١

فصل اول

معرفي پژوهش

٢

:مقدمه-1-1

مشكالت بهداشتي مي باشد كه در بين ساير بزرگترين وسايل نقليه جاده اي يكي ازآسيبهاي ناشي از

بر طبق .مسائل بهداشتي مورد غفلت واقع شده است و پيشگيري از آن نيازمند اقدامات موثر و پايدار مي باشد

به 1990نفر در سال 999 000حدود مرگ ومير حوادث ترافيكي از، )WHO(اطالعات سازمان جهاني بهداشت

%10رشد مرگ ومير ناشي از حوادث ترافيكي از يعني. افزايش يافته است2002 نفر در سال 1200000حدود

در بين كاربران . در كشورهاي با درآمد كم ومتوسط بوده است اين مرگ وميرهابيشترين رشد.برخوردار بوده است

موتورسواران همراه با دوچرخه سواران بدليل متحمل شدن بيشترين خسارتها به عنوان كاربران پرخطر ،ده ايجا

كل كشته %5- %18 موتورسواران كشته شده حدود تعداد ، در كشورهاي صنعتيمعموال.راهها خوانده مي شوند

.)2(مي باشد% 8/23اين ميزان درحالي كه در ايران،).1(شدگان ترافيكي را تشكيل مي دهند

% 20- 45 را استفاده از كاله ايمني ميزان مرگ ومير وآسيبهاي جدي ناحيه سر موتورسواراندرحالي كه

قربانيان حوادث ترافيكي از آسيبهاي % 25 نشان مي دهد كه حدودسازمان جهاني بهداشت آمار،كاهش مي دهد

.)2(مربوط به ضربه هاي مغزي رنج مي برند

اده است كه همراه داشتن كاله ايمني الزاما منجر به استفاده ازكاله ايمني درموتورسواران بررسي ها نشان د

دراين مطالعه تاثير برنامه مبتني بر تئوري .)3،4(نمي شود بلكه افراد بايد قصد استفاده از كاله ايمني را داشته باشند

ي در كارمندان موتورسواران شهر يزد مورد بررسي رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته بر نحوه استفاده ازكاله ايمن

.قرار مي گيرد

كه مكانيسم اصلي پذيرش رفتارهاي بهداشـتي ده يكي از تئوري هاي مهم مي باش تئوري رفتار برنامه ريزي شد

تـشكيل شـده ،قـصد ورفتـار هنحارهاي اتتزاعي، كنترل رفتار درك شده نگرش،اين تئوري از . توضيح مي دهد را

٣

وقوع يك رفتار ويژه را پيش بيني مي كند مشروط بر اينكه فرد قصد انجام رفتار را داشته تئورياين ).84(است

:برطبق اين مدل قصد براي انجام يك رفتار توسط سه عامل پيش بيني مي شود.باشد

.)نگرش(فرد ديد مثبتي نسبت به انجام رفتار داشته باشد-1

.)هنجارهاي انتزاعي(ار تحت فشار اجتماعي مي باشدفرد احساس كند براي انجام دادن رفت-2

.)كنترل رفتاري درك شده(انجام دهدفرد احساس كند قادراست رفتار را -3

نگرش مثبت فرد نسبت به انجام كار،هنجارهاي انتزاعي مطلوب وكنترل در اين مدل ، كلي قاعدهبه عنوان يك

شـكل زيـر الگـوي ).79،80،135(نجام رفتار را داشته باشد رفتاري درك شده زياد باعث مي شود كه فرد قصد ا

.تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته شده را نشان مي دهد

فتار برنامه ريزي شدهاجزاي تئوري ر:1- 1شكل شماره

ATTITUDES (behavioural beliefs × Outcome evaluations)

SUBJECTIVE NORMS (normative beliefs ×

Motivation to comply)

INTENTION BEHAVIOR

PERCEIVED BEHAVIOURAL

CONTROL (control beliefs ×

٤

:اهميت موضوع -1-2

بـاالترين حـد اسـتانداردهاي منطقـي و برخورداري از )1946( مطابق مقدمه اساسنامه سازمان جهاني بهداشت

اقتـصادي حـق –موقعيت اجتمـاعي قابل حصول سالمت بدون در نظر گرفتن نژاد ،مذهب ، عقايد سياسي و

1384در سـال ، ايـن اسـتان گـزارش اسـتانداري اسـاس بردر اسـتان يـزد ).154(مسلم هر انساني مـي باشـد

. نفر نيز در اثرحوادث ترافيكي مجروح شده اند 14000 از نفر دراثر حوادث ترافيكي كشته شده وبيش 409تعداد

علت و نفر از آنها موتورسوار بوده انـد 129 حدود ،نفري كه بر اثر حوادث ترافيكي كشته شده اند 409از تعداد

از كل تصادفات وسايل نقليـه نيز سهم تصادفات موتورسيكلت . ضربه به سر بوده است آنان مرگ %)73(اصلي

تصادفات با موتورسيكلت و مرگ وميـر ناشـي از آن در اسـتان از آنجايي كه . )28-39( است بوده% 18حدود

استفاده از كاله ايمني نقش تعيين كننده اي در كاهش ضربات وارده بـه يزد از شيوع بااليي برخوردار است و

ر كشور جبنه توصـيفي بيشتر مطالعات موجود د .در اين مقوله ها ضروري به نظر مي رسد مطالعه ، لذا سر دارد

داشته و مطالعه اي كه نشاندهنده آن باشد كه اجراي برنامه آموزشي بر استفاده ازكاله ايمنـي در موتورسـواران

برآن شديم تا براساس تئوري رفتار برنامـه ريـزي شـده توسـعه لذا،انجام نشده است در استان يزد ،موثر است

. دهيم مورد بررسي قرارتفاده ازكاله ايمني در كارمندان موتورسواراسقصد و يافته تاثير برنامه آموزشي را بر

٥

اهداف تحقيق-1-3

استفاده نحوه بر"ي توسعه يافته تئوري رفتاربرنامه ريزي شده"تعيين تاثيربرنامه مبتني بر:هدف اصلي-1-3-1 ) 1385(از كاله ايمني در كارمندان موتورسوار شهريزد

:اهداف فرعي -1-3-2 تعيين وضعيت متغيرهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته دردوگروه موردوشاهدقبل از مداخله- 1تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد قبل سازه هاي نمره ومقايسه تعيين - 2

گروه سنيبر حسب وبعد از مداخله ئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد تسازه هاي نمره و مقايسه تعيين- 3

بر حسب سطح تحصيالتوبعد از مداخله قبلتئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد سازه هاي نمره و مقايسه تعيين- 4

بر حسب داشتن يا نداشتن گواهي نامه وبعد از مداخله قبلتئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد سازه هاي نمره و مقايسه تعيين- 5

بر حسب سابقه تصادف وبعد از مداخله قبل

تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد سازه هاي نمره و مقايسه تعيين-6 مه شدن توسط پليس بر حسب سابقه جريوبعد از مداخله قبل

تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد سازه هاي نمره و مقايسه تعيين- 7 بر حسب مدت زمان استفاده ازموتورسيكلتوبعد از مداخله قبل

د و شاهد تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورسازه هاي نمره و مقايسهتعيين - 8 ميزان درآمدبر حسب وبعد از مداخله قبل

تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و سازه هايتعيين همبستگي نمره هاي - 9 شاهد قبل از مداخله

كنترل رفتاري درك شده و رفتارهاي ،هنجارهاي انتزاعي ,تعيين وضعيت پيشگويي كنندگي نگرش-10 د واستفاده از كاله ايمني در كارمندان موتورسوار قبل ازمداخلهديگران بر قص

ي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد قبل وبعد سازه هامقايسه نمره -11 از مداخله

٦

فرضيات وسواالت-1-3-3 گروه مورد و شاهد قبل از مداخله وضعيت متغيرهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو - 1

چگونه است؟وبعد تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد قبلسازه هاينمره ميانگين - 2

گروه سني چگونه است؟بر حسب از مداخله وبعد د و شاهد قبلتئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورسازه هاي نمره ميانگين - 3

چگونه است؟ بر حسب سطح تحصيالتاز مداخله وبعد تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد قبلسازه هاي نمره ميانگين - 4

چگونه است؟بر حسب داشتن يا نداشتن گواهي نامه از مداخله وبعد يزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد قبلتئوري رفتار برنامه رسازه هاي نمره ميانگين - 5 چگونه است؟ بر حسب سابقه تصادف از مداخله

وبعد تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد قبلسازه هاي نمره ميانگين -6 چگونه است؟بر حسب سابقه جريمه شدن توسط پليس از مداخله تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد قبلسازه هاي نمره ميانگين - 7

چگونه است؟ بر حسب مدت زمان استفاده ازموتور سيكلتوبعد از مداخله تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد و شاهد قبل وبعد سازه هاي نمره ميانگين - 8

چگونه است؟ ميزان درآمدحسب بر از مداخله تئوري رفتاربرنامه ريزي شده توسعه يافته در دو گروه مورد سازه هايآيا همبستگي معني داري بين نمره - 9

و شاهد قبل از مداخله وجود دارد؟هنجارهاي انتزاعي وكنترل رفتاري درك شده و رفتارهاي ديگران , وضعيت پيشگويي كنندگي نگرش -10

چگونه است؟فاده از كاله ايمني در كارمندان موتورسوار قبل ازمداخلهبر قصد واستگروه مورد موثر تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافتهسازه هاي آيا اجراي برنامه آموزشي برنمره -11

؟است

٧

:اهداف كاربردي -1-3-4 ارائه راه حل براي ارتقاء استفاده از كاله ايمني در موتورسواران- 1

تعيين مهمترين عوامل موثربرقصد و استفاده ازكاله ايمني درموتورسواران كه مسئولين مربوطه - 2

.مي توانند در مداخالت خود جهت ارتقاء استفاده ازكاله ايمني بكار ببرند

تدوين برنامه آموزشي موثر درخصوص استفاده از كاله ايمني براي موتورسواران طراحي و- 3

اشتن گامي در راه گسترش علم آموزش بهداشت از طريق آزمون بخشي از تئوري رفتار برنامه برد- 4

ريزي شده در جامعه ايراني

٨

.)79،80(متغيرهاي مورد بررسي دراين مطالعه در جدول زير نشان داده شده است:تعريف متغيرها-1-4

لعهتعريف متغيرهاي مورد بررسي در اين مطا:1-1جدول شماره

تعريف متغير نام متغير

Attitude)كه بوسيله ارزيابي يك رفتار ويژه با درجه اي از طرفداري كردن يا يك گرايش روانشناسي مي باشد )نگرش

.نكردن مشخص مي شودطرفداري

Behavioral belief )نتايج درك شده از يك رفتار مي باشد )عقايد رفتاري.

Outcome evaluation )ارزيابي نتايج درك شده از يك رفتار مي باشد ) نتايجارزيابي.

Subjective norms )هنجارهاي انتزاعي(

. مي باشدفشار اجتماعي درك شده براي انجام دادن يا ندادن يك رفتار مشخص

Normative beliefs )عقايد هنجاري(

مورد اينكه آيا شخص بايد رفتار بني بر م كه براي فرد مهم هستند مي باشد درك ترجيحات اشخاصي

.را انجام دهدنظر

Motiveation to

comply) انگيزه براي تطابق( اندازه اي كه يك فرد احساس مي كند تمايل دارد تا رفتارش را با انواع مختلف فشار اجتماعي تطبيق

.كند

Perceived behavioral

control)كنترل رفتاري درك شده( .درباره اينكه چقدر انجام دادن يك رفتار آسان يا مشكل مي باشددرك

Control beliefs)باشد كه به نظر مي رسد در اختيار داشته عقيده درباره اينكه احتمال دارد كه شخص منابع و فرصتهايي )د كنترلييعقا

.براي انجام دادن آن رفتار الزم مي باشد

Intention)كه كوشش مي كند تا يك رفتار را انجام دهدمي باشد سي از برنامه آگاهانه اش انگيزه شخص در ح )قصد.

Behavior)ودر اصطالحاتي از خود عمل ،زمينه و هدف .يك عمل كه در يك زمان بخصوصي انجام مي شود )رفتار

.توصيف مي شود

٩

فصل دوم

كليات

و

مروري بر مطالعات گذشته

١٠

:حوادث ترافيكي-2-1

ميتواند موجب آسيب همي شود كبرنامه ريزي نشده اي تعريف غير منتظره و رويداد ه عنوانحادثه ب

سابقه كه موجب آسيب قابل تشخيصبيرت رويدادي و نيز آن را به ص)WHO(سازمان جهاني بهداشت.شود

روحي وحادثه در هر شرايطي كه اتفاق بيفتد منجر به آسيبهاي جسماني،عوارض .شود تعريف نموده استمي

خسارت اجتماعي مي شود،بنابراين دامنه خسارات بهداشتي ودرماني ناشي از آن مي تواند مدت زماني رواني و

).5(طوالني فرد و جامعه را با خود درگير كند

درحالي كه تعداد . ميليون نفر در اثر تصادفات جاده اي كشته مي شوند2/1 حدوددر سرتاسر جهانساالنه،

ميليون نفر هم مي رسد،تخمين زده مي شود اگر ابتكار عملي 50 جاده اي به بيش از مجروحين تصادفات

افزايش % 65تعداد مرگها و جراحتها حدود 2020 تا سال 2000صورت نگيرد، در سرتاسر جهان دربين سالهاي

ناشي از يميرها در كشورهاي با درآمدكم و متوسط ميزان مرگ و در اين مدت انتظار مي رود. خواهد كردپيدا

دربين ي حوادث ترافيكي اكثر مرگ وميرهادراين كشور ها . خواهد يافتافزايش %80 بيش ازحوادث جاده اي

درحالي . موتورسواران و دوچرخه سواران رخ مي دهد, استفاده كنندگان آسيب پذير جاده اي مانند عابرين پياده

در بين رانندگان اتومبيلي حوادث ترافيكي گ وميرهاكه در كشورهاي صنعتي و با درآمد باال بيشترين مر

.)1(مي باشد

١١

:آسيبهاي ناشي از حوادث ترافيكي-2-2

هر به طور متوسط 2002در سال سرتاسر جهاندر ،نشان داد)WHO(سازمان جهاني بهداشت اطالعات

رافيكي ت ميزان مرگ ومير حوادث 2002بطور كلي در سال .كشته شده اندحوادث ترافيكي نتيجه نفر در 3242روز

.نفر بوده است100000 نفر در 19

ميزان مرگ ومير حوادث ترافيكي در كشورهاي با درآمد كم ومتوسط كمي بيش از ميزان متوسط جهاني

در حالي كه ميزان مرگ ومير حوادث ترافيكي براي كشورهاي صنعتي از ميزان متوسط جهاني .%)90(آن مي باشد

جراحتهاي ناشي از حوادث ،2002بر طبق اطالعات سازمان جهاني بهداشت در سال .%)10(مي باشدآن كمتر

وبه عنوان يازدهمين عامل عمده مرگ ومير داده استتمام مرگ وميرهاي جهاني را تشكيل % 1/2جاده اي حدود

وميرهاي ناشي از همه مرگ% 23بعالوه مرگ وميرهاي ناشي از حوادث جاده اي حدود .ه استدشطبقه بندي

.ه استدداصدمات را در سرتاسر جهان تشكيل

بوده آسيبهاي ناشي از حوادث جاده اي نهمين عامل ناتواني سالهاي از دست رفته زندگي 2002در سال

شاخص كيفيت زندگي :DALYs{.بر آورد شد)DALYs(ميليون سال از دست رفته38دراين سال بيش از .است

به }Disability Life Years-مي باشدبيماريها ي از دست رفته عمر و ناتواني به علت مي باشد و بيانگرسالها

درسرتاسر جهان،جراحتهاي ناشي از .ه استبارجهاني بيماري به علت حوادث جاده اي بود% 6/2 عبارت ديگر

اختصاص به خودسالهاي از دست رفته عمر را %8/91حوادث ترافيكي در كشورهاي با درآمدكم و متوسط حدود

بنابراين آسيبهاي ترافيكي جاده اي در سرتاسر جهان بيشتر در كشورهاي با درآمد كم ومتوسط مي .داده است

.)1(باشد

١٢

ــاتواني -2-3 ــرگ ها،جراحتهاونـــ ــاي مـــ ــوادث هـــ ــي از حـــ ــي ناشـــ :ترافيكـــ

بار جهاني )%12( اصلي عامل. نفر در اثرانواع آسيبها و جراحات مي ميرند 16000در سرتاسر جهان هر روز حدود

عمده جراحتهـا وآسـيبها در سرتاسـر جهـان، آسـيبها وجراحتهـايي . بيماريها به جراحتها و آسيبها اختصاص دارد

همـه مـرگ وميرهـاي % 25بر طبق اطالعات سازمان جهاني بهداشت ، حـدود .خ مي دهند هستند كه درجاده ها ر

ي تعـداد مـرگ وميرهـا بـرآورد .ناشي از جراحات به مرگ وميرهاي ناشي از حوادث جاده اي اختـصاص دارد

ي مرگهـا % 85بطور كلي حـدود . در سال متفاوت مي باشد نفر1183492تا 750000 از ناشي از حوادث ترافيكي

. تصادفات مي باشددر اثرسالهاي ناتواني % 90جاده اي جهاني و

در حالي كه مرگهاي ناشي از حوادث جاده اي در كشورهاي با درآمد باال بيشتر در بين رانندگان اتومبيل

ر خطرمرگ ومير ناشي از حوادث جاده اي براي قش سرتاسر جهان كه تقريبا در نتايج نشان مي دهد .اتفاق مي افتد

بـا .)1(بـيش از راننـدگان اتومبيـل مـي باشـد )عابرين پياده،دوچرخه سواران و موتورسواران (آسيب پذير جاده اي

مي تـوان يـك تخمـين تقريبـي از نـسبتهاي بـين ،استفاده از مدارك اپيدميولوژيكي بدست آمده از مطالعات ملي

بدست آورد كه در بـسياري از كـشورها جراحات نياز به درمانهاي سرپايي و جراحات كوچك مرگهاي جاده اي،

در بسياري از كشورهاي بـا درآمـد كـم و متوسـط بـار ناشـي از آسـيبهاي . بدست آمده است 1:15:70اين نسبت

مي شـود در حالي كه پيش بيني. ترومايي متغير مي باشد هاي تمام پذيرش% 86 تا 30حوادث جاده اي بين

ايدر مرگ وميرهاي ناشي از تصادفات جـاده % 30 هاي صنعتي يك كاهش در كشور 2020 تا 2000بين سالهاي

.)1(اتفاق خواهد افتاد

١٣

:2020و2002 ،1990سالهايدر مقايسه سيماي حوادث ترافيكي -2-4

نفر آنها 3000 نفر از مردم دنيا در راهها آسيب مي بينند كه بيش از140000روزانه بيش از در حال حاضر

سيماي وضعيت . نفر نيز براي تمام طول عمر دچار از كار افتادگي وناتواني مي شوند15000فوت مي كنند و

موجود حوادث ترافيك به اندازه كافي هشدار دهنده است و از آن هشدار دهنده تر،روندرو به تزايد اين مشكل

