1

Colofon:

Uitgave van : Weidevogelbescherming “AVEREEST”

Teksten : Henk Spijkerman

Jan Altena Hans Gons Janny Spijkerman Lay-out : Janny Spijkerman Foto’s : Henk Spijkerman, uit beschikbare bestanden of anders vermeld

De uitgave van dit jaarverslag is mede mogelijk door subsidie van de

en bedrijven die door middel van een advertentie financieel hebben bijgedragen

2009

2

Inhoudsopgave

1. Inleiding blz. 3 2. Beschermgebied blz. 4 3. Woord van de voorzitter blz. 5

4. Het jaar 2009 blz. 6 5. Voorjaarsvergadering blz. 10 6. Weidevogelwerkgroep Bezuiden de vecht bestaat 5 jaar blz. 11 7. Expositie in De Veldschuur blz. 12 8. Weidevogelexcursie blz. 14 9. Rare “gasten”in het Vierde Blok, door Jan Altena blz. 19 10. 15 jarig bestaan, door Hans Gons blz. 20 11. Bijzonder weidevogeloverleg blz. 22 12. Bezoek aan Murk Nijdam blz. 23 13. Resultaten 2009 blz. 24 14. Najaarsvergadering blz. 26 15. Schouderklop blz. 27 16. Prijs uit verloting blz. 28 17. Overijsselse Vrijwilligersprijs blz. 29 18. Voorlichting op scholen en presentaties blz. 30 19. De vergunning, het pasje en het eierboekje blz. 31 20. Belangrijke telefoonnummers blz. 31 21. Nesten zoeken! Alleen daar waar het moet! blz. 32 22. Richtlijnen voor het melden van het eerste kievitsei blz. 34 23. Bestuur blz. 35

Met de uitgifte van dit jaarverslag wil Weidevogelbescherming “AVEREEST” mede haar dankbaarheid voor de getoonde inzet van alle betrokkenen tonen.

© copyright: Weidevogelbescherming “AVEREEST” ,januari 2010 Niets uit deze uitgave mag worden gepubliceerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de initiatiefnemer.

3

1. Inleiding

Weidevogelbescherming ˝AVEREEST˝ stelt zich als doel zoveel mogelijk van de in dit gebied broedende weidevogels te beschermen, opdat meer legsels kunnen uitkomen. Bij weidevogelbescherming wordt de aandacht voor overleving van kuikens, in het bijzonder van de grutto, steeds belangrijker. De werkzaamheden op landbouwgronden volgen elkaar tegenwoordig zo snel op, dat het voortbestaan van weidevogels steeds moeilijker wordt. Gelukkig wil een toenemend aantal agrarische ondernemers en medewerkers van loonbedrijven in samenwerking met vrijwillige weidevogelbeschermers zich inzetten voor bescherming van de weidevogel.

Grutto’s in de uiterwaarden tussen Hasselt en Zwartsluis

4

2. Beschermgebied

Weidevogelbescherming “AVEREEST” . In 1995 is Henk Spijkerman, gestart met weidevogelbescherming in Dedemsvaart. Vanaf 1996 hebben zich vrijwilligers bij hem aangesloten en in 2009 heeft de vereniging 68 vrijwilligers, die bij 189 boeren de nesten van weidevogels beschermen op 4420 ha.

De vrijwilligers zijn actief in 4 gemeenten; Hardenberg, Dalfsen, Staphorst en Ommen. Ook zijn er gebieden die de Overijsselse provinciegrens overschrijden naar Drenthe. Dit heeft ertoe geleid dat er vanaf 2005 samenwerking tot stand is gekomen met Landschapsbeheer Drenthe. Nabij Kerkenveld, Elim, Coevorden en Zuidwolde is dit het geval.

De beschermgebieden beginnen in de gemeente Dalfsen, in het gebied tussen Nieuwleusen en Oudleusen. In onze eigen gemeente Hardenberg beginnen we in het Westerhuizingerveld, Den Kaat, Vierde Blok, omgeving Oostwijk, richting Elfde Wijk. Dan gaan we richting Luttergreppel, Slagharen, Schuinesloot, Nieuwe Krim, De Krim, Lutten en Oud-Lutten. In 2003 en 2004 is het gebied uitgebreid met Ane, Anerveen, Holthone en Holtheme.

5

3. Een verandering is lang niet altijd een verbetering, door onze voorzitter Mooie plannen had ik in 2009. In Holthone hadden wij een aangewezen weidevogel-gebied waar in mijn ogen veel meer mogelijk is voor de weidevogels. Een gedeelte plas dras gebied maken waar de boer op voorhand geen nee tegen zei. In een aangewezen gebied is veel mogelijk met subsidies. In mijn hoofd speelde ik met de gedachte een plas dras gebied aan te leggen en op andere stukken grond vogeltjesland creëren met het ouderwetse grasland met bloemen en zuring. Later maaien want alles is immers mogelijk. De grutto is daar nog altijd aanwezig. Het is 5 voor twaalf, maar het was mogelijk dacht ik. Er zijn daar enthousiaste vrijwilligers die dit konden begeleiden, een situatie om jaloers op te zijn. Maar wat gebeurt er, het subsidiebeleid wordt veranderd. Niet meer landelijk geregeld maar provinciaal. Tot mijn verbazing wordt het aangewezen weidevogelgebied plotseling van de kaart gehaald door de provincie. Dit niet alleen in Holthone maar op meerdere plaatsen in de Provincie. Er blijven nog een paar zogenaamde kansrijke gebieden over. Daar wordt veel geld in gepompt en de rest kan stikken. En dan wordt er gezegd er verandert niets! Helaas moet ik vaststellen dat dit ook nog waar is ook. Bij de provincie luisteren zij ook niet naar de mensen in het veld maar doen zij alles van achter het bureau. Erg jammer! Weg mooie droom! Weg kans voor de grutto! Die tellen in het mooie gebied aan de Vecht nabij Holthone blijkbaar niet meer mee. Er zijn er immers genoeg in de kansrijke gebieden. Er zijn meerdere voorbeelden te noemen uit de intensieve veehouderij. Als het mis gaat dan gaat het goed mis. Het is niet anders in de kansrijke gebieden als het daar mis gaat wordt dat een ramp voor de weidevogels. Wij zien in het veld dat de weidevogels langzaam aan het verdwijnen zijn. Vanachter het bureau zien ze nog steeds niet dat het zo erg is. Ik hoor nog zo minister Veerman zeggen. Het tij moet in 2010 gekeerd zijn. Ik denk dat het alleen maar slechter is geworden en op deze manier wordt het in mijn ogen nog veel erger. Maar ik kan maar beter niets zeggen ik kom maar uit het veld en dan tel je niet mee. Ik heb nog maar één gedachte doorgaan! Opgeven ligt niet in mijn karakter en dat kunnen ze ook bij de Provincie niet veranderen, want wat mij enorm sterkt is de wetenschap dat er een geweldig team vrijwilligers in onze vereniging bezig is die er net zo over denkt en ook niet van opgeven weten. Ook zij weten juist nu is de weidevogel ons nodig.

