Ik lach,dus ik denk

Cursus over humor en filosofie

- Voorstellen met cartoon- Wat heeft humor met filosofie te maken?- De vreemde stuiptrekking volgens Bergson- Zelfspot oefening-pauze- Relativeringsoefening van de Stoa- evt. Cohen en de voorwaardelijkheid van een grap

Voorstellen• Zoek een cartoon uit die iets met jou te maken

heeft. Bijvoorbeeld omdat je hem heel grappig vindt, of omdat hij je iets over jezelf vertelt.

• Stel je zelf voor aan de hand van de cartoon.

Leestips

• Coen Simon: lachen om niets• Ted Cohen: Grapje! Filosofische gedachten

over grappen.• Bergson: het lachen

Lachen: Door een vertrekking van de mondhoeken en meestal onder voortbrenging van geluid, een gewaarwording van vrolijkheid uitdrukken.

Filosofie: Streven naar wijsheid

Humor en filosofie

• Noem 5 associaties met “filosofie”• Noem 5 associaties met “humor”• Vergelijk de associaties.• Zijn er begrippen toepasbaar op beiden?• En wat juist niet?

• Inzicht• Verwondering• Twijfel• Scherpte• Oog voor dubbelzinnigheid• Oordelen• Het onzegbare• Vrijheid• Ruimte• De beste gemoedstoestand• Bewustzijn• Mens zijn

Humor als middel voor wijsheidWie humor heeft, laat zich niet zo snel iets wijsmaken. Want humor is een controle-orgaan. Wie humor heeft, heeft twijfels, ook over zichzelf.

Helmut Dietl

Slimheid Creativiteit

Henri BergsonWanneer moeten we lachen?

Als het levende organisme iets van een automaat krijgt.

Ik ben vrij!

De houdingen, gebaren en bewegingen van het menselijk lichaam zijn lachwekkend, precies in die mate waarin dit lichaam ons doet denken aan een eenvoudig mechaniek.

Herhaling lijkt mechanisch

Lachen maakt bewust- Lachlust wordt opgewekt als iemand anders

doet dan hoort bij de situatie.- Een personage is grappig, juist naarmate hij

zichzelf niet kent.

Zelfspot oefening1)Op wat voor machine lijk jij

volgens anderen?2)Wat herhaal je steeds?3)Wat “vergroot” je?4)Heb je lichamelijke onhandigheden?5)Heb je sociale onhandigheden?Overdrijf!

Wat ben ik?Ik ben een woordenmachine

die altijd praat. Ik praat sneller dan een trein.

Binnensmonds, door alles heen.

Lachen is (a)sociaal

Het zorgt voor verbinding. En voor arrogante trots.

De lach corrigeert de zeden.

Hij bewerkstelligt dat we onmiddellijk proberen te lijken op wat we zouden moeten zijn.

Humor versoepelt elk restje mechanische onbuigzaamheid

Emotie is de vijand van de lach

En andersom…

Relativeeroefening1) Omschrijf in enkele regels een situatie waarover je je opwindt. Bijvoorbeeld iets waar je boos of verdrietig van wordt. Leef je goed in in je emoties.

2) Herschrijf de gebeurtenis in objectieve feiten. Haal alle

waardeoordelen, en hartstochten eruit.

Piet liep naar de boekenkast en pakte een boek. Hij (was onvoorzichtig) keek niet naar de boeken, en hield de boeken ernaast niet tegen. Toen vielen 17 boeken op de grond. Er klonken doffe klappen en 4 boeken (waren beschadigd) hadden gekreukte pagina’s.

3) Herschrijf de situatie alsof je een film beschrijft die je niet begrijpt.

‘Een toga met een purperen rand is maar een schaap, geverfd in het bloed van een schelpdier. Seksueel contact is wrijven tegen een stukje ingewand en uitscheiding van wat slijm in een soort kramp.’

Marcus Aurelius VI, 13

Verzin absurde omschrijvingen.

Een boek:zachte stukken boom met zwarte vlekken.

4) Verzin eventueel absurde overdrijvingen

• Stel je voor dat Piet de hele muur meetrekt en de boeken naar buiten waaien.

Ted Cohende voorwaardelijkheid van een grap

Het publiek zelf moet iets toevoegen om de grap te begrijpen en te waarderen.

Grappen vooronderstellen altijd kennis bij de toehoorder.

De ene grap minder, de andere meer.

Gesprek tussen een Engelse en Duitse psycho-analyticus: ‘according to Freud, what comes between fear and sex?’‘Fünf”

FEAR SEX

Vaak vooronderstellen ze kennis van vooroordelen.Ze zijn vaak beledigend.Soms bevatten ze een diepzinnige boodschap

Wanneer is een grap beledigend?

Wat is de lach?

• Is de lach een emotie?• Is lachen goed of slecht?• Waarom lachen we?• Wat is er eerst: de euforie of de lach?