دنيا سطح راهها در ميالدي تعداد كساني كه روزانه در2020 در سال ادامه يابد،ين روندابطوريكه .مي باشد

در كشورهاي با درآمد بيماريها اين افزايش بار .رشد خواهد يافت% 60ناتوان مي شوند بيش از مي ميرند و يا

مرگها و ناتواني هاي ناشي از آسيبهاي ترافيكي راهها % 90در حال حاضر .متوسط سنگين تر خواهد بود پائين و

در حال حاضر برخي از كشورهائي كه. خواهد رسيد%95آينده نزديك به مربوط به اين كشورها مي باشد كه در

نفر 100000 از وسايل نقليه موتوري استفاده مي كنند كمترين ميزان مرگ ترافيكي جاده اي را به ازاي بسيار زياد

ي ديگر بسياري از كشورهادر در حاليكه مي باشد،كه همچنان درحال كاهش ) 6ميزان ساالنه زير (جمعيت دارند

.)مرگ28ميزان ساالنه باالي ( باالمي باشد نفر جمعيت 100000ه ازاي مرگهاي ترافيك جاده اي بميزان

افزايش يافته 2000در سال %15 به 1999در سال % 12از ترافيكي بار بيماري هاي ناشي از سوانح

ي از دست رفته عمر با ناتواني ،سوانح ترافيكي راهها ازنهمين علت سالها2020پيش بيني مي شود در سال .است

2020ترافيكي راهها در سال تخمين زده مي شود كه آسيبهاي .به جايگاه سوم برسد) DALYs(تعديل شده

. در سال مي باشد1200000حدودبرابر زمان فعلي مرگ كه 2يعني تقريبا . مرگ در سال شود2300000باعث

تعداد مرگ 2020 در سال ،ادامه يابدث ترافيكي موجود در مورد حوادتخمين زده مي شود اگر روند

افزايش خواهد يافت وآسيبهاي ترافيكي راهها در ليست % 60وناتواني ناشي از آسيبهاي ترافيكي راهها بيش از

١٤

كه توسط سازمان جهاني بهداشت ارائه شده جايگاه سوم را به خود يعلل عمده بار جهاني بيماريها و صدمات

. در رتبه نهم قرار داشت1990در حاليكه در سال اختصاص خواهد داد

2002در سال .كشورهاي با درآمد كم ومتوسط سهم نامتناسبي از بارجهاني آسيبهاي ترافيكي راهها دارند

نفر جمعيت اعالم شد كه اين ميزان 100000 به ازاي 19ميزان جهاني مرگ ناشي از آسيبهاي ترافيكي راهها

كمترين ميزان ها به .بود)2/20( كشورهاي با درآمد كم ومتوسط باال و در)6/12( پائين صنعتيدركشورهاي

كل سالهاي زندگي يا ناتواني تعديل % 90حدود 2002در سال . اروپائي تعلق داشتصنعتيكشورهاي

% 90بعبارت ديگر .ناشي ازسوانح ترافيكي راهها،مربوط به كشورهاي با درآمدپائين ومتوسط بود)DALYs(شده

و يااينكه ،متوسط سالهاي عمر توام با سالمت بعلت مرگ زودرس ناشي از سوانح ترافيكي راهها بطور كامل

.)1(ه استبعلت ناتواني ناشي از آن بطور ناقص از دست رفت

:توزيع منطقه اي مرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي-2-5

بيشترين 2002در سال.افيكي متفاوت مي باشددر نواحي مختلف تعداد مرگ وميرهاي ناشي از حوادث تر

كه اين ميزان بيش از اتفاق افتادوميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي در نواحي غربي اقيانوس آرام تعداد مرگ

مناطق جنوب شرقي در وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي بيشترين تعداد مرگبه دنبال آن . مورد بود300000

در مجموع اين دو ناحيه بيش از نيمي از مرگهاي ناشي از .مورد بود300 000 ميزان كمترازين ا كه اتفاق افتاد آسيا

با توجه به ميزان مرگ وميرها،نواحي آفريقايي با داشتن .به خود اختصاص دادندحوادث ترافيكي سراسر جهان را

به خود اختصاص 2002ل يشترين موارد مرگ ومير را در ساب نفر جمعيت 100 000 در مرگ مورد3/28 حدود

كم ومتوسط ناحيه جنوب شرقي مديترانه كشورهاي با درآمدبهميزان مرگ و ميرها بيشترين به دنبال آن .داد

.برآورد شدنفر جمعيت 100 000 مورد در 4/26در حدود اختصاص داشت كه اين ميزان سارمان جهاني بهداشت

١٥

هاي ناشي از حوادث ترافيكي را دارا كشورهاي صنعتي اروپايي كمترين ميزان مرگ ومير

به دنبال آن كمترين ميزان مرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي .)نفر جمعيت100000در مورد 0/11.(هستند

به طور كلي ميانگين منطقه اي براي .ميباشد) نفر جمعيت100 000 در 0/12(مربوط به نواحي غربي اقيانوس آرام

.)6،1( مي باشدصنعتيبسيار بيشتر از كشورهاي كشورهاي با درآمد كم ومتوسط

: مصدومين حوادث ترافيكيسن وجنس-2-6

احتمال آسيب مردان يك گروه سني خاص طي همه كشورهامقايسه احتمال آسيب مردان و زنان، در در

سه با زنان مردان در مقايدليل اين امر شايد اين باشد كه .مي باشدزنان همان گروه سني بيش از سوانح رانندگي

استفاده كردن داروها احتمال همچنين .دكنن رانندگي مي بيشتر با آن و مي كنند استفاده از وسيله نقليه بيشتر

در ديگر رفتارهاي بي پرواي رانندگي انجام سرعت زياد و رانندگي با وقرار گرفتن آن تحت تاثير ،الكل و

مرگ وميرهاي ناشي از آسيبهاي حوادث ترافيكي در بين % 50هان بيش ازجدر . از زنان مي باشدبيش مردان

سال كشورهاي با درآمد كم و متوسط 15-44اين ميزان در بين گروه سني . سال رخ مي دهد15-44گروه سني

اختصاص داشت،مرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي به مردان % 73 بيش از 2002در سال .افزايش مي يابد

براي 100 000در6/27(ميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي براي مردان بيش از سه برابر زنانيعني ميزان مرگ و

بدون توجه به سطح درآمد و نوع گروه سني در همه نواحي ميزان مرگ .بود)براي زنان100 000در4/10و مردان

. )1(ومير ناشي از حوادث ترافيكي براي مردان بيش از زنان مي باشد

١٦

:در مصدومين حوادث ترافيكيتماعي اقتصادي و موقعيت وضعيت اج-2-7

بطور كلي وضعيت اجتماعي اقتصادي به عنوان يكي از ريسك فاكتورهاي جراحتها و آسيبها محسوب

مطالعات نشان داده است كه افراد با .مي شود و جراحتهاي ناشي از وسايل نقليه نيز از اين امر مستثني نيستند

صادي پائين يا كساني كه در نواحي فقير نشين زندگي مي كنند بيشتر در معرض خطر كشته وضعيت اجتماعي اقت

چندين شاخص براي ارزيابي وضعيت اجتماعي اقتصادي .شدن يا آسيب ديدن در اثر تصادفات ترافيكي مي باشند

اقتصادي -تماعيفاكتورهاي اج. دمي باشن تحصيالت و شغل دو تا از مهمترين شاخصهاي رايج ،استفاده مي شود

از در بسياري .بخصوص درآمد در كشورهاي در حال توسعه بر انتخاب نوع وسيله حمل ونقل تاثير مي گذارد

كشورها،تصادفات ترافيكي جاده اي بيشتر در نواحي شهري رايج است به ويژه زماني كه شهرنشيني افزايش مي

).6،1(از طرفي،شدت آسيب در نواحي روستايي بيشتر مي باشد.يابد

رانندگاني كه از نظر شغلي و تحصيالت درسطح ، نشان داد1990يك مطالعه در نيوزيلند در سال نتايج

در سوئد نيز نتايج يك مطالعه نشان داد خطر آسيب ).7(پائين مي باشند بيشتر در معرض خطر آسيب مي باشند

).8( باشدبيش ازكاركنان مي %20- %30براي كارگران دوچرخه سوار وعابرين پياده

:عوارض اقتصادي و اجتماعي ناشي از حوادث ترافيكي-2-8

درآمد ناخالص ملي% 1 در حدود درآمدهزينه آسيبهاي ترافيكي در كشورهاي كم از نقطه نظر اقتصادي،

حدود )درحال رشد(در كشورهاي با درآمد متوسطهزينه هاي ناشي از حوادث ترافيكي ميزان ،شده استبرآورد

.است دادهدر آمد ناخالص ملي را به خود اختصاص %2ودر كشورهاي صنعتي حدود ،مد ناخالص مليدرآ% 5/1

ميليارد 520بر طبق برآوردهاي محافظه كارانه، دركل جهان هزينه هاي ساالنه سوانح ترافيكي راهها به

اين كه اين زمينه هزينه مي كنند ميليارد دالر در 65كشورهاي با درآمد پائين و متوسط ساالنه .دالر بالغ مي شود

١٧

بعنوان كمك هايي ساالنه كشورها اين كهمي باشدبيشتر از بودجه اي بسيار ،) ميليارد دالر در سال65(هزينهميزان

بسيار بيشتر است زيرا اين كشورها به ازاي در اين زمينه سهم كشورهاي ثروتمند .توسعه دريافت مي كنندبراي

متحمل هزينه هاي زيادتري نظير اقدامات اورژانسي،مراقبتهاي پزشكي وبازتواني ،ي راههاهر مورد آسيب ترافيك

بيشترين گروههاي سني مولد آنهايي . بيمه ومستمري از كار افتادگي مي شوند،،اقدامات قضائي ،تسويه حساب

اين افراد بيشتر كه نتايج بررسي هاي مختلف نشان داده است سال قرار دارند،15-44هستند كه در گروه سني

براساس .دن مي باشزيانباربسيار عوارض اقتصادي مجروحيت اين گروه سني .دچارحوادث ترافيكي مي شوند

سال به ويژه در بين گروههايي كه 15-44 اطالعات سازمان جهاني بهداشت آسيبهاي وارده به افراد گروه سني

بر فعاليت فيزيكي مي باشد بر روند توليد به مقدار زياد دارند و امرارمعاش آنها بيشتر متكي را كمترين درآمد

.)9،6(تاثير مي گذارد

مرگهاي جاده اي براي سرپرست %32فقير، دربين افرادداد كه يك مطالعه در كشور بنگالدش نشان نتايج

را از دست يي كه سرپرست خانواده خود خانواده ها% 70بيش از از اين تعداد،. افتدخانواده يا همسرش اتفاق مي

گزارش كردندكه بدنبال مرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي درآمد خانواده،مصرف مواد غذايي ،داده بودند

سه چهارم تمام خانواده هاي فقير كه يكي از اعضاي خانواده شان در اثر .وتوليدات غذايي آنان كاهش يافته است

يك كاهش در استاندارد زندگي شان نيزخانواده هاساير %58حوادث جاده اي فوت كرده اند، درمقايسه با

حوادث عوارضخانواده هاي فقير بخاطر %61حدودنتايج اين بررسي همچنين نشان داد كه .گزارش كردند

. )10(ند كه پول قرض بگيرنده اترافيكي مجبور شد

يك ،رات بهداشتي در مقايسه با ساير خساحوادث ترافيكيعليرغم هزينه هاي باالي اقتصادي واجتماعي

.)11( وجود دارد ايميزان كم سرمايه گذاري در توسعه وتحفيقات ايمني جاده

١٨

ناشي از حوادث ترافيكيعوارض بهداشتي و درماني-2-9

تقريبا يك چهارم تمام كسانيكه شديدا دچار آسيب 2002 اطالعات بانك جهاني نشان ميدهد كه در سال

حدود . ناشي از تروما به سر نيازمند بستري در يك مركز بهداشتي هستندهاي شده اند براي حمايت از جراحت

نيز دچار شكستگي در اندامهاي % 20دچار زخم باز شده بودند و حدود نيز از قربانيان حوادث ترافيكي 10%

بررسي ها در كشورهاي توسعه يافته و درحال توسعه نشان مي دهد تصادفات وسايل نقليه .تحتاني شده بودند

:به طور كلي يافته ها نشان ميدهد كه .موتوري عامل اصلي ضربه مغزي دربين آنان مي باشد

.تمام بستري هاي بيمارستاني را تشكيل مي دهند% 31تا % 13 حوادث ترافيكي حدودمجروحين-

حوادث ترافيكي اشغالينتختهاي بخشهاي جراحي توسط مجروح% 48در بعضي كشورها حدود -

.مي شود

ناشي از حوادث ترافيكي بيشترين استفاده كنندگان واحدهاي مراقبتهاي شديد واتاقهاي عمل ين مجروج-

.دنمي باش

بخش اعظم افزايش حجم كاري دربخشهاي راديولوژي وفيزيوتراپي و خدمات نوتواني به علت آسيبهاي

.)12- 17(حوادث ترافيكي مي باشد

ادث ترافيكيناشي از حوعوارض اجتماعي ورواني -2-10

حتي براي اييك مطالعه در سوئد نشان داد كه عوارض رواني اجتماعي به دنبال تصادفات ترافيكي جاده

دراين مطالعه تقريبا نيمي از پاسخ دهندگان دو سال پس از تصادف اضطراب سفر را .وجود داردآسيبهاي جزئي

% 16از افرادي كه به كار مشغول شدند ،.داشتدرد، ترس و خستگي تقريبا به مقدار زياد شيوع .گزارش كردند

١٩

قابل مالحظه كاهش يك نمي توانند كارهاي معمولي را انجام دهند،درحالي كه يك سوم از آنهاگزارش كردند كه

.)18(در فعاليتهاي اوقات فراغتشان گزارش كردنداي

افيكي كشته شده اند و خانواده هايي كه اعضايش در حوادث تر% 90 بررسي نشان مي دهد كه يكنتايج

خانواده هايي كه در اثر حوادث ناتوان شده اند يك كاهش دائمي در كيفيت زندگي شان بوجود آمده %85حدود

.)19(است

عوارض اجتماعي ورواني اجتماعي ناشي از تروماهاي حوادث ترافيكي هميشه با شدت حوادث فيزيكي

نتايج يك .)20(ث عوارض رواني اجتماعي شديد شوندحتي جراحتهاي مختصر مي توانند باع.تناسب ندارد

نزديك به يك پنجم كساني كه آسيب ديده بودند دچار يك در اولين سال بعد از حادثه،بررسي نشان داد كه

%10حدود ضمن آنكه .دگرديدنمشكالت رواني دچار واكنش استرس زاي شديد شدند و يك چهارم آنها نيز

واختالل استرسي بعد %)20(اضطراب مسافرت%)10(الني مدت از قبيل اختالل خلقآنها دچار مشكالت رواني طو

% 55كه بعد از يكسال عوارض پزشكي،رواني ،اجتماعي در در مطالعه اخير مشخص شد .شدند%)11(از تروما

.)21(كساني كه دچار تصادف شده اند و بدليل تصادفات ترافيكي به بخش اورژانس مراجعه كرده اند وجود دارد

برين پياده وموتورسواران درتصادفات وسايل نقليه موتوري اي عا درمقايسه با انواع استفاده كنندگان جاده

و نيازمند مساعدت مي متحمل بيشترين جراحتهاي شديد وساير مشكالت پزشكي مزمن مي شوند

عتي هزينه هاي دربسياري از كشورهاي با درآمد كم ومتوسط و گاهي اوقات در بعضي كشورهاي صن.باشند

مراقبتهاي طوالني،ازدست دادن نان آورخانه بعلت حوادث ترافيكي ميتواند خانواده را به فقر وبدبختي

.)22( ها مي شودبچهاعث مشكالت رواني در فقر و بدبختي به ميزان زياد بدراين خانواده ها ،.بكشاند

٢٠

مرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي پيش بيني -2-11

در مقايسه با2020ي بار جهاني بيماريهاي سازمان جهاني بهداشت سناريوهاي زير را براي سال الگو

:ندن پيش بيني مي ك1990سال

مرگ و ميرهاي ناشي از حوادث جاده اي بطور متوسط در كشورهاي با درآمد كم ومتوسط بيش از - 1

. خواهد يافتكاهش %30افزايش خواهد يافت ودر كشورهاي با درآمد باال تقريبا 80%

ميليون سال 2/71ميليون سال تا 3/34در سرتاسر جهان از )DALYs(سالهاي از دست رفته عمر - 2

)بار جهاني بيماري ها% 1/5(افزايش خواهد يافت

بيشترين رشد در مرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي در جنوب آسيا 2020 تا 2000بين سالهاي - 3

.)24،23(خواهد بود% 144 از به وقوع مي پيوندد كه اين رشد بيش

مقايسه مرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي بين ايران با جهان-2-12

نفر 100000 ناشي از حوادث ترافيكي در هاينتايج بررسي ها نشان مي دهد كه ميزان مرگ و ميردر ايران،

ميزان مرگ وميرهاي ناشي .است بر آورد شده نفر 6/22 در حالي كه اين ميزان در جهان . نفر مي باشد30جمعيت

نسبت عمر ضمن آنكه .مي باشد%5/7 درحالي كه اين ميزان در ايران،مي باشد% 9/2در جهان از حوادث ترافيكي

.مي باشد%5/13 اين ميزان و در ايران مي باشد %5/2از دست رفته به علت حوادث ترافيكي درجهان

بروز مرگ ناشي از حوادث ترافيكي در ايران از متوسط جهاني كه ميزان اين نتايج بيان كننده آن مي باشد

بلكه نسبت آن به كل همچنين درمورد حوادث ترافيكي،نه تنها ميزان آن درجمعيت. باالتر استآن و منطقه اي

ر در ايران از ميزان ونسبتهاي متناظ مرگهاونسبت عمر از دست رفته آن به كل عمر از دست رفته ، بنا به هر دليل

٢١

شاخص مهمي كه در تحليل حوادث ترافيكي به كار مي روند .آن در منطقه مديترانه شرقي و جهان باالتر است

).24،23( بت تعداد اتومبيل به جمعيت و نسبت مرگ ناشي از حوادث ترافيكي به تعداد اتومبيل مي باشدس،ن

سال مي باشد و حوادث ناشي از حوادث ترافيكي در فصل تابستان بيش از ساير فصول ومير مرگ

نتايج تحقيقات اخير در ايران .را بخود اختصاص مي دهد% 7/10ترافيكي در شهريورماه بيشترين نسبت يعني

).25(تلفات ناشي از مرگ وميرهاي غيرطبيعي به علت تصادفات ترافيكي مي باشد% 25نشان ميدهد كه هم اكنون

يرانمرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي در ا-2-13

كه يك استافتاده ميليون حادثه منجر به جرح اتفاق9،بيش از 1379برآورد شده است كه در سال

از تختهاي بيمارستاني ايران در اشغال حادثه ديدگان %26(بيمارستان بستري شدند در آنها از هزارنفر صد ميليون و

نيز كشته نفر از آنها 37000ند و ه امان شدسرپايي دربه صورت ميليون نفر آنها 4از اين تعداد حدود كه )است

