would you say is the relationship between a member of the congregation and the church council?According to Church Order Article 21 (DRC), what do you understand under “solving church problems in a “Churchly manner”? What should the relationship be between a local congregation and the church council?How do you judge the authority exercised by church councils?How would you describe the role and function of church councils, presbyteries, synods and the general synods of the DRC/URC in today’s context?How would you describe the role of a member of a church council?How does the uniqueness of the church come to the fore in the Church Articles on church councils?How would you describe the relationship between Christ and the structure of the church?

Guideline questions on church disciplineWhat is implied by the term “church discipline” in the DRC?Who, in the DRC/URC, is allowed to perform church discipline?Is a church council, that is busy with a church discipline hearing, bound by the laws of natural justice?If so, which laws would apply?

13

In what respect does church discipline differ from the civil judiciary?How can one be disciplined by the DRC/URC?Who can be disciplined?Can children (baptized members) be disciplined?What role does an ordinary member play during a church disciplinary process?What is the difference between a public and a secret sin?Can a person be disciplined for a secret sin?When does a church council institute with a disciplinary hearing?Who can lay a disciplinary charge with a church council?Who may attend a disciplinary investigation?What procedure must a church disciplinary hearing follow?Must the investigation be stopped if the accused confesses his/her sin?After the investigation, who may appeal?Is there a certain procedure to be followed at an appeal hearing?Who is responsible for the cost of a disciplinary hearing? What happens if a member, who is being disciplined by a church council, resigns as a member of the DRC/URC?What happens to a disciplinary investigation if the member moves to another congregation?How does a church council (that must deal with a disciplinary hearing) convene?

OM SAAM MET DIE BEPAALDE NGK en VGK KERKORDE ARTIKELS TE LEESSaam met KO-Artikel 21:Die Reglement van Orde van die Alg Sinode van die NGKSA (2004)VGK: Reglemente vir vergaderingsprosedures (2004) pp 12-140 en Reglement vir die werksaamhede van die dagbestuur en Algemene Sinodale Kommissie.

Saam met KO-Artikel 23:Riglyne vir beslegting van kerklike geskilleNGK Kerkorde 2004, bl. 97 & Kerkorde art. 23 se besluite.VGK: Reglement vir die appél en beslegting van geskikkel in sake van leertug.

Saam met KO-Artikel 49:NGKSA (1995): Bepaling 49

Saam met KO-Artikel 70:Werk voorgeskryfBesluite by Kerkorde art. 70

Saam met KO (NGK)(2004) Artikel 6:Reglement 3, Kerkorde Algemene Sinode

EVALUERING‘n Syfer vir eksamentoelating word uit die student se toetspunte asook uit die bydrae tot die klasbesprekings saamgestel.

EKSAMENDATUM EN BESTEKDie bestek vir die oop-boek eksamen in Nov 2008 behels al die voorgeskrewe werk. Studente moet asseblief die klasse bywoon.

VOORGESKRYF VIR EKSAMENKOMMISSIEDie beginsels van Gereformeerde Kerkreg;Die KO en Reglemente van die NG Kerk;Die voorgeskrewe werk in hierdie bestek vermeld.

14

CHRISTIAN SPIRITUALITY AND DISCIPLESHIPCHRISTELIKE SPIRITUALITEIT EN DISSELSKAP

28 JAN – 1 FEB 2008 (WEEK 3)PROF DENISE ACKERMAN Tel. 021-6891044

1. Goals/Doelwitte

Welcome to this time together which I trust you will find enriching. We will focus on enhancing effective and mature Christian leadership shaped by a Christian spirituality that is biblically based. The term ‘spirituality’ is itself unavoidably ambiguous. This course understands it to be a fundamental dimension of human experience that lies at the heart of the practice of the Christian faith. In keeping with practical theology’s interest in the relationship between theory and praxis, this course endeavours to give you both theoretical insights into Christian spiritual traditions, as well as the opportunity to practise times of prayer and meditation on the scriptures. This requires that we spend four days away from the faculty on a structured retreat. The aim is to expose you to Christian spiritual traditions, to develop and nurture habits of prayer, and to encourage mature Christian leadership./ Welkom tot hierdie tyd wat ons saam gaan deurbring. Ek vertrou dat julle dit verrykend sal vind. Ons sal fokus op hoe effektiewe en volwasse Christen leierskap gekweek kan word wat op ‘n skrif gefundeerde Christelike spiritualiteit gebaseer is. Die uitdrukking ‘spiritualitiet’ is onvermydelik dubbelsinnig. Hierdie kursus beskou spiritualiteit as ‘n fundamentele dimensie van menswees, wat aan die kern van die uitoefening van die Christelike geloof lê. In ooreenstemming met praktiese teologiese belangstelling in die verhouding tussen teorie en praktyk, poog hierdie kursus om julle teoretiese insigte oor Christen geestelike tradisies te gee, asook tyd vir gebed en meditasie oor die Skrif. Dit is derhalwe nodig dat ons vier dae weg van die fakulieit op ‘n gestruktureerde ‘retreat’ deurbring. Die doel van die kursus is om julle aan Christen tradisies van spiritualiteit bloot te stel, om gebedsgewoontes te ontwikkel en te koester, en om volwasse Christen leierskap aan te moedig.

2. Format of ‘retreat’/Formaat van die ‘retreat’

The retreat takes place at Volmoed Retreat Centre in the Hemel en Aarde valley, near Hermanus beginning at 10.00 am on 28.01.08. Every day starts and ends with prayer in the chapel. Mornings are devoted to input and discussion on the following topics:/Die ‘retreat’ vind by Volmoed Retreat Centre in die Hemel en Aarde Vallei, naby Hermanus, plaas en begin om 10.00 vm op 29.01.06. Elke dag begin en eindig met gebed in die kapel. Oggende word gewy aan bespreking van die volgende onderwerpe:

What is spirituality?/ Wat is spiritualiteit? Christian spirituality in South Africa/ Christen spiritualiteit in Suid-Afrika Spirituality and the early church, eg. desert spirituality/ Spiritualiteit in die vroeë kerk, bv.

woestyn spiritualiteit The practise of a life of prayer/Die beoefening van ‘n gebedslewe Prayer and Scripture/ Gebed en die Skrif Spirituality and the sacraments/Spiritualiteit en die sakramente Sprituality and the works of justice and love/Spiritualiteit en die werke van geregtigheid en

liefde.In the afternoon students are encouraged to spend time in silent prayer and meditation on Scripture. Before evening prayer there is occasion for further discussion and feedback./Studente word aangemoedig om die middae te wy aan stil wees in gebed en meditasie op die Skrif. Voor die gesamentlike gebed saans is daar geleentheid vir terugvoer en bespreking.

3. Prescribed works/Voorgeskrewe werkeHanson, Bradley C. 1990. Modern Christian Spirituality. Atlanta: Scholars Press.

15

Kourie, Celia and Kretzschmar (ed.) 2000. Christian Spirituality in South Africa. Pietermaritzburg: Cluster Publications.Leech, Kenneth 1977. Soul Friend: A Study of Spirituality. London: Sheldon Press.Leech, Kenneth 1980. True Prayer: Introducing Christian Spirituality. London: Sheldon Press.Sheldrake, Philip 1992. Spirituality and History: Questions of Interpretation and Method. New York: Crossroad.

CHRISTIAN SPIRITUALITY AND DISCIPLESHIP28 January – 1 February, 2008, Volmoed

Dear StudentsWelcome to this time together as we explore both the theoretical and practical aspects of Christian Spirituality. This course aims to give you the opportunity to learn more about the traditions of Christian spirituality as well as the opportunity to spend times of quiet and meditation. Practical theology is the theological discipline that studies the relationship between theory and praxis. This is what we intend to do. You will receive input on the different Christian traditions of spirituality, on the central role of the bible in our spirituality, and on the practice of prayer and worship. You will also have time for silence and meditation on the scriptures, in prayer. If this sounds daunting, let me encourage you by saying that I will give you as many pointers as I can about prayer, and I shall also be available to discuss any problems you may experience in your prayer life.

You are not expected to submit written work for this course but will do tasks on retreat. You will, however, be assessed in terms of these tasks, your participation in the group discussions and your knowledge of the prescribed material which you are expected to read and digest before our time together. I shall also give you a number of handouts during the course. I need to stress that knowledge of the material is vital for attaining a mark in this course. It is also of little benefit to arrive late for this course as each day builds upon the previous one. Neither is it acceptable to leave early. This is a time you will set aside to be with God. Should you encounter any difficulties in this regard, please advise me of them well in advance of our time together.

Volmoed is a retreat centre which offers great walks, a river pool for swimming and that has a chapel for prayer and worship. You will have time to enjoy your surroundings. To get there you have to take the road to Hermanus. Just before entering Hermanus at the traffic lights where there is a road to Sandbaai on the right, turn left up the Hemel and Aarde valley. Continue up this valley until the road makes a sharp turn to the left (about 6 kms) and you will see a sign to Volmoed on the left. Report to the office on arrival. You will be shown to the conference room where we will meet. We can only occupy the bungalows after lunch. Please bring any musical instruments that can accompany communal singing, your bibles and a book for journaling, all your bedding (including pillows), towels and the prescribed reader. Don’t forget your walking shoes and a bathing costume! You are expected to arrive in Hermanus at 10.30 am on 28 January. The course will commence at 11.00. Please refer to the departmental secretary with regard to transport arrangements. We end on Friday 1 February after morning tea.

I look forward to meeting you at Volmoed (tel. 028-3121282). I wish you a safe journey as you travel to the retreat centre.

Professor Denise M Ackermann, tel. 021-6891044

16

PROGRAMME – CHRISTIAN SPIRITUALITY AND DISCIPLESHIP

28 January - Monday11h00-13h00 Introductions, expectations. What is Spirituality? 13h30-14h30 Lunch and settling into rooms14h30-16h00 What is prayer? Obstacles, distractions and silence16h00-16h30 Tea16h30-18h00 Prayer and the practice of silence and meditation 18h00-18h30 Communal Prayer in the chapel18h30-19h30 Supper19h30-20h30 Spirituality and the Word of God

29 January - Tuesday08h00 Communal Prayer in the chapel08h30-09h00 Breakfast09h00-11h00 Traditions of Christian spirituality11h00-11h30 Tea11h30-13h00 (continued)13h00-14h00 Lunch 14h00-17h30 Time for meditative prayer - Tea at 16h0017h30-18h30 Feedback and Communal Prayer18h30-19h30 Supper19h30- 20h30 Praying the Scriptures

30 January – Wednesday08h00 Communal Prayer08h30-09h00 Breakfast09h00-11h00 Prayer and the Trinity 11h00-11h30 Tea11h30-13h00 Spirituality and the study of theology13h00-14h00 Lunch14h00-17h30 Quiet time for meditation – Tea 16h0017h30-18h30 Feedback and Communal Prayer18h30-19h30 Supper19h30-20h30 Prayer habits and the Examen

31 January – Thursday08h00 Communal Prayer08h30-09h00 Breakfast09h00-11h00 Praying in context 11h00-11h30 Tea11h30-13h00 Spirituality and Communion 13h00-14h00 Lunch14h00-18h00 Silence – Tea 16h0017h30-18h30 Communal Prayer and feedback18h30-19h30 Supper19h30-20h30 Learning about retreats

1 February – Friday07h45-09h00 Holy Communion and Breakfast09h00-10h30 Spirituality and a rule of life, feedback and evaluation10h30-11h00 Tea and departure

17

NAVORSINGSMETODOLOGIE5 - 11 FEBRUARIE 2008 (WEEK 4)

PROF DIRKIE SMIT

DoelwitOm studente op te lei in basiese navorsingsvaardighede en navorsingsmetodologie in teologie. Die module is gerig op die identifisering van ‘n onderwerp en probleemarea in een van die teologiese dissiplines. Dit wil studente help om die eerste voorlopige ontwerp vir hul navorsingsvoorstel te skryf, in samewerking met hulle eie studieleier. Hoe doen mens navorsing? Hoe skryf ‘n mens ‘n navorsingswerkstuk? Hoe identifiseer mens ‘n navorsingsprobleem en wat is ‘n hipotese? Verskillende metodes in navorsing. Wat word bedoel met navorsingsmetodologie in die teologie?

Inhoud Navorsingsmetodologie in die teologie Riglyne vir navorsing Die skryf van ‘n navorsingsvoorstel Identifisering van ‘n tema en voorbereiding van ‘n navorsingsvoorstel

UitkomsStudente sal die geleentheid hê om ‘n eerste voorlopige ontwerp van hul navorsingswerkstukke te voltooi. Die inleiding en groepsdiskussie sal hul in staat stel om hul navorsingsvaardighede te ontwikkel en insig te ontwikkel oor die aard, doel en metode van navorsing.

ProgramDie klas ontmoet die eerste maal op Dinsdag 5 Feb om 09:00. 'n Inleiding in die skryf van 'n navorsingsvoorstel word aangebied.

Aanbevole werkMouton, J. 2001. How to succeed in your masters and doctoral studies. Pretoria: Van Schaik.Mason, J. Qualitatitve researching. (pp1-70 'n uitdeelstuk van Praktiese Teologie, vir die betrokke studente)

NAVORSINGSWERKSTUK  [36 kr] Die navorsing kan gedoen word in enige departement en enige module.   Studente kies ‘n studieleier en maak ‘n afspraak om hulle tema te identifiseer.  ʼn Studieleier mag nie meer as drie studente begelei nie.  Onderhandelinge hieroor geskied in oorleg met die Programkoördineerder  Daar moet met die volgende kriteria rekening gehou word:

Identifiseer navorsingsprobleem Afgrensing van navorsingstema Motivering vir navorsingsprojek Doel van navorsing en moontlike relevansie van tema vir teologie en die bediening Formulering van hipotese Metodologie: van watter wetenskapsmodel word gebruik gemaak en watter metodes van

navorsing word gevolg Verdeling van tema in subtemas Koherensiefaktor in navorsingsprojek Logiese ontwikkeling van ‘n argument Bibliografie en integrering van bibliografiese materiaal by die inhoud Stilistiese versorging, taal en gebruik van voetnotas

18

[± 40 – 60 bladsye 1½ spasiëring; 12 pt lettergrootte, 2 cm kantlyne. Stel jaarboek reg t.o.v aantal bladsye].

Tydskedule

7 April ‘n Navorsingsvoorstel wat in oorleg met die studieleier opgestel is, word ingehandig (10% van finale skripsie punt). Laat inhandiging: verloor 5% per week.

25 Julie Eerste volledige konsep van skripsie word ingehandig vir nasien. Laat inhandiging: verloor 5% per week.

15 Sept Finale afgeronde skripsie inhandiging. Laat inhandiging: verloor 5% per week.

20 Okt Klasverteenwoordiger neem hele klas se skripsies na US bindery (t.w.v. groep-afslag).

Inhandiging

Ter wille van konsekwentheid, geskied die eerste drie van bogenoemde inhandigings by die programkonvenor (Dr IA Nell) of sy sekretaresse.

Studente word gemaan om vroegtydig te begin met hulle navorsingskripsie en deurlopend daaraan te werk. Let asseblief op die onderskeie sperdatums op die program. Laat inhandiging sal 5% per week wees. Alle inhandigings geskied by die programkonvenor se kantoor of by die sekretaresse. Hy gee die skripsies aan studieleiers.

Informasie oor US DrukkersVir navrae, kontak Me Arleen Laubscher (021) 808 3917 of Me Liezel Matthee (021) 808 4417 by Admin A (8:00 -16:00). U moet drie kopiee van u werkstuk laat bind. Een vir uself, een vir u studieleier en een vir die biblioteek.

VOORSKRIFTE AAN MEESTERS- EN DOKTORALE KANDIDATE VIR DIE INHANDIGING VAN WERKSTUKKE, TESISSE EN DOKTORALE PROEFSKRIFTEDie werkstuk, tesis of proefskrif moet die volgende besonderhede bevat wanneer dit ingehandigword:

(1) Plaas die eerste bladsye van die manuskrip in die onderstaande volgorde:

(1.1) Titelblad met die korrekte teks (soos uiteengesit in die Algemene Jaarboek);(1.2) Verklaring aangaande die oorspronklikheid van die teks - deur die kandidaat geteken (soos uiteengesit in die Algemene Jaarboek);(1.3) Afrikaanse opsomming;(1.4) Engelse opsomming;(1.5) Die inhoudsopgawe, erkennings, ens. kan in enige volgorde wees.NB: Let daarop dat indien die werkstuk, tesis of proefskrif in Engels is, die Engelse opsomming vóór die Afrikaanse opsomming ingevoeg moet word.

(2) Tikvereistes:

(2.1) Slegs aan een kant van die bladsy,(2.2) in letters van minstens 10 en hoogstens 12 font,(2.3) met dubbelspasiëring of een-en-’n-halfspasiëring,

19

(2.4) met ’n skoon kantruimte van minstens 2 cm breed aan die linkerkant en 1 cm aan die ander drie kante.