Gebied omgeving Holthone

6

4. Het jaar 2009 Het jaar 2009, een heel druk jaar. Een korte impressie wat de vereniging georganiseerd heeft en waaraan deelgenomen is. Enkele onderwerpen zijn nader omschreven. Voorafgaande aan dit hele gebeuren was er al een regio-overleg met Landschap Overijssel. De coördinator van Landschap Overijssel, Erwin Booij, geeft hier een terugkoppeling uit het Overijssels Platform Weidevogelbescherming.

Op 4 maart de eerste officiële presentatie van onze nieuwe foto expositie tijdens de weidevogelavond van Landschap Overijssel.

Op 9 maart was er de voorjaarsvergadering van onze vereniging. Zie hoofdstuk 5.

Zondag 15 maart een expositie in Natuurinformatiecentrum De Heem. Het informatiecentrum ligt in een prachtige oude boerderij in het schilderachtige dorpje Oud-

Avereest.

7

Weidevogelvereniging Bezuiden de Vecht vierde op 20 en 21 maart haar vijf jarige bestaan. Zie hoofdstuk 6

Expositie in De Veldschuur van 24 maart tot met 21 april. Zie hiervoor hoofdstuk 7.

De weidevogelexcursie op 18 april. Samen hebben Henk Spijkerman, Jan Altena en Erwin Booij de jaarlijks terugkerende excursie van Landschap Overijssel en onze vereniging ook dit jaar weer voorbereid. Dit jaar een andere opzet. De start en het zoeken van (kunst)nesten vanuit De Veldschuur en de excursie in 3 groepen vanaf 1 boerenerf. Zie hoofdstuk 8

Samenwerking met andere groene groepen in de gemeente Hardenberg. Hiervoor wordt twee maal per jaar een vergadering belegd door het Groen Overleg Platform. Het GOP is een overlegplatform van de groene groepen die samenwerken binnen De Koppel. Het functioneert naast het bestuur en de directie van De Koppel binnen de Stichting De Koppel. Het GOP handelt binnen het kader van de statuten van de stichting.

8

Tussen al deze bedrijvigheid door werd het 1e kievitsei gevonden. Op 11 maart, is op een weiland aan de Oosterlandenweg in IJsselmuiden het eerste kievitsei van Overijssel gevonden. Bert Schuldink en Anton Wiemink vonden omstreeks 14.00 uur het ei. Uitzonderlijk aan deze vondst was dat ze drie nestjes bij elkaar met elk 1 ei vonden. De vinders zijn als vrijwilligers aangesloten bij de Agrarische Natuurvereniging IJsseldelta. Het ei is op echtheid gecontroleerd en in orde bevonden door Henk Spijkerman namens Landschap Overijssel en Teun v.d. Vegt van Stichting Beheer Natuur en Landelijk Gebied

Op 12 maart, is op bouwland aan de Woudbloemweg in Dedemsvaart het eerste kievitsei van Hardenberg gevonden. Evert Holtvoort, lid van onze vereniging, vond omstreeks 16.00 uur dit eerste ei.

Op 16 maart was Henk Spijkerman uitgenodigd door het IVN van Den Ham-Vroomshoop voor een presentatie en de PCOB afdeling Hardenberg had hem uitgenodigd op 21 april. Op 25 april was er ook nog tijd om het 15 jarige bestaan te organiseren en te vieren. Een heel gezellige en succesvolle dag. Zie hiervoor hoofdstuk 11. De dag voor Koninginnedag was er een heel bijzonder weidevogeloverleg. Zie hiervoor hoofdstuk 12. Op donderdag 28 juni was Henk Spijkerman als gastdocent op de Landstede in Raalte. Hier luisterde een groep van ongeveer 20 leerlingen, die de opleiding in de Agrarische sector volgden, aandachtig naar de presentatie over weidevogels en het beschermen hiervan. en

op maandag 8 juni op C.S.G. Dingstede in Meppel. Ook hier werd aan twee groepen verteld over de weidevogels en de beschermingsactiviteiten. Samen met de docenten gingen de leerlingen aansluitend in de omgeving van Meppel het veld in.

9

Teun van der Vegt van Stichting Beheer Natuur en Landelijk Gebied (SBNL) heeft het afgelopen jaar onze maquettes gebruikt voor expositie bij o.a. de Gamefair in Biddinghuizen en tijdens het 35 jarig bestaan van het jachtmuseum in Kasteel Doorwerth.

Tijd voor veldwerk? Was er nog wel tijd het veld in te gaan? Misschien niet, maar toch is onze voorzitter in het veld gesignaleerd.

Henk Spijkerman, voorzien van zijn bekende stokken met rode punten!

Als u op het land een markeerstokje aantreft met daaraan een rode en witte punt dan heeft Spijkerman deze bij een nest gezet. Dan even het nest in uw boekje noteren en het stokje aan de rand van het land zetten. Wanneer hij weer eens door het gebied rijdt neemt hij het stokje mee.

10

5. Voorjaarsvergadering

De voorjaarsvergadering, 9 maart 2009, werd een gezellige en druk bezochte avond. Voor onze vrijwilligers de start van het weidevogelseizoen.