در اثر آسيبهاي ناشي نفر از فوت شدگان 19100علت مرگ نفر از بستري شدگان و375000علت بستري .شده اند

حادثه 2000به ازاي هر 1379در ايران در سال برآورد شده است كه بطور كلي.ه استحوادث ترافيكي بوداز

.ق افتاده استاتفاد مرگ ر مو20ترافيكي

را به %)3/12(هاي ناشي از حوادث غيرعمدي وميركل مرگ %5/7حوادث ترافيكي عامل ،1379در سال

صدهزار در30ميزان بروز مرگ بعلت آسيبهاي ناشي از حوادث ترافيكيدر اين سال . خود اختصاص داده است

بوده سال 3/35ترافيكي شده بودندهمچنين ميانگين سني افرادي كه دچار حوادث .برآوردشده استنفر جمعيت

در ايران سهم . افراد بوده استكل سالهاي از دست رفته عمر% 4/13حوادث ترافيكي عامل از دست رفتن .است

ميليارد دالر يعني 6ساالنه مبلغ .مي باشد% 17وبار ناشي از آن نيز % 3/17 ناشي از حوادث ترافيكي وميرمرگ

.)24( به جبران هزينه هاي ناشي از حوادث ترافيكي اختصاص مي يابد نيزلص ملياز سهم توليد ناخا% 5بيش از

٢٢

يزد استان مرگ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي در-2-14

سال ازدست رفته به عنوان مهمترين % 4/19،حوادث وسوانح با ميانگين 1380يزد در سال استان در

سهم تصادفات موتورسيكلت از كل تصادفات 1384سال در .)227(ندعلت اصلي ازدست رفتن عمر مشخص شد

جدول زير ميزان مرگ وميرناشي حوادث ترافيكي را بر حسب تعداد كشته .بوده است% 18 حدود وسايل نقليه

سهم و موتورسواران از تصادفگ سهم مرشدگان ومجروحين ناشي از تصادف،علت مرگ كشته شدگان،

.)28- 39(نشان ميدهد1384 را دراستان يزد در سال سايل نقليهتصادفات موتورسيكلت ازكل تصادفات و

)1384سال (ميزان مرگ ومير ناشي از حوادث ترافيكي در استان يزد:1-2جدول شماره

فوت بر ماه علت مرگ اثر )نفر(تصادف

مجروح ناشي از تصادف

گ سهم مرموتورسواران از

تصادف

ضربه به سر

زيخونري

گي شكست هاي متعدد

سهم تصادفات موتورسيكلت از كل

نقليهتصادفات وسايل

گزارش نشده %)20(3 %)20(3 %)60(9 )09/34(15 گزارش نشده 44 دينفرور

%37/6 )1/7(1 )3/14(2 )6/78(11 %)35(14 گزارش نشده 40 شتارديبه

%73/5 )33/8(1 )33/8(1 )34/83(10 )3/34(12 448 35 خرداد

%53/12 %)20(2 %)10(1 %)70(7 %)3/30(10 1840 33 تير

%31/22 %)25(2 )0(0 %)75(6 %)8/34(8 2038 23 دادمر

%3/26 %)1/9(1 %)1/9(1 %)8/81(9 %)15/21(11 2082 52 شهريور

%77/23 %)9/5(1 )%9/5(1 )%2/88(15 )46/41(17 1404 41 مهر

%89/15 %)7/7(1 %)4/15(2 %)9/76(10 %)8/44(13 1033 29 آبان

%69/22 %)5/12(1 )0(0 %)5/87(7 %)67/26(8 1371 30 آذر

02/17 %)20(1 %)40(2 %)40(2 %)3/14(5 1226 35 دي

%3/22 %)20(1 )0(- %)80(4 )8/27(5 1469 18 بهمن

%2/19 %)2/18(2 %)3/27(3 %)5/54(6 %)9/37(11 1094 29 اسفند

64/17 %)48/14(17 %)57/12(16 %)98/72(96 %)88/31(129 14005 409 يك سال

٢٣

: موتورسيكلتفاده از تتاريخچه اس-2-15

ميالدي 1600 سال ،مدآنخستين باري كه يك وسيله نقليه بدون اسثفاده از اسب و قاطر به حركت در

اي ساخت كه به روي آن يك بادبان نصب به نام سيمون استوين ارابه چهارچرخهيدر اين سال فردي هلند.بود

چرخه چهار زماني را براي 1862در سال )1862- 1830(يك نفر فرانسوي بنام بودورشاس همچنين .شده بود

كيلو 68سيمون استوين هلندي توانست با وسيله اي كه اختراع كرده بود فاصله . موتوراحتراق داخلي پيشنهاد كرد

نفر توسط دو ن سوزاولين اتومبيل واولين موتورسيكلت بنزي. ساعت بپيمايد2متري بين دو شهر را در مدت

.ند شد به دنيا معرفيآلماني به نامهاي كارل بنز و گوتليب دايلمر

ن براي منظورهاي مختلفي آيش از يكصد سال از ساخت اولين موتورسيكلت ها مي گذرد وتا امروز از ب

سه چرخ دارايموتورسيكلت هاي اوليه.چون حمل ونقل،تفريح، ورزش، اهداف نظامي و غيره استفاده شده است

اولين موتورسيكلت تجارتي جهان ساخت هيلد براند و ولف .ب حركت مي كردندبا نيروي محركه بخارآ بودند و

ميالدي ژاپني ها بازار90 اما در دهه ، موتورسيكلتها درسراسر جهان ساخته شدند1890از سال .مولد بود

موتورسيكلتي بود كه 1910سال خت سي سي سا262موتورسيكلت ورنر . را تسخير كردندموتورسيكلت ها

تاكنون بيش از و اين طرح تقليد كردند ازساير موتورسازان هم.شد مي ن بين دو چرخ نصب آنيروي محركه

).40(مدل مختلف توليد وبه بازار عرضه شده است2000

، يكي از انواع وسايل نقليه موتوري است كه به علت ارزاني قيمت،مصرف كم سوخت موتورسيكلت،

اهميت ويژ هاي اشغال مي كند،همواره در چرخه ي ترافيك از قابليت مانور باال و فضاي كمي كه از سطح معابر

مد و جوانان قرار گرفته است به نحوي كه امروزه آبرخوردار بوده ومورد توجه و استقبال اقشار متوسط، كم در

مارهاي موجود، آبرابر . يد انبوه هستندل توتعداد زيادي كارخانه ي موتورسيكلت سازي در سطح كشور،در حال

٢٤

اند و حدود سه برابر اين حدود يك ميليون و دويست هزار دستگاه موتورسيكلت در كشور، شماره گذاري شده

نها آتوجه به روندرو به رشدتوليد،ساالنه نيزبه تعداد با و بدون شماره درمعابر در حال تردد مي باشند نيز تعداد

وسايل نقليه موجوددركشوربه موتورسيكلت اختصاص ين ترتيب بخش عمده اي ازفراوانيافزوده ميشودبد

).2(دارد

:تعداد وسايل نقليه دو چرخ درجهان-2-16

اگرچه انتظار مي رود بيشترين ميزان رشد در تعداد وسايل نقليه در كشورهاي آسيايي باشد،بيشترين

در بسياري از جايگاه ها .ايل نقليه دو چرخ و سه چرخ خواهد بودافزايش در ناوگان وسايل نقليه احتماال در وس

. دهند مي تشكيل درصد تمام وسايل نقليه را 70 تا 40چرخ بين تخمين زده مي شود كه وسايل نقليه دو

دو چرخ و سه چرخ در جنوب شرقي آسيا كشورهايي وجود دارند كه داراي تعداد زيادي وسايل نقليه

با .اد وسايل نقليه با افزايش زياد در آسيبهاي حوادث ترافيكي در اين كشورها مرتبط مي باشندرشد تعد.مي باشند

مثال در .افزايش استفاده از وسايل نقليه دو چرخ خطر جراحتهاي ناشي از وسايل نقليه دو چرخ افزايش مي يابد

كه ميزان جراحتهاي ه است شدكشور انگلستان روي آوردن افراد به استفاده از وسايل نقليه دو چرخ باعث

نسبت به ميانگين سالهاي2001در سال گ وميرهاي ناشي از حوادث ترافيكي شديد ومر

،وسايل نقليه دوچرخ باعث جراحتهايي به يمانند ساير وسايل نقليه موتور. افزايش يابد %21حدود1994- 1998

عابرين پياده با اتوبوسها در بين در كشورهاي كم درآمد اكثر تصادفات. مي گردد ايساير استفاده كنندگان جاده

عابرين آسيب ديده بوسيله وسايل نقليه دوچرخ ضربه %16يك مطالعه نشان داد كهنتايج .و ماشينها مي باشد

نسبت باالي بيان كننده تاحدي اي عمده ترين وسايل نقليه به عنوان در آسياتعداد زياد موتورسيكلت .خورده اند

.)41- 44(مي باشدناشي از موتورسيكلت آسيبهاي و مرگ ومير

٢٥

:بررسي آمار توليد موتورسيكلت در ايران-2-17

تقريبا از حدود ده ميليون وسايل حمل و نقل متردد درسطح معابر كشور نيمي ازآنها مربوط به در ايران ،

ماره گذاري وسايل نقليه در كشور نشان مي دهد بررسي آمار ش.آمارموتورسيكلت هاي درحال استفاده مي باشد

دستگاه متعلق به 1363991 وسيله موتوري شماره گذاري شده در كشور تعداد 5539644كه از تعداد

ها درصد وسائل نقليه موتوري كشور،موتورسيكلت25به بيان ديگر در حدود .موتورسيكلت بوده است

بدون پالك مشاهده مي گردد كه با سيكلت تورسيكلتها تعداد زيادي موتوردربين موديگر از سويي .مي باشند

نمونه گيري هاي انجام شده و بررسي آمار و ارقام در اين خصوص تخمين زده مي شود كه سهم موتورسيكلتهاي

. )45،2( از كل موتورسيكلتها باشد%30بدون پالك در شهر يزد

:يي و رانندگيي راهنماهاموتورسيكلت و آيين نامه -2-18

3 يا 2براساس تعريف آئين نامه راهنمايي و رانندگي موتورسيكلت وسيله نقليه موتوري است كه داراي

كاله ايمني.كاله ايمني نيز چنين تعريف شده است. اسب بخار است5چرخ مي باشد و نيروي آن متجاوز از

فظت سر خود در برابر ضربات احتمالي ناشي كالهي است كه راننده و سرنشين موتورسيكلت ها ازآن براي محا

:درذيل چند نمونه از آئين نامه هاي راهنمايي ورانندگي بيان شده است.از بروز سوانح استفاده مي كنند

پس از مشاهده هريك از تخلفات زير موتورسيكلت يا موظفند مامورين راهنمايي و رانندگي -ماده يك

اركينگ نمايند و وسائل مزبور مطابق قانون تشديد مجازات موتورسيكلت گازي را به نحو مقتضي به پ موتور

:حسب مورد تخلف به شرح زير توقيف مي شوندبر، 1356سواران متخلف مصوب سال

ايجاد صداي ناهنجار لوله خروج دود سه ماه-الف

باشد شش ماه رانندگي در پياده رو سه ماه و درصورتيكه همراه با صداي ناهنجار لوله خروج دود-ب

٢٦

در صورت همراه بودن با صداي ناهنجار لوله خروج ، رانندگي در جهت مخالف مسير مجاز سه ماه-ج

.)46،47(دود شش ماه

يين نامه هر وسيله ي نقليه ي موتوري وغير موتوري و يدك متصل كه در راههاي آ اين2برابر ماده

گي با وسيله نقليه اي كه شماره گذاري نشده يا شماره آنها رانند. عمومي حركت مي كنند بايد داراي شماره باشند

مي باشدغير مجاز است و همچنين گذاردن اين قبيل وسايل نقليه براي رانندگي در اختيار اشخاص ديگر ممنوع

.كنندو ماموران انتظامي بايداز حركت وسايل نقليه ي مذكور جلوگيري

فاده از كاله ايمني ممنوع است و راكبين موتورسيكلت سوار شدن به موتورسيكلت بدون است-7ماده

.مكلفند در طول حركت از كاله ايمني استفاده نمايند

راهنمايي و رانندگي پس از شماره گذاري و ثبت مشخصات وسيله نقليه، كارتي كه حاوي 8براساس ماده

هميشه همراه راننده وسيله نقليه اين كارت بايد. مشخصات و ظرفيت سيستم باشد صادر و به مالك تسليم نمايد

.به عالوه در اين كارت ظرفيت وسائل نقليه طوري نوشته مي شود كه قابل خواندن باشد. مربوطه باشد

آيين نامه ي مذكوراشعارمي دارد هركس بخواهد با هرنوع وسيله نقليه موتوري زميني رانندگي 21ماده

.به آن نوع وسيله ي نقليه باشدداراي گواهينامه ي رانندگي مربوط بايد كند

بستن كمربند ايمني براي رانندگان و سرنشينان : چنين اشعار ميدارد26/11/1376ماده واحده مصوب

ههاي درون راها و بزرگ رديف اول انواع خودروهاي در حال حركت در مسير جاده هاي بين شهري و كمربندي

..مي باشدندگان و سرنشينان هر نوع موتورسيكلت اجباري شهري و همچنين استفاده از كاله ايمني براي ران

ماده واحد مذكورجريمه اي براي عدم استفاده ازكمربند ايمني وكاله ايمني تعيين شده2همچنين در تبصره

.)47،46(است

٢٧

:استفاده از موتورسيكلت در شهر يزد-2-19

مي ي سابقه اي معادل ورود اين وسائل نقليه به كشوراستفاده از دوچرخه و موتورسيكلت در شهر يزد دارا

اين وسائل نقليه در بافت قديمي شهر كارائي بسيار بااليي داشته و مي تواند از داخل خيابان هاي باريك . باشد

،يكصد وپنجاه هزار موتورسيكلت در شهر يزد شماره 1383طبق آمار منتشره فقط در سال . شهر عبور نمايد

پيش بيني مي شود كه در همان سال پنجاه هزار موتورسيكلت بدون شماره هم وارد ناوگان حمل گذاري شده و

.دنو نقلي شهر گرديده باش

موجب كهبل نكرده حل را يزدشهر ترافيكي مشكالت موتورسيكلت پيش از بيش استفادههر چند

ن اين سيستم در استفاده از فضاهايي آزادي عمل براي راكبا.است گرديدهمتعدد حوادث بروز و معضالت افزايش

بهره مندي از سيستم موتورسيكلت را افزايش داده و آنرا ،نظير پياده روها و حركت در جهت خالف مسير مقابل

از آنجا كه سطح متوسط درآمد مردم شهر يزد چندان باال نيست، .به سيستمي منحصر به فرد تبديل نموده است

. )2(جايگزين خودروي سواري از جانب مردم مورد استفاده قرار گرفته استسيستم موتورسيكلت به عنوان

:ايمني موتورسيكلت-2-20

دوچرخ و نداشتن تعادل وسايل نقليه موتوري ،موتورسيكلت به علت برخورداري از صرفا ديگر برخالف

ات منجر به مرگ سبب كاهش قدرت عكس العمل راننده آن مي شود و عمده تصادف،سرعت وكافي براي حركت

با وجود آنكه سرعت عكس العمل در افراد جوان بيش از افراد . و مير اين سيستم نيز به همين علت اخير مي باشد

ولي به علت آنكه اين دسته از جمعيت مورد بررسي عموما از سرعت هاي زياد براي رفت و آمد مي باشدمسن

ميزان ي در مواجهه با حوادث ندارند و نتيجتا اختالف آشكار امكان كنترل موتورسيكلت خود را در ،برخوردارند

.)2(و شدت تصادفات بين اين دو گروه سني مالحظه مي گردد

٢٨

چگونه با موتور سيكلت رانندگي كنيم؟ -2-21

به موتورسواران چنين توصيه مي شود كه به منظور حفظ سالمت و باال بردن ضريب ايمني خود و ديگران

.يل جدا خوداري نماينداز انجام اعمال ذ

.راندن موتور سيكلت در پياده روها - 1

.دو تركه سواري با موتورسيكلت در صورت نداشتن زين اضافي - 2

.راندن موتور سيكلت در حال رها كردن فرمان - 3

بي احتياطي و عدم رعايت سرعت مطمئنه هنگام راندن موتور سيكلت در مواقع بارندگي و لغزنده - 4

بانها بودن جاده ها و خيا

.عدم توجه كامل به جلو و عدم رعيت فاصله طولي و عرضي با وسايل نقليه ي جلو و طرفين - 5

حركت در جهت مخالف مسير مجاز - 6

انجام حركات اكرو با نيك در خيابان ها مثل تك چرخ زدن - 7

انجام مانورهاي غير ضروري به هنگام حركت در معابر - 8

حمل بار و سر نشين اضافه - 9

ايينه و كاله ايمني ،آو راهنما عقب، چراغها ي جلو،جهيزات الزم از قبيل ترمز نداشتن ت-10

. رعايت نكردن حق تقدم در تقابل و عدم توجه به چراغ راهنمايي – 11

.)2،48( استفاده از تلفن همراه به هنگام رانندگي با موتور سيكلت– 12

٢٩

: وسايل نقليه دوچرخراكبانمرگ ومير-2-22

عابرين پياده و ترافيكي مي تواند براي استفاده كنندگان آسيب پذير جاده اي شامل نتايج حوادث

ن پياده،دوچرخه سواران ،موتور سواران و رانندگان يبه طور كلي،عابر.باشدمي از ماشين سواران موتورسوران بيش

انندگان و مسافران اتومبيل هاو اين افراد در مقايسه با ر.دو چرخه هاي موتوري كمتر تحت حمايت قرار دارند

ولذا تحت عنوان . وسايل نقليه موتوري بزرگتر به ازاي هر كيلومتر مسافرت بيشتر در معرض خطر مي باشند

به اتمام 2003بر طبق مطالعه انجمن هاي اروپائي ايمني راهها كه در سال .كاربران پر خطر راهها خوانده مي شوند

موتورسوار در مقايسه با يك سرنشين اي هر كيلومتر مسافرت خطر مرگ يك فردمنطقه اروپا به از در ،رسيد

از بار بيشتر9عابر پياده و براي يك بار 8دوچرخه سوار اين ميزان براي يك فرد .برابر بيشتر مي باشد20اتومبيل

ا درآمد كم اين واقعيت كه بخش زيادي از ترافيك جاده اي دركشورهاي ب. يك سرنشين اتومبيل مي باشد

يكي از عمده ترين دالئلي است كه باعث شده تا سهم اختصاص دارد، كاربران پرخطر راهها بهومتوسط

).6(داشته باشد به اين كشورها تعلق جاده اي نامتناسبي از بار فزاينده جهاني صدمات ترافيكي

به مرگ ومير جاده اي % 70-90تصادفات جاده اي و % 75-80مطالعات بيمارستاني در تايلند نشان داد كه

اكثر آسيبهاي .موتورسوران بيشتر متحمل آسيبهاي سر ،قفسه سينه و پاها مي شوند . اختصاص داردموتورسواران

.)50(سر مي باشدهاي مربوط به آسيب درموتورسواران كشنده

:آسيبهاي وارده به سر:عامل اصلي مرگ و ناتواني-2-23

دن عامل اصلي مرگ ،آسيبهاي شديد و ناتواني در بين راكبان موتورسيكلت و آسيبهاي وارده به سر و گر

