IJsseldeltagids 2015

2

Een warm welkom in de IJsseldeltaIn je handen heb je de nieuwste IJsseldeltagids. We hopen dat je hierin vindt wat je zoekt en dat we je kunnen inspireren om een nog leuker verblijf te hebben in de IJsseldelta.

De IJsseldelta kun je ook online ontdekken. Onze website www.ontdekdeijsseldelta.nl staat bol van informatie die interessant is. Je kunt ook onze IJsseldelta-app downloaden via de Apple app-store (Iphone en IPad) en Google Play (Android).

Op verschillende plekken in het Nationaal Landschap IJsseldelta vind je informatiepunten. Deze digitale schermen vertellen je over het landschap. Lees de historische verhalen achter de kruispunten in de Mastenbroekerpolder, vind de toeristische trekpleisters, en zoek horecagelegenheden in het landschap. Je vindt de informatiepunten van het Nationaal Landschap IJsseldelta bij: • Genemuiden, Tourist Info• Hasselt, TIP• Kampen, Tourist Info• Mastenbroek, Theeschenkerij Het Asjesgoed• Zwartsluis, Tourist Info• Zwolle, Tourist Info - Waanders in de Broeren• Zwolle, Biologische schapenmelkerij De Vreugdehoeve

Achter in deze gids vind je alle adressen van de Tourist Info Punten en de informatiepunten van het Nationaal Landschap IJsseldelta.

WebsiteOp onze website vind je wat er te doen en te zien is in de IJsseldelta.

Smartphone App Met de IJsseldelta-app krijg je inspiratie via je vingertoppen.

Interactieve tafelVind hier informatie en veel inspiratie! De adressen vind je op blz. 82.www.ontdekdeijsseldelta.nl

Meer tips:bekijk onze

website &app

IJSSELDELTAGIDS

ColofonDe IJsseldeltagids is tot stand gekomen door een samenwerking van IJsseldelta Marketing en Nationaal Landschap IJsseldelta.

Copyright MarketingOost, IJsseldelta Marketing Grafisch ontwerp www.beeldprikkels.nlOplage 15.000 exemplarenFotografie IJsseldelta Marketing, Nationaal Landschap IJsseldelta, Ingeborg Lukkien, Marijke Ripke, GregTheulings.nl

Mede mogelijk gemaakt door Provincie Overijssel

4 Nederland in het klein

6 Ontdek het pure Landleven

7 Proef (H)eerlijk IJsseldelta

8 Genemuiden

12 Grafhorst

14 Hasselt

20 ’s-Heerenbroek

22 IJsselmuiden

26 Kampen

38 Kampereilanden

42 Kamperveen

44 Kamperzeedijk

46 Mastenbroek

52 Wilsum

56 Zalk

60 Zwartsluis

66 Zwolle

77 Adressen in de regio

78 Op stap in de regio

80 Overijsseltrips

81 Van ons voor jou

82 Informatiepunten Nationaal Landschap IJsseldelta

83 8 Tourist Info Punten

Inhoudsopgave

3INHOUDSOPGAVE

4

IJsseldeltaNederland in het klein

Historische steden, eeuwenoude waterwegen en unieke polders, dat is wat de IJsseldelta te bieden heeft. De IJsseldelta ligt aan de monding van de IJssel. Het bijzondere gebied wordt omringd door de drie Hanzesteden Zwolle, Kampen en Hasselt, tapijtstad Genemuiden en watersportparadijs Zwartsluis. In het midden van de IJsseldelta ligt Nationaal Landschap IJsseldelta met daarin één van de oudste polders van Nederland: Polder Mastenbroek

Tip:Kijk voor gratis fietsroutes op blz. 81!

Fietsend en wandelend door de IJsseldeltaFiets en wandel langs de uiterwaarden van de IJssel, door de culturele Hanzesteden Zwolle, Kampen en Hasselt of breng een bezoek aan pittoresk Zwartsluis en Genemuiden. Van ommetjes tot lange afstandswandelingen of fietsroutes: met het Wandelnetwerk en het Fietsnetwerk IJsseldelta ontdek je de vele bijzondere plekken in de regio! Bekijk vanaf de oude zeedijken de polders en geniet van de bijzondere flora en fauna die de IJsseldelta rijk is. Ontdek de vele mogelijkheden met het Wandelnetwerk IJsseldelta en het Fietsroutenetwerk IJsseldelta.

Eén gebied, drie dynamische HanzestedenVanaf de twaalfde eeuw ontstond in Duitsland het Hanzeverbond. Doel van het Hanzeverbond was het beschermen en uitbreiden van de handel in producten als zout, granen, vis, hout, wijn, bier en dierenhuiden. In de IJsseldelta vind je maar liefst drie Hanzesteden. De (culturele) rijkdom die het Hanzeverbond met zich meebracht is hier nog goed zichtbaar en de dynamiek is vandaag de dag nog goed voelbaar. De steden vertellen verhalen over arbeid, handel en lange zeereizen. De imposante historische gebouwen, havens en verdedigingswerken maken de Hanzesteden tot prachtige ‘levende’ openlucht musea, die tot de verbeelding spreken.

NEDERLAND IN HET KLEIN

5

Hét pleziervaargebied van ons landHet water staat centraal in de IJsseldelta en dat is nooit anders geweest. De IJsseldelta telt, naast het Zwarte Water, Zwarte Meer, Ketelmeer en de IJssel, ontelbaar veel weteringen, uiterwaarden en slootjes. Een paradijs voor de watersporter dus. Op het water kun je genieten van rust, ruimte, natuur én eeuwenoude havensteden. Wat dit vaargebied nóg bijzonderder maakt is de unieke combinatie van stad en water. Ieder stadje heeft namelijk een haven vlak bij het centrum. Je loopt zo vanuit de haven de stad in om te genieten van culinaire en culturele verrassingen. Je vaart als het ware van stadskern naar stadskern. Tegen de tijd dat het donker wordt leg je aan in één van de vele havens en geniet je van een wijntje in Hasselt, een culinaire verrassing in Zwolle of een overnachting in Kampen.

Nederland in het kleinDe regio IJsseldelta is niet onder één noemer te vangen vanwege het gevarieerde karakter van het gebied. De rijke historie, de karakteristieke (Hanze)steden en dorpen, het cultuurhistorische landschap en de vele monumenten en kerken die de IJsseldelta bezit, zijn unieke historische kernkwaliteiten. Hiernaast bevat de IJsseldelta bijzondere natuurwaarden die zich kenmerken door de grote openheid en het rustieke karakter. Waar je voorkeur ook naar uitgaat, de IJsseldelta heeft het mooiste dat ons land te bieden heeft. Fiets en wandel door het uitgestrekte landschap, vaar over de mooiste rivieren, bewonder en beleef de historische binnensteden, proef de heerlijke streekproducten, ontdek de vele verhalen die het gebied te vertellen heeft en vertel ze door. Kortom, ontdek onze IJsseldelta; Nederland in het klein.

Tip:Kijk voor gratis fietsroutes op blz. 81!

NEDERLAND IN HET KLEIN

Meer informatie over de IJsseldelta vind je in deze gids, op www.ontdekdeijsseldelta.nl en op facebook.com/ijsseldelta.

6

De VreugdehoeveDe Vreugdehoeve is een biologische melkschapenboerderij met zo’n 200 schapen. Gelegen net buiten Zwolle in de Vreugderijkerwaard. De boerderij moest ‘letterlijk’ wijken voor de rivier die meer ruimte nodig heeft om veiligheid te bieden bij hoog water. Het pand is nu volledig transparantwaardoor je via de ramen mee kunt kijken bij het maken van kaas en ijs. Ook de schapen en het melken ervan kunnen via ramen rechtsreeks worden bekeken. De open schapenstal zit vast aan het gebouw.

Natuurmonumenten is al 50 jaar beheerder van de Vreugderijkerwaard en organiseert vanuit de Vreugdehoeve excursies in het prachtige gebied rondom de boerderij. Natuurlijk wordt je als gast ook verwend met een hapje en een drankje! Als je binnenkomt, stap je direct in de thee- en koffieschenkerij waar je lekker kunt (na)genieten van je bezoek.

Ontdek het pure landleven Nationaal Landschap IJsseldelta

Ontdek het pure landlevenin het Nationaal Landschap IJsseldeltaDe wind in je haren, de zon op je gezicht. De geur van vers gemaaid gras prikkelt je zintuigen. Je fietst door de uitgestrekte graslanden van de IJsseldelta. Vergezichten lopen tot aan de horizon. Af en toe onderbroken door een monumentale terpboerderij die boven de polder uittorent. Kreken verdelen de kavels van elkaar, afgewisseld door kaarsrechte weteringen en slingerende dijkweggetjes. Welkom in de oudste polder van Nederland.

Adembenemende vergezichten, eeuwenoude polderverkaveling en karakteristieke boerderijen op terpen, dat zijn de drie kenmerken die dit gebied hebben gemaakt tot Nationaal Landschap IJsseldelta. Een gebied waarin wonen, werken en recreëren hand in hand gaan. De IJsseldelta werd in 2005 door het Rijk erkend als Nationaal Landschap. Ons land telt 20 Nationale Landschappen waarin zich een unieke combinatie van agrarisch gebied, natuur en cultuurhistorie bevindt. Nationaal Landschap IJsseldelta bestaat uit de Polder Mastenbroek, Kampereiland, de Mandjeswaard, Polder de Pieper en de Zuiderzeepolder. De dorpjes ‘s-Heerenbroek, Wilsum, Kamperzeedijk, Grafhorst en Zalk liggen binnen dit gebied. Het strekt zich uit over delen van de gemeenten Kampen, Zwartewaterland en Zwolle.

Meer informatie over Nationaal Landschap IJsseldelta vind je op www.nlijsseldelta.nl

ONTDEK HET PURE LANDLEVEN

7

De streekproducten van (H)eerlijk IJsseldelta zijn afkomstig uit het gebied van de monding van de IJssel. De al eeuwenlange strijd tegen het water heeft vruchtbare grond opgeleverd en zorgt voor een grote diversiteit aan gezonde en smaakvolle producten. Je kunt hierbij denken aan tomaten, komkommers, aardbeien, aardappelen, uien, zuivelproducten, vlees, brood en nog veel meer. Je koopt de producten rechtsreeks bij de producent of bij een van de karakteristieke boerderijwinkels. Je vindt (h)eerlijke boerderijwinkels in de IJsseldelta o.a. bij De Vreugdehoeve in Zwolle, ‘t Rechterveld in Kampen en Aardbeienkwekerij Kalter en kwekerij Vahl in IJsselmuiden. Voor alle adressen en openingstijden kijk je op www.heerlijkijsseldelta.nl.

(H)eerlijk IJsseldelta tipOp zoek naar een origineel cadeau? De (H)eerlijk IJsseldelta streekproductenmand is o.a. verkrijgbaar bij Kalter Aardbeien in IJsselmuiden.

Kijk ook op www.indeijsseldelta.nl voor meer informatie.

(H)eerlijk IJsseldelta: Het beste komt van ons eigen land

IJsseldelta arrangementenBinnen de IJsseldelta zijn verschillende arrangementen ontwikkeld voor mensen die een dagdeel of meerdere dagen in dit prachtig gebied willen doorbrengen.

Mooie plekjes om te zien, gezellige terrasjes om te zitten, heerlijke streekproducten om te proeven, adembenemende vergezichten, prachtige routes om te fietsen, natuurlijke paden om te wandelen en nog veel meer. De arrangementen in de IJsseldelta zijn doorspekt met veel van deze elementen. Kijk op onze website en kies uit wat bij jou past! Je bent van harte welkom.

Collectief ‘In de IJsseldelta’

‘In de IJsseldelta’ is een collectief van vele ondernemers

in en rondom het Nationaal Landschap IJsseldelta. Bij deze

ondernemers beleef je het Nationaal Landschap IJsseldelta

in optima forma. En jij beleeft het mee!

PROEF (H)EERLIJK IJSSELDELTA

Actief (H)eerlijk IJsseldeltaGeniet van de weidsheid en authenticiteit van het Nationaal Landschap! Stap op de fiets en proef en ontdek de regio met de fietsroutes van (H)eerlijk IJsseldelta. Je fietst een mooie route via het knooppuntensysteem en bezoekt onderweg onder andere de boerderijwinkels met de smaakvolle producten van (H)eerlijk IJsseldelta. Download de gratis fietsroutes (H)eerlijk IJsseldelta op www.ontdekdeijsseldelta.nl/fietsen. Liever het water op? Er is een speciaal kanoroutenetwerk opgezet met diverse overstapplaatsen. Of stap terug in de tijd aan boord van een échte trekschuit.

De IJsseldelta staat bekend om haar water, Hanzesteden en natuurschoon in en om het Nationaal Landschap, een uitstekende voedingsbodem voor het streekmerk (H)eerlijk IJsseldelta. Het streekmerk is een initiatief van diverse agrarische ondernemers die gespecialiseerd zijn in (h)eerlijke duurzame producten.

De deelnemende ondernemers kun

je herkennen aan het * bij de adressen.

Proef (H)eerlijk IJsseldelta

8

GenemuidenStadsrechten in 1275 en het veerrecht in 1347, dat zijn belangrijke rechten waaraan Genemuiden zijn ontstaan heeft ontleend. Na de visserij kwam in de 16e eeuw de biezenteelt op, wat leidde tot de bekende blok- of Genemuider mat, de kokosmat en nog later vele soorten tapijt en kunstgras. Leer Genemuiden beter kennen, kom langs!

Geschiedenis van GenemuidenDe stad Genemuiden kent, zoals die er nu ligt, een lange geschiedenis. Ergens in de grijze historie streken de eerste bewoners neer in het moerassige gebied. In het jaar 500 na Chr. is er sprake van de nederzetting Gelmuda. Genemuiden heeft waarschijnlijk de naam te danken aan de loop van het Zwarte Water, ‘de mond van Genne’. Die naam komt terug in oude kaarten en documenten.

‘Gelmuda’ bloeide gestaag tot een aanzienlijk dorp en kreeg in 1275 van Jan van Nassau, elect van Utrecht, leenman van Oversticht, stadsrechten. Genemuiden stond in het teken van de visserij en de visrechten breidden zich dan ook snel uit. Als Genemuiden dan ook nog in 1347 het veerrecht krijgt, ontwikkelt het zich tot een grote vissersplaats.

Innovatief van visserij naar blokmattenDoor de verzilting van de Zuiderzee, neemt de visserij in Genemuiden rond 1625 af. De aandacht verlegde zich naar de verwerking van riet en biezen. Daarom is aan het eind van de 17e eeuw niet meer de visserij, maar de hooi-, riet-, en biezenhandel de belangrijkste bron van inkomsten. Deze biezenhandel

kwam na 1800 pas goed in bloei en de Genemuider matten (blokmatten) kwamen tot stand. Een heuse eigen uitvinding. Deze matten groeiden uit tot een belangrijk exportartikel.

Branden en overstromingenDoor oorlog en hooibergbranden brandde Genemuiden meerdere malen voor een groot deel af. Een ramp voor de bevolking die weer opnieuw moest beginnen. Voordat rond 1866 de binnenhaven werd afgesloten, vonden er ook grote overstromingen plaats. De laatste was in 1825 en eiste 22 mensenlevens.

Crisistijd jaren ‘20 en ‘30De technische ontwikkelingen zorgden in Genemuiden voor een ongekende economische opleving. Crisistijden zorgden echter voor grote neergang. Na 1900 was er bijna vijftien jaar sprake van ongekende welvaart. Hooi, riet en biezen werden dagelijks verwerkt tot vele producten. In de jaren twintig begon echter de dip en die zette na de crisis op Wallstreet in 1929 pas goed door. De hele biezenindustrie lag op z`n gat en er was alleen nog wat werk in de kokos over. In 1934 werkten in totaal nog maar dertig mannen in de Genemuider industrie.

GENEMUIDEN

Schip ‘De Vijf gebroeders’De Vijf Gebroeders is een honderd jaar oud turfschip. Genemuidenaar Tiemen van Dijk nam het in 1914 in de vaart. Na jarenlange trouwe dienst kwijnde het schip weg als woonboot. Jan Postma redde de monumentale Hasselter Aak van de sloop en restaureerde het op prachtige wijze. Vrijwilligers van de Stichting Promotie Genemuiden brengen de Vijf Gebroeders nu zoveel mogelijk terug in oude staat. Momenteel wordt De Vijf Gebroeders ingezet voor dagtrips op het water met groepen en gezelschappen. Ook zijn er geheel verzorgde arrangementen mogelijk.

Meer informatie kun je vinden op website: www.vareningenemuiden.nl

’t Olde Staduus: sociaal hart van GenemuidenDeze naam geeft meteen duidelijk aan waar je bent. In het centrum van Genemuiden, in het voormalige gemeentehuis aan het Havenplein. Lange tijd kon je hier terecht voor allerhande gemeentelijke zaken. Ook is menig stel er getrouwd. Dit laatste kan gelukkig nog steeds in de sfeervol gerenoveerde trouwzaal. ‘t Olde Staduus is door actieve inzet en betrokkenheid van vele burgers behouden gebleven als sociaal, maatschappelijk en cultureel centrum van Genemuiden. In de komende jaren wil ‘t Olde Staduus mee ontwikkelen met de ambitieuze centrumplannen. Speciale aandacht zal daarbij uitgaan naar de betrokkenheid van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij worden (ook nu al) betrokken bij beheer en onderhoud van het gebouw en de omgeving. Participatie zoals het moet zijn in de moderne maatschappij!

’t Olde Staduus is te vinden aan Havenplein 1, Genemuiden: www.toldestaduus.nl

Historisch Centrum GenemuidenWie meer wil weten over de geschiedenis van Genemuiden kan een bezoekje brengen aan het Historisch Centrum Genemuiden, voorheen de Oudheidkamer genoemd. Een aantal historische stijlkamers, waaronder een authentiek winkeltje en een timmerwerkplaats, voert je terug naar het verleden. De vaste collectie bestaat onder meer uit klederdrachten, archeologische vondsten en curiosa. Regelmatig worden er wisselexposities georganiseerd. Ook voor informatie over historie, genealogie en het plaatselijke dialect kun je aankloppen bij het Historisch Centrum.

Meer informatie vind je op de website van de Stichting Vrienden van Oud Genemuiden: www.oudgenemuiden.nl

9 GENEMUIDEN

10

Verboden te roken in de AchterwegMeerdere malen hebben grote branden Genemuiden geteisterd. In het eeuwen oude stadje zijn daarom bijna geen gebouwen te vinden die ouder zijn dan 125 jaar. Tijdens een brand in 1868 ging ook het hele stadsarchief verloren. Op de Achterweg bevonden zich veel hooibergen tussen de woonbebouwing. Nu nog steeds is daar een rookverbod van kracht, uniek in Nederland.

GENEMUIDEN

Tapijtstad en ondernemend Genemuiden

In de stad ontstaat na de Tweede Wereldoorlog een geheel nieuwe industrie. Geïmporteerde kokosgarens werden omgezet tot kokosmatten. Dit ontwikkelt zich zo goed, dat er rond de jaren ‘50 maar liefst 39 kokosfabrieken waren gevestigd in Genemuiden. Tegenwoordig komt 60% van de tapijtproductie over heel Nederland uit Genemuiden. De kracht van Genemuiden is gelegen in ‘doorzetten na tegenslag’. Ook verloren de inwoners van Genemuiden nooit de hoop op betere tijden. Die karaktertrekken zien we nog steeds terug. Genemuiden is de stad met de meeste ondernemers per hoofd van de bevolking. Veel inwoners beginnen een eigen onderneming. Dat is terug te zien in de toonaangevende bedrijven die in Genemuiden gevestigd zijn. Ook de middenstand kent vele unieke en originele winkels. Genemuiden blijft zoals het was: levend en bruisend. Kijk op www.winkeleningenemuiden.nl.

Tapijtmuseum Genemuiden: “Van biezen tot kunstgras”

In de tapijtstad Genemuiden wordt al eeuwenlang vloerbedekking gemaakt. Voor 1500 was er al een huisindustrie waar matten werden gemaakt van biezen die groeiden in de ondiepe wateren langs de randen van de Zuiderzee. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog kwam een fabrikant van biezen matten in het bezit van een scheepslading kokosgaren en vanaf die tijd werden er ook kokosmatten gemaakt in Genemuiden. Een nieuwe grondstof was sisal.

In 1925 kwamen de eerste weefmachines in Genemuiden. De geweven kokos- en sisalvloerbedekking werd ± 1965 geheel verdrongen door getufte vloerbedekking van wol en synthetisch garen. Het nieuwste product is getuft kunstgras.

In het Tapijtmuseum in Genemuiden zijn geen tapijten te zien! Wel is de geschiedenis van de Genemuider vloerbedekking industrie vastgelegd. Vrijwilligers geven demonstraties van oude handweeftechnieken en werken op oude weefgetouwen en weefmachines. Je krijgt zo een uitgebreid beeld van de ontwikkeling van het maken van biezen matten in de huisindustrie tot het fabrieksmatig produceren van kamerbreed tapijt.