Voor iedereen was er het jaarverslag 2008, informatie voor het nieuwe seizoen en informatie van Landschap Overijssel. Zoals o.a. het melden van het 1e kievitsei. Vanaf 2008 is het de bedoeling dat ook van de andere weidevogels het eerste gevonden ei wordt gemeld. Het financieel verslag werd besproken. De kascommissie, bestaande uit de heren de Jong en Meijer, heeft alles gecontroleerd en een verklaring van akkoord afgegeven. De vereniging heeft een beamer aangeschaft. Deze wordt gebruikt voor educatieve doeleinden. De nieuwe kascommissie wordt vastgesteld; de heren Meijer en Hesseling, met als reserve de heer Spijker. Tijdens de vergadering hebben de vrijwilligers onderling diverse zaken besproken en geregeld. Het pasje en de stempelkaart werden weer verlengd en zo kon iedereen weer met de benodigde papieren en materialen het veld in. Door de voorzitter werd iedereen veel succes gewenst. Inmiddels waren de scholeksters ook alweer te zien op de Kotermeerstal in Dedemsvaart

11

6. Weidevogelwerkgroep Bezuiden de Vecht bestaat vijf jaar.

In 2004 heeft onze voorzitter deze weidevogelgroep geholpen bij het oprichten van de vereniging. Nu vijf jaar later hebben ze zijn hulp weer ingeroepen. Met de materialen is er een expositie opgezet. Niet alleen wij, maar ook Natuur- en vogelwerkgroep “de Grutto” uit Weerselo en Landschap Overijssel hebben dit jubileum ondersteund dat gevierd werd in Proefboerderij Aver Heino in Heino. Vrijdag 20 maart hebben diverse scholen de expositie bezocht en zaterdag 21 maart was er een publieksdag.

De heren Herman Matthijsen en Jurjen Raatjes van Weidevogelwerkgroep Bezuiden de Vecht

12

7. Expositie Veldschuur De jaarlijks terugkerende weidevogelexcursie in de buurt van Genemuiden werd altijd gestart vanuit het Boerendiekhuus van de familie Pierik. In 2009 was dit door omstandigheden niet mogelijk en moest er gezocht worden naar een andere locatie, dit werd De Veldschuur in Rouveen Meer info over De Veldschuur is te vinden op www.veldschuur.net

De Veldschuur in Rouveen.

Niet alleen de start van de excursie, maar tevens is daar ad-hoc een expositie aan toegevoegd. Dit was voor alle partijen een succes.

De weidevogels, de maquettes en de vitrines met eieren waren door de bezoekers te bewonderen. Diverse schoolklassen uit de omgeving hebben de expositie bezocht.

13

Onze foto expositie

In oktober 2009 is deze expositie uitgebreid met nog eens 22 foto’s. De aanschaf van de foto-expositie is mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van de

Nationale Postcodeloterij en

de medewerking van Natuur en Milieu Overijssel.

14

8. Weidevogelexcursie Zaterdagmorgen 18 april, werd er weer de jaarlijks terugkerende weidevogelexcursie gehouden door Landschap Overijssel en Weidevogelbescherming “AVEREEST”. Landschap Overijssel en Weidevogelbescherming “Avereest“ zijn al jaren actief om samen met vrijwilligers en boeren de weidevogels te beschermen. De cursusleiders waren ook dit jaar weer Erwin Booij van Landschap Overijssel en de heren Henk Spijkerman en Jan Altena van Weidevogelbescherming “AVEREEST”. De ruim 30 deelnemers werden omstreeks half 10 in De Veldschuur in Rouveen verwelkomd met een kopje koffie en een inleiding door Erwin Booij. Na deze inleiding konden de deelnemers nesten zoeken die nagemaakt waren op een terrein achter de Veldschuur. Want tijdens het 3e gedeelte van de excursie in de uiterwaarden is het niet mogelijk om dicht bij nesten te komen. Dan worden de vogels verstoord en dat is niet de bedoeling van deze excursie. De deelnemers werden voorzien van een markeringsstokje en konden de nesten gaan zoeken.

Het zoeken van kunstnesten door de deelnemers

Er wordt aandachtig naar Jan Altena geluisterd.

Niet gemakkelijk! “Ik heb een nest gevonden”. Het was één van de deelnemers gelukt een nest te vinden. Er werd verder gezocht en er werd zelfs een echt nest gevonden, dat van een wilde eend. Helaas had dit nest bezoek gehad van vermoedelijk een wezel. Van dit nest waren de eieren opgegeten. Wat verderop kijken Henk Spijkerman en Erwin Booij met twee groepjes deelnemers naar de grutto’s, de tureluurs en de kieviten in het land. Ze vertellen over de bijzonderheden van de vogels. Er wordt aandachtig geluisterd om toch niets van de verhalen te missen.

Henk Spijkerman met een groepje deelnemers

Erwin Booij met een groepje deelnemers

15

De deelnemers hebben de weidevogels volop kunnen horen en zien. In het meest tureluurdichte gebied van Overijssel (Cellemuiden) is geen enkele weidevogel onbesproken gebleven. Daarnaast was er aandacht voor de predatoren. Zoals o.a. de vos, de kraai, de reiger, de buizerd, de ooievaar en de hermelijn. Soms krijgt iets een onverwacht vervolg, zo ook deze excursie. Op 2 mei ging een groep van 11 personen onderleiding van Jan Altena op excursie. Deze vervolgexcursie is ontstaan door de vele late aanmeldingen. Deze groep, bijna allemaal uit Genemuiden, heeft genoten van een mooi stukje natuurgebied in haar achtertuin. Hier is het spreekwoord “onbekend maakt onbemind” weer eens van toepassing.

Naast het genieten van de vogels, hebben de deelnemers aan de excursie ook de andere kant van de natuur gezien, zoals een gepredeerd nest van een grutto.

Het ontstaan van dit mooie gebied is misschien wel te danken aan de periode toen de Afsluitdijk er nog niet was en de hele omgeving van Genemuiden ondergelopen gebied was met zout water. Dit stukje uiterwaarden, dat ingekaderd ligt tussen de Hasselterdijk, met zijn 52 bochten, en het Zwartewater is een gebied waar alle soorten weidevogels te zien zijn en in het bijzonder de tureluur.

Niet alleen voor de (weide)vogels, maar ook de kievitsbloem is hier in grote concentratie te vinden.

16

De brakke grond is waarschijnlijk de reden dat de tureluurs hier graag verblijven en broeden. Het aantal broedparen wordt geschat op ongeveer 60. De Rondweg die dit gebied ontsluit is voor de weidevogels geen reden om weg te blijven. Dit geeft diegene die de vogels wil observeren tevens een mooie gelegenheid. Met dank aan boer Fuite, die ons vrij rond liet wandelen op zijn grond. Als toegift op de mooie morgen 3 spannetjes kievieten aan het baltsen op een net omgeploegde strook land. Als op een 1e klas tribune zaten we te genieten, op de kruin van de dijk, van de capriolen en buitelingen.