وسايل نقليه دوچرخ يمرگ وميرها% 75در كشورهاي اروپائي آسيبهاي وارده به سر حدود .دوچرخه مي باشد

در بعضي از كشورهاي با درآمد كم و متوسط آسيبهاي وارده به سرتخمين زده مي شود ،.تشكيل مي دهندرا

٣٠

مرگها به علت ضربه به سر مي %55- 88درمالزي حدود . را تشكيل دهدتمام كشته شدگان % 88بيش از

باال بسيارهزينه هاي اجتماعي آسيبهاي وارده به سر براي اشخاص زنده ،خانواده و جامعه شان.)53،52(باشد

هزينه هاي پزشكي آسيب به سر .نياز به مراقبتهاي ويژه طوالني مدت ميباشده علت كه سهمي ازآن ب مي باشد

به طوري كه آسيبهاي سر يك هزينه .ساير انواع جراحتها مي باشدنسبت به همچنين باعث زيادتر شدن هزينه آن

.زيادي از هزينه هاي مراقبتي واقتصادي كشورها را به خود اختصاص مي دهد

ودوچرخه براي اهداف مسافرتي جهان،يك روند صعودي در تعدادواستفاده از موتورسيكلت در سرتاسر

ه از وسايل در واقع بيشترين رشد در تعداد وسايل نقليه جهاني ناشي از افزايش استفاد.و تفريحي وجود دارد

در كشورهاي آسيايي انتظار مي رود كه رشد چشمگيري در تعداد وسايل بخصوص نقليه دو چرخ مي باشد كه

ر استفاده از موتورسيكلت در بسياري از كشورهاي با درآمد كم و اين رشد سريع د.نقليه دو چرخ مشاهده شود

اگر روند پيش بيني مي شود .بوده استمتوسط با رشد قابل مالحظه اي در تعداد آسيبهاي وارده به سر همراه

.)1( افزايش يابد به ميزان قابل مالحظه اي موجود جلوگيري نشود ميزان مرگ وميرها

:كاله ايمنيلزوم استفاده از -2-24

ايمني درحين رانندگي بخصوص راندن موتورسيكلت يكي از اركان استفاده ازاين وسيله نقليه

كم هزينه ترين شيوه هاي ايمن سازي و ،چنانكه مي دانيم استفاده ازكاله ايمني به عنوان يكي ازساده ترين.ميباشد

انت از حيات انسانها در عرصه ي حمل ونقل با اين همچنين يكي از ابتدايي ترين وبهترين راهها براي تامين و صي

.وسيله ي نقليه مي باشد

٣١

بيشتر صدمات و تلفات ناشي از تصادفات موتورسيكلت به دليل وارد شدن ضربه نشان مي دهد كههامارآ

كه اين امر ضرورت بكار گيري قطعي كاله ايمني را بصورت يك عادت مطلوب مي باشدبه ناحيه ي سرو گردن

به گونه اي كه با سوارشدن بر روي موتورسيكلت استفاده از كاله ايمني مانند چرخاندن . مهم نشان مي دهدو

ن به عنوان يك اقدام اصلي از مجموعه ي اعمال جهت آيچ براي روشن كردن موتورسيكلت و حتي قبل از ئسو

. )48(شروع به رانندگي مي باشد

:واران ايمني در موتورساستفاده از كاله-2-25

ن باالي با توجه به ميزا.موتورسيكلت فاقد هر گونه سيستم محافظت كننده به هنگام تصادف مي باشد

كه درصد بااليي از تلفات جاني مي باشد از خطرناكترين وسايل نقليه مرگ ومير موتورسواران ،موتورسيكلت

صدمات جبران ناپذيري به نقاط ت ، با موتورسيكلبه هنگام تصادف.تصادفات را به خود اختصاص داده است

استفاده از كاله ايمني به كارشناسان نشان ميدهدكه تجربيات.حساس بدن خصوصا سر و صورت وارد مي شود

: هنگام تصادف خطر ضربه مغزي را كاهش مي دهد بر همين اساس ميتوان گفت كه

پرتاب شده از ساير وسايل نقليه بر از كاله ايمني احتمال برخورد ذرات و قطعات معلق يا بااستفاده - 1

.رود سروصورت موتورسوار از بين مي

از نظر تاثيرات رواني و اجتماعي فردي كه از كاله ايمني استفاده مينمايد شخصي با فكر دور انديش - 2

.قانونمند و قابل احترام محسوب مي شود

).48(مني استفاده نمايد ترك نشين موتورسيكلت نيز به داليل مذكور بايد از كاله اي- 3

استفاده .راكبان آنها از كاله ايمني مي باشد فاكتور اصلي خطرناك براي وسايل نقليه دو چرخ عدم استفاده

كاهش مي دهد و موفق ترين شيوه براي % 45 تا 20از كاله ايمني خطر جراحات سر و ميزان كشندگي را بين

٣٢

ضربه به سر مهمترين عامل اصلي .)53(سايل نقليه دو چرخ مي باشدپيشگيري از جراحت سر در بين رانندگان و

مرگهاي رانندگان %75حدود .مرگ ومير و بيماريزايي در بين استفاده كنندگان وسايل نقليه دو چرخ مي باشد

افزايش روز افزون در استفاده از وسايل .وسايل نقليه دو چرخ در اروپا به دليل وسايل نقليه دو چرخ مي باشد

بررسي .)51(ه استنقليه در كشورهاي با درآمدكم ومتوسط باعث افزايش جراحات سر دراين كشورها شد

Kulanthayanموتورسواراني كه از كاله ايمني استفاده نمي كنند درهنگام تصادف : وهمكارانش نشان داد

.)54( مي كنندكه از كاله ايمني استفادهمي باشد احتمال جراحت سر آنها سه برابر بيش از كساني

:ضربه مغزي درموتورسواران با آن رابطه وكاله ايمني عدم استفاده از -2-26

استفاده از كاله ايمني موثرترين راه كاهش آسيبهاي سر و در نتيجه مرگ وميرهاي ناشي ازتصادف با

ر بيشتري از آسيبهاي موتورسواراني كه از كاله ايمني استفاده نمي كنند در خط.موتورسيكلت و دوچرخه مي باشد

.ناحيه سر مي باشند و درنتيجه بيشتردر اثر اين آسيبها مي ميرند

هزينه هاي اضافي به بيمارستان ها تحميل مي كنند درحالي ،در واقع راكباني كه از كاله استفاده نمي كنند

و ) مراقبت كننده(اد ،خانواده باعث مي شود هزينه هايي به افر.كه اگر نتيجه آسيبهاي وارده به سر ناتواني باشد

بررسي هاي متعددي نشان داده اند كه استفاده ازكاله ايمني باعث جلوگيري از آسيب سر در .اجتماع تحميل شود

: نشان مي دهد كه بدست آمده است مختلف تحقيقات ازنتايج عمده اي كه .تصادفات مي شود

اگرچه اثرش در مرگ ومير .رسواران كاهش مي دهدكاله ايمني خطر مرگ ومير و آسيب به سر را در موتو

از كاله ايمني صرف نظراز محافظت خوب.يابدمي بوسيله عوامل ديگراز قبيل سرعت موتورسيكلت تعديل

و در نتيجه مرگ موتورسوار ن است باعث احتمال آسيبهاي متعددسر،تصادف در سرعتهاي باال ممك

.)56،55،9(شود

٣٣

آنان مي موتورسواران ضربه هاي وارده به سر گ ومير،آسيب و ناتواني درعامل اصلي بروزمردرواقع

افزايش قابل توجه موتورسواران در كشورهاي روبه توسعه باعث افزايش بروز آسيبهاي مغزي وضربه هاي .باشد

ي كه قربانيان حوادث ترافيك% 25براساس آمارهاي سازمان جهاني بهداشت ،نزديك به . وارده به سر شده است

.از آسيبهاي مربوط به ضربه هاي مغزي رنج مي برند، نيازمند به تسهيالت بيمارستاني مي شوند

خطر مرگ ومير وآسيبهاي شده است استفاده نكردن يا استفاده نادرست موتورسواران از كاله ايمني باعث

ن استفاده از كاله ايمني ،تقريبا سه موتورسواران بدو نتايج نشان داده است .افزايش يابدناشي اززمين خوردن آنها

ميزان .برابر بيش از موتورسواران استفاده كننده كاله ايمني دريك حادثه متحمل آسيبهايي در ناحيه سر مي شوند

در كشورهاي مجهز به قوانين قاطع %100استفاده از كاله ايمني تقريبا از صفردركشورهاي كم درآمد تا تقريبا

.متغير استمربوط به كاله ايمني

استفاده از كاله ايمني در پيشگيري از بروز آسيبهاي ناحيه سر در بين ها نشان مي دهد كه نتايج بررسي

از ميزان مرگ ومير %20-45استفاده از كاله ايمني ،به طور كلي،.موتورسواران و راكبان آن ها خيلي موثر است

.)56،55،9(وآسيبهاي جدي ناحيه سر موتورسواران راكاهش مي دهد

؟برنامه هاي مربوط به كاله ايمني بر استفاده ازكاله ايمني موثرندآيا-2-27

قوانين مربوط به استفاده اجباري از كاله ايمني به ويژه در كشورهاي با درآمد كم كه از اين وسيله نقليه به

نها در افزايش ميزان استفاده ازآن قوانين استفاده ازكاله ايمني نه ت.طور وسيعي استفاده مي كنند بسيار اهميت دارد

بسيار موثر است ،بلكه به همان نسبت نيز بر كاهش ميزان مرگ ومير و آسيبهاي ناشي از سوانح موتورسيكلت

قوانيني كه استفاده از كاله ايمني را اجباري مي كنند باعث افزايش استفاده ازكاله ايمني مي شوند . تاثير مي گذارد

٣٤

ا درآمد كم و متوسط كه استفاده ازكاله ايمني كم مي باشد و تعداد زيادي از افراد از مخصوصا در كشورهاي ب

.)58(وسايل نقليه موتوري دو چرخ استفاده مي كنند

استفاده ازكاله ايمني تا نتايج بررسي ها نشان داده است هنگامي كه استفاده از كاله ايمني اجباري شود

% 60كه قانون استفاده از كاله منسوخ شود استفاده ازكاله ايمني تا كمتر از وزماني . )59-61(افزايش مي يابد90%

.)62- 64(كاهش مي يابد

مطالعات زيادي نشان داده اند كه قانون اجباري استفاده ازكاله ايمني آسيبهاي وارده به سر و مرگ ومير

ارده به سر و در نتيجه مرگ ومير ها ها را كاهش مي دهدو منسوخ شدن چنين قانوني باعث افزايش در آسيبهاي و

در بررسي خود نشان داد كه استفاده از قانون اجباري )Mounce ( مونسمثال.موتورسواران افزايش مي يابد

ه در حالي كه بررسي نشان داد)65(كاهش يابد%9- 11استفاده از كاله ايمني باعث مي شود ميزان آسيبها بين

تا %2/17 استفاده از كاله ايمني باعث مي شود تا ميزان مرگ وميرها منسوخ شدن قانون اجباريهكاست

پيشنهاد مي شود زماني كه در كشورهاي با درآمد كم ومتوسط استفاده ازكاله ايمني اجباري مي .افزايش يابد5/20%

معه و پليس و برنامه هاي آموزشي براي جا اندارد مناسب در دسترس همگان قرار گيردشود بايد كاله هايي با است

الزم است قبل از اجرا ارزيابي چنان قانوني ابزارهاي وجود داشته باشد كه سودمندي برنامه .وجود داشته باشد

.)67،66(تعيين كندمداخله را

٣٥

:ويژگيهاي كاله ايمني-2-28

همه هرنوع وسيله اي تجهيزات ايمني مناسب خود را دارد كه موتورسيكلت نيز ازاين امر مستثني نيست

ستين بلند،دستكش مخصوص آرانندگان وسرنشينان موتورسيكلت بايد مجهز به ساق بند پا،شلوار بلند،كت

كارايي وتاثير كاله .وهمچنين يك كاله ايمني استاندارد باشند) دستكشي كه تمام انگشتان را بپوشاند(موتورسيكلت

ازجمله اينكه –ضيه هايي درباره كاله ايمني نيز فر است وهنوز ايمني به وسيله مطالعات دقيقي مشخص گرديده

موتورسواران . وشنوايي فردمي گردد ثابت نشده استيسيب رساندن به بينايآكاله ايمني باعث شكستن گردن و

در ويژ گي هاي محافظتي وراحتي كاله.كنند اگاه به مسايل ايمني در همه اوقات رانندگي ازكاله ايمني استفاده مي

: ي شوندچندمورد بيان م

بهبود شنوايي وقطع صداي زوزه باد - 1

گيرضربه حفاظت از سربه وسيله پراكنده نمودن نيروي وارده ناشي ازضربه توسط پوسته بيروني واليه - 2

حفاظت از صورت وچشم ها دربرابر حشرات وذرات موجود در هوا و ارايه ديد مناسب ، جلوگيري - 3

هواييب و آازخستگي وكوفتگي دربرابر تغيير شرايط

.)68(بستن بند چانه كاله را روي سر نگه ميدارد - 4

؟چگونه يك كاله ايمني كار مي كند-2-29

كاله هايي هستند كه جنس محكمي دارند ودر .كاله ايمني هاي متفاوت، كارهاي متفاوت انجام مي دهند

هيچ يك از . اده مي شونددر جنگ و امور نظامي استفهستند كه كاله هايي نيز . صنايع سنگين استفاده مي شوند

كاله هاي ايمني موتورسيكلت، فقط مخصوص و ويژه . اين كاله ها را نمي توان به جاي ديگري استفاده نمود

.اين كاله ها در طي سال ها به طور دقيق و علمي تكامل يافته اند. مي باشندسيكلتهاموتور

٣٦

: اين چهارقسمت عبارتنداز.دنا انجام ميدهظت از موتورسوار راامر حف چهار قسمت اصلي در كاله ايمني

پوسته بيروني- 1

اليه ضربه گير-2

تودوزي نرم براي راحتي-3

بند چانه نگهدارنده كاله-4

اين اليه معموالازتركيبهاي فيبري تقويت شده ويا از .اولين چيزي كه به چشم مي آيد اليه بيروني است

جنس اين اليه بسيار سخت و مقاوم است ولي به گونه اي .ه ميشودترموپالستيك هايي همانند پلي كربنات ساخت

مكانيزم كاري اليه ). حالت ضربه گير دارد(نيز طراحي شده است كه در برخورد با هرچيز سخت،فشرده ميشود

بيروني بدين صورت مي باشد كه براي كاهش نيروي وارده از ضربه،آن را قبل از رسيدن به سر پراكنده

پس از اليه بيروني،قسمت مهم . بايد توجه داشت كه اليه بيروني اين كار را به تنهايي انجام نمي دهد.كندمي

. ساخته مي شود)وياهمان استيروفوام(بعدي اليه ضربه گير ميباشد،اين اليه معموال از پلي استيرن منبسط شده

هم .وارده را به خود جذب مي كند ضربات مي باشد،و سر در حال حركت مي باشد هنگامي كه كاله ثابت

پوسته بيروني وهم اليه ضربه گير، درهنگام ضربات شديد نيروي وارده را در بين قسمت هاي مختلف كاله

برخي از .كمتر به سر ضربه و آسيب مي رسد،هرچقدر بيشتر نيرو وضربه دفع وپراكنده شود. )68(پراكنده مي كنند

برخي ديگر نيز ممكن است در برابر . بر ضربات ، تكه تكه واليه اليه شوندپوسته هاي بيروني ممكن است در برا

ضربات به .ضربات شديد، ترك بردارند و يا بشكنند كه اين شيوه براي جذب ضربات وشوك هاي وارده است

قسمت تودوزي نرم اليه اي از جنس اسفنج و پارچه.ندنكاله هاي بدون خاصيت ارتجاعي،به بينايي آسيب ميرسا

اين اليه به اين خاطر است كه سر فرد در موقعيت راحتي . كه بر روي سر موتورسوار قرار مي گيردمي باشد

٣٧

نقش ،ا همان نگهدارنده كالهيبند چانه .در بعضي كاله ها مي توان اين اليه را براي تميز كردن درآورد.قرارگيرد

بند به دو .ميشود كه كاله از سر موتورسوار نيفتداين بند در هنگام تصادف موجب .دارد درنگه داشتنيبسيار مهم

مي پوشد، بايد بند آن را محكم ببندد راخود كاله هر زمان كه موتورسوار .طرف قسمت بيرون كاله متصل ميشود

اگر فرد هنگام موتورسواري كاله را بپوشد وبند آنرا محكم .كه بستن اين بند چند ثانيه اي بيشتر طول نمي كشد

كاله نيز حتي بهترينبا آنكه .ت مانند اين است كه هنگام رانندگي با ماشين كمربند ايمني را نبسته باشدنبندد،درس

. اين وجود از نپوشيدن آن خيلي بهتر است با.دربرابرجراحات،ضمانتي ندارد

ودر يكي از اندازه هاي كوچك، متوسط ويابزرگمي باشد مناسب بودن واندازه بودن كاله بسيار مهم

يك كاله بوسيله كاهش ضربه، نيرو يا برخورد به سر باعث كاهش خطر آسيبهاي به طور كلي . مشخص ميشود

. جدي سر و ضربه مغزي شود

:كاله ايمني به سه طريق عمل مي كند

كاله ايمني بوسيله بوسيله تحت كنترل درآوردن ضربه وارده باعث كاهش شتاب منفي جمجمه و مغز - 1

از ضربات وارده بوسيله كاله بوسيله قسمت نرم داخل كاله جذب مي شود و بنابراين باعث مي بسياري .مي شود

.اين بدين معني مي باشدكه مغز و جمجمه با چنين نيرويي برخورد نمي كند.شود كه ميزان مكث سر بيشتر شود

بنابراين .وندكاله ايمني باعث پخش شدن نيروهاي وارده از يك ضربه بر روي يك سطح بزرگتر ميش- 3

.آنها در نقطه اي خاصي از جمجمه تمركز نمي يابند

كاله ايمني بوسيله عمل كردن به عنوان يك مانع فيزيكي بين سر و شي از اثرمستقيم ضربه اشياءبر - 4

.)68(جمجمه جلوگيري مي كند

٣٨

انواع كاله ايمني -2-30

1 - Full-face helmets :اين كاله ها صورت را . پوشانداين نوع كاله ايمني تمام صورت را مي

زيك دريچه براي ديد دارد كه به استفاده كننده ا. باالي فك آن كشيدگي دارد. درمقابل ضربه ها محفاظت مي كند

.،ماكزيمم ديد را داشته باشداستكاله اجازه مي دهد زماني كه به ديدمحيطي وعمودي نياز

2- 0pen-half helmets

در برابر ضربه يك حفاظت استاندارد رااشين نوع كاله بوسيله پوسته بيروني اش واليه فشرده دروني ا

در حفاظت نواحي فك و چانه full faceاين نوع كاله ها درمقايسه با كاله هاي ايمني .نمايدمي ارائه