(3) Kopieer en sorteer van meesterswerkstukke, tesisse en doktorale proefskrifte:

(3.1) Die fotokopieermasjien doen sortering outomaties. Dit bly egter die verantwoordelikheid van die kandidaat om toe te sien dat die drukwerk en sortering korrek is, hetsy die kandidaat dit self doen, of iemand nomineer om dit namens hom/haar te doen.(3.2) Werkstukke, tesisse en proefskrifte wat elders gekopieer is, moet steeds by die US Drukkery ingehandig word voor die sluitingsdatums vir inhandiging in Februarie en November.(3.3) Kleurafdrukke word tydens die sorteringsproses ingevoeg.(3.4) Die outomatiese kopieermasjien kan nie ingeplakte materiaal soos foto’s hanteer nie. Foto’s moet dus verwyder word wanneer die manuskrip vir kopiëring en bind ingehandig word.Hierdie foto’s word weer ingevoeg nadat bindwerk voltooi is.

(4) Indien daar van adres verander word, moet die Drukkery sonder verwyl daarvan verwittig word.

KostesDRUKWERKFotokopieë (A4) R0-25Rug aan rug (A4) R0-46BINDWERKHardeband (gouddruk) R95-00Sagteband (skoon omslag) R5-00MICROFICHE (Verpligtend)Die prys word deur die aantal bladsye bepaal.Slegs een mikrofiche word gemaak.(Prys is op aanvraag by die US Drukkery verkrygbaar)NB:U moet ook ’n volledige CD van die werkstuk, tesis of proefskrif saam met dieongebonde kopie (oorspronklike) of totale ongebonde kopieë (indien US Drukkery netdie bindwerk doen) inhandig.

20

EKKLESIOLOGIE 12 - 18 FEBRUARIE 2008 (WEEK 5)

PROF DIRKIE SMIT

Welkom in hierdie kursus! Hierdie week staan ons stil by die Christelike leerstuk aangaande die Kerk.

Welcome! Hopefully, everyone will enjoy this course and benefit from what we shall study and discuss.

Having dealt already (during the previous weeks, following the introduction to a practical-theological ecclesiology) with the importance of church order and church polity for embodying envisioned identity, we now proceed with the Christian doctrine concerning the church’s nature and calling.

Ons ontmoet die eerste keer Dinsdagoggend 12 Februarie om 09h00 in lokaal 1006. Na die opening volg daar ‘n oorsig oor die program vir die week en inleidende lesings. Ons bespreek agtereenvolgens verskillende historiese en leerstellige temas rondom die kerk. Leesstof sal verskaf en bekend gestel word.

We meet for the first time on Tuesday Feb 12 at 09h00 in room 1006. After our morning devotions, there will be an overview over our program for the rest of the week and the first introductory lectures. We discuss different historical and doctrinal themes concerning the church. Reading material will be provided and introduced.

Alle studente moet verder ook een opstel indien, op Maandag 18 Februarie, teen 17:00. Dit moet 'n kritiese bespreking wees van die Wêreldraad van Kerke se dokument The Nature and Mission of the Church. A stage on the way to a common statement (Faith and Order Paper 198, Geneva: WCC, 2005). Die document kan gratis afgelaai word van die webwerf van die Wêreldraad van Kerke (http://www.oikoumene.org/fileadmin/files/wcc-main/documents/p2/FO2005_198_en.pdf) In die opstel moet elkeen se eie sentrale belangstelling in en oortuigings aangaande die wese en taak van die kerk tot uiting kom. Elkeen moet met gesag minstens vier belangrike, sinvolle bronne gebruik, wat in die argument geïntegreer word, hetsy deur kritiek en afwysing of deur konstruktiewe integrasie. In die klas sal ek verskeie sulke werke saambring, voorstel en kortliks plaas en bespreek, ten einde almal idees te gee, maar dit staan elkeen vry om hulle eie bronne te vind en te kies, asook hulle eie perspektief, standpunte en beklemtonings te hê en te verdedig.

Every student should submit one essay, on Monday 18 February, before 17:00, in the form of a critical discussion of the WCC-publication, The Nature and Mission of the Church. A stage on the way to a common statement (Faith and Order Paper 198, Geneva: WCC, 2005). The document van be printed for free from the website of the World Council of Churches (http://www.oikoumene.org/fileadmin/files/wcc-main/documents/p2/FO2005_198_en.pdf). The essay should reflect each person's own primary interest in and concerns regarding the nature and task of the church. A student must refer to at least four authoritative and relevant sources, by way of critique or constructive integration into a broader argument. I shall introduce some potential sources in class, in order to help students with ideas, but everyone is free to find, choose and use whatever she or he may wish, and to hold and defend whatever position they may choose.

Assessment/ EvalueringPresence and participation will contribute 30 % of your mark, while the essay will contribute 70%. Teenwoordigheid en deelname vorm 30% van die punt, terwyl die opstel 70% bydra.

Literature/ Literatuur:Alston, W M, 2002. The Church of the Living God (Louisville: Westminster)Burger, C W, 1999. Gemeentes in die kragveld van die Gees (Stellenbosch: Buvton)

21

Berkouwer, G C. 1976. The Church (Grand Rapids: Eerdmans,)Küng, H. 1968. The Church (London: Search Press)Moltmann, J. 1977. The Church in the Power of the Spirit. (London: SCM Press)Nell, I & Burger, C W (reds) 2002. Draers van die Waarheid (Stellenbosch: Buvton).Volf, M. 1998. After Our Likeness: The Church as Image of the Trinity (Grand Rapids: Eerdmans)

Welch, C 1958. The reality of the Church (New York: Scribner's).

22

SIMBOLIEK: STUDIE VAN BELYDENISSE EN BELYDENISSKRIFTE19 FEBRUARIE – 10 MAART 2008 (WEKE 6-8)

PROF DIRKIE SMIT

Welkom in hierdie program! Simboliek is die teologiese dissipline wat aandag gee aan die belydenisse en belydenisskrifte van die Christelike kerk.

Welcome! Hopefully, everyone will enjoy this course and benefit from what we shall study and discuss.

The creeds and confessions of the church – we shall discuss these important differences during the module itself – form an integral part of the search for Christian identity. Having dealt already (during the previous weeks, following the introduction to a practical-theological ecclesiology and research methodology) with a historical perspective on identity, with the importance of church order and church polity for embodying envisioned identity, and with the Christian doctrine concerning the church’s nature and calling, we now turn our attention to the ways in which the Christian Church, and particular Christian churches, denominations or faith communities have expressed and still express their faith.

Tydens die module sal ons langer stilstaan by hierdie onderskeid tussen belydenisse (ouer, korter, meer ekumeniese samevattings van die geloof uit die vroeë kerk) en belydenisskrifte (langer, meer resente, meer historiese, kontekstuele en partikuliere formulerings van spesifieke aspekte van die geloof uit die geledere van die Protestantisme). Dis egter sonder meer duidelik waarom albei tipe dokumente van wesenlike belang is as ‘n mens die vrae na die identeit – van die Christelike geloof en kerk in die algemeen asook van spesifieke denominasies en tradisies – wil probeer beantwoord. Vir Protestantse kerke is belydenisskrifte (of hoe elke kerk dit ook al mag noem) van dié belangrikste uitdrukkings van hulle geloofsidentiteit en tegelykertyd, indien dit reg benut word, vormende faktore ten opsigte van hulle identiteit.

Nadat die klas dus reeds aandag gegee het aan ‘n historiese perspektief op die identiteit van die kerk, op die neerslag daarvan in die kerkreg en ordereëls van verskillende kerke, en aan die Christelike leer, siening of belydenis aangaande die wese en roeping van die kerk, fokus ons nou op die belydenisskrifte as “gebalde vertellinge”, as saamgedronge lofprysing op dié God in wie die (betrokke) kerk glo, te midde van welke krisisomstandighede ook al.

Most of the students in the class of 2008 are (or rather seem to be, according to available information) from the Protestant tradition, and more specifically mostly – although not exclusively - from the Reformed tradition that originated in the Netherlands and also found its way onto South African soil, in addition to many other contexts and social locations in the world. We focus, therefore, on the confessional documents that have played a major role in this particular tradition, namely the three confessions respectively from – what people today call – Belgium, southern Germany and the Netherlands, and a fourth confession born in our own and more recent historical context, namely in the suburb of Belhar. Should there be students in the group from other backgrounds, they will obviously have the opportunity to study the authoritative doctrinal documents from their own traditions and faith communities.

Met die oog op die samestelling van ons klas, gee ons vanjaar indringende aandag aan die belydenisskrifte wat in die Gereformeerde tradisie vanuit Nederland ontstaan het en in Suid-Afrika verder neerslag gevind het. In hierdie kort module in Simboliek bespreek ons vanjaar daarom – as integrale onderdeel van die soeke na ‘n prakties-teologiese ekklesiologie - agtereenvolgens * die aard en funksie van geloofsbelydenisse en belydenisskrifte in die algemeen;* die Geloofsbelydenis van Nicea-Constantinopolitanum as ekumeniese belydenis;* die tipiese kenmerke van Gereformeerde spiritualiteit; en dan* die tipies Gereformeerde siening van belydenisskrifte, aan die hand van die opvattinge van Karl Barth

23

* die agtergrond en inhoud van die bekende Gereformeerde belydenisskrifte uit die Nederduitse tradisie, spesifiek die drie Formuliere van Eenheid en die Belydenis van Belhar, asook kortliks die Teologiese Verklaring van Barmen.

* * * * *I shall give introductory lectures on the first and third themes, since students will not have had the opportunity to read anything beforehand. There are, however, many excellent sources available in the library on these topics (somewhere in the vicinity of 238.42, but it is important that senior students find their own way in the library and select their own sources, in accordance with their own preferences). After the first session, all students must attend the discussions well prepared. Material to read for the second and fourth themes will be included in this letter, and material for the rest of the course will be available in the library, as described in this letter.

Ek stel die volgende program voor vir ons ontmoetings en besprekings.

Ons ontmoet die eerste keer vir ‘n sessie op Dinsdag 19 Febr om 09h00. Ek sal inleidende lesings gee oor die noodsaak, aard en funksie van geloofsbelydenisse en van belydenisskrifte, veral binne die Protestantisme.

This will give everyone the opportunity to read the prescribed material in preparation for our group discussions starting the next day. It is of the utmost importance that everyone possesses his or her own copy of all four the confessions, so that you can write your own comments on the document itself. The idea is that you will have your own copies to use for the years to come, with your own ideas, reminders, references, questions, etc written in the document. Everyone must, however, also know something about the historical circumstances during which each confession was originally written – since historical context forms an integral part of confessions, according to the Reformed view - and each student must be able to recite the structure and the main emphases or decisions behind all the confessions by heart.

Die hele klas moet, met die oog hierop, gedurende die kontakweke hierdie vier Belydenisskrifte op hulle eie intensief lees, bestudeer, en kommentarieer, nog voor hulle in die klas bespreek word. Elkeen moet gereed en bereid wees om in te lei en aan die bespreking deel te neem. Probeer 'n aanvoeling kry vir die inhoud, strekking, taal, argumentstyl, ensovoorts van elkeen van die vier dokumente.

Op Woensdag 20 Februarie ontmoet ons weer. Ons bespreek, aan die hand van die aangehegte materiaal, die Geloofsbelydenis van Nicea en op Donderdag 21 en Vrydag 22 Feb die eie aard van die Gereformeerde visie, lewensgevoel, vroomheid en geloof, asook die tipiese Gereformeerde siening van Belydenisskrifte na aanleiding van Karl Barth se invloedryke en verteenwoordigende opvattinge.

After discussing the Nicene Creed on Wednesday Feb 20, and the characteristics of the Reformed vision, spirituality and faith on Thursday 21 and afterwards, we continue to reflect on the particular Reformed view of confessional documents, and their uses within the Reformed tradition. The influential views of Karl Barth will form part of these discussions. This will probably take us well into the next week, Week 7.

* * * * *

Gedurende die week van Maandag 25 Februarie begin bespreek ons dan die Formuliere van Eenheid afsonderlik en intensief. Ons begin met die Die Nederlandse Geloofsbelydenis. Almal moet kopieë van die belydenisskrifte en Bybels by hulle hê. This applies for the other days as well. Bring your own copies of the confessions with you as well as your Bibles, and whatever other sources, books, articles, or letters you may need to argue your point and make your contribution. Sometime during this week we shall begin to discuss them separately and in detail. W D Jonker se Bevrydende

24

waarheid bied ‘n uitstekende behandeling van die stof wat ons behandel, en vir almal wat Afrikaans verstaan is dit verpligte leesstof. Students who are not able to read Afrikaans, will find useful and applicable English literature later in this outline for each of the sessions.

Ons gebruik die res van hierdie en die volgende week om agtereenvolgens Die Heidelbergse Kategismus, Die Dordtse Leerreëls, die Teologiese Verklaring van Barmen en Die Belydenis van Belhar te bespreek.

* * * * *

Every student must write two essays with a view to continuous evaluation. They must be submitted on Monday, March 10 in order not to disrupt the next module. Van elke student word twee opstelle verwag, op grond waarvan die deurlopende evaluering gedoen sal word. Hierdie opstelle moet op Dinsdag 10 Maart op die allerlaaste ingehandig word, vir nasien, sodat dit nie inbreuk maak op die daaropvolgende kursus nie. They should convince me that you actually read the confessions themselves closely.

Moontlike temas vir dié opstelle is die volgende:

i) The Confessio Belgica/Die Nederlandse Geloofsbelydenis (This we believe, Thus we confess; P Y de Jong, The Church’s witness to the world, 13-54; M E Osterhaven, Our Confession of Faith; W D Jonker, Bevrydende Waarheid, 49-91) ii) The Heidelberg Catechism/Die Heidelbergse Kategismus (This we believe, Thus we confess; any essay from B Thompson, “Historical background of the Catechism,” H Berkhof, “The Catechism in historical context,” and H Berkhof, The Catechism as an expression of our faith,” all in B Thompson et al (eds), Essays on the Heidelberg Catechism; K Barth, The Heidelberg Catechism for Today; W D Jonker, Bevrydende Waarheid, 92-123)iii) Die Dordtse Leerreëls/The Canons of Dordt (This we believe, Thus we confess; W D Jonker, Bevrydende Waarheid) iv) The Theological Declaration of Barmen/Die Barmen Teologiese Verklaring (literatuur sal verskaf word vir studente wat mag belangstel; in case some students are interested, literature will be provided)v) Die Belhar-belydenis/The Confession of Belhar (any essay from G D Cloete & D J Smit, A moment of truth (Afr: ‘n Oomblik van waarheid); J G Botha & P J Naudé, Op pad met Belhar. Goeie nuus vir gister, vandag en môre; W D Jonker, Bevrydende Waarheid, 152-181)

Uitdeelstukke sal in die klas self verskaf word en inligting oor ander nuttige materiaal sal verskaf word.

Die bedoeling van die kursus is nie dat studente inhoude moet memoriseer nie, maar dat hulle vertroud moet raak met (hulle eie kopieë van) die belydenisskrifte en dit met selfvertroue moet kan hanteer. Hopelik sal die kursus dus wel op elkeen se hart, hoof en hande aanspreek. Hopefully everyone will learn something interesting and new, and will develop new abilities and skills, in using these crucially important documents in practical ways in ministry and leadership. Most probably, everyone will also be moved by the study of these documents, in one way or another. Die kerke verwag dat diegene wat tot die bediening toegelaat word die betrokke belydenisskrifte kan hanteer. Voornemende predikante word dan ook daarop getoets deur die eksamenkommissies. Ten einde dit te kan hanteer, het elkeen egter ook ‘n mate van uitwendige kennis nodig, oor die agtergrond, struktuur, bedoeling en fundamentele keuses van elk van die geskrifte. En sonder twyfel sal die omgang met hierdie dokumente – elkeen gebore in oomblikke van diepe worsteling in die kerk – niemand onaangeraak laat nie. Hoe elkeen daarop reageer, en watter emosies dit losmaak, sal ons maar saam moet sien!

25

I trust that you will all enjoy the class. Should anyone experience any complaints, frustrations or problems, please feel free to discuss them with me immediately. Please attend regularly and participate in our discussions. This is the purpose of our exercise. And work like senior students!

Geniet die kursus! Woon die klasse gereeld by. Aanwesigheid is van die allergrootse belang. Die kursus berus op die veronderstelling dat ons in gesprekke met mekaar die werk probeer verstaan. Almal se bydraes in die gesprekke is daarom ook van wesenlike belang. Almal moet voorbereid wees om die gesprekke te lei en krities en konstruktief daaraan te kan deelneem. Voel vry om enige probleme rondom die werk met my te kom bespreek.

26

SUID AFRIKAANSE KERKGESKIEDENIS EN HISTORIOGRAFIE11-20 Maart 2008 (Weke 9-10)

DOSENT:

Dr Robert Vosloo: (021) 808 3256 or 0723413806. Epos: rrvosloo@sun.ac.za Besoekende dosente

WAT WIL DIE MODULE BEREIK? Om studente te help om ‘n verwysingsraamwerk vir die periode wat bestudeer word,

te ontwikkel.. Om studente bewus te maak van die verskillende historiografiese metodes werksaam in die

Suid-Afrikaanse kerkgeskiedenis, sowel as die uitdagings rakende die etiek van geskiedskrywing.

Om die ruimte daar te stel dat studente die vaardigheid kan ontwikkel om gefokusde histories-teologiese navorsing te doen, sowel as om die vaardighede te verskerp om hierdie navorsing in ‘n klassituasie as voordrag aan te bied.

Om te verstaan dat vrae rakende identiteit nie van vrae rakende die interpretasie van die geskiedenis geskei kan word nie.

Om die vaardigheid te versterk om ‘n kort kerkhistoriese opstel te kan skryf wat van die nodige teologiese kompetensie getuig.