Het Tapijtmuseum vind je aan de Klaas Benninkstraat 2a,Genemuiden. T. 06-29386804 www.tapijtmuseum.nl

11 GENEMUIDEN

Zorgboerderij De Pieperhoeve * Slaperdijkweg 1, Genemuiden038-3376682www.pieperhoeve.nl

overigRabobankPrinses Julianastraat 1, Genemuiden038-4287777www.rabobank.nl/ijsseldelta

Adressen Genemuiden

HorecaCafé-Cafetaria d’ Olde SoldoatOosterbrugstraat 9 - 11, Genemuiden038-3854116www.doldesoldaat.nl

Restaurant De BiezenLangestraat 16, Genemuiden038-3859110www.restaurantdebiezen.nl

OvernachtenWeidevogelhuus & Boerendiekhuus * Cellemuiden 16, Genemuiden038-3856826www.boerendiekhuus.nl

VermaakSNS Historisch Centrum GenemuidenHoek 27, Genemuiden038-3855472www.oudgenemuiden.nl

Stoomgemaal Mastenbroek Genemuiden en bezoekerscentrum * Kamperzeedijk 5, Genemuiden038-3446525www.stoomgemaal.nl

TapijtmuseumKlaas Benninkstraat 2a, Genemuiden038-3855923www.tapijtmuseum.nl

Hobby en zorgboerderij De Pieperhorizon *Slangenweg 4, Genemuiden038-3446517

Melkveebedrijf Het Kamper Riet * Slangenweg 7, Genemuiden06-34085701

‘t Olde StaduusTourist Info GenemuidenHavenplein 1, Genemuidenwww.toldestaduus.nl

* deelnemer ‘In de IJsseldelta’

Verlichte waterputtenDe waterputten zijn stukjes verborgen geschiedenis, weggestopt onder vloeren in het oude Genemuiden. Kleine openingen bieden zicht op diepe gemetselde schachten die er letterlijk sinds mensenheugenis zitten. Eén van de putten kwam afgelopen jaar bij een verbouwing -en tot verrassing van de eigenaresse - onder de vloer tevoorschijn. Interessant om te zien is de wijze waarop de eigenaren de putten hebben bewaard: door middel van een glastegel worden deze permanent in het zicht gehouden. De putten zijn verlicht, zodat je het metselwerk en het spiegelende water tot enkele meters in de diepte goed te zien krijgt.

Actieve routes en kunstroutesInteressant is de stadswandeling die je langs markante plaatsen uit de geschiedenis van Genemuiden brengt. Vanuit Genemuiden zijn eveneens gemarkeerde wandelen fietsroutes te maken. Genemuiden ligt aan het Zuiderzeepad, ofwel LAW Wandelroute nr. 8. Daarnaast zijn er in dertig winkels in het centrum werken van plaatselijke kunstenaars te bewonderen. Eveneens in het centrum bevinden zich twee kunstgalerieën met onder meer verkoop en verhuur van schilderijen en beeldende kunst.

Wil je Genemuiden en omgeving verkennen, loop dan binnen bij de Tourist Info in ‘t Olde Staduus.

PetroleumkeldersNa de vele branden van Genemuiden zijn de petroleumkelders ontstaan. Om nieuwe branden te voorkomen werd het de bevolking verboden petroleum vanuit huis te verkopen en op voorraad te hebben. Vandaag de dag zijn de petroleumkelders nog te bezichtigen. Voor meer informatie: Tourist Info Genemuiden.

12

GrafhorstMet 33 vissersschepen was Grafhorst ooit een voornaam vissersdorp. Het kleine haventje aan het Ganzendiep doet in stilte herinneren aan die tijd. Tradities kennen ze wel in Grafhorst: zo vervaardigt sigarenfabriek Van ’t Veen zijn sigaren nog steeds met de hand. En de Biestemarkt vindt jaarlijks plaats - sinds 1864 - ook al er is geen vee meer bij.

Geschiedenis van een natuurrijk stadjeMidden in Nationaal Landschap IJsseldelta ligt, onder de rook van Kampen, het voormalige vissersdorp Grafhorst. Sinds 1333 bezit Grafhorst stadsrechten, maar het wordt in de volksmond liefkozend aangeduid als dorp. Grafhorst, met zijn 1000 inwoners, kent een prachtige ligging aan het Ganzendiep en is een goede uitvalsbasis voor het verkennen van de omliggende natuur. Dat dit populair is blijkt uit de vele recreatiemogelijkheden langs het water. Gelukkig is dat nu zo, want hoe klein Grafhorst ook is, het heeft grote rampen gekend. Zo werd het dorp diverse keren geteisterd door grote overstromingen. In diezelfde periode verwoeste een enorme brand bijna heel Grafhorst. Van de zestig woningen, bleven er drie over. Volgens de overlevering hebben ook de Vikingen Grafhorst aangedaan.

VisserijTot laat in de 20e eeuw was Grafhorst een echt vissersdorp. Eeuwenlang was dit de grootste inkomstenbron. In de bloeiperiode van de visserij, net voor de afsluiting van de Zuiderzee in 1932, telde Grafhorst zelfs 33 eigen vissersschepen met de registratieletters GT. De laatste beroepsvisser van Grafhorst beëindigde in 1946 zijn visserij in de voormalige Zuiderzee. Daarna was het afgelopen met de bedrijvigheid in de haven en in 1950 werd die dan ook gedempt. Naast visserij was veeteelt in Grafhorst een hoofdmiddel van bestaan.

Vakantiewoning aan het GanzendiepWater, varen, vissen, fietsen en natuur? Dat kan allemaal in de buurt van vakantiewoning “Aan het Ganzendiep” bij de boerderij van Piet van der Steege. Deze vakantiewoning is een aanrader voor gezinnen, een vissersgezelschap, vaarliefhebbers en ouderen. De accommodatie is direct gelegen aan het Ganzendiep. Van hier uit is ook het prachtige natuurgebied het Zwarte Meer bereikbaar. Met de boot of jacht is het mogelijk om Kampen, Genemuiden, Hasselt en andere plaatsen vanaf het water direct benaderen. Vanuit de woonkamer van de vakantiewoning is het uitzicht zeer de moeite waard. Je kijkt namelijk uit op Hanzestad Kampen met zijn monumentale kerken en gebouwen.

Vakantiehuis “Aan het Ganzendiep” is te vinden aan Kerkstraat 53, Grafhorst. T. 038-3315395

Sigarenfabriek Van ‘t VeenVerstopt in een oude schuur in Grafhorst worden nog op de traditionele manier sigaren vervaardigd. Deels machinaal, maar Van ‘t Veen Junior rolt de sigaren ook nog met de hand. Alle sigaren worden volgens traditioneel recept gefabriceerd uit 100% zuivere tabak. Net als in het nabijgelegen Kampen heeft dus ook Grafhorst een heuse sigarentraditie.

Sigarenfabriek Van ’t Veen is gevestigd aan de Grafhorsterweg 22A, Grafhorst. T. 038-3326627www.sigarenfabriekvantveen.nl

GRAFHORST

13GRAFHORST

Wist je dat...

BiestemarktTraditioneel wordt in Grafhorst sinds 1864 in oktober de ‘Biestemarkt’ (beestenmarkt) gehouden, een dorpsfeest annex veemarkt. Het vee is inmiddels al jaren niet meer te bekennen, maar het traditionele feest wordt nog steeds gevierd. Grafhorsters en oud-Grafhorsters komen dan bij elkaar om paling, krentenbrood en/of erwtensoep te eten. De Grafhorster raad besloot op 3 augustus 1864 om de enige jaren daarvoor gesloten veemarkt te heropenen. In dat jaar wordt de najaarsmarkt voor het eerst op de tweede dinsdag in oktober gehouden. De huidige ‘Biestemarkt’ in Grafhorst is vooral een warenmarkt en familiereünie.

14

Hanzestad HasseltHasselt met zijn grachtenpanden en historische geveltjes is een oude Hanze- en vestingstad. Hoog boven alles uit torent de St. Stephanuskerk uit 1497, die door het weidse landschap al van ver is te zien. Rond 1252 kreeg Hasselt stadsrechten van de bisschop van Utrecht. Door de ligging aan een knooppunt van landen waterwegen werd Hasselt een belangrijk handelscentrum. Sporen van de welvaart die de Hanze met zich meebracht, vinden we nog steeds terug.

Een stad met een beschermd stadsgezicht en meer dan 70 rijksmonumenten in het historisch centrum, gelegen aan het Zwarte Water. Opgravingen hebben uitgewezen dat in een deel van Hasselt al rond 1000 v. Chr. mensen aanwezig waren. Of deze daar permanent woonden is niet zeker maar wel aannemelijk. Het water, de nabije natuur en de cultuur maken Hasselt aantrekkelijk voor zowel wonen als recreatie. In de directe omgeving kun je volop genieten van de natuurgebieden langs de oevers van het Zwarte Water en de Vecht.

Toeristisch Informatie Punt voor Hanzestadswandeling en andere zakenDe Hanzestadswandeling heeft een lengte van ongeveer drie kilometer en laat je de sporen zien uit het rijke Hanzeverleden van Hasselt. Deze bijzondere en andere wandelingen kun je kopen bij het Toeristisch Informatiepunt (TIP) in het Oude Stadhuis aan de Markt 1. De wandeling

start ook op de Markt. Bij het TIP kan je ook terecht voor een rondleiding door het Oude Stadhuis en informatie over de mogelijkheid de toren van de Grote Kerk te beklimmen.www.tiphasselt.nl

Oude StadhuisHet Oude Stadhuis heeft een centrale plaats in Hasselt. Dit laatgotische gebouw uit de 15e-16e eeuw onderging in 1998 een grootscheepse restauratie. Het is tevens een bezoekerscentrum waar zich - een verzameling schilderijen en oude wapens bevindt, waaronder één van de grootste collecties haakbussen ter wereld! Ook zijn er incidenteel exposities te zien. Een bezoek aan de St. Stephanuskerk, de patroonheilige van de kerk en de stad, is eveneens de moeite waard. De laatgotische hallenkerk stamt uit het midden van de 15e eeuw. Tegenwoordig worden er nog regelmatig concerten gegeven op het vermaarde Rudolph Knolorgel, dat uit 1806 dateert.

HANZESTAD HASSELT

15HANZESTAD HASSELT

De VeldschuurMet uitzicht op Hasselt ligt in een oase van rust, het natuur gebied “De Olde Maten” rond “De Veldschuur”. De Veldschuur is een in 2005 door de stichting “Vrienden van de Oldematen” herbouwde historische Staphorster boerenveldschuur en herbergt thans een educatief informatiecentrum voor natuur en historie uit de regio. De Veldschuur valt op in het landschap door de grote letters “Bid en Werk” op het schuine rieten dak. In het infocentrum werken Staatsbosbeheer en de stichting “Vrienden van de Oldematen” samen aan vooral educatieve projecten. Het grote gebied van de Olde Maten is in 2014 geheel ingericht als nieuw natuurgebied, waar verdwenen planten en dieren in alle rust het voormalige landbouwgebied opnieuw in bezit kunnen nemen. Het uitgestrekte veengebied werd oorspronkelijk vanuit het Zwartewaterklooster in de 13e eeuw ontgonnen door kleine groepen boeren, die het gebied langzaam in bezit namen en zich een weg baanden van west naar oost door het moerassige gebied.

De Veldschuur is gevestigd aan Wijkweg 2, Rouveen (vlakbij Hasselt) www.veldschuur.net

Heilige StedeHasselt was in de late Middeleeuwen een religieus centrum. Vooral de aanwezigheid van het Mariaconvent was belangrijk en het heiligdom De Heilige Stede was befaamd en heeft nog steeds een niet onbelangrijke, regionale functie binnen de Nederlandse Katholieke geloofsgemeenschap. De huidige R.K. Kerk aan het Eiland werd in 1933 gebouwd op de plaats waar zich in de middeleeuwen, rond 1390, het bedevaartsoord ‘De Heilige Stede’ bevond. Het was een heilige plaats waarvan oudsher diverse pelgrims kwamen om die plek te bezoeken. Het stond namelijk bekend als een plek waar diverse wonderen zijn gebeurd. Let op de spreuk boven de ingang: Miserorum et Afflictorum Asylon (Toevluchtsoord voor Ongelukkigen en Bedroefden).

KalkovensDe Kalkovens horen bij een rijk stukje historie van Nederland. In deze ovens werd uit schelpen kalk gewonnen en gebruikt voor de huizenbouw. In Hasselt behoorde het tot de oudste industriële bedrijfstak. Nederland is al een tijd niet meer afhankelijk van deze vorm van kalkwinning, omdat nu woningen met cement gebouwd worden. In 1990 sloot deze laatste nog brandende kalkbranderij van West-Europa haar poorten.

De Kalkovens zijn nu een industrieel monument en je kunt er mede dankzij oude filmopnames zien hoe het schelpkalkbranden vroeger in zijn werk ging. De Kalkovens bestaan uit twee gerestaureerde ovens. Daarnaast staat een leshuis waar een permanente tentoonstelling is ingericht van de originele gebruiksvoorwerpen. In het documentatiecentrum neem je een duik in de wereld van de Kalkovens. De rondleiders vertellen je graag het verhaal over het schelpenvissen en het productieproces van schelpkalk.

Je vindt de Kalkovens aan Kalkovenwegje 3, Hasselt. Voor meer informatie en de openingstijden, kijk je op www.tiphasselt.nl

Hoogstraat 12, geboortehuis van Kiliaen van RensselaerDe naam Van Rensselaer is tegenwoordig nog steeds een zeer bekende naam in New York en behoort daar tot de high society. Zij stammen allen af van Kiliaen van Rensselaer, in 1586 geboren in Hasselt. Door zijn op latere leeftijd veroverde fortuin investeerde hij in een patroonschap in de Nieuwe Wereld, 200 kilometer van Nieuw Amsterdam, het latere New York en stichtte hier de Rensselaerwijck. Hierdoor werd tot diep in de 19e eeuw in het achterland van New York Nederlands gesproken.

Van StolksparkDit park uit het begin van de 18e eeuw heeft zijn oude oorspronkelijke karakter van ‘Engelse landschapstuin’ behouden. In de Engelse landschapstuin werden bomen geplant uit de hele wereld, zo ook in het Van Stolkspark. Lange tijd heeft dit park in botanische kringen bekend gestaan wegens het voorkomen van meerdere fraaie exemplaren van bijzondere bomen en heesters. De bomenlijst van het park telt 50 namen van bomen en heesters. Het park vormt voor de wandelaar een natuurrijke route tussen de Kalkovens en Korenmolen De Zwaluw.

16

GrachtengordelBaangracht, Heerengracht, Prinsengracht en Brouwersgracht. Veel bezoekers zijn verbaasd in Hasselt een ‘klein Amsterdam’ aan te treffen. De grachten met hun bruggen, kades en sluizen zijn prachtig om langs te wandelen. Ook heeft Hasselt een Kalverstraat die vermoedelijk ouder is dan de Kalverstraat in Amsterdam. Zeker is dat beide straten gebruikt werden als marktplaats voor het verhandelen van vee.

Avontuurlijke GPS-wandeling door het natuurgebied van “De Olde Maten”Het waterrijke natuurgebied de Olde Maten op de grens van de gemeenten Staphorst en Zwartewaterland (nabij Hasselt) is al enige tijd te bewandelen met behulp van GPS-apparaat, dat te huren is bij “De Veldschuur” in Rouveen. Kinderen en volwassenen kunnen zo speurenderwijs kennis maken met de boeiende flora en fauna in het gebied. Waterschap Groot Salland heeft samen met Staatsbosbeheer en de stichting “Vrienden van de Oldematen” de educatieve GPS-route van ca. 3 kilometer ontwikkeld, die de bezoeker laat kennismaken met de natuur en de taken van het waterschap. Een kleine handcomputer wijst de weg. Onderweg krijgt de bezoeker allerlei informatie, uitdagende opdrachten voorgeschoteld en ook filmpjes te zien. Voor de jeugd zijn er spannende doe-opdrachten ingebouwd. Zo kan er bijvoorbeeld worden gewerkt aan een oversteek over de sloot met boomstammen en kan via onderwaterkijkers het leven in de sloten worden gezien en beleefd. In het zomerseizoen van 2015 (en daarna) mag je zelfs met een boot (pontje) een brede boksloot oversteken!Kievitsbloem

Hanzestad Hasselt is gelegen aan het Zwarte Water, de toegangspoort tot het merengebied in Noordwest-Overijssel, het IJsselmeer en de IJssel. Het Zwarte Water had vroeger een open verbinding met de Zuiderzee. De eerste inwoners vestigden zich op de hoger gelegen zandruggen aan de rivierzijde. De oudste gedeelten van Hasselt zijn nog duidelijk herkenbaar door hun hogere ligging (Hoogstraat, Markt, Ridderstraat en Eiland). Langs de oevers van het Zwarte Water vind je mooie natuurgebieden waar rond april de zeldzame kievitsbloem bloeit. Ongeveer tachtig procent van de Nederlandse kievitsbloemen staat bij het Zwarte Water en de Vecht.

Door haar zeldzaamheid is de kievitsbloem wettelijk beschermd. In België is de plant in het wild uitgestorven. De bloem heeft paars (soms wit) geblokte bloemblaadjes. De planten doen er acht jaren over om in bloei te komen. Van oudsher kwam de kievitsbloem voor in gebieden met klei-op-veen en dan vooral de gebieden die ‘s winters onder water stonden. De plant kan erg slecht tegen aanpassingen aan het grondwaterpeil en is op de meeste plaatsen al voor de Tweede Wereldoorlog uitgestorven. Ook kennen de natuurgebieden bij Hasselt een grote vogelpopulatie. Zo leven hier bijvoorbeeld de aalscholver, grutto, tureluur, gans, watersnip en koekoek. Staatsbosbeheer organiseert ieder jaar in april vaartochten naar de kievitsbloemvelden. Tijdens de vaartocht kun je ook genieten van de vele vogels.

Wil je de kievitsbloemvelden bezoeken? Neem dan contact op met Stichting Hanzestad Hasselt Marketing, 038-4773794, www.hanzestadhasselt.nl.

HANZESTAD HASSELT

17HANZESTAD HASSELT

Korenmolen de ZwaluwNet buiten Hasselt staat aan de rand van de oudste stenen zeewering van Nederland de mooie historische Korenmolen de Zwaluw. De huidige molen dateert van 1867 maar al rond 1500 was er sprake van dat hier een molen stond. In de loop der eeuwen is de molen in handen van verschillende eigenaars geweest. Tot 1955 werd er koren gemalen voor bakkers. Hierna is nog geëxperimenteerd met de molen voor het opwekken van elektriciteit met windkracht. Hier bleek de molen te zwak voor. Uiteindelijk is de molen in 1996 overgedragen aan een stichting die de molen heeft gerestaureerd.

Korenmolen de Zwaluw staat aan de Stenendijk 7, Hasselt www.molendezwaluwhasselt.nl

De Stenendijk breekt! (Hasselt 1825)Even ten zuiden van Hasselt, bij de molen De Zwaluw, ligt de Stenendijk. Het is een zware gemetselde borstwering, die je eerder bij een vesting zou verwachten dan bij een waterkering. Toch heeft het één met het ander te maken. Stadsmuren, bol-werken en dijken hebben alle als doel de vijand tegen te houden. Die vijand kan bestaan uit kanonnen en soldaten, maar ook uit storm en beukende golven. Niet voor niets wordt een dijk ook wel een ‘zeeburg’ genoemd.

De StenendijkVoor het maken van een dijk kon allerlei materiaal worden gebruikt. Vaste grond was het beste, bij voorkeur klei of zand. Maar ook andere materialen werden aangewend, zoals zeegras (wier), zwerfkeien, zware palen en vlechtmatten van wilgentenen. Opvallend is het verschil in metselwerk in de bijna één kilometer lange muur. Iedereen die grond had langs de dijk moest ook de zeewering onderhouden en elke landeigenaar gebruikte daarvoor de stenen die hij voorhanden had. Aan de buitenkant van steden gebruikte men dikwijls baksteen, bijvoorbeeld bij een waterpoort. Aan de zijde van open water werden de poorten en muren vaak als stormvloedkering gebruikt. Dat zie je bijvoorbeeld nog in Harderwijk en Kampen. De Stenendijk in Hasselt heeft ook een militaire oorsprong. De stad was in de 17de en 18de eeuw namelijk als vesting een schakel in de verdedigingslinie van de oostelijke Nederlanden, tussen Zwartsluis en Zwolle in.

Gevolgen in beeldMaar of zo’n zware gemetselde muur nu zoveel beter tegen storm en hoogwater bestand was dan een aarden dijk is niet zeker. Bij de watersnood van 1825 braken zowel de Stenendijk als de andere verdedigingswerken door. Op een later uitgegeven gravure zijn de gevolgen in beeld gebracht: overstroomd land, dobberende huisraad, mensen in doodsnood. En machteloze gebarende Hasselters op de kant. Ze kunnen niets meer uitrichten. Een vrouw die het niet kan aanzien loopt huilend weg.