.آنها ممكن است يك لبه براي محافظت چشم ها داشته باشند.محدوديت دارند

٣٩

3- Half-head helmets

آنها براي .اين كاله ها بوسيله پوسته سخت بيروني و اليه فشرده دروني حفاظت را فراهم مي آورند

.آنها ممكن است يك در پوش براي محافظت گوش داشته باشند.نواحي فك و چانه حفاظتي فراهم نمي آورند

كاله هاي مناسب براي نواحي گرمسيري- 3

كاله ها مخصوصا براي كشورهاي نواحي جنوب آسيا و جنوب شرقي آسيا كه داراي آب و اين نوع

آنها درحقيقت كاله هايي هستند كه نيمه سر را مي پوشانند .طراحي شده استهستند هواي بسيار گرم و مرطوب

رماي هوا را كاهش مي ولي داراي سوراخهايي براي تهويه هستند كه تبادل جريان هوا را به حداكثر مي رسانند وگ

. )58(دهند

٤٠

كاله ايمني نوع انتخاب -2-31

ميزان حفاظت وراحتي بايدپيش از آنكه در انتخاب كاله به رنگ، طرح و قيمت آن توجه داشته باشيد،

كاله هاي كامال پوشيده از جهت اينكه قسمت هاي بيشتري از صورت را پوشش. كاله را مدنظر داشته باشيد

برخي از رانندگان درمسابقات نيز از كاله هايي استفاده.ند هستدهند،از درجه حفاظت باالتري برخوردارمي

،طراحي اين كاله ها همانند كاله هاي كامال پوشيده است. مي كنند كه سه چهارم پوشش صورت در آنها باز است

كنيد از پوشش محافظ اي باز استفاده مياگر از كاله ه.با اين تفاوت كه فاقد بخش حفاظتي چانه مي باشد

.صورت ويا عينك ايمني نيز استفاده نماييد تا محافظ شما در مقابل ضربه ها،سنگ وديگر موارد باشد

به هنگام خريد كاله ايمني توجه داشته باشيد كه اين كاله ها با حداقل سطح استاندارد موجود همخواني و

اطمينان از صحت ساخت و ايمني كاله، توجه به نشان استاندارد داخل ويا يكي از راههاي .مطابقت داشته باشد

. اين برچسب به معناي همخوان با آزمون استاندارد آن كشور ميباشد.خارج سطح كاله مي باشد

ديد قابل استفاده .(درجه در هر سو داشته باشد150 زاويه ديد بايدحداقلايمني كاله ،ديدپيرامونياز نظر

كاله ايمني را در كنار بنزين ، مواد تميز كننده، دوداگزوز و يا گرماي بيش از ). درجه ميباشد90ال تاهر سو معمو

هرگز كاله ايمني را به آينه موتور ، .از بين مي برند اين عوامل اجزاي مختلف كاله ايمني را.اندازه قرار ندهيد

.)68( داخلي كاله خراب شودچراغ ها و يا تكيه گاه آويزان نكنيد زيرا باعث مي شودآستر

٤١

: بهداشتي علوم و تئوري عمل منطقي در تحقيقاتتئوري رفتار برنامه ريزي شده-2-32

تئوري رفتار برنامه ريزي شده و تئوري عمل منطقي از تئوري هاي مهم در تحقيقات مربوط به

Martinو Icek Aizenتوسط 1975تئوري عمل منطقي در سال .روانشناسي و سالمت مي باشند

Fishbein اين تئوري توسط آيزن توسعه داده شد و تئوري رفتار برنامه 1988و1985در سالهاي .ابداع شد

انواع مختلفي از منابع را ،هاتوان براي رفتار پيشنهاد مي كنند كه مي هاهر دو اين تئوري.ريزي شده نام گرفت

.خل يك چهار چوب تئوري قرار دادبا تعداد كمي از مفاهيم مرتبط به يكديگر در دا

اين تئوري ها بخصوص تئوري رفتار برنامه ريزي شده براي حفظ و تغيير رفتارهاي بهداشتي بكار برده

منطقي بازبيني شد و تئوري رفتار برنامه ريزي نام گرفت تا آوريل سال عملكه تئوري1985از سال .مي شود

از تئوري ،مقاله درج شده در مدالين 230تعداد و PsychoINFO مقاله درج شده در622 در حدود 2004

به 2004تا سال 1985ميزان استفاده از تئوري رفتار برنامه ريزي از سال.رفتار برنامه ريزي شده استفاده كرده اند

ساله تقسيم كنيم از سال 5طور تصاعدي رشد داشته است بطوري كه اگر اين دوره زماني را به دوره هاي

-2004 مقاله و از 312تعداد1995-1999مقاله،از سال107 تعداد 1990- 1994مقاله،از 8تعداد 1985- 1989

از آن كه درمطالعه فارسي موفق به يافتن در بازبيني منابع، .)69(مقاله به چاپ رسيده است425عداد ت2000

.استفاده كرده باشد، نشديمتئوري رفتار برنامه ريزي شده

٤٢

:تاريخي و نظري تئوري رفتار برنامه ريزي شدهزمينه هاي -2-32-1

منشاء توسعه و رشد تئوري عمل منطقي و تئوري رفتار برنامه ريزي شده روانشناسي اجتماعي

آنها .روانشناسان علوم اجتماعي مي كوشند تا چگونگي و چرايي اثر نگرش بر رفتار را توضيح دهند.است

بررسي تاثير .افراد بر اعمال آنها تاثير مي گذارد،توضيح دهند گونه عقاثد مي كوشند تا درباره اين كه چطور و چ

داروين نگرش را به عنوان حالت فيزيكي يك .بوسيله چارلز داروين شروع شد1872نگرش بر رفتار از سال

. احساس تعريف نمود

را نگرش بر رفتار عه تئوري هايي نمودند تا چگونگي تاثيرروانشناسان شروع به توس1982در اوايل سال

نتيجه مطالعات روانشناسان اجتماعي در زمينه نگرش و رفتار باعث شد كه در بين سالهاي . )69(توضيح دهند

كه دندربيان كتوماس و زننيكي اولين روانشناساني بودند كه . تعداد زيادي تئوري جديد پديدآيد1918- 1925

در اين زمان بود كه .اسخهاي واقعي وبالقوه فرد مي باشدن كننده پينگرش فرآيند ذهني شخص مي باشد كه تعي

از جمله بررسي هايي .دانشمندان اجتماعي شروع به بررسي نگرش به عنوان يك پيشگويي كننده رفتار برآمدند

:كه در درك رابطه بين نگرش و رفتار موثر بودند عبارتند

با استفاده از مقياسهاي فاصله اي ابداع تورستون روشهايي را براي اندازه گيري نگرش1929در سال - 1

اين مقياس امروزه .بودبه دنبال مقياس تورستون مقياس ليكرت ابداع گرديد كه مشهورتر،علمي تر وآسانتر .كرد

.)71،70(زياد مورد استفاده قرار مي گيرد

يك بعديآلپورت نظر داد كه عليرغم استداللهاي قبلي، رابطه بين نگرش و رفتار 1935در سال - 2

نگرش ها به عنوان سيستم پيچيده اي مي باشد كه ازعقايد افراد درباره . بلكه چند بعدي مي باشد،نمي باشد

.)71،70(شي،احساس فرد نسبت به شي و گرايش فرد نسبت به شي ساخته شده است

٤٣

رباره شي را براي اندازه گيري عقايد د)مقياس گوتمن(لوئيس گوتمن،مقياس تراكمي 1944 در سال - 3

).71،70(ابداع نمود

ايده تورستون را پذيرفت كه نگرش نه فقط بطور مستقيم با رفتار ارتباط دارد 1947بوب در سال - 4

.)71،70(بلكه آن مي تواند الگوي كلي رفتار را بيان كند

.)71،70(، ديدگاه چند بعدي بودن نگرش جهاني شد1950در سال - 5

بيان كردند كه نگرش اشخاص نسبت به يك شي بوسيله 1960روزنبرگ و هولند در سال - 6

.)71،70(احساس،شناخت و رفتار افراد فيلتره مي شود

ويكر پس از بررسي هاي مختلف نتيجه گرفت كه عليرغم آنچه به نظر مي رسد 1969 درسال - 7

اشد يا فقط به طور اندك با نگرش ارتباط نزديكي با رفتار دارد،احتماال نگرش با رفتارها ارتباط نزديكي نداشته ب

. )71،70(رفتارهاي آشكار ارتباط داشته باشد

به دنبال اين پيشرفتها ،آيزن و فيش بين سعي كردند تا روشهايي بيابند كه رفتار و پي آمد آن را

از اطالعات در آنها فرض كردند كه افراد معموال اشخاص كامال منطقي مي باشند و آنها.مي كندپيشگويي

يا انجام ندادن رفتار،تمام / استفاده سيستماتيك مي كنند و قبل از اتخاذ تصميم درباره انجام دادنس خوددستر

بعد از بررسي تمام مطالعات آنها يك تئوري را پيشنهاد دادند كه مي توانست .جوانب آن را در نظر مي گيرند

به نظر مي رسيد كه در . منطقي نام گرفتاين تئوري تئوري عمل.رفتار ونگرش را قابل درك و پيشگويي نمايد

. نگرش بيشتر رفتار را پيشگويي مي نمايد به نسبت اين تئوري،قصد رفتاري

آيزن و سايرمحققين در .بعد از اينكه تئوري عمل منطقي در علوم اجتماعي مورد استفاده قرار گرفت

از بزرگترين محدوديت ها براي افرادي يكي .يافتند كه اين تئوري كافي نمي باشد و چندين محدوديت دارد

٤٤

براي رفع اين محدوديت، .بود كه آنها احساس مي كردند كمترين قدرت را بر روي نگرش و رفتارهايشان دارند

وي بعد از اضافه . به تئوري عمل منطقي اضافه نمودكنترل رفتاري درك شده نام داشت كهآيزن سومين سازه را

).73،72(دينام اين تئوري را تئوري رفتار برنامه ريزي نام ،ل منطقيبه تئوري عم سازه كردن اين

:اساس تئوريك رفتار برنامه ريزي شده-2-32-2

كاربرد تئوري ديگري به عمل منطقي نيز اين تئوري از تئوري عمل منطقي منشاء گرفته است كه تئوري .

،تئوري عمل منطقي وتئوري ئوري انتظارارزشتدر اينجا بطور خالصه .)74(ارزش مي باشد- نام تئوري انتظار

.شوند توضيح داده ميرفتار برنامه ريزي شده

:ارزش-تئوري انتظار-2-33

:تئوري انتظارارزش از دو ناحيه پژوهشي بوجود آمدند

بررسي هاي روانشناسي اجتماعي درباره روابط بين نگرش،اعتقادات ورفتار- 1

.تئوري تصميم گيري رفتاري- 2

1669ال به طور رسمي در سال كاسپ. اصلي در تئوري انتظار ارزش اصل نيل به حداكثراستفرضيه

يامدهاي بالقوه يا نتايج آن و ارزشهاي هر پيامد پاعالم كرد،ارزش مورد انتظار براي عمل خاص جمع جبري

نمي يم مي گيرندتئوري انتظار ارزش به دنبال توصيف اينكه چگونه مردم تصم.وترتيب وتوالي آنها مي باشد

روشي براي تعريف عملي و ارزيابي سيستماتيك اجزاي تصميم گيري براي انجام رفتار اين تئوري باشد،بلكه

به صورتيا) براي مثال بر حسب دالر(نتيجه ارزش يا به صورت عيني ارائه مي گردد.دنخاص ارائه مي ده

٤٥

قضاوتهاي .ايج مختلف را در تصميم گيري فراهم مي كنداين امر امكان تخمين اثرات نت).مانند خوشبختي(ذهني

ذهني ارزش در تئوري تصميم گيري موسوم به سودمندي و در تئوري عمل استداللي موسوم به طرز يا تلقي

منعكس كننده تمايل يا عدم تمايل ، گرايشها قضاوتهاي ذهني ارزش مي باشند كه در يك طيف.مي باشدگرايش

اين قضاوتهاي ارزيابي با مقياسي اندازه گيري مي شوند كه داراي . خاص مي باشندشخص در باره يك موضوع

بيني رفتار در بررسي هاي روانشناسي اجتماعي كه توجه آنها به درك و پيش.دامنه اي از خوب تا بد مي باشند

مي در تئوري انتظار ارزش گرايش يا سودمندي.معطوف است،ايجاد گرايش موضوع اصلي محسوب مي شود

قاعده تصميم گيري . براي ارزش و احتماالت ذهني و اعتقادات جايگزين احتماالت عيني باشديتواند جايگزين

مردم در انتخاب جايگزين رفتاري معتقدند كه حداكثر پيامدهاي خوب :يا اصل نيل به حداكثر به ما مي گويد

زش فقط در مواردي كه مورد كنترل فرد استتئوري انتظار ار.(وحداقل پيامدهاي بد را براي آنها خواهد داشت

رفتارهاي اجباري واضطراري در موقعيت هايي كه انتخاب براي فرد محدود است ،در قلمرو .استفاده مي شود

).74()بحث اين تئوري نيست

در مجموع،تئوريهاي انتظار ارزش را مي توان مدل زنجيره اي وقايع با تفاوت در جزئيات كاربردي هر

از اين ديدگاه رفتار عبارتست از نقطه پايان وقايع روانشناختي زنجيره اي كه با ارزيابي پيامدهاي .ستيك دان

براساس اين سنجش ،تصميم گيرنده راهي را انتخاب مي كند كه قصد .نتايج رفتار مورد نظر شروع مي شود

در حالي كه پيامدهاي خاص . دنو انتخاب شده دنبال مي شروقايع بعدي با اجراي رفتا.دنبال كردن آن را دارد

رفتار مورد نظر كامال رابطه متقابل بين پيامدهاي رفتاري را مشخص مي كند و روش عملي براي ادغام

ارزيابيهاي مردم از اين پيامدها جهت پيش بيني رفتار يا قصد انجام رفتار ارائه مي دهداما دراغلب مواردچنين

پيامدهاي هر رفتاري به طور تجربي در جمعيت هدف بدست مي .ده استپيامدهايي درچارچوب نظر منظور نش

٤٦

در زمينه محتواي مدل ، براي استفاده كاربردي اين روشها در تعداد زيادي از رفتارها انعطاف پذيري قابل . آيد

در آموزش بهداشت كه رفتارها وهمچنين گروههاي هدف خيلي متفاوتند ،درك مسائل .مالحظه اي وجود دارد

يله اي قوي براي طرح وس،صي مربوط به تصميم گيريي افراد وچگونگي اين مسائل در زيرگروههاخا

ارزش اين مي باشد كه چطور - مركز توجه تئوري هاي انتظار.جهت مداخالت موثر فراهم مي كنداستراتژيهايي

باط با ارزشهاي ذهني و رفتار افراد با فرايند شناختي افراد مرتبط مي باشد كه اين فرايندهاي شناختي درارت

اين تئوري ها بر هويت ساختار شناختي،سبكهاي شناختي، .دنانتظارات در نتايج احتمالي يك رفتار ويژه مي باش

).74(هدف نهايي اين تئوري ها درك و پيشگويي رفتار انسان مي باشد.دنمتمركز مي باش

ارزشي يا دارد كه ارزش كمي براي آنها شان را در راه كارها يا هدفهايييافراد تالشها و منابع شخص

بعالوه اغلب افراد كوششهايشان را صرف هدفهايي نمي كنند كه عليرغم .صرف نخواهندكرد،براي آنها ندارد

تئوريك بهتر قابل درك خواهد تغيير فردي با اين چارچوب.جذاب بودن،غيرممكن ويا دست نيافتني باشد

بر اهميت . كه براي رسيدن به آن وجود دارد مي باشدر وانتظار انتزاعييعني توجه به ارزش انتزاعي تغييبود،

كه هر چه يك فرد از موقعيت فعلي اش در يك مي باشد ارزش انتزاعي تغيير براساس اين فرضانگيختگي

مي پاداش ها يا منافعي كه در ارتباط با يك تغيير مطلوب خواهد بود بزرگتر ،حيطه بخصوص ناراضي باشد

ين ارزش انتزاعي تغيير مي تواند قابل مقايسه با منافع درك شده جهت بكارگيري يك رفتار بهداشتي در ا.باشد

بدست آوردن موفقيت آميز تغيير يا نتيجه به آگاهي قبلي واهميت انگيزشي انتظار انتزاعي.نظر گرفته شود

خصي به اينكه موفقيت او نيز به شخص از موفقيت ها يا موفقيت هاي ديگران در رسيدن به نتيجه و اعتماد ش

تئوري در اين مفهوم شبيه به مفهوم خودكارآمدي .بستگي دارد ،يا بيشتر از ديگران خواهد بود همان اندازه و

).75( مي باشدشناخت اجتماعي

٤٧

:)Theory of reason action(دالليتتئوري عمل منطقي يا اس-2-34

نمايانگر مدلهايي براي پيش بيني قصد منطقيتئوري عمل .بوجود آمد1967تئوري عمل منطقي در سال

اين .مي باشدتصميم هاي شخص درباره عمل كردن يانكردن رفتار مورد نظر انجام رفتار خاصي،وهمچنين

قدرت پيش بيني دقيق تئورياين.تئوري را مي توان در جمعيتها و رفتارهاي گوناگون مورد استفاده قرار داد

نشان رارفتارهاي بهداشتي و شتي داوطلبانه را داشته و ابعاد مهم تصميم گيري در تصميمهادرباره رفتار بهدا

به منظور موثر بودن مداخالت براي تشويق مراجعه كننده ها جهت شروع به تغيير در رفتارشان بايستي . مي دهد

.)76- 78(شوندعوامل وموانع اصلي در تصميم گيري براي تغيير شناسايي

دراين مدل فرض بر . وري جهت توجيه هر رفتاري كه فرد مي تواند كنترل كند ،قابل استفاده استاين تئ

اين است كه قصد رفتار تعيين كننده مستقيم رفتار است ،وبقيه عواملي كه بررفتار تاثير مي گذارندغيرمستقيم مي

در چارچوب عمل،هدف ،موقعيت رهاي مستقيم با اندازه گيري رفتاه اندازه گيري قصد بايد در رابط.باشند

قدرت قصد فرد براي انجام يك رفتار خاصيحاصل . وزمان باشد ، تا بتوان رفتار را بدرستي پيش بيني كرد

:كاركرد دو عامل است

گرايش در جهت رفتار - 1

ي يا هنجارهاي ذهني عام در رفتارتاثير محيط اجتماع- 2

اعتقاد بوسيلهيك رفتار نسبت به گرايش . مي باشندگرايشهاوهنجارهاي ذهني،هر كدام داراي دوجزء

در بكارگيري اين مدل درآموزش بهداشت امكان .شخص به نتيجه حاصل از رفتاروارزيابي آن مشخص مي شود

دارد كه نتايج شامل مسائلي ازقبيل تاثير جانبي در رابطه با داروها باشد و يا زمان و مشكالت شخصي در

باالخره ،هنجار اجتماعي براساس اعتقاد هنجار فرد در باره اين .در كالس ورزشي باشدارتباط با شركت منظم

٤٨

و پيامدها.كه ديگران چه فكر مي كنند و يا انگيزه فرد در پيروي از خواسته هاي ديگران چيست ،تعيين مي شود