Om die vaardigheid te versterk om primêre bronne te gebruik. Om die verstaan van die Suid-Afrikaanse kerkgeskiedenis met hedendaagse vraagstukke krities

in gesprek te kan bring.

LITERATUUR

Studiemateriaal sal tydens die eerste dag van die module uitgedeel word. ‘n Meer uitgebreide literatuurlys oor die Suid-Afrikaanse kerkgeskiedenis sal ook voorsien word. Die literatuur wat gebruik sal word, sluit in:

De Gruchy, J W (met Steve de Gruchy), The Church Struggle in South Africa: 25th Anniversary Edition (London: SCM, 2005). Elphick, R & Davenport, R (reds), Christianity in South Africa A Political, Social & Cultural History (Berkeley: University of California Press, 1997) Gonzalez, J L, The Changing Face of Church History (St Louis: Chalice Press, 2002).Hinchliff, P, The Church in South Africa (London: SPCK, 1968)Hofmyer, J W & Pillay G J (reds), A History of Christianity in South Africa Vol 1 (Pretoria: HAUM Tertiary, 1994).Hofmyer, J W, Millard, J A, Froneman, C J J (reds), History of the Church in South Africa: A Document and Source Book (Pretoria: Unisa, 1991).Loff, C, Bevry to Eenwording.Van der Watt, P B, Die Ned Geref Kerk (4 volumes).Vosloo, R R 2007. 2005. “Archiving Otherwise: Some Remarks on Memory and Historical Responsibility.” Studia Historiae Ecclesiasticae XXX/2, 379-399. Vosloo, R R 2007. “Reconfiguring Ecclesial Identity: In Conversation with Paul Ricoeur”. Studia Historiae Ecclesiasticae XXXIII/ 1: 273-293.

STRUKTUUR VAN DIE MODULE

Ons ontmoet die eerste keer Dinsdag 11 Maart om 8h30 (en daarna elke oggend begin ons om 8h30). Die meeste dae sal die tyd tussen 8h30 en 13h00 in die oggende vir lesings, bespreking, voordragte, selfstudie, asook besoeke aan die biblioteek en argief gebruik word. Ons gaan ook besoekende dosente hê wat gaan praat oor hulle waarneming van en deelname aan die Suid-Afrikaanse kerkstryd.

27

EVALUERING

Elke student berei ‘n 10 minute aanbieding voor (2-3 bladsye) oor ‘n belangrike gebeurtenis of figuur in geskiedenis van die kerke in SA. A lys van moontlike onderwerpe sal in die klas verskaf word. Die aanbieding vorm 30% van die klaspunt. Die ander 70% is vir die opstel.

OPSTEL

Elke student moet ‘n opstel van ongeveer 2500 woorde skryf oor ‘n onderwerp wat verband hou met die kerkstryd teen apartheid. Die opstel moet tekens wys dat primêre bronne gebruik is. Dit moet ook die vermoë vertoon om die navorsing in ‘n breër historiese en teologiese raamwerk te plaas. Die spertyd vir inhanding van die opstel is Donderdag 20 Maart om 17h00.

28

GEMEENTESTUDIES31 MAART - 7 APRIL 2008 (WEEK 11)

DR IA NELL

DOELSTELLINGS Om studente toe te rus vir die kerklike bediening binne die breë paradigma van 'n

Christelike en Gereformeerde teologie. Die module beoog die volgende: Kennis van die Christelike geloof en teologie asook die ontwikkeling van ‘n Christelike

identiteit. Vanuit die perspektief van 'n prakties-teologiese ekklesiologie word gefokus op die funksies van die kerk en die funksionering, organisering en administrasie van die gemeentelike bediening.

VERLANGDE UITKOMSTE Toerusting van gemeentebedienaars Christene wat in staat sal wees om die gemeente te bou: na binne (opbou) na buite

(missionêre uitreiking en getuienis). Vaardighede wat bemeester word :

Hermeneutiese en eksegetiese vaardighede Denk- en analitiese, logiese en kritiese vaardighede toegepas op gemeente/gemeenskap Bedieningsvaardighede: strategiese beplanningsvaardighede

AANBIEDING

Maandag 31 Maart 2008 Spiritualiteitsessie Lesing 1: 'n Prakties-teologiese ekklesiologie – aansluiting by week 1 se raamwerk:

“Inisiasie” – opvoeding, geloofsoordrag, kategese en die doop (rol = leraar) Voorbereiding vir môre: Lees Osmer (2005:237-257)

Dinsdag 1 April 2008 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se leeswerk Lesing 2: “Partisipasie” – lidmaatskap, samelewingsinvloede, gemeentevorming, koinonia

en diakonia (rol = pastor) Voorbereiding vir môre: Lees Osmer (2005:258-282)

Woensdag 2 April 2008 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se leeswerk Lesing 3: “Kongregasie”– ritueel, viering, liturgie, erediens, prediking, nagmaal (rol =

liturg-prediker) Voorbereiding vir môre: Lees Migliore: Hoofstuk 11:206-230.

Donderdag 3 April 2008 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se leeswerk Lesing 4: “Kontemplasie” – spiritualiteit, geloofsontwikkeling, -dissiplines, geestelike

begeleiding en geloofsonderskeiding (rol = dissipel-mentor) Voorbereiding vir môre: Lees Osmer (2005:283-302)

Vrydag 4 April 2008 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se leeswerk

WERKSOPDRAG

29

Lees hoofstuk 6 van Osmer se boek (147-173) en doen 'n kritiese evaluering van sy beskrywing van die leierskap in die VGK van Cloetesville. Gee redes waarom jy reken dit kan slaag (of nie slaag nie) as 'n model van leierskap vir gemeentebediening (2000 woorde).Handig in Dinsdagoggend 8 April by sekretaresse van Praktiese Teologie en Missiologie.

VOORGESKREWE WERK Hendriks, H J. 2005. Studying Congregations in Africa. Wellington: Lux Verbi-BMOsmer, R O 2005. The Teaching Ministry Of Congregations. Louisville: Westminster.Migliore, D L 1991. Faith Seeking Understanding: An Introduction to Christian Theology. Grand

Rapids: Eerdmans.

30

KULTUUR, GENDER EN GODSDIENS IN DIE LEWE VAN DIE KERK8 - 14 APRIL (WEEK 12)

PROF DENISE ACKERMANN

Goals/DoelwitteWelcome to this course in which we will wrestle with the complex relationship between context, culture, gender, and religious traditions. All these issues are present as we formulate our theologies and conduct our relationships in our different faith communities. We are all different yet we are challenged to live together respecting one another’s human worth and dignity. This course aims to think critically about how culture, gender and religion are inter-related in order to find appropriate theological frameworks that can accommodate the reality of our differences while affirming our common humanity and our shared membership of the one Body of Christ. As AIDS is such a stark reality in our context, it is used as a case study to locate the links between culture, gender and religion./Welkom tot hierdie kursus waar ons met die komplekse verhouding tussen konteks, kultuur,‘gender’ en godsdienstige tradisies sal worstel. Hierdie onderwerpe beinvloed ons teologieë asook ons verhoudings in ons verskillende geloofsgemeenskappe. Ons verskil almal, tog word ons uitgedaag om saam te lewe en mekaar se menswaardigheid te respekteer. Hierdie kursus wil krities oor die koppelings tussen kultuur, ‘gender’ en geloof nadink ten einde teologiese raamwerke te skep wat ons verskille in ag neem en ons gemeenskaplike menswees binne die een Liggaam van Christus beaam. Aangesien VIGS so’n strakke werklikheid in ons konteks is, word dit as gevallestudie gebruik om die verband tussen kultuur, ‘gender’ en geloof beter te verstaan.

Against this background students will be encouraged to:/ Teen hierdie agtergrond word studente aangemoedig om :Think critically, analytically and constructively about context, culture and gender in relation to the Christian faith/ Krities, analities en konstruktief na te dink oor die verhouding tussen konteks, kultuur en ‘gender’ in die Christelike geloof.To develop theological tools for dealing with the more troubled aspects of differences between people/Die teologiese vermoeë te ontwikkel om die moeilike aspekte van verskille tussen mense te hanteerTo integrate your theological understanding of the relationship between culture and gender theories and your faith practices into your ministries in your respective churches/Julle begrip van die verhouding tussen kultuur en ‘gender’ en julle geloofspraktyke in julle verskeie bedienings te integreer.

Timetable/RoosterThe course starts at 8:30 am on Tuesday 8 April./Die kursus begin om 8:30 vm op Dinsdag 8 April.Tuesday/Dinsdag: The relation between context and theology, followed by an analysis of culture and gender/Die verhouding tussen konteks en teologie, gevolg deur ‘n analise van kultuur en genderWednesday/Woensdag: AIDS-related stigma – a lens for analysis/Vigs-verwante stigma – ‘n lens vir analiese. The contribution of feminist theologies to the debate/Die bydrae van feministiese teologieë tot die debatVideo – “Other Voices”. Discuss requirements for assignment/Bespreek vereistes vir die werkopdragThursday/Donderdag: Culture, gender and the church/Kultuur, ‘gender’ en die kerkGender, culture and Scripture – hermeneutical questions/’Gender’, kultuur en die Skrif – hermeneutiese vraeFriday/Vrydag: Theology, culture, gender and HIV and AIDS/ Teologie, kultuur, ‘gender’ en HIV en VIGSMonday/Maandag: New insights summarized, evaluation and feedback/Opsomming van nuwe insigte, evaluasie en terugvoeringTuesday morning/Dinsdag oggend – submission of assignment by 9.00 am./inhandiging van werkopdrag teen 9.00 vm.

31

Prescribed Works/ Voorgeskrewe werkeReader:Ackermann, Denise M. ‘Engaging Stigma: An embodied theological response to HIV and AIDS’. Publication forthcoming.Dube Musa W. 2003. HIV/AIDS and the Curriculum. Geneva: WCC.Johnson, Elizabeth 1994. She who Is. New York: Crossroad.Jones, Serene 2000. Feminist Theory and Christian Theology: Cartographies of Grace. Minneapolis: Fortress Press.Russell, Letty M. and Clarkson, J. Shannon (eds.) 1996. Dictionary of Feminist Theologies. Louisville: Westminster John Knox.Tanner, Kathryn 1997. Theories of Culture: A New Agenda for Theology. Minneapolis: Augsburg Fortress.UNAIDS Report 2004

Assigment/Werkopdrag

Describe how gender, culture and theology are related and what role context plays in this relationship? Discuss this question in an essay (minimum 5 typed pages), citing your references in a recognized format throughout. Conclude with at least one page in which you describe how these issues are manifested in your own faith community. Suggest ways in which change can be effected where needed./Beskryf die verhouding tussen ‘gender’, kultuur en teologie en welke rol konteks in hierdie verhouding speel. Bespreek hierdie vraag in ‘n opstel (minumum 5 getikte bladsye) met aanhaling deurgans van julle verwysings in ‘n erkende formaat. Sluit af met ten minste een bladsy waarin julle bespreek hoe hierdie onderwerpe in julle eie geloofsgemeenskappe uiting vind. Maak voorstelle oor hoe verandering, waar nodig, teweeg gebring kan word.

Denise Ackermann. Tel. 021-6891044.

32

LITURGIEK EN HOMILETIEK

14-18 APRIL 2008 (WEKE 13-18)

PROF JOHAN CILLIERS

KREDIETE: 12 krediete word eweredig tussen OT, NT, en PT verdeel, d. w. s. 4 elk.

VERANTWOORDELIKE DOSENTE: Cilliers, Jonker, Punt, Bosman, Mouton, Mev E Bosman

BESOEKERS: Dr Johan van der Merwe, Dr Cas Wepener, Ds Jaco Coetsee,

Ds Marie Britz, Rev David Hunter

1. RASIONAAL

Die (interdissiplinêre) ontwikkeling van kommunikasievaardighede wat toegespits is op prediking binne die raamwerk van die erediens en die liturgie asook algemene bedieningsvaardighede.

2. DOELSTELLINGSIn die lig van bogenoemde rasionaal word studente begelei om insig te verkry in:

die wesenlike elemente van die erediens, asook verantwoorde beginsels vir liturgiese vernuwing

die verband tussen estetika en liturgie. In samewerking met Prof Punt en Dr Wepener die basiese konstituente van die preekmaakproses, met toespitsing op die eksegetiese,

dogmatiese en etiese potensiaal en ontginning van die Bybelse teks vir die strukturering van die preek én erediens. In samewerking met Prof Dirkie Smit, Prof Hendrik Bosman en Prof Nico Koopman

die rol van kreatitiwiteit in die preekmaakproses die eksegetiese en hermeneutiese omgang met spesifieke tekste uit die OT en NT, met

toepassing op samelewings – en lewensproblematieke, soos byvoorbeeld post-modernisme, armoede, moraliteit, versoening, familie en VIGS, asook geleentheidsdienste soos huwelik, begrafnis, ens. Hier handel dit oor so ‘n getrou as moontlike simulasie van die hele preekmaak-proses. In samewerking met Proff Mouton Jonker en Punt.

die praktiese werkswyse van ‘n aantal predikante: preekforum oor metodiek, uitdagings, frustrasies en wenke met betrekking tot die preekmaak-proses. In samewerking met Dr Johan van der Merwe, Ds Jaco Coetsee, Ds Marie Britz en Rev David Hunter

die uiteindelike lewering van ‘n preek van die student se keuse in klasverband, met homiletiese en spraakkundige begeleiding. In samewerking met alle betrokke dosente, en Mev E Bosman.

33

3. UITKOMSTEDie toerusting van liturge met die oog op die inrigting van sinvolle eredienste.

Die kweek van hermeneutiese en eksegetiese, asook preek – en retoriese vaardighede.

4.KURSUSINHOUD EN TYDROOSTER

Week 13: 14 - 18 April 2008Maandag tot Maandag: 8:30-13:00

Die wesenlike elemente van die erediens, asook verantwoorde beginsels vir liturgiese vernuwing

Die verband tussen estetika en liturgie. Filmvertoning en bespreking, in samewerking met Prof Punt en Dr Wepener

Die belang van waarneming en kreatiwiteit in homiletiese en liturgiese prosesse

Week 14: 21 – 25 April 2008Maandag tot Maandag: 8:30-13:00

o Die praktiese werkswyse van ‘n aantal predikante: preekforum oor metodiek, uitdagings, frustrasies en wenke met betrekking tot die preekmaak-proses. In samewerking met Dr Johan van der Merwe, Ds Jaco Coetsee, Ds Marie Britz en Rev David Hunter

o Die belang van die Bybelse teks en die Bybelwetenskappe vir prediking en liturgie. Paneelbespreking deur Proff Bosman, Mouton, Jonker en Punt, asook inset van Prof Bosman oor die eksegetiese onderbou van bepaalde liturgiese momente

o Die basiese konstituente van die preekmaakproses, met toespitsing op die dogmatiese en etiese potensiaal en ontginning van die Bybelse teks vir die strukturering van die preek én erediens. In samewerking met Proff Dirkie Smit en Nico Koopman

o Die ontwikkeling van persoonlikheidsprojeksie en kommunikasievaardighede in die preekpraktyk (onder andere spraakteorie – en praktika), onder leiding van Mev Elme Bosman (Vrydag, 5 Mei). Dit sluit onder andere in: 1) Betekenisvolle spraak en oordrag 2) Kreatiewe metodes van prediking 3) Evaluering van eie optredes en ander video materiaal 4) Ontspannings – en stemoefeninge

Weke 15 - 17: 28 April – 16 Mei 2008Dinsdag-VrydagTye: 8:30-13:00

die eksegetiese en hermeneutiese omgang met spesifieke tekste uit die OT en NT, met toepassing op samelewings – en lewensproblematieke, soos byvoorbeeld post-modernisme, armoede, moraliteit, versoening, familie en VIGS, asook geleentheidsdienste soos huwelik, begrafnis, ens. Hier handel dit oor so ‘n getrou as moontlike simulasie van die hele preekmaakproses. In samewerking met Prof Mouton, Jonker en Punt. Besonderhede van tekste, asook die skedule van werksaamhede, is as volg:

34

MDIV 2008: OT&NT

OORHOOFSE TEMA: Aartsvaders en –moeders in die Bybel

Ma. 28 Apr

Inleiding

Program08:30-11:00 Eksegeties-hermeneutiese inleiding: Die

dinamika van herinterpretasie in die Bybel11:00-11:30 Tee

11:30-13:00 Eksegeties-hermeneutiese inleiding: Die dinamika van herinterpretasie in die Bybel (vervolg)

Literatuur om te lees ter oriëntering: Nürnberger, K. 2002. Theology of the Biblical witness.

An evolutionary approach. Münster: LIT Verlag. (Hoofstuk 7 oor die Aardsvadertema)

JonkerMoutonPunt

Di. 29 Apr

OT: Gen 16/21

Program08:30-11:00 Eksegese: Gen. 16:1-16 & 21:8-2111:00-11:30 Tee11:30-13:00 Eksegese: Gen. 16:1-16 & 21:8-21 (verv.)

Literatuur oor Gen. 16 & 21Bring asb kopieë van die volgende saam klas toe: Claassens, LJM (2005) "Laughter and tears:

carnivalistic overtones in the stories of Sarah and Hagar", Perspectives in Religious Studies 32/3, 295-308. (Aanlyn verkrygbaar via ATLA Religion Database)

Nikaido, S (2001) "Hagar and Ishmael as literary figures: An intertextual study", Vetus Testamentum 51/2, 219-242.