NatuurrampDe watersnood van 1825 was de grootste natuurramp in het 19e eeuwse Nederland, qua omvang te vergelijken met dé ramp van 1953. Vooral Overijssel en Friesland werden getroffen. Doordat het water overal vandaan kwam, raakten ook vele omwonenden van Hasselt in een isolement. Toch konden alle bewoners van de Hasselterdijk en het begin van de Dedemsvaart worden gered, zij het op het nippertje. Hasselt was één van de weinige plaatsen waar in 1825 geen slachtoffers zijn gevallen. Misschien heeft de Stenendijk daar toch bij geholpen.

18 HANZESTAD HASSELT

19HANZESTAD HASSELT

Adressen Hasselt

OvernachtenDe Molenwaard, Jachthaven en kamperenVan Nahuysweg 151, Hasselt038-4771651www.molenwaard.nl

Bed & Breakfast Het P(l)akhuisHoogstraat 16, Hasseltwww.hetplakhuis.nl

JachthavenJachthaven De MolenwaardVan Nahuysweg 151, Hasselt038-4771651www.molenwaard.nl

Jachthavenvereniging de NadorstSluizerdijk 2, Hasselt www.jachthavendenadorst.nl

WinkelsVivàntHoogstraat 25, Hasselt038-4771209

Vleesboerderij Van der Weerd * Wolfshagenweg 2, Hasselt06-13001354www.vleesboerderijvanderweerd.nl

Bakkerij BlomMarkt 7A, Hasselt038-4773127www.wimblom.nl

Rijwielhandel Van DalfsenKaai 1, Hasselt038-4771608www.rijwielhandelvandalfsen.nl

VermaakKalkovensKalkovenwegje 3, Hasselt038-4772231www.tiphasselt.nl

Korenmolen De ZwaluwStenendijk 7, Hasselt038-4771001www.molendezwaluwhasselt.nl

Oude Stadhuis HasseltTIP toeristisch informatiepuntMarkt 1 , Hasselt038-4773209www.tiphasselt.nl


20

‘s - HeerenbroekTussen het stromend water en oeverranden van de meanderende rivier en de rechte verkaveling van de Mastenbroekerpolder ligt ‘s-Heerenbroek. Dit is een lintdorp met vier buurten dat al zeker sinds de 14e eeuw bestaat.

Typisch zijn de boerderijen op eeuwenoude (huis)terpen, om huis en haard te behoeden voor overstromingen van de soms woeste rivier en de Zuiderzee. Opvallend is het contrast tussen de kleinschalige, grillige landerijen tegen de rivierdijk aan de ene zijde van het dorp en de langgerekte, strakke graslanden en akkers van de polder. De inwoners en de gemeente doen hun best om het dorp groen te houden en zelfs groener te maken. Er zijn bijvoorbeeld plannen om de hoogspanningsleidingen langs de Zwolseweg ondergronds aan te leggen. Aan de oostelijke horizon van ‘s-Heerenbroek springt tegenwoordig de stadsrand van de groeiende provin-ciehoofdstad Zwolle steeds meer in het oog. Wie dat even vergeet, beleeft een rustiek dorp met ruim 600 inwoners, dat vroeger veel drukker was door de zuivelfabriek.

Hier is ook een van de drie veerdiensten van de IJsseldelta te vinden: het Zalkerveer voor voetgangers en fietsers. Wie tussen Zwolle en Kampen per fiets of te voet de noordoever van de IJssel volgt, kan ter hoogte van ‘s-Heerenbroek genie-ten van kilometers lange autovrije dijkpaden, met eveneens kilometers ver reikende uitzichten dwars door de delta.

ZuivelfabriekEen bijzonder stuk historie van het dorp staat aan de Bis-schopswetering: de voormalige Coöperatieve Zuivelfabriek ‘s-Heerenbroek. Hier werd vanaf 1915 zes dagen per week melk verwerkt van boeren uit de wijde omgeving. De archi-tectuur van het fabrieksgebouw en de bijbehorende direc-teurswoning heeft fraaie Jugendstil-elementen. De fabriek sloot in 1979. Na een periode van leegstand zijn er in de

fabriek nog 25 jaar lang eipoederproducten gefabriceerd. Met hulp van ‘Reanimatie Industrieel Erfgoed Overijssel’ wordt van de voormalige zuivelfabriek nu een centrum gemaakt waar kunst, hobby en cultuur samenkomen. De provincie Overijssel investeert hiermee in de toekomst van het historisch waar-devolle gebouwencomplex. Er zijn al creatieve ondernemers gevestigd en er vinden regelmatig festivals, voorstellingen, tentoonstellingen en workshops plaats.

De Zuivelfabriek is te vinden aan de Bisschopswetering 55, ‘s-Heerenbroek.

Theehuis Zalkerveer Aan de Veecaterdijk, bij de aanmeerplaats van het voetveer dat Zalk en ‘s-Heerenbroek met elkaar verbindt, staat het Theehuis Zalkerveer. Het theehuis met terras aan de Veeca-terdijk is een pleisterplaats voor fietsers en wandelaars. Samen vormen zij een uniek werkervaringsproject voor mensen met een verstandelijke beperking. Het terras van het theehuis zit in de zomer bij mooi weer altijd vol IJsseldelta-genieters: fietsers en wandelaars die er langs komen of het veer gebruiken. Het uitzicht op Zalk en de zich afbuigende rivier met haar zandige oevers, is er prachtig. Voor wie liever de eigen thermosfles uit de fietstas tovert: langs het pad staan picknicktafels. De openingstijden van het theehuis en de vaartijden van het veer zijn te vinden op www.zalkerveer.nl.

Het Theehuis is te vinden aan Veecaterdijk 12a, ’s-Heerenbroek. T. 038-3557394

‘s - HEERENBROEK

21‘s - HEERENBROEK

Adressen ‘s - Heerenbroek

VermaakZalkerveerVeecaterdijk 12a, ‘S-Heerenbroek038-3557394www.zalkerveer.nl

Museum De KroonLangs de Zwolseweg stonden vroeger meerdere herbergen. De bezoekers stalden hun paard en wagen bij de herberg in de bijbehorende doorrijdschuur: aan de ene kant erin, bij vertrek aan de andere kant er weer uit. Bij de voormalige Herberg De Kroon, als café in gebruik tot in de jaren zestig van de vorige eeuw, staat nog altijd zo’n doorrijdschuur. In 2010 werd deze zwart geteerde schuur met steun van Nationaal Landschap IJsseldelta en de gemeente Kampen als cultureel erfgoed gerestaureerd. Een gedeelte van de schuur is ingericht als expositieruimte. Hier zijn wisselende tentoonstellingen te zien, naast de vaste expositie over weerman Jan Pelleboer (geboren en getogen in een boerderij achter De Kroon). Dit museum is gevestigd in de rietgedekte schuur van de voormalige herberg aan de Zwolseweg 79a. Kijk voor telefoonnummers op www.sheerenbroek.info

22

IJsselmuidenElk dorp beschikt er wel over: een eeuwenoude kern met een kerk en een brink. Behalve IJsselmuiden. Dat heeft te maken met de geschiedenis van het dorp. Door de jaren heen woonden er voornamelijk rijke Kampenaren. Omdat zij hun landhuizen verspreid door de omgeving bouwden, ontstond er nooit een herkenbare kern.

IJsselmuiden was eeuwenlang hét uitgaansgebied van de Kampenaren. De bosrijke omgeving leende zich uitstekend voor een zondagse wandeling. Wie welgesteld was, kocht in IJsselmuiden een eigen buitenplaats. Daar bouwde men prieeltjes en later zelfs landhuizen om in te wonen. Toen de Tachtigjarige Oorlog in 1564 uitbrak, volgden er vele plunderingen en verwoestingen. Dit maakte dat de meeste bewoners de veiligheid van de Kamper stadsmuren opzochten. Na de oorlog lieten de rijke Kampenaren hun oog echter weer op het mooie IJsselmuiden vallen. Ze bouwden opnieuw landhuizen en legden voor een optimale verbinding tussen Kampen en IJsselmuiden de Nieuwe Weg aan. Langs deze weg - de huidige Burgemeester van Engelenweg - zetten zij speelplaatsen, koffietentjes en bierhuizen op, waardoor het op zondag na kerktijd één en al bedrijvigheid was.

Prachtige landhuizenHuis te Oosterholt, Ittervecht en Laanzicht zijn voorbeelden van landhuizen die verspreid door IJsselmuiden werden gebouwd. Het Hooge Huis stond bekend als één van de oudste, adellijke panden. Het landgoed lag aan de Dorpsweg, tegenover de

kerk, en stond in de zeventiende eeuw te boek als havezate. Dit betekende dat de eigenaar invloedrijk was en vergaderingen van de Overijsselse Ridderschap mocht bijwonen. Het Hooge Huis lag op een strategische plek. Schepen konden er gemakkelijk turf lossen, omdat aan de zuidkant een oude IJsselarm liep: het Meer. De Baan, tegenwoordig een straat met huizen, vormde oorspronkelijk de oprijlaan. In 1910 brak men de laatste resten van het Hooge Huis af en maakte het landgoed plaats voor meerdere kleine huizen.

Inmiddels heeft IJsselmuiden ruim tienduizend inwoners. Échte IJsselmuider families vind je er echter niet. De welgestelden die zich vroeger in het dorp vestigden, bleven meestal niet lang. Na een tijdje vertrokken ze met hun personeel vaak weer naar elders. Steeds opnieuw woonden er andere mensen, waardoor het aantal inwoners rond de duizend bleef hangen. Pas eind negentiende eeuw groeide het dorp, mede door de ontwikkeling van de stad Kampen en tuinbouwgebied de Koekoek. Hierdoor wordt IJsselmuiden vandaag de dag bewoond door een mix van families uit dorpen en steden uit de omgeving.

IJSSELMUIDEN

23IJSSELMUIDEN

Geesten verjagenMelkbusschieten, voor buitenstaanders beter bekend onder de naam carbidschieten is een regionaal fenomeen, dat nooit alleen beperkt is gebleven tot IJsselmuiden. Ook om-liggende steden en dorpen zijn er mee bekend. Toch is het al een hele lange traditie in IJsselmuiden om dit rond Oud en Nieuw te doen. Ook naar het Nieuwjaar toe werkend is er echter vaak - en illegaal dus - het geluid van melkbussen te horen. Dit stamt uit de tijd waarin mensen nog dachten dat men de boze geest van het oude jaar moest verjagen met veel lawaai. Het is in deze streek gebruikelijk om de melkbus met de hand, dus zonder bougie, aan te steken.

GlastuinbouwHet landschap van IJsselmuiden wordt vooral gekenmerkt door de uiterwaarden van de IJssel en door het in 1364 ingepolderde, moerasachtige Mastenbroek in het noordoosten, met als onderdeel daarvan de Koekoek, een tuinbouwgebied. In de Koekoekspolder, vlakbij IJsselmuiden, werd aan het eind van de 19e eeuw kleinschalig ingezet op tuinbouw, en sinds de jaren ’90 is er sprake van grootschalige tuinbouw: kassenbouw, vlakbij IJsselmuiden. De Koekoekspolder is het enige geconcentreerde glastuinbouwgebied in de provincie. In de afgelopen jaren heeft de glastuinbouw een enorme groei doorgemaakt en deze groei zal naar verwachting ook de komen jaren doorgaan. De glastuinbouw is belangrijk voor de regionale economie en de werkgelegenheid. Enkele bekende glastuinbouwbedrijven in de Koekoekspolder zijn Mts. Gebroeders Vahl, paprikakwekerij Peppers Unlimited en tomatenkwekerij Van den Belt. Doordat het gebied in Nationaal Landschap IJsseldelta ligt zijn er wel restricties aan die groei.

24 IJSSELMUIDEN

25

Adressen IJsselmuiden

OvernachtenBed & Breakfast de Syrinx *Zwolseweg 1B, IJsselmuiden06-57027565www.benbsyrinx.nl

Alpaca IJsseldelta logiesSonnenbergweg 7, IJsselmuiden038-3315211 of 06-26774462www.alpacaijsseldelta.nl

VermaakStalhouderij Kroon * Burg v. Engelenweg 103, IJsselmuiden06-22465287www.stalhouderijkroon.nl

‘D Olde ZeerouteFrieseweg 9, IJsselmuiden038-3312469www.oldezeeroute.nl

Zwembad SonnenberchOosterholtseweg 18b, IJsselmuiden038-3315249www.sonnenberch.nl

Rustpunt Sonnenberg * Sonnenbergweg 3, IJsselmuiden038-3322418www.rustpunt.nu

WinkelsHengelsport Totaal KampenBurg. Van Engelenweg 149, IJsselmuiden038-3333318www.hengelsporttotaalkampen.nl

Aardbeienkwekerij Richard en Annet Kalter * Tuindersweg 2-1, IJsselmuiden038-3859719www.kalteraardbeien.nl

Boerderijwinkel Kwekerij Vahl * Grafhorsterweg 71, IJsselmuiden038-3316715 of 06-34614904www.kwekerijvahl.nl

* deelnemer ‘In de IJsseldelta’ IJSSELMUIDEN

26

Hanzestad KampenAl bij de eerste aanblik op Kampen met al haar mooie gebouwen en monumenten proef je de oude historie. In de kleine steegjes waan je je weer even in de Middeleeuwen. Kampen is een Hanzestad met een eeuwenlange traditie van handel en scheepvaart.

Al lopende door de karakteristieke straten en stegen, is het zeker de moeite waard om naar de gevels te kijken waaraan het rijke verleden van Kampen af te lezen is. Let ook eens op de bijzondere muurreclames, daterend van omstreeks 1930. De invloed van Jugendstil en De Stijl zijn hierin onmiskenbaar aanwezig. De muurreclames zijn recentelijk weer in ere hersteld. Bij de Tourist Info Kampen is een route verkrijgbaar die je langs deze fresco’s van de middenstand voert. De trotse historie van de stad is bewaard gebleven in ongeveer 500 monumenten, maar ook in de collectie van het Stedelijk Museum. In Kampen zijn zelfs nog drie originele stadspoorten te bezichtigen.

Beeldbepalend is ook de Nieuwe Toren die met zijn 47 klokken klanken over de stad laat neerdalen. In de

zomermaanden hangt aan deze toren een koe, één van de ‘hoofdpersonen’ uit een Kamper ui verhaal. Deze verhalen zijn folkloristische vertellingen die de vermeende domheid van de Kamper bevolking zouden aantonen.

Langs de kade liggen traditionele zeilschepen die knipogen naar de tijd toen de Kamper Koggen het zeegat kozen om hun handelswaar uit vooral de Baltische landen te halen om dit vervolgens weer door te verkopen naar haar achterland. De ligging aan de IJssel en de nabijheid van het IJsselmeer en het Zwarte Water zorgt voor veel watersportmogelijkheden. Kampen heeft dan ook vele jachthavens, waarvan één speciaal voor passanten is aangelegd bij de stadsbrug in het centrum van Kampen. Lopend, fietsend of varend, een bezoek aan Kampen mag niet ontbreken.

HANZESTAD KAMPEN

27HANZESTAD KAMPEN

Waterkering WaterschapKampen beschikt over een unieke waterkering om inwoners, stad en achterlanden te beschermen tegen hoge waterstanden in de IJssel. Een veilig idee. Want sinds de hoge waterstand in 1995 en 1998 is een goede bescherming zeer belangrijk. De ‘Waterkering Kampen-Midden’ ligt midden in de stad en is in totaal bijna 2 km lang. De oude stadsmuur van Kampen vormt voor een groot deel de waterkering, ruim 1½ km. Op plaatsen waar straten en pleinen de muur onderbreken, bestaat de kering uit losse elementen die bij hoge waterstanden worden afgesloten. De Waterkering Kampen-Midden bestaat voor een deel uit 84 beweegbare kering elementen zoals klepkeringen, hefkeringen en schotbalken. Bij dreigende extreem hoge waterstanden in de IJssel moeten deze kering elementen gedeeltelijk of helemaal in stelling worden gebracht. Voor dit afsluiten van de kering zorgt een groep vrijwilligers: de Hoogwaterbrigade.

Gemaal KampenNet buiten Kampen richting Dronten ligt het langst werkende gemaal van Overijssel: Gemaal Broeken en Maten. Gemaal Broeken en Maten in Kampen is anno 2010 een werkend monument, echter al vele jaren niet meer inzetbaar. Gemaal Broeken en Maten startte haar bedrijvigheid in 1865 als stoomgemaal en werd in het jaar 1928 verbouwd tot een elektrisch gemaal voor de gemeente Kampen. Eenmaal de poort door, is het uitzicht schitterend. Een uniek stukje weids IJsseldelta landschap aan de voet van de vroegere Zuiderzee. Op dit moment is het mogelijk hier allerlei activiteiten te beoefenen. Zoals eigenaar Gerrit ten Hove zelf zegt: “de ideale plek voor een afwisselende dagbesteding in Kampen.” In en om het gemaal zijn diverse activiteiten opgezet zoals: een rondleiding, een demonstratie van de werking van het gemaal, kanovaren, roeien, klootschieten etc. Daarnaast is het mogelijk om er te vergaderen of een workshops te organiseren.

Gemaal Kampen kun je vinden aan Flevoweg 74, Kampen. T. 038-3324276 www.gemaalkampen.nl

Ruimte voor de Rivier: ReevediepBij hoogwater op de IJssel bestaat overstromingsgevaar voorZwolle, Kampen en het achterland. Voor extra waterveiligheid in dit gebied geeft Rijkswaterstaat de IJssel meer ruimte. In het kader van het project Ruimte voor de Rivier wordt onder andere het zomerbed van de IJssel verlaagd en een hoog watergeul gegraven, het Reevediep. Kampen komt daarmee op een waar eiland te liggen!

Varen, wandelen en fietsen Door de komst van het Reevediep verandert een groot deelvan de omgeving ten zuiden van Kampen. In het gebiedwordt vierhonderd hectare nieuwe natte delta-natuur gerea liseerd. Over een aantal jaar kan iedereen volop genieten van nieuwe fi ets-, wandelen struinpaden. Het Reevediep wordt verder voorzien van een vaargeul voor de recreatievaart, inclusief aanlegsteigers. Hengelsportliefhebbers krijgen ook volop nieuwe mogelijkheden langs het Reevediep. Kijk voor meer informatie op www.ruimtevoorderivierijsseldelta.nl.

28

Wist je dat... Multimediale rondleiding Stedelijk Museum Oude tijden en moderne techniek horen bij het Stedelijk Museum Kampen. Met een iPod en koptelefoon kun je in het museum op reis gaan door de tijd. Stemmen en beelden van Kampenaren vertellen het verhaal van de stad.

Ook als kind kun je het Kampen van vroeger goed ervaren met de KinderMultiMediaTour! Je krijgt dan, net zoals de volwassenen, een iPod mee waarmee je in de zalen film-clips kunt bekijken die speciaal gemaakt zijn voor kinderen vanaf 7 jaar en ouder. Op je eigen scherm zie je onder andere een berekoude weerman, een verliefde stier én een tikje ordinaire dame voorbij komen, die ze wel heel graag in de pan gehakt ziet worden. Deze personages worden gespeeld door acteur Frank Lammers.

Wat ook erg leuk is, is de mogelijkheid tot een buitentour. Op de iPod zie je historische foto’s en filmpjes van de plek waar je je op dat moment bevindt. Henk van Ulsen leid je rond langs bijzondere plekken in Kampen. De moderne techniek en historie maken het mogelijk om de stad in het museum te tonen en het museum in de stad. Door de multimediatour kan de bezoeker niet alleen binnen, maar ook buiten genieten van de interessante stadsgeschiedenis. Er is zowel een volwassenen- als kindertour beschikbaar.

De multimediatour maakt onderdeel uit van de app ‘podcatcher audio guide’ van Guide ID en is gratis te downloaden in de appstore (iOS). Heb je geen iPhone of iPod? In het museum zijn iPods beschikbaar om de tour mee af te spelen!

HANZESTAD KAMPEN

29

Wist je dat... Koe aan de torenEen Kamper ui is een verhaal waarin een stad of streek worden bespot. De benaming “Kamper ui” is verworden tot een soortnaam voor dit type volksverhalen. Tegenwoordig beschouwen Kampenaren het zelfs als een geuzennaam. Voor de Nieuwe Toren in Kampen staat een beeld van een koe, dat verwijst naar één van de Kamper Uien ( oude verhalen over vermeende domheden en zuinigheid van Kampenaren). De koe staat naast het oude stadshuis op het Koeplein. Boven op de toren en meer precies op de omloop van de Nieuwe Toren woekerden plukken gras welig. Door de burgemeester en schepenen werd besloten een koe van één van de vele Kamper stadsboerderijen op te hijsen naar de omloop van de toren zodat zij daar het gras weg kon grazen. De koe werd met een touw om de nek naar boven gehesen. Toen de koe halverwege was riepen de Kampenaren: “Kijk toch eens hoeveel trek ie heeft. De tong hangt al uit z’n bek.” Dit verhaal wordt overigens ook toegeschreven aan Hasselt, de hoofdstad van Belgisch Limburg, waar men een koe op de kathedraal probeerde te takelen.