افراد با) باز( ساختاري نتايج در رابطه با رفتار خاصي را مي توان با روش تجربي از طريق مصاحبه هاي غير

اين مصاحبه ها از افراد سئوال مي شود كه نتايج ويا پيامدهاي مهم ناشي از در.جمعيت هدف بدست آورد

).76-78(غير ممكن استچنين ليستي مشخص كردن عقايد مهم از در حالي كه .اجزاي عمل را ليست كنند

همانطور كه در اين شكل ديده مي . است شدهدر شكل زير نشان داده)استداللي(تئوري عمل منطقي

.اين تئوري از نگرش ،هنجارهاي انتزاعي ،قصد و رفتار تشكيل شده است .شود

)استداللي(اجزاي تئوري عمل منطقي:1-2شكل شماره

:)Theory of planned behavior(تئوري رفتار برنامه ريزي شده-2-35

اين . مي باشد شده تئوري رفتار برنامه ريزي،ن تئوري ها درباره پيشگويي كننده هاي رفتاريكي از بهتري

بر طبق اين .تئوري از نگرش ،هنجارهاي انتزاعي، كنترل رفتاري درك شده، قصد و رفتارتشكيل شده است

:تئوري قصد فرد براي انجام رفتار به وسيله سه عامل هدايت مي شود

نگرش نسبت به رفتار

هنجارهاي انتزاعي

رفتار قصد

٤٩

ارزيابي اين نتيجه توسط نكه رفتار مورد نظر نتيجه اي به دنبال خواهد داشت وعقيده فرد درباره اي - 1

)عقايد رفتاري(فرد

)عقايد هنجاري(عقيده درباره انتظارات هنجاري ديگران وانگيزه فرد براي تطبيق با اين انتظارات - 2

ره هر يك از اين عقيده درباره وجود عوامل تسهيل كننده يا موانع انجام رفتار وقدرت درك شده دربا - 3

)عقايد كنترلي(عوامل

نتيجه عقايد هنجاري فشار . عقايد رفتاري باعث نگرش مطلوب يا نامطلوب نسبت به رفتار مي شوند

عقايد كنترلي هم بوجودآورنده كنترل رفتاري درك شده مي .اجتماعي درك شده يا هنجارهاي ذهني مي باشد

ارهاي ذهني و كنترل رفتاري درك شده منجر به شكل گيري قصد نگرش نسبت به رفتار همراه با هنج. ندباش

به عنوان يك قاعده كلي ،نگرش مطلوب نسبت به رفتار وهنجارهاي ذهني مطلوب نسبت به .رفتاري مي شوند

رفتار و درك كنترل بيشتر نسبت به رفتار باعث مي شود كه فرد بيشتر قصد انجام رفتار مورد نظر را داشته

بامشخص بودن يك درجه كافي از كنترل واقعي بر روي رفتار،از مردم انتظار مي رود در صورتي سرانجام.باشد

بنابراين فرض بر اين است كه قصد پيش گويي .افراد قصدانجام رفتار خود را عملي كنند، كه فرصت مهيا شود

ت اجرايي آن ممكن است بهرحال به خاطر اينكه براي بعضي از رفتارها مشكال.كننده بيواسطه رفتار مي باشد

هر اندازه كنترل . در نظر گرفتن كنترل رفتاري درك شده بعالوه قصد مفيد مي باشد.كنترل ارادي را محدود كند

مي تواند به عنوان يك نماينده براي كنترل واقعي و همچنين مي تواند در ،رفتاري درك شده واقعي باشد

.)47،80،79(پيشگويي كردن رفتار مورد نظر كمك كند

٥٠

:عبارتندازاين محدوديتها : عمل منطقي،رفتار برنامه ريزي شدهمحدوديت هاي تئوري-2-36

اين تئوريها بستگي به شناسايي تمام يا اغلب نتايج بارز براي قدرت پيش بيني :قدرت پيش بيني- 1

ند دريافت اطالعات از فراي محتواي اين تئوريها راتشكيل مي دهند،،چون پيامدهاي بارز.جمعيت هدف دارد

.جامعه هدف بسيار مهم مي باشد

بدست آوردن نتايج بارز و بكارگيري اين تئوري دراغلب مسائل آموزش بهداشت پيچيده مي باشد- 2

.جهت گردآوري اطالعات دارد وقت گير نياز به فرايندي جدي و

.در نظرگرفته نمي شوندفاكتورهايي از قبيل شخصيت و متغيرهاي دموگرافيك ، در اين تئوري- 3

كنترل رفتاري درك شده ميزان كنترل واقعي بر رفتار را پيش گويي:فرضيات چنين بيان مي كنند- 4

.در بيشتر موارد ممكن است چنين نباشد ،مي كند

).47،80،79(اگرفاصله زماني بين قصد رفتاري و رفتار زياد باشد،احتمال دارد كه رفتار اتفاق نيفتد- 5

ور كه در باال بيان شد تئوري رفتار برنامه ريزي شده از نگرش ،هنجارهاي انتزاعي ،كنترل رفتاري همانط

در ذيل اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده به طور خالصه شرح .درك شده ،قصد و رفتار تشكيل شده است

.داده مي شود

:اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته-2-37

اولين عاملي كه روي قصد افراد براي انجام رفتار :)Attitude(گرايش ونگرش نسبت به رفتار-2-37-1

هدف از نگرش . نگرش وگرايشها هستند كه عامل شخصي نيز ناميده مي شود،وياعدم انجام رفتار تاثير دارد

است نگرش ممكن.ارزشيابي منفي ويا مثبت شخص درمورد انجام يا عدم انجام يك رفتار مشخص مي باشد

بر طبق اين تئوري . ولي نگرش فردي ديگر نسبت به آن رفتار منفي باشد،فرد براي انجام رفتاري مثبت باشد

٥١

نگرش فرد درباره يك شي نتيجه عملكرد عقايد فرد درباره شي و ارزيابي پاسخها در ارتباط با اين عقايد مي

نگرشها معموال .دنشي مي باشنسبت به يك گرش براي شكل گيري ناصلي يك شي پايه نسبت به يد اعق.باشد

علت شكل گيري مشخص كردن كه به منظور مشخص است.ي شودمشخص مبوسيله ارزيابي عقيده شخص

به طور كلي عقايد اشاره به احتمال قضاوت .بررسي شودآنان فرايند شكل گيري بايدوتغيير نگرش وقصد افراد،

آنها بادرك شخص از .دارندهاي قابل تميز جهان پيرامون شخص جنبه از درارتباط با بسياري صذهني شخ

.)81(در ارتباط مي باشندمحيط خودشان

هنگامي .مي باشند احساس كلي فرد در باره مطلوب بودن يا نبودن بسياري از اشياء ندهنشانده ها نگرش

د ارزيابي هاي فرد از عملكر نتيجهشييك نگرش فرد در باره . كه عقيده شخص درباره يك شي شكل مي گيرد

در دوره زندگي فرد،تحارب فرد منجر به شكل گيري بسياري از عقايد مختلف در باره .اين نسبتها مي باشد

اين عقايد ممكن است نتيجه مشاهدات مستقيم يا فرايند هاي .وادث مختلقي مي شودحاشياء، اعمال و

ني بمانند،عقايد ديگر ممكن است فراموش شوند و بسياري از عقايد ممكن است زمانهاي طوال .استنتاجي باشد

عقايد شخص ممكن است در نتيجه عملكرد تغيير پذيري در سيستم . شكل گيرنددممكن است عقايد جدي

بنابراين عقايد شخص در باره يك شي بوسيله مجموعه عقايد برجسته شخص درباره .عقايد شخص تغيير يابند

بر .شوند مربوط مي آن شي بسياري از صفاتيك شي مشخص بهباره درهر عقيده . شوند ميشي تعيينآن

واضح .اهنگي دارد توانايي اش هم بهارزش ،ارزيابي شخص از نسبتها با نگرش فرد نسبت–طبق مدل انتظار

نسبت بهاطالعات اساسي براي شكل گيري نگرش فرد،زماني بر اين است كه اين ديدگاه فرض در كه است

.او وارد ارزيابي شي ميشود،ش مي كندپردازرا يك شي

٥٢

آنها فرمول زير را براي بدست آوردن نگرش .آيزن وفيش بين نگرشها را بدين صورت تشريح كردند

.پيشنهاد كردند

A = f [Σ biei ] اين . نتيجه مجموع عقايد فرد نسبت به عمل مي باشد ،به نظر آنها نگرش نسبت به يك عمل مشخص

باشند كه آيا نتيجه عمل به صورت مثبت در نظر گرفته مي شود و يا به صورت عقايد بر اين اساس مي

.)81(؟مي باشد)bi(و احتمال ذهني كه آيا اين عقايد واقعا با نگرش در ارتباط )ei(منفي

:)Subjective Norms( يا فشارهاي اجتماعيهنجارهاي انتزاعي-2-37-2

رفتار وياعدم انجام رفتار تاثير دارد نرمهاي انتزاعي هستند كه روي قصد افراد براي انجام دومين عاملي

با فهم يا درك شخص از فشارهاي اجتماعي درارتباط مي نرمهاي انتزاعي. كه مربوط به عامل اجتماعي مي باشد

نرمهاي اجتماعي تنظيم كننده .تا كاري را انجام بدهد يا انجام ندهد برشخص وارد مي شود باشدكه

براي مثال بايد گفته شود كه در . را رد كنندها ي براي اجرا هستند كه افراد مي توانند بپذيرند و يا آناستانداردهاي

ايران در ابتداي تزريق واكسن نگرش بسياري از مادران نسبت به واكسيناسيون منفي بود و در نتيجه پوشش

وذ منجر به رفتار شد و پوشش واكسيناسيون كم بود ولي فشارهاي اجتماعي همسر ومسئولين وافراد بانف

.)82،83(واكسيناسيون افزايش يافت

فرض بر اين است كه هنجارهاي انتزاعي در نتيجه عملكرد عقايدي هستند كه افراد بخصوصي انجام

عقايدي كه پايه واساس هنجارهاي انتزاعي .دادن يا ندادن يك رفتار را تائيد كنندوياممكن است تائيد نكنند

زماني كه يك فرد قصد انجام يك رفتار ويژه را داشته باشد .ناميده مي شوندا عقايد هنجاري اصطالح،هستند

٥٣

هنگامي است كه او درك كند كه افرادي كه برايش مهم مي باشند فكر مي كنند كه او بايدآن رفتار راانجام

. يك فرد ممكن است همسر،دوستان ،پزشكان يا افراد ديگر باشند برايافراد مهم.دهد

هنجارهاي انتزاعي بوسيله پرسيدن سواالتي از مخاطبين ارزيابي مي شود تا شخص در باره ميزان

ه :به عبارت ديگر مي توان گفت. قضاوت كند،احتمال تائيد يا عدم تائيد بيشتر افرادي كه برايش مهم هستند

او بايد يا انتظار دارند كه كنند افرادي فكر مي كه اوعقيده دارد،فرد در ارتباط مي باشدجزء هنجاري با عقيده

تكميل كننده ع جص براي تطبيق آمدن با اين مراخانگيزه ش. يا آن را انجام ندهدرا انجام دهدمورد نظر رفتار

به طور كلي هنجارهاي انتزاعي به تاثير محيط اجتماعي افراد برقصد رفتاري .جزء هنجارهاي انتزاعي مي باشد

شما ممكن است دوستاني .تاثير محيط اجتماعي را بر روي قصد رفتاري نشان مي دهدمثال زير .دنآنها اشاره دار

داشته باشيد كه عاشق ورزش كردن باشند و به طور دائم شما را تشويق كنند تا براي ورزش كردن به آنها

بوسيله عقائد اين افراد.اما همسرشماممكن است ترجيح دهدكه شمايك زندگي غيرمتحرك داشته باشيد.بپيونديد

دو بر قصد شما براي انجام رفتار تاثير مي گذارد ناهميتي كه به هريك از نظراتشان مي دهيد وزن داده مي شو

آيزن وفيش بين فرمول .كه در نهايت ممكن است منجر به ورزش شود يا ممكن است منجر به ورزش نشود،

:زير را براي بدست آوردن هنجارهاي انتزاعي پيشنهادكردند

SN = f [Σ bimi ]

در ارتباط با هنجارهاي انتزاعي،آيزن وفيش بين بيان مي كنند كه هنجارهاي انتزاعـي براسـاس چنـدين

هريك از اين عقايد عملكرد تخميني ذهني فرد از آنچه مي باشد كه ديگران فكـر مـي كننـد يـا .عقيده مي باشد

ن ميزان انگيزه فـرد بـراي تطبيـق دادن خـود بـا انتظار دارند بايد در يك موقعيت ويژه انجام داده شودو همچني

اين فرمول را مي توان چنين تفسير كرد كه هنجارهاي انتزاعي در ارتباط با قصد رفتاري عملكرد .انتظار ديگران

اين عقايد بوسـيله احتمـاالت ذهنـي كـه ديگـران از .دن مي باش رفتارمجموع عقايد درباره ديدگاه ديگران درباره

٥٤

و همچنين بوسيله انگيزه فرد براي عمل كردن به آنچه ديگران احساس مي كنند كـه )bi(ي كنند حمايت م رفتار

.)82،83(،بيان مي شود)mi(او بايد آن رفتار را انجام دهد

:)Perceived of Behavioral Control(كنترل رفتاري درك شده-2-37-3

ـ نجـام رفتـار تـاثير دارد مر سومين عاملي كه روي قصد افراد براي انجام رفتار وياعدم ا وط بـه كنتـرل ب

عنوان ارزيابي فرد از در تئوري رفتار برنامه ريزي شده كنترل رفتاري درك شده به . رفتاري درك شده مي باشد

تعيين كننده رفتار مـي هنگامي كنترل رفتاري درك شده . سخت بودن يا آسان بودن يك رفتار تعريف مي شود

تعـدادي از .رك شده منعكس كننده كنترل واقعي افراد بر روي رفتار مـورد نظـر باشـد كه كنترل رفتاري د باشد

فاكتورهاي محيطي و سازماني وجود دارند كه مي توانند انجام شدن يك رفتار مشخصي را آسانتر يا مشكل تـر

وانـع پـيش فرض بر اين است كه كنترل رفتاري درك شده منعكس كننده تجربه قبلي فرد وهمچنـين م .سازند

به عنوان يك قاعده كلي،نگرش مطلـوب و هنجارهـاي انتزاعـي مطلـوب و .بيني شده انجام يك رفتار مي باشد

كنتـرل رفتـاري . كنترل رفتاري درك شده بيشتر باعث مي شود كه قصد انجام دادن رفتار توسط فرد بيشتر شود

.درك شده از دو قسمت تشكيل شده است

control belief:باره اينكه عواملي وجود دارند كه تسهيل كننده و يا مانع انجام يك رفتار عقيده در

.مشخص مي باشند

Perceived power : قـدرت درك شـده بـراي كنتـرل هـر يـك از ايـن عوامـل تـسهيل كننـده ويـا

.)84،85(بازدارنده

تقيم بـر انجـام كنترل رفتاري درك شده مي تواند هم به طور مستقيم و هم مي تواند به صورت غير مـس

در حالت غير مستقيم كنترل رفتاري درك شده از طريق قصد رفتاري تاثير خـود را بـر رفتـار .رفتار تاثير بگذارد

٥٥

براي اين فرضيه كه كنترل رفتاري مي تواند همراه با قصد بطور مستقيم رفتار را پيـشگويي كنـد .اعمال مي كند

:مي توان دو دليل آورد

.انجام يك رفتاراحتماالباافزايش كنترل رفتاري درك شده افزايش مي يابدكوشش صرف شده براي - 1

كنترل رفتاري درك شده مي تواند اغلـب بـه عنـوان يـك جانـشين از كنتـرل واقعـي انـدازه گيـري -2

تاثيرمستقيم كنترل رفتاري درك شده بر رفتار زماني بوجود مي آيد كه تطـابقي بـين درك كنتـرل و كنتـرل .شود

:كنترل رفتاري درك شده ممكن است درموارد زير دقيق نباشد. براي انجام رفتار وجودداشته باشدواقعي فرد

. زماني كه يك شخص اطالعات كمي در اختيار دارد-1

.منابع در دسترس فرد تغيير مي كنند- 2

.زماني كه عناصر جديدي به موقعيت اضافه مي شوند- 3

بهرحال هر اندازه .كن است به درستي رفتار را پيشگويي نكند در اين شرايط كنترل رفتاري درك شده مم

كه كنترل رفتاري درك شده واقعي باشد ،آن مي تواند براي پيشگويي احتمال كوششهاي موفقيت آميـز اسـتفاده

اگر چه كنترل رفتاري درك شده منعكس كننده اطمينان فرد به توانايي شان براي انجام يـك رفتـار ).84،85(شود

اما كنتـرل رفتـاري . باشد وبه عنوان يك مترادف با ساختار خود كارآمدي باندورا در نظر گرفته مي شود ويژه مي

در مقايسه بين خود كارآمدي درك .درك شده بخش بزرگي است كه از خود كارآمدي باندورا مشتق شده است

فـراد در بـاره توانـايي شده و كنترل رفتاري درك شده مي توان گفت كه خودكارآمـدي درك شـده بـه عقايـد ا

هايشان نسبت به اعمال كنترل بر روي سطحي از عملكرد شان و همچنين بر روي حوادثي كه بـر روي زنـدگي

در حالي كه كنترل رفتاري درك شده اشاره به توانايي براي انجـام يـك رفتـار ويـژه .شان موثر است اشاره دارد

تركيبي از دو جزء مي باشدكه اين دو جزء خود كارآمـدي آيزن نشان مي دهد كه كنترل رفتاري درك شده .دارد

٥٦

اين ديدگاه بيان كننده آن است كه اندازه گيري كنترل رفتاري درك شده بايد شامل .و قابل كنترل بودن مي باشد

. باشد)خود كارآمدي و قابل كنترل بودن(دو آيتم

ق آن در تاكيد بر عواملي است كـه بـه كنترل رفتاري درك شده با منبع كنترل نيز متفاوت مي باشد و فر

كنترل رفتاري درك شده اشاره به درك شخص ازآسان بـودن .طور مستقيم با رفتار به خصوصي مرتبط مي باشد

در حالي كه منبع كنترل به طوركلي احتمالي است كـه در موقعيتهـا و .يا مشكل بودن انجام بودن رفتار مي باشد

.)86(انواع اعمال ثابت مي ماند

درحالي كـه هـيج اجبـاري بـراي اتخـاذ .افراد ممكن است كنترل كامل براي انجام رفتارشان داشته باشند

و از طرف ديگرچنانچه اتخاذ يك رفتـار مـشخص نيازمنـد فرصـتهايي از قبيـل منـابع .انواع رفتار نداشته باشند

ي براي انجام رفتـار مـشخص نداشـته مهارتهايي باشد كه فرد آنها را دارا نمي باشد،ممكن است فرد كنترل كامل

عوامل داخلـي شـامل مهارتهـا، توانـايي هـا .عوامل كنترلي شامل هر دو عوامل داخلي و خارجي مي باشند .باشد

شـامل عوامـل محيطـي و عوامـل نيـز عوامـل خـارجي .باشد مي ،اطالعات ،احساساتي از قبيل استرس و غيره