Diegene die het allemaal toch niet goed gezien had kon ’s avonds op de website van de fotoclub nogmaals genieten van de buitelingen. Een mooi stukje vakwerk. De groep heeft te kennen gegeven in 2010 weer van de partij te willen zijn en zich dan wel tijdig op te zullen geven.

17

18

19

9. Rare “gasten” in het Vierde Blok, door Jan Altena Seizoen 2009 was amper begonnen of ik liep tegen een aantal “rare”gasten aan. Op een mooi stukje maïsland scharrelden wat kieviten rond. Na enige tijd de boel te hebben geobserveerd liep ik het land in met de vaste veronderstelling een paar kievitseieren te vinden. Nesten volop, maar geen eieren. Laarzen was geen overbodige luxe want achter op het stuk was een hele strook onder water. Na een week het weer geprobeerd, het miezerde een beetje maar er was geen kievit te zien. Kievit met laarzen! Plots steeg er achter van het stuk waar het water 10 cm hoog stond een kievit in de lucht. Ik keek mijn ogen uit want die kievit had laarzen aan en toen begon er bij mij een lampje te branden. Die kievit zit zeker in die natte strook. En ja wel, boven het water uit een nest met 4 kievitseieren, een pracht gezicht.

Vandaar mijn link, kievit met laarzen aan, die moest in dat natte stuk zitten.

Nog meer te beleven. Maar er was nog meer te beleven in het Vierde Blok. In een stuk aardappelland dat er nog braak bij lag hadden de zoons van de eigenaar een crossterrein aangelegd. Op het midden van het land dat iets hoger lag was een ronde baan gecreëerd, dus lekker rondjes draaien. Een paartje kieviten die waarschijnlijk fans van de crossers waren hadden op de rand van de crossbaan een nest met eieren, ondanks lawaai en stof. Als de jongens aan het crossen waren dansten die kieviten als echte fans in de rondte en klapten met de vleugels.

Maar er waren nog andere fans, vogels met een zwart verenpak en pientere blauwe oogjes en die hun ogen goed open hadden. De 4 kievitseieren lieten ze zich goed smaken. Heel bijzonder; geen last van de crossmotoren, maar wel van de zwartrokken.

20

10. Weidevogelbescherming “Avereest” viert 15-jarig bestaan, door Hans Gons Op zaterdag 25 april 2009 vierden we het 15 jarig bestaan van onze vereniging. Het bestuur had een mooi en aantrekkelijk programma opgesteld om de leden en hun partners te onthalen. Vroeg in de ochtend was het bestuur met hulp van een paar vrijwilligers al druk bezig met de voorbereidingen ervan in het buurthuis bij de heer Visscher aan de Oostwijk in Dedemsvaart. Daar werden de schappen voor het buffet en de drankjes klaar gezet. Dat was niet zo eenvoudig, maar na veel zoeken waren er voldoende planken en platen gevonden om alles te kunnen uitstallen. Een paar mooie kleden over de planken heen en het zag er uit als bij een galadiner. Het jubileumprogramma begon in Ommen. Om half drie zaterdagmiddag lag in de Vecht, naast hotel “De Zon” onze salonboot klaar om richting Vilsteren te varen. De opkomst van de leden was groot, want een mooi feest laten we ons natuurlijk niet ontzeggen. Het parkeerterrein bij de boot was weldra gevuld met auto’s uit Dedemsvaart en omgeving. Nadat Janny Spijkerman had gecontroleerd of iedereen die zich had opgegeven aanwezig was, gingen we aan boord. We verzamelden ons in de salon waar door een Poolse dame de koffie werd geserveerd. Voorzitter Henk Spijkerman heette ons allen welkom en wenste ons een plezierige dag toe.

Ik herinner me dat we nog twee exoten zagen: nijlganzen en een ander soort. Gelukkig hadden we de heer Slatman-senior aan boord en hij wist ons te vertellen dat het Indische ganzen waren. Voor Vilsteren draaide de boot 180 graden en voeren we weer richting Ommen, om ons klaar te maken voor het tweede deel van het programma.

21

Na de koffie ging iedereen aan dek, want hoewel de kalender nog april aanwees was de temperatuur goed en zat het heerlijk in het zonnetje. Zittend op de boot was het interessant om het Vechtdal nu eens van de andere kant te bekijken. Met de vogels was het nu niet echt druk, maar het was natuurlijk midden op de dag.

In het buurthuis bij de heer Visscher aan de Oostwijk was ondertussen een heerlijk buffet neergezet en dat ging er goed in. Er was ruim keus uit warme en koude gerechten zodat iedereen aan zijn trekken kon komen. Onder genot van een hapje en een drankje werd er gezellig bijgekletst. Om de kas nog wat te spekken werd er tussen het eten en drinken door nog een verloting gehouden. Het viel daar bij op dat aan een bepaalde tafel wel heel erg veel prijzen terecht kwamen, maar dat is natuurlijk toeval. Zo tussen 7 en 8 uur in de avond zijn de meeste mensen huiswaarts gegaan, met de herinnering aan een mooie en gezellige dag. Bestuur heel veel dank hiervoor en misschien kunnen we dit over 5 jaar nog eens herhalen.

prijzen van de verloting

22

11. Bijzonder weidevogeloverleg, door Henk en Janny Spijkerman

In het voorjaar werden ons twee geheimpjes verteld. Uiteindelijk werden het er drie. Ria Altena kwam met de vraag of het mogelijk zou zijn om Jan op 29 april mee te nemen naar het gemeentehuis van Hasselt voor een overleg over weidevogels. Dat was nog niet zo moeilijk. Daar aan vooraf was het eerste geheimpje al binnen gekomen. De vraag om 29 april in de agenda vrij te houden. Dit 2e geheimpje kwam van Jan Altena. Nou ja die datum stond toch al in de agenda. Het werd alsmaar ingewikkelder. Tot we een brief van de kinderen kregen met het derde geheimpje. Na afloop lunchen bij de familie Altena in Genemuiden. Tussendoor kregen we ook nog een uitnodiging van de gemeente Hasselt om bij de plechtigheid van het lintjes uitreiken aanwezig te zijn. Dus wij op 29 april richting Hasselt. Bij het gemeentehuis aangekomen stonden we nog even te praten en daar kwamen Jan en Ria. Oh, jullie ook hier? Ja wij ook hier! Gezellig. Wij hadden binnenpret, want Jan was gewapend met zijn tas met weidevogelspullen. In de veronderstelling dat er ook nog een weidevogeloverleg zou zijn. Er is van alles gebeurd, maar dat niet.