Reiss, M (2002) "Ishmael, son of Abraham", Jewish Bible Quarterly 30/4, 253-256.

Van-Pelt-Campbell, G (2006) "Rushing ahead of God: an exposition of Genesis 16:1-16", Bibliotheca Sacra 163/651, 276-291. (Aanlyn verkrygbaar via ATLA Religion Database)

Radpleeg asb enige van die volgende kommentare oor die hfst: Wenham (WBC) Brueggemann (Interpretation) Kraus (BK)

Jonker

Wo 30 Apr

OT: Gen 16&21

Program08:30-11:00 Groepsgesprek oor die "eredienspotensiaal"

van Gen. 16 & 2111:00- Selfwerksaamheid

JonkerCilliers

Do. 1 Mei Geen klas weens openbare vakansiedag

Vr. 2 Mei Geen klas weens langnaweek JonkerCilliers

35

Ma. 5 Mei

OT: Jes 51

Program08:30-11:00 Eksegese: Jes. 51:1-811:00-11:30 Tee11:30-12:30 Eksegese: Jes. 51:1-8 (verv.)

Literatuur oor Is. 51Raadpleeg asb enige van die volgende kommentare oor die hfst: Watts (WBC) Koole (HCOT) Beuken (POT)

Jonker

Di. 6 Mei

OT: Jes 51

Program08:30-11:00 Groepsgesprek oor die "eredienspotensiaal"

van Jes 5111:00- Selfwerksaamheid

JonkerCilliers

Wo. 7 Mei

OT: Ps 105

Program08:30-11:00 Eksegese: Ps. 105:1-4511:00-11:30 Tee11:30-13:00 Eksegese: Ps. 105:1-45 (verv.)

Literatuur oor Ps. 105Bring asb kopieë van die volgende saam klas toe: Stevens, ME (2003) "Psalm 105", Interpretation 57/2,

187-189.Raadpleeg asb enige van die volgende kommentare oor die hfst: Allen (WBC) Gerstenberger (FOTL) Terrien (Eerdmans Critical Commentary) Kraus (BK)

Jonker

Do. 8 Mei

OT: Ps 105

Program08:30-11:00 Groepsgesprek oor die "eredienspotensiaal"

van Ps. 10511:00- Selfwerksaamheid

Inlewering van eksegeties-homiletiese voorstelle oor die drie OT tekste (Gen. 16/21; Jes. 51; Ps. 105)

JonkerCilliers

36

Vr. 9 Mei

NT: Gal. 4

Program08:30-11:00 Eksegese: Gal. 4:21-5:111:00-11:30 Tee11:30-12:30 Eksegese: Gal. 4:21-5:1 (verv.)

Literatuur oor Gal 4Bring asb kopieë van die volgende saam klas toe: Fowl, SE. 1994. Who can read Abraham’s story?

Allegory and interpretive power in Galatians. JSNT 55: 77-95.

Hays, RB. 1989. Echoes of Scripture in Paul. New Haven: Yale University Press. pp 111-121; 178-192

Martyn, JL. 1990. The Covenants of Hagar and Sarah. In Faith and History: Essays in Honor of Paul W Meyer, eds. JT Carroll, CH Cosgrove and EE Johnson, 160-192. Atlanta: Scholars.

Tamez, E. 2000. Hagar and Sarah in Galatians: A case study in freedom. Word & World 20(3): 265-271.

Raadpleeg asb enige drie van die volgende kommentare oor die hfst: Bruce (NIGTC) Cousar (Interpretation) Dunn (Black’s) Bückel (Louvain)

Punt

Ma. 12 Mei

NT: Gal. 4

Program08:30-11:00 Groepsgesprek oor die "eredienspotensiaal"

van Gal. 411:00- Selfwerksaamheid

PuntCilliers

Di. 13 Mei

NT: Joh 8

Program08:30-11:00 Eksegese: Jn 8:39-4711:00-11:30 Tee11:30-12:30 Eksegese: Jn 8:39-47 (verv.)

Literatuur oor Jn 8Bring asb kopieë van die volgende saam klas toe: Bondi, RA. 1997. John 8:39-47: Children of Abraham

or the devil? Journal of Ecumenical Studies 34(4): 473-498.

Coloe, M. 1999. Like father, like son: the role of Abraham in tabernacles: John 8:31-59. Pacifica. 12:1-11, Fall.

Wilson, MR. 1989. Our Father Abraham. Jewish roots of the Christian faith. Grand Rapids: Eerdmans. (Ch 7: A history of contempt: Anti-Semitism and the Church; pp 87-103; Ch 15: If not now…when? pp 319-337)

Raadpleeg asb enige drie van die volgende kommentare oor die hfst: Beasley-Murray (Word) Barrett Brown (Anchor) Malina & Rohrbaugh Sloyan (Interpretation)

Punt

Wo. 14 Mei

NT: Joh 8

Program08:30-11:00 Groepsgesprek oor die "eredienspotensiaal"

van Joh 8CilliersPunt

37

11:00- Selfwerksaamheid Do. 15 Mei

NT: 1 Petr 3

Program08:30-11:00 Eksegese: 1 Petr 3:1-711:00-11:30 Tee11:30-12:30 Eksegese: 1 Petr 3:1-7 (verv.)

Literatuur oor 1 Pet 3:1-7Bring asb kopieë van die volgende saam klas toe: Aageson, JW. 2004 1 Peter 2:11-3:7: Slaves, wives

and the complexities of interpretation in Levine, A-J, A feminist companion to the Catholic Epistles and Hebrews. Cleveland:Pilgrim Press. 34-49.

Balch, DL. 1981. Let wives be submissive: The domestic code in 1 Peter. SBLMS, vol 26. Chicago: Scholars.

Brown, JK. 2004. Silent wives, verbal believers: ethical and hermeneutical considerations in 1 Peter 3:1-6 and its context. Word and World, 24(4):395-

Punt, J. 2004. The female as weaker vessel in the household code of 1 Peter 3:7. South African Baptist Journal of Theology 13: 46-56.

Kommentare (ten minste drie): Corley, KE. 1994. 1 Peter. In Searching the Scriptures.

Vol. 2: A feminist commentary, ed. E Schüssler Fiorenza, 349-360. London: SCM.

Dowd, S. 1998. 1 Peter. In Women’s Bible commentary, eds CA Newsom and SH Ringe, 462-464. Expanded ed. Louisville: WJK.

Michaels (Word) Perkins (Interpretation)

Mouton/Punt

Vr. 16 Mei

NT: 1 Petr 3

Program08:30-11:00 Groepsgesprek oor die "eredienspotensiaal"

van 1 Petr 311:00-12:00 Samevattende bespreking van die OT & NT eksegetiese inset12:00 Selfwerksaamheid

Inlewering van eksegeties-homiletiese voorstelle oor die drie NT tekste (Gal. 4:21-5:1; Joh 8:39-47; 1 Petr 3:1-7)

CilliersMouton/Punt

19-23 Mei Preekpraktika

GELOOFSONTWIKKELING & VORMING27 MEI – 02 JUNIE 2008 (Week 19)

38

Aanbieder: Dr. C H Thesnaar Dr N W Simpson

Inhoud:

1. Uitkoms

Die student omskryf die proses van geloofsvorming en beskik oor ’n teoretiese verstaan van hoe die verskillende vormende prosesse van geloof gefasiliteer moet word.

Die student kan die agente van geloofsvorming identifiseer en versterk Die student beskik oor die nodige insig om kategese as geloofsvormende proses te

benut.

2. Programinhoud

Proses van geloofsvorming Metodiek van geloofsvorming Teorieë van geloofsontwikkeling Agente van geloofsvorming Die benutting van die kategese as geloofsvormende proses Die beginsels van vernuwing Die praktyk van geloofsvorming

3. Program

Dinsdag 27 Mei tot Maandag 02 Junie: 08h30 - 13h00

4. Voorgeskrewe literatuur / uitdeelstukke

Babin, P 1991. The New Era in Religious Communication. Fortress Press: Minneapolis.Berryman, J.W. 1991. Godly Play: A Way of Religious Education. San Francisco: Harper

San Francisco.Burger, C.W. 1991: Die dinamika van ‘n Christelike geloofsgemeenskap. Lux Verbi:

Kaapstad.Foster, C R 1994. Educating Congregations. Abingdon Press: Nashville.Fowler, J.W. 1991. Weaving the New Creation: Stages of faith and the public church.

New York: Harper Collins.Freire, P 1978. Pedagogy in Process. The Seabury Press: New York.Collins, K.J. 2000. Exploring Christian Spirituality: An Ecumenical Reader. Grand

Rapids: Baker.Groome, T H 1980. Christian Religious Education. Harper: San Francisco.Groome, T H 1991. Sharing Faith - A Comprehensive Approach to Religious Education and

Pastoral Ministry. Harper: San Francisco.Groth R. 1997 (red). Lifelong Learning – A Guide to Adult Education in the Church.

Augsburg: Minneapolis.Harris, M 1989. Fashion me a people - Curriculum in the Church. Westminster/John Knox

Press: Louisville, Kentucky.Nouwen, H J M 1971. Creative Ministry. Image books: New York.Osmer, R R 1990. A Teachable Spirit - Recovering the Teaching Office in the Church.

Westminster / John Knox Press: Louisville, Kentucky.Osmer, R R 1992. Teaching for Faith. Westminster / John Knox Press: Louisville,

Kentucky.39

Palmer, P J 1993. To know as we are known - Education as a Spiritual Journey. Harper: San Francisco.

Richards, L O 1975. A Theology of Christian Education. Zondervan Publishing House: Grand Rapids.

Richards, L O & G.J. Bredfeldt 1998. Creative Bible Teaching. Moody Press: Chicago.Simpson, N.W. 1999. Traditioning and Reinterpretation.Strommen, MP & RA Hardel 2000 Passing on the Faith. A radical new model for youth

and family ministry. Winoma: Saint Mary’s PressWesterhoff III, J.H. 1976 Will our children have faith? Harper: San Francisco.

5. Evaluering

U word geassesseer na aanleiding van klasdeelname en die volgende opdrag:

Maak ‘n drie bladsy kritiese opsomming (levels 3-6 in Bloom’s taxonomy) van enige drie van die voorgeskrewe boeke.

40

KONTEKS ANALISE: EKUMENIESE MISSIOLOGIESE RAAMWERK3 - 9 JUNIE 2008 (WEEK20)

XOLILE SIMON / ROBERT VOSLOO

Welkom by die program van hierdie week! Teks vir die week: ekumeniese en missionale refleksie op Johannes 17:1-17

1. Agtergrond en Doel van ProgramTer wille van die integrasie van kerk en wêreld in teologie (kontekstuele missiologiese ekklesiologie) in (Suid) Afrika, is hierdie program ook `n inleiding tot `n oorkoepelende raamwerk vir ander twee konteks analises: Kerk in Afrika (week 21), en Bediening van Versoening en Geregtigheid (weke 25 en 26). In `n bespreking van die relevansie en noodsaaklikheid van `n soortgelyke teologiese raamwerk vir opleiding en kerklike bediening vandag, pleit Piet Nuadé (2003:192-211; vgl. Ogbu Kalu 2005:1-21) vir `n wisselwerking tussen gereformeerde, ekumeniese, kritiese-publieke (versoening en geregtigheid), en Afrika dimensies. Schreiter (1997;2003), en Bevans en Schroeder (2005) demonstreer hoe `n denominasie of gemeente die dimensies kan inkorporeer in `n ekumeniese missiologiese raamwerk (vlg. Missiologie 344; 444), vir konteks analise, refleksie, en bediening. Vir die afgelope vyftien jaar het hierdie missioloë die spanning en konflikte kreatief benader. Die kontinentale en ander twee dimensies word geïnkorporeer in teologiese analises van die kerk se getuienis, diens, en eenheid in diversiteit soos dit verstaan en beleef word in die Rooms-Katolieke kerk en in dialoog met religieuse en ander gemeenskappe sedert die 1960s.

Vandeesweek analiseer ons die vraagstukke en uitdagings vir kerke en ander gemeenskappe, spesifiek in Suid Afrika. Die ontleding van ons kontekste word normaalweg gedoen vanuit verskeie hoeke: onder andere sosiologies, psigologies, ekonomies en polities. Uiteraard word hierdie teologiese lees van “die tekens van die tye” nie in isolasie gedoen van ander konteksontledings nie, maar die strewe is wel om te vra hoe dink ons missiologies en ekumeniese oor ons konteks, dit wil sê binne die raamwerk van die missio Die teologie, soos verwoord in die Bybel en geïnterpreteer in Christelike tradisies. Die ekumene help ons om te verstaan hoe ons teologiese perspektiewe in plaaslike, provinsiale, nasionale, regionale, kontinentale, en globale kontekste getoets en uitgedaag word. Daarom is en behoort beide ekumeniese en missionale gesprek en dialoog interkonfessioneel, interkontekstueel en interkultureel te wees. Dit impliseer dat ons, so ver as moontlik, na sal streef om te luister en eenheid in diversiteit onder al die stemme in verskillende tye, plekke en kontekste, spesifiek in (Suid) Afrika, te bevorder.

Gevolglik benader die ekumeniese missiologiese analise die kontemporêre vraagstukke teen die agtergrond van die sogenaamde ‘goue era’ (1950s tot 1990) van ekumeniese en missionale teologie en praksis, verskillende oriëntasies tot missio Dei in missiologie en ekklesiologie, die uitdagings van plaaslike en globale veranderings, en die krisis in ekumeniese en missionale bewegings. `n Missionale (‘missionêre’) diakonaat – die interaksie tussen getuienis (verkondiging), diakonaat (diens), en dialoog – as `n integrale praksis vir eenheid in diversiteit deur die ekumene en sending. Die voorgestelde raamwerk bou dus op die profetiese, transformerende, en interkontekstuele dimensies van missio Dei teologie (Bosch; Bevans en Schroeder). Vervolgings is individue en gemeenskappe die subjek van hierdie konteks analise. Dit demonstreer hoe kontekste en gemeenskappe die getuenis-diens-dialoog van die ekumeniese en missionale bewegings uitdaag en kan verryk. Omdat dit die persoonlike dimensies in plaaslike en globale kontekste beklemtoon, word die belewenis en ervarings van vlugtelinge as ontwortelde gemeenskappe en vreemdelinge in (Suid) Afrika gebruik as konteks en as voorbeeld van hoe temas aangespreek kan word m.b.t. die volgende kernvraag: Hoe benader en integreer kerkleiers en gemeenskappe hierdie en ander dimensies en ervarings in ekumeniese missiologiese refleksies en praksis?

41

2. UitkomsteGesprekke en refleksies in die klas / seminare, en die finale werksopdrag behoort ekumeniese missiologiese kennis, ondervinding, waardes, vaardigheid, en `n spiritualiteit te integreer deur die volgende uitkomste bevredigend te demonstreer: 1. Insig daarin te toon dat ekumeniese en ‘missionale’ kontekste en praksis verskil;2. Verreken hoe daar oor die ekumeniese en missionale roeping en spiritualiteit van die kerk

gedink word; 3. Beskryf en gebruik die tema missionale diakonaat om die spanning tussen getuienis

(verkondiging), diens (diakonaat), en dialoog in die ekumeniese en missionale bewegings aan te spreek;

4. Gee `n uiteensetting van `n denominasionele of gemeente benadering en uitreik na vlugtelinge as ontwortelde gemeenskappe en vreemdelinge in (Suid)Afrika;

5. Identifiseer met, beoefen en bevorder `n ‘aardse’ spiritualiteit as basis vir `n ekumeniese vorming en herontdekking van `n visie en verbintenis tot interkerklike en ander ekumeniese ontmoetings en bedienings.

3. Temas`n Lees bestek wat die volgende en ander temas dek sal beskikbaar wees teen die einde van Mei 2008:I. `n Teologiese benadering tot ekumeniese en missionale praksis in Afrika1. Ekumeniese vorming (Becker 2004:175-193)2. “Towards a hermeneutic of Difference at the Crossroads of Ecumenics” (Irvin 1995: 490-502;

vlg.WCC’s A Treasure in Earthen Vessels, http://ww.wcc-coe.org/wcc/what/faith/treasure.html; Houtepen 1995:1-20) “Missio ecumenica politica’ in Afrika (Kritzinger 1997[1991]:1-21; Bosch 1991:457-474)

II. Ekumene en Getuienis / ‘Sending’ in Konteks1. Ekumene in Globale Konteks (Marty 2004:3-19)2. Ekumene in Afrika (Amanze 1999:153-198; Oduyoye 2004:469-493; Tsele 2004:111-118)III. Ekumene en Institusionele Uitdagings in Suid Afrika (Dr. Vosloo)1. 1.“Christian Conquest, and Christian Division in South Africa” (2002:xi-xxix)2. “Beyers Naudé and the Christian Institute” (Nash 2005:31-40)3. “ A Short history of the Christian institute” (de Gruchy 1985:14-26)4. “Prehistory” of FEDSEM as “A Study in ecumenical ancestry” (Duncan 2006:69-97)5. “Worship Quarrel at FEDSEM in the 1990s” (Dennis 2006:201-231)IV. Ekumene, NGK, VGG en ander Denominasies verteenwoordig in die klas 1. Sending en eenheid - `n oorsig (Missiologie 444, 2007; Phillip 1999: 55-79; vlg. KGA bronne)2. `n Pleidooi vir ekumene- NGKSA en post-koloniale Afrika: Alg. Ekumene Kommissie Verslag,

966:4-11)3. Uiteindelik: “Welkom tuis, broers.’ – NG Kerk en die SARK, 1936-2004 (Meiring 2005:458-

469)4. VGK, Eenheid, en Samelewing (Smit 2003:192-209;2003:305-314)V. Oor die Toekoms van Ekumenisiteit: Ekumeniese Spiritualiteit 1. Ekumeniese Leierskap - Spanning en Veranderings, bv. Newbigin en Raiser (Goheen 2004:97-

111)2. Herontdekking van ekumene vandag (Raiser 2005:77-95)3. Gesprekke – `n oorsig (van Beek 2005:96-103)4. Ekumeniese spiritualiteit (George 2004:218;223-225;228-230) 5. “Aardse Spiritualiteit” vir Ekumenisiteit in die 21ste eeu (de Gruchy 1998)6. Gaste: ekumene in die Wes-kaap?VI. Diakonaat en Getuienis as Bediening met en vir Vlugtelinge Gemeenskappe1. 1.“Border crossing and territorial dislodging” (Irvin 2005: 187-205) 2. Kwessies en teologiese perspektiewe - vlugtelinge (Ferris 1993:xi-xxxv)3. “Interfaith-Church Aid, Refugee and World Service” (Van der Bent 1986:214-229)4. Diakonia in die Ekumeniese / Missionale Bewegings (Dickinson 2004: 403-431)5. Bediening van ‘Christus die vreemdeling’ (Maruskin 2000:196-206).