.موقعيتي مي باشد

رل رفتاري درك شده اشاره به درجه اي دارد كه يك فرد احساس مـي كنـد كنت: همچنين مي توان گفت

اگر افراد معتقد باشند كه آنها منـابع يـا فرصـتهايي .انجام دادن يا ندادن يك رفتار تحت كنترل ارادي او مي باشد

حتي اگـر افـراد .دش احتمال انجام رفتار مورد نظر كمتر خواهد،براي انجام دادن رفتار مورد نظر در اختيار ندارند

و يا اگر آنها اعتقاد داشته باشند كه افـراد مهـم ديگـر ،نسبت به انجام رفتارمورد نظر نگرش مثبتي داشته باشند

.كنترل رفتاري درك شده از فرمول زير بدست مي آيد.انجام آن رفتار را تائيدمي كنند

Pbc= f [Σ ci mi ]

٥٧

نتيجه عملكرد مجموع عقايـد فـرد )pbc(فتاري درك شده اين فرمول چنين خوانده مي شود كه كنترل ر

در قدرت درك شده فرد ) ci(در مورد اينكه عواملي وجود دارند كه تسهيل كننده يا موانع انجام رفتار مي باشند

.)88،87(مي باشد)mi(بر هر يك از اين عوامل

رفتـار برنامـه ريـزي يك فاكتور اصلي در تئوري :)Behavioral Intention(قصد رفتاري-2-37-4

را كـه بـر رفتـار فرض بر اين است كه قصد فاكتورهاي انگيزشي.قصد فرد براي انجام رفتار مشخص مي باشد

قصد رفتاري اشاره به قصد فرد بـراي انجـام دادن يـك رفتـار مـشخص مـي .تاثير مي گذارند تحت كنترل دارد

داده مي شود كه فـرد رفتـار مـورد نظـر را انجـام قوي بودن يك قصد بوسيله يك احتمال ذهني فرد نشان .باشد

پيش بيني كننده هاي رفتارها ندرتئوري رفتار برنامه ريزي شده و تئوري عمل منطقي،قصدها مهمتري .خواهد داد

است كه نگرش مطلوب فرد در باره بعضي اهداف باعث مي شود كه او قصد كند بر آن فرض معمول .مي باشند

قصدهاي .رفتارهاي منفي را انجام دهدبا توجه به هدف كند تا مي نجام دهد و كمتر قصد تا رفتارهاي مثبت را ا

عمل و انگيزه افراد براي درگير شدن در يك رفتار مـشخص را بطـور شامل رفتاري تركيبي از برنامه هاي مردم

د احتمال بيـشتري دارد كـه بنابراين افرادي كه براي انجام دادن يك رفتار بر انگيخته شده ان .مختصر بيان مي كند

منشاء تئوري رفتار برنامه ريزي شده اين ايده مـي باشـد كـه انجـام هـر .آن را به طور موفقيت آميز انجام دهند

در تئوري رفتار برنامه ريزي شده . رفتار بوسيله دو عامل قصد رفتاري و كنترل رفتاري درك شده معين مي شود

،هنجارهاي انتزاعي و كنترل رفتاري درك شده مي تواند رفتار را پيـشگويي قصد براي انجام رفتار بهتر از نگرش

به عبارت ديگر،تئوري رفتار برنامه ريزي شده و تئـوري عمـل منطقـي بـا ايـن ديـدگاه كـه قـصد رفتـاري .كند

ن هر چه فاصله زماني بي .قصد ها در طي زمان مي توانند تغيير كنند .پيشگويي كننده رفتار مي باشد شكل گرفت

احتمال رخ دادن حوادث پيش بيني نشده اي كه باعث تغييرات در قـصد انجـام رفتـار ،قصد و رفتار بيشتر باشد

٥٨

بلكه آنها بيـشتر ، آيزن و فيش بين نه تنها عالقه به پيش گويي رفتار نداشتند به همين دليل .مي باشد باشد بيشتر

رفتار برنامه ريزي شده پيشنهاد مي كنند كه رفتـار تئوري عمل منطقي و تئوري . عالقمند به درك رفتار بودند

قصد فرد بازنمايي شناختي از آمادگي فرد بـراي يـك .فرد بوسيله قصد فرد براي انجام يك رفتار تعيين مي شود

عامـل سـه كاركرد ،پيشنهاد كرد كه قـصد فـرد بـراي انجـام يـك رفتـار مـشخص آيزن .رفتار مشخص مي باشد

.)89-92(،هنجازهاي انتزاعي و كنترل رفتاري درك شدهنگرش فردرتند از اين سه عامل عبا:ميباشد

جزء هنجاري مرتبط است با . نگرشي اشاره به نگرش فرد به سوي انجام دادن رفتار مورد نظر دارد ء جز

انگيـزه ويا انجـام ندهـد در را انجام دهد مورد نظر كه افرادي فكر مي كنند او بايد رفتار به اين عقيده شخص

از ك فـرد ل رفتاري درك شده بيـان كننـده در جزء كنتر . تشكيل مي شود عجص براي تطبيق آمدن با اين مرا خش

مـشخص شكل گيـري يـك قـصد مي توان نتيجه گرفت كه بنابراين .آساني يا مشكل بودن انجام رفتار مي باشد

) مانند هنجارهـاي انتزاعـي ( يك عقيده ويژه ،)نگرش درباره رفتار مورد نظر (وابسته به شكل گيري نگرش ويژه

. ودرك فرد از آساني يا مشكل بودن انجام رفتار مي باشد

اگر قصد براي انجام رفتـار را .بر اساس يك فرمول ساده مي توان قصد براي انجام رفتار را بدست آورد

.قصدبراي انجام رفتار از فرمول زير بدست آورد.نشان دهيم BIبه

BI = (AB)W1 + (SN) W2+(CB)W3

نـشان دهنـده عقايـد SN.نشاندهنده عقايد رفتاري فرد براي انجام رفتار مـي باشـد ABدر فرمول فوق

نـشاندهنده W3وW1,W2. مـي باشـد كنترلـي نـشان دهنـده عقايـد CBهنجاري فرد مربوط به انجام رفتار و

).89-92(ارزيابي هاي فرد از هر يك از اين عقايدويا انگيزه فرد با اين عقايد مي باشد

٥٩

:)Behabvior(رفتار-2-37-5

تئـوري رفتـار برنامـه . سازه ها روانشناختي مي باشند ساير ز رفتار ج ب ، درتئوري رفتار برنامه ريزي شده

. رفتار مي تواندبوسيله تاكيد قرار دادن اوضاع در داخل مدل پيش بيني شود،ريزي شده پيشنهاد مي كند

: مي شوند معينيزي شده توسط اصطالحات ذيلدر تئوري رفتار برنامه رمورد نظر رفتار

)Target(هدف-

)Action(عمل -

) Context(زمينه-

.)Time( زمان-

ان پيـاده روي مـي دقيقـه هـر روز بـر روي نـوارگرد 30احمد در سالن ژيمناستيك براي حـداقل :مثال

دقيقـه هـر روز و 30راه رفـتن ، نـوار گـردان ، :د از ،زمان و زمينه به ترتيب عبارتن عملهدف ، : درمثال فوق .كند

مـي آمـوزش بهداشـت در علـوم بهداشـتي تغييـر رفتارهـاي بهداشـتي هـدف .)80(سالن ژيمناستيك مي باشد

تركيبي از آگـاهي هـا و گـرايش هـا بـا سـاير رفتار .مي باشد رفتار شامل عملكرد قابل مشاهده وبررسي .باشد

رفتار از عوامل اتفاقي ،امكانات عملي ،مـسائل جـاري وبـسياري عوامـل . باشد ميعوامل وبه نسبتهاي متفاوت

ممكن است در جهت مخالف با آگاهي ها نيـز صـورت ،ديگر متاثر است و از آنجا كه ماهيت آن پيچيده است

برخالف گرايش ها وآگاهي ها بررسي در رفتار كم وبيش ساده تر است ،چرا كه اعمال ضابطه هاي عينـي .گيرد

رفتـار عمـل مـشاهده .رفتارهاي مختلف را نيز مي توان با روش كمي مورد شناخت قرار داد .در آن عملي است

).97(شده بوسيله فرد مي باشد

٦٠

:)perception of others behavior(ديگراندرك رفتاري -2-37-6

ايـن شـناختها .باشـد مـي افـراد سـاير درك رفتار ساير افرادشناختهايي مرتبط با رفتارها،عقايد ونگرش

: منابع اوليه درك رفتاري در رفتارهاي مرتبط با سالمت عبارتند از .ممكن است مطابق با واقعيت باشند يا نباشند

ــانواده ــا (خ ــم نياها،همتاه ــرادران وه ــواهران وب ــا خ ــدين وي ــر ).وال ــشتمل ب ــراد م ــاير اف ــاري س درك رفت

يـادگيري (والگوسـازي )ويق هـاي ابـزاري واحـساس تـش (حمايـت اجتمـاعي )انتظارات ديگران مهم (استانداردها

درتعـدادي مطالعـه نـشان داده ).جانشيني از طريق مشاهده ديگراني كه درحال انجام يك رفتار بخصوص هستند

شده است كه اين سه فرايند بين فردي بر زمينه سازي جهت انجام رفتارهاي ارتقـاء دهنـده سـالمت تـاثير مـي

ك رفتار منابع تقويت شـده پيـشكش شـده توسـط ديگـران را پيچـده تـر مـي حمايت اجتماعي براي ي .گذارند

الگوسازي اجزاء پيامدي يك رفتار بهداشتي را به تصوير مي كشد واستراتژي مهمـي بـراي تغييـر رفتـار در .كند

درك رفتاري ساير افراد مي تواندهم بطور مستقيم وهم بطور غير مستقيم و از .تئوري شناخت اجتماعي مي باشد

طريق فشار اجتماعي يا تشويق براي تعهد به برنامه ريزي فعاليت بـرروي رفتارهـاي مـرتبط بـا سـالمت تـاثير

درهر حال انگيـزش .افرادبه لحاظ وسعت حساسيت به آرزوها مثال ها وستايش ديگران متغير مي باشند .بگذارند

احتمال انجام رفتارهـايي كـه ود تا مناسب جهت رفتار در مسيري موافق با درك رفتاري سايرافراد باعث مي ش

. )98(آنها در آن تحسين شده اند ويا به لحاظ اجتماعي تقويت شده اند افزايش يابد

ودرون داده هاي ديگران توجه آرزوها ، افراد بايد به رفتارها ،شد ساير افراد موثر با براي اينكه درك رفتار

حـساسيت بـه تاثيرگـذاري .رتبط با رفتارهاي معين تشبيه كننـد كنند،آنها رابفهمند وآنهارا با نمايشهاي شناختي م

بعـضي فرهنگهـا .ديگران ممكن است به لحاظ رشدي متغير بوده و مخصوصا دربين نوجوانان مشهود مي باشـد

در بـين Familismaبـراي مثـال .ممكن است تاكيد بيشتري بر درك رفتاري نسبت به ديگـران داشـته باشـند

٦١

افراد را در جهت انجام رفتارهايي كه بيشتر براي خانواده خـوب اسـت تـا خـود فـرد اسپانيولي ها ممكن است

مطالعات اليزلوت نشان دادكه درك رفتاري ساير افراد بر رفتار جامعـه مـورد بررسـي او ).75(تشويق نمايند

در هنگام رانندگي با افرادي كه بيان كردند ساير افراد ،وي در بررسي خود به اين نتيجه رسيد .تاثير داشته است

سرعت باال رانندگي مي كنند، آنها نيز در هنگام رانندگي نيز از سرعت بااليي برخوردار بودند و افرادي كه بيـان

كردند كه ساير افراد در هنگام رانندگي با سرعت كم رانندگي مـي كننـد، آنهـا نيـز در هنگـام راننـدگي نيـز از

).98(سرعت كمي برخوردار بودند

اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته:2-2شكل شماره

ATTITUDES (behavioural beliefs × Outcome evaluations)

SUBJECTIVE NORMS (normative beliefs ×

Motivation to comply)

INTENTION BEHAVIOR

PERCEPTION OF OTHERS BEHAVIOR

PERCEIVED BEHAVIOURAL

CONTROL (control beliefs ×

Infuence of control beliefs)

٦٢

:ي بر مطالعات گذشتهرمرو-2-38

سعي شد تمامي مطالعاتي كه به اشكال زير با مطالعه زير در ارتباط مي باشـند گـزارش در بازبيني منابع،

.شوند

. بودزي شده در مورد استفاده ازكاله ايمني پرداختهمطالعاتي كه به آزمون تئوري رفتار برنامه ري-1

.مطالعاتي كه در مورد فوايد ومنافع استفاده ازكاله ايمني كار كرده بودند-2

.بود مطالعاتي كه در آن تصادفات موتورسواران وعوامل مرتبط با آن مورد بحث قرار گرفته -3

:مطالعات انجام شده در خارج از ايران-2-38-1

: م مطالعات مرتبط بدين شرح مي باشنداه

تاثير برنامه مداخله اي مبتنـي بـر تئـوري رفتـار "در بررسي خود با عنوان ) Lyn Quin(لين كوئين-1

اين بررسـي بـر :بيان مي كند ”برنامه ريزي شده بر ارتقاء استفاده از كاله ايمني در دانش آموزان دوچرخه سوار

جامعـه مـورد . بوسـيله پرسـشنامه جمـع آوري گرديـد هـا داده.انجـام شـد دوچرخه سـوار دانش آموز97روي

به گروه آزمون .تقسيم شدند ) نفر49(و گروه كنترل )نفر48(به صورت تصادفي به دو گروه آزمون )نفر97(بررسي

براسـاس عقايـد و در مورد استفاده از كاله ايمني داده شد كه ه كتابچه اي شامل يك سري پيامهاي تشويق كنند

به گروه كنترل نيـز يـك كتابچـه داده شـد كـه شـامل . ورهايي بود كه در بررسي قبلي محقق بدست آمده بود با

.يكسري پيامها در ارتباط با مهارتهاي دوچرخه سواري بود

كه بعد از برنامه مداخله عقايد رفتاري، هنجاري وكنترلي وقصد گروه آزمون مثبت تر از نشان داد نتايج

و اثر اين برنامه مداخله هنوز در طوالني مدت باقي مانده است بدين صورت كه بعـد از . اشدگروه كنترل مي ب

ماه از برنامه مداخله، هيچ يك از دانش آموزان گروه كنترل از كاله ايمني اسـتفاده نمـي كردنـد درحـالي كـه 5

٦٣

نتايج اين بررسـي نـشاندهنده .گروه آزمون هنگام دوچرخه سواري از كاله ايمني استفاده مي كردند %) 25(نفر12

).99(ن الزم است عقايد آنها تغيير كندآن است كه براي ارتقاء استفاده از كاله ايمني در موتورسوارا

يك مقايسه از تئوري رفتار برنامه ريزي شده و الگوي اعتقـاد ”لين كوئين در بررسي ديگري با عنوان -2

جامعـه :دن بيان مي ك” ايمني دربين دانش آموزان دوچرخه سواربهداشتي براي پيشگويي و درك استفاده از كاله

ابـزار جمـع آوري داده .ساله بودند 11-18نفري از پسران دانش آموز 162مورد بررسي در اين مطالعه يك نمونه

مرحله اول پرسشنامه اي توسط جامعه مـورد بررسـي پرسشنامه در دو مرحله تكميل گرديد در .ها پرسشنامه بود

در. سازه هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده والگوي اعتقاد بهداشتي را موردبررسي قرار مي داد رديدكهتكميل گ

هفته از مرحله اول بود، افراد مورد بررسي پرسشنامه اي را پر مي كردند كه از آنها 4مرحله دوم كه بعد از مدت

تفاده كرده اند يا خير؟دراين بررسـي بـه الگـوي آيا در طول چهار هفته گذشته از كاله ايمني اس : پرسيده مي شد

نتـايج ايـن .اعتقاد بهداشتي متغير قصد اضافه شد تا ميانجي گري احتمالي بين عقايـد و رفتـار بررسـي شـود

گزارش كردند كه از كاله ايمني استفاده كرده اند در حالي كه %) 1/32(نفر52بررسي نشان داد كه در مرحله اول

گي تنتايج اين بررسـي نـشان داد همبـس . گزارش كردند كه از كاله ايمني استفاده كرده اند %3/38در مرحله دوم

همچنـين .مثبت قوي معني داري بين قصد براي استفاده ازكـاله ايمنـي بـا اسـتفاده ازكـاله ايمنـي وجـود دارد

رفتـاري درك كنتـرل (همبستگي قوي معني داري بين هر يك از سازه هـاي تئـوري رفتـار برنامـه ريـزي شـده

درحالي كه در الگوي اعتقاد بهداشـتي .با قصد استفاده ازكاله ايمني وجود دارد ) شده،نگرش وهنجارهاي انتزاعي

بـا قـصد اسـتفاده ازكـاله )حساسيت درك شده،منافع وموانع درك شـده (همبستگي معني داري بين سه متعير آن

.ايمني مشاهده گرديد

٦٤

رين متغير پيشگويي كننـده اسـتفاده از كـاله ايمنـي در الگـوي در آناليز رگرسيون مشخص شد كه مهمت

اعتقاد بهداشتي فوايد درك شده مي باشد و مهمترين متغير پيشگويي كننـده اسـتفاده از كـاله ايمنـي در تئـوري

در تئوري رفتار برنامه ريزي شده ،كنترل رفتاري درك شده . رفتار برنامه ريزي شده هنجارهاي انتزاعي مي باشد

متغيرهـاي . را نيز پيشگويي مي كـرد )رفتار(وه بر پيشگويي قصد استفاده از كاله ايمني ،استفاده ازكاله ايمني عال

واريـانس اسـتفاده از كـاله ايمنـي را پيـشگويي مـي كردنـد و %43تئوري رفتار برنامه ريزي شـده در مجمـوع

واريانس استفاده از كاله % 18 متعير قصد وبدون% 40متغيرهاي الگوي اعتقاد بهداشتي با متغير اضافه شده قصد

محقق در اين بررسي نتيجه مي گيرد كه تئوري رفتار برنامـه ريـزي شـده بهتـر از .ايمني را پيشگويي مي كردند

الگوي اعتقاد بهداشتي مي تواند اسـتفاده ازكـاله ايمنـي را در بـين دانـش آمـوزان دو چرخـه سـوار پيـشگويي

اين بررسي گرفت اين بود كه اولين بار استفاده از كاله ايمني در هر دو مـدل بـر نتيجه ديگري كه محقق از .كند

).100(استفاده ازكاله ايمني دانش آموزان تاثير داشته است

آيـا تئـوري هـاي روانـشاسي ”در بررسي خود بـا عنـوان )Rasanen (رسنن و) Lajunen(لجونن-3

يـك مقايـسه از :ايمني در نوجوانان دوچرخه سوار بكار برده شوند اجتماعي ميتوانندبراي ارتقاء استفاده از كاله

هدف از ايـن مطالعـه بررسـي . بيان مي كنند ”تئوري اعتقاد بهداشتي،تئوري رفتاربرنامه ريزي شده ومنبع كنترل

مـي سودمندي اين تئوريها درپيشگويي قصد استفاده ازكـاله ايمنـي در نوجوانـان دوچرخـه سـوار

اين بررسي بـر روي . دراين مدلها قصد براي استفاده از كاله ايمني به عنوان متغير وابسته درنظر گرفته شد .اشدب

ابزارجمع آوري داده هـا پرسـشنامه بـود نتـايج آنـاليز .سال انجام شد 12-19نفر از دانش آموزان گروه سني 965

Robust(و منبـع كنتـرل ) Robust CFI=0.93(مسير مشخص ساخت كه تئوري رفتار برنامه ريزي شده

٦٥

CFI=0.95 ( با داده ها كامال تناسب دارند در حالي كه در الگوي اعتقـاد بهداشـتي ضـرايب مـسيرها بايـد بـا

.احتياط تفسير شود

نتايج اين بررسي نشان داد كه ميزان استفاده از كاله ايمني دربين دانش آموزان ابتـدايي بـاال اسـت و بـا

از دانش آموزان كاله ايمني داشتند كـه از ايـن %9/43در اين بررسي . ن كاهش مي يابد آ از افزايش سن استفاده

ساير نتايج نشان داد كه همه اجزاي تئوري رفتـار برنامـه .آنها از كاله ايمني استفاده مي كردند %4/15تعداد تنها

محقق در .در دانش آموازن ارتباط داردريزي شده و منبع كنترل به طور معني داري با قصد استفاده از كاله ايمني

اين بررسي نتيجه مي گيرد كه تئوري رفتار برنامه ريزي شده به همراه منبع كنترل بايكديگر مي توانند به عنوان

).101(چهار چوبي براي برنامه هاي ارتقاء استفاده از كاله ايمني در دانش آموزان دوچرخه سوار بكار روند

در بررسي خود با عنوان آيا عقايد بهداشتي بـر اسـتفاده Mary Sisson Joshiماري سيسون جشي-4

دوچرخه سوار 655 اين مطالعه بر روي :دنازكاله ايمني نوجوانان درهنگام دوچرخه سواري تاثير دارد بيان مي ك

ل ابزار جمع آوري اطالعات پرسـشنامه بـود كـه در چهـا رمدرسـه در آكـسفورد تكميـ .ساله انجام شد 18-14

از ايـن تعـداد .جامعه مورد بررسي از كاله ايمني استفاده كـرده بودنـد %47نتايج اين بررسي نشان داد كه .گرديد

،استفاده ازكاله ايمني با افزايش سن كاهش مـي يافـت . اظهار كردند كه هميشه از كاله استفاده مي كنند %18تنها

از افراد مورد بررسي معتقد بودنـد % 96 . رسيد سالگي مي 17در سن %38سالگي به 15در سن %52بطوري كه از

نتيجه جالبي كه در اين بررسي بدست آمد اين .كه استفاده از كاله خطر جراحتهاي شديد مغزي را كاهش ميدهد

سـاير نتـايج .كساني كه از كاله استفاده نمي كردند عقيده داشتند كه آنها بايد از كـاله اسـتفاده كننـد % 54بود كه

% 81جامعه مورد بررسي اظهار كردند كه استفاده ازكاله ايمني بـه نظـر مـضحك مـي آيـد و % 71نشان داد كه

activeدرآنـاليز رگرسـيون مـشخص شـد كـه .نيزاظهار كردند كه كـاله ايمنـي گـرم و آزاردهنـده مـي باشـد

٦٦

considerationوconformityand anticipated regret ــوع ــد ه در مجمـ ــساسيت درك شـ و حـ

ــانس 28/0 ــد واري ــي كن ــشگويي م ــي را پي ــاله ايمن ــتفاده ازك ــر .اس ــا اث ــن متغيره ــين اي ــه در ب activeك

consideration دارد كه داشتن سابقه آسيب وتـصادف وي در اين بررسي بيان مي . بيشتر از ساير متغيرهاست

.)102(باعث مي شود كه فرد كاله ايمني بخرد و لي در كوتاه مدت از آن استفاده مي كند

كارايي تئوري عمل منطقي توسعه ”در بررسي خود با عنوان)Kuo-chang wang( وانگكيو چانگ- 5

جامعه مورد بررسي در اين : بيان مي كند”يافته در پيشگويي استفاده ازكاله ايمني در نوجوانان موتورسوار

دمرحله اي اين مطالعه به صورت خوشه اي چن.نفر از دانش آموزان دبيرستاني كشور تايوان بودند1396مطالعه

نتايج اين بررسي نشان داد كه تئوري عمل منطقي توسعه يافته شده بهتراز تئوري .انجام شد1996-1997از سال

عمل منطقي و تئوري رفتار برنامه ريزي شده قصد واستفاده ازكاله ايمني را در جوانان موتورسوار پيشگويي مي

مترين پيشگويي كننده قصد واستفاده ازكاله ايمني در در اين مدل كنترل رفتاري درك شده به عنون مه.كند

رفتارهاي .قصد رفتاري يك تعيين كننده بي واسطه استفاده از كاله ايمني مي باشد.دانش آموزان مشخص گرديد

گذشته نه تنها يك متغير مهم در قصد رفتاري بودند بلكه همچنين بهترين متغيري بودند كه بر استفاده ازكاله

).103(ير مي گذاشتندايمني تاث

پيشگويي وتقويت قصدبراي استفاده ازكاله ”و همكارانش در بررسي خود با عنوان) Joanne(جوآن- 6

ابزار حمع .دانش آموز انجام شد 797اين بررسي بر روي: بيان مي كند”سوار ايمني دردانش آموزان دوچرخه

از دانش . جامعه مورد بررسي تكميل گرديدپرسشنامه به روش خودايفاء توسط .آوري داده ها پرسشنامه بود

آموزان در باره خطر رانندگي ،احتمال جراحتهاي شديد سر و رفتارهاي مرتبط با رانندگي ايمن پرسيده

عقايد هنجاري و عقايد رفتاري بهترين پيشگويي كننده هاي استفاده ازكاله ايمني :نتايج اين بررسي نشان داد.شد

٦٧

ازكاله ايمني در آنها دارد پيامهايي كه بيشترين تاثير را بر استفاده .سوار مي باشددر دانش اموزان دو چرخه

دوستان شما استفاده ازكاله ايمني را تاييد مي . استفاده از كاله ايمني مطبوع و جذاب مي باشد:د عبارت بودن

ه ايمني را در دانش نتايج ديگر نشان داد كه والدين وبخصوص مادران مي توانند قصد استفاده ازكال. كنند

.)104(آموزان تقويت كنند

هدف از اين :ندنهدف از مطالعه خود را چنين عنوان مي ك)Westerling(ووسترلينگ)Berg(برگ- 7

در اين بررسي همچنين رابطه .مطالعه بررسي نگرش دانش اموزان نسبت به كاله ايمني و استفاده از آن بود

اين مطالعه بر روي .اده والدين آنها از كاله ايمني مورد بررسي قرار گرفتنگرش افراد مورد بررسي با استف

نتايج اين بررسي نشان داد كه با افزايش سالهاي . انجام شد1997ساله در سال 12- 15دانش آموز 1485

ز كاله به نظر دانش آموزان داليلي كه باعث عدم استفاده آنها ا.تحصيلي استفاده از كاله ايمني كاهش مي يابد

اينكه به نظر آنها استفاده از كاله ايمني كار احمقانه اي مي باشد و برا ي آنها :ايمني مي شود عبارت بودند از

ساير نتايج نشان داد كه ارتباط معني داري بين . استفاد ه از كاله ايمني نا خوشايند و آزار دهنده مي باشد

).105(زان از كاله ايمني وجود دارداستفاده والدين با نگرش واستفاده دانش آمو

آسيبهاي ناشي ازوسايل نقليه ”در بررسي خودباعنوان)Markogiannakis(ماركوگيانكيس- 8

اين بررسي در بيمارستان هراكلين يونان . بيان مي كند”اي يك تحليل ازجراحتهاي ناشي ازوسايل جاده:موتوري

بيمار ترومايي بستري شده 730 نشان داد كه ازنتايج اين بررسي . انجام شد1997-2000در طي سالهاي

جوانان مي باشند و رايجترين آسيبها ،اكثر موتورسواران مجروح.موتورسوار بوده اند%)8/60(نفر444دربيمارستان

).106(در بين موتورسواران و عابرپياده آسيبهاي وارده به سر مي باشد

٦٨

انندگي آسان ياكشته شدن آسان؟يك تحليلر:موتورسواران"دربررسي خودبا عنوان ) Wick(ويك- 9

در اين بررسي داده ها به روش مصاحبه اي از طريق تلفن :دنبيان مي ك"ازتصادفات باموتورسيكلت در آلمان

نفر بودند كه در طي دوره يكساله در مركز تروماي 86جامعه مورد بررسي در اين مطالعه .جمع آوري گرديد

سال رخ مي 25- 30ايج اين بررسي نشان داد كه بيشتر تصادفات در گروه سني نت. درمونيخ آلمان بستري شدند

ساير نتايج نشان داد كه .تصادفات با موتورسيكلت بيشتر درتعطيالت تابستاني و در آخر هفته رخ مي دهد. دهد

و دو ند بودشدهآسيب دچار نواحي گردن نفر از 12.افراد از كاله ايمني استفاده كرده بودند%8/98اگر چه

به آسيبهاي ناحيه %)46(بيشترين جراحت وارده. آسيبهاي شديد ناحيه سر كشته شده بودند دليل به نيزبيمار

محقق در اين . سي سي اتفاق افتاده بود500- 750حوادث در موتورسيكلتهاي %50و بود اندامهاي تحتاني

).107(بررسي بر استفاده از كاله ايمني تاكيد مي كند

بررسي استفاده ازكاله ايمني در موتورسواران، پي ”در بررسي خود باعنوان)Rowland(رولند-10

اين يك مطالعه آينده نگر با عطف . بيان مي كند”آمد،آسيبها وهزينه هاي ناشي از تصادفات در ايالت واشنگتن

نگتن از سال موتورسوار مجروح شده ايالت واش2090جامعه مورد بررسي در اين مطالعه.به گذشته مي باشد

نتايج اين بررسي نشان داد اگر چه احتمال بستري شدن در موتورسواراني كه از كاله استفاده نمي . بود1989

ولي در صورت مجروح شدن، آنها .كنند كمي بيشتر از موتورسواراني مي باشد كه از كاله ايمني استفاده مي كنند

ها دچار آسيبهايي در ناحيه سر شوند سه برابر بيشتر از احتمال اينكه آن.بيشتر دچار آسيبهاي شديد مي شوند

برابر بيشتر احتمال دارد كه دچار ضربه 4آنها همچنين .موتورسواراني بود كه ازكاله ايمني استفاده مي كردند

. مغزي شوند

٦٩

موتورسواراني كه از كاله استفاده نكرده بودنداحتمال بيشتري داشت كه براي پيگيري درمان به

از مدت بستري در موتورسواران مجروح بدون كاله ايمني در بيمارستان بيش.تان مراجعه كننندبيمارس

بيشتر %60هزينه بستري براي آنان نيز ..مجروحين موتورسوار بود كه از كاله ايمن استفاده كرده بودند

كاهش احتمال و شدت محقق در اين بررسي نتيجه مي گيرد كه استفاده از كاله ايمني به مقدار زياد با.بود

).108(جراحتها،همچنين ضررهاي اقتصادي و مرگ موتورسواران در ارتباط مي باشد

چرا نوجواناني كه كاله ايمني دارند از كاله خود استفاده "در بررسي خود باعنوان)Lajunen(لجونن-11

Helsinkiناسي دانشگاه دانش آموز دبيرستاني دربخش روانش965 بيان مي كند اين بررسي برروي "نمي كنند

فنالند انجام شد نتايج اين بررسي نشان داد كه استفاده دوستان ازكاله ايمني بيشترين ارتباط را با تصميم

درهمين مطالعه نيز مشخص شد كه موثرترين راه براي افزايش .استفاده از كاله ايمني در دوچرخه سواران دارد

وزان،تاثيرعقايد همسن وساالن وآگاهي والدين دانش آموزان درباره استفاده از كاله ايمني دربين دانش آم

).109(فوايداستفاده از كاله ايمني ميباشد

دربررسي خود كه با هدف تعيين فاكتورهاي مرتبط با استفاده از كاله ايمني در دانش )Klein(كلين-12

استفاده ازكاله ايمني دراين كشورها ميزان : كشور غير صنعتي انجام شد بيان مي كند26اموزان دوچرخه سوار

سال مي باشدو با افزايش سن،ميزان 11بيشترين سن استفاده از كاله ايمني . متفاوت مي باشد%2/39تا % 9/1بين

ارتباط مثبت معني داري بين استفاده از كاله ايمني با ساير رفتار هاي .استفاده از كاله ايمني كاهش مي يابد

همچنين ارتباط منفي معني داري بين استفاده ازكاله ايمني با اتخاذ .لص ملي وجود داشت توليد ناخا, بهداشتي

ساير نتايج نشان داد كشورهايي كه برنامه هاي مداخله اي ترويج . رفتارهاي پرخطر بهداشتي مشاهده گرديد

٧٠

ست كه هيچ برنامه مداخله اي استفاده از كاله ايمني دارند ميزان استفاده آنها از كاله ايمني بيشتراز كشورهايي ا

).110(نداشته اند

بيان مي “موتورسواران كاله ايمني براي محافظت ازآسيب در”در بررسي خود باعنوان) Liu(ليو-13

اين بررسي براي تعيين سودمندي استفاده از كاله ايمني در كاهش مرگ ومير وآسيبهاي سر و گردن در :كند

نشان اين بررسي نتايج:ه هاي اين بررسي از مطالعات مختلف بدست آمدداد.تصادف با موتورسيكلت مي باشد

كه اثر حفاظتي ه استبعضي مطالعات نشان داد. داد كه استفاده ازكاله ايمني خطر مرگ ومير را كاهش مي دهد

ي در نتايج بررسيهاي متعدد نشان داد كه استفاده از كاله ايمن.كاله ايمني با افزايش سرعت تغيير مي يابد

نتايج اين بررسي .)OR=0.28,95%CI0.23,0.35(كاهش مي دهد%72 تاموتورسواران خطر آسيبهاي سر را

بلكه اثر محافظتي در آسيبهاي ناحيه ،ها نشان داد كه استفاده ازكاله ايمني موجب آسيبهاي ناحيه گردن نمي شود

آسيبهاي وشش جهاني الزم است وكبراي كاهش آسيبهاي ترافيكي محقق نتيجه مي گيرد كه .داردصورت

).111( افزايش استفاده ازكاله ايمني در موتورسواران كاهش يابدبا ترافيكي ممكن است

آيا استفاده كاله ايمني همراهان بزرگسال و "درمطالعه خود با عنوان ) Khambalia(خامباليا-14

بيان مي كند اين مطالعه درشهر تورنتو برروي "رد؟وهمسن وساالن بچه ها با استفاده از كاله ايمني آنها ارتباط دا

اين بررسي قسمتي از يك بررسي مشاهده اي آينده نگر. ساله انجام شد5-14 نفراز دانش آموزان 2094

نتايج اين بررسي نشان داد زماني كه هم سن وساالن همراه بچه ها از كاله ايمني استفاده نمي كردند .مي باشد

زماني كه همسن و ساالن همراهشان از كاله ايمني و .ا از كاله ايمني استفاده كنند داشت كه آنهكمتر احتمال

محقق نتيجه مي گيرد كه استفاده بزرگساالن . برابر مي شد احتمال استفاده آنها از كاله ايمني دو.استفاد ه مي كردند

كاله ايمني در بچه هاي دوچرخه سوار ارتباط به طور مثبت با استفاده ازاز كاله ايمني اوهمسن وساالن بچه ه

٧١

با عدم استفاده از كاله ايمني بچه هاي دوچرخه از كاله ايمني دارد وعدم استفاده بزرگساالن وهمسن وساالن

).112(سوار ارتباط دارد

موردي درباره سودمندي استفاده –يك مطالعه شاهد "درمطالعه خودباعنوان) Thompson(تامپسون-15

نفري از بيماران با صدمه به سربه 235دراين مطالعه يك گروه :د بيان مي كن"ني در دوچرخه سوارانه ايمازكال

گروه ي از اينيك.دندبه عنوان گروه كنترل درنظر گرفته شنيز دو گروه .عنوان گروه مورد در نظر گرفته شدند

سي درارتباط با آسيبهاي ناشي از تصادف با دو خدمات اورژان، نفر بودند كه در همان بيمارستان433كنترل شامل

نفر از يك سازمان بزرگ 558 شامل نيزگروه كنترل بعدي.چرخه به غيراز صدمه به سردريافت كرده بودند

نتايج بررسي نشان داد كه .مراقبتهاي بهداشتي بودند كه درطي يكسال گذشته سابقه تصادف با دوچرخه داشته اند

درحالي كه ميزان استفاده از كاله ايمني درگروه كنترل از كاله ايمني استفاده كرده بودند، از افراد گروه مورد% 7

نفر دوچرخه سواري 99نتايج ديگر نشان داد كه از . كاله ايمني بوده است% 23و در گروه كنترل دوم % 24اول

رگرسيون مشخص شد كساني كه از در آناليز.از كاله استفاده كرده بودند%4كه داراي ضربه مغزي بوده اند تنها

-OR,0.15:65%CI,0.07(در خطرضربه به سر%85يك كاهش ،كاله ايمني استفاده كرده بودند

آنان وجود داشته )OR,0.12:95%CI,0.04-0.40(در خطر ضربه مغزي%88وهمچنين يك كاهش )0.29

).113(گيري از آسيبهاي سر موثر استمحقق نتيجه مي گيرد كه استفاده از كاله ايمني به مقدار زياد در پيش. است

فاكتورهاي موثر براستفاده از كاله ايمني درمردم "درمطالعه خود با عنوان)Skalkidou(شالكيدو-16

از راكبان وسايل نقليه 982اين مطالعه در دانشگاه بهداشت واپيدميولوژي يونان برروي .دنبيان مي ك"يونان

ميزان . ازكاله ايمني استفاده مي كنند مورد بررسيافراد% 2/20 د كه نتايج نشان دا.موتوري دوچرخ انجام شد

ساير نتايج نشان داد كساني كه گواهي نامه .استفاده ازكاله ايمني در روزهاي آخر هفته و درشب كمتر مي شود

٧٢

كردند كه استفاده اظهار % 46از كساني كه كاله استفاده نمي كنند .رانندگي دارند بيشتر كاله ايمني استفاده مي كنند

نيزادعا كردند درسرعت پايين % 18از كاله باعث مي شود آنها بخصوص در هواي گرم احساس ناراحتي كنند و

).114(استفاده ازكاله ايمني نيازنيست

اين :د مي كنبيان"موانع استفاده از كاله ايمني"با عنوان در مطالعه خود )Jonathan(جوانتان-17

مينه سوتا در سال 19 سال وباالتر از 11-19سال، 7- 10 درسه گروه سني نفر دوچرخه سوار3970مطالعه برروي

رنجش آور بودن ونداشتن آن ,نياز نبودن ,استفاده از كاله ايمني را گرم بودن مهمترين داليل عدم آنها.انجام شد

مده با استفاده همسن