Schrijfster

Francine Oomen Ik hou van spelende mensen

en...

Puzzel meeTekenbeet kan gevaarlijke gevolgen hebbenHerman van Tinteren, KinderartsAls de dood voor een wesp of een pinda?ActueelOp bezoek in een Service ApotheekEn nog meer...

www.serviceapotheek.nl - www.leesleef.nl - gedreven door gezondheid

No. 68 - mei/juni/juli - GRATIS magazine van uw Service Apotheek

leef!

leef! 3

Zo blij als een kind

In deze Leef! besteden we speciale aandacht aan kinderen. Van mijn zus heb ik een boek gekregen van kinderarts Herman van Tinteren. Ik ben er erg blij mee, want hij geeft heel duidelijke antwoorden op vragen die je als moeder hebt. Tegenwoordig deelt Herman van Tinteren zijn kennis via een website.

Leef! ging op bezoek bij Van Tinteren en sprak met hem over zijn werk als kinderarts. Hij is net met pensioen en mist het contact met de kinderen en vooral met de ouders: ‘Eigenlijk was ik geen kinderarts, maar ouderarts’. Van Tinteren blijft actief met het up-to-date houden van de website. In het interview op pagina 14 kunt u lezen waarom hij het zo belangrijk vindt dat je je als ouder informeert over ziekte en gezondheid van je kind.

Kinderen lachen veel meer dan volwassenen, omdat ze veel meer nieuwe ervaringen opdoen. Als een nieuwe ervaring buiten het verwachtingspatroon valt, is er vaak een reden om te lachen. De blijdschap van kinderen is vaak aanstekelijk. We spreken in deze Leef! met twee mensen die veel met kinderen doen: kinderboekenschrijfster Francine Oomen en dansinstructeur Berry Bleij. Bij allebei speelt plezier een belangrijke rol.

De succesvolle kinderboekenschrijfster Francine Oomen doet dingen met passie en plezier. Francine vertelt Leef! dat ze van spelende mensen houdt. Ik citeer ‘In mijn beleving betekent spelen dat je iets met passie doet. Veel volwassenen nemen het leven ontzettend serieus. Ik word heel blij als ik volwassenen zie spelen. Als ik iemand zie jongleren in het park. Of op skates naar z’n werk zie gaan. Of als een kunstenaar aan het werk is. Ik kan met spelen mijn brood verdienen. Dat is een ontzettend geluk.’ Dat schrijven voor Francine vaak ook hard werken is, leest u in het interview op pagina 7.

Dansinstructeur Berry Bleij geeft beweegles aan alle leeftijdsgroepen: van kinderfeestjes tot bewegen voor ouderen. Hij maakt een feestje van bewegen. Op pagina 13 kunt u lezen waarom Berry dansles geven net koken vindt en wat hij deed toen tijdens een Sinterklaas-evenement 10.000 kinderen keihard ‘nee’ schreeuwden bij zijn dansact…

Kinderen floreren goed bij regelmaat. Wat dat betreft is de vakantie een onderbreking van het vaste ritme voor kinderen. Deze zomer ga ik met mijn man en kind kamperen in Frankrijk. Voor we weggaan, ga ik even bij de Service Apotheek langs. Je hebt in Frankrijk natuurlijk ook apotheken, maar dan zul je zien dat het net weekend is als je ergens last van krijgt. Voor de kleine nemen we o.a. kinderparacetamol mee, neusspray tegen neusverkoudheid en een goed middel tegen zonneverbranding, een hoedje en een zonnebrilletje. En iets tegen de muggenbeten. En de rest…Toch wel heel wat zo alles bij elkaar. Goed dat ik het nu alvast op een rijtje zet. Op pagina 12 leest u informatie over op reis gaan. En kijk voor meer informatie en een reisapo-theek eens op www.serviceapotheek.nl.

Veel leesplezier én een goede zomervakantie!

Emma Vogels-Giesen, apotheker

Attends for Men biedt optimale bescherming bij ongewild urineverlies. De producten zijn comfortabel, droog en uiterst discreet.

Eén op de tien mannen heeft last van licht tot matig urineverlies. Attends biedt u de oplossing. U kunt een gratis proefpakket aanvragen door het invullen van de coupon of door te bellen naar 088-220 88 00.

Attends is verkrijgbaar in apotheken en medische speciaalzaken en wordt vergoed door uw zorg- verzekeraar. Ook kunt u voor meer informatie kijken op www.attends.nl.

Geniet van meer vrijheid Voor een leven vol zekerheid en vertrouwen

NIEUW!

Bestel uw GRATIS proefpakket Attends for Men!

Mijn urineverlies is het best te omschrijven als: (Maak een keuze)

een klein beetje

af en toe licht matig

Voor een leven vol zekerheid en vertrouwen

Attends For Men 1 - 2voor licht urineverlies.

Ik ga ermee akkoord dat mijn gegevens opgeslagen worden. Uiteraard worden uwgegevens vertrouwelijk behandeld en zullen wij deze niet aan derden verstrekken.

Dhr. /Mevr.

Adres

Postcode / Plaats

Telefoon

✁Attends For Men 3 - 4 voor licht tot gemiddeld urineverlies.

Vul in en stuur op of kijk op internet:Van Heek MedicalPostbus 291, 5800 AG Venray Tel. 088 - 220 88 00www.attends.nl

NL Attends_Consumer_A4_men_2011.indd 1 08-03-11 12:07

Leef

! no

. 68

tips voor op

Vakantie

Ook dáárvoor kunt u terecht bij uw

Service Apotheek!

leef! 5

In deze leef!

leef! is een gratis magazine van Service Apotheek en verschijnt vier keer per jaar. Uitgever: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V. Eindredactie: Emma Vogels-Giesen, apotheker. Redactie-/postadres: Leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch. E-mail: leef@serviceapotheek.nl Internet: www.leesleef.nl Aan dit nummer werkten mee: Marianne Schepers, Jeroen Mentink, Olga van Vemde en Boris van Wijk, apothekers. Fred Verdult/Volle Maan, Arwen Kleyngeld en Anita Meulenbroek. Fotografie: Gerlinde de Geus, Marjolein Annegarn en FARMAidee. Vormgeving: Chris Brander/FARMAidee. Druk: Groen Offset Hoofddorp B.V. Informatie: In Nederland zijn ruim 275 Service Apo-theken. Voor adressen en meer informatie kunt u terecht bij: Nederlandse Service Apotheek Beheer B.V., Postbus 19, 7468 ZG Enter. Tel: 088 - 276 84 84. E-mail: info@serviceapo-theek.nl Internet: www.serviceapotheek.nl Oplage: 1.030.000. Aan de inhoud van leef! wordt de grootst mogelijke zorg besteed. Aan de artikelen kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze uitgave mag, op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van de uitgever en andere auteursrechthebbenden.

Schrijfster Francine Oomen6 Ik hou van spelende mensen

Tekenbeet kan gevaarlijke gevolgen hebben11 De ziekte van Lyme is een gevaarlijke infectieziekte

Geniet van uw vakantie12 Kom langs voor een advies op maat

Dansintructeur Berry Bleij13 Ik maak een feestje van bewegen

Herman van Tinteren, Kinderarts14 Voel je niet te snel onzeker of je het wel goed doet als ouder

Het juiste product voor een gezonde huid!16 Baanbrekende resultaten in incontinentieproducttesten

Als de dood voor een wesp of een pinda?17 Voedselallergie hebben of overgevoelig zijn voor insectenbeten of -steken

Puzzel mee19 Maak kans op mooie prijzen

Als u het ons vraagt...20 Medische vragen

Actueel22 Maak kans op gratis boeken

Op bezoek in een Service Apotheek24 Service Apotheek Hengelo (Gelderland)

Zon en zonbescherming26 De zomer komt er weer aan

Column27 Kunnen kinderen zelf kiezen?

Lezersactie28 Ga mee naar Noorwegen

En dan nog even dit...30 Nieuwtjes en wetenswaardigheden

Waar vindt u uw Service Apotheek?31 Apotheken op plaatsnaam

PEFC /07-31-113

PEFC-gecertificeerd

Dit produkt komt uit duurzaam beheerdbos en gecontroleerdebronnen

www.pefc.org

De serie ‘Hoe overleef ik…’ gaat over de ontwikkeling van kind naar volwassene van hoofdpersoon Rosa. Over haar pubertijd dus. Belangrijke universele thema’s als liefde en angst, vertrouwen en onzeker-heid, vriendschap en verwachtingen spelen daarin in een rol. Haar relatie met haar afwezige vader is een rode draad in de serie.

RolmodellenFrancine: ’Rosa en haar vrienden zijn voor kinderen rolmodellen geworden. Ik hoor geregeld dat ze zich herkennen in de personages en dat ze veel hebben aan de survivaltips. In de eerste twee boeken waren het echt overlevingstips voor in de natuur. Daarna werden het tips om de jungle van de pubertijd te overleven.

Serie stoptDe reden waarom ik stop is dat Rosa te oud wordt voor mijn huidige lezers. Die zijn tussen de 9 en de 14 en Rosa is bijna 18. Ze gaat dingen doen en meemaken die niet passen in de belevingswereld van deze leeftijdsgroep. Daarnaast is mijn referentie-kader ook verschoven. Mijn eigen kinderen

hebben me zeer geïnspireerd en doen dat nog steeds. Ze zijn nu uit huis en studeren alledrie. Een andere fase, een nieuw hoofd-stuk. Ik stop met de serie, maar begin met een nieuwe reeks, die ook over Rosa gaat, maar voor 15-plussers.

IllustratiesEen deel van mijn boeken illustreer ik zelf, bij andere boeken schakel ik een illustrator in. Ik teken op een vrij naïeve manier, tech-nisch ben ik niet bijzonder goed onderlegd. Dat kan heel leuk zijn, maar het moet wel passen bij het verhaal. Annet Schaap illustreert de serie ‘Hoe overleef ik…’ Zij kan echt álles tekenen. Ik heb een soort ‘technisch plafond’, zij niet.

TijdschriftIn het tweemaandelijks verschijnend tijdschrift ‘Hoe overleef ik…’ gaat het, net zoals in mijn boeken, over bewust-wording. Van jezelf, de wereld, je relaties. Niet op een zware, maar op een positieve en inspirerende manier. We besteden veel aandacht aan creativiteit. Dingen zelf ma-ken in plaats van kopen en gedachteloos consumeren.

Er is een vast boekenkatern en een eet-katern. Ik vind het belangrijk om kinderen te informeren waar hun voedsel vandaan komt, en waar het uit bestaat, zodat ze be-wuste keuzes kunnen maken. Het tijdschrift is voor mij een mogelijkheid om dingen die ik belangrijk vind te delen. Daarnaast is het superleuk om het te maken.

Nieuwe plannenIn het begin van het najaar verschijnt ‘Hoe overleef ik de puberteit?’ Dat wordt een speels, vrolijk en informatief boek, met brieven, strips, mails, testjes enzovoorts. In kleur! In november start de televisieserie ‘Hoe overleef ik…’ en gaat de tweede musical ‘Hoe overleef ik zonder liefde?’ in première. Bij beiden ben ik als klankbord betrokken.

Passie en plezierIk doe mijn werk met veel passie en plezier. Meestal voelt het niet als werken, maar als spelen. Ik kan me meestal goed concen-treren en ik heb veel energie. Dat komt goed uit, want ik heb drie kinderen voor een groot deel alleen opgevoed. Ik word ontzettend gelukkig van dingen maken: een tuin, een appeltaart, een pan soep, een tekening of een boek. Het maakt niet uit, als er maar iets tastbaar wordt, waar iets van mijn liefde zichtbaar in is. Vandaaruit is ook het boekje ‘Hoe overleef ik (wild) breien?’ ontstaan, dat net is verschenen. Ik vind het nog steeds een wonder dat ik zo’n enorm groot publiek heb gekregen. Daar ben ik heel blij om en dankbaar over.

Spelende mensenIk hou van spelende mensen. In mijn beleving betekent spelen dat je iets met passie oftewel liefde doet. Niet omdat je het moet, maar omdat je het wil. Veel volwassenen nemen het leven ontzettend serieus. Ik word heel blij als ik volwassenen zie spelen. Als ik iemand zie jongleren in het park, of op skates naar z’n werk zie gaan. Of als een kunstenaar aan het werk is. Ik kan met spelen mijn brood verdienen. Dat is een ontzettend geluk.

KoudwatervreesVaak is schrijven ook hard werken. Het komt regelmatig voor dat ik vastzit, twijfel en/of een zompig hoofd heb. Maar dat gaat gelukkig altijd weer over. Sterker nog, ik weet nu dat dat deel is van het creatieve proces. Het succes van ‘Hoe overleef ik...’ heeft ook een andere kant: het neemt veel van mijn tijd en aandacht in beslag.

Lees verder op pagina 8

Kinderboekenschrijfster Francine Oomen

Ik hou van spelende mensenFrancine Oomen heeft veel boeken geschreven voor kin-

deren van verschillende leeftijden. Er zijn meer dan twee

miljoen exemplaren verkocht van de tienerboekenserie

‘Hoe overleef ik…’ Na dertien jaar houdt Francine op met

die serie. Francine Oomen: ‘Ik hou ervan naar mensen te

kijken die iets met passie doen. Passie, oftewel: liefde is de

essentie van geluk en ook van succes, denk ik.’

6 leef! leef! 7

Ik wil al jaren een roman voor volwassen schrijven, maar het kwam er steeds maar niet van. Vorig jaar, tijdens een vakan-tie van twee maanden heb ik de opzet gemaakt. Was ik heel blij mee. En ja hoor... vervolgens is het weer blijven liggen. Maar dat doe ik ook zelf natuurlijk. Tenslotte ben ik de baas over wat ik aanpak. Koudwater-vrees dus...

Street artDeze winter heb ik me gestort op wild brei-en. Eigenlijk is dat ontstaan als vlucht om niet aan dat boek verder te schrijven. Wild breien is een vorm van street art, het komt uit Amerika, en heet daar yarn bombing, of knit graffiti. Ik was meteen verkocht toen ik er kennis mee maakte. Je maakt een kleurrijk, fantasievol breisel en dat bevestig je in de openbare ruimte: om een boom, een lantaarnpaal, een stand-beeld, noem maar op.

In januari hebben we vier middagen met honderden kinderen, moeders, vaders en oma’s gebreid in Artis, ten behoeve van de eerste grote wildbrei-tentoonstelling in Nederland: Artis wordt wild. Het resultaat was een groot succes, op allerlei fronten.

Overal in Nederland wordt nu wild gebreid. In bibliotheken, op scholen, in verzorgings- en buurthuizen en thuis in breiclubjes. Door volwassenen en kinderen!

Mijn kindertijdIn mijn boeken verwerk ik dingen uit mijn eigen leven. Het heeft veel impact op mij gehad dat mijn ouders zijn gescheiden

toen ik twaalf was. De periode daarna was moeilijk. Als je veel meemaakt in je leven is dat een goudmijn als je schrijver bent. Ik ben een tijd boos en verdrietig geweest over wat er in die periode is gebeurd. Als je klein bent, kun je niet in perspectief plaatsen. Ik begrijp het nu beter. Die boos-heid en teleurstelling zijn overgegaan. Ik ben geworden wie ik ben door wat ik heb meegemaakt. Ik ben ontzettend dankbaar voor hoe ik nu leef, wie ik nu ben en wat ik kan doen. En voor mijn eigen kinderen.