42

6. Vreemdeling bediening: heling en versoening (Flamm 1998:99-123;Kemdirim 2000:46-55; volg die module oor die kerk se bediening van versoening en geregtigheid (week 25 en 26).

7. 2007/8 Verslag oor vlugtelinge gemeenskappe in (Suid) Afrika, en kerke se respons. 4. Assessering: `n werkstuk van 6-8 bladsyeMet vreemdelinge (ontwortelde gemeenskappe en vreemdelinge) as ekumeniese en missionale uitdaging vir die kerke in (Suid) Afrika vandag, beskryf van die perspektiewe van `n missionale diakonaat (bydrae en konvergensie van die hoofstroom evangeliese en ekumeniese oriëntasies m.b.t. getuienis, diens, en dialoog, en eenheid in diversiteit) en ontwikkel riglyne vir `n(1) interkerklike bediening en sending; OF (2) ‘aardse’ spiritualiteit vir die herontdekking van `n visie en verbintenis tot ekumene en sending – ‘eenheid in sending en sending in eenheid’ (Bosch 1991).

5. Voorlopige literatuurAmanze, James N. A History of the Ecumenical Movement in Africa. Botswana: Pula Press.Bevans, B. B. en R P. Schroeder 2005. Constants in Context: A Theology of Mission for Today. Maryknoll, N.Y.: Orbis. Bl. 281-285; 265-280.Bosch, D.J. 1993. Transforming Mission: Paradigm Shifts in Theology of Mission. Maryknoll, New York: Orbis Books.Briggs, John et el (eds.), A History of the Ecumenical Movement (Volume 3): 1968-2000. Geneva, WCC.Hastings, Thomas John 2007. Practical theology and the one body of Christ : toward a missional-ecumenical model.   Grand Rapids, Mich. : William B. Eerdmans.

43

KERK IN AFRIKA10 - 16 JUNIE 2008 (WEEK 21)

XOLILE SIMON

1. Agtergrond en Doel van ProgramDie gesitueerdheid van Suid-Afrikaanse kerke op die kontinent van Afrika behoort meestal hulle self-verstaan, identiteite, en rolle te bepaal. Die geskiedkundige en teologiese uitdagings op die kontinent verdien spesifieke en deurlopende aandag. Met ‘vertaalbaarheid’ of ‘interkulturaliteit’ van die evangelie as missiologiese en ekklesiologiese tema, fokus die program op Afrika godsdienstigheid en ekklesiologie: refleksies, analise, en praktyke wat gebaseer is op kulturele-religieuse en teologiese identiteite en rolle van kerke. Die konsep verwys na die aktualisering, kritiese en profetiese respons, en verkondiging (getuienis) van die evangelie deur `n kritiese korrelasie tussen aspekte uit die Skrif, Afrika Christelikheid, en Westerse Chrinstendom gedurende die afgelope vyftig jaar (1958 tot 2008). Van besondere belang is kerke en teoloë wie die eiesoortige Afrika eksistensiële (kulturele en kontekstuele) vraagstukke in post-koloniale Afrika en post-apartheid Suid Afrika deur die lens van interkulturaliteit en interdissiplinêr benader (Ukpong 1999; Sanneh 1989; Bediako 1992;1997; vgl. projek oor die interkulturele lees van die Bybel, L. Jonker, Universiteit van Stellenbosch). Maar vir integrasie binne `n Afrika ekumeniese ekklesiologie volg die program die raamwerk, benadering, en metodologie van Onwubiko (2001). Hy stel die volgende trilogie voor vir die kerk se getuienis, diens, en dialoog teen die agtergrond van die ecclesia in Afrika: `n Afrika teologie van gemeenskap (‘communitas’), geïnkultureerde teologie van ekumene (ekklesiologie), en Afrika ‘missionêre’ (‘missionale’) ekklesiologie. Communitas, inkulturasie, en sending vorm dus die inhoud van hierdie Afrika ekumeniese ekklesiologie as kritiese en konstruktiewe refleksie op die kerk in Afrika. Vertaalbaarheid’ / interkulturaliteit het te doen met die teologiese begronding, metode, en prosesse wat die drie dimensies bymekaar hou in refleksies en praksis.

Met die trilogie demonstreer die program waarom en hoe Afrika kerke en ekklesiologie steeds worstel met en poog om eiesoortige temas en vraagstukke anders maar ook meer dinamies te benader, afhangende van die saak en konteks: verwerp, erken, bevestig, of inkorporeer dit in konfessionele, kritiese-publieke, en ekumeniese denke en praktyke (vlg. Ekumene module, en Naudé 2003). In die proses word relevante vrae voortdurend gestel. Waar situeer ons kulturele analises en teologiese refleksies oor die kerk in Afrika gewoonlik? Is dit rondom die uiterstes van verwerping en inkorporasie, of tussen die twee? Hoe hanteer ons paradokse? Hanteer ons refleksies en praktyke die teologiese en Afrika kulturele-religieuse identiteite en rolle van kerke krities en konstruktief? Vereenselwiging en verwar ons dalk nie die worsteling tussen hoop en wanhoop oor die kerk se identiteit en rol in die ‘Christendom’ en ‘post-Christendom’ fases in sommige Westerse lande (en in sommige Suid Afrika kontekste) met die dinamiek binne Afrika Christelike godsdienstigheid in post-koloniale Afrika en post-apartheid Suid Afrika? Om die dinamiek te verstaan en uiteen te sit, behoort ons nie eerstens en deurlopend in dialoog te tree met Afrika teoloë en kerke nie? Impliseer dit dat ons meer krities en konstruktief met kontekste en bronne sal omgaan? Hierdie is van die vrae wat die program aanraak.

Bediako, Onwubiko en ander help ons om te verstaan dat interkulturaliteit doelbewus deur populêre religieuse en sosiale bewegings, en Afrika sosiale denke en teologie gekonstrueer word op die ‘grens’ tussen kulture, religieë, konfessionele perspektiewe, denominasies, geloof en ongeloof, kulturele-gosdienstige identiteit en politieke / sosio-ekonomiese vryheid, hoop en wanhoop, vernaam sedert die begin van die post-koloniale missionêre era (vanaf die laat 1950s / begin 1960s). As spiritualiteit en prosesse, is interkulturaliteit dus wesenlik gemeenskapsgeoriënteerd, ‘missionaal’ en ekumenies. Bediako som dit so op: ‘For, having been forced to do theology in the interface of their Christian faith and the perennial spiritualities of the African primal traditions of their own backgrounds, African theologians have recaptured the character of theology as Christian intellectual activity on the frontier with the non-Christian world, and hence as essentially communicative, evangelistic, and missionary.” (1997:438, in David Ford, Modern Theologians).

44

Die teologie en die kerk in Afrika word dus vandag uitgedaag om ekklesiologieё - refleksies, analise, en praksis - te begin vestig op bestaande identiteite en praktyke. Volgens Jaap Durand, `n missioloog en sistematiese teoloog, is teologiese gedagtes oor kerk en wêreld uit Christelike tradisies steeds belangrik. Maar ‘Die belang daarvan om dit in die hedendaagse missiologie te beklemtoon, is dat dit binne die konteks van kulture – die modernisme ingesluit – geplaas word. Daar is `n integrale verhouding tussen kulturele analise, teologiese refleksie en gemeentelike sending ....Omgesit in eenvoudiger terme beteken dit dat die gemeente die kulturele omgewing waarin lidmate hulle bevind, na sy aard sal ondersoek, teologies daaroor sal nadink en sy missie daarvolgens sal bepaal’ (2002:72, Ontluisterde Wêreld: Die Afrikaner en sy kerk in `n veranderende Suid-Afrika, fokus in teks). Om die Afrika dimensie te beklemtoon, het ons eintlik `n komparatiewe / ekumeniese benadering tot ekklesiologie nodig vandag. Alhoewel Durand ‘transformasie tot missionêre diens’ met die ‘Afrikanerkultuur’ en ‘die Christendom’ as objek voorstel (:70-72), hierdie program problematiseer die uitdaging, sit dit uiteen, en bespreek dit in dialoog met leiers, hulle gemeenskappe, en navorsers van ‘Swart’ Afrika kerke (‘Black African churches’) in (Suid) Afrika.

2. UitkomsteDie konteks en vrae veronderstel dat kennis opgedoen word en sensitiwiteit ontwikkel word deur verskillende kontekste en standpunte te vergelyk, en van die kulturele en kontekstuele temas en vraagstukke uit spesifieke (Suid) Afrika kontekste en gemeenskappe (bv. Afrika Onafhanklike Kerke) te integreer in `n Afrika ekumeniese ekklesiologiese analise en refleksie op die Kerk in Afrika. Daarom behoort die besprekings in die klaskamer / seminare, en finale werkstuk die volgende uitkomste bevredigend te demonstreer: 1. Bespreek van die kern kulturele en kontekstuele uitdagings vir Afrika teologie en kerke in (Suid) Afrika;2. Toon begrip van en evalueer die waarde van interkulturaliteit as `n soeke na identiteit,

kontekstualisering, en metodiek in Afrika Christelike godsdienstigheid, soos verteenwoordig in gesprekke en dialoog oor publieke vraagstukke en die kerk se publieke getuienis (verkondiging), diens, en dialoog;

3. Handhaaf `n verantwoordbare respons op die relevansie en paradokse van teologiese en kulturele-religieuse en identiteite as inhoud van `n Afrika ekumeniese ekklesiologie;

1. Onderskei die eiesoortige kulturele analises, teologiese refleksies, en bedieningsvoorstele van `n tipiese Afrika en Western ekklesiologie;

2. Ontwikkel `n kritiese en konstruktiewe benadering tot uitdagings van Afrika eksistensiële vraagstukke vir `n interkulturele / ‘multikulturele’ gemeente of bediening;

3. Ontwikkel sensitiwiteit, `n houding, en waardes wat getuig van erkenning en `n bereidwilligheid om aspekte van `n Afrika spiritualiteite te inkorporeer in teologiese refleksies en praksis.

3. Temas`n Leesbestek wat die volgende en ander temas dek, sal beskikbaar wees aan die begin van die tweede semester:

I. Afrika Christelike teologiese refleksie op die kerk in Afrika1. Vrae vir die kerk in ‘multikulturele’ kontekste (Evangelie en Kultuur, die Wêreld Alliansie van Gereformeerde Kerke, 1996:121-155).2. Hoe doen ons interkulturele teologie as kritiese korrelasie tussen kulturele en kontekstuele temas: (Ukpong 1999:100-124; Kritzinger (Kritzinger, http: //www.cwmnote. org/klippies.php (10 November 2008); Bediako 1992;1997; vgl. projek oor die interkulturele lees van die Bybel, L. Jonker; G West).3. Afrika teologiese diskoers in die tweede helfte van die 20ste eeu / begin van 21ste eeu: `n oorsig (Mugambi 1997: 2004:150-161).4. Kriteria vir Afrika Christelike teologie (Brand 2002:195-221; Onwubiko 2001).

45

II. Die impak van kerke op publieke vraagstukke in Afrika, en anders om?1. Afrika Christelike identiteit as teologiese kategorie (Maluleke 1997:210-219)2. Afrika ekklesiologie en publieke uitdagings (Cochrane 1997:130-139)3. Vyf trajekte vir teologiese refleksie (de Gruchy 1995:47-60)4. Vrae oor die impak van die kerk op die konteks, die konteks op die kerk in Suid Afrika (Smit 2004:128-149)5. `n Tipologie van vyf response – gevalle studies uit die evangeliese beweging in Suid-Afrika (Balcomb 2004:5-38; vgl. Hendriks 2004)

III. Afrika Christelike godsdienstigheid as spesifieke konteks: ekklesiologiese identiteite - Christus en voorvaders?1. Interkulturaliteit as konstruksie van religieuse identiteite (Hock 2006:261-276).2. `n Herbesinning van Afrika ekklesiologie (Kanyandogo 2001:95-119).3. Die ‘Palaver’ as `n Afrika metafoor vir gemeenskaplike diskoers oor publieke vraagstukke in gemeenskappe (Bujo 2001:56-97). 4. Voorvaders as metafoor vir `n interkulturele / religieuse identiteite en ontmoetings – Christus as voorbeeld? (Wanamaker 1997:281-298).

IV. “Grondvlak” en populêre ekklesiologiese identiteite en praksis in postkoloniale kontekste1. Empiriese data en strominge oor die self-verstaan en rol van kerke in Afrika (Ross 1999:465-485).2. Hermeneutiek van Afrika Onafhanklike Kerke (AOKs) (Anderson 1996:171-185).3. AOKs as dié brug na Afrika kulturele en religieuse ervarings en etos? (Mijoga 2002:183-203)4. Afrika kerke en moderniteit 4.1 AOKs en moderniteit – benaderings en metodes (Venter 2004).4.2 Afrika Pinkster kerke: ‘Herroep en vergeet die verlede’? (Meyer:316-341); die “gees van armoede” en moderniteit (Maxwell 1998:350-373).5. Afrika ekumeniese ekklesiologie en dialoog5.1 Vraagstukke vir dialoog in ekumeniese ekklesiologie (Ludwig 2001:49-91; Onwubiko 2001)5.2 Gereformeerde perspektiewe: Evangelie, Kultuur, en AOKs (Dokumente van die Organisasie van Afrika Onafhanklike Kerke, en die Wêreld Alliansie van Gereformeerde Kerke).5.3 Gaste: Leiers en navorsers van Afrika Onafhanklike Kerke?

4. Assessering:`n 6-8 bladsye werkstukMet `n Afrika ekumeniese ekklesiologie as raamwerk, analiseer en reflekteer op die uitdagings van `n tipiese / eiesoortige Afrika vraagstuk (soos ingelei onder die temas) vir `n interkulturele / ‘multikulturele’ gemeente of bediening in (Suid) Afrika. Gebruik interkulturaliteit as `n benadering en integreer van die teologiese en kulturele-religieuse perspektiewe van ‘communitas’, inkulturasie, en sending.

5. Voorlopige BibliografieCochrane, James R. 1997. “Public Challenges to Christianity in Africa.” JTSA 1997:130-139.Hendriks, Jurgens 2004. Studying congregations in Africa. Wellington: Lux Verbi. BM. Frederiks, Martha, Meindert Dijkstra en Anton Houtepen (eds.) 2003.Towards an intercultural theology :essays in honour of Jan A. B. Jongeneel.   Zoetermeer : Uitgeverij MeinemaKritzinger, J.J. “Welkom by die brug: Opmerkings oor die brugfunksie van die Afrika Onafhanklike

Kerke”,Hervormde Theological Studies 57:3&4 (Sep. & Nov.), 1119-1133.Makgoba, Malegapuru William (ed.) 1999. African Renaissance: The New Struggle. Johannesburg:

Mafube.Mugambi, J.N.K (ed.) 1997. The Church and Reconstruction of Africa: Theological Considerations.

Nairobi,

46

Kenya: All Africa Conference of Churches.Mijoga, Hilary B.P. 2002. “African Instituted Churches As Vanguards of African Culture: A

reassessment.Missionalia 30(2):183-203.Onwubiko, Oliver Alozie 2001. The church in mission in the light of ecclesia in Africa :a trilogy. Nairobi, Kenya : Paulines Publications AfricaRoss, Kenneth R. 1997. “Doing Theology with a new Historiography”. JTSA 99:94-98.Tinyiko, Maluleke 1997. “In Search of the True Character of African Christian Identity: A Review

of the Theology of Kwame Bediako” Missionalia 25(2):210-219.Ukpong, J.S 1999. “Towards a holistic approach to inculturation theology.’ Journal of The International Association for Mission Studies XVI-2(32):100-34.World Alliance of Reformed Churches, 1996. Gospel and Culture from Reformed Perspectives. Geneva: WARC.Venter, Dawid (eds.) 2004. Engaging modernity :methods and cases for studying African independent churches in South Africa.   Westport, Conn. : Praeger Publishers.