Linksonder:Jan Altena Rechtsboven: Ria Altena

De versierselen behorend bij de benoeming tot Lid in de Orde van Oranje Nassau werden uitgereikt aan mevrouw Ria Altena-Hietland en benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau de heer Jan Altena.

23

12. Een bezoek aan Murk Nijdam in Wommels, door Henk en Janny Spijkerman

De lezing van oktober 2008 waren we nog steeds niet vergeten en een bezoek brengen aan Wommels al helemaal niet. De heer Booi had ons wel erg nieuwsgierig gemaakt. Zo gingen we in de loop van maandag 4 mei richting Wommels. Daar aangekomen, grote vlaktes Fries weidevogelland. Waar moeten we zoeken. Het eerste wat we tegenkwamen was“ Skrok”. “Skrok” is één van de natuurgebieden van Natuurmonumenten. Aan de rand van “Skrok” staat vogelkijkhut Swyns. Hier zijn grote hoeveelheden beschermde weide- en trekvogels te zien. Van half maart tot half juni verzamelen zich hier soms wel duizenden vogels. Natuurmonumenten houdt het laaggelegen weiland nat. Als ze het weiland zouden laten verdrogen kwamen de meeste vogels niet meer terug. Voor de toch al ernstig bedreigde grutto zou dat in dit gebied de doodsteek betekenen. Naast deze vogelkijkhut stond een woning waar we gevraagd hebben. De bewoner was de verslag-gever van de plaatselijke krant en kende Murk Nijdam natuurlijk wel. Hij wees ons de weg naar Murk Nijdam, een vriendelijke lange Fries. Hij nodigde ons gelijk uit om naar de kijkhut te gaan. We zeiden dat we eigenlijk alleen maar wat kwamen vragen. Maar we waren niet de enigen, van SOVON tot Agrarische Natuurverenigingen komen op bezoek bij hem in de kijkhut. Eigenlijk kwamen we op een ongelegen tijdstip want hij wilde net de beesten gaan voeren. Na nog even wat gepraat te hebben moesten “de beesten” maar even wachten en gingen we met de roeiboot naar de kijkhut. Wat we daar hebben gezien. Grutto’s, kieviten met pullen. Eén jonge kievit had een zendertje op de rug. Broedende kluten, visdiefjes en smienten. Tot op een bepaald moment er een groep van zo’n 60 kemphanen binnen kwam vallen. Te veel om al deze ervaringen op papier te zetten. Een onvergetelijke middag.

Broedende kluut en sterns op een aangelegd strandje bij de kijkhut

24

13. Resultaten 2009 Weidevogelbescherming “AVEREEST” Actief in gemeenten Hardenberg, Staphorst, Dalfsen, en Ommen Aantal meewerkende agrariërs 189 Aantal vrijwilligers 68 Oppervlakte beschermd gebied Bouwland 2317 ha Grasland 1227 ha Overige en onbekend 876 Totaal: 4420 ha ___________________________________________________________________________________

Legsel per soort Soort Totaal Bekend Uit Niet uit % uit Pred. Bew. Werk. Verl. Ov. Onb.

Eend onbekend 1 0 0 0 0.00 0 0 0 0 0 0

Grutto 5 5 1 4 20.00 4 0 0 0 0 0

Kievit 236 219 98 121 44.75 73 0 12 6 0 30

Meerkoet 2 2 2 0 100.00 0 0 0 0 0 0

Patrijs 1 1 0 1 0.00 0 0 0 1 0 0

Scholekster 50 46 26 20 56.52 9 0 2 2 0 7

Waterhoen 1 1 0 1 0.00 1 0 0 0 0 0

Wilde eend 3 3 2 1 66.67 1 0 0 0 0 0

Wulp 13 13 5 8 38.46 7 0 0 0 1 0

Totaal 312 290 134 156 46.21 95 0 14 9 1 37

Percentage van bekend resultaat 46.21 53.79 32.76 0.00 4.83 3.10 0.34 12.76

In de database van Landschapsbeheer Nederland is heel veel informatie te vinden over de beschermactiviteiten van onze vereniging. Wij hebben hier net als voorgaande jaren twee rubrieken vermeld. Als eerste natuurlijk de resultaten van de vereniging. Als tweede de beschermactiviteiten. Wanneer iemand meer wil weten, dan kan diegene altijd even langs de voorzitter gaan en die zal u graag meer laten zien. Door Paul Spek, één van onze vrijwilligers, die de gegevens verwerkte tot de landelijke database kwam, houdt nog steeds op het door hem ontwikkelde systeem een schaduwtelling bij. Heel interessant, met heel mooie grafieken.

25

Beschermingsactiviteiten per soort 2009 groepsnivo: OV36 avereest

Soort AA BM GB NB OM OV PE RS ZP Totaal

Grutto 2 2

Kievit 17 24 1 3 1 46

Scholekster 4 6 1 1 12

Wilde eend 1 1

Wulp 7 1 8

Totaal % van totaal

28 40.58

30 43.48

1 1.45

4 5.80

1 1.45

4 5.80

1 1.45

69

Legenda: AA: bij aanaarden

BM: bij bemesten

GB: bij gewasbescherming

NB: bij beweiden

OM: bij maaien

OV: bij ov. activiteiten

PE: bij ploegen/eggen

RS: bij rollen/slepen

ZP: bij zaaien of poten

Landschapsbeheer Nederland Niet alleen onze gegevens worden verwerkt bij Landschapsbeheer Nederland, maar zij verzorgen ook heel veel informatie. Deze is ook terug te vinden op onderstaande website. www.weidevogelbescherming.nl Er wordt ook geregeld een nieuwsbrief uitgegeven. U kunt u hiervoor zelf opgeven via de website van Landschapsbeheer Nederland. Wanneer u dit doet kunt u zelf meer lezen.

o.a. Projecten

Een rijk weidevogellandschap

Veel partijen zetten zich in voor weidevogelbeheer, onder andere: vrijwilligers, beheerders, onderzoekers en gemeenten. Iedere partij heeft haar eigen kennis. Bij mensen uit de praktijk is vaak veel kennis aanwezig die

moeilijk terecht komt bij ...