‘Gek van liefde’Drie jaar geleden heb ik de dichtbundel voor volwassenen ‘Gek van liefde’ gepu-bliceerd. Toen ik in een diep dal zat, was het schrijven van gedichten een uitlaatklep voor mij. Er stond een soort kraan open. Woorden en zinnen achtervolgden me tot ik ze opgeschreven had. Het was een noodzaak. Ik schreef om te overleven.

De bundel gaat over de verschillende kanten van de liefde. Je kunt euforisch zijn, maar ook gek van/door de liefde. Het zijn best rauwe gedichten. Halverwege het boek vindt er langzamerhand een transfor-matie plaats. Van donker weer naar licht. Elk einde is een nieuw begin. Het was voor mij bijzonder om reacties van volwassenen te krijgen. Mensen lieten me weten dat ze zich erin herkenden en er erg door geraakt werden.

Niet zo nodig beroemdIk word bijna nooit herkend op straat. Dat komt omdat ik daar niet op uit ben. Dat soort aandacht doet mij niks. Ik vind het

oppervlakkig en nogal nep. Ik doe niet mee aan spelletjes op tv en zo. Beroemd zijn en blijven is slopend. Laat mij maar lekker in mijn oude kleren en op klompen rondsjou-wen in de tuin. Dat is veel relaxter.

Niet lummelenHet is gek om al vijftig te zijn. Over de helft en bergaf in het verschiet. Geluk-kig heb ik de tijd niet ledig voorbij laten gaan. Ik denk dat het minder moeilijk is om afscheid te nemen als je volop van het leven genoten hebt en zoveel mogelijk gewoekerd hebt met je talenten. Als je geen spijt hebt van dingen die je had wil-len doen, maar niet gedaan hebt.

Meer Francine Oomen voor tieners: hoeoverleefik.nl

Meer Francine Oomen voor volwassenen: blog.francineoomen.nl

tekst: Fred Verdultfoto: Gerlinde de Geus

Iedereen kan de wereld een beetje vrolijker en kleurrijker maken. Dat is helemaal niet moeilijk. Hoe? Met wild breien!

In dit boek van Francine Oomen vind je uitleg, inspirerende foto’s, ideeën, patronen en survivaltips.

Voor tien lezers van leef! hebben we een gratis exemplaar van ‘Hoe overleef ik (wild) breien?’ (ter waarde van € 8,95).

Wilt u kans maken op één van deze boeken?

Schrijf dan voor 1 augustus 2011 naar Leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch, of mail naar leef@serviceapotheek.nl, onder vermelding van ‘(wild)breien’.

Win het boek ‘Hoe overleef ik (wild) breien?’

8 leef! leef! 9

Vult zelfs diepe rimpels op – zonder injectiesEucerin Hyaluron-Filler is vernieuwd, waarbij de effectiviteit is verhoogd door 5x meer Hyaluronzuur:• Bevat Hoog moleculair en Gefragmenteerd Hyaluronzuur dat beter doordringt tot

in de diepere lagen van huid• Bevat Saponine om de aanmaak van huididentieke Hyaluronzuur te stimulerenUw huid voelt fris en toont minder diepe rimpels.

Vraag uw Service apotheek om advies.

V ER B E T ER DE FOR MUL E

D E W E T E N S C H A P V O O R E E N M O O I E R E H U I D

NIEUWNU € 5,-KORTING

15470037_Hyaluron_186x86mm.indd 1 25-02-11 12:06

Effectieve drievoudige bescherming zelfs voor de meest gevoelige huid

Eucerin Sun Protection introduceert Transparent Spray; een lichte, snel absorberende en niet-vette formule met zeer hoge bescherming: • Zeer hoge en effectieve UVA/UVB bescherming• Biologische bescherming door natuurlijk extract Licochalcone

die de cellen in de diepere lagen van de huid versterken tegen de negatieve effecten van de zon DE WETENSCHAP VOOR EEN MOOIERE HUID

GRATIS

ZOMERACTIE BIJ UW SERVICE APOTHEEK€ 3,- KORTING+

’Bag in Bag’bij aankoop van 2 Eucerin Sun Protection producten

Op Eucerin Sun Protection bij inlevering van uw oude willekeurige zonproduct

on

OPrinouoozo

NIEUW

036_Sun_ServiceApotheek_186x86mm.indd 1 25-02-11 12:30

NeoCare BV, Postbus 253, 4870 AG Etten-Leur, www.neocare.nl Multilind Microzilver is vrij van parfum, kleurstoffen en conserveringsmiddelen

MicrozilverLotion

• Verzorgt dezeer droge en gevoelige huid

• Bevat zilver

• Beschermtde huid

BabyBillenspray

• Uniekespraytechnology

• Gelijkmatigedunne laagvoor het besteresultaat

• Hygiënisch en prettig in gebruik

m i c r oZilverZilver

Alleen

verkrijgbaar

bij de

apotheek

MicrozilverLotion

• Verzorgt de

• Bevat zilver

• Beschermt

apotheek

Unieke huidverzorging

550778_CEN_combi_ad_Multilind_92x135.indd 1 15-12-10 13:51

leef! 11

De ziekte van Lyme is een gevaarlijke in-fectieziekte die wordt veroorzaakt door de Borrelia-bacterie. Mensen kunnen worden besmet met die bacterie door de beet van een besmette schapenteek, de meest voorkomende teek in Nederland.

De ziekte van Lyme is nog niet zo lang bekend. In de jaren tachtig werd voor het eerst een geval in Nederland geconsta-teerd. Daarna verspreidde de ziekte zich snel. In 2009 kregen 22.000 mensen de ziekte van Lyme, blijkt uit cijfers van het RIVM. Bijna vier keer meer dan tien jaar eerder. Naar verwachting stijgt dit aantal nog altijd. De ziekte heeft zich de afgelo-pen 12 jaar uitgebreid via het oosten van ons land naar de kustgebieden en recent ook naar het zuiden van Nederland.

De ziekte van Lyme is niet ongevaarlijk. Zonder tijdige behandeling kan de bacterie in het lichaam terecht komen. De ziekteverschijnselen ontstaan vooral in het zenuwstelsel en de gewrichten. Hier-door kunnen verlammingsverschijnselen optreden, krachtverlies, pijn en verkram-ping in spieren en gewrichten, tintelingen en ernstige vermoeidheid. De ziekte wordt wel eens verward met andere ziektes met vergelijkbare symptomen als Multiple Sclerose en Reuma. Niet alle teken zijn be-smet met de bacterie. Het aantal besmette teken verschilt per jaar, naar schatting gaat het om een kwart van de teken.

De meeste tekenbeten worden opge-lopen in de maanden mei, juni en juli. Tijdens warme dagen zijn teken actiever en mensen trekken meer naar buiten toe. Teken komen vooral voor in bossen maar leven ook in duinen, stadsparken of zelfs in de eigen achtertuin. De gevaarlijkste plaatsen zijn schaduwrijke plekken onder bomen waar de bodem enigszins is bedekt, bijvoorbeeld met afgevallen blad, struikjes of hoog gras. In een open veld zal je ze niet zo snel tegen komen. Teken vallen zelden uit bomen, ze leven vaak dicht bij de grond en zoeken van daaruit, vaak via een uitstekende grasspriet, hun bloedmaal-tijd. Veertig procent van de tekenbeten wordt opgelopen in het bos, een derde van de tekenbeten wordt opgelopen in de tuin.

Wat kunt u doen?Een tekenbeet is niet altijd te voorkomen. Controleer uzelf en uw kinderen na een middagje buitenspelen, tuinieren of een boswandeling op aanwezigheid van een teek. Teken gaan bij voorkeur op warme vochtige plekken zitten zoals de liezen, de oksels, de knieholtes en de bilspleet. Bij kinderen vaak ook op het hoofd, achter de haargrens en achter de oren. Een gevonden teek moet zo snel mogelijk worden verwijderd. Dat kan eventueel met een tekentang of een tekenpincet. Probeer de teek recht uit de huid te trekken. Hoe sneller de teek is verwijderd, hoe kleiner de kans is op besmetting.

Tekenbeet kan gevaarlijke gevolgen hebbenDoor Arwen Kleyngeld

Als de teek geïnfecteerd is kan er na een beet een rode vlek, een ringvormige rode uitslag bekend onder de naam Erythema Migrans, op het lichaam ontstaan, op de plek rondom de beet. De huisarts kan dan antibiotica voorschrijven waarmee de ziekte over het algemeen een halt wordt toegeroepen.

Insmeren met een insectwerend middel met DEET, met een minimum concentratie van dertig procent, werkt afstotend op teken. Kleding die met het insecticide permethrine is geïmpregneerd beschermt ook tegen teken.

Wat kan Service Apotheek voor mij betekenen?Bij uw Service Apotheek kunt u advies en informatie krijgen over het voorkomen van een tekenbeet en de ziekte van Lyme. Insectwerende middelen met DEET en insectwerende middelen voor kinderen zijn verkrijgbaar bij uw Service Apotheek, net als een tekenpincet.

Als u gebeten bent door een teek en als u een ringvormige uitslag krijgt, bent u waar-schijnlijk geïnfecteerd met de Borrelia-bac-terie en is het aan te raden om snel naar de huisarts te gaan. Uw Service Apotheker geeft advies over de geneesmiddelen die worden gebruikt bij deze infectie. Uiteraard wordt gecontroleerd of dit kan in combina-tie met uw andere geneesmiddelen.

In het voorjaar gaan de kinderen weer lekker naar buiten. Voor de ouders tijd om extra op te passen voor

teken. Die komen steeds meer voor in Nederland. Een deel is besmet met de Borrelia-bacterie, veroorzaker

van de ziekte van Lyme.

Veilig in en uit bad badliFten en inStaPbaden

www.bad-koning.nl

INFORMATIE?KIjK Op

www.bAd-KONINg.Nl

bad-koning

bel gRatiS:0800-55 55 650

MAAG EN DARMEN TOT LAST?

Indicaties:

✔ Maagzuur

✔ Misselijkheid

✔ Maagpijn

✔ Vol gevoel

✔ Maagkrampen

✔ Darmkrampen

www.iberogast.nl

RVG 103997. Informatie; TIMM Health Care BV, info@timmhealthcare.nl KOAG-KAG toelatingsnummer: 2982-0211-0289

Iberogast is een geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter!

adv service appo 190-128.indd 1 22-03-11 10:29

Toch gaat bijna de helft van de Nederlan-ders naar Turkije, Egypte, Marokko of Kroatië zonder zich te laten vaccineren. Soms ligt hier onwetendheid aan ten grondslag (“ik dacht dat er in India geen malaria voor-kwam” of “ik wist niet dat je ook dicht bij huis reisadvies nodig kunt hebben”), soms tijdgebrek (“ik kon geen afspraak meer inplannen”) en soms is het een bewuste keuze (“ik vind malariapillen vergif”). Bovendien weet vier op tien Nederlanders niet of hun zorgverzekeraar vaccinaties ver-goedt. Echter, reizigers die bij de ziektekos-tenverzekeraar een aanvullende verzekering hebben afgesloten, komen in de meeste gevallen in aanmerking voor een gehele of gedeeltelijke vergoeding van de kosten van benodigde reizigersvaccinaties.

Vakantie in het water door rabiësHoewel de meeste reizen gelukkig zonder al te grote problemen verlopen, kan een (infectie)ziekte een vakantie flink verpes-ten. Een voorbeeld: een reiziger besluit om de aangeraden vaccinatie tegen rabiës (hondsdolheid) toch maar niet te nemen. Hij bespaart drie prikken à € 65,00, maar wordt in Laos in zijn hand gebeten door een hond die zich verdacht gedraagt. Omdat het antiserum in Laos niet verkrijgbaar is en

er ook nog vijf vaccinaties nodig zijn, moet hij zijn reis onderbreken en evacueren naar een plek waar hij adequaat behandeld kan worden. Einde droomreis. Tot overmaat van ramp blijkt achteraf dat de gemaakte kosten (die vele malen hoger zijn dan de aanvan-kelijke vaccinaties) slechts voor een deel op zijn verzekeraar te verhalen zijn.

HepatitisMeer dan de helft van de Nederlanders denkt dat er geen vaccinaties tegen hepati-tis bestaan. Niets is minder waar. Juist hepatitis is goed te voorkomen door vaccinaties. Maar hoe loop je hepatitis op?• Hepatitis A wordt veroorzaakt door

mindere hygiëne van het voedsel en sanitaire voorzieningen. Het virus wordt voornamelijk overgedragen via besmet voedsel of drinkwater of door contact van de mond met ontlasting (via handen na toiletbezoek of bij anale of orale seks).

• Hepatitis B is niet overdraagbaar door lucht, voedsel of water, maar is alleen overdraagbaar van mens op mens. Hepatitis B kan men oplopen door onbeschermd geslachtscontact of bloedcontact (naalden, bloedtrans-fusie).

KinderenOp reis gaan met kinderen vergt extra voor-zorgsmaatregelen. Zelf kunt u zich bewust beschermen, maar kinderen zijn afhankelijk van de hulp van hun ouders als het gaat om het gebruik van muggenwerende middelen, hygiënische maatregelen, het gebruik van zonnebrandmiddelen, het zien van het gevaar van het aaien van ‘leuke’ dieren, enzovoort. Ook goed om te weten. Zeker in malariagebieden mogen kinderen DEET gebruiken tot een concentratie van 30%.

Kom langs voor een advies op maatVoor een persoonlijk advies en/of meer informatie over reizigersadvisering kunt u terecht bij uw Service Apotheek. Het advies bestaat niet alleen uit vaccinaties, maar ook uit voorlichting, gezondheidsbeschermende middelen en eventueel malariaprofylaxe. Op die manier worden de gezondheidsrisico’s tot een minimum beperkt. Ook als u dicht bij huis blijft, want een reisapotheek wordt altijd op maat gemaakt. Kijk voor meer tips en adviezen op www.serviceapotheek.nl.Een goede gezondheid is voor veel mensen het belangrijkste in hun leven. Je zou

dus verwachten dat iedere reiziger even langsgaat bij een reizigersadviseur om

te horen of er vaccinaties, malariatabletten of andere preventieve maatregelen

voor een reis geadviseerd worden.

12 leef! leef! 13

teks

t: Fr

ed V

erdu

lt. fo

to: M

arjo

lein

Ann

egar

n

Veel mensen denken: ‘Je krijgt mij niet naar de sportschool’. Door mijn aanpak krijgen mensen plezier in het bewegen. Dan hoor je mensen niet meer over ‘het volhouden’, maar kijken ze uit naar de volgende les.

In de jaren tachtig was er aerobics en sinds een paar jaar is zumba waanzinnig popu-lair. Zumba is een beweegles van een uur gebaseerd op Latijns-Amerikaanse dans. Bij zumba doe je fitnessoefeningen op muziek. De naam zumba komt uit het Colombiaans-Spaans en het betekent snel bewegen en lol hebben. Als ik zeg: ‘We doen nu ‘‘Do The Hustle’’’ en ik doe de discobol aan, dan wordt iedereen al blij. Dan heb je niet meer het idee dat je met een work-out bezig bent, maar ondertussen sta je wel te zweten. Ik maak een feestje van bewegen en tijdens dat feestje verbrand je calorieën en werk je aan je conditie. Aan mijn eerste zumbales twee jaar geleden deden drie kennissen mee. Ze waren super enthousiast en de mond-tot-mondreclame ging snel. Nu geef ik veertien lessen per week. Mensen motiveren elkaar.