47

KERK, BURGERLIKE SAMELEWING EN MARK21 – 28 JULIE 2008 (WEEK 22)

PROF. I SWART

Doelwitte

Om ‘n konseptuele raamwerk te ontwikkel rakende die verhouding van die kerk tot die burgerlike samelewing en die mark in die ekonomiese sfeer.

Om studente bloot te stel aan die spektrum van radikale en gematigde debatte oor ekonomiese alternatiewe in die Christelike teologie.

Om ‘n proses van persoonlike en groep refleksie te fasiliteer wat studente in staat kan stel om ‘n eie onafhanklike en kritiese selfverstaan van die rol van die Christelike kerk in die hedendaags ekonomiese lewe te ontwikkel.

Uitkomste

Studente sal die kapasiteit (kennis, vaardighede en waardes) ontwikkel om:

die invloed van die wêreldmark op plaaslike gemeenskappe en gemeentes beter te peil;

meer oordeelkundig betrokke te raak by prosesse waardeur armoede in en deur die kerk aangespreek word;

ekonomiese geregtigheid in en deur die kerk te promoveer;

deel te neem aan gesprekke oor alternatiewe modelle vir die globale ekonomie;

die breër debatte en inisiatiewe t.o.v. die burgerlike samelewing en die ekonomie te waardeer.

Werkswyse

Die klem in die kursus sal val op klasdeelname. Daar sal van u vereis word om deeglik vir elke klas voor te berei aangesien ‘n beduidende deel van die evalueringspunt gebaseer sal word op u persoonlike deelname en formele aanbiedinge in die klas. U sou ter enige tyd gevra kon word om die bespreking oor ‘n spesifieke artikel of leesstuk in te lei. U onvermoë om dit te doen sal noodwendig tot ‘n baie lae punt vir klasdeelname lei.

Program

‘n Program skedule sal aan elke student voorsien word aan die begin van die kursus.

Evaluering

Van studente sal verwag word om een individuele werksopdrag op Maandag 11 Augustus 2008 in te handig. Die opdrag moet getik word en mag nie langer as agt bladsye (enkelspasiëring) wees nie (die bibliografie uitgesluit).

Werksopdrag: U word gevra om ‘n referaat oor Die Kerk en Ekonomiese Alternatiewe in die Globale Kapitalistiese Samelewing by ‘n plaaslike teologiese konferensie te lewer (Kongres tema: “Die Kerk en die Toekoms van die Ekonomie”). In u skrywe van die referaat moet u poog om al of meeste van die voorgeskrewe literatuur te benut. U mag wel van literatuur buite die voorgeskrewe korpus gebruik maak, maar dit is nie verpligtend nie. Op grond van die voorgeskrewe literatuur moet u die verskillende reaksies binne die Christelike teologie (radikaal, gematig en konserwatief) op die hedendaagse ekonomiese problematiek asook u eie standpunt in die verband uitlig. Ten slotte moet u enkele duidelike riglyne vir die kerk daarstel in haar strewe om ekonomiese alternatiewe te bevorder.

48

Berekening van die totale punt: Werksopdrag: 80% van die punt.Klasdeelname en aanbiedings: 20% van die punt.

Literatuur

Benne, R. 1995. The Great Refusal and My Discontent, in Stackhouse, M. et al., On Moral Business: Classical and Contemporary Resources for Ethics in Economic Life, 917-924, Grand Rapids: Eerdmans.

Duchrow, U. 2003. The Economic State We’re in: Can the Economy Work for Everyone? Studies in Christian Ethics 15 (2):25-44.

Duchrow, U. 1995. Third Part: Life-giving Economic Alternatives – Today, in Alternatives to Global Capitalism: Drawn from Biblical History, Designed for Political Action, 212-317, Utrecht: International Books with Kairos Europe.

Finn, D.R. 1995. The Four Problems of Economic Life, in Stackhouse, M. et al., 934-940.Harris, M. 2003. Civil Society and the Role of UK Churches: An Exploration. Studies in Christian

Ethics 15 (2):45-59. Heslam, P. 2002. Unraveling the New Capitalism. London: LICC.Kotzé, H. 2004. Responding to the growing socio-economic crisis? A review of civil society in

South Africa. Development Update 4(4):1-32.Krueger, D.A. 1995. Connecting Ministry with the Corporate World, in Stackhouse, M. et al., 882-

886.Laczniak, G.R. and Naor, J. 1995. Global Ethics: Wrestling with the Corporate Conscience, in

Stackhouse, M. et al., 792-798.McCann, D.P. 1995. Where Do We Go from Here? Some Thoughts on Geoeconomics, in

Stackhouse, M. et al., 955-961.Novak, M. 1995. Toward a Theology of the Corporation, in Stackhouse, M. et al., 775-785, Grand

Rapids: Eerdmans.Pettifor, A. 2003. The Urgent Need for Economic Transformation: Subordinating the Interests of

Finance Capital to Human Rights. Studies in Christian Ethics 15 (2):11-19.Sagovsky, N. 2003. Introductory Essay: Whose Justice? What Sort of Capitalism? Studies in

Christian Ethics 15 (2):1-10.Sherman, A.L. 1995. Christians and Economic Development, in Stackhouse, M. et al., 924-933.Stackhouse, M.L. and McCann, D.P. 1995. A Postcommunist Manifesto: Public Theology after the

Collapse of Socialism, in Stackhouse, M. et al., 949-954.Swart, I. 2008. Market Economic Development, Local Economic Experience and the Christian

Movement Towards Alternatives in a South African City Region, in De Gruchy, S., Koopman, N. and Strijbos, S. (eds.), From Our Side: Emerging Perspectives in Development and Ethics, 349-378, Leiden: Brill. Forthcoming in Jan 2008.

Swart, I. 2006. Transforming social welfare? The religious discourse on social development in post-apartheid South Africa. Paper presented at Working Conference 1 of the South African – Swedish Links Programme Project, “Welfare and religion in a global perspective: theoretical and methodological exchange across the North-South divide,” Stellenbosch, 6-8 December 2006.

Swart, I. 2004. Community-centered congregational ministry in South Africa: a plea for renewal. NGTT 45(2) Supplementum:328-339.

Bykomend:Perlas, N. 2000. Shaping Globalization: Civil Society, Cultural Power and Threefolding. Cape Town: Novalis Press.

49

Kerke en die Publieke Lewe29 Julie – 4 Augustus 2008 (Week 23)

Dosent: prof Nico Koopman (021-808 3576; 808 2452; 0722629813; nkoopman@sun.ac.za)

A. Uitkomste van module:

Studente demonstreer kennis, vaardighede en waardes ten opsigte van die volgende sake:

1. Publiek, publiekheid, publiek sfere, publieke opinie, publieke beleid2. Burgerlike Godsdiens3. Publieke Teologie4. Publieke Kerk5. Teologie en die publiek van die Kerk6. Teologie en die publiek van die Akademie7. Teologie en die verskillende samelewingspublieke (politiek, ekonomie, burgerlike samelewing, publieke meningsvorming)

B. Program

Die program wat gedurende die week gevolg word, word so gestruktureer dat bogenoemde temas aangespreek word.

C. Assessering

1.Van studente word verwag om materiaal te lees en voorbereid en sinvol deel te neem aan klasbesprekings. (15% van punt vir blok)

2. ‘n Opstel van om en by 2000 woorde word geskryf oor die volgende tema: Bespreek die rol van teologie in enigeen van die publieke wat in die klas behandel is.(85% van punt vir blok)

D. Literatuur

Conradie, E (red.) 2007. Collected essays in Public Theology 1. Dirkie Smit (Stellenbosch: Sun Press). Geselekteerde opstelle.

Koopman, NN 2005. Theology and the fulfillment of social and economic rights, in Van der Walt, A (ed) Theories of social and economic justice. Stellenbosch: Sunmedia, p.128 – 140.

Koopman, NN 2005. After ten years. Public Theology in postapartheid South Africa. Lessons from a debate in the USA, in NGTT June, 46, p.149-164.

Koopman, NN 2007. Reformed Theology in South Africa. Black? Liberating? Public?,in International Journal of Reformed Theology

50

Jeugsorg en morele vorming5 – 11 Augustus 2008 (Week 24)

Dosent:prof Nico Koopman (0722629813; nkoopman@sun.ac.za)

A.Uitkomste

Studente:1. kan die morele uitdagings van hedendaagse samelewings ontleed met spesifieke verwysing na die jeugkultuur en die omvang van morele probleme van jongmense as barometer van die breër samelewing2. is geöriënteerd ten opsigte van en kan ‘n goeie bespreking bied van die proses van morele vorming met betrekking tot temas soos:

definisies van morele vormingoogmerke van morele vormingdeugdeteorie en morele vormingteologiese rasionaal vir morele vormingpragmatiese rasionaal vir morele vormingmodi van morele vormingagente/ruimtes van morele vormingdie kerk as ruimte van morele vormingskole en morele vormingdie media en morele vormingtronke en morele vormingmorele besluitnemingdie spesifieke behoeftes van jongmense ten opsigte van morele vorming

B. Program

Die program van die week hanteer die temas soos hierbo aangetoon. Die presiese program is op ‘n later stadium beskikbaar.

C. Literatuur

Birch, BC and Rasmussen, LL 1989. Bible and ethics in the Christian life. Minneapolis: Augsburg.Ellis-Nelson, C 1992. Helping teenagers grow morally. Louisville: Westminster/John Knox Press.Koopman, NN 2007. Toward a human rights culture in South Africa. The role of moral formation, in: NGTT, 48, p. 107-118.Larson, S and Brendtro, L 2003. Reclaiming our prodigal sons and daughters. Indiana: National Education ServiceRamphele, M 2002. Steering by the stars. Being young in South Africa. Cape Town: Tafelberg.Van de Ven, JA 1998. Formation of the moral self. Grand Rapids: EerdmansNog literatuur sal in klas voorsien word/More literature will be provided in class.

D. Assessering

Bespreek die morele uitdagings van Suid-Afrikaanse jongmense en maak, vanuit teologies-etiese gesigspunt, voorstelle oor hoe hierdie uitdagings aangespreek kan word. (2000 woorde)

Werkstukke moet by Me Riekert se kantoor ingedien word.

51

HANTERING VAN DIVERSITEIT12-18 AUGUSTUS (WEEK 25)

DR IAN NELL

DOELSTELLINGS /GOALSOm jou eie natuurlike konflikhanteringstyl te bepaal, die voor en nadele van die styl te verstaan en om die verskillende style wat situasieleierskap vereis, te kan erken. / To discover your conflict-management styl and its advantages and disadvantages. This will help you to understand the requirements of situational leadership.Om die teologiese teorie en praktiese vaardighede te ontwikkel om konflik te kan hanteer en versoening te kan bemiddel in gemeentelike en kruis-kulturele situasies. / To develop the theological theory and practical skills to manage conflict and mediate reconciliation in congregational, societal and cross-cultural conflict situations.Blootstelling aan areas waar daar endemiese konflik is. Exposure to areas struggling with endemic conflict.

METODIEK VAN AANBIEDING / PRESENTATIONVoorgeskrewe literatuur en assesering m.b.v. `n gevallestudie waarin teorie en praktyk mekaar moet komplementeer. / A literature study coupled with case studies in which theory and practice are complementing one another.Opleiding in groepsverband met behulp van rollespelle waarin die vaardighede ingoefen word. / Role play in groups.

VOORGESKREWE LITERATUUR / PRESCRIBED WORKAantekeninge / NotesHendriks, HJ. 2000. Konflikbestuur in die gemeente en gemeenskap: spiritualiteit, proses en rolspelle. Or: Hendriks, HJ. 2000. Conflict management in the congregation and society: spirituality, process and case studies.Vir u kennisname: boeke benut vir die konflikbestuur aantekeninge: (Literature used in notes)Halverstadt, Hugh F. 1991. Managing church conflict. Louisville: Westminster. Leas, Speed B.1992. Discover your conflict management style. Alban (gefotostateer)Leas, Speed B. 1985. Moving your church through conflict. Alban

PROGRAM / PROGRAMDins 27 Mrt 08:30 Ontvang vraelyste, vul dit in en berei voor vir konflikhanteringstyl oefening./ Receive & complete questionnaires. Bespreek persoonlike konflikhanteringstyl. Discuss conflict management style. Doen rollespel wat verskillende style demonstreer. / Roleplay styles.Woens 28 Mrt 08:30: Spiritualiteitsoefening: “Gut theology” rondom konflik. Begin met konflikbestuur vaardigheids inoefening n.a.v. aantekeninge en rolspel in kleingroepe. Werk middae tot 16:00. / Start working through notes and doing roleplays, work until 16:00.Don-Vry 29-30 08:30 Vervolg tot die rolspelle klaar is. / Continue roleplays.

EVALUERING / ASSESSMENT Deelname in die rolspelle is ‘n vaardigheidsoefening en deel van die module. Daarsonder kry `n persoon onvoltooid. Rolspelvaardighede en u volgehoue teenwoordigheid bepaal u punte. Attending classes and taking part in roleplays is part of the module You will be assessed on your skills and attendance.

Dr Ian Nell, Dept Praktiese Teologie en Missiologie. 808-3259 ianell@sun.ac.za

52

BEDIENING VAN VERSOENING EN GEREGTIGHEID I&II [6 kr]19 Aug – 1 Sep 2008 (WEKE 26 EN 27)

SIMON / NELL / KOOPMAN

Shalôm – Welkom en Vrede! Namkelekile, Uxolo Malube Nani! 1. Agtergrond en Doel van ProgramDie dialektiek van versoening en geregtigheid is van verskillende hoeke af benader en gedebatteer in beide plaaslike en internasionale publieke diskoers, vernaam vanaf die 1960s. Hierdie program plaas die dialektiek en verwante temas en vraagstukke in sosiohistoriese en kontemporêre kontekste. Die veronderstelling is dat die meenste teologiese paradigmas en temas alreeds in voorgraadse modules behandel is. Daarom word versoening en geregtigheid spesifiek benader vanuit die perspektief van getuienis (verkondiging), diens, en dialoog (vlg. module oor Ekumeniese missiologiese raamwerk, week 20) in die kerk en gemeenskap gedurende die afgelope 47 jaar. Aan die hand van twee vrae fokus ons op sekere vraagstukke en kontekste in Suid Afrika: hoe het leiers, geloofs - en ander gemeenskappe versoening en geregtigheid verstaan en geïnkorporeer in diskoers en praksis voor (1960s-1992), tydens (1993-1997), en ná (1998-2007) die WVK? Wat is die gevolge en implikasies wanneer ons publieke getuienis, diens, en dialoog in kerk en samelewing benader vanuit die dialektiek vandag? Die program help ons om te verstaan waarom en hoe individue, geloofs- en ander gemeenskappe in Suid Afrika verskillende en, dikwels, teenstrydige standpunte en praktyke steun. Terloops, the probleme en uitdagings van versoening, geregtigheid, en eenheid wat ons gewoonlik sien en op reageer (I) is net die ysberg. Die eintlike probleme en uitdagings lê op ander twee vlakke: die (II) strukturele (etnisiteit, ras, geslag, klas, ekonomie, ens.), en (III) dieper simboliese vlak van religie en kultuur (identiteit, sin, erkenning, hoop, ens.). Daarom behoort ons teologies en kontekstueel dieper te grawe, ongeag ons doel, waar ons begin, met wie, en hoe ons dien, dialoog voer, en getuig. Gewoonlik nooi ons kerk- en gemeenskapsleiers en luister na hulle stories, ervarings, ens. Maar hoe om verskillende ervarings, denke, en praktyke integreer bly maar `n uitdaging. Aangesien ons teologiese analise deel vorm van die oorhoofse rasionaal en spesifieke uitkomste van die MDIV program, gebruik ons die bekende pastorale, hermeneutiese, of praksis sirkel. Kritzinger (2007; vgl. Schreiter 1997;2003) pas dit aan om houdings, metode, en praktyke te beklemtoon tussen vyf vlakke en prosesse: (1) blootstelling en betrokkenheid (2) sosiale refleksie / analise, (3) teologiese refleksie / analise, (4) spiritualiteit, en (5) die ontwerping en implementering van `n bediening en getuienis (‘sending’). Al vyf is noodsaaklik vir `n bediening van versoening en geregtigheid wat beoog om die vraagstukke en praksis op die strukturele en simboliese vlakke aan te spreek. Volgens Kritzinger is `n bewustelik blootstelling aan die strukturele elemente deurslaggewend. In die proses word individue gekonfronteer met ander vrae oor identiteit en sin (Wie is ek, bv. in terme van etnisiteit, ras, en klas). Met hierdie vraag, as deel van die eerste moment, koppel Kritzinger vlakke 1 en 4 (`n kontekstuele spiritualiteit as `n dieper simboliese dimensie). Identiteit en spiritualiteit is dus die sleutel tot individuele- en gemeenskaplike gesprekke en dialoog oor uitsluiting en omhelsing. Byvoorbeeld, wie word uitgesluit en ingesluit in my of ons self-definisie? Sosiale analise (vlak 2) fokus op groepe, gemeentes, en gemeenskappe wat ook blootgestel moet word en vra: Wie is ons? Dit is `n soeke na `n gemeenskaplike identiteit en spiritualiteit as grondslag vir versoening, geregtigheid, en eenheid.Die voorlopige interaksie tussen vlakke 1, 2, en 4 maak individue en gemeenskappe bewus van die impak van die onderliggende strukturele struikelblokke in die kerk en gemeenskap. Alhoewel die blootstelling en interaksie meestal onderbeklemtoon of geïgnoreer word, is dit die primêre vlak van kontekstuele teologiese (simboliese) onderskeiding deur analise / refleksie. Om bewus te word van ‘duur’ versoening en ‘ontfermende geregtigheid.’ (Smit 2000) kan spanning en konflik veroorsaak. Maar dit is nodig om relevante en gepaste vrae te stel, en selektief te drink uit teologiese, religieuse, en kulturele tradisies as bronne. Hoe om die spanning en konflikte te benader, word in die laaste drie vlakke van die praksis sirkel aangespreek: teologiese analise (3), spiritualiteit (4), en die ontwerp en implementering van `n bediening van versoening en geregtigeheid (5). Gepaste kontekstuele, kulturele, teologiese, en praktyk gerigte vrae kom na vore: Wie is God? Wie is God vir ons? Wie is ons? Wie behoort ons te wees? Wat en hoe moet ons onthou? Hoe moet ons

53

getuig, dien, en dialoog voer in die kerk en gemeenskap ter wille van versoening, geregtigheid, en eenheid?`n Verantwoordbare teologiese refleksie neem kennis van en beoordeel hoe hierdie en ander vrae die visies en pogings tot samewerking, vennootskappe, en interkulturaliteit (volg die Kerk in Afrika module) of ‘multikulturaliteit’ in geloofs- en ander gemeenskappe kan beïnvloed. Daarom kyk ons ook vlugtig na empiriese navorsing. Dit bewys hoe teologiese en strukturele faktore die identiteit, karakter, en praktyke van leiers en gemeenskappe impak. Die vraag is: Hoe ingelig en sensitief is ons vir beide faktore en realiteite wanneer ons luister na ander, reflekteer, kritiek uit spreek, en droom vir alternatiewe stories, praktyke, en bedieninge van hoop in (Suid) Afrika?