26

14. Najaarsvergadering

Tijdens de najaarsvergadering op maandag 26 oktober maakte de voorzitter de resultaten van het afgelopen jaar bekend. Deze vindt u terug op de voorgaande pagina’s. De resultaten en de ervaringen werden besproken. Het onderwerp predatie kwam nogmaals aan de orde. Zoals ook het aantal weidevogels dat terugloopt. De terugblik op het jaar 2009 is in dit verslag terug te vinden. De uitbreiding van de foto-expositie met 22 foto’s werd gepresenteerd. Tijdens de vergadering werd de schouderklop uitgereikt, zie hiervoor hoofdstuk 15.

Dit jaar werd er ook aandacht gevraagd voor de inzet van het bestuur. Jan Altena bedankte namens de leden het bestuur voor haar inzet. En bedankte met een leuke attentie. Een prachtige reproductie van een vlinder (het witje) met daarbij een passend gedicht. Wonderlijk, Mooi, Die natuur! Een mix Van bloemen Geuren Kleuren, Een pracht Die aandacht Trekt. Zelfs het Eenvoudige Witje Is een Parel In Gods natuur Henk Spijkerman werd vergeleken met de rietsnijder

De avond werd afgesloten met een presentatie van

Natuurfotograaf Maas van Ruitenbeek Informatiepaneel Voor de 2e keer is het informatiepaneel, aan de Oostwijk, vernield. De eerste keer in het gebleven bij het stuk slaan van het perspex en zijn de fotopanelen niet beschadigd. De tweede keer zijn ook de fotopanelen vernield. Om het paneel te herstellen zal er gezocht moeten worden naar financiële middelen. Om het dan weer te laten vernielen?

27

15. Schouderklop, jaarlijks wordt deze uitgereikt aan een vrijwilliger of een groepje vrijwilligers, die/dat zich op welke

wijze dan ook verdienstelijk heeft/ hebben gemaakt.

Zoals de voorzitter elk jaar aangeeft. Iedere vrijwilliger verdient de schouderklop. Maar er is gekozen om elk jaar de schouderklop uit te reiken, dus ook dit jaar weer. Een moeilijke keuze! Maar hier kunnen de leden het bestuur een handje mee helpen door iemand voor te dragen. Als jullie iemand weten dan hoort het bestuur dit graag. Soms gebeuren er dingen in het veld die niet en niet helemaal doordringen, maar toch gebeuren. Soms komt het voor dat er meerdere genomineerden zijn. Dat was in 2008 het geval. We hebben toen een keuze gemaakt. Dus was het voor 2009 niet zo heel moeilijk. Wij hadden nog een kandidaat. Iemand die vanaf het begin lid is van de vereniging. Spijkerman weet zich nog heel goed zijn uitspraak te herinneren “Henk hier is zoveel te doen. Daar moeten wij de schouders onder zetten “ Het is iemand die houd van precisie dat zie je ook duidelijk aan het invullen van het eierboekje. Daarnaast kan hij ook goed organiseren. Want als je het veld in gaat dan moet je vervoer hebben en een kop koffie in het veld is ook nooit weg. Voor beiden heeft hij iemand gevonden. En dat is uitgemond in een groep die met volle overgave haar werk verricht. Daarom heeft het bestuur gemeend dat de gehele groep de schouderklop verdient. Zo krijgt Jan Uythof in 2009 “de schouderklop” samen met Albert v.d. Boogaard en Hans Gons.

Voorzitter Henk Spijkerman overhandigd “de schouderklop”

Ook dit jaar werd het ingraveren van de bekers verzorgd door:

28

16. Prijs uit verloting!, door Janny Spijkerman

Een fles wijn van twee liter , één van de prijzen uit de verloting, werd gewonnen door de familie Lenters. Van het één kwam het ander en zo gingen op een dag Johan Slatman en Piet de Ruiter met hun vrouwen richting Hardenberg om de familie Lenters te helpen de fles leeg te maken.

Om allemaal te kunnen genieten van de heerlijke wijn werd er besloten om per boot te gaan.

Maar aan alles komt een eind, zo ook aan de inhoud van de fles wijn. Zo werd ik bedankt voor de mooie prijs, maar de fles was te klein. Ja of was er misschien iets anders aan de hand?

Voor onderhoud, reparatie, APK, aircoservice en verkoop van alle merken auto's.

29

17. Overijsselse Vrijwilligersprijs

In totaal 75 vrijwilligers en 53 vrijwilligersorganisaties waren in 2009 genomineerd voor de Overijsselse Vrijwilligersprijs. Hiervoor heeft Jan Altena, namens de vereniging Henk en Janny opgegeven. Vrijdag 25 september was in het provinciehuis te Zwolle de prijsuitreiking. Hans en Jeanne Gons hebben de vereniging op deze middag vertegenwoordigd.

De Overijsselse Vrijwilligersprijs werd dit jaar voor de elfde keer uitgereikt en is een initiatief van de provincie Overijssel. Het bleef die dag bij een nominatie. Een prijs werd er niet gewonnen.

Spijker installatietechniek v.o.f. Voor aanleg en onderhoud van al uw installatiewerkzaamheden

Elektra

Gas 200 m2 Showroom

Water

Sanitair Sanitair & Tegels

Dakbedekking

Goten Openingstijden:

C.V. 's avonds op afspraak

Riolering en

Gaskachels zaterdags van 9:30 tot 15:30

Langewijk 376 7701 AR Kelvinstraat 16 7701 BZ

Tel: 0523- 614462 Tel: 06- 36 14 40 56

Dedemsvaart

30

18. Voorlichting op scholen en presentatie voor uw vereniging.

Voorlichting Om de jeugd te interesseren komen wij graag uw school bezoeken om een presentatie te verzorgen. Ook zijn er materialen beschikbaar die het thema weidevogels voor de jeugd alleen maar interessanter maken, waaronder de leskist “Weidevogels” die door Landschap Overijssel beschikbaar wordt gesteld.

Presentatie en expositie Wanneer uw vereniging bijvoorbeeld een jaarvergadering heeft, kunnen wij tijdens deze avond een presentatie verzorgen. Wij vertellen u over weidevogels en laten u zien welke werkzaamheden door onze vrijwilligers worden verricht om weidevogels te beschermen.