HANZESTAD KAMPEN

30

Grootste stripwinkel van NederlandIn één van de pittoreske zijstraatjes is De Fantast gevestigd. De Fantast behoort tot de grootste en uitgebreidste stripspeciaalzaken van ons land. Met meer dan 30.000 strips, games en enorm veel merchandise kan De Fantast zich al meer dan 10 jaar tot de Nederlandse strip-top rekenen. De Fantast is het soort winkel waar je, door het bijzondere assortiment en inrichting, uren kan rondkijken. Eigenaar Jan Heinecke, heeft van zijn hobby zijn werk kunnen maken, en maakt door zijn kennis en enthousiasme De Fantast zo uniek. En…er komen niet alleen mensen uit heel Nederland maar uit de hele wereld door het speciale assortiment van De Fantast. Ook vindt in de binnenstad van Kampen jaarlijks het Kamper Stripspektakel plaats op de derde zaterdag van augustus. Het is een aanrader om deze grootste stripbeurs van Nederland eens te bezoeken.

Je vindt De Fantast aan de Burgwalstraat 7, Kampen. www.de-fantast.nl

Ikonenmuseum KampenSchitterend gelegen op een historische plek in de oude Hanzestad Kampen is het Ikonenmuseum Kampen gevestigd. Met de opening van het Ikonenmuseum Kampen werd op 16 december 2005 voor het eerst in Nederland een museum geopend dat zich uitsluitend richt op ikonen. Het initiatief tot het museum werd genomen door de Alexander Stichting voor Russisch-orthodoxe kunst.

De ikonen die in het museum tentoongesteld zijn vormen een dwarsdoorsnede van de collectie van de Alexander Stichting en variëren sterk in leeftijd, thematiek en stijl. Maak kennis met de ‘Beelden van het Licht’ en ervaar wat ikonen ons te zeggen hebben.

Het Ikonenmuseum Kampen is te vinden aan de Buiten Nieuwstraat 2, Kampen. www.ikonenmuseumkampen.nl

HANZESTAD KAMPEN30

Varen door het natuurschoon met de Veerman van KampenDe IJsseldelta is bij uitstek geschikt om deze relaxt tijdens een vaartocht aan boord van salonboot de Veerman van Kampen te ontdekken. De Veerman van Kampen bied je op hun uniek schip verschillende dag-tochten aan om kort of lang aan boord te verblijven om zo het bijzonder landschap te ontdekken. Er zijn toch-ten van 2,5 uur tot 11 uur, waarbij het Rondje Kattegat, het Rondje IJsseldelta en ook een dagtocht naar Elburg heel graag gekozen wordt. Met een kopje koffie en een overheerlijk stukje appelkruimeltaart kun je op het bo-vendek van het zonnetje genieten, terwijl de Veerman van Kampen door de prachtige rivierdelta en de mon-ding van de IJssel richting het Kattegat vaart. Hier leven wel zestig soorten vogels en driehonderd verschillende plantensoorten zijn zo maar aankomen waaien. Maar natuurlijk is er nog veel meer. Regelmatig hebben zij live muziek aan boord en tijdens de Kamper Ui(t)dagen vaart de Veerman van Kampen tochtjes van maar 1 uur langs het schitterend stadsfront van Kampen, zodat je ook nog genoeg tijd hebt om de prachtige binnenstad te verkennen. Meer informatie kun je vinden op:www.deveermanvankampen.nl

31HANZESTAD KAMPEN

32

De KoggewerfBreng ook eens een bezoek aan één van de mooiste maritieme plekjes van Kampen: de Koggewerf. Op de Koggewerf is veel te zien en te beleven. Een bezoek aan het koggeschip de Kamper Kogge is zeer de moeite waard. De Kamper Kogge is een reconstructie van een kogge uit de 14e eeuw. Dit schip is gebouwd naar aanleiding van de vondst van een wrak in de Flevopolders. In de videozaal is een film te zien over de bouw van deze unieke, 14e eeuwse reconstructie. De expositieruimte geeft veel informatie over de hanzetijd en middeleeuwse vondsten. Op de werf liggen oude vissersboten en er wordt volop gewerkt aan de restauratie van een pluut (vissersschuit uit 1890). Heel fraai is ook het middeleeuwse Brunneper huisje. Voor kinderen zijn er diverse speurtochten, waardoor ze via allerlei opdrachten over de werf moeten zwerven. De rondleidingen staan onder leiding van ervaren en deskundige gidsen. Op de werf is ook de Taveerne, een schipperskroeg, waar de echte zeemanssfeer nog hangt.

De Koggewerf is te vinden aan de Havenweg 7 in Kampen. Kijk voor de openingstijden op www.kamper-kogge.nl

www.kamper-kogge.nl

Unieke vondst in KampenIn de IJssel bij Kampen is onlangs een unieke vondst gedaan. Op 150 meter van de Koggewerf, waar een reconstructie van een Kogge ligt afgemeerd, is op een diepte van 5 meter een echte Kogge gevonden! Volgens de archeologen gaat het om een Kogge uit de 14e of 15e eeuw die gebruikt werden in de Hanzetijd om naar de Oostzee te varen en daar handel te drijven.

De IJsselkogge, in 2011 gevonden tijdens rivierwerkzaamheden, is in 2012 uitvoerig onderzocht. Het wrak is met een afmeting van 20 bij 8 meter relatief groot. Het is een unieke vondst waar wereldwijd belangstelling voor is. Zeventig ton massief eikenhout met de handen verwerkt tot een zeewaardig vrachtschip met een perfecte rompvorm en buitengewone zeileigenschappen dat is natuurlijk ook niet niets! Uit archeologisch onderzoek bleek eerder al dat het gevonden schip eeuwen geleden doelbewust is afgezonken om de IJssel in bedwang te houden en zodoende de onstuimige en verzandende IJssel in de gewenste richting sturen.

In maart 2013 is besloten om het wrak boven water te halen. Komende jaren wordt er alles aan gedaan om deze prachtige Kogge te conserveren en een plekje in een museum. Hopelijk is de IJsselkogge over een paar jaar naast de Kamper Kogge te bezichtigen in de IJsseldelta. Meer informatie over de Kamper Kogge www.kamper-kogge.nl en informatie over de IJsselkogge vind je op www.ijsselkogge.nl.

HANZESTAD KAMPEN

33HANZESTAD KAMPEN

34

Adressen Kampen

HorecaLunchroom ‘t TrappetjeOudestraat 25, Kampen038-3323645www.trappetje.nl

Bistro Leuk * Reeveweg 1d, Kampen06-21587976www.bistroleuk.nl

Brasserie de Groene VlinderOudestraat 75, Kampen038-3329953

Restaurant Happy GardenOudestraat 196-202, Kampen038-3314955www.dehappygarden.nl

‘t KroegjeGeerstraat 17, Kampen038-3315878

Lunchroom en banketbakkerij d’UutschieterOudestraat 66, Kampen038-3312329www.uutschieter.nl

Chinese-Japans Specialiteiten Restaurant Wok-InnFlevoweg 85, Kampen038-3337109www.wokinn.nl

HANZESTAD KAMPEN

Tip:

Proef de wereld van ambachtelijke koffie, thee, wijn en sigaren! De Eenhoorn organiseert diverse proeverijen en rondleidingen. Bijvoorbeeld door de oude sigarenfabriek de Olifant elke 1e en 3e zaterdag om 11.00 uur.

Café De PubPlantage 18, Kampen038-3315598www.cafedepubkampen.nl

Proeflokaal De Stomme van CampenOudestraat 218-220, Kampen038-3371721www.destommevancampen.nl

Café Restaurant De Bastaard IJsselkade 61 en Oudestraat 183, Kampen038-3314987www.de-bas.nl

De Eenhoorn Koffie en TheeOudestraat 101-103, Kampen038-3337297www.eenhoornkoffiethee.com


Boekhandel BosTourist Info KampenOudestraat 41-43, Kampen038-3322522www.ontdekdeijsseldelta.nl

35

Tip:

Open luchtzwembad, trekkershutten, mooie campingplekken en een recreatieruimte: Camping Seveningen is van alle diensten thuis!

OvernachtenHotel van DijkIJsselkade 30, Kampen038-3314925www.hotelvandijk.nl

HANZESTAD KAMPEN

Overnachten bij Hotel van Dijk, zeer gastvrij en een

uitstekende service. De locatie aan de IJssel en midden in de binnenstad is natuurlijk schitterend. Door booking.com beoordeeld met een 8.9!

Bed & Breakfast De StadsboerderijGroenestraat 148, Kampen06-45314453www.stadsboerderij.nl

Logies & Ontbijt Boven HavenBoven Havenstraat 9, Kampen 06-51931500 of 038-3311953www.pensionbovenhaven.nl

Camping Seveningen bv *Frieseweg 7, Kampen 038-3314891www.seveningen.eu

B&B PolderpoortHenk Steenbeekhof 33, Kampen 06-23026590www.polderpoort.net

HanzeoordHanzeweg 14, Dronten 0321-336876


Jachthavens/watersportverenigingen

WSV Berend AalbersKattewaardweg 2a, Kampen038-3388349 of 06-53946793www.berendaalbers.nl

WSV De BovenhavenIJsseldijk 12a, Kampen038-3316070www.bovenhaven.nl

WSV De BuitenhavenHavenweg 1, Kampen038-3323533www.wsvdebuitenhaven.nl

Jachthaven WSV De RietteSteenovensdijk 27, Kampen038-3326654 of 06-30743073www.wsvderiette.nl

WSV Het KoggeschipSeveningseweg 1A, Kampen038-3315833www.wsvhetkoggeschip.nl

ZC ‘37Frieseweg 6, Kampen06-52085748www.zc37.nl

36 HANZESTAD KAMPEN

VermaakStedelijk Museum KampenOudestraat 133, Kampen038-3317361 www.stedelijkemuseakampen.nl

Ikonenmuseum KampenBuiten Nieuwstraat 2, Kampen038-3858483www.ikonenmuseumkampen.nl

Salonboten de “Veerman van Kampen”en “ ’t Hendrikje”Ligplaats aan de IJsselkade bij het Van Heutszplein, Kampen06-22468538www.deveermanvankampen.nl

Gemaal Kampen *Flevoweg 74, Kampen038-3324276 www.gemaalkampen.nl

Sportfondsen KampenZwembad de SteurBroedersingel 1, Kampen038-3316884www.desteur.nl

De Eenhoorn Koffie en TheeOudestraat 101-103, Kampen038-3337297www.eenhoornkoffiethee.com

Kamper KoggeHavenweg 7, Kampen038-3310515www.kamperkogge.nl

Rederij Havana * Schoolstraat 10-3, Kampen06-30996522www.lekkerbootjevaren.nl

SNS Historisch Centrum Frans Walkate ArchiefBurgwal 43, Kampen030-6333635www.walkatearchief.nl

Museum De StadsboerderijGroenestraat 94, Kampen06-54338768www.museumdestadsboerderij.nl

Quintus, centrum voor kunsteducatieVloeddijk 38, Kampen038-3371200www.quintuskampen.nl

KamperUitjes.nl * Kreeft 46, IJsselmuiden038-3377040www.kamperuitjes.nl

Molen d’Olde ZwarverIJsseldijk 92, Kampen038-3329510www.d-olde-zwarver.nl

J.R. Entertrainingwww.jacenmartin.nl 06 21571715

Tip:

Stap aan boord en vaar met de Veerman van Kampen het rondje Kattegat. Een prachtige boottocht tijdens je bezoek aan Kampen.


37

WinkelsVan Marle De Culinaire Groenteman * Lelystraat 44, KampenT 038-3312999www.deculinairegroenteman.nl

Apotheek FlevowijkLelystraat 80, Kampen038-3371400www.flevowijk.nl

René Vermeij | De Echte Bakker * Vloeddijk 46, Kampen038-3312121Dr. Damstraat 8, Kampen038-3329161www.renevermeij.echtebakker.nl DA Drogisterij Parfumerie BolwerkOudestraat 80, Kampen038-3313020www.drogistvoorjou.nl

Juwelier TauschOudestraat 81, Kampen038-3312468www.tausch.nl

Fa. Th. GoosenOudestraat 130-132, Kampen038-3313670

HANZESTAD KAMPEN

OverigGemeente Archief KampenMolenstraat 28, Kampen038-3370770www.gemeentearchiefkampen.nl

RabobankMeeuwenweg 12, Kampen038-4287777 www.rabobank.nl/ijsseldelta


38

Kampereilanden Rust, stilte en weidse vergezichten, dat is Kampereiland. De grazende koeien in de wei verraden de grootste activiteit op het eiland: de melkveehouderij. Kronkelende dijkjes, eeuwenoude terpboerderijen en de waterrijke natuur maken Kampereiland tot een uniek stukje IJsseldelta.

Steeds meer waterliefhebbers, fietsers en dagtoeristen ontdekken de schoonheid van het Kampereiland. Terecht, want het is in vele opzichten uniek en waardevol. Het onderscheidt zich niet alleen door zijn natuurwaarden en cultuurhistorie, maar ook door zijn geologische geschiedenis. Het buiten de oude Zuiderzeedijk gelegen gebied is namelijk ontstaan door bedijking van open aanwassen langs de zich steeds verleggende rivieren kreeklopen in het deltagebied. Restanten van deze lopen, zoals stroomruggen en geulen zijn er nog steeds terug te vinden.

In feite bestaat Kampereiland uit meerdere (voormalige) eilanden. Deze worden gescheiden door de verschillende stromen van de IJsseldelta, waaronder het Noorderdiep, het Ganzendiep, het Keteldiep en - natuurlijk - de IJssel zelf. Van oudsher behoren het Binneneiland, de Mandjeswaard,

de Pieper, het Haatland, de Melm en het Buitendijks tot het Kampereiland. Meer dan 650 jaar geleden verwierf de stad Kampen deze Kampereilanden met ‘eeuwig recht van open aanwas’. Dat was een uitvloeisel van de overeenkomst die Jan van Arkel, Bisschop van Utrecht, op 18 juni 1363 sloot over de verdeling van Mastenbroek. Sindsdien wordt het agrarisch bezit in de vorm van stadserven verpacht. Het oudste erf, Erf 1, stamt uit 1432 en ligt in de Mandjeswaard.

Met het groter worden van het bezit door landaanwas nam het aantal stadserven toe. Nog steeds bepalen pachtende agrariërs het karakter van het gebied. Tegelijk krijgen natuur, toerisme en recreatie volop de ruimte. Talrijke boerenerven zijn in de loop der jaren getransformeerd tot onder andere atelier, streekwinkel, rustpunt voor recreanten, zorgboerderijen en boerencampings.

KAMPEREILANDEN

39

Pontje GanzendiepIn het Ganzendiep verbindt een zelfbedieningspontje het Kampereiland met de Mandjeswaard. Dit ‘Kleemanspontje’, vernoemd naar oud-burgemeester Kleemans van Kampen, is voor fietsers en wandelaars beschikbaar van 15 april tot 10 oktober.

Museumboerderij Erf29Erf29 is een museumboerderij, gevestigd in een terpboerderij uit de 19e eeuw van het Saksische Halletype. Hier maak je kennis met het boerenleven op het Kampereiland van ongeveer honderd jaar geleden. Aan de inrichting van de boerderij is de liefde voor de geschiedenis te merken. Alle spullen zijn geschonken door de lokale gemeenschap. In het voorhuis vind je een klederdrachtkamer met een unieke collectie klederdrachtmutsen. In het ‘kamertje over de heerd’ bevindt zich een complete slaapkamerinrichting in Art Deco stijl uit 1930. Op de deel (halle) staat de oude karnmolen en zijn voorwerpen geplaatst die gebruikt werden bij het melken, oogsten en wassen. Achterin zijn er twee koe stallen; door de hoge stand hield het vee droge voeten bij de overstromingen die het Kampereiland tot 1928 zeer regelmatig troffen.

Museumboerderij Kampereiland is een belevenis voor jong en oud. Op de deel kun je genieten van een heerlijk kopje koffie of thee. Op zolder worden wisselende tentoonstellingen gehouden.

Erf29 is te vinden aan Heultjesweg 31, Kampen. T. 038-3388122 www.erf29.nl

Wist je dat Miniaturenboerderij Klein KampenMidden op het Kampereiland staat de miniaturenboerderij van Joop Koers. Op een schaal van 1:10 maakte deze markante hobbyist eigenhandig miniaturen van historische bouwwerken in de IJsseldelta. De Olde Mesiene, molen d’Olde Zwarver, de Nieuwe Toren, de oude IJsselbrug, het staat er allemaal. Jaarlijks komen duizenden nieuwsgierigen de ruim 160 miniaturen bewonderen. Ook zijn er diverse oldtimer trekkers en oude landbouwmachines te aanschouwen. De boerderij aan de Nesweg 4 is geopend op zaterdag van 10.00 tot 16.00, doordeweeks op afspraak. De entree is gratis, maar een vrijwillige bijdrage wordt zeer gewaardeerd.

Proef het KampereilandLiefde gaat door de maag, dat geldt ook voor Kampereiland. De laatste jaren ontwikkelen en verkopen diverse boerenondernemers de heerlijkste producten van eigen bodem onder het streekmerk (H)eerlijk IJsseldelta. Dat doen ze met respect voor dierenwelzijn, natuur en landschap.

In de pure, streekeigen producten proef je het karakter van Kampereiland. Zo ontleent de Campereilander Kaas zijn bijzondere, frisse smaak aan de voor malige Zuiderzee. En de echte fijnproever zal in de zuivel van Erf 1 zeker de kruidige tonen proeven van de malse grassen van de Mandjeswaard. Deze producten en aardappelen, groente en rundvlees van Kampereiland, zijn onder andere verkrijgbaar in de Boerderij winkel ’t Rechterveld van de akkerbouwers Fré en Henny van der Linden.

Wandeltip!Combineer een bezoek aan Erf 1 zeker eens met een heerlijke wandeling door dit prachtige stukje IJsseldelta. Vanaf Erf 1 voert een pad je over de dijk langs het Ganzendiep tot aan het Kleemanspontje. Vervolgens gaat het via kromme wegen door het weidse landschap weer terug richting de Mandjeswaardbrug.

Vaartip!Loungeschip Havana maakt op aanvraag aantrekkelijke thema-vaartochten rond het Kampereiland voor groepen. Boeken kan via www.lekkerbootjevaren.nl.

KAMPEREILANDEN

40

PortretBio-zuivel smaakt als de beste

Wist je dat

Erf 1 werd gesticht in 1432 en is het oudste erf van Kampereiland. Enkele jaren geleden gooide de familie Bruins het roer om en veranderde de melkveehouderij in een echte, biologische zuivelboerderij. “Wij zijn op een andere manier gaan boeren: we produceren, verwerken en verkopen onze zuivel helemaal zelf”, vertelt vader Harry. “We maken onze smaakvolle streekproducten maatschappelijk verantwoord en duurzaam.”

De basis van het bedrijf ligt volgens moeder Petra in de liefde voor het boerenbedrijf en de passie voor lekker en puur eten. “Al jaren genieten wij van smaakvolle vla uit moeders keuken”, aldus Petra. “Die wordt bereid met verse biologische melk van onze eigen koeien en zonder allerlei overbodige toevoegingen. Iets wat zo lekker is, houd je natuurlijk niet voor jezelf. Daarom zijn wij begonnen met het verwerken van onze eigen dagverse melk tot (h)eerlijke zuivelproducten zoals melk, karnemelk, yoghurt en boter. Daarnaast bieden we sinds kort Campereilander rundvlees aan. Sommige stiertjes houden we namelijk aan, uiteindelijk voor de slacht.”

Inmiddels maakt Erf 1 Zuivel in rap tempo naam. Bij de cum laude zuivelkeuring van de Bond van Boerderij-zuivelbereiders behaalde Erf 1 yoghurt een mooie tweede plaats. De Campereilander boeren vanille vla drong in 2013 zelfs door tot de finale van de Smaak van Nederland en werd verkozen tot winnaar van regio Noord-Oost. “Daar zijn we hartstikke trots op”, zegt dochter Irene, “maar zeker ook met de MVO award (maatschappelijk verantwoord ondernemen) die we ontvingen bij het Business Event van de gemeente Kampen. Volgens de jury brengt Erf1 mensen dichtbij de voedselproductie en stimuleren we een gezonde leefstijl met gezonde voeding. Dat zien we als een ontzettend mooie waardering.”

Wie meer wil weten over Echte Boerderijzuivel, kan een afspraak maken voor een Boerderij-Beleving. “We nemen de bezoekers dan mee om even een kijkje nemen bij de koeien”, vertelt zoon Klaas-Jan. “In de melkstal drinken we vervolgens een glaasje melk en er is gelegenheid om zelf boter en karnemelk maken. Aan het eind van het programma is er tijd om de varkentjes of de kalfjes nog even een knuffel te geven en in de winkel rond te kijken.”

KAMPEREILANDEN

Zwarte Meer: bolwerk voor de grote karekietAan de noordkant van het Kampereiland ligt het beschermde natuurgebied het Zwarte Meer, een gebied van riet en biesvelden die vele vogels en een aantal reeën herbergt. Voor de zeldzaam geworden grote karekiet vormt het Zwarte Meer een van de laatste bolwerken in Nederland. Natuurmonumenten herstelt het rietland zodat zich een nieuwe rietvegetatie kan ontwikkelen. Rietvogels als de grote karekiet kunnen hun jongen dan beter groot brengen.