Plezier in bewegenIk vind het heel leuk als zoveel mogelijk mensen mee kunnen komen. Mensen ha-ken af als ik een heel moeilijke choreografie in elkaar zet. Een les is voor mij geslaagd als mensen er plezier in hebben. Ik vond het kicken dat een vrouw me laatst zei: ‘Ik ben vier jaar geleden bevallen. Sindsdien heb ik nooit meer iets aan sport gedaan, maar jouw les kon ik goed bijbenen. Ik ben voortaan van de partij!’

Alle leeftijdsgroepenIk geef beweegles aan alle leeftijdsgroe-pen: van kinderfeestjes tot bewegen voor ouderen. Elke leeftijdsgroep vraagt om een andere aanpak. Voor jonge kinderen is het van belang dat je alles spelenderwijs doet. Voor middelbare scholieren moet elke be-weging cool zijn. Als puber ben je natuurlijk heel erg bezig met hoe je overkomt. Als het niet cool is, gaan ze stilstaan en lachen ze je uit. Afgelopen najaar heb ik vier keer een dansles gegeven aan groepen van 10.000 kinderen bij een Sinterklaasevenement. Je kunt vooraf alles uitproberen: de muziek, de headsets, de bewegingen. Maar de reactie van de kinderen kun je niet testen. Het is onwijs leuk om te zien hoe ze het oppakken. En dat blijft elke keer spannend natuurlijk. Toen we de act een paar keer hadden gedaan, vroeg ik ze: ‘Zullen we het nog een keer doen?’ Al die 10.000 kinde-ren schreeuwden keihard ‘nee’, want ze

zaten op Sinterklaas te wachten. Het is heel leuk dat kinderen zo eerlijk zijn. Daar sta je dan met je dansact! Sinterklaas was nog niet klaar, dus ik deed maar net alsof ik het niet had gehoord.

Een dansles geven is net als kokenIk heb zelf jarenlang aan Latijns-Amerikaanse danswedstrijden mee-gedaan en de opleiding voor dansleraar gevolgd. Van die opleiding heb ik veel opgestoken: hoe bouw je een les goed op? Hoe geef je goed les? Ik heb nog steeds profijt van dansen en lestechnieken die ik van veel bekende dansleraren heb geleerd. Ook de dan-sen die ik nu in m’n zumbalessen geef, heb ik daar geleerd: de samba, jive, flamenco, paso doble, tango, noem maar op. Die vari-atie aan dansen maakt het voor mensen

leuk. Een choreografie bedenken voor een les is één ding, maar het overbrengen in een les is een heel ander vak. We beginnen elke les met een zomers disco-achtig num-mer. Die warming-up maakt dat je hartslag langzaam omhoog gaat en dat je spieren opwarmen. Als je spieren koud zijn en je maakt een verkeerde draaibeweging, heb je zo een blessure. Als je de techniek van een dansles eenmaal onder de knie hebt, is een dansles geven net als koken. In de flow van een les kies ik heel intuïtief welke ingrediënten ik gebruik: ‘Laten we nu de chachacha doen.’

Zumba voor het goede doelIk vind het onwijs leuk om beweeglessen voor het goede doel te geven. Afgelopen december heb ik om half negen ’s och-tends in de kou een openlucht zumbales gegeven bij Serious Request van 3FM, voor Afrikaanse weeskinderen met hiv. Tot mijn

stomme verbazing deden er ondanks de kou meer dan honderd mensen aan mee. In oktober organiseer ik voor de derde keer een groot Zumba-event tegen borstkanker: Zumba Live voor Pink Ribbon in Paradiso.

Daar doen honderden mensen aan mee. Over de hele wereld leven vrouwen met borstkanker. Tijdens Zumba Live reizen we symbolisch door tal van landen en dansen we de traditionele dans uit die landen. Afgewisseld met spetterende live optredens dansen de deelnemers twee uur lang voor het goede doel. Vorig jaar hadden we een show met negen dames in Indiase kleding. Daarna doen we met z’n allen een Indiase bellydance. Daarna deed een Argentijns danspaar de tango. Het ene moment stonden we te swingen met een Brazili-aanse sambaband met meer dan twintig muzikanten, het andere moment zong een gospelkoor uit Zuid-Afrika heel emotioneel ‘Something Inside So Strong’. Bewegen met plezier heeft dus een serieuze ondertoon. Door mensen op een gezonde manier te betrekken bij goede doelen helpen we deze organisaties om hun werk te kunnen doen. Lees meer op berrybleij.nl.

Geniet van uw vakantie, samen met uw Service Apotheek

Rabiësvaccinatie voor iedereen?

Begin 2009 is er rabiës (hondsdolheid) uitgebroken op Bali. Veel reizigers die deze toeristische trekpleister bezoeken, hebben hier vragen over. Een logische vraag is of zij in aanmerking komen voor vaccinatie. Dit is afhankelijk van de kans dat de reiziger gebeten wordt door een zoogdier (in het bijzonder honden). Verblijfsduur en activiteiten spelen daarbij een belangrijke rol. Langverblijvers, fietsers en bepaalde beroepsgroepen lopen bijvoorbeeld een hoger risico dan de doorsnee toerist.

Ter preventie moeten alle reizigers contact met zoogdieren vermijden (ook als deze als huisdier worden gehouden). Mocht men toch gebeten worden, dan moet men de wond meteen uitwassen met water en zeep en ontsmetten. Daarna moet z.s.m. een arts worden geraadpleegd. Niet alleen voor rabiësvaccinaties, maar ook voor eventuele wondbehandeling, tetanusinjectie en anti-biotica. De reiziger dient te beseffen dat er na een beet áltijd rabiësvaccinaties nodig zijn, ook als men van tevoren al gevac-cineerd is. Ook als lokale artsen iets anders beweren, moet men op vaccinatie blijven aandringen of deze zo nodig elders halen. Er zijn reizigers overleden aan rabiës omdat een lokale arts vaccinatie niet nodig vond. Voldoende reden om in ieder geval vooraf geheel vrijblijvend advies in te winnen bij een reizigersadviseur.

Dansinstructeur Berry Bleij

Ik maak een feestje van bewegen

14 leef! leef! 15

teks

t: Fr

ed V

erdu

lt. fo

to: M

arjo

lein

Ann

egar

n

Jaren geleden heb ik een boek geschreven met antwoorden op veelgestelde vragen aan de kinderarts. Nu deel ik mijn kennis en ervaring via de site mijnkinderarts.nl. Op die site staat vrijwel alles wat je als ouder moet weten. Je kunt op internet en in populaire boeken en bladen veel onzin lezen waar je als ouder alleen maar onzeker van wordt. Op mijnkinderarts.nl staan geen bakerpraat-jes; alle informatie op die site is door artsen gecheckt.

Hele geruststellingAls je de informatie op mijnkinderarts.nl leest, dan merk je als ouder vaak: o, zit het zo in elkaar. Meestal maak je je daarna minder zorgen. Het is bijvoorbeeld gewoon dat een kind gemiddeld elke maand een luchtwegin-fectie heeft. En je kind is nog vaker aan het kwakkelen in het griepseizoen en als-ie naar de crèche gaat. Als baby’s liggen te huilen en strekken, komt dat nogal eens doordat ze moeten poepen, maar hun kringspier nog

niet kunnen ontspannen. Daar hebben ze moeite mee en dan zie je als ouder je kindje afzien. Na een paar maanden gaat dat van-zelf over. Het is vaak een hele geruststelling als je zoiets weet.

O, dat is toch niet gewoonHet kan ook voorkomen dat je iets leest en denkt: o, dat is toch niet gewoon. Je kunt op mijnkinderarts.nl bijvoorbeeld lezen of het goed gaat met de ontwikkeling van je kind. Soms is je kindje gewoon wat laat, maar als je kind van twee alleen maar ‘papa’ en ‘mama’ zegt, dan heeft-ie echt een achter-stand. Dan is het aan te raden om hier iets mee te doen en niet te denken: ach, het komt wel goed.

Geen kinderarts, maar ouderartsDe meeste kinderen die je als kinderarts ziet zijn jonger dan drie jaar. Daarna nemen gezondheidsproblemen vaak af. Eigenlijk was ik geen kinderarts, maar ouderarts. De ouder komt vaak met het verhaal. Als kinderen niet kunnen praten, kan het lastig zijn om vast te stellen wat er precies aan de hand is, maar met mijn ervaring kan ik nu snel beoordelen of een kind een hersenvliesontsteking heeft. Vaak heeft een kind, net als een ziek vogeltje, nergens meer oog voor.

Het komt wel goedIk heb natuurlijk als kinderarts te maken met heel veel verschillende ouders, kinderen en gezondheidsproblemen. Ik heb toch een paar algemene adviezen: kinderen floreren heel goed bij regelmaat. Dat maakt ze rustig. En: ouders moeten zich goed realiseren dat ze een hoop fouten mogen maken. Vrijwel altijd komt het wel goed. Voel je niet te snel onzeker of je het wel goed doet.

KindermishandelingEr komt steeds meer aandacht voor kindermishandeling. Als kinderarts kom je daar altijd op een indirecte manier achter. Bijvoorbeeld doordat een kind aanhoudende klachten heeft over hoofdpijn of buikpijn. Of doordat het niet goed gaat op school. Een kind komt bij de eerste hulp omdat-ie met z’n vinger tussen de deur heeft gezeten. Als we kindermishandeling vermoeden, spreken we hier niet beschuldigend over. We bereiken veel meer door te bespreken of we ergens mee kunnen helpen. Veel ouders zijn bang dat ze hun kind kwijtraken als ze erover praten. Een kind wordt echter alleen uit huis geplaatst als het écht niet anders kan. Mijn advies is dan ook om het met de huisarts te bespreken als je het gevoel hebt over een grens te gaan.

Of als je hier bang voor bent: ‘Ik ben zo bang dat ik mijn huilbaby wat aandoe; dat ik een kussen in z’n gezicht duw.’ De huisarts kan zo nodig andere hulp inschakelen. Als iemand eraan twijfelt of een kind in de omgeving thuis in goede handen is, is het echt een aan-rader om hier iets mee te doen. Op mijnkin-derarts.nl staan tips en links naar organisaties waarmee u hierover kunt spreken.

Stopknop van een huilbabyWe laten een baby nogal eens een nachtje logeren in het ziekenhuis als ouders radeloos zijn over hun huilbaby. Dat doorbreekt vaak het patroon. We leren de ouders dan hoe de stopknop van de baby werkt. Als je op mijnkinderarts.nl zoekt op ‘stopknop’, lees je de vijf manieren om een baby stil te krijgen.

ADHDJe hoort nogal eens: ‘ADHD is een modever-schijnsel’ en ‘Vroeger hoorde je er nooit over’. ADHD is wel degelijk iets dat echt bestaat. Er zijn gewoon kinderen waar geen land mee te bezeilen is. Het is wel zo dat er nu veel meer aandacht voor is dan vroeger. Daarom wordt de diagnose vaker gesteld. Er zijn kinderen met ADHD die stuiterend door het leven gaan. Je wordt gek van hun hyperac-tiviteit. Die druktemakers vallen meteen op. ADHD’ers die vooral concentratieproblemen hebben vallen minder snel op. Het lukt vaak goed om ADHD aan te pakken: de ene keer door gedragstherapie, de andere keer door ondersteuning van de ouder en geregeld door medicatie.

SamenspelEen samenspel van factoren bepaalt of een kind ADHD krijgt. Erfelijke factoren spelen een rol. Heel vaak hadden vaders en opa’s

ook ADHD. Ook voeding kan een rol spelen. Persoonlijk denk ik dat ook meespeelt dat we in onze maatschappij veel vragen van kinderen. Ouders willen per se het beste voor hun kind. Een kind zit vaak op veel clubs en de druk om goed te presteren is groot.

Spelenderwijs bewegen en gezond etenEen op de zeven kinderen is te dik door te weinig bewegen en ongezond eten. Kinderen spelen steeds minder buiten en zitten vaker achter de computer en voor de televisie. Dikke kinderen worden vaak dikke volwas-senen. Spelenderwijs bewegen en gezond eten is voor kinderen dus echt een aanrader. Hoe krijg je je kind aan het bewegen? Als klasgenoten televisie kijken en computeren, wordt je kind een buitenbeentje als-ie dat niet zou mogen. Bij een kinderfeestje bij McDonald’s is het voor een kind niet te doen om te zeggen: ‘Ik neem een salade’. Er zijn genoeg dingen die je wél als ouders kunt doen: buitenspelen stimuleren, met het gezin een wandeling maken in het weekend, niet teveel tussendoortjes eten. Af en toe naar de McDonald’s is niet zo’n punt, als de dagelijkse voeding maar gezond is.

Veel winst door borstvoedingDoor borstvoeding te geven kun je veel winst halen. Als kinderen zes maanden borst-voeding krijgen, voorkomt dat overgewicht als ze ouder worden. In Nederland wordt veel minder borstvoeding gegeven dan in andere landen. Sommigen hameren zo op borstvoeding, dat je je als moeder schuldig gaat voelen als je dat niet doet. Maar soms kan het gewoon niet. Moeders moeten drie maanden na de geboorte al werken en op het werk zijn vaak geen voorzieningen om

Herman van Tinteren, Kinderarts

Voel je niet te snel onzeker of je het wel goed doet als ouderHerman van Tinteren was dertig jaar kinderarts. Nu hij met pensioen is mist hij het contact met de kinderen en vooral met de ouders: ‘Eigenlijk was ik geen kinderarts, maar ouderarts’. Van Tinteren blijft actief met het up-to-date houden van de uiterst informatieve en toegankelijke website mijnkinderarts.nl: ‘Je helpt je kind en jezelf als je informatie opzoekt over ziek en gezond zijn. Ik heb zelf ook kinderen, dus ik snap goed dat ouders bezorgd kunnen zijn.

borstvoeding te geven. Het heeft geen zin om je dan schuldig te voelen.

PubersPubers schamen zich over heel veel dingen. Ze vinden alles stom. Ik heb het vaak met ze te doen. Ze voelen zich niet begrepen. Ze zit-ten vaak tussen tafellaken en servet: aan de ene kant willen ze nog graag kind zijn en aan de andere kant ook weer niet. Ze komen met hun moeder mee naar de kinderarts met een capuchon over hun hoofd. Ze hangen onder-uit en willen eigenlijk niks zeggen. Het is dan de vraag hoe lang een puber bij de kinderarts blijft. Ik laat het vaak aan de puber zelf over: vertel het me als je het vervelend vindt om hier bij de kinderarts te komen, dan maken we een afspraak bij een ander specialisme.

Mijn hemel, waar moet dat naartoe?De filosoof Plato beklaagde zich erover dat de Griekse jeugd rond 400 voor Christus zo losbandig was. Dat is allemaal meegevallen. Ik heb zelf ook kinderen, dus ik snap goed dat ouders bezorgd kunnen zijn. Op lastige tieners kun je maar beter niet te heftig rea-geren. Probeer altijd aansluiting te houden; probeer naast ze te blijven staan. Dan komen ze vanzelf weer een keer naar je toe.

Mijn kinderen zijn allang de deur uit. Het verrast me nu dat ze toch heel veel hebben meegenomen van alles wat we bij ons aan tafel hebben besproken bijvoorbeeld. Nu zijn de rollen omgedraaid. Ik kreeg van mijn zoon het ‘Handboek voor de moderne man’. Hij gaat mij nu opvoeden!