2. Uitkomstes en TemasBesprekings en refleksies in die klaskamer / seminare, en finale werksopdrag behoort drie oorhoofse uitkomste te bereik deur ten minste twee onderafdelings uit 1, 2, en 3 bevredigend te beskryf, analiseer, en integreer as deel van `n bediening van versoening en geregtigheid.

(1). Ontwikkel kritiese teologiese, historiese, en kulturele perspektiewe(a) Vergelyk die ekumeniese ekklesiologiese raamwerke of paradigmas van versoening en

geregtigheid wat in missiologie en praktiese teologie (bedieningspraktyk) ontwikkel en gebruik is, 1990-2008;

(b) Beskryf en vergelyk die impak van politieke, sosio-ekonomiese, kulturele, godsdiens, geslag, klas, en ander veranderlikes op versoening, geregtigheid, en eenheid in Suid-Afrika, 1960 en 2008;

(c) Verduidelik hoe die dialektiek van versoening en geregtigheid beskryf en toegepas is in kontemporêre teologiese publieke diskoers – getuienis, diens, en dialoog vanaf 1990 tot 2007;

(d) Bespreek waarom en hoe `n teologie of bediening van versoening en geregtigheid `n Afrika dimensie behoort te integreer (bv. die religieuse en kulturele perspektiewe van `n ‘ubuntu’ teologie van versoening).

(2) Toon begrip en pas die praksis sirkel toe in geloofs- en ander gemeenskappe in verskillende kontekste

(a) Bespreek en reflekteer op empiriese ondersoeke oor kerke en ander geloofsgemeenskappe wat bydra tot burgerlike betrokkenheid (nasionale eenheid, sosiale versoening en geregtigheid) deur hulle publieke getuienis, diens, en dialoog;

(b) Stel u self bloot aan kontekste en praktyke, ontmoet leiers en ‘gewonde genesers’, of reflekteer op gevalle studies wat kan dien as bronne en katalisators vir versoening, geregtigheid, en eenheid;

(3) Groei in ontfermende geregtigheid as waarde, houding, en profetiese respons – leiers, identiteit en spiritualiteit

(a) Lees en reflekteer op stories van versoening, geregtigheid, en eenheid in Skrif, ens.;(b) Reflekteer op individuele en gedeelde stories (vlg. ‘Healing of Memories’ module), ander

stories, en rituele (Smit 2000 oor Belhar en eenheid; Wepner 2006 oor NGKSA en VGKSA in 2000s);

(c) Raak betrokke of bespreek hoe ander deelneem in sosiale versoening, geregtigheid, en eenheid in kerk en gemeenskap (bv. in ‘A Time for Burning’ - `n 1960s dokumentêre film oor konflik in twee gemeentes en hulle gemeenskappe as gevolg van die implikasies van ‘duur’ (‘costly’) versoening, geregtigheid, en eenheid in die VSA; Fawcett 2000 oor NGK gemeentes, en Katolieke en Protestante in Ierland en in SA gedurende oorgangsfase in die 1990s; ens.);

(d) Neem `n eerste of tweede tree tot ontfermende geregtigheid: (i) versoen met die self en die ‘ander’; (ii) wees oop vir, omhels, en streef eenheid in diversiteit na;

3. Assessering: `n werkstuk van 10 bladsye.`n Plaaslike gemeente of gemeenskap vra u om `n vraagstuk (vlg. temas op die strukturele vlak) wat die integriteit van haar publieke teenwoordigheid, getuienis, diens, en dialoog m.b.t. versoeninge, geregtigheid, en eenheid komprimeer en bedreig. Demonstreer hoe die

54

praksis sirkel in `n kontekstuele ekklesiologiese analise en refleksie gebruik kan word om die vraagstuk teen die agtergrond van historiese en teologiese mylpale in Suid-Afrika, tussen 1960 en 2008, aan te spreek.

4. Voorlopige Bronne Die leesbestek sal beskikbaar wees teen die einde van Julie 2008.

Abdullah, Somaya 2004. Community Healing: a guide for facilitators: based on a reconciliation initiative in Cradock. Cape Town: Institute for Justice and Reconciliation.Battle, Michael 1997. Reconciliation: the ubuntu theology of Desmond Tutu. Cleveland, Ohio: Pilgrim Press. Bosch, David 1991. Transforming Mission: Paradigm Shifts in Theology. Maryknoll, N.Y.: Orbis books.Chapman & Spong 2003. Religion and Reconciliation in South Africa: Voices of Religious Leaders. Pietermaritzburg: Cluster Publications.de Gruchy, John W. 2002. Reconciliation Restoring Justice. Claremont, South Africa: David Philip Publishers.du Toit, Fanie (ed.) 2003. Learning to Live Together: Practices of Social Reconciliation. Cape Town, South Africa: Institute for Justice and Peace.Falconer, Alan D. Reconciling Memories. Dublin, Ireland: The Columba Press.Fawcett, Liz 2000. Religion, Ethnicity and Social Change. Hampshire, Great Britain: MacMillan Press. Hay, Mark OMI 1998. Ukubuyisana: Reconciliation in South Africa. Pietermaritzburg: Cluster Publications.Kritzinger, Klippies. ‘A Question of Mission – a Mission of Questions’. http://www.cwmnote.org/ klippies.php (accessed on November 2008).Schreiter, Robert 1997. “Reconciliation” in Karl Müller et al (eds.), Dictionary of Mission: Theology, History, Perspectives. Maryknoll, N.Y.: Orbis Books.Schreiter, Robert 1992. Reconciliation: Mission and Ministry in a Changing Social Order. Maryknoll, New York: Orbis Books.Smit, D. J. 2000. ‘Versoening-en Belhar’. Gereformeerd theologisch tijdschrift. 100:159-174.Van Vugt, E. V. and Cloete, G. Daan (eds.). 2000. Race and reconciliation in South Africa: a multicultural dialogue in comparative perspective. Lanham, Md.: Lexington Books. Villa-Vicencio, Charles and Fanie du Toit (eds.) 2007. Truth and reconciliation in South Africa: 10 years on. Claremont, South Africa: David Philips.Vorster, W.S. (ed.) 1986. Reconciliation and construction: creative options for a rapidly changing South Africa. Pretoria: University of South Africa.

55

PASTORALE SORGSIEKEPASTORAAT EN HOSPITAALBEDIENING

15 SEPTEMBER – 10 OKTOBER 2008 (WEKE 28 – 31)Ds LLM MacMaster / Prof. DJ Louw

1. AGTERGROND VIR PROGRAMDie program werk met die volgende pastoraal-teologiese voorveronderstelling: Pastoraat is betrokke by die interaksie of kommunikasie van die God-mens verhouding en is gerig op die verstaan en interpretasie van hierdie unieke ontmoeting. Pastoraat is dus deel van die Praktiese Teologie waarin dit gaan om ‘n hermeneutiek van die God-mens ontmoeting en konkretiseringsgebeure.

Wat is die spesifieke aard en uniekheid van die Pastoraat?

(a) Pastoraat is vertolking en verstaan. Dit is die hermeneutiek van God se sorg (paraklese) en menslike geloofsgestaltes in die lig van die troosboodskap van die evangelie (die heil). Die heil, en daarom ook die eskatologiese perspektief, dien as regulatiewe faktor en kritiese maatstaf in die proses van vertolking, verstaan, en interpretasie van die pastorale ontmoeting.

(b) Pastoraat wil die geloofsbronne van mense so ontwikkel dat hul Godsbeskouing (geloofsinhoud) ‘n konstruktiewe rol speel in die hantering van lewensprobleme. Die Skrif word gesien as ‘n wesenlike faktor vir die verstaan van geloofsprobleme in terme van die sinvraagstuk (die doel en bestemming van mense se lewens).

(c) Pastoraat beoog heilsterapie. Heilsterapie ontwikkel geloofsvolwassenheid en spiritualiteit. Heilsterapie wil die denkprosesse van mense positief met betrekking tot konstruktiewe Godkonsepte verander; dit wil doelgerigte en waarde-georiënteerde gedrag genereer; dit wil hoop bring; dit wil troos ten opsigte van mense se angs vir die dood en skuldervaring; dit wil Skrifwaarhede organies (d.w.s. via mense se eie lewensverhaal en verstaan van geloof) kommunikeer; dit wil die dialoog tussen God en mens met behulp van gebed bevorder; dit wil God se nabyheid demonstreer via simbole soos bv. die sakramente.

(d) Pastoraat is hulpverlening met betrekking tot lewensontwikkeling binne sistemiese verbande en kontekstuele vraagstukke. Pastoraat wil mense vanuit die heil laat lewe; dit beoog ‘n liturgie tot lewe.

2. METODEDie pastorale gesprek word beskou as die effektiewe metode. Die gebruikmaking van ‘n fasemodel (selfverstaan en emosionele ondersteuning m.b.v. luistervaardighede en empatie; selfintegrasie en verstaan van probleem binne verbande, konteks en sisteem; verantwoordelike keuses, doelgerigte gedrag en probleemoplossende programme; spiritualiteit en geloofsinterpretasie) word aanvaar as ‘n basiese metode vir ‘n effektiewe pastorale ontmoeting. Skrifgebruik word organies aangewend; so ook gebed en die sakramente.

3. RASIONAAL VIR PROGRAMSiekepastoraat bring onmiddellik die volgende pastorale vraagstuk navore, naamlik die verband tussen God en lyding. Die pastor se teenwoordigheid simboliseer en verteenwoordig onmiddellik die dimensie van God se wil met betrekking tot lyding, God se aanwesigheid in lyding, die regverdigheid van God binne die konteks van sonde, kwaad, dood en lyding; die voorsienigheid van God. Hierdie teologiese konteks, moet die student verstaan ten einde pasiënte te help om hul geloofsbronne konstruktief aan te wend. Insig in die aard van die teodisee-vraagstuk is derhalwe noodsaaklik. Die bedoeling is nie om aan die pasiënt kennis oor te dra oor God se wil in lyding nie, maar om die gelowige te help om sy/haar worsteling met die wil van God beter te verstaan. Rousmart en sterwensbegeleiding staan altyd direk of indirek in verband met die teodisee-vraagstuk en die sin-vraagstuk. Vandaar dat die student, met die oog op praktiese werk in die hospitaal en

56

siekebesoek, op hoogte moet wees van die relevante teologiese basisteorie. Kernvraagstukke: die sin van die lewe? die wil van God? die verstaan van God? wat is lewe en is daar ‘n lewe na die dood? wat is die hemel?

4. PROGRAMDOELWITTEProbleme by die siekbed hang dikwels saam met pasiënte se persepsie van God. Gevolglik is die teodisee-vraagstuk een van die kernprobleme. Die program wil die student insig gee in die basiese aspekte van die teodisee-vraagstuk ten einde hul in staat te stel om ‘n kennisraamwerk hieroor op te bou. Verwante temas soos gebed en Skrifgebruik sal ook aangesny word. Hierdie aspekte moet geïntegreer word met bedieningstrategieë binne hospitaalverband. Daarom dat die student onder supervisie gehelp sal word om sy vaardighede binne ‘n kliniese situasie te ontwikkel. Sterwensbegeleiding is ‘n belangrike faset van siekepastoraat. Die student moet die 'psigologie' van dood en sterwe (vgl. sg. fase-teorie van Kübler-Ross) verstaan ten einde terminale pasiënte effektief te begelei. Aangesien vrae oor lewe en dood na vore tree, moet hooppastoraat op so ‘n wyse verduidelik word dat die pastorale bediening sin binne ‘n intense situasie van lyding, effektief kan kommunikeer.

5. DIE VOLGENDE 7 TEMAS WORD BEHANDEL

Tema 1: Die lydingsvraagstuk as teologiese vraagstukD.J. Louw "Cura Vitae". Illness and the healing of Life in pastoral care and Counselling. A Guide to Caregivers, 2007, hoofstuk 2D.J. Louw "Meaning in suffering. A theological reflection on the cross and the resurrection for pastoral care and counselling. Frankfurt: Peter Lang, 2000.(Die werk van Gerstenberger en Schrage: "Suffering", kan vir agtergrondkennis bestudeer word, maar sal nie direk hanteer word nie).Oor voorsienigheid: Kyk D.J. Louw: Voorsieningheidsgeloof en lydsaamheid by Calvyn. In: Calvyn aktueel.

Tema 2: Die kuns van siekwees en bediening aan die sieke tuis en in hospitaalverbandStrategie langs die siekbed en die eiesoortige eise t.o.v. onderhoudsvoering. Eiesoortige milieu van die hospitaal.

D.J. Louw "Cura Vitae". Illness and the healing of Life in pastoral care and Counselling. A Guide to Caregivers, 2007, hoofstuk 1,4,5

(Vgl. ook: Dominee en dokter by die siekbed, asook A.H. Becker: "The compassionate visitor". Minneapolis: Ausburg 1985).

Tema 3: Dood en sterwensbegeleiding en rousmartD.J. Louw "Cura Vitae". Illness and the healing of Life in pastoral care and Counselling. A Guide to Caregivers, 2007, hoofstuk 16,17Vir verdere leeswerk: D. Barton "Dying and death" (Boeke nie beskikbaar – fotokopieë sal beskikbaar wees).Rumbold, B.D. "Helplessness and hope: pastoral care in terminal illness". London: SCM Press

1986.Kübler-Ross. "On death and dying".Van Niekerk, E.A. Nie soos mense sonder hoop nie.Hallewas, C.F.G.E. In de schaduwee des doods.Meyer, C. "Surviving death. A practical guide to caring for the dying and bereaved".

Tema 4: Rousmart en treurwerkD.J. Louw "Cura Vitae". Illness and the healing of Life in pastoral care and Counselling. A Guide to Caregivers, 2007, hoofstuk 16,17Vir verdere leeswerk

57

Sullender, R.S. "Scott Grief and growth. Pastoral resources for emotional and spiritual growth" . New York: Paulist Press.

De Klerk, W.J. Rousmart, Johannesburg: De Jong.Jackson, E. "Understanding grief". New York: Abingdon.Jackson, E. "Many faces of grief". Nashville: Abingdon.

Tema 5: Bejaarde sorg (klasbespreking)D.J. Louw "Cura Vitae". Illness and the healing of Life in pastoral care and Counselling. A Guide to Caregivers, 2007, hoofstuk 15Vir verdere leeswerk:McPherson, B.D. "Aging as a social process". Toronto: Butterworths.Wicht, C.L. Die bejaarde en sy kwale. Pretoria: HAUM

Tema 6: Siekepastoraat in ‘n AfrikakonteksD.J. Louw "Cura Vitae". Illness and the healing of Life in pastoral care and Counselling. A Guide to Caregivers, 2007, hoofstuk 3Vir verdere leeswerk:Berinyuu, A.A. "Pastoral care to the sick in Africa". Frankfurt: Peter Lang.Thesnaar, C.H. Pastorale sorg aan die tradisionele Xhosa. M.Th-werkstuk. U.S. 1993.

Tema 7: Middelafhanklikheid‘n Uitdeelstuk oor die vraagstuk van middelafhanklikheid en alkoholisme sal aan u beskikbaar gestel word.

6. Hier is ‘n voorlopige program vir u hospitaalwerk gedurende hierdie periode. Dit word onder supervisie gedoen. U sal in groepe ingedeel word. Moet asseblief nie gedurende die periode van 15 Sept. – 20 Okt. ander afsprake maak nie, want u program loop oor die hele dag.