Ketelmeer: feest voor vogelliefhebbersNog geen twintig jaar geleden werden zeven eilandjes in het Ketelmeer aangelegd, nu al tiert de natuur hier welig. Bevers verkennen het gebied en ook de otter heeft zich gemeld. De oevers achter de eilanden gaan schuil achter hoge rietkragen. Deze bieden in het voorjaar een broedplaats aan blauwborsten, karekieten en rietzangers. Ook de lagunes trekken vogels bij duizenden aan. Steltlopers en buidelmees broeden er naast strandplevier, kluut en bontbekplevier. Voor vogelliefhebbers is het Ketelmeer een feest!

Natuur belevenDe rijk aanwezige flora en fauna van Kampereiland beleef je fietsend en wandelend over de dijken langs de IJssel en het Kattendiep. Aan het fietspad tussen de balgstuw Ramspol en de Kattewaard ligt vogelkijktoren ‘Jan Nap’ van Staatsbosbeheer. Die biedt een uniek uitzicht over de rietlanden van het Ketelmeer en het polderlandschap van Kampereiland.

Het is ook prachtig varen tussen de verschillende eilandjes. Aanmeren met motorjacht of zeilboot is alleen mogelijk bij het haventje van het Keteleiland. Wijk niet af van de vaargeul, want voordat je het weet loop je aan de grond. Wie dichter langs de eilandjes in het Ketelmeer wil varen, kan dat het beste per kano of kayak doen. Ook kun je een natuur-vaarexcursie boeken via www.oldezeeroute.nl.

Vliegende deurAlles oogt rustig op de Ramspolplaat. Prachtige bloemen bloeien in lagunes en moerassen, zilverreigers poetsen hun veren op, eenden spetteren vrolijk in het water. Plotseling breekt paniek uit. Een hongerige zeearend vliegt met machtige slagen tussen de eilanden door. Deze ‘vliegende deur’ laat zich hier geregeld zien.

41

OvernachtenMinicamping De Paardeboer * Nesweg 21, Kampen038-3388308www.minicampingdepaardeboer.nl

Camping Seveningen bv *Frieseweg 7, Kampen 038-3314891www.seveningen.eu

WinkelsBoerderijwinkel ’t Rechterveld * Rechterveldweg 8, Kampen06-50802305 of 06-28181034www.boerderijwinkelrechterveld.nl

Campereilander Kaas * Middendijk 1, Kampen06-25031426www.campereilander.nl

Zuivelboerderij ERF 1 * Mandjeswaardweg 6, Kampen038-3446204 of 06-19818801www.erf1.nl

VermaakMuseumboerderij Kampereiland Erf 29Heultjesweg 31, Kampen038-3388122www.erf29.nl

Ontmoetingscentrum Ons ErfHeultjesweg 14, Kampen038-3388244www.onserf.nl

Knutselschuur ’t Eiland en Rustpunt * Brinkweg 9, Kampen06-12320213www.knutselschuurteiland.nl

Miniaturenboerderij Klein KampenNesweg 4, Kampen038-3388209

Adressen Kampereilanden

KAMPEREILANDEN* deelnemer ‘In de IJsseldelta’

Kampereiland app en websiteWie goed voorbereid op pad wil gaan kan op www.hetkampereiland.nl naar hartenlust grasduinen in het heden en verleden van Kampereiland. Er is zelfs een Kampereiland app beschikbaar. Daarmee kunnen gebruikers op zestien verschillende plekken via hun mobiel of tablet van alles lezen, zien én horen over onder meer de

historische boerenerven, de natuur en de strijd tegen het water. De app is gratis te downloaden op een mobiele telefoon of tablet. Gebruikers krijgen een pushbericht wanneer ze dichtbij één van de zestien informatiepunten zijn.

Meer weten over het Kampereiland? Je leest het op www.hetkampereiland.nl

42

KamperveenKamperveen is de benaming voor het gebied tussen de stad Kampen en de provincie Gelderland en valt binnen de gemeente Kampen.

Kamperveen is ontstaan tussen 1214 en 1227, toen zich in dit moerassige en onbewoonbare gebied Friese kolonisten vestigden. Het is een klei-op-veengebied dat vanaf 1200 na Chr. werd ontgonnen.

Rond 1330 werd een kerk op de ‘Dempe’ aan de Leidijk gebouwd. Deze kerk is in 1718 afgebrand en niet meer herbouwd. Nu herinnert slechts een grafheuvel ons aan de plaats waar de kerk ooit heeft gestaan. Kamperveen heeft drie buurtschappen: De Zande, Zuideinde en Hogeweg. De buurtschappen hebben alle drie een eigen identiteit. Zuideinde leunt meer op het nabij gelegen Oosterwolde terwijl De Zande van oudsher wordt gekenmerkt door zijn ligging aan de Hank, een zijtak van de rivier de IJssel. De Hogeweg heeft, net als het Zuideinde, een kerk en een school en ligt midden in de streek. Verspreid tussen de drie kernen bevinden zich agrarische

ondernemers die hoofdzakelijk veehouderij bedrijven.

Landgoed WittensteinBij de Wittensteinse Allee zijn de hoge bomen erg opvallend. Zij herinneren aan het voormalige landgoed Wittenstein. Rond 1600 is hier het kasteel Wittenstein gebouwd. Buiten de gracht met ophaalbrug rond het gebouw heeft een prachtige Engelse tuin gelegen die nu nog herkenbaar is aan de lanen en hoge bomen.

Provinciegrens Overijssel en GelderlandDwars door Zuideinde loopt de provinciegrens van Overijssel en Gelderland. Aan de ene kant kunt u Zuideinde inlopen vanuit provincie Overijssel. Als je er weer uitloopt, ben je in de provincie Gelderland. De grens loopt door de watergang genaamd de Gelderse Gracht.

KAMPERVEEN

43

Adressen Kamperveen

OvernachtenBijzonder Overnachten Het Olifantspad * Noordwendigedijk 6a, Kamperveen0525-621112 of 06-10715164www.bijzonderovernachten.com

KAMPERVEEN* deelnemer ‘In de IJsseldelta’

44

KamperzeedijkDe Kamperzeedijk dateert van voor de 14e eeuw en is een van de oudste zeeweringen van Nederland. De dijk vormt de grens met het Kampereiland, dat regelmatig werd overspoeld door de Zuiderzee en bood de bewoners van de polder Mastenbroek bescherming. De kolken zijn ontstaan uit eerdere dijkdoorbraken. De Kamperzeedijk heeft in het verleden meerdere overstromingen meegemaakt. Eén van de zwaarste overstromingen was de watersnoodramp van 4 en 5 februari 1825. De Kamperzeedijk bezweek op meerdere plaatsen en de polder is tijdens deze stormvloed helemaal overstroomd.

Het IJsseldeltagebied waarin Kamperzeedijk ligt, was vroeger een belangrijke landverbinding naar het Noorden. Door de IJsselmonding en het Zwarte Water was het tevens een belangrijke doorgangspoort in de Hanzeroute. Heerschappij over de steden in het gebied was erg gewild. De lokale geschiedenis meldt dan ook veel veldslagen en een ruige en harde geschiedenis. In de Romeinse tijd werden de hooggelegen nederzettingen al genoemd op de kaart.

De ZeediekhoeveBeleef de charme van het platteland in al haar facetten! Dat is de belofte van de familie Schaapman van Vakantieboerderij Zeediekhoeve. De Zeediekhoeve ligt langs de Kamperzeedijk, midden in de IJsseldelta. Het is een luxueuze vakantieboerderij, geheel omringd door kilometers vaar- en viswater. Door de rustige omgeving is het mogelijk om hier echt te ontsnappen aan de hectiek van alle dag. Ook een bijzondere zonsondergang blijft in dit weidse landschap niet onopgemerkt. Door de gunstige ligging aan het water is het ook mogelijk kano’s en

waterfietsen te huren. Kijk voor de vakantiewoning op www.zeediekhoeve.nl. Voor varen in de IJsseldelta zijn speciale routes uitgestippeld met leuke bezoekjes aan andere activiteiten in het Nationaal Landschap: www.varenindeijsseldelta.nl

Eetcafé De PompeTijdens één van de mooie fietstochten door het Nationale Landschap gaat een kopje koffie of een lekker broodje er altijd in. Dat kan bij eetgelegenheid De Pompe, gevestigd op de Kamperzeedijk. De Pompe, zoals de naam al zegt, is ontstaan vanuit een benzinestation, maar is nu een geliefde rustplek langs fietsen motorroutes waar je heerlijk kunt eten en drinken tegen een betaalbare prijs. Gelegen aan de Kamperzeedijk, in een waterrijke omgeving aangrenzend aan de polder Mastenbroek, is De Pompe een prima gelegenheid om even uit te rusten of (zoals in vroegere jaren) bij te tanken.

Eetcafé de Pompe kun je vinden aan Kamperzeedijk 14a,Genemuiden. T. 038-3446500 www.cafekamperzeedijk.nl

KAMPERZEEDIJK

45

Adressen Kamperzeedijk

VermaakStoomgemaal Mastenbroek * Kamperzeedijk 7, Genemuiden (Kamperzeedijk)038-3446494www.stoomgemaal.nl

Varen in de IJsseldelta * Kamperzeedijk 153, Kamperzeedijk038-3446300www.varenindeijsseldelta.nl

HorecaEetgelegenheid De Pompe * Kamperzeedijk 14a, Genemuiden (Kamperzeedijk)038-3446500www.cafekamperzeedijk.nl

OvernachtenVakantieboerderij Zeediekhoeve en B&B * Kamperzeedijk 153, Genemuiden (Kamperzeedijk)038-3446300 b.g.g. 038-3446559www.zeediekhoeve.nl of www.zuiderzeepad.com

Het witte schaapKamperzeedijk heeft door haar belangrijke verbinding in het gebied vele herbergen gekend. Daar is nu geen enkele meer van te vinden. Het muursteentje het Witte Schaap is een laatste herinnering aan een van de herbergen. De legende zegt dat ook Napoleon op Kamperzeedijk is geweest. Het Witte Schaap dankt haar naam namelijk aan een aantal Franse soldaten die ‘s avonds in de mist in de moerassige polder Mastenbroek de weg kwijt waren. Een blatend wit schaap leidde hen naar Kamperzeedijk in de dikke mist. Immers de schapen zoeken altijd

het droge op. De steen die herinnert aan deze legende vind je in een hoekhuis aan de Schaapssteeg (tegenover het café ‘de Pompe’).

Nieuw pontje bij BellepaalDe inwoners van Kamperzeedijk zijn druk bezig met een nieuw pontje bij Bellepaal. Het nieuwe pontje verbetert de fietsmogelijkheden tussen Kampen en Genemuiden sterk! Het plan maakt onderdeel uit van betere fietsroutes tussen Genemuiden en de Ramspol en gaat komende tijd uitgewerkt worden.

Wist je dat

KAMPERZEEDIJK* deelnemer ‘In de IJsseldelta’

46

MastenbroekIn het hart van Nationaal Landschap IJsseldelta ligt polder Mastenbroek. Unieke kernmerken zijn de rechte wegen, het polderlandschap en de weidsheid. Op heldere dagen kun je vanaf bepaalde punten aan de ene kant Kampen en IJsselmuiden zien en van de andere kant de toren van Hasselt en Zwolle zien liggen.

De inwoners van Mastenbroek zijn trots op hun gebied, genieten van de weidsheid van het landschap en van elkaar. Een nieuwkomer heeft het niet moeilijk in Mastenbroek zolang ze zich in de gemeenschap begeven en meedoen aan de diverse activiteiten die Mastenbroek te bieden heeft. Dat is de mentaliteit: “doe maar gewoon, maar doe wel mee”. Nog steeds zijn de kerk en de school markante trefpunten voor Mastenbroekers. De trots voor hun gebied blijkt uit het enthousiasme en de ontwikkeling van vele verschillende initiatieven die inmiddels in het gebied zijn ontstaan.

Weidevogelhuus en Boerendiekhuus (B&B)Aan de rand van de Polder Mastenbroek, aan de dijk tussen Hasselt en Genemuiden, liggen het Boerendiekhuus en het Weidevogelhuus. In een prachtig natuurgebied langs de uitgestrekte uiterwaarden van het Zwarte Water waar ganzen foerageren en in het voorjaar de (beschermde) kievitsbloem

bloeit. Verder broeden de tureluur, grutto, kievit en wulp hun eieren uit op een steenworp afstand van de boerderij. Dit verklaart de naam van het grootste gastenverblijf: het Weidevogelhuus.

Het Boerendiekhuus is een Bed & Breakfast, genoemd naar de lange dijk tussen Hasselt en Genemuiden. De groepsaccommodatie biedt plaats aan 32 personen en de Bed &Breakfast aan acht personen. Cor Pierik: “We zijn hiermee begonnen omdat er in de landbouw niet veel toekomst meer zat en we toch iets met de ruimte wilden doen. Bovendien is de IJsseldelta zo’n mooi gebied om te beleven. In de lente met al haar weidsheid, flora en fauna, de weidevogels, het meanderen van de rivieren en de geometrische waterwegen in het landschap, dat is genieten. Met al deze facetten is de IJsseldelta een gebied om trots op te zijn.” www.boerendiekhuus.nl

MASTENBROEK

47

Wist je dat

Op safari in de IJsseldeltaHelemaal naar de Serengeti woestijn voor een safari? Onzin, dit kan tegenwoordig in eigen land! Biologische boerderij Polderzicht biedt weidevogelsafari’s voor het hele gezin. De boer neemt je mee in de safaribus door het weiland en brengt je vlakbij de weidevogels die vertoeven rond de speciaal aangelegde plasdras. Ook kun je via de loopbrug door de stal naar de uitkijkpost om vogels te spotten. Wil je iets actievers: ook mogelijk! Je kunt bij Polderzicht ook kanoën of trekschuitvaren. En je bent natuurlijk altijd welkom om een kijkje te nemen in de stal om een glimp op te vangen van het boerenleven.

Kijk voor meer informatie opwww.polderzichtmastenbroek.nl.

Vogelparadijs“Zodra de buizerd zich laat zien, wordt de aanval op deze roofvogel ingezet door tientallen weidevogels. De kievit neemt het voortouw. Vaak vliegen er wel een stuk op tien kieviten richting de belager van de weidevogelkuikens. Ook de grutto en tureluur volgen. De wulp laat het vaak lopen. Hij is groot genoeg en verjaagd de buizerd door op de grond te imponeren met zijn grote lichaam.” Staatsbosbeheer heeft de vlonders voor de nestjes van de zwarte sterns in de kolken gelegd. Inmiddels zijn er tientallen sterns te zien en hebben veel paartjes eieren gelegd.

Kaarsrechte verkavelingHet vroegere veengebied Mastenbroek is al in de 14e eeuw ontgonnen. De rechthoekige verkaveling is gebaseerd op drie evenwijdig gegraven weteringen. De vroegere structuur van de ontginning is goed bewaard gebleven in het patroon van wegen, weteringen en kavels. Wanneer je door de polder loopt, fietst of rijdt zijn de rechte wegen een zeer opvallend kenmerk aan Mastenbroek. In het landschap zijn heel veel weidevogels te vinden, bij uitstek dus een perfecte plaats voor de vogelliefhebber.

Parfum MastenbroekOp 14 mei 2005 werd het parfum L’Essence de Mastenbroek gelanceerd. Om L’Essence de Mastenbroek ook in de stad te laten doordringen, is contact gezocht met de Bijenkorf waar het parfum sinds september 2005 wordt aangeboden. L’Essence de Mastenbroek is een parfum dat het leven in de polder Mastenbroek in verschillende geurschakeringen uitdrukt. Het is het resultaat van een zoektocht naar het landschap in zijn meest geconcentreerde vorm. Het parfum is inmiddels zo populair dat het wereldwijd verkocht wordt. Er komen bestellingen binnen uit New York, Los Angeles, Polen enz.

Zelfs vanuit het buitenland komen toeristen een bezoekje brengen aan de Kamperzeedijk vanwege d’Olde Mesiene zoals de Zeediekers het Oude Stoomgemaal noemen. Het stoomgemaal aan de Oostkant van Kamperzeedijk werd gebouwd in 1885 en is de oudste horizontale draaiende stoommachine in heel Europa. De machine deed lang dienst als watergemaal om de Mastenbroeker- polder vrij van natte voeten te houden. Later in 1961 is er een moderner gemaal ‘De Venerite’ neergezet dat nu de zaak droog houdt. d’Olde Mesiene draait op sommige dagen nog wel eens, dan te herkennen aan de rookpluim en de Nederlandse driekleur. Dankzij een actieve groep van vrijwilligers, tezamen in een Stichting Vrienden van d’Olde Mesiene georganiseerd, is het mogelijk om enkele malen per jaar de machine te laten draaien en open te stellen voor het publiek.

d’Olde Mesiene is de vinden aan Kamperzeedijk 7, Genemuiden T. 038-4773151, www.stoomgemaal.nl

Gemaal d’Olde Mesiene

MASTENBROEK

48

Zien, ruiken & proeven

MASTENBROEK

49

Tour de MastenbroekZien, ruiken en proeven - dat is de Tour de Mastenbroek. Bezoekers maken een excursie langs vier verschillende ondernemingen en krijgen een kijkje achter de schermen.

Je kunt de dag beginnen bij de scharrelkippenboerderij, daar proef je eigengemaakte advocaat en vervolgens breng je een eigen ei mee naar het theehuis Het Asjesgoed om samen de lunch te bakken. Daarna is er de mogelijkheid tot het bezoeken van de biologische melkvee- en weidevogelboerderij Polderzicht. Daar kun je bekijken hoe een melkrobot werkt en vanuit de skybox naar de uitkijkpost gaan. Vanuit hier kun je speuren naar weidevogels en genieten van een prachtige uitkijk over Mastenbroek. Per trekschuit (als het weer het toelaat) of per oude bus ga je naar “De Geallery” van schilderes Gea Kok waar je gaat ‘koeschilderen’ met acrylverf op doek. Je eigen schilderij gaat natuurlijk mee naar huis!

MASTENBROEK

50

Streekproductenwin-kel Het AsjesgoedHendry en Esther van Ittersum runnen al jaren samen een melkveebedrijf. Op 14 mei 2011 is de theeschenkerij en winkel met streekproducten Het Asjesgoed officieel geopend. Hendry: “Sinds mijn geboorte woon ik hier en is het een veebedrijf. Ik zelf ben in 1999 boer geworden en heb het in 2007 helemaal overgenomen. Hoewel de melkveehouderij altijd de hoofdmoot zal blijven, wilden mijn vrouw en ik ook kijken naar aanvullende mogelijkheden. Met als resultaat de theeschenkerij en de streekproductenwinkel.” In de bovenruimte van de theeschenkerij is het mogelijk workshops of vergaderingen te houden en natuurlijk om in de skybox een blik te werpen in de koeienstal.Het Asjesgoed kun je vinden aan Bisschopswetering 79, Mastenbroek. T. 038-3446288 www.hetasjesgoed.nl

Kruispunten ver-tellen verhalen via QR-codes De polder van Mastenbroek gaat met zijn tijd mee. Door middel van de Polder Mastenbroek mobiele website kun je ter plaatse met behulp van QR-codes door de geschiedenis van de polder grasduinen. Bij strategische kruispunten in de polder zijn QR-codes geplaatst en leiden een smartphone naar verhalen en afbeeldingen over de geschiedenis van de polder.

Die informatie is beschikbaar via de website www.poldermastenbroek.nl. De website is ook gemakkelijk te gebruiken via je mobiele telefoon, zodat je onderweg alle nodige informatie bij de hand hebt.

Midden in de polder vind je de Geallery, de galerie van Gea Kok op de verbouwde deel van haar woonboerderij. Gea: “Ik schilder van abstract tot portretten maar op dit moment ben ik ook bezig met het Mastenbroekerlandschap. Het is heerlijk om deze omgeving te schilderen en de weidsheid te vangen met de wolkenvelden erboven.” Naast andere workshops is het koeschilderen erg in trek. In een tijdsbestek van drie uur leer je je eigen schilderstijl ontdekken. Ook kan de Geallery worden gebruikt als trouwlocatie. “Wat uniek is aan het wonen in de IJsseldelta en Mastenbroek is dat zoveel boerderijen zich openstellen om te laten zien hoe hier wordt geleefd. We blijven nieuwe dingen bedenken.”www.geallery.nl

KruisvlietstaeteHier, waar de Kerkwetering en de Oude Wetering elkaar kruisen, klopt het hart van de Mastenbroeker Polder. De kerk en school hebben hier sinds lang een plek, al stonden de oude school en de meesterswoning dichter aan de Kerkwetering. Nu staan er de voormalige hoofdmeesters-woning, de kosterswoning, het Trefpunt, de school en de kerk. Eind 18e eeuw was hier het keerpunt en dus ook een halte van de trekschuit. Nu is er een prachtige vissteiger met bankjes, mooie foto’s én het is toegankelijk voor rolstoelers.