Lees de hele ‘gebruiksaanwijzing van uw kind’ op mijnkinderarts.nl.

Bijvoorbeeld:Hansaplast Repair & CareAnti-hielkloven crème van 6,49 voor

Al klaar voor de zomer?

5.19Nu 20% korting op Hansaplast*

Durf te doen.* Geldt voor alle Hansaplast producten in de display

ww

w.h

ansa

pla

st.n

l

NIEUW

15960004_AccAdv4_ServiceApotheek_186x86mm.indd 1 25-02-11 11:55

16 leef! leef! 17

Job, nog net geen 8 jaar en zijn vader Bjorn en moeder Rosanne kunnen erover meepraten hoe het is om overgevoelig te zijn voor een wespensteek. Job was vorige zomer met zijn ouders op vakantie, toen hij bij het eten van een ijsje door een wesp in z’n tong gestoken werd. Het bleef helaas niet bij een pijnlijke steek. Job werd bleek, kreeg rode vlekken in z’n hals, kon niet goed meer slikken en hij werd benauwd. “Ik schrok enorm en dacht dat Job ter plekke dood zou gaan, herinnert Rosanne zich nog heel goed”.

“Ik ben een apotheek binnengerend en heb daar geroepen dat Job door een wesp gestoken was en daar heel heftig op reageerde. Gelukkig was er een assistente die direct wist wat ze doen moest; ze pakte een adrenaline pen en heeft Job daarmee in z’n dijbeen gespoten. Dat helpt gelukkig direct en Job was snel weer aanspreekbaar. Nu heeft Job, die daarna direct naar de kinderarts is gegaan, altijd een adrenaline auto-injector bij zich voor het geval dat hij nog een keer gestoken wordt. Ook heeft hij er nog een op school en ook bij z’n oma en opa hebben ze een auto-injector gereed. Je weet maar nooit.’’

Een “simpel” vruchtengebakjeSophie is 23 jaar, studeert in Enschede en heeft een leuke vriend, Niels. Haar 23ste verjaardag kan Niels zich nog goed herin-neren.

“Sophie at een stuk van een vruchten-gebakje waarin, zonder dat ze dat wist pinda’s verwerkt waren. Sophie let daar normaal goed op, want ze weet heel goed dat ze allergisch is voor pinda’s. Ze werd vrijwel direct heel bleek, kreeg galbulten en ging piepend ademen.

Gelukkig wisten we wat we moesten doen, want ze heeft, sinds de allergoloog de pinda allergie heeft vastgesteld, altijd een auto-injector bij zich.” Toch was het een nare en vervelende ervaring die je niemand gunt. Gelukkig dat Sophie goed weet hoe ze met haar pinda allergie moet omgaan. Ze let altijd heel goed op, maar een onge-luk zit soms in een … vruchtengebakje.

Allergisch voor een wespen-steek of voedingsbestanddelenDe ernstige allergische reactie van Job en Sophie word ook wel een anafylactische reactie of anafylaxis genoemd. De ernstig-ste vorm van anafylaxis kan, als deze niet meteen wordt behandeld, soms in enkele minuten tot de dood leiden.

De meest voorkomende oorzaken van anafylaxie in Nederland zijn: insecten gif (zoals wespensteken), voedingsmiddelen (o.a. pinda’s, noten, vis en schelp- en schaaldieren), medicijnen en latex. In Nederland komen er tussen de 1.680 en 3.360 gevallen van anafylaxis per jaar voor, waarvan 6 tot 10 met een dodelijke afloop.

In totaal hebben meer dan 700.000 men-sen een verhoogd risico op een anafylaxis omdat ze een voedselallergie hebben of overgevoelig zijn voor insectenbeten of -steken.

Het direct in de (dijbeen) spier spuiten van adrenaline is de aangewezen behandeling bij anafylaxis.

Anafylaxis dient niet gebagatelliseerd te worden, de aandoening is levensgevaarlijk en het risico op een fatale afloop kan wor-den gereduceerd als artsen, patiënten en het algemene publiek zich bewust is van het risico en auto-injectoren beschikbaar zijn op relevante plaatsen, waaronder in publieksapotheken, huisartsenpraktijken, tandartsenpraktijken, sportfaciliteiten en horecaondernemingen.

Als de dood voor een wesp of een pinda?

Baanbrekende resultaten in incontinentieproducttesten

Het juiste product vooreen gezonde huid!

Maar hoe onderscheid je nu goede van minder goede producten?

Voor absorberende incontinentieproducten zijn lang geleden standaard testmethodes ontwikkeld om de absorptiecapaciteit te testen. Deze standaard testmethodes zijn inmiddels sterk verouderd maar nog steeds in gebruik. Het volgen van deze testme-thode heeft echter vaak tot teleurstellendeproductaanbevelingen geleid. Zoge-naamde zeer goede testresultaten kwamen helaas niet overeen met ervaringen uit de praktijk. Dit is niet verrassend, omdat deze standaardtesten niet onder realistische omstandigheden plaatsvonden. Ze hielden geen rekening met de eisen en wensen van de gebruikers. Daarom kon de betrouw-baarheid van de producten in het dage-lijkse gebruik niet worden gegarandeerd, en leidde zelfs tot een natte en daardoor geïrriteerde huid.

Professor Dr. Jünemann, van het Universi-tair Medisch Centrum in Kiel, is één van de meest vooraanstaande urologen en expert op het gebied van incontinentie. Dr. Jüne-mann hecht veel waarde aan het welzijn van zijn patiënten en heeft ook opgemerkt dat de standaard testmethode te ver af-staat van het gebruik van deze materialen in de realiteit. Hij heeft daarom een nieuwe testmethode ontwikkeld: de “Active Zone Test”. Deze testprocedure is gebruikt om incontinentieproducten onder realistische omstandigheden te analyseren.

En dat werd hoog tijd! Want hieruit bleek namelijk, dat er aanzienlijke kwaliteits-verschillen zijn tussen de verschillende incontinentieproducten. En de test had een duidelijke winnaar: producten van Attends toonden een snellere vochtopname eneen veel lagere vochtterugslag dan ver-gelijkbare, concurrerende producten. Met andere woorden: Vocht wordt sneller weg-

Ongewild urineverlies komt vaker voor dan u denkt. Mogelijk bent u één van de miljoenen mensen die dit ongemak dagelijks ervaart, of kent u iemand in uw directe omgeving die ermee te maken heeft. Voor deze mensen is de kwaliteit van de verkrijgbare incontinentieproducten enorm belangrijk. De kwaliteit is van grote invloed op hun functioneren in het dagelijkse leven.

gevoerd van de bovenlaag en ze houden het vocht beter vast, zodat het oppervlak dat met de huid in aanraking komt langer droog blijft. Dr. Jünemann heeft hierover een officieel rapport geschreven dat gepubliceerd is in “The European Journal of Urology”.

Het laatste onderzoek is ver-volgens nog een stap verder gegaan

Met de in de Active Zone Test bepaalde waarden heeft dermatoloog Professor Dr. Klaus-Peter Wilhelm, van proDERM, aanvullend onderzoek gedaan naar de invloed van vocht op de gezondheid van de huid. Tijdens het onderzoek van proDERM werd eerst de invloed van droge materialen op de huid onderzocht om te bepalen of contact alleen al leidt tot huidirritatie. Dit werd gevolgd door een praktijktest waarbij de gezondheid van de huid van 200 gebruikers van incontinentieproducten in een verzorgingstehuis door gekwalificeerde experts in de gaten gehouden werd. Daar-naast testte Dr. Wilhelm de invloed van vochtig materiaal. Hij bekeek hoe de huid reageerde na in contact te zijn gekomen met Attends producten met een lage vocht terugslag en vergelijkbare producten met hoge vochtterugslag. De resultaten van alle testen waren zonder meer indrukwek-kend... en in het voordeel van Attends!

In verband met deze uitstekende resultaten in de dermatologische testen heeft Attends van het proDERM instituut een officieel kwaliteitszegel gekregen voor productendie uw huid gezond houden. Meer infor-matie is te vinden op www. skin-health.eu

Als de dood voor een wesp of een pinda?

Kijk voor meer informatie vinden op: www.anapen.nl of op www.anafylaxis.nl

Ben je allergisch voor bepaalde geneesmiddelen, voedingsmid-delen of insectensteken of –beten? Verminder dan het risico op het krijgen van een ernstige allergische reactie (anafylaxis).

Informeer of je voorzorgsmaatregelen moet nemen. Er zijn patiënten folders en noodhulpkaartjes bij de balie van uw Service Apotheek verkrijgbaar.

Gratis Anapen® etuiVoor iedereen die een Anapen® auto-injector bij zich draagt,

is gratis een handige etui beschikbaar bij uw eigen Service Apotheek. (max. 1 etui per persoon)

Advertentie LEEF.indd 1 08-03-11 14:57

leef! 19

Puzzel mee

Los het Zweedse raadsel op. De letters in de gekleurde, genummerde vakjes vormen de oplossing. Uw oplossing kunt u vóór 1 augustus 2011 doorbellen via 0909-202 70 77 (80 ct. p.m.) de opbrengst is bestemd voor de Nederlandse Hartstichting.

Win een PAAR DAGEN Landall!aanhanger

kleur

nagerecht

Europeaan

vuil

voldoendegekookt

Oudnoorsprozawerk voetbalclub

vierdeursauto

volstrektniets

berustendewijze van

instemming

2 16

kerf

tropischevetplant 8

Russischetitel

brutoregisterton

Bijbelse�guur

smachten

aaneen-schakeling

5

woensdag na carnaval

niet mals

bedwelmendgenotmiddel

Europesevrouw 3 9

Caribischeiland

drietal

raaskallen 14

deel vaneen tekst

�auwekul

6

tennisbaan-verharding

noord-noordwest 4

kwaad-sprekerij

13

bedrieglijk

inbeelding

kerk-genootschap 1

druppel

zuurdeeg

sliert

zwaar en log

17

klos

144 stuks

assistentie tijdstip

7

loon

gegravendiepte

afscheidings-beweging

18

11

knevel Noorsegodheid

geweldig

plaats inBelgië 10

bedoeling

19

15

zacht ensappig

12

stilstaandwater

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

aanhanger

kleur

nagerecht

Europeaan

vuil

voldoendegekookt

Oudnoorsprozawerk voetbalclub

vierdeursauto

volstrektniets

berustendewijze van

instemming

2 16

kerf

tropischevetplant 8

Russischetitel

brutoregisterton

Bijbelse�guur

smachten

aaneen-schakeling

5

woensdag na carnaval

niet mals

bedwelmendgenotmiddel

Europesevrouw 3 9

Caribischeiland

drietal

raaskallen 14

deel vaneen tekst

�auwekul

6

tennisbaan-verharding

noord-noordwest 4

kwaad-sprekerij

13

bedrieglijk

inbeelding

kerk-genootschap 1

druppel

zuurdeeg

sliert

zwaar en log

17

klos

144 stuks

assistentie tijdstip

7

loon

gegravendiepte

afscheidings-beweging

18

11

knevel Noorsegodheid

geweldig

plaats inBelgië 10

bedoeling

19

15

zacht ensappig

12

stilstaandwater

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

Even een paar dagen frisse lucht happen! U gaat naar Landal De Bloemert, wat direct aan het Zuidlaardermeer ligt, tegenover de Zuid-laarderbossen. Het park vormt dan ook een ideale uitvalsbasis voor watersportactiviteiten of prachtige fiets- en wandeltochten! Op het park vindt u bovendien een eigen zeilschool, tennisbanen en diverse kinderfaciliteiten zoals speeltuintjes en midgetgolfbaan. Een verblijf op Landal De Bloemert biedt u een unieke combinatie tussen water, bos en stad (Groningen ligt op slechts 15 km afstand). U verblijft in een comfortabele, vier-persoons bungalow, aan het water of in bosrijke omgeving.

U kunt een keuze maken uit aankomstdata tot 25 juni 2012 m.u.v. schoolvakan-tie- en feestdagenperioden. Kijk voor meer informatie op www.landal.nl of 0900 - 8842 (€ 0,20 p.min.).

Bel 0909-202 70 77

De opbrengst van deze puzzel is bestemd voor de Nederlandse Hartstichting. Hart- en vaatziekten zijn niet alleen een mannenziekte. Wist u dat er elk jaar meer vrouwen dan mannen aan overlijden? Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één bij vrouwen. Met de campagne We hebben je hart nodig vraagt de Hartstichting u om een gift, waarmee we wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaatziekten financieren bij vrouwen. Kijk ook op www.wehebbenjehartnodig.nl.

e 350,-2x

20 leef! leef! 21

De 535 apothekers en meer dan 3.000 apothekersassistenten van de ruim 300

Service Apotheken in Nederland beantwoorden dagelijks vele vragen. Wij staan altijd voor

u klaar om u zo goed mogelijk te ondersteunen bij uw genees- en/of hulpmiddelengebruik.

In deze rubriek beantwoorden wij een aantal vragen die regelmatig worden gesteld aan

onze apothekers en apothekersassistenten. Hebt u ook een vraag, stel deze dan aan uw

eigen apotheek of mail de redactie van leef!: leef@serviceapotheek.nl.

Als u het ons vraagt...

Uw vragen worden beantwoord door:

Olga van VemdeApotheek Epe te Epe.

Boris van WijkApotheek Nieuw Gastel te Oud Gastel.

Jeroen MentinkApotheek Carnisselandete Barendrecht.

KINDERENWat kan een Service Apotheek betekenen als mijn kind ziek is? Bij kleine kwaaltjes, zoals griep, verkoud-heid of keelpijn kunt u voor een goed advies in uw Service Apotheek terecht. Onze medewerkers beantwoorden uw vragen met de grootste zorgvuldigheid en verwijzen u zo nodig door naar uw (huis)arts. Als wij u adviseren om een middel te gebruiken dat u zonder recept kunt kopen, kijken wij of dat middel samengaat met de geneesmiddelen die uw kind eventueel al gebruikt.

Op het geneesmiddel van mijn kind staat de waarschuwing: ‘Kan het reactievermogen beïnvloeden’. Wat bedoelen ze daar precies mee? De gele sticker op doosje of de waar-schuwing op het etiket betekent dat dit geneesmiddel versuffend kan werken. Houd dus in de gaten hoe uw kind op het middel reageert na gebruik van het geneesmiddel. U kunt uw kind dan dus beter niet alleen buiten laten spelen.of alleen in bad laten zitten. Ook kan het zijn kan zijn dat uw kind minder alert reageert in een gevaarlijke situatie, bijvoorbeeld in het verkeer. Bij de meeste geneesmiddelen wordt dit effect bij langer gebruik minder. Je went eraan. Uw Service Apotheek kan u hier over informe-ren.

Kan ik mijn kind uit voorzorg paracetamol geven voordat hij of zij gevaccineerd wordt?Liever niet. Paracetamol zorgt weliswaar voor minder koorts na de vaccinatie, maar zorgt er ook voor dat uw kind minder antistoffen aanmaakt na een vaccinatie. En het aanmaken van deze stoffen is nu juist de bedoeling van een vaccinatie. Het advies is om paracetamol alleen bij koorts toe te dienen en dus niet uit voorzorg. Als u uw kind paracetamol heeft gegeven na

een vaccinatie, hoeft u zich geen zorgen te maken. Uit onderzoek blijkt dat de meeste vaccinaties dan toch succesvol zijn.