Verjaardagskalender en ansichtkaarten Om met dialezingen en exposities de bezoekers iets specifieks met betrekking tot weidevogels te kunnen verkopen, zijn van de foto’s die op de verjaardagskalender staan dubbele ansichtkaarten gemaakt.

31

19. De vergunning, het pasje en het eierboekje! De toestemming van de boer om op zijn land te komen om nesten van weidevogels te beschermen en het pasje van Landschap Overijssel, vormen samen de vergunning. Maar ook hebt u een eierboekje gekregen om gegevens in te registreren. Voor de ene vrijwilliger een minder prettige bezigheid, maar een andere vrijwilliger maakt er zijn hobby van de gegevens van zijn gevonden nesten zo correct en volledig mogelijk in te vullen. Waarom al deze vergunningen en gegevens? De vergunning Om als vrijwilliger nesten van weidevogels te beschermen is een vergunning nodig. Die kan worden verstrekt als u zich aansluit bij onze vereniging. Maar ook de agrariër moet er toestemming voor geven dat de vrijwilliger op zijn land de nesten van weidevogels beschermt. Hiervoor is zijn handtekening nodig. Deze vergunning wordt door de (veld)coördinator van het gebied waar de vrijwilliger zoekt geregeld. Soms gebeurt dit ook door een groepje vrijwilligers zelf. Maar altijd in overleg met de coördinator. Als dit allemaal geregeld is rond begin maart, kunnen de vrijwilligers aan de slag. Vanaf het moment dat de vrijwilliger het 1e nestje gevonden heeft gaat hij dit registreren in zijn eierboekje. Met de daaropvolgende nestjes doet hij hetzelfde. Ook de controles vermeldt hij in het boekje. Bij controles kan hij dan bijvoorbeeld zien dat er eieren bijgelegd zijn door de vogel. Controles kunnen in veel gevallen met de verrekijker verricht worden. Zo worden de vogels niet verstoord.

20. Belangrijke telefoonnummers voor vrijwilliger, agrariër en loonwerker

Wanneer er vragen zijn over weidevogelbescherming kan iedereen altijd terecht bij de coördinator

H. Spijkerman

0523-614553 of 06-54224769

Daarnaast heeft elk gebied een veldcoördinator;

Dedemsvaart: H. Spijkerman 0523-614553 of 06-54224769 Nieuwleusen: G.Hartman 0529-481671 De Krim-Noord: M. Schonewille 0524-571882 / B. Kroesen 0528-352070

Ane, Anerveen en omgeving: J.H. Slatman 0524-561264

Hebt u als vrijwilliger vragen aan de boer op wiens land u beschermt? Dit kan b.v. gebeuren wanneer hij gaat ploegen, zaaien of maaien. Neem dan contact met hem op.

Ook kunt u natuurlijk met andere vrijwilligers contact opnemen om wat te overleggen. Bent u niet in het bezit van de naam of het telefoonnummer van een vrijwilliger met wie u contact wilt opnemen, bel dan even met Spijkerman

Hebt u problemen in het veld met onder andere eierzoekers die u niet kent, of eierrapers uit andere streken van Nederland? Dan kunt u ook contact opnemen met de coördinator Henk Spijkerman

32

21. Nesten zoeken? Alleen daar waar het echt moet!

De markering van weidevogelnesten is een erg belangrijk onderdeel van agrarisch natuurbeheer in ons land. Weidevogelnesten worden gezocht en gemarkeerd om deze te beschermen tegen agrarische activiteiten. Op deze wijze wordt het broedsucces van weidevogels vergroot. Het opzoeken van nesten en het administreren van de resultaten daarvan kan via de uitkomstresultaten inzicht opleveren in een al of niet een goed broedsucces. De investering die het zoeken van nesten vraagt is erg groot. En het komt voor dat een deel van de nesten ook zonder markering uitkomt. De inspanning om deze nesten te vinden was dan feitelijk niet nodig. Goede afstemming met de grondgebruiker vormt de basis voor een efficiënte nestbescherming. Het uitkomstpercentage is belangrijk, maar uiteindelijk gaat het er om of de kuikens voldoende overlevingskansen hebben en hoeveel er vliegvlug worden. Voldoende vliegvlugge kuikens is de maatstaf: er moet meer aandacht komen voor tellingen van ouders met jongen als we wat willen zeggen over het resultaat. Zoek alleen waar nodig en zoek efficiënt. Zoeken moet alleen als de nesten daadwerkelijk gevaar gaan lopen door agrarische activiteiten. Dat is namelijk waar het om gaat bij de nestbescherming. Nesten die geen bescherming (meer) nodig hebben moeten niet worden gezocht. Ook behoort nestcontrole zo min mogelijk te geschieden. Niet alleen om de vogels zo min mogelijk te verontrusten, zoals dit staat in de F&F wet, maar ook om de kans op predatie te verkleinen. Het risico op predatie van nesten door menselijke activiteiten moeten we zo klein mogelijk zien te houden. Het volgende houden we hierbij in onze aandacht: -het is verboden te zoeken in reservaten -het is i.p. nutteloos in percelen te zoeken met uitgesteld SNL maaibeheer. Nesten die zich in deze percelen bevinden kunnen van afstand worden geconstateerd aan de hand van het gedrag. Het kan zinvol zijn enkele dagen voor het maaien late nesten op te zoeken en te markeren als ze niet uit blijken te zijn. -zoeken naar nesten op een perceel altijd zo kort mogelijk en houdt altijd rekening met weersomstandigheden en predatoraanwezigheid. -rond nesten moeten menselijke sporen (goed zichtbaar in lang gras) maximaal worden vermeden

Markeren en nestcontrole Merkstokken plaatsen op minimaal 4 meter afstand van het nest. Als het predatiegevoelig terrein betreft kan op subtielere manieren worden gemarkeerd. Onthoud dat markering alleen maar tot doel heeft de tractorbestuurder te waarschuwen. In de periode van het vinden van het nest tot aan het moment waarop de uitkomst wordt verwacht wordt niet naar het nest gelopen. Of het nest uit is moet altijd van zo groot mogelijke afstand gecontroleerd. Als de broedende vogel niet wordt gezien, dan is het veiligste om in een rechte lijn langs het nest te lopen zonder stil te staan en dat van zo groot mogelijke afstand. Eieren worden alleen aangeraakt als bedreigingen dit noodzakelijk maken.