Schilderen in de polder

MASTENBROEK

51

Adressen Mastenbroek

VermaakBoer Pelleboer (Polderzicht) *Oude Wetering 139, Mastenbroek038-3446592 of 06-21270958www.polderzichtmastenbroek.nl en www.boerpelleboer.nl

Theeschenkerij en Streekwinkel ‘Het Asjesgoed’ * Bisschopswetering 79, Mastenbroek038-3446288www.hetasjesgoed.nl

De Geallery *Nieuwe Wetering 16, Mastenbroek06-50237174www.geallery.nl

Scharrelkippenboerderij Van den Heuvel * Bisschopswetering 67, Mastenbroek038-3446140

MASTENBROEK* deelnemer ‘In de IJsseldelta’

52

Hier wil je zijn: het uitzicht is fenomenaal!Ten noorden van een scherpe bocht in de IJssel, ligt tussen Zwolle en Kampen het dijkdorp Wilsum. Vlak erboven ligt het buurtschap Nieuwstad. Wie vanaf de Dorpsweg in hartje Wilsum zijn blik van oost naar west laat dwalen, ziet de IJssel met een mooie zwier langs het dorp stromen. In het oosten de toren van Zalk, in het zuiden de graslanden van de Koppelerwaard tot aan de rivieroever en aan de overkant de Welle, een waar vogelparadijs. Verder naar het westen is het silhouet van Kampen te bewonderen. Het dorp zelf ademt eenvoud en historie, met in het hart de kerk en de school.

Door het ontbreken van doorgaand verkeer lijkt hier de grote stad Zwolle met haar drukte en hoge gebouwen ver weg: maar wie denkt dat hier de tijd stil staat, vergist zich. Beroepsvissers, jagers en boeren zijn hier tegenwoordig schaars. Maar met een rijk verenigingsleven waaronder zelfs een eigen voetbalclub is Wilsum een hechte dorpsgemeenschap met bijna duizend inwoners. De uiterwaarden bij Wilsum vormen een bijzonder natuurgebied. Wandelaars kunnen in de Scherenwelle en Koppelerwaard genieten van rietzomen, hooilanden, oude rivierlopen, een grote vogelpopulatie, alsmede een rijke flora, waaronder de zeldzame kievitsbloem. Vanaf een parkeerplaats bij het dorp loopt het publiek toegankelijke Laarzenpad dwars door de Scherenwelle. En dat pad heeft niet voor niets deze naam.

OverstromingenVanaf de Dorpsweg loopt de Veerweg naar de rivieroever. Hier was tot 1971 een veerdienst actief, die een snelle reis van en naar Kampen mogelijk maakte. Het dorp was kwetsbaar bij stormen die het water vanaf de Zuiderzee diep de IJssel opjoegen. Daarom hebben de dorpelingen in de loop der tijd tal van dijken en dijkjes gebouwd, verlegd, versterkt en na doorbraken opnieuw aangelegd. De kolken bij het dorp getuigen van verschillende dijkdoorbraken. De laatste grote watersnood in Wilsum vond plaats in 1825 en kostte toen het leven aan twee dorpelingen en een deel van de veestapel.

Wilsum

WILSUM

53

Wist je dat...

Wilsum lijkt weliswaar een typisch Nederlands dijkdorp, maar het ligt eigenlijk op een natuurlijke rivierduin. De rivierduinen in dit gedeelte van de IJsseldelta zijn langzaam gegroeid door de opwaaiing van sediment. Dat zand werd en wordt hier afgezet vanwege de zeer sterke stroming van de IJssel, die langs Zalk en Wilsum haar scherpste bochten maakt op weg naar de monding bij Kampen.

WILSUM

54

Wist je dat...

De stadsrechten van WilsumDe inwoners van Wilsum zijn trots op hun dorp. Wat zegt je, dorp? Wilsum heeft stadsrechten en kreeg deze waarschijnlijk al in de 13e eeuw. Het was nooit een stad en is nooit een stad geworden, maar historici vermoeden dat de bisschop van Utrecht met de stadsrechten van Wilsum tegenwicht wilde bieden tegen het grote Kampen. Helaas zijn er geen archieven bewaard gebleven waarin deze reden en het exacte jaartal zijn vastgelegd. Als nederzetting met stadsrechten had Wilsum eigen rechtspraak. De naam van buurtschap Nieuwstad, even verderop, verwijst nog naar de ‘stadse’ geschiedenis. Wilsum bleef een zelfstandige gemeente tot 1937. Sindsdien zijn het dorp en de omliggende buurtschappen onderdeel van de gemeente IJsselmuiden en tegenwoordig Kampen.

WILSUM

55

ToevluchtsoordDe Hervormde Kerk in Wilsum is voor zover bekend het oudste bestaande kerkgebouw in Overijssel. Deze kerk is gebouwd in de Middeleeuwen rond het jaar 1050. Alle mogelijke kerkelijke strijdtonelen en geloofsstromingen, maar ook talrijke overstromingen en vele oorlogen gedurende bijna 1000 jaar heeft deze kerk doorstaan. In tijden van gevaar diende de toren van de kerk als toevluchtsoord voor de bevolking van Wilsum. Het kerkgebouw heeft van oorsprong Romaanse vensters in het schip en een Gotisch koor uit de 14e eeuw. In het schip zijn later Gotische vensters aangebracht. De bakstenen kruisgewelven dateren uit de 15e eeuw. Begin jaren ’80 van de vorige eeuw onderging deze zaalkerk haar zoveelste restauratie. Hierbij zijn een aantal oude gewelfschilderingen te voorschijn gekomen. Deze kerk wordt nu gebruikt door de Hervormde Gemeente Wilsum, die ruim vierhonderd zielen telt. Wilsum heeft ook een Gereformeerde Kerk. Vóór de leegloop in kerken, eind twintigste eeuw, was vrijwel de gehele bevolking van het dorp lid van één van de twee kerkgenootschappen.

WILSUM

56

Op de zuidelijke oeverwal van de IJssel, tegenover de Vreugderijkerwaard, ligt het dorp Zalk. Als nederzetting bestaat Zalk al sinds het jaar 1213. Vroeger werd het Santlike genoemd, wat verwijst naar de zandgronden langs de IJssel waarop het dorp ontstond. Op de noordelijke landpunt buiten Zalk, is het door de IJssel omsloten Zalkerbosch te vinden. Dit bos ligt te midden van tientallen dijken en dijkjes die in de loop van de eeuwen zijn aangelegd om de vruchtbare grond een groter deel van het jaar bruikbaar te maken voor de boeren.

Het dorp kent veel historische panden, zoals het voormalige Schultehuis, de Sint Nicolaaskerk en de molen De Valk. Buiten de vorstperiode geeft de heuse dorpspomp schoon water. De naam Zalk werd in de jaren ‘80 bij iedereen bekend door ‘Klazien uit Zalk’, de karakteristieke dorpsbewoner mevrouw Klazien Rotstein van den Brink die dankzij haar kennis van het gebruik van kruiden een landelijke beroemdheid werd. Nog altijd bestaat er een kruidencosmeticalijn die haar naam draagt.

Even pauze bij het theehuisHet voetveer verbindt Zalk met ‘s-Heerenbroek/Veecaten van april tot en met september. Aan de noordoever staat het bijbehorende theehuis, een pleisterplaats voor fietsers en wandelaars. Dit voetveer brengt dagelijks fietsers en

voetgangers veilig over de rivier, die hier op zijn absolute smalst is. Zo smal, dat het met een beetje fantasie mogelijk lijkt om voorbijvarende schippers een hand te geven. Het veer is functioneel voor veel IJsseldelta bewoners en biedt in het hoogseizoen honderden toeristen per week de mogelijkheid om de wandel- of fietstocht aan de andere oever voort te zetten. Op de zuidelijke oever biedt het toegankelijke deel van de zandduin een heus strandgevoel. Er wordt wel gezwommen, maar in het algemeen geldt dit als gevaarlijk vanwege de sterke stroming en de langskomende binnenvaart. Het Zalkerveer is een maatschappelijk werkervaringsproject in combinatie met het theehuis. Het terras zit bij mooi weer altijd vol. Meer informatie over dit Theehuis is te vinden in het hoofdstuk ‘s-Heerenbroek.

Zalk

ZALK

57

De eerste agrarische schoolHet agrarisch onderwijs in Nederland, vroeger ‘landhuishoudkunde’ geheten, kent in Zalk haar geboortegrond. Zalk is namelijk de plek waar in 1842 de eerste Nederlandse landhuishoudkundige kostschool opende. Jonge mannen kregen hier praktijkonderwijs in professionele exploitatie van het land. Gebaseerd op wetenschap in plaats van ‘gewoon boeren’ zoals tot dan toe heel normaal was. De school heeft maar kort bestaan.

Een half jaar later al opende in Groningen een concurrent, die door connecties in Den Haag een veel grotere subsidie verwierf. Binnen vijf jaar was de Zalker kostschool al min of meer failliet. De oprichter liet het dorp en de school achter en vertrok met achterlating van een grote schuld.

Bezichtigen van de Sint NicolaaskerkDe Middeleeuwse Sint Nicolaaskerk van Zalk heeft een toren uit 1220 en een schip uit ongeveer 1400. Het schip is gebouwd met de stenen van en op de fundering van een kleinere kerk. Dit gebeurde in opdracht van de heren van Buckhorst, die zo’n vijf eeuwen lang bepalend zijn geweest voor het economische leven van Zalk. De familie zorgde ook voor het onderhoud van de kerk. Deze kloeke kerk bepaalt nog altijd ongestoord de horizon van dit deel van de IJsseldelta. De toren is door de ligging van Zalk in het bochtige IJsseltraject een blikvanger in de wijde omgeving. In de kerk zijn vele bezittingen van de familie Buckhorst te zien. Ook belangrijke onderdelen van het interieur en een grafkelder zijn verbonden met de naam Buckhorst. In de maanden mei tot en met september is het mogelijk om onder begeleiding van een gids de historische kerk met haar prachtige gerestaureerde orgel te bezichtigen. www.hervormdzalk.nl

Kasteel BuckhorstZalk had tot de 19eeeuw een eigen kasteel of havezate, genaamd Buckhorst. Waar nu alleen nog een slotgracht en waterput te vinden zijn, stond in de vroege middeleeuwen een roofridderslot dat in de 13e eeuw werd vervangen door een kasteel. Het dorp Zalk behoorde vanaf die tijd tot de heerlijkheid Zalk en Veecaten. Dat wil zeggen dat deze nederzettingen eigendom waren van een heer, in dit geval de familie Buckhorst. In de loop van de eeuwen hebben generaties Buckhorst vanuit het kasteel functies gehad in het bestuur van diverse landsdelen. De adellijke familie Buckhorst is daardoor vast verbonden met Zalk. De laatste bewoner was Berend Hendrik baron Bentinck, die de naam Buckhorst aannam en gouverneur van Overijssel werd. Na zijn overlijden werd het kasteel verkocht en in 1841 afgebroken. Het terrein is nu particulier bewoond en niet openbaar toegankelijk.

Wist je dat

Ruimte voor de RivierBij hoogwater op de IJssel bestaat over-stromingsgevaar voor Zwolle, Kampen en het achterland. Voor extra watervei-ligheid in dit gebied geeft Rijkswaterstaat de IJssel meer ruimte. In het kader van het project Ruimte voor de Rivier wordt onder andere het zomerbed van de IJssel verlaagd en een hoogwatergeul gegraven, het Reevediep.

Kijk voor meer informatie opwww.ruimtevoorderivierijsseldelta.nl.

ZALK

58

Stellingkorenmolen De ValkDeze achtkantige stellingmolen is gebouwd in 1860 om het graan van boeren uit de wijde omtrek te vermalen tot meel. De molen is oorspronkelijk gebouwd op een voet van baksteen maar heeft tegenwoordig een houten onderstel. In 1988 is de molen voor het laatst gerestaureerd. Het beheer en het onderhoud zijn in handen van de gemeente Kampen. De molen functioneert nog als vanouds en is nu in gebruik als ‘praktijkschool’ voor vrijwillige molenaars die het vak willen leren.

Het adres is Brinkweg 11.T. 038-3636401 www.hetdorpzalk.nl

ZALK

59

Adressen Zalk

HorecaCafé restaurant “De Oase”Kerkplein 3, Zalk038-3636270www.deoase-zalk.nl

OvernachtenKampeerplaats de LeaghteBroeksteeg 4, Zalk06-24271135www.kampeerplaatsdeleaghte.nl

VermaakMolen de ValkBrinkweg 11, Zalk038-3636401www.hetdorpzalk.nl/molen-de-valk

Tip:Al meer dan 20 jaar staat Restaurant De Oase garant voor kwaliteit en gastvrijheid. Er worden regelmatig sfeervolle avonden georganiseerd met seizoen thema’s. Natuurlijk kun je op het terras genieten van koffie met ouderwetse boffert. Niet te vergeten: je kunt er je elektrische fiets opladen.

ZALK

60

Zwartsluis biedt alle mogelijkheden om plezier op het water te hebben. Geen wonder want de voormalige “Fortresse Swartesluys” ligt aan het Meppelerdiep en het Zwarte Water en heeft een rechtstreekse verbinding naar het Overijsselse en Friese merengebied én het IJsselmeer. Maar er is nog véél meer te ontdekken!

Een rijk verledenZwartsluis is een rustig dorp dat ingeklemd ligt tussen twee bekende natuurgebieden: Nationaal Park ‘Weerribben-Wieden’ en het natuurgebied ‘De Olde Maten’. De skyline van Zwartsluis wordt gevormd door de rivier het Zwarte Water en haar twee kerktorens. Wie de tijd neemt om het dorp te bezoeken komt voor aangename verrassingen te staan. In de wintermaanden overwintert de ‘Bruine Vloot’ in de haven. Naast de Hervormde Kerk is nog het voormalig armenhuis te vinden en naast de oude begraafplaats ligt de Zintuigentuin.

Zwartsluis was de uitvoerhaven van miljarden turven richting ‘De Hollanden’. De havenplaats diende eveneens als overslaghaven. Het was ook een gewild bolwerk omdat het

een belangrijke locatie was aan de route Drenthe-Groningen. Turfwinning en scheepvaart waren hierbij van groot belang. Omdat de haven van Blokzijl steeds meer verzandde begin 18e eeuw, werd de functie van Zwartsluis als Zuiderzeehaven steeds belangrijker. De periode 1805-1813 was voor Zwartsluis helaas een dieptepunt voor de handel en nijverheid. De Sluzigers hadden geen grote schepen meer en dat betekende dat er een eind was gekomen aan een rijke periode. De scheepvaart op zich nam nog wel een dominantie positie in. De Handelskade is vandaag de dag de aanmeerplaats voor de ‘Bruine Vloot’. Door de groeiende scheepvaart ontstonden er in havenplaats Zwartsluis veel scheepswerven, zeilmakerijen en touwslagerijen. Vandaag de dag is Zwartsluis de ideale aanlegplaats naast zeilen, surfen, vissen en zwemmen.

Zwartsluis

ZWARTSLUIS

61

Zwartsluis: de droom van iedere watersporterZwartsluis is een recreatieplaats bij uitstek en staat in het teken van watersport. Geen wonder want de voormalig ‘Fortresse Swartsluys’ ligt aan het Meppelerdiep en het Zwarte Water én heeft een rechtstreekse verbinding naar het Overijsselse en Friese merengebied, evenals het IJsselmeer. Het wordt wel de poort naar het Noorden genoemd en is tegelijkertijd een eldorado voor pleziervaarders, zeilers, surfers, zwemmers, kanoërs en vissers. Zwartsluis de thuishaven voor 1200 jachten. Een uniek stukje natuur, De Weerribben-Wieden, ligt om de hoek van Zwartluis, waar je kunt genieten van de rust en het waterleven.

ZWARTSLUIS

62

ZintuigentuinNaast de oude begraafplaats ligt de Zintuigentuin. In de tuin is een constante strijd aan de gang tussen groei en verval, tussen opgroeien en vergaan. Uiteindelijk eindigen alle planten in de tuin tot compost en verworden weer tot basis voor nieuwe groei. Iedere zintuig van de mens wordt in deze tuin aan het werk gezet: ruiken, voelen, zien, horen en proeven. Van de pindakaasboom tot bloemetjes die naar chocolade ruiken. Ieder seizoen is er iets anders te ontdekken. Albert en Anneke Greveling zijn de trotse eigenaren van de zintuigentuin. Sinds 1880 worden er op deze locatie al bloemen en groente geteeld. De vader van Albert, Steven Greveling, was de laatste professionele kweker van bloemen en snijgroen in het dorp Zwartsluis. Er zijn veel bezoekers, uit binnen- en buitenland, die van de gelegenheid gebruik maken om hier een kort wandeling te maken. Welk seizoen van het jaar het ook is, er is altijd veel te zien, ruiken en te voelen.

Meer informatie vind je bij Sluuspoort, Handelskade 25, Zwartsluis.

Proef het dagelijkse boerenleven

Een rondleiding krijgen op een hedendaags melkveebedrijf? Dit kun je doen bij melkveebedrijf Eben Haëzer. Voor de kinderen is het ook mogelijk om hier een boerenhulpdiploma te halen.

Boerderij Eben Haëzer ligt in het natuurgebied de Olde Maten. Postweg 2, Zwartsluiswww.boerderijebenhaezer.nl

De ZS13 is een Marker botter en is omstreeks 1865 gebouwd in Monnickendam. Met botters werd gevist op de voormalige Zuiderzee, tegenwoordig het IJsselmeer, Markermeer en het Ketelmeer. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd het schip door de familie Moorman met behulp van de Zuiderzeesteunwet aangekocht en werd er vanuit Zwartsluis tot omstreeks 1960 mee gevist op het IJsselmeer. In de jaren zestig werd de botter ZS13 afgedankt en ingeruild voor een stalen visserskotter, waarna de

ZWARTSLUIS

ZS13 via allerlei omzwervingen uiteindelijk in Amsterdam terecht kwam als blikvanger op het terras van café de Zeilvaart nabij het IJ. Een groep enthousiaste mensen uit Zwartsluis trok zich het lot van het schip aan en zorgden ervoor dat de ZS13 in 1984 terug kwam naar Zwartsluis.

In 2000 werd de Stichting Zwartsluizer Botter ZS13 opgericht dat het schip in beheer nam en na tal van restauraties word het schip vandaag de dag door een grote groep enthousiaste vrijwilligers onderhouden en

ingezet voor zeiltochten en evenementen. Beleef en ervaar het ultieme visserman gevoel door aan te monsteren op de ZS13 in Zwartsluis. Voor zowel een familiedag of een bedrijfsuitje een unieke mogelijkheid om kennis te maken met de oudste botter van Nederland, de schitterende natuur en voormalige Zuiderzeestadjes van de IJsseldelta.

Afvaarten vanaf het Botterhuus aan de Mastenmakersstraat in Zwartsluis. Voor informatie kijk je op www.zs13.nl

Unieke vaartochten met de historische botter ZS13Met de Zwartsluizer botter ZS13, maak je unieke vaartochten in de regio’s IJsseldelta en WaterReijk en waan je je in lang vervlogen tijden terwijl het schitterende afwisselende landschap van het Zwarte Water aan je voorbij trekt.

63

Zwartsluis onder zeilZwartsluis onder zeil is een tweejaarlijks nautisch evenement. Het evenement is een knipoog naar het verleden, waarin schippers zeilend hun brood verdienden met transport over water en in Zwartsluis hun goederen verhandelden en opsloegen. De Kolksluis en de Staphorstersluis waren dan ook van uitermate belang voor het vervoer van goederen vanuit de binnenwateren naar het open water. In dit dorp waar de watersport zo populair is, zijn tijdens deze dagen allerlei soorten boten te bezichtigen. Soms mag je zelfs een stukje meevaren!

Wist je datNationale sleepbootdagenDe Nationale Sleepbootdagen vinden jaarlijks plaats in Zwartsluis en het Utrechtse Vianen. Voor beide plaatsen geldt dat dit evenement steeds opnieuw garant staat voor vele tienduizenden bezoekers. Zowel voor de inwoners als voor de deelnemende sleepbooteigenaren vormen de Nationale Sleepbootdagen hét evenement bij uitstek. De Nationale Sleepbootdagen zijn ontstaan doordat een aantal sleepbooteigenaren vond dat wat er nog over was van de historische sleepboten aan het publiek getoond zou moeten worden. De liefhebbers wilden voorkomen dat deze schepen in de vergetelheid zouden raken. Tijdens het evenement is het mogelijk de sleepboten aan boord te bezichtigen en een praatje met de kapitein te maken. www.sleepbootdagen.com

Welkom in SluuspoortSluuspoort is hét centrum van Zwartsluis waar het bruist van activiteiten. Een enthousiaste groep vrijwilligers organiseert uiteenlopende activiteiten op het gebied van exposities, historie, kunst, muziek, lezingen en workshops. In het gebouw aan de Handelskade vind je o.a. een museum met meerdere exposities en een museumwinkel, een Tourist Info Punt, de Wereldwinkel, een hypermoderne multi-touch tafel boordevol informatie over Zwartsluis en de unieke plekken in de IJsseldelta en een informatiepunt van Nationaal Park Weerribben Wieden.

Naast het gebouw aan de Handelskade 25, beschikt Sluuspoort over het ‘Botterhuus’ en de ‘Tuin van Van Dijk’ met maritieme elementen, de ‘Turfeilanden’ met leuke wandelpaden en het pontje ‘Sluuspoort I’. Kom dus tijdens je bezoek aan Zwartsluis zeker even bij Sluuspoort aan!