7. Die program oor lydingspastoraat en siekepastoraat vind plaas op 15-19, 22 Oktober by die Teologiese Fakulteitl. U sal in die klasverband bymekaarkom vir bespreking en videomateriaal oor die vraagstuk. Tye: 08:30 – 12:50 vm.

8. WERKOPDRAG: Handig in op Dinsdag, 23 September 2008Jy word gevra om 'n pasiënt in die hospitaal wat in 'n baie gevorderde stadium van VIGS is te begelei. Beskryf ‘n pastorale strategie met betrekking tot die sterwensbegeleiding, rousmartpastoraat aan die pasient en sy/haar familie binne die konteks van die VIGS pandemie en in die lig van die teologiese vraagstuk: die wil van God en die sin van lyding

58

SIEKEPASTORAATKURSUS

SEPTEMBER / OKTOBER 2008 (Voorlopige program)

15-19/9 Klasse: Fakulteit Teologie23/9 Besoeke24/9 Erfenisdag/ openbare Vakansie 25/9 Besoeke26/9 Besoeke29/9 Tygerberg 08:45 – 14:3030/9 Besoeke1/10 Besoeke2/10 Besoeke3/10 Besoeke6/10 Stikland7/10 Stikland8/10 Stikland9/10 Besoeke10/10 Besoeke13/10 Psigiatrie Eksamen: 15h00 Fakulteit Teologie

Inligting

Studente word in groepe verdeel. Elke groep sal hulle besoeke aan pasiënte in algemene hospitale by ‘n spesifieke hospitaal onder die leiding van ‘n hospitaalleraar of gemeente predikant bring.

Aanmeldtye by hospitale 08:30. Met die eerste aanmelding sal die studente by die hoofingang van die hospitaal deur die leraar ontmoet word.

Die klas gaan as ‘n geheel na Stiklandhospitaal op die drie dae daarvoor aangetoon.Die dag vir Tygerberg kom die klas ook in sy geheel. Op daardie oggend meld die studente saam by die Gene Louw gebou (ook X-Blok genoem) om 08:45 aan. Let op die Psigiatrie toets op Do. 11 Okt. om 19:30 by die Kweekskool.Tee en koffie word by die hospitale verskaf. Daar is kafeterias by die hospitale waar die studente vir hulle middagetes kan kry.

59

VOORKOMINGSPASTORAAT: HUWELIKS- EN GESINSBEDIENING14 – 20 OKTOBER 2008 (WEEK 32)Ds LLM MacMaster / Prof DJ Louw

HUWELIKSBEDIENING

1. Doelwit‘n Verstaan van die huwelik, die eiesoortigheid van huweliksdinamika/interaksie en konflikareas teen de agtergrond van ‘n teologie vir huweliksbediening. Die program wil studente help om hul gespreksvaardighede toe te spits binne die eiesoortige eise van huwelikspastoraat, huweliksverryking, huweliksgroei en die voorkoming van egskeiding.

2. InhoudDie volwasse huwelik binne die raamwerk van ‘n teologie vir huweliksbediening en die bediening van die versoening aan egpare: Wanneer ontstaan ‘n huwelik?Spanningsareas en konflikgenererende faktore: Wanneer raak ‘n huwelik siek?Die vraagstuk van egskeiding en egskeidingspastoraat.Die eiesoortigheid van huweliksliefde en die verband met seksualiteit.Huweliksterapie, huwelikskommunikasie, huweliksverryking en huweliksgroei.

3. UitkomsBasiese vaardighede in die hantering van huwelikskonflik met die oog op groei, verandering en heling. Die kandidaat behoort insig te hê in ‘n praktykmodel wat toegepas kan word op beide huweliksverryking en huweliksvoorbereiding.

4. Program

Di. 6 November 08:30 – 12:50 Algemene oriëntering. Huwelikspanning en huweliksprobleme ‘n Praktykmodel vir huweliksbediening

Wo. 7 November 08:30 – 12:50 Teologie vir huwelikspastoraat Versoening in die huwelik Huweliksliefde en seksualiteit Huwelikskommunikasie Egskeidingspastoraat

Do. 9 November 08:30 – 10:00 Huweliksverryking Gesinsbediening (teologie)

Vr. 9 November 10:00 – 12: 50 Genogram (klasbespreking) Gesinsbedieningsmodel

Ma. 12 November 08:30 – 12:50 Ouerskap en ouerbegeleiding Pastoraat aan die homoseksuele persoon

60

TAAK

Stel ‘n genogram saam van jou eie familie met die oog op ‘n groepsbespreking.

Gaan doen met ‘n egpaar (langer as 3 jaar getroud) en ‘n gesin (kinders ouer as 6) die posisiemodel van Louw en skryf oor elke sessie ‘n praktykevaluering van die model (Die teologie van die model; die teoretiese raamwerk; die reaksie van die persone; die evaluering oor bruikbaarheid). 1 ½ spasiëring, 5 bladsye

GESINSBEDIENING

DoelwitOm studente insig te gee in die verband tussen die funksionering van gesinne (gesinsdinamika) en God se bedoeling met die gesin (teologie van die gesin). Die ontwikkeling van ‘n praktykmodel wat pastorale hulpverleners in staat sal stel om gesinsproblematiek te identifiseer en ouers te begelei tot sinvolle en toepaslike ouerskap. Om ‘n bedieningsmodel daar te stel wat op voorkoming ingestel is.

Inhoud‘n Teologiese raamwerk vir gesinspastoraat. Wat is ‘n gesin?Die kern van gesinsproblematiek. Wanneer raak ‘n gesin siek?Gesinskommunikasie en krisishantering.Gesinsbediening binne gemeenteverband: Hoe? Wat van huisbesoek?Gesinsterapie.

Uitkoms‘n Praktykmodel wat kandidate in staat sal stel om gesinsbediening deel te maak van ‘n pastorale strategie met die oog op voorkoming en verryking.

Program(Sien onder huwelik)

61

CHRISTELIKE LEIERSKAP21-27 Oktober 2008 (Week 33)

Dr. Ian Nell

DOELSTELLINGS Om die studente verder te begelei op die weg van selfkennis met verwysing na: Roeping,

gawes en persoonlike funksioneringsvoorkeure as wesenlike deel van leierskapontwikkeling, sisteemteorie, leierskapstyle, spanfunksionering

Om die studente te help om die vaardighede te ontwikkel om die historiese verskille tussen gemeenskappe in Suid-Afrika te kan hanteer deur dit met mekaar te deel en deur te praat.

Om die globale transformasieproses wat plaasvind te verstaan asook die eise wat dit aan gemeentelike / gemeenskaps-leierskap stel te verdiskonteer.

Om die verband tussen Gemeentebou en visionêre leierskap te verduidelik.

VERLANGDE UITKOMSTE Toerusting van gemeentebedienaars Christene wat in staat sal wees om die gemeente te bou: na binne (opbou) na buite

(missionêre uitreiking en getuienis). Vaardighede wat bemeester word :

Hermeneutiese en eksegetiese vaardighede Denk- en analitiese, logiese en kritiese vaardighede toegepas op 'n gemeente en

gemeenskap Bedieningsvaardighede, strategiese beplanningsvaardighede

Dinsdag 21 Oktober 2008 Spiritualiteitsessie Lesing 1: “Evangelisasie” – werfkrag, gasvryheid, oop kerk (rol = gasheer/gasvrou) Voorbereiding vir môre: Lees hfst. 5 van Guder Werksopdrag: Bespreek in 500 woorde wat ons uit Jesus se bediening kan leer oor die

uitdra van die “goeie nuus” (die koms van die Koninkryk). Watter rol speel gasvryheid?

Woensdag 22 Oktober 2008 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se werksopdrag Lesing 2: “Organisasie” – roeping, predikantskap (rol = predikant) Voorbereiding vir môre: Lees hfst. 7 van Guder en Dykstra (2001) Werksopdrag: Beskryf in opstel van 500 woorde die basiese kenmerke van goeie

geestelike leierskap – hou ook in gedagte die werk van Osmer oor die Cloetesville VGK.

Donderdag 23 Oktober 2008 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se werksopdrag Lesing 3: “Transformasie” - geestelike leierskap, vernuwing van kerk (rol = profeet) Voorbereiding vir môre: Lees hfst 3 en 8 van Hendriks en hfst. 7 van Guder Werksopdrag: Skryf ’n opstel van 500 woorde oor die verskillende fases van

verandering en verwys na die fase waarin jy reken die gemeente waarby jy betrokke is, hulself op die oomblik bevind.

Vrydag 24 Oktober 2008 Spiritualiteitsessie Bespreek gister se werksopdrag Gesprek oor 48-uur eksamen

62

WERKSOPDRAGTEDie drie werksopdragte tel elkeen een derde van die finale punt vir hierdie module.

VOORGESKREWE WERKDykstra, C 2001. The Pastoral Imagination. Initiatives in Religion Vol 9:1. Guder, D L. Ed. 1998. Missioinal Church. A Theological Vision For The Sending Of The Church

In North America. Grand Rapids, Michigan: William B Eerdmans Publishing CompanyHendriks, J 2004. Stydying Congregations In Africa. (Netact). Wellington: Lux Verbi.

AANVULLENDE LITERATUURArmour & Browning: Systems-sensitive leadership. College Press: Joblin. 1995. Opgesom in

Hendriks, HJ. 2004 Studying Congregations in Africa . Hfst 3.

Enige navraeDr Ian Nell, 808-3259 ianell@sun.ac.za

63

KINDER- EN JEUGKULTUUR

28 Oktober-3 November 2008 (Week 34)

Aanbieders: Me A. Cloete (koördineerder)Ds LLM MacMaster

Ds E van Rensburg

Inhoud:

UitkomsDie student beskik oor die nodige kennis van die aard en implikasies van die hedendaagse kinder en jeugkultuur asook die uitdagings wat daardeur aan die kerklike bediening gestel word ten einde in staat te wees om die Evangelie effektief aan kinders en jeug te kommunikeer.

Program inhoud

Globale kinder- en jeugkultuurSekularisasieGlobaliseringPluraliteit

Suider-Afrikaanse kinder- en jeugkultuurDemografiese profiel van kinders en jeugSosio-ekonomiese, politieke en maatskaplike faktore

Implikasies van bogenoemdeBendekultuurGeweld en misdaadVerwaarlosing, misbruik en mishandeling van kinders en jeugGenerasievervreemdingVeranderende familiesistemeMultikultureel en multigodsdienstigSosio-ekonomiese en maatskaplike ongelykhedeWerkloosheid

Uitdagings vir die kerkPublieke rol van die kerkKinder- en jeugbediening is breër as gemeentelike kinder- en jeugbedieningGeloofsvormende prosesse wat heling, hoop en visie vir kinders en jeug geeIdentiteitsvinding en sinsontsluiting van kinders en jeug binne Christelike geloof

Program

Woensdag 28 Oktober Dindsdag 3 November :08h30 - 13h00A. Cloete -Die verstaan van die jeug en die jeugkultuur binne die Suid-Afrikaanse konteks.Rev. E van Rensburg: Die verstaan van jeug en die jeugkultuur binne die media - konteks.

Voorgeskrewe literatuur / uitdeelstukke

Koop

Sakhela, B. & Daniel, J. & Southall, R. & Lutchman, J. 2007. State Of The Nation: South Africa 2007. Cape Town: HSRC Press.

64

Leser

Kursusmateriaal sal saamgestel word uit onder andere die volgende resente bronne:

UNICEF publikasies en webadres National Programme of Action publikasies CASE navorsingsverslag Sensus-statistieke Literatuur oor publieke rol van die kerk..

Aanbevole leeswerk

Berry, L. 2003. The sitation of Children in SA: A Rapid Assessment. (internet)Bunge, M. J. 2001. The Child in Christian Thought. USA: Wm.B. Eerdsmans Publishing

Co.Careaga, A. 2001. Connecting with the Net Generation. USA: Kregel PublicationsMueller, W. 1999. Understanding today’s youth culture. Wheaton: Tyndale House.MacMaster, LLM. 2001. Die trauma van geweldsmisdaad op die funksionering van

geloofsgemeenskappe.Mueller, W. 2006. Engaging the Soul of the Youth Culture: Bridging Teen Worldviews

and Christian Truth. USA: Intervarsity Press.Scholte, J. A. 2005. Globalization a critical introduction. New York: Palgrave

Macmillian.South African Child Gauge . 2005. Cape Town. Children Institute, University of Cape

Town. (internet).

EvalueringU sal geassesseer word na aanleiding van u klasdeelname sowel as deur middel van 'n opdrag.

65

KINDER- EN JEUGBEDIENING

4 – 10 November 2008 (Week 35)

Aanbieders: Dr. C H Thesnaar (Koördineerder); Petra Kollege

1. UitkomsDie student is in staat om:

’n praktykteorie vir die gemeentelike kinder- en jeugbediening te formuleer vanuit die familiegerigte bedieningsfilosofie.

kinder- en jeugbediening in en deur die kerk so te struktureer dat dit die breër behoeftes van kinders en jeug aanspreek.

2. Programinhoud Jeugbedienings metodologie en benaderings Strukturering van die gemeentelike kinder- en jeugbediening Familiegebaseerde kinder- en jeugbediening Kinderbediening

Kinders vorm ‘n groot deel van die bevolking van hierdie wêreld en ‘n baie belangrike gedeelte van ‘n gemeente. As ‘n leraar van ‘n gemeente het jy die verantwoordelikheid om te verseker dat kinders deel vorm van die gemeente se missionêre bestaan en dat hulle ten volle ingeskakel is in die gemeentelike bediening. In hierdie blok kan ons slegs aan ‘n paar aspekte van ons verantwoordelike hiervoor aandag gee. As leraar is jou hoofdoel om teologies te kan nadink oor kinderbediening en om die gemeente strategies te begelei tot effektiewe bediening aan, met, deur en vir kinders. Om jou te probeer voorberei vir hierdie rol wil hierdie blok jou help om te konsentreer op die teologiese verstaan van kinderbediening binne die konteks van die 21ste eeu.

Om jou gemeente te kan begeleier om ‘n gasvrye plek te wees vir kinders sal hulle in jou lewe en interaksie moet sien dat kinders vir jou belangrik is, dat jy by hulle lewenswêreld kan aansluit en dat jy daarin slaag om hulle aktief in te sluit in jou bediening. moet jy regtig ook self betrokke wees met kinders. Juis daarom gaan ons tyd spandeer op die belangrikheid van en die aanknoop van verhoudings met kinders. Een van die fokusse sal juis wees om jou storie vertel vaardighede te ontwikkel. Aandag sal ook gegee word aan die inkorporering van kinders by die eredienste. .

Om die doel te bereik gaan op die volgende gefokus word: Verstaan en waardeer werk met kinders wat gebeur met plaaslik en globaal met kinders perspektiewe op die kind Geloofs ontwikkeling by kinders Kinderteologie Definiering van kinderbediening Bou van positiewe verhoudings met kinders Grondslae en elemente van programme met kinders Vertel van bybelverhale aan kinders Ontmoeting met God: Kinders en die erediens Visionering van ‘n eie kinderbediening

Praktiese werksopdragteDie praktiese werksopdragte is ‘n baie belangrike gedeelte in die leerprogram.

66

1.1 Voor jy begin met die kursus moet jy asseblief ‘n kerkdiens op ‘n Sondag bywoon waarin jy die betrokkenheid van die kinders in die erediens evalueer. Kry terugvoering van 2 kinders oor hoe hulle die diens ervaar het.

1.2 Vertel ‘n bybelstorie aan ‘n groep kinders en evalueer jou storie op die voorgeskrywe vorm en kry terugvoering by die kinders. Handig dit die Maandag in.

3. Program

Dinsdag – Donderdag: 8:30-13.00; 14:00-17:00Vrydag –Maandag: 8:30-13:00.Julle sal nie onnodig in die klasse gehou word nie maar daar word juis gepoog om genoegsame tyd daaraan te spandeer om vaardighede te ontwikkel om met kinders te kan werk

4. Voorgeskrewe literatuur / uitdeelstukke

Bunge, MJ 2001 The Child in Christian Thought. Grand Rapids: Eerdmans

Senter, MH (Ed) 2001 Four views of Youth Ministry and the Church. Grand Rapids: Zondervan

Nel, M. 1998. Jeugbediening – ’n inklusiewe gemeentelike benadering. Pretoria: RGN Uitgewery.

Olson, R.P. & Leonard, J.H. 1997. A new day for family ministry. Alban Institute.

Wiley, C. 1992. Towards a new vision for urban youth ministry. Urban Mission 9(4), 7-16.

Dean, Kenda. 1997. The passion of adolescence: Getting it out of the car and into Christian education. Unpublished paper presented at the University of Stellenbosch, Faculty of Theology. (Word voorsien).

Ward, P. 1995. The Church and Youth Ministry. Oxford: Lynx Communication.

5. Evaluering

U sal geassesseer word volgens klasdeelname en opdragte.

Klas verslae vir elke dag: Wat is die belangrikste ding wat ek vandag geleer het en watter invloed het dit op my lewe en die bediening. Dit moet ingehandig word voor die volgende klas begin.

Verslae van die praktiese werksopdragte.

67

48 UUR OOPBOEKEKSAMEN OOR ‘n GEVALLESTUDIE:

12 - 14 NOV 2008

ONTMOETING VAN DOSENTE STUDENTE & MENTORS

VIR 2008 LISENSIAAT PROGRAM 17 NOVEMBER 2008

68