33

nestbeschermer

maaien

Meer tijd en aandacht voor andere zaken! Wanneer met efficiëntie naar nesten wordt gezocht ontstaat vanzelf meer tijd voor andere zaken, zoals het observeren waar de weidevogels met kuikens lopen, wanneer zich bedreigingen voor doen, hoe ze kunnen worden geholpen, bijvoorbeeld door ze te verjagen met stokken en plastic zakken, contact met de boer, waar predatoren zich ophouden, enz. Door een meer gerichte inzet en de beschermingsperiode te beschouwen vanaf het ei aan het vliegvlug worden is het mogelijk om met minder inspanning een beter resultaat te bereiken ten aanzien van het uiteindelijke broedsucces: het aantal vliegvlugge jongen. Het percentage succesvolle broedparen meten kan via de zg ‘ alarmtellingen’ .

34

22. Richtlijnen en procedure voor het melden en controleren van het eerste kievitsei in 2008

Het vinden van het eerste kievitsei is voor veel mensen erg belangrijk als start van het nieuwe weidevogel-seizoen. Deze passie voor weidevogels is ook een belangrijke motivatie bij het actief worden als weidevogel-beschermer. Het is soms niet voor iedereen duidelijk waar en hoe het eerste kievitsei te melden. Lees daarom onderstaande richtlijnen door en handel overeenkomstig. De persoon die het eerste kievitsei vindt, dient te handelen conform de landelijke en provinciale wetgeving rond het kievitseieren zoeken. Dit betekent dat het ei (buiten Friesland) niet wordt geraapt. Onderstaande richtlijnen gelden buiten de provincie Friesland omdat de BFVW in Friesland haar eigen richtlijnen heeft opgesteld. Deze werkwijze is verder wel afgestemd met de BFVW. Om verwarring over het landelijke eerste kievitsei te voor-komen werken LBN en de Sectie weidevogelbeheer van SBNL, voorheen de vereniging voor Weidevogelbe-heerders Vanellus vanellus, nauw samen bij het melden en controleren van het eerste ei. Ook provinciale eerste kievitseieren kunnen zo worden gemeld en erkend. Hierbij worden onderstaande richtlijnen en procedure voor het melden en controleren van het eerste ei gehanteerd. Veel succes dit voorjaar!! 1. De vinder moet in het bezit zijn van de ondertekende schriftelijke toestemming van de grondgebruiker voor

het zoeken en beschermen van weidevogelnesten op dat perceel. Vindt een boer het eerste ei op een van

zijn percelen, dan moet hij aantonen/aannemelijk maken dat hij de grondgebruiker is.

2. De vinder neemt (afhankelijk van zijn achtergrond van LBN, dan wel SBNL/Vanellus) contact op met:

- het landelijke meldnummer van LBN voor vinden van het eerste kievitsei: 06 – 10 200 511 en daarna

met de contactpersoon van de provinciale organisatie Landschapsbeheer: ………(zie onder)

- dan wel het landelijke nummer van SBNL/Vanellus vanellus: 06 – 128 417 92 en daarna met de

provinciale contactpersoon van SBNL/Vanellus vanellus: ………………………(zie onder).

- de contactpersoon van de eigen lokale weidevogelbeschermingsgroep.

Om te bepalen wie het allereerste ei heeft gevonden wordt geadviseerd het ei eerst landelijk te melden en daarna provinciaal en lokaal.

3. LBN neemt na ontvangst van de melding direct contact op met de landelijke contactpersoon van SBNL. Andersom gebeurt dit ook direct zodat er altijd duidelijkheid is welke melding de eerste is.

4. De provinciale contactpersonen nemen contact op met hun landelijke meldnummer ter controle en/of bevestiging van de melding.

5. De landelijke contactpersonen van LBN en SBNL en de provinciale/regionale contactpersoon van de provin-ciale organisatie Landschapsbeheer en SBNL controleren samen de melding van het eerste landelijke ei.

6. Als er twee eieren (bijna) gelijktijdig worden gevonden, geldt het landelijk eerst gemelde ei als eerste ei. De

vinder dient zijn eerste ei dus snel door te geven aan een van beide landelijke nummers.

7. Is landelijk het eerste ei gevonden, dan wordt aangeraden de eerste kievitseieren in de andere provincies via

hetzelfde protocol te melden zodat in elke provincie publiciteit komt rond het eerste ei. Controle vindt plaats

door de provinciale, dan wel regionale contactpersonen.

Contactpersonen Melden Eerste Kievitsei provinciale organisaties Landschapsbeheer en SBNL in 2008

Provincie LBN Telefoonnummer SBNL Telefoonnummer

Groningen Leo Stockmann 06 - 109 313 53 Ben Offringa 06 - 450 359 08 Drenthe Jaap van Gorkum 06 - 513 486 67 Jan Ensink 06 - 137 086 58 Overijssel Henk Spijkerman 06 - 542 247 69 Hans Toorneman 06 - 274 976 76 Gelderland Rowan Koster 06 - 517 428 71 Wobke Douma 06 - 338 173 02 Utrecht Hester Hinrichs 06 - 249 782 32 Wilfried Wesselink 06 - 551 930 24 Flevoland Jan Nagel 06 - 272 976 97 Klaas Stapenseá 06 - 515 431 78 Noord-Holland Stijn van Bellgehem 06 - 135 849 08 Albert Blees 06 - 275 980 06 Zuid-Holland Aletta van der Zijden 06 - 214 959 54 Zeeland Nanning Jan Honingh 06 - 128 838 34 Noord-Brabant Ernst Jan van Haaften 06 - 523 188 42 Theo Litjens, 1ste nummer: 076 - 59 31 827 Limburg Henk van Kuijk 06 - 246 236 14 2de nummer: 06 - 450 614 92

35

23. Bestuur H. Spijkerman, voorzitter en coördinator J. Spijkerman-de Lange, secretaris M. v.d. Molen, penningmeester T. Poelstra, bestuurslid A.M. van Dijk, bestuurslid

Secretariaat: Lepelaarweg 52

7701 KJ Dedemsvaart Tel. 0523-614553 of 06-54224769

E-mail adres: grutto20@home.nl Bank: Rabobank rekeningnummer 3053.55.317

Kamer van Koophandel nummer 05066965

Kijk even op onze website www.weidevogelbescherming.com

Dit kunt u doen door: - lid / vrijwilliger te worden - als agrariër uw land beschikbaar te stellen - donateur te worden

36