Sluuspoort kun je vinden aan de Handelskade 25, Zwartsluis, T. 038-3866555www.sluuspoort.nl

ZWARTSLUIS

64

Adressen Zwartsluis

HorecaDe Vollenhoofsche PoortStationsweg 3, Zwartsluis038-3867368www.devollenhoofschepoort.nl

Conferentieoord DEEL VIERBaarlo 4, Zwartsluis038-3865977www.deelvier.nl

JachthavensJachthaven De Kranerweerd B.V.Het Oude diep 5-7, Zwartsluis038-3867351www.kranerweerd.nl

Jachthaven en camping Watersport ZwartsluisDe Vleugel 2, Zwartsluis038-3866652 www.watersportzwartsluis.nl

OvernachtenHotel ZwartewaterDe Vlakte 20, Zwartsluis038-3866444www.hotelzwartewater.nl

Bed and breakfast & Groepsaccommodatie Eben HaëzerPostweg 2, Staphorst038-3866535www.boerderijebenhaezer.nl

De WeijsbergMastenmakersstraat 37, Zwartsluis038-3867431 of 06-12443708www.weijsberg.nl

Tip: Bij Hotel Zwartewater kun je onder het genot van een kopje koffie in de brasserie of in de zomer op het terras aan het Zwarte Water, genieten van het prachtige uitzicht en de langsvarende schepen. Vanaf 12.00 uur kun je bij Hotel Zwartewater terecht voor een heerlijke lunch. Elk seizoen staat weer iets anders op de lunchkaart. ’s Avonds kun je terecht in het live cooking restaurant ‘De Combuijs’, waar van alles geproefd mag worden. Misschien wel hèt moment voor je eerste stukje krokodil, springbok of paling, uiteraard worden ook andere gerechten als sliptong, zalmfilet of rib-eye geserveerd.

ZWARTSLUIS

Sluuspoort / Schoonewelle Museum voor Natuur en AmbachtTourist Info ZwartsluisHandelskade 25, Zwartsluis038-3866555www.sluuspoort.nl en www.schoonewelle.nl

65

VermaakStichting Zwartsluizer Botter ZS13Mastenmakersstraat 37, Zwartsluis038-3867431www.zs13.nl

Boerderij Eben HaëzerPostweg 2, Staphorst038-3866535www.boerderijebenhaezer.nl

Jachtcharter Panorama ZwartsluisWolvenjacht 2, Zwartsluis038-3867108www.charter-panorama.nl

Galerie Frederik WeijsKerkstraat 23, Zwartsluis038-3866265 of 06-28174233www.galeriefrederikweijs.nl

Van Beers BallooningZilverbeek 37, Zwartsluis038-3866501www.luchtballon-vaart-zwartsluis.nl

Zintuigentuin ZwartsluisVan der Meulenstraat, Zwartsluis038-3867758

WinkelsDA Drogisterij KiersSchoolstraat 12, Zwartsluis038-3866242

Fa. Koos SlurinkStationsweg 2, Zwartsluis038-3867190www.koosslurink.nl

Tip:

Naast overnachten met iedere ochtend een vers en eigengemaakt boerenontbijt is er ook van alles te doen bij Boerderij Eben Haëzer. Pak de familiefiets “Truus” en ontdek de omgeving. Terug op de boerderij kun je aan de slag om een echt boerenhulpdiploma te halen. Samen met de boer het melkvee tiptop verzorgen.

ZWARTSLUIS

66

Ben je op zoek naar een prachtige middeleeuwse binnenstad met een ruim winkelaanbod, uitstekende hotels, restaurants en internationaal aansprekende culturele voorzieningen? Zwolle heeft alles wat je van een eigentijdse stad verwacht, zonder dat de intimiteit van het verleden verloren is gegaan. De historische Hanzestad ademt een en al sfeer uit. De karakteristieke gevels, de verdedigingsmuur, de Sassenpoort, de Peperbus en de stervormige stadsgracht zijn de publiekstrekkers bij uitstek.

Dynamische Hanzestad met sfeervol stadshart De stad Zwolle is ontstaan rond de 9e eeuw, op de plaats waar een aantal kleine beken en de tot ver in het oosten bevaarbare Vecht, zich verenigden tot het Zwarte Water. Ook landwegen uit alle richtingen kwamen hier bij elkaar. Het werd al snel een belangrijke handelsstad met grote bloeiperiodes. Veel historische gebouwen zoals de Sassenpoort uit 1410, zijn er nog steeds te vinden. De vesting Zwolle, nu het historische centrum van de provinciehoofdstad, is aan zijn stervorm nog te herkennen. Tussen de stad en de IJssel ligt een sprookjesachtig park, het Engelse Werk, dat twee eeuwen geleden is aangelegd op een voormalige verdedigingslinie.

Zwolle in de IJsseldeltaZwolle kreeg in 1819 een open verbinding met de IJssel via de Willemsvaart, die anderhalve eeuw later in onbruik raakte na de aanleg van het veel grotere Zwolle-IJsselkanaal. Zwolle is tegenwoordig ook voor de pleziervaart een geliefde pleisterplaats. In het hart van de levendige stad met haar vele terrassen, is een passantenhaven aangelegd voor jachten die bijvoorbeeld een stop maken van of naar de waterrijke kop van Overijssel. Ten noordwesten van de stad ligt de Vreugderijkerwaard, een schitterende uiterwaard met nevengeul langs de IJssel. Hier is naast een grote rijkdom aan bijzondere stroomdalplanten ook een vogelkijkhut te vinden. Van hieruit zijn de bruine kiekendief, grutto, tureluur, rotgans en kemphaan te bewonderen.

HANZESTAD ZWOLLE

Hanzestad Zwolle

67

Kunst en cultuur spelen een belangrijke rol in Zwolle. Het aanbod van theater, beeldende kunst, film en literatuur is zeer groot. Alles is terug te vinden op www.zwolleuitgaan.nl. Breng eens een bezoek aan het heropende Museum de Fundatie, Odeon de Spiegel Theaters, Poppodium Hedon, Stedelijk Museum Zwolle of Filmtheater Fraterhuis.

Het Stedelijk Museum Zwolle richt zich op de cultuurhistorie van de stad Zwolle en de regio. Het museum bestaat uit een oud en een nieuw gedeelte. Het contrast tussen deze twee bouwstijlen is al bezienswaardig. In het oude gedeelte van het museum schuilt het Drostenhuis. Dit 18de-eeuwse pand herbergt de vaste collectie. In de nieuwbouw van het museum zijn tentoonstellingszalen, een auditorium en een museumcafé te vinden. De expositiezalen worden gebruikt voor zeer afwisselende, tijdelijke tentoonstellingen. In het Stedelijk Museum Zwolle is een Tourist Info Punt gevestigd.

HANZESTAD ZWOLLE

Museum de Fundatie is een museum voor beeldende kunst met naast wisselende tentoonstellingen een vaste collectie met werk van o.a. Turner, Van Gogh, Mondriaan, Israëls, Severini, Appel en Zadkine. Het ‘Paleis aan de Blijmarkt’ , vroeger Paleis van Justitie, is in 2012/2013 spectaculair uitgebreid. Architect Hubert Jan Henket ontwierp ontwierp ‘de wolk’, een met 55.000 keramische tegeltjes bedekte ellipsvormige opbouw die plaats biedt aan twee tentoonstellingszalen en een museumbar. Het raam geeft een fantastisch uitzicht op de Zwolse binnenstad! Met de komst van ‘Waanders In de Broeren’ huisvest de kerk een niet vergelijkbaar winkelconcept in ons land. Kunst, cultuur, literatuur, detailhandel en horeca zijn samengebracht tot trekpleister van formaat. Tevens is hier ook het Tourist Info Punt waar vele toeristische producten aangeschaft kunnen worden en je terecht kunt voor al je vragen.

Zwolle Cultuur

68

Zwolle shoppenDe vele straten en steegjes met verrassend leuke winkels zorgen er voor dat je altijd slaagt tijdens een dagje shoppen. Zwolle is de grootste en meest veelzijdige shop stad van Overijssel met honderden winkels in alle soorten en maten, van grote namen tot kleine speciaalzaken. Gezellige terrassen en knusse winkeltjes maken de binnenstad van Zwolle, samen met de gemoedelijke sfeer, tot een stad waar het goed toeven en winkelen is. Al struinend door de winkelstraat of de aangrenzende steegjes kom je bijzondere winkels tegen. Het winkelgebied concentreert zich voornamelijk in de straten rond de Diezerstraat. De straten als de Luttekestraat, de Sassenstraat, de Melkmarkt, de Assendorperstraat en de Thorbeckegracht herbergen leuke boetiekjes en de meer exclusieve winkels. De straten liggen op loopafstand van elkaar.

HANZESTAD ZWOLLE

69

Zwolle culinaire hotspotAmsterdam mag dan bekend staan om zijn hippe restaurants, Maastricht om zijn verfijnde gastronomie maar Zwolle kan er zelf ook wat van. Het hele jaar door kun je genieten van Zwolse lekkernijen. Dit kan exclusief in een sterrenrestaurant maar net zo goed in een gezellige bistro of met een lekker tussendoortje in een bruin café. De stad Zwolle biedt je een veelzijdig en hoogstaand culinair aanbod. Met een verscheidenheid aan internationale keukens en maar liefst 3 Michelinsterren namens De Librije binnen zijn stadsgrenzen is Zwolle met recht een culinaire hotspot te noemen.

HANZESTAD ZWOLLE

70

Adressen Zwolle

HorecaBistro De Zoete InvalJufferenwal 21A, Zwolle038-4218200www.bistrodezoeteinval.nl

Stadsbrasserie en Restaurant De HarmonieGrote Markt 13a, Zwolle038-4216318www.harmoniezwolle.nl

De Agnietenberg Haersterveerweg 23, Zwolle038-4532872www.agnietenberg.nl

De Belgische KeizerMelkmarkt 58, Zwolle038-4211011 www.belgischekeizer.nl

Biologische schapenmelkerij De Vreugdehoeve * Zalkerveerweg 20, Zwolle038-4224193 of 06-28745728www.devreugdehoeve.nl

DominicanenkloosterAssendorperstraat 29, Zwolle038-4254400www.kloosterzwolle.nl

Drank & Spijslokaal de Atlas Ossenmarkt 9, Zwolle038-3447435www.deatlas.nl

Grand Café Public Blijmarkt 23, Zwolle038-4226600www.grandcafepublic.nl

Rederij Keur bvThorbeckgracht 74, Zwolle038-4233033www.rederijkeur.nl

Restaurant Urbana Wipstrikkerallee 213, Zwolle038-4538418www.urbana.nl

Sandton Hotel Pillows **** Stationsweg 9, Zwolle038-4256789www.hotelpillows.nl

Uitspanning Het Engelse Werk Het Engelse Werk 4, Zwolle038- 4217593www.hetengelsewerk.nl

Verteltheater De VerhalenbootPletterstraat 20, Zwolle038-4239659 www.deverhalenboot.nl

Bistronomie Vidiveni Jufferenwal 17, Zwolle038-4211995www.vidiveni.nl

Villa Suikerberg - LunchcaféPotgietersingel 1a, Zwolle038-2304930www.villasuikerberg.nl

Restaurant Kota RadjaMelkmarkt 50, Zwolle038-4213534www.kotaradjazwolle.nl

Chinees Restaurant Taiwan Luttekestraat 8, Zwolle038-4211458 www.restauranttaiwan.nl

Bistro Bonne FemmeSamuel Hirschstraat 5, Zwolle 038-4222780www.bistrobonnefemme.nl

Brasserie Het VliegerhuysNieuwstraat 55, Zwolle038-4221206 www.vliegerhuys.nl

Bistro De Buik van Parijs Willemskade 6, Zwolle038-4233225www.bistrodebuikvanparijs.nl

Kletsen en Proeven bar en bistro Melkmarkt 52, Zwolle038-4212909www.kletsenenproeven.nl

´t PestengasthuysWeversgildeplein 1, Zwolle038-4233986www.pestengasthuys.nl

Bar & BroodNieuwe Markt 23, Zwolle0800-8230823www.barenbrood.nl

HANZESTAD ZWOLLE

Waanders in de BroerenTourist Info ZwolleAchter de Broeren 1, Zwolle038-4215392www.waandersindebroeren.nl

Stedelijk Museum Zwolle Tourist Info ZwolleMelkmarkt 41, Zwolle038-4214650www.stedelijkmuseumzwolle.nl


71

Bistro Pampus Kamperstraat 40, Zwolle038-4213097www.restaurant-pampus.nl

Restaurant PoppeLuttekestraat 66, Zwolle038-4213050www.poppezwolle.nl

Restaurant De Mandarijn Mandjesstraat 4, Zwolle038-4226685www.demandarijn.nl

Grand Café Het WijnhuisGrote Kerkplein 7, Zwolle038-4217495www.wijnhuiszwolle.nl

Loetje aan de KadeBurg. Drijbersingel 67, Zwolle038-4550540www.loetjeaandekade.nl

‘t PannenkoekschipPletterstraat 6, Zwolle038-4217075www.pannenkoekschipzwolle.nl

Restaurant Os & PeperOssenmarkt 7-8, Zwolle038-4211948www.osenpeper.nl

Restaurant WeekendsWillemskade 8, Zwolle038-4225433www.weekends-zwolle.nl

Hotel MercureHertsenbergweg 1, Zwolle038-4216031www.mercure.com/zwolle

Restaurant Over de Tong Willemskade 7, Zwolle038-4217290www.overdetong.nl

Restaurant Van der Valk Nieuwleusenerdijk 1, Zwolle038-8000800www.valk.com

Italiaans Restaurant da NiniNieuwe Markt 21, Zwolle038-7630430www.danini.nl

La Meridiana Grote Markt 11a, Zwolle038-4212448www.lameridiana.nl

Ristorante MichelangeloSassenstraat 27, Zwolle038-4230943www.ristorantemichelangelo.nl

Vito’s Italiaans restaurantGrote Markt 11, Zwolle038-4227959www.vitos.nl

ZòXanderRode Torenplein 16, Zwolle038-4231310www.zoxander.nl

Mexicaans restaurant La CucarachaSassenstraat 54, Zwolle038-4218172www.cucaracha.nl

McDonald’s restaurant Zwolle-CentrumGrote Markt 12, Zwolle038-4211388www.mcdonaldszwolle.nl

McDonald’s restaurant Zwolle-NoordFloresstraat 60, Zwolle038-4530003www.mcdonaldszwolle.nl

McDonald’s restaurant Zwolle-ZuidHuub van Doornestraat 8, Zwolle038-4609244www.mcdonaldszwolle.nl

MizuJufferenwal 32, Zwolle038-4239550www.mizuzwolle.nl

De Librije***Spinhuisplein 1, Zwolle038-4212083www.librije.com

Tapasbar Las RosasRodetorenplein 10-11, Zwolle038-4224227www.lasrosas.nl

Thais restaurant Bai YokDiezerpoortenplas 3, Zwolle038-4229882 www.baiyok.nl

BaiYok Thais voor thuisDiezerpoortenplas 40, Zwolle038-4232705www.baiyokvoorthuis.nl

De StadsbakkerBlijmarkt 4, Zwolle038-4210959www.destadsbakker.nl

Lunchroom Van OrsouwGrote Markt 6, Zwolle038-4216835 www.banketbakkerijvanorsouw.nl

Theehuis Nooterhof / EarthshipGoertjesweg 1, Zwolle088-8508342www.doeparknooterhof.nl

Café In de BuurtLuttekestraat 6, Zwolle038-4235010www.jebentindebuurt.nl

Café the LivingroomGasthuisplein 23, Zwolle038-4222829www.thelivingroomzwolle.nl

HANZESTAD ZWOLLE* deelnemer ‘In de IJsseldelta’

72

De Beurs Grote Kerkplein 2, Zwolle038-4222048 www.debeurszwolle.nl

Café De GezelligheidGasthuisplein 11, Zwolle038-3319140www.cafedegezelligheid.nl

Café StroombergBrink 1, Zwolle038-4535708www.zwolletouristinfo.nl

Blue SakuraBethlehemkerkplein 35, Zwolle038-3335333www.bluesakura.nl

Brasserie JansenNieuwe Markt 14, Zwolle038-8888884www.brasseriejansen.com

Food on Tour 038-8530003www.foodontour.com

OvernachtenGroepsaccommodatie Sportcampus de PelikaanHaersterveerweg 2, Zwolle06-81088822www.sportcampusdepelikaan.nl

Hotel-Restaurant FidderKon. Wilhelminastraat 6, Zwolle038-4218395www.hotelfidder.nl

Bilderberg Grand Hotel WientjesStationsweg 7, Zwolle038-4254254www.bilderberg.nl

B&B Onder de PeperbusDrostenstraat 5, Zwolle06-11444445www.onderdepeperbus.nl

Sandton Hotel Pillows **** Stationsweg 9, Zwolle038-4256789www.hotelpillows.nl

B&B Ada’s SpiekertjeSpiekerbrink 38, Zwolle038-4536094 of 06-23000833www.zwolletouristinfo.nl

B&B Aan de IJsselNilantsweg 53, Zwolle038-4228375 of 06-39859554www.aan-de-ijssel.nl

B&B De HooibergKuyerhuislaan 8, Zwolle06-38539541 www.bijonsthuis.eu

B&B De LangenleeBrinkhoekweg 6, Zwolle06-21295920www.langenlee.nl

B&B Het EkkelhofBoerendanserdijk 71, Zwolle038-4532401 of 06-51882427www.hetekkelhof.nl

B&B Kort JakjeKromme Jak 9, Zwolle06-15200383www.kortjakjezwolle.nl

B&B “In de Kromme Jak” Koestraat 11, Zwolle038-4528750 www.bed-and-breakfast-zwolle.nl

B&B Op de KuyerlattenKuyerhuislaan 19, Zwolle038-4543505 of 06-23558225www.opdekuyerlatten.nl

B&B Theetuin Stadsland * Hasselterdijk 57, Zwolle06-10169105www.theetuinstadsland.nl

Monumentale TheekoepelRuiterlaan 1, Zwolle038-4229264www.theekoepelzwolle.nl

B&B De Ridder van ZuthemGoudsteeg 10, Zwolle06-38539541www.riddervanzuthem.nl

Vecht & Zo Hessenweg 14, Zwolle06-24332462www.vechtenzo.nl

Camping De AgnietenbergHaersterveerweg 27, Zwolle038-4531530www.campingagnietenberg.nl

Camping en Jachthaven Terra NauticVechtdijk 1, Zwolle0529-427171www.terranautic.nl

‘t Hofje van Hoog-ZuthemHollewandsweg 30A, Zwolle0529-497906 of 06-28506917www.hoog-zuthem.nl

De Koperen Hoogte****Lichtmisweg 51, Zwolle0529-428428www.dekoperenhoogte.nl

Hanze Hotel **/***Rode Torenplein 10-11, Zwolle038-4218182www.hotelzwolle.com

HANZESTAD ZWOLLE* deelnemer ‘In de IJsseldelta’

73

Hotel Lumen****Stadionplein 20, Zwolle088-1471471www.hotellumen.nl

Hotel Mercure *** Hertsenbergweg 1, Zwolle038-4216031www.mercure.com/zwolle

Librije’s Hotel ***** Spinhuisplein 1, Zwolle038-8530000www.librijeshotel.nl

StadkamerDe Muzerie, Kunst & Zo, Bibliotheek ZwolleDiezerstraat 80, Zwolle038-4224055www.stadkamer.nl

Librije´s AtelierSpinhuisplein 1, Zwolle038-8530002www.librijesatelier.nl

Wijnkoperij Henri Bloem Thorbeckegracht 47-48, Zwolle038-4217299 www.henribloem.nl

Schoonheidsinstituut CaméléonSpinhuisplein 10, Zwolle038-4227711www.cameleonzwolle.nl

Odeon De Spiegel TheatersSchouwburg Odeon & Café Foyé: Blijmarkt 25, Zwolle Theater De Spiegel: Spinhuisplein 14, Zwolle038-4288288www.odeondespiegel.nl

Theater GnaffelMimosastraat 1038-4548727www.gnaffel.nl

Verteltheater De VerhalenbootPletterstraat 20, Zwolle038-4239659 www.deverhalenboot.nl

Poppodium Hedon Burg. Drijbersingel 7, Zwolle038-4527229www.hedon-zwolle.nl

Rondvaart ZwolleDrostenstraat 5, Zwolle06-11444445www.rondvaartzwolle.nl

Doepark NooterhofGoertjesweg 1, Zwolle088-8508342www.doeparknooterhof.nl

Ontdek & Doe! * Thorbeckelaan 14, ZwolleCommissarislaan 67a, Zwolle06-28348345www.ontdekendoe.nl

Fietstaxi Zwolle06-55713523www.fietstaxizwolle.nl

Informatiecentrum Buurtschap IJsselzone088-2266620www.buurtschapzwolle.nl

Golfclub ZwolleZalnéweg 75, Zwolle038-4534270www.golfclubzwolle.nl

De Koperen HoogteLichtmisweg 51, Zwolle0529-428428www.dekoperenhoogte.nl

Hiawatha Actief - ZwolleSteiger Potgietersingel, Zwolle0529-436066www.hiawatha-actief.nl

Djambo Kids PlayOssenkamp 6, Zwolle038-3030800www.djambokidsplay.nl

Boerderij De Huppe Kleine Veerweg 9, Zwolle038-4602798www.dehuppe.nl

Scania Halve Marathon Zwolle038-4652948www.halvemarathonzwolle.nl

IVN natuur- en milieu Educatie0522-242487 (Mw. Geschiere)www.ivnzwolle.nl

HANZESTAD ZWOLLE

JachthavensCamping en Jachthaven Terra NauticVechtdijk 1, Zwolle0529-427171www.terranautic.nl

Passantenhaven BinnenstadRode Torenplein/Pannenkoekendijk, Zwolle038-4226813

Passantenhaven KaterveersluizenKaterveerdijk 7-9, Zwolle038-4226813

VermaakBevrijdingsfestival ZwolleNiek van der Sprong Culturele Producties Ceintuurbaan 15, Zwolle038-4532660www.niekvandersprong.nl

De Zwolse Stadsbrouwerij HettingabierEsdoornstraat 3, Zwolle038-4662902 www.hettingabier.nl


74

Fishing ZwolleProvincieroute 112, Zwolle06-25279663www.fishingzwolle.nl

Ontdekhoek Zwolle Campus 2-6, Zwolle038-4606100www.ontdekhoek.nl

Galerie Delfi Form Praubstraat 4, Zwolle038-4226835www.delfiform.nl

Galerie het LanghuisGoudsteeg 8, Zwolle038-4215268www.langhuis.nl

IQ KunstuitleenMarsweg 42, Zwolle038-4605656www.iq.nl

Kunstuitleen ZwolleVoorstraat 31, Zwolle038-4216118www.kunstuitleenzwolle.nl

De SassenpoortSassenstraat 53, Zwolle038-3374501www.sassenpoortzwolle.nl

O.L.V. Basiliek / PeperbustorenOssenmarkt, Zwollewww.olvbasiliek-zwolle.org

Cultuurschip ThorThorbeckegracht, naast het Pelserbrugje, Zwolle038-4604168www.cultuurschipthor.nl

Level Z JongerencentrumKlokkengieterlaan 1, Zwolle038-4201853www.level-z.nl

WinkelsAtelierwinkel BIJZONDER-HEDENPapenstraat 4, Zwolle038-4211130www.bijzonder-heden.nl

Renaissance-Giclees Sassenstraat 78, Zwolle038-7507438www.renaissance-giclees.nl

Le Perron, Boulangerie TraditionnelleDiezerpoortenplas 9038-7502704www.leperronzwolle.nl

Astrid’s WOLNieuwstraat 49, Zwolle038-785 2068 www.astridsdutchobsessions.com

Puur wonen en lifestyleKorte Smeden 19, Zwolle038-4225125www.zwolletouristinfo.nl

Oldenhof KookkadoGasthuisplein 1-5, Zwolle038-4211222www.oldenhof-kookkado.nl

Rituals ZwolleRoggenstraat 4, Zwolle038-4217274www.ritualszwolle.nl

Van Heerde Licht Diezerstraat 76, Zwolle038-4216495 www.vanheerdelicht.nl

Villa TovertorenSassenstraat 56, Zwolle038-4265033www.villatovertoren.nl

HANZESTAD ZWOLLE

De Meisjes van PlezierSchoolmeesterssteeg 3a, Zwolle038-2307541www.demeisjesvanplezier.com

Recreatiecentrum KarbaHeinoseweg 10, Zwolle0529-401203www.karba.nl

Urbana Zwolle Wipstrikkerallee 213, Zwolle038-4538418www.urbana.nl

IJsselhallen ZwolleRieteweg 4, Zwolle038-4211843www.ijsselhallen.nl

Landgoed en Beeldenpark Anningahof Hessenweg 9, Zwolle038-4534412www.anningahof.nl

Historisch Centrum Overijssel Van Wevelinkhovenstraat, Zwolle038-4266300www.historischcentrumoverijssel.nl

Museum De Fundatie Blijmarkt 20, Zwolle0572-388188www.museumdefundatie.nl

Museum Het VrouwenhuisVoorstraat 46, Zwolle038-4224823www.vrouwenhuiszwolle.nl

SinterklaasmuseumAssendorperstraat 82, Zwolle038-4211399www.sinterklaasmuseumzwolle.nl

Beklim de PeperbustorenOssenmarkt 10, Zwollewww.peperbus-zwolle.nl

75

Eva First WomanLuttekestraat 11, Zwolle038-4229333 www. evafirstwoman.nl

Mode Theater Luttekestraat 36, Zwolle038-4218598www.modetheater.nl

La RopaDiezerpoortenplas 10, Zwolle038-4228553www.laropa.nl

La RopaOude Vismarkt 42, Zwolle038-4223516www.laropa.nl

Piet Zoomers ZwolleLuttekestraat 17, Zwolle038-4290995www.pietzoomers.com

Juwelier VeenemansLuttekestraat 32, Zwolle038-4215941www.juwelierveenemans.nl

Het Hanze Huis ZwolleSassenstraat 74-76, Zwolle038-4222960www.hethanzehuis.nl

Het Zwolse Balletjeshuis Grote Kerkplein 13, Zwolle038-4218815www.zwolse-balletjes.nl

Zwolle Info & GiftsGrote Kerkplein 13, Zwolle038-4551366www.zwolletourist.nl

Librije’s WinkelSpinhuisplein 1, Zwolle038-8530004 www.librijeswinkel.nl

’t Konkeltje Koffie en Thee SpecialiteitenDijkstraat 3, Zwolle038-4223401www.konkeltje.nl

Slijterij en Wijnhandel BartelsDiezerstraat 124, Zwolle038-4215190www.slijterijbartels.nl

Wijnkoperij MondovinoAssendorperstraat 107, Zwolle038-4223322www.mondovino.nl

Banketbakkerij Lunchroom van OrsouwGrote Markt 6, Zwolle038-4216835www.banketbakkerijvanorsouw.nl

Banketbakkerij De KruyterTh. A Kempisstraat 23A, Zwolle038-4533415www.dekruyterzwolle.nl

Harry, de SmaakspecialistVan der Capellenstraat 51, Zwolle038-4658554www.harrydesmaakspecialistzwolle.nl

Patisserie LindeboomKerkstraat 39, Zwolle038-4216665www.patisserielindeboom.nl

Wijnkoperij Henri Bloem Thorbeckegracht 47-48, Zwolle038-4217299www.henribloem.nl

Bloemengalerie ’t KerkbrugjeKerkstraat 15, Zwolle038-4227990www.tkerkbrugje.nl

MulticopyGasthuisplein 16, Zwolle038-3556738www.multicopy.nl/zwolle

HANZESTAD ZWOLLE

Nico Brillen en LenzenDiezerpoortenplas 30, Zwolle038-4218861www.nicobrillen.nl

Noordhuis kantoorspecialistenBoerendanserdijk 37, Zwolle038-4661520www.noordhuis.nl

Profile Gait RigterRembrandtlaan 70, Zwolle038-4531527www.gaitrigter.nl

Travelbags.nlMelkmarkt 16, Zwolle038-8200995www.travelbags.nl

Scholten FietsgoedLuttekestraat 13, Zwolle038-4217378 www.fietsgoed.nl

Van Beek Lederwaren Grote Markt 4-5, Zwolle038-4216764www.vanbeeklederwaren.nl

Van Rossum IJzerhandel B.V.Thomas à Kempisstraat 29, Zwolle038-4535969www.ijzerhandel.nl

Veilinghuis de VoorstraatVoorstraat 23, Zwolle038-4211045www.devoorstraat.nl

Woof en miauwshopKlein Grachtje 8, Zwolle 038-4549744www.woofenmiauwshop.nl

76 HANZESTAD ZWOLLE

OverigCongres Regio ZwolleEmmastraat 8, Zwolle038-4215720www.congresregiozwolle.nl

Regardz Nieuwe Buitensociëteit ZwolleStationsplein 1, Zwolle038-4260260www.nieuwebuitensocieteit.nl

Pont Haersterveer Zwolle Haerst - Agnietenberg

Pontveer ‘t Kleine Veer Zwolle - Hattem

Zwolse Marktenwww.dezwolsemarkten.nl

RabobankVan der Capellenstraat 276, Zwolle038-4287777 Willemskade 1, Zwolle 038-4287777 www.rabobank.nl/ijsseldelta

77

HorecaRestaurant Hollands VenetiëBeulakerweg 167, Giethoorn0521-361231www.hollands-venetie.nl

IJsboerderij IJSCOWDHilsdijk 100, Hattem 038-4446114www.ijscowd.nl

OvernachtenBed&Breakfast de BoerderijGeldersedijk 107, Hattem038-4446471 of 06-51508396www.bedandbreakfastdeboerderij.nl

Heerlijkehuisjes.nlLange Baan 8C, Steenwijk0521-587300 www.heerlijkehuisjes.nl

Emsland Groepsaccommodatie Emslandweg 17, Ommen0529-453084www.recreatiecentrum-emsland.nl

Kampeercentrum De Beerze BultenKampweg 1, Beerze0523-251398www.beerzebulten.nl

SVR minicamping ‘’Schottinck’’ + Koffie- theeschenkerijMolinksweg 1, Oud-Bergentheim0523-232482www.schöttinck.nl

Adressen in de regio

BoerhoesKoepelallee 8, Dalfsen0529-401878www.boerhoes.nl

VermaakHet Grote Kabouterbos Roggebotweg 21, Dronten0321-382082www.kabouterbosdronten.nl

Nederlands Bakkerij MuseumKerkhofstraat 13, Hattem038-4441715www.bakkerijmuseum.nl

Hiawatha ActiefPostbus 62, Dalfsen0529-436066www.hiawatha-actief.nl

Voerman MuseumAchterstraat 46-48, Hattem038-4442897www.voermanmuseumhattem.nl

Anton Pieck MuseumAchterstraat 46-48, Hattem038-4442192www.antonpieckmuseumhattem.nl

Dierenpark Taman IndonesiaKallenkote 53, Kallenkote0521-511189www.taman-indonesia.nl

Rondvaartbedrijf Rederij Jan TimmermanMauritsstraat 21, Blokzijl0527-291711www.rederij-timmerman.nl

Tip: Gedurende het hele jaar zijn er verschillende activiteiten in Het Grote Kabouterbos. Lekker klimmen en klauteren, buiten spelen en heerlijk pannenkoeken eten: het kan er allemaal.

De OrchideeënhoeveOosterringweg 34, Luttelgeest0527-202875www.orchideeenhoeve.nl

ADRESSEN IN DE REGIO

78

Op stap in de regio

WaterReijk

Waterplezier in WaterReijk!Op schattenjacht met je kano kriskras door Giethoorn, suppen of met vrienden in een luxe sloep! Een goed gesprek op het dek, je voeten overboord en met je tenen in het water glijden jullie door het landschap, even aanleggen bijeen gezellig terrassen en verwend worden met tongstrelende gerechten. Terwijl de avondzon langzaam wegzakt in het water klinken de glazen: Proost! Dit is WaterReijk op zijn best!

HanzestedenHotspots langs de IJssel

De roemrijke geschiedenis van het Middeleeuwse Hanzeverbond heeft zijn sporen ruimschoots achtergelaten. Bezoek één van de zeven Hanzesteden Hasselt, Kampen, Zwolle, Hattem, Deventer, Zutphen of Doesburg. Elke Hanzestad heeft z’n eigen authentieke sfeer en charme met vele culinaire en culturele ontdekkingen in een historisch decor.

Overnacht geheel in stijl van de Hanze. Wat dacht je van wakker worden in de bedstee van een voormalige stadsboerderij of in de ongekende stilte van de uiterwaarden van de rivier de IJssel? Dat kan! Kijk op de website www.hanzesteden.info voor inspirerende hotelarrangementen en Hanzelogies. TIP Wandel het Hanzestedenpad of fiets de Hanzeroute.

Salland

Natuurlijk Gastvrij!In Overijssel, tussen de rivier de IJssel en het Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug ligt een uniek vakantiegebied: Salland! Salland is een streek met gezellige dorpen én de gastvrije Hanzestad Deventer, met monumentale boerderijen, prachtige landgoederen en gerestaureerde molens. Een authentiek stukje Nederland waar het goede bewaard is gebleven met een geheel eigen charme en karakter. In Salland is veel afwisselende natuur: weidse uiterwaarden, een prachtig coulissenlandschap en een bosrijke heuvelrug, mooie natuurreservaten en bloeiende heidevelden. Een prachtig decor voor mooie fietsen wandeltochten. En onderweg heerlijk genieten van Sallandse streekproducten. Een dagje uit, een korte/lange vakantie? Er op uit in Salland is een belevenis voor iedereen!

[email protected]/WaterReijk

[email protected]/Hanzesteden

www.sallandnatuurlijkgastvrij.nl @SallandTouristfacebook.com/SallandNatuurlijkGastvrij

OP STAP IN DE REGIO

79

Twente

Landgoed van Nederland

In Twente heerst rust. Dat zie je aan de mensen, dat proef je in het eten en dat voel je tijdens een wandeling door het bijzondere coulisselandschap. Twente is een gebied dat voelbaar uitnodigt om te komen genieten van de vele rijkdom die het te bieden heeft. Bossen met kabbelende beekjes en meanderende rivieren. Even met je voeten in het water. Of genieten van de uitzichten vanaf de heuvels. Heide met schapen, pittoreske dorpjes en een eeuwenoude watermolen. De Twentenaren zijn bourgondisch en gastvrij. Dat merk je in de gezellige restaurantjes en leuke theehuisjes of door een welgemeende begroeting, gewoon op straat of tijdens een wandeling door de rijke natuur. Het Twentse boerenland heeft veel te bieden. Pure producten, zo van het land… Krijg je al zin?

In het Vechtdal heb je alle tijd. Tijd om een stevige wandeling te maken. Tijd om met je kinderen te struinen door het bos. Of tijd om met een goed boek aan de oevers van de Vecht zitten.

Hoe je je tijd invult is geheel aan jou. Eén ding is zeker, je hoeft je niet te vervelen! Dus haal de koffers van zolder en kom voor een heerlijke vakantie of een gezellig dagje uit naar Ommen, Dalfsen, Hardenberg, Staphorst of het Reestdal.

[email protected]/VechtdalOverijssel

www.beleeftwente.nl @BeleefTwentefacebook.com/landgoedvannederland

Vechtdal Overijssel

Alle tijd

OP STAP IN DE REGIO

WaterReijk

Vechtdal OverijsselIJsseldelta

Salland

Twente

Op stap met vrienden, familie of collega’s!Wilt u er tussenuit met vrienden, familie of collega’s in een van de fraaiste gebieden van Nederland, dan bent u bij Overijsseltrips aan het juiste adres. Van bedrijfsuitjes tot vrijgezellenfeesten, van familiefeesten tot teambuilding activiteiten.

Ontdek de grenzeloze natuur in en om het ‘WaterReijke’ Giethoorn. Natuurlijk zijn er ook tal van mogelijkheden in de verschillende Hanzesteden zoals Kampen en Zwolle. Laat u verrassen door de sfeervolle straatjes, de rijkdom aan historische bezienswaardigheden en de verstopte binnentuinen. Ook bieden wij een divers aanbod in zogenaamde thematische wandelingen. Wat dacht u van een culinaire stadswandeling of een wandeling met een heuse wijnproeverij?

Verder moet u denken aan thema’s zoals Moderne Devotie, Hanze en bouwstijlen uit vervlogen tijden. Ook voor wandelingen met een knipoog bent u bij ons aan het juiste adres. Joost de Suppoost en De Meisjes van Plezier nemen u graag mee op stap en zullen hun verhaal op ludieke wijze doen. Een natuurwandeling midden in een historische stad een utopie? Behoort ook tot de mogelijkheden. Ongeacht de grootte van de groep of het budget, Overijsseltrips heeft absoluut een leuke en originele invulling voor u in petto.

WWW.OVERIJSSELTRIPS.NL

HanZeStedeN

Vechtdal

Salland

IJsseldelta

Twente

Zwolle

81

Van ons voor jou: leuke (gratis) dingen om te doen!

Gratis fietsroutes downloadenWind in de haren en trappen op die pedalen! Historische steden, prachtige polders en eeuwenoude waterwegen. De IJsseldelta leent zich met haar afwisselende landschap uitstekend voor een fietsroute. Kijk op www.ontdekdeijsseldelta.nl/fietsen om leuke routes gratis te downloaden. Prachtige

evenementenMuziek, theater en cultuur lopen als een rode draad door de IJsseldelta. Het hele jaar door worden er op tal van gebieden grootschalige, maar ook oergezellige kleine evenementen georganiseerd: van het Bevrijdingsfestival in Zwolle en Kerst in Oud Kampen in Kampen, tot het folklorische Genemusiment in Genemuiden en het waterrijke gebied komt weer helemaal aan bod bij Zwartsluis onder Zeil in Zwartsluis: de IJsseldelta heeft het allemaal! Kijk voor het actuele aanbod op www.ontdekdeijsseldelta.nl of kijk op de IJsseldelta-app. Veel evenementen zijn gratis te bezoeken!

Cultuur opsnuivenKunst is breed vertegenwoordigd in de IJsseldelta. Van musea met bijzondere collecties tot toonaangevende schilders. Vaak hebben zij hun galerie en atelier aan huis en kun je persoonlijk kennis maken met de kunstenaars en uitleg krijgen over de collecties. Deze streek heeft vele cultuurschatten. Kerken, gotische huizen en vele gemeentelijke en rijksmonumenten: het is een historie die trots gekoesterd wordt. Onder leiding van een gids kun je stadswandelingen maken waarin verschillende historische aspecten belicht worden.

Beleef de IJsseldelta De IJsseldelta staat bekend om zijn gezellige, gemoedelijke sfeer. Dat proef je ook in de attracties die dit stukje van Overijssel rijk is. Geen grootschalige pretparken, maar juist initiatieven op menselijke maat. Leerzaam en boeiend voor jong en oud. Van speeltuinen waar kinderen hun fantasie de vrije loop kunnen laten, kinderboerderijen waar zij dieren kunnen knuffelen, boottochtjes over het water langs prachtige stadjes, tot het bezoeken van het prachtige Nationaal Landschap IJsseldelta. Dát is de IJsseldelta: voor de verfrissend andere attracties!

Hanzestads wandelingenZwolle, Kampen en Hasselt In de stadscentra van de drie Hanze-steden Zwolle, Kampen en Hasselt zijn Hanzestadswandelingen uitgezet; met speciale bordjes word je langs bijzondere cultuurhistorische bezienswaardigheden geleid. Ontdek op eigen gelegenheid de prachtige oude binnensteden!

1

3

4

5

2

Tip: Bij je bezoek aan de IJsseldelta is het natuurlijk het leukst om ook even op bezoek te gaan bij de vele verschillende horecagelegenheden die je in vele vormen en maten tegenkomt; aan jou de keuze!

VAN ONS VOOR JOU

82

Op verschillende plekken in het Nationaal Landschap vind je informatiepunten. Deze digitale schermen vertellen je over het landschap. Lees de historische verhalen achter de kruispunten in de Mastenbroekerpolder, vind de toeristische trekpleisters, en zoek horecagelegenheden in het landschap.

Informatiepunten Nationaal Landschap IJsseldelta

Je vindt de informatiepuntenbij de Tourist Info Punten in:• Zwolle• Kampen• Hasselt• Genemuiden• Zwartsluis

En bij:Biologische schapenmelkerij de VreugdehoeveZalkerveerweg 208042 PL ZwolleTel: [email protected] Theeschenkerij Het AsjesgoedBisschopswetering 798293 PC MastenbroekTel. [email protected]

INFORMATIEPUNTEN

83

www.vvvijsseldelta.nl

Tourist Info Genemuiden’t Olde StaduusHavenplein 1, Genemuiden06-19937553 b.g.g. [email protected]

TIP HasseltOude StadhuisMarkt 1, HasseltTel: [email protected]

Tourist Info KampenBoekhandel BosOudestraat 41 – 43, [email protected]

Tourist Info ZwartsluisSluuspoortHandelskade 25, [email protected]

Tourist Info Zwolle Waanders in de BroerenAchter de Broeren 1, Zwolle 038-4215392www.zwolletouristinfo.nl of www.waandersindebroeren.nl

Stedelijk Museum ZwolleMelkmarkt 1www.zwolletouristinfo.nl

Voor meer informatie:

Tourist Info Punten IJsseldelta Als je optimaal wilt genieten van je verblijf in de IJsseldelta dan moet je beslist eens binnenstappen bij één van de Tourist Info Punten in het gebied. Je kunt hier terecht voor alle toeristische informatie en leuke ideeën voor je bezoek aan de IJsseldelta. Bovendien tref je er folders, fietsroutes, wandelroutes, vaarkaarten etc.

www.ontdekdeijsseldelta.nl

TOURIST INFO PUNTEN

ijsseldeltaOverijssel

www.ontdekdeijsseldelta.nl

Zwolle

Hasselt

Kampen

Genemuiden

Mastenbroek

Zwartsluis

De IJsseldelta

is te mooi om één keer te ontdekken.

Kom vaker!

IJsseldeltagids 2015

Documents

Transcript of IJsseldeltagids 2015