ECZEEMMijn huisarts heeft vastgesteld dat ik atopisch eczeem heb. Wat is dat precies?Atopisch eczeem, ook wel constitutioneel eczeem genoemd, is een veelvoorkomende, chronische ontstekingsreactie van de huid die sterk jeukt. De klachten bij atopisch eczeem zijn: jeuk, een rode, droge en/of verkleurde huid (door wrijving kan pigment-verandering optreden, zowel een lichtere als een donkere verkleuring), het dikker en grover worden van de huid door krabben, ontstekingen (krabben kan voor wondjes zorgen waar bacteriën in kunnen komen) en blaasjes met vocht.

De aandoening begint meestal in de eerste levensjaren en kan tegen de puberteit of eerder weer verdwijnen. Constitutioneel eczeem kan zich echter ook voortzetten tot na de puberteit of pas na de puber-teit beginnen. Atopisch eczeem is een aandoening waarvoor iemand aanleg kan hebben. Ongeveer zeven op de tien mensen met atopisch eczeem heeft familieleden met eczeem, astma of hooikoorts. Vrouwen hebben een even groot risico om eczeem te ontwikkelen als mannen.

Wat kan ik zelf doen om de ver-schrikkelijke jeuk te verminderen?Een droge huid is een belangrijke uitlok-kende factor voor constitutioneel eczeem en het verergeren van jeuk. Het is van belang om ervoor te zorgen dat uw huid niet teveel uitdroogt. • Gebruik niet teveel zeep als u zich

doucht of wast en gebruik niet te warm water.

• Na het douchen is het verstandig om

de huid in te vetten met bijvoorbeeld een vette crème, zalf of bodylotion. Service Apotheek heeft verschillende vette crèmes, zoals vaselinecetoma-crogolcrème en vaselinelanettecrème. Deze crèmes kunt u meerdere keren per dag aanbrengen. Het insmeren van de huid is altijd van belang, ook in perioden dat u geen eczeem hebt. Zalven of crèmes met teer of corticosteroïden dienen uiitsluitend op de aangedane plekken gesmeerd te worden.

• In de winter is het extra van belang om uw huid met vette crèmes in te smeren. Het gure weer buiten en de droge lucht binnen door de verwarming kan een zeer droge huid veroorzaken.

• Irriterende en ruwe textielsoorten, zoals wol en ruwe katoen, kunnen de jeuk bij eczeem verergeren.

• Kleding die niet goed ademt en waar u dus snel in zweet verergert het jeuken.

• Geestelijke en lichamelijke stress kan eczeem verergeren. Het vermijden van stress is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan.

• Zonlicht heeft vaak een positieve invloed op eczeemklachten. Maar te veel zon is natuurlijk ook niet goed, dat kan bijvoorbeeld leiden tot huidkanker.

Als de jeukklachten met deze adviezen niet verminderen of als de eczeemplekken erger worden, dan is het verstandig om contact op te nemen met de huisarts.

Is eczeem besmettelijk? Eczeemplekken kunnen er heftig uitzien, maar eczeem is niet besmettelijk. Atopisch eczeem is een aandoening waarvoor een aangeboren aanleg bestaat. Of iemand ec-zeem krijgt en zo ja hoe ernstig het dan is, hangt af van deze aanleg en omstandighe-den. Eczeem kan niet worden overgedragen door contact van huid op huid of door het aanraken van eczeemplekken.

Waarom wordt constitutioneel eczeem ook wel ‘dauwworm’ ge-noemd? Als atopisch of constitutioneel eczeem bij een baby ontstaat, wordt het dauwworm genoemd. Dauwworm is een oud-Neder-landse benaming voor nattend eczeem. Het heeft niks met wormen te maken! ‘Dauw’ geeft aan dat de huiduitslag vochtig is; ‘worm’ betekent dat de uitslag vaak ring-vormig is. Met wormen heeft dauwworm dus helemaal niets te maken!

Dauwworm is een spontaan opkomende vorm van eczeem die meestal één tot vier maanden na de geboorte begint. De oorzaak is onbekend. Het gaat om een wis-selwerking tussen factoren in het lichaam (de aanleg om allergisch te reageren) en prikkels vanuit de omgeving. Er ontstaat een rode, jeukende, vaak vochtige huiduitslag met blaasjes op het gezicht en tussen de hoofdharen. Vooral de jeuk is erg vervelend. Andere plaatsen waar de dauwworm kan voorkomen zijn de romp, armen en benen.

DIARREEWat kan ik doen bij diarree?Door uw handen te wassen na elk toilet-bezoek en na het verschonen van een luier,

voorkomt u dat mensen in uw omgeving via u diarree oplopen en voorkomt u dat u zelf opnieuw wordt besmet.

Door veel te drinken voorkomt u uitdroging. Kinderen moeten minimaal één liter per dag drinken en volwassenen anderhalve liter water, thee, heldere bouillon of vruchtensap. Kijk uit met grote hoeveelheden helder appelsap. Het irriteert de darmen en kan de diarree laten aanhouden. Het is beter om steeds kleine beetjes te drinken, dan in één keer een grote hoeveelheid, wat de kans op braken vergroot. Drink geen melk en geen dranken met coffeïne, zoals koffie, cola en energiedrankjes.

Als er door het lichaam meer vocht wordt uitgescheiden dan er wordt opgenomen, kan er uitdroging ontstaan. De huid blijft staan bij samendrukken tussen twee vingers. Bij kans op uitdroging kunt u ORS nemen. Dit zijn zakjes die u kunt kopen in een Service Apotheek om het tekort aan zouten en suikers aan te vullen en vocht vast te houden. Op de verpakking staat de gebruiksaanwijzing om het poeder op te lossen.

Als u naast de diarree ook koorts hebt, moet overgeven, een algeheel gevoel van malaise heeft of er zit bloed bij de ontlasting dan is het aan te raden om naar een arts te gaan. Het advies is om ook naar een arts te gaan als u hevige diarree heeft opgelopen tijdens een verre vakantie.

Wees ook extra alert bij baby’s, jonge kinde-ren en ouderen. Zij kunnen binnen een dag al uitdrogingsverschijnselen krijgen. Voor onderweg kunnen volwassenen en kinderen vanaf acht jaar maximaal twee dagen loperamide innemen. Dit geneesmiddel remt de darmbeweging. Loperamide doet niets aan de oorzaak van de klacht.

Zodra de ontlasting vaster wordt, moet u stoppen met het innemen van loperamide, omdat u anders last kunt krijgen van verstopping. Loperamide is verkrijgbaar bij Service Apotheek. Loperamide mag niet gebruikt worden als u zwanger bent of borstvoeding geeft.

Heeft diarree invloed op mijn anti-conceptiepil? Als u binnen vier uur na inname van uw anticonceptiepil ernstige waterdunne diar-ree krijgt, kan het zijn dat de pil niet goed werkt. Neem dan een nieuwe pil in. Als u niet precies weet wat u moet doen, vraag dan advies in uw Service Apotheek of kijk op www.serviceapotheek.nl onder het kopje ‘anticonceptie vergeten’. Een dag water-dunne diarree staat namelijk gelijk met één pil vergeten.

Wat kan er aan de hand zijn als een kindje jonger dan twee jaar vaak diarree heeft?Kinderen tot twee jaar zijn heel erg gevoelig voor uitdroging en kunnen al na één dag uitdrogingsverschijnselen vertonen. Het is dus heel belangrijk om bij diarree altijd een arts te raadplegen om dit te voorkomen en om de oorzaak van de diarree vast te stellen. Diarree kan uiteenlopende oorzaken hebben:• Een diarree kan komen door een virus-

infectie. Dat wordt ook wel buikgriep genoemd. Kinderen zijn hier gevoelig voor.

• Het kan zijn dat een kindje geen melkproducten verdraagt (lactose-intolerantie).

• Diarree kan ook een teken zijn dat er eigenlijk een verstopping is. De darm is bijna afgesloten door een harde prop, zodat de stoelgang erachter als diarree door de kleine opening komt die overblijft. Dit heet overloopdiarree.

De afgelopen 25 jaar heeft de Gifwijzer zich méér dan bewezen. Het is een begrip geworden bij gezinnen met jonge kinderen. De naam is zelfs in de nieuwe Van Dale opgenomen.

De Gifwijzer bevat een alfabetisch lijst met giftige stoffen waarbij per stof staat aange-geven wat je moet doen wanneer een kind die stof heeft binnengekregen. Daarnaast bevat de Gifwijzer ook een lijst met giftige planten.

De Gifwijzer is vanzelfsprekend bedoeld voor ouders, maar zeker ook voor grootou-ders, gastouders, leraren, kleuterleidsters en anderen die met kinderen omgaan. Maar natuurlijk gaat ook de Gifwijzer met zijn tijd mee.

Kinderen met kankerKanker is een ziekte die vooral onder ouderen voorkomt. Veel mensen weten niet dat elke week tien kinderen in Neder-

land kanker krijgen. Vroeger was dit vrijwel altijd dodelijk, maar nu genezen zeven van de tien kinderen met kanker. De

behandeling is echter niet altijd succesvol. Kinderen en het hele gezin leven soms jarenlang in onzekerheid. Nog steeds

is kanker de tweede doodsoorzaak bij kinderen. Sommige kinderen ondervinden blijvend gevolgen, zoals slechtziendheid,

gehoorstoornissen, leerproblemen, groeistoornissen of onvruchtbaarheid. Om kinderen met kanker in iedere stap van

hun ziekte te ondersteunen, beloont de Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker (VOKK) hen met een KanjerKetting.

Wat is een KanjerKetting?Ieder kind dat te horen krijgt dat het kanker heeft, krijgt in het Kinderoncologisch Centrum een koord met letterkralen die zijn of haar naam vormen. Daarnaast begint de ketting met een kraal met een anker, het teken van hoop. Elke kraal staat voor een bepaalde behandeling, onderzoek of gebeurtenis. Bijvoorbeeld een chemokuur, spoedopname, prik, scan of haarverlies.

De beloning met een kraal is een manier om het kind tijdens elke behandeling te vertellen: “je bent een Kanjer”. Kinderen met kanker zijn trots op hun ketting en het helpt hen om hun verhaal te vertellen. De ketting is ook een kleurrijke en tastbare herinnering aan een vaak ingrijpende ziekteperiode.

Adopteer een KanjerKetting!Als kind kun je de kralen van een kind sponsoren voor € 5 per jaar of als familie kunt u voor €10 per jaar kralen van een kind sponsoren. Sponsoren met de hele klas, wijk of als bedrijf kan natuurlijk ook. Lees alles op internet (zoek op ‘adopteer een KanjerKetting’ of kijk op www.vokk.nl) . Draag een kraaltje bij voor kinderen met kanker!

Er is nu dan ook een applicatie te koop in de iStore en de Android Mar-ket. De Gifwijzer is een uitgave van Stichting Ticket to Prevent. De stich-ting werkt nauw samen met experts van ondermeer het Nederlandse Rode Kruis, Het Oranje Kruis en Consument en Veiligheid. Meer informatie is te vinden op: www.gifwijzer.nl

Leef! geeft i.s.m. Travel alert 10 gifwij-zers weg. Wilt u kans maken op één van deze Gifwijzers?

Schrijf dan voor 1 augustus 2011 naar Leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch, of mail naar leef@serviceapotheek.nl, onder vermelding van de betreffende titel.

Gifwijzer® in een nieuw jasjeWat moet je doen als een kind heeft gegeten van een boterbloem? Moet je een kind laten braken als het chloor heeft

gedronken? Antwoorden op dit soort vragen zijn al meer dan 25 jaar op

papier verkrijgbaar in de Gifwijzer. Voor iedereen met een smartphone is

er nu ook een Gifwijzer als app voor zowel iPhones als Android-telefoons.

22 leef! leef! 23

Actueel

Wilt u kans maken op één van deze boeken?Schrijf dan voor 1 augustus 2011 naar Leef!, Vughterweg 47-b, 5211 CK ’s-Hertogenbosch, of mail naar leef@serviceapotheek.nl, onder vermelding van de betreffende titel. De winnaars worden na sluitingsdatum vermeld op www.leesleef.nl

Actueel

Gezonde Verbeelding voor je gezondheid

Iedereen weet dat ontspanning belangrijk is: een rustige ademhaling, ontspannen spieren en een kalme geest hebben een positief effect op je gezondheid. Combineer je dat met geleide visualisatie dan werkt het nog beter. Het lichaam reageert namelijk even goed op iets wat je je voorstelt als op iets wat echt gebeurt. Het optillen van je arm activeert een bepaald gebied in je hersenen. Het alleen er aan denken activeert datzelfde gebied! Zo kun je verbeeldingskracht gebruiken om stress en pijn te verminderen, angst voor een operatie onder controle te krijgen en de gevol-gen van chemotherapie te verzachten.

De cd’s Gezonde Verbeelding helpen daarbij. Patiënten, artsen en verpleegkundigen werkten mee aan de ontwikkeling ervan. Het gebruik is eenvoudig: gun jezelf een halfuurtje per dag om op een rustige plek met je koptelefoon op te luisteren. Een stem leidt je door de oefeningen, terwijl op de achtergrond rustige muziek klinkt.De serie Gezonde Verbeelding kent nu vijf delen:• Voor ontspanning. • Bij pijn.• Rondom operaties.• Bij hartoperaties.• Bij chemotherapie.Met Gezonde Verbeelding kun je op eenvoudige manier bijdragen aan je gezondheid. Voor meer informatie en bestellingen: www.gezondever-beelding.nl of www.elseviergezondheidszorg.nl

Leef! geeft i.s.m. Elsevier gezond-heidszorg van elke deel 10 cd’s weg (ter waarde van €19,95 per cd).

Hoe weet een aspirientje waar de pijn zit? Nooit meer met je mond vol tanden staan als je kind je iets vraagt!

Vragen van kinderen over ziekte en gezondheid:• Waarom laat je een wind?• Waarom krijg je een jeukbult als een mug

je steekt?• Word je ziek als je snot eet?• Heeft een hazenlip iets met de paashaas

te maken?

Huisarts Dries Fortuin was jarenlang de Telekids-dokter en deed het kinderspreekuur van AVRO´s Servicesalon. In zijn praktijk en op televisie kreeg hij allemaal vragen van kinderen over ziekte en gezondheid. Al deze grappige, ontroerende en soms ook indringende vragen van kinderen en de kindvriendelijke antwoorden werden in 1991 gebundeld in het boek Hoe weet een aspirientje waar de pijn zit?.

Nu, twintig jaar later, verschijnt er een geactu-aliseerde editie van dit onmisbare naslagwerk. De inhoud is door de drie zonen van de auteur, waarvan er twee inmiddels ook arts zijn, enigs-zins aangepast. Hoe weet een aspirientje waar de pijn zit? is natuurlijk voor kinderen, maar ook erg handig voor ouders!

Omdat dokter Dries Fortuin helaas overleed aan de gevolgen van kanker, zullen zijn zonen een deel van de opbrengst van het boek aan Kika (Stichting Kinderen Kankervrij) schenken.

Leef! geeft i.s.m. uitgeverij Muntinga 10 boeken weg (ter waarde van €14,95).

Lastminutemama’s Persoonlijke verhalen en feiten over laat kinderen krijgen De gemiddelde leeftijd waarop de Nederlandse vrouw haar eerste kind krijgt, ligt al sinds 2004 op 29,4 jaar. Hoogopgeleide vrouwen zitten daar gemiddeld nog eens vier jaar boven. Ach-tenveertig procent van de Nederlandse moeders is dertig jaar of ouder als haar eerste kind geboren wordt. Vijftien procent is vijfendertig jaar of ouder. Ruim twee procent is veertig jaar of ouder.

Waarom wachten sommige vrouwen met het krijgen van een kind tot ze er al bijna een half leven op hebben zitten?

Twaalf vrouwen die achtendertig jaar of ouder waren toen ze voor het eerst moeder werden vertellen in dit boek hún verhaal. De een met een kinderwens, zolang ze zich kan herinneren, de ander overvallen door een niet-geplande zwangerschap. De een met een stabiele relatie, de ander net verliefd. Ze vertellen openhartig over hun leven voor en na het krijgen van hun kind(eren). Over beslissingen, verwachtingen, vooroordelen, ervaringen en de toekomst. Hun persoonlijke verhalen laten bovendien zien dat het moment waarop een vrouw een kind krijgt soms helemaal geen bewuste keuze is.

De interviews worden afgewisseld met feitelijke informatie en adviezen over vruchtbaarheid en laat kinderen krijgen.

Leef! geeft i.s.m. uitgeverij Unie-boek/Het Spectrum 10 boeken weg (ter waarde van €14,99).

Op bezoek in een Service Apotheek...

24 leef! leef! 25

teks

t: Fr

ed V

erdu

lt. fo

to: M

arjo

lein

Ann

egar

n

De tijd nemenIn onze dorpsapotheek zijn de mensen gemoedelijk en begripvol. En dit is een zelfstandige apotheek. Onze apotheker is als eigenaar heel betrokken, dat zorgt voor een heel goede sfeer. Daardoor werken veel collega’s hier al lang en die sfeer merken onze klanten ook. Service voor de klant staat bij ons voorop. We doen ons best om klanten niet lang te laten wachten. Omdat veel mensen hier niet gehaast zijn, nemen we de tijd om goed naar iemand te luisteren en om duidelijke uitleg te geven over het gebruik van de geneesmiddelen. Als er echt iets te bespreken is, neem ik iemand mee naar de spreekkamer. Ik woon niet hier in het dorp, dus ik kom mensen niet in de winkel tegen. Dat is voor de privacy van klanten natuurlijk wel prettig.

Goede samenwerking met huis-artsenWe werken goed samen met de huisartsen in de streek. Zij spelen hun recepten elek-tronisch aan ons door. Als ze aangeven dat iets spoed heeft, zetten we de geneesmid-delen meteen klaar. Met een huisarts een dorp even verderop hebben we de afspraak dat wij bij hem de geneesmiddelen voor zijn patiënten kunnen bezorgen, zodat zijn patiënten hun geneesmiddelen de volgende dag bij hem kunnen ophalen.

Goh, wat zouden ze hebben?Mijn man is boer. We hebben thuis 250 melkkoeien. Elke maand worden de koeien opgehaald die een jaar of vijf, zes zijn en ziek worden of steeds minder melk geven. Ik ben daar niet mee opgegroeid, dus dat afscheid nemen van die koeien gaat toch vaak met pijn in je hart.

We hebben drie kinderen; de oudste is vijf en de jongste bijna twee. Afgelopen winter waren de twee jongsten geregeld aan het snotteren en toen heb ik zelf ook twee keer griep gekregen. Ik denk altijd vrij snel: goh, wat zouden ze hebben? Zeker toen ze nog niet konden praten en dus niet konden

zeggen wat er aan de hand was. In de apo-theek komen veel mensen die ziek zijn, dus dan maak je je eerder zorgen. Mijn man is heel nuchter, dus we houden elkaar mooi in evenwicht.

Kinderen drukker in hun hoofdKinderen krijgen nogal eens middelen voor ADHD, antidepressiva en melatonine om in slaap te kunnen vallen. Ik denk dat kinderen in deze tijd drukker in hun hoofd zijn en dat ouders misschien minder kunnen hebben van hun kinderen. Ouders en leraren verwachten steeds meer van kinderen en daar moeten kinderen mee leren omgaan. Als een kind of volwassene een middel tegen depressiviteit gaat gebruiken, vinden we het belangrijk om te vertellen weten dat het een paar weken duurt voor het middel gaat werken, maar bij-werkingen als sufheid en meer slapen merkt men vaak wel meteen. De eerste weken is het dus even doorbijten.

Zonder oudersKinderen vanaf een jaar of elf, twaalf komen wel eens zonder hun moeder of vader ge-neesmiddelen ophalen. Het is prettig als een ouder de eerste keer opbelt om dat te vragen: ‘Is het goed dat mijn zoon z’n medicijnen zo komt halen?’ Dan weet je dat het goed zit.

Ik kom heel regelmatig bij Service Apotheek Hengelo. Ik ga soms zelf, maar soms gaat mijn moeder of mijn broertje. Het is natuurlijk niet erg om in de apotheek te komen, ze kennen me allemaal en ze zijn allemaal erg vriendelijk.

Ik heb een lever en een nier die niet van mezelf zijn. Die medicijnen verlagen mijn weerstand en zorgen er zo voor dat die nier en lever niet worden afgestoten. Ik word nog steeds geregeld ziek en moet voldoende rusten en vooral heel veel water drinken.

Ilse WikkerinkApothekersassistente Service Apotheek Hengelo (Gelderland)

Onze apotheker is als eigenaar heel betrokken

Onze apotheek bestaat dit jaar 25 jaar. Mijn collega Anne-Marie Pelgrum werkt er vanaf de eerste dag en viert dus ook haar zilveren jubileum. In de bijna elf jaar dat ik bij Service Apotheek Hengelo werk heb ik steeds meer mensen uit het dorp leren kennen. Veel mensen vinden het fijn als je hun achtergrond een beetje kent. Als we te horen krijgen dat iemand uit het dorp is overle-den, raakt ons dat altijd. Het komt wel eens voor dat iemand een paar dagen daarvoor nog in de apotheek is geweest. Dan schrik je wel.

En ik moet voorzichtig zijn met balsporten en zo, maar ik houd niet van sporten, dus dat is niet erg.

Lever deed het nietAls baby was ik heel vaak ziek. Ik heb soms maanden achter elkaar in het ziekenhuis gelegen. Het werd duidelijk dat ik vanaf mijn geboorte al een tekort had aan een bepaald eiwit, waardoor mijn lever het niet goed meer deed. Daardoor hoopten de afvalstof-fen zich op in m’n lichaam. Dat veroorzaakte vreselijke jeuk. Ik lag bijna hele dagen in bed omdat ik zo moe was. Omdat ik zo jong was, was het heel lastig om een passende donorlever te vinden. Dat is net op tijd gelukt. Toen ik zes was heb ik een levertransplantatie gehad. Mijn moeder heeft toen voor mij een dagboek met foto’s bijgehouden. Ik weet zelf nog dat ik met de ambulance naar het ziekenhuis ging en dat ik na de operatie op de intensive care lag.

Ook mijn nieren nietMijn nieuwe lever deed het goed, maar ik was nog steeds vaak ziek. Toen bleek dat ook mijn nieren het niet goed deden. Uiteindelijk hielden mijn nieren ermee op. Ik moest toen drie keer per week naar het ziekenhuis in Nijmegen voor nierdialyse. Ik vond dat een zware tijd, want ondanks de dialyse was ik erg ziek. Ik was heel vaak misselijk en doodmoe. Anderhalf jaar later kon ik een niertransplantatie krijgen. De nier kwam van mijn vader.

Speciale schoolIk zit op een speciale vmbo-school voor kin-deren met een chronische ziekte. Ik loop nu stage als activiteitenbegeleider voor ouderen in een verzorgingshuis. Ik kan later geen beroep doen dat lichamelijk zwaar is. Ik ben het gewend om met kinderen op school te zitten die ook iets mankeren, maar het is een fijne school. Op deze school zitten kinderen uit allerlei culturen en religies en dat is heel gezellig!

Bioscoop en shoppenOok het jaar na de laatste operatie was ik alsmaar ziek. Ik lag alleen maar thuis op de bank en lag te slapen of te chatten met vrien-dinnen. Af en toe ging ik een halve dag naar school. Nu ik me weer beter voel, wil ik veel inhalen: naar de bioscoop en gezellig shop-pen. De dokter heeft gezegd dat ik ondanks de getransplanteerde organen later gewoon kan trouwen en kinderen krijgen. Marion Arendsen

Toen Manuëla werd geboren bleek ze ernstig ziek te zijn. Dat wij nou toevallig gelovig zijn wil niet zeggen dat wij gevrijwaard zijn van ziekte. Het is gewoon domme pech; het kan iedereen overkomen, dus ook Manuëla. Natuurlijk ben je soms érg verdrietig als je je kind zo ziet lijden. Maar God geeft ons wel de kracht om dit soort dingen te dragen. Wij geloven dat het tijd en toeval is als iemand ziek wordt. Toevallig heb jíj net die ziekte, het had net zo goed een ander kunnen zijn. Het is gewoon heel veel pech.

Goed begeleidVoor Manuëla en ons waren het roerige jaren. Telkens als zij nét weer een beetje hersteld was, werd ze wéér ziek en konden we opnieuw naar het ziekenhuis. Daardoor kon ze weinig naar school en dat vond ze heel erg. Manuëla zag het daardoor een tijdlang niet meer zitten. Ze sloot zich langzamerhand voor alles en iedereen af. Het ziek zijn maakte haar moedeloos. De maatschappelijk werk-ster en kinderpsycholoog in het ziekenhuis begeleiden Manuëla goed tijdens deze moeilijke periodes. Wij krijgen als ouders ook de nodige steun en leerden hoe wij haar het beste konden helpen.

Geen bloedtransfusieAls Jehova’s getuigen gehoorzamen wij aan God’s bijbelse wet, die zegt dat wij ons moeten onthouden van hoererij en bloed. Die wet komt uit een tijd dat een bloedtransfusie nog niet mogelijk was, maar als je geen bloed mag eten of drinken, ga je het ook niet in je lichaam spuiten. Via een geloofsgenoot zijn we in contact gekomen met Belgische artsen

die zonder bloedtransfusie konden opereren. Deze artsen zetten haar op de spoedlijst voor een donorlever. Manuëla is het eerste kind op de hele wereld dat een lever kreeg zonder bloedtransfusie. Na haar volgden al snel vele andere kinderen.

Eigen keuze aan de arts uitleggenAls een patiënt oud genoeg is, kan hij zelf uitleggen aan de dokter waarom hij of zij een behandeling zonder bloed wil. Daarom moest Manuëla bij twee artsen en kinder-psychologen komen om dit uit te leggen. In die tijd moest Manuëla ook dialyseren en ging het heel slecht met haar. Haar wens werd gerespecteerd toen het de artsen dui-delijk was dat wij als ouders de keuze voor een behandeling zonder bloed niet hadden opgelegd, maar dat het haar eigen keuze was. Er werd van alles uit de kast gehaald om haar goed door de operatie te loodsen. En dat heeft succes gehad!

Goede alternatievenEr zijn goede alternatieven voor bloed-transfusie, maar niet alle artsen kunnen de technieken toepassen om zonder bloed te werken. Maanden voor de operatie moest Manuëla al epo gaan spuiten. Veel mensen kennen epo als dopingmiddel voor wielren-ners. Het stimuleert de aanmaak van de heel belangrijke rode bloedcellen.

Bij de operatie is gebruikgemaakt van een machine die haar bloed opving, het filterde en meteen weer in haar lichaam terugbracht. Daardoor heb je vrijwel geen bloedverlies. Er worden tegenwoordig grote operaties zonder bloedtransfusie verricht, met behulp van deze machine. Dat was vroeger ondenkbaar.

Echt serviceOnze ervaring met de apotheek? Die is echt heel goed. Vroeger moesten we eerst naar de huisarts voor een herhaalrecept. Als we dan bij de apotheek kwamen, gebeurde het nogal eens dat de medicijnen toch niet klaar stonden. Nu hoeven we niet meer naar de huisarts: als we bellen regelt de apotheek het herhaalrecept. We kunnen de medicij-nen dan ophalen of ze komen ze thuisbren-gen. Dat vind ik echt service hoor.

PositiefManuëla heeft best veel meegemaakt. Maar we kijken positief naar de toekomst. We zijn eraan gewend geraakt dat er elke dag iets kan gebeuren. Sommige dagen gaat het hartstikke goed; andere dagen gaat het minder. Maar langzamerhand gaat het steeds beter. We durven weer naar de toekomst te kijken!

Manuëla Arendsen (16)

Nu ik me weer beter voel, wil ik naar de bioscoop en shoppen

Regelmatig zijn er (medische) situaties waarin ouders en zorgverleners het niet eens zijn als het om de medische behande-ling gaat van (zieke) kinderen. Soms wordt een rechter gevraagd om met behulp van deskundigen te beslissen over de medische zorg die aan het kind moet worden gegeven.

In de medische ethiek gelden vier internationale en erkende principes waar rekening mee gehouden moet worden om een goede weging te maken als het gaat om de vraag wat goede zorg is. Deze vier principes zijn respect voor autonomie, wel-doen, niet-schaden en rechtvaardigheid.

Respect voor autonomie wordt vaak geclaimd als de belangrijkste van de vier principes. De vier principes zijn verwant aan regels die moeten worden toegepast in elke medische situatie. Als het om kinderen gaat, kunnen we vaststellen dat sommige kinderen niet altijd zelfstandig verantwoorde medische keuzes kunnen maken en de gevolgen hiervan kunnen overzien. Een goede oplossing zou zijn om het principe van respect voor autonomie aan te passen, voordat het op hen wordt toegepast.

Een van de standaard klinische gevallen binnen de medische ethiek is het kind van Jehova’s Getuigen-ouders dat dringend een bloedtransfusie nodig heeft na een ver-keersongeval, terwijl de ouders op grond van hun levensovertuiging geen toestem-ming geven. Moet het kind dan beslissen? Of bijvoorbeeld, als een achtjarig kind een chirurgische ingreep nodig heeft, kan hij dan zelfstandig beslissen of dit zin heeft of kan hij zelf kiezen om niet behandeld te worden? Of wat als een kind geen bloed meer wil prikken terwijl de laboratoriumuit-slagen van belang zijn om medicatie in te kunnen stellen voor een auto-immuun-ziekte? Kinderen missen het vermogen om de consequenties van medische keuzes in te kunnen zien. Een grote groep jonge kinderen kan geen zelfstandige medische keuze maken. Maar wat als we met oudere kinderen te maken hebben? Moeten alle medische beslissingen dan ook worden overstemd door anderen?

We hebben de neiging om kinderen te behandelen als waren zij niet autonoom: de besluiten worden voor hen gemaakt door volwassenen, meestal hun ouders, maar ook door anderen die verantwoorde-lijk voor hen zijn.

Maar… kunnen we autonomie bij oudere kinderen helemaal uitsluiten of kunnen we hen in een veilige omgeving vaardigheden aanleren die nodig zijn om zelfstandige (medische) keuzes te kunnen maken? Dit is niet eenvoudig, maar we kunnen hen aanmoedigen om vaardigheden te ontwik-kelen om mee te praten als het gaat om het nemen van medische beslissingen.

Bij gesprekken over medische keuzes bij kinderen moeten zorgverleners een balans zoeken tussen de wensen van de ouders en die van het kind. Het meebeslissen van kinderen kan variëren van bijvoorbeeld de keuze voor een roesje bij pijnlijke onder-zoeken tot de keuze voor een iets langer leven met een ingrijpende en vervelende behandeling of juist voor het afzien van die behandeling.

Vooral oudere kinderen willen die beslis-singen ook zelf kunnen nemen. Op deze manier zal het kind zich kunnen ontwik-kelen en leren om zijn gemaakte keuze duidelijk te maken aan volwassenen.

Drs. Theo de Zwart Medisch ethicus Ziekenhuis Rijnstate (Arnhem)

Kunnen kinderen zelf kiezen?”

Column

Bescherming tegen de zonOm de kans op het ontstaan van huidkanker tegen te gaan is het belangrijk beschadiging van de huid door ultraviolette straling zoveel mogelijk te voorkomen. Dit kan door blootstel-ling aan zonlicht (en zonnebank) te beperken. Het gebruik van zonbeschermingsproducten met een (zeer) hoge UV bescherming, maar ook het dragen van beschermende kleding, een hoofd-deksel en zonnebril is van groot belang.

Vaak wordt gedacht dat bij gebruik van een zon-beschermingsproduct met een hoge UV bescher-ming je niet bruin kunt worden. Dit is onjuist, je bruint ook alleen gaat het wat langzamer. Voor risicopatiënten (bv. transplantatiepatiënten of

personen die al eens huidkanker hebben gehad) en personen met lichtdermatose zijn er speciale zonbeschermingsmiddelen. Nieuw is een me-disch hulpmiddel voor preventie tegen bepaalde vormen van niet-melanome huidkanker.

Kinderen en de zonKinderen spelen graag buiten. Hierdoor zijn ze blootgesteld aan een hoog niveau van UV stra-ling. Tot 80% van de UV straling, die gedurende een mensenleven op de huid komt, wordt verkregen in de kindertijd en pubertijd. Een kinderhuid is aanzienlijk gevoeliger voor de zon dan de huid van volwassenen. Kinderen moeten dan ook zeer goed worden beschermd tegen de zon.

Gebruik altijd een zonbeschermingsmiddel met een hoge UV bescherming, zelfs in de schaduw. Ook beschermende kleding, een hoed en een zonnebril zijn voor kinderen noodzakelijk. Stel kinderen nooit bloot aan de sterk brandende zon.

ZonnebrandMocht u toch een verbranding door de zon heb-ben opgelopen, dan is het van belang om een goed verzorgend product te gebruiken dat de huid helpt te herstellen.

Tips voor een goede zonbescherming• Gebruik een zonbeschermingsmiddel met

een gemiddelde tot hoge UV bescherming. Afhankelijk van in hoeverre uw huid al aan de zon gewend is.

• Geef uw huid de tijd om geleidelijk aan de zon te wennen. Start met korte blootstel-lingen aan de zon.

• Vermijd, zelfs bij gebruik van zonbescher-mingsmiddelen, de middagzon. Deze bevat de sterkste UV stralen.

• Zonnebaad niet te veel.• Gebruik ook zonbeschermingsmiddelen

als de hemel bewolkt is. Ondanks de wolken, bereikt 70-80% van de UV stra-ling de huid.

Sommige geneesmiddelen en cosmetische ingre-diënten kunnen de huid gevoeliger maken voor zonlicht. Vraag uw apotheker om advies

De zomer komt er weer aan. We kunnen gaan genieten van de zon. Toch is het van belang zorgvuldig met de zon om te gaan want

zonlicht heeft zowel positieve als negatieve effecten. Een positief effect is de aanmaak van vitamine D in de huid.

Negatieve effecten zijn bijvoorbeeld zonverbranding, zonneallergie of en vroegtijdige veroudering van de huid. Een ander nadelig

effect van de zon is de kans op het ontstaan van huidkanker.

Zon en zonbescherming

26 leef! leef! 27

Verantwoord genieten van de zon

Daylong® zonbeschermingslotions:

• Verkrijgbaar in zonbeschermingsfactoren van gemiddeldtot zeer hoog.

• Liposomale lotion. Hierdoor dringen de fotostabielebreedspectrum fi lters dieper in de huid waar ze langdurig bescherming bieden tegen UVA en UVB straling.

• Extreem waterbestendig, ongeparfumeerd en geschiktvoor de zeer gevoelige huid.

• Daylong Night Repair is een voedende lotion die het herstel van de door de zon beschadigde huidcellen bevordert en de huideigen reparatiemechanismen ondersteunt en zo bijdraagt aan de vermindering van voortijdige huidveroudering.

* Enkel bij Service Apotheek en zolang de voorraad strekt.www.spirig-pharma.nl

Bij aankoop van een Daylong zonbeschermingsproduct

GRATISUV-POLSBAND*

Verantwoord genieten van de zonVerantwoord genieten van de zon

Bij aankoop van een Daylong zonbeschermingsproduct

GRATISUV-POLSBAND*

28 leef! leef! 29

De Sognefjord-regio is er hier een van. Deze regio in West-Noorwegen, ca. 70 km ten noorden van Bergen, is genoemd naar de langste fjord van Europa. De Sognefjord, “koning der fjorden”, stroomt ruim 200 kilometer landinwaarts richting de hoogste bergen en grootste gletsjers. De Sognefjord heeft diverse zijarmen, zoals de Aurlandsf-jord en de Nærøyfjord.

Grootse natuurlijke attracties in deze regio zijn de Nærøyfjord, deze valt onder het We-relderfgoed van UNESCO, en de befaamde Nationale Parken Jostedalsbreen en Jotun-heimen (“het gebergte van de reuzen”). Hier bevinden zich de hoogste watervallen en grootste gletsjers van Noorwegen. Vanuit het omringende berggebied heeft u een prachtig panaroma op het fjordenland-schap. Een voorbeeld hiervan is de

Snøvegen (de Sneeuwweg), een bergweg tussen Aurland en Lærd. Een andere be-zienswaardigheid in de regio is de Flåms-bana. Over een traject van 20 kilometer overwint de Flåmsbana een hoogteverschil van 856 meter. Op de weg omhoog van Flåm naar Myrdal (of omgekeerd) passeert de trein talrijke watervallen, bergmeren, bergweiden en diepe fjorden. Vanwege al dat moois is de Flåmsbana een van de populairste spoorlijnen in het land.

Verder zijn daar tot slot nog de oude staafkerken. Noorwegen is het enige land in Europa waar nog houten staafkerken uit de middeleeuwen zijn te vinden. De oudste daarvan staat in Urnes (UNESCO-status). Ook de staafkerk van Borgund heeft veel uitstraling en is daardoor zeker een toeris-tische trekpleister.

NoorwegenOntdek de Sognefjord regio!

Noorwegen, een land met vele mogelijkheden. Of u nu actief of passief wilt genieten, met haar vele ijsvlak-tes, bergen, fjorden en bossen biedt Noorwegen veel variaties. Naast mooie steden als Oslo en Bergen, kent Noorwegen ook veel gebieden met een beschermde status.

Populaire toeristische bestemmingen zijn:• Noordkaap• Oslo • Flåmsbana • Staafkerken • Fjordengebieden o.a. Geirangerfjord

en Sognefjord

Enkele kerngegevens: • Regeringsstelsel: Een monarchie en

parlementaire democratie.• Oppervlakte: 385.155 km2 (ca. 10x

groter dan Nederland).• Bevolking: 4,8 miljoen inwoners

(Nederland ca. 16,5 miljoen). • Hoofdstad: Oslo (ca. 550.000 inw.).• Grootste fjord van Europa: Sognefjord

(204 km lang).

Bronvermelding: visitnorway.com

Peter neemt u mee door prachtige Noorse atuurgebieden, langs schitterende beekjes, meertjes en imposante bergtoppen. Als het weer het toelaat, over de beroemde Noorse wegen als Panoramaveien en Jotunheimveien met niet te evenaren panorama’s. We rijden langs Jotunheimen, ‘’het gebergte van de reuzen’’ en bezoeken de Sognefjord, de “koning der fjorden’’ en kunnen met de wereldberoemde Flambanen het Aurlandfjord bekijken. Ook kunt u er heerlijk fietsen, zwemmen en wandelen. Vanzelfsprekend vergeten we de hoofdstad Oslo niet. Kortom: een fantastische excursiereis, waarbij de Noorse cultuur en natuur elkaar ontmoeten. Dus als u zin heeft in een prachtige vakantie in Noorwegen, dan bent u bij deze van harte uitgenodigd.

ExcursiesTijdens deze 8-daagse reis brengt u andere een bezoekaan:•Oslo•Valdresflya•Beitostolen•Jotunheimen•Geilo•Flam•Myrdal•Val-dresdal•Strondafjord•VestreSliden•Ulnes•Slidrefjord•Sognefjord•Lomen•Ryfossenwatervallen•Sognefjord•Fillefjellgebergte•BorgundStaafkerk•Laerdal•Ardalsfjord•Sjoadalen•Sjoa-kloof•Vinstra•Lillehammer(Olympische springschans)

Quality Hotel Fagernes ****Dit sfeervolle hotel ligt in het centrum van agernes direct aan de Strondafjord en heeft de volgendefaciliteiten:•receptie•lounge•lift•restaurant•bar•binnenzwembad•biljart•grotetuinmetterrasaandefjord•ligweide*waterfietsen•sauna•solariumenprofessione-le fitnessruimte (niet gratis). De keurig ingerichte kamers zijn voorzien van telefoon, televisie, minibar, radio, bureau en een badkamer met bad of douche en toilet. De meeste kamers hebben fjordzicht. Inbegrepen:• vlucht Amsterdam - Oslo v.v. per SAS,• luchthaven-envliegbelastingen*,• brandstof-enveiligheidstoeslagen*,• reserveringskosten,• vervoer in Noorwegen per luxe Oad

Comfort Class touringcar met ervaren en gediplomeerde Oad-chauffeur,

• 7 nachten accommodatie in het Quality Hotel in Fagernes op basis van verblijf in een 2- persoonskamer,

• volledig excursie-programma (op verzoek verkrijgbaar),

• verblijf op basis van halfpension (ont-bijtbuffet en dinerbuffet of 3-gangen keuzemenu),

• gratis koffie/thee na de diners,• afscheidsdrankje,• voor de wandelliefhebbers: 2 schitterende

wandeltochten op dag 2 en dag 6,• 6 x per week live-muziek,• gratis gebruik van veel hotelfaciliteiten• kofferservice in Fagernes,• gratis Oad-informatieboekje en reisbe-

scheiden.

*tarieffebruari2011

Bij de reissom is niet inbegrepen:• alle lunches,• toeslag 1 pers.kamer € 145,00 p.p,• uitgaven van persoonlijke aard,• entreegelden en facultatieve excursies,• reis- en ongevallenverzekering en annule-

ringsverzekering,• calamiteitenfonds à € 2,50 per boeking.

Ga mee naar Noorwegen

8 - DAAGSE VLIEG-EXCURSIEREIS FAGERNES REISNUMMER: BENO11

Vertrek: 11 september 2011

€ 769,00 p.p.

Vertrek: 28 augustus 2011

€ 799,00 p.p.

Lezersactie

Exclusiefvoor u als lezer van

Leef!

Centraal in Noorwegen ligt Fagernes, prachtig gelegen aan de Strondafjord, het toeristische hart van de afwisselende folkloristische streek Valdres. Leef! heeft samen met Oad Reizen een scherp geprijsd arrangement samengesteld. U vliegt per SAS Scandinavian Airlines in ruim anderhalf uur naar Oslo. En om het u helemaal makkelijk te maken wordt u op de luchthaven opgewacht door Peter Rasenberg, onze eigen Nederlandstalige Oad-chauffeur met een Oad Comfort Class Touringcar!

Voor meer informatie en boeken, bel de lezers-reislijn 0548 - 377 616Maandag t/m vrijdag: 8 tot 21 uur. Zaterdag en zondag: 10 tot 16 uur. Op verzoek sturen wij u het volledige dagprogramma graag toe.

En dan nog even dit...

€6.30

ALMELO Acacia Service ApotheekALMELO Service Apotheek Van GoingaALPHEN A.D. RIJN Service Apotheek AllartAMERSFOORT Berg Service ApotheekAMERSFOORT Service Apotheek KeyserAMERSFOORT Service Apotheek SchuilenburgAMERSFOORT Service Apotheek SoesterkwartierAMERSFOORT Berg Service ApotheekAMSTERDAM De Schinkel ApotheekAMSTERDAM Service Apotheek Koning B.V.AMSTERDAM Service Apotheek MediportAMSTERDAM Rijn Service ApotheekAMSTERDAM Service Apotheek Sam van HoutenAMSTERDAM Noordam Service ApotheekAMSTERDAM Schelde Service ApotheekAMSTERDAM Z.O. Service Apotheek HolendrechtAPELDOORN Service Apotheek de TalingARNHEM Service Apotheek ErckensARNHEM Service Apotheek Kisters-AschermanARNHEM Service Apotheek PresikhaafARNHEM Service Apotheek ElderveldARNHEM Service Apotheek de LaarASSEN Service Apotheek KloosterveenASSEN Service Apotheek MarturiaASSEN Service Apotheek ThemmenBAARLO Service Apotheek BaarloBAARN Service Apotheek JuliusBARENDRECHT Service Apotheek CarnisselandeBARNEVELD Service Apotheek AsklepiosBARNEVELD Service Apotheek De BurgtBENNEKOM Bennekomse Service ApotheekBERGEN (LB) Service Apotheek MaasduinenBERGEN OP ZOOM Service Apotheek De PoortBERGSCHENHOEK Service Apotheek ParkzoomBEUNINGEN Service Apotheek BlanckenburghBEVERWIJK Service Apotheek Kroonenberg B.V.BILTHOVEN Noorder Service Apotheek BilthovenBLADEL Service Apotheek BladelBLARICUM Gooische Service Apotheek BlaricumBORNE Service Apotheek StoopBOSKOOP Boskoopse Service ApotheekBOXMEER Service Apotheek BoxmeerBOXMEER Service Apotheek RochusBREDA Service Apotheek Haagse BeemdenBREDA Service Apotheek KroetenBREDA Service Apotheek van den Bergh en van den ReekBREDA Service Apotheek WoltermannBREDA Service Apotheek BrabantparkBREDA Service Apotheek DoornbosBREDA Service Apotheek HeusdenhoutBUSSUM De Gooise Service Apotheek B.V.CUIJK Service Apotheek CuijkCUIJK Service Apotheek De ValuweDEN BURG De Texelse Service ApotheekDEN HAAG Alpha Service ApotheekDEN HAAG Service Apotheek BouwlustDEN HAAG Service Apotheek BrusseDEN HAAG Service Apotheek Den HeijerDEN HAAG Service Apotheek HofstadDEN HAAG Service Apotheek Jager BruiningDEN HAAG Regentesse Service ApotheekDEN HAAG Waldeck Service ApotheekDEN HAAG Zuiderpark Service ApotheekDEN HELDER Service Apotheek Zuiderhaaks B.V.DEURNE Service Apotheek de ScheldeDEURNE Service Apotheek In ‘t GroenDEVENTER Flora Service ApotheekDEVENTER Service Apotheek de VijfhoekDEVENTER Service Apotheek KeizerslandenDEVENTER Service Apotheek MeindersmaDEVENTER Service Apotheek ZandweerdDOETINCHEM Service Apotheek Hof van CambridgeDOKKUM Service Apotheek Dokkum-ziekenhuisDOKKUM Service Apotheek Dokkum-centrumDORDRECHT Service Apotheek CrabbehofDORDRECHT Service Apotheek Galilea-ZuidDRACHTEN Service Apotheek De WikenDRUTEN Service Apotheek DrutenDUIVEN Service Apotheek DuivenEDE Acacia Service ApotheekEEMNES Service Apotheek EemnesEERSEL Service Apotheek EerselEINDHOVEN Service Apotheek ArnoutsEINDHOVEN Service Apotheek De RoostenEINDHOVEN Service Apotheek GestelEINDHOVEN Service Apotheek HaagdijkEINDHOVEN Service Apotheek JansenEINDHOVEN Service Apotheek LingmontEINDHOVEN Service Apotheek RidasELIM Service Apotheek Het DwarsgatELST Park Service ApotheekEMMEN Service Apotheek EmmenEPE Service Apotheek EpeEWIJK Service Apotheek EwijkFINSTERWOLDE Service Apotheek ReiderlandFRANEKER Service Apotheek PostFRANEKER Service Apotheek SaxenoordGELDROP Service Apotheek Coevering

GELEEN Service Apotheek KluisGENDRINGEN Service Apotheek GendringenGENEMUIDEN Service Apotheek de MuidenGOOR Goorse Service ApotheekGORINCHEM Service Apotheek Laag DalemGORINCHEM Service Apotheek PoelsGOUDA Service Apotheek DriewegpleinGOUDA Service Apotheek Grendel B.V. (D)GOUDA Service Apotheek Grendel B.V. (H)GOUDA Service Apotheek HeerkensGOUDA Service Apotheek Joh. RondGRAVE Service Apotheek GraveHAARLEM Marnix Service ApotheekHAARLEM Service Apotheek van GoghHAARLEM Teyler Service Apotheek B.V.HASSELT Service Apotheek HasseltHEELSUM Service Apotheek HeelsumHEEMSKERK Service Apotheek Waterrijck BVHEEMSTEDE Aerdenhout Service Apotheek B.V.HEERDE Service Apotheek HeerdeHEEZE Service Apotheek HeezeHELLENDOORN Service Apotheek SchotmanHELMOND Service Apotheek De BusHELMOND Service Apotheek de RijpelHELMOND Service Apotheek LeliestraatHELMOND Service Apotheek LeonardusHENGELO, GLD Service Apotheek HengeloHETEREN Service Apotheek De HoeveHOEVEN Service Apotheek HoevenHOLLANDSCHEVELD Service Apotheek TjanHOLTEN Service Apotheek HoltenHONSELERSDIJK Service Apotheek HofzichtHOOFDDORP Service Apotheek VeenHOOG KEPPEL Service Apotheek Hummelo en KeppelHOOGEVEEN Service Apotheek DuivenstedeHOOGEZAND Service Apotheek Kranenborg B.V.IJMUIDEN IJmuider Service Apotheek LedeboerIJSSELMUIDEN Service Apotheek IJsselmuidenIJSSELSTEIN Service Apotheek ZenderparkKAMPEN Service Apotheek Brun AquaKAMPEN Service Apotheek de WeteringKAMPEN Service Apotheek EbbingepoortKERKRADE Service Apotheek MC de LindeKERKRADE Service Apotheek TerwinselenKERKRADE-WEST Service Apotheek M.C. West KerkradeKRIMPEN A/D IJSSEL Service Apotheek VrijhofLANDGRAAF Service Apotheek LandgraafLANDGRAAF Service Apotheek M.C. PutstraatLANDGRAAF Service Apotheek NieuwenhagenLAREN Gooische Service Apotheek LarenLEENDE Service Apotheek LeendeLEERDAM Leerdamse Service ApotheekLEERDAM Service Apotheek Het EilandLEERSUM Service Apotheek De Drie LeliënLEEUWARDEN Service Apotheek BilgaardLEEUWARDEN Service Apotheek Boiten BVLEKKERKERK Service Apotheek LekkerkerkLEUSDEN Service Apotheek LeusdenLIEMPDE Service Apotheek LiempdeMAASBRACHT Service Apotheek MaasbrachtMAASDIJK Service Apotheek MaasdijkMAASTRICHT Centrum Service Apotheek SchoeppMAASTRICHT Service Apotheek AmericaMAASTRICHT Service Apotheek CabergMAASTRICHT Service Apotheek Ten HornMAASTRICHT Service Apotheek van ThoorMALDEN Service Apotheek MaldenMEPPEL Service Apotheek Rembrandt van RijnMILL Service Apotheek St. WillibrordMOERGESTEL Service Apotheek MoergestelMOLENHOEK Service Apotheek de VuursteenMUNTENDAM Service Apotheek EppingaMUSSELKANAAL Service Apotheek MusselkanaalNAALDWIJK Service Apotheek NaaldwijkNAALDWIJK Service Apotheek de EenhoornNAARDEN Vesting Service ApotheekNEDERWEERT Service Apotheek MaarNEEDE Service Apotheek NeedeNIEUWE PEKELA Service Apotheek Nieuwe PekelaNIEUWLEUSEN Service Apotheek NieuwleusenNIJMEGEN Apotheek Servicepunt HeesNIJMEGEN Service Apotheek BinnendijkNIJMEGEN Service Apotheek DukenburgNIJMEGEN Service Apotheek HazenkampNIJMEGEN Service Apotheek MalvertNIJMEGEN Service Apotheek Neerbosch-OostNIJMEGEN Service Apotheek Nijmegen-OostNIJMEGEN Service Apotheek Van der PloegNIJMEGEN Zuider Service ApotheekNIJMEGEN Service Apotheek LindenholtNIJMEGEN Service Apotheek Onder de LindeNIJVERDAL Service Apotheek MijnhardtNOORDWOLDE Service Apotheek De WisselNOOTDORP Service Apotheek NootdorpNUENEN Service Apotheek Aan de BergNUENEN Service Apotheek NuenenOIRSCHOT Service Apotheek OirschotOISTERWIJK Service Apotheek Oisterwijk Kliniek

OISTERWIJK Service Apotheek De Voorste StroomOMMEN Ommer ApotheekOOSTERBEEK Oosterbeekse Service ApotheekOUD GASTEL Service Apotheek Nieuw GastelOUDE PEKELA Pekelder Service ApotheekOUDENBOSCH Service Apotheek OudenboschOUDEWATER Service Apotheek OudewaterPOORTUGAAL Service Apotheek PoortugaalPURMEREND Kennedy Service ApotheekPURMEREND Service Apotheek WheermolenRAALTE Raalter Service ApotheekREEUWIJK Service Apotheek ReeuwijkRENKUM Service Apotheek RenkumREUSEL Service Apotheek ReuselREUVER Service Apotheek ReuverRHENEN Service Apotheek DeysRHOON Service Apotheek PortlandRHOON Service Apotheek RhoonRIDDERKERK Service Apotheek BolnesRIDDERKERK Service Apotheek Plein OostRIDDERKERK Service Apotheek SlikkerveerRIJNSBURG Service Apotheek RijnsburgROTTERDAM De Binnenweg Service ApotheekROTTERDAM Dorpsweg Service ApotheekROTTERDAM Ramleh Service ApotheekROTTERDAM Service Apotheek PendrechtROTTERDAM Service Apotheek Van WaertROTTERDAM Service Apotheek BeethovenS GRAVENZANDE Service Apotheek het Oude LandSASSENHEIM Service Apotheek SassenheimSASSENHEIM Service Apotheek TeylingenSCHIEDAM Service Apotheek NieuwlandSILVOLDE Dependance Service Apotheek BenraadSINT OEDENRODE Markt Service ApotheekSINT OEDENRODE Service Apotheek DommelrodeSINT WILLEBRORD Saturnus Service ApotheekSITTARD Service Apotheek de BaandertSITTARD Service Apotheek Overhoven-HoogveldSNEEK Service Apotheek van der SluisSPIJKENISSE Service Apotheek BernisseSTEIJL TEGELEN Service Apotheek de GoedeSUSTEREN Service Apotheek Susterent HARDE Service Apotheek ‘t HardeTER AAR Service Apotheek ter AarTERBORG Service Apotheek Benraad BVTILBURG Service Apotheek de QuirijnstokTILBURG Service Apotheek KlijsenTILBURG Service Apotheek de ReeshofTILBURG Service Apotheek WitbrantTILBURG Service Apotheek DalemTILBURG Service Apotheek HeyhoefULFT Service Apotheek UlftUTRECHT Service Apotheek Koert B.V.UTRECHT Service Apotheek MedisinaVAASSEN Service Apotheek VaassenVEENDAM Service Apotheek SorghvlietVEENDAM Service Apotheek van AkenVEGHEL Service Apotheek ‘t ZuidVEGHEL Service Apotheek VeghelVENLO Service Apotheek GroenveldVENLO Service Apotheek PansVENLO Service Apotheek WoltersVIJFHUIZEN Service Apotheek VijfhuizenVLISSINGEN Service Apotheek De SingelVOORBURG Huygens Service ApotheekVOORBURG Service Apotheek SavalleVOORSCHOTEN Service Apotheek de MeidoornWAALRE Service Apotheek Aalst-WaalreWAGENINGEN Service Apotheek van WeringhWASPIK Service Apotheek WaesbeeckWASSENAAR Service Apotheek LangstraatWASSENAAR Service Apotheek Wassenaar-ZuidWATERINGEN Service Apotheek De BeemdWATERINGEN Wateringse Service ApotheekWEERT Service Apotheek Hupperetz B.V.WERKENDAM Service Apotheek de Kruijf BVWIJCHEN Service Apotheek van PoppelWILDERVANK Service Apotheek WildervankWINSCHOTEN Service Apotheek BoschpleinWINSCHOTEN Service Apotheek HommespleinWOERDEN Service Apotheek WoerdenWOLVEGA Service Apotheek De GriffioenWOLVEGA Service Apotheek WestZAANDAM Service Apotheek ‘t KalfZAANDAM Allegra Service ApotheekZANDVOORT Service Apotheek BeatrixplantsoenZEIST Service Apotheek van ZantenZETTEN Service Apotheek Midden-BetuweZEVENAAR Anjer Service Apotheek BVZEVENHUIZEN (ZH) Service Apotheek Zevenhuizen-MoerkapelleZOETERMEER Buytenwegh Service ApotheekZOETERMEER Centrum Service Apotheek ZUIDBROEK Service Apotheek GHC OosterbroekZUIDLAND Service Apotheek ZuidlandZUIDWOLDE Service Apotheek ZuidwoldeZWOLLE Service Apotheek AA-Landen

Waar vindt u uw Service Apotheek?

30 leef!

Je gezondheid is je grootste goed. Dat besef je niet elke keer dat je adem haalt. In Nederland zijn ruim een miljoen mensen met een chronische longziekte. Mensen met astma, COPD of een zeldzame chronische longziekte. In de Service Apotheek vindt dagelijks zorg en advies plaats bij longziekten. Om dit extra voor het voetlicht te brengen is in de week van 9-13 mei, in samenwerking met het Astma Fonds, de Longweek georganiseerd.

Tijdens deze week komt onder andere COPD aan bod. COPD is een chronisch obstructieve longziekte. In Nederland hebben zo’n 320.000 mensen de diagnose COPD. Nog eens 300.000 mensen hebben een zeer groot risico op COPD, zonder dat zij dit zelf weten. Wanneer u er op tijd bij bent, zou u verergeren van de ziekte kunnen voorkomen. In de risico-groep zitten vooral mensen boven de 40 jaar, die al jarenlang roken of gerookt hebben.

Alle Nederlanders zouden meer moeten weten over COPD en mensen met een hoog risico zou-den langs hun huisarts moeten gaan. Gezonde longen zijn van levensbelang! Wilt u weten hoe gezond uw longen zijn? Doe dan de COPD risicotest in de Longweek in de apotheek of op www.astmafonds.nl/COPDrisi-cotest en kijk of u risico loopt op de longziekte COPD. U vindt hier ook ervaringsverhalen van mensen die COPD hebben. In de Longweek vindt ook de collecteweek van het Astma Fonds plaats. Deze collecte is een be-langrijke inkomstenbron voor het Astma Fonds. Het Astma Fonds strijdt voor gezonde longen en tegen chronische longziekten. Zij geeft informa-tie, behartigt belangen, verbetert de zorg, steunt onderzoek en biedt hulp. De opbrengst van de jaarlijkse collecte wordt voor al deze activiteiten gebruikt.

Longen centraal bij Longweek in de apotheek

Levomentholgel 1%

• Ter verkoming van krab-

wonden bij jeuk.

• Jeukstillend bij water-

pokken (niet op open wondjes).

• Niet bij kinderen onder

de 2 jaar.

Verkoelend en jeukstillend

Ik wil mij inschrijven:

Mijn gegevens*:

Achternaam: ..................................................................................... (M / V)

Voorletters: ................................................................................................

Geboortedatum: ................................................................................................

Straat/huisnummer: ................................................................................................

Postcode: ................................................................................................

Plaats: ................................................................................................

Telefoon: ................................................................................................

E-mail: ................................................................................................

Huisarts: ................................................................................................

Lever de ingevulde bon in bij de door u gekozen Service Apotheek. *Aanvullend zal de apotheek u vragen naar overige belangrijke gegevens zoals bijvoorbeeld de huidige medicatie, allergieën of intoleranties, zwangerschap of het geven van borstvoeding, verzekeringsgegevens.

Waarom de zekerheden van de Service Apotheek? Wij nemen de gezondheid van onze cliënten zeer serieus en werken intensief samen met de (huis)arts of specialist. De Service Apotheker controleert altijd het recept en begeleidt het geneesmiddelengebruik, persoonlijk, betrokken en deskundig. Een veilig idee!

De zekerheden van Service Apotheek:

De zekerheden van uw Service Apotheek...

U weet precies waar u aan toe bent!

Service• U wordt altijd snel geholpen.• Uw geneesmiddelen altijd voor u op voorraad of binnen

24 uur in huis.• Gratis thuisbezorging van uw genees- en/of

hulpmiddelen.• Uw herhaalmedicatie 24 uur per dag te bestellen.• Ideeën of suggesties? Uw mening telt.

Veilig en betrouwbaar• Intensieve samenwerking met uw huisarts of specialist.• Uw recept wordt altijd door uw apotheker gecontroleerd.• Uw geneesmiddelengebruik wordt persoonlijk en

deskundig begeleid.

Altijd de juiste informatie• Het apotheekteam is altijd bereikbaar voor vragen, ook

onder vier ogen.• Aanvullende informatie is altijd afgestemd op uw

persoonlijke situatie.

VICHY. EEN GEZONDE HUID, EEN MOOIE HUID

Optimale zonbescherming voor het hele gezin.Verantwoord genieten.

Capital Soleil

NIEUW Olie SPF 40

Optimale effi ciëntieHet UVA/UVB fi ltersysteem met Mexoryl™ beschermt tot aan de stamcellen, die aan de basis staan van celvernieuwing van de huid.

Optimale tolerantie Met verzachtend, versterkend en herstellend Vichy Thermaal Bronwater. Getest op de gevoelige huid onder dermatologisch toezicht.

Optimale bescherming door aangename texturen…… zelfs elke twee uur aanbrengen wordt een plezier.

VERKRIJGBAAR IN UW APOTHEEK30ML GEZICHTSCRÈME CADEAU**Bij aankoop van 2 Capital Soleil producten (m.u.v. de sticks en zelfbruinende doekjes), zolang de voorraad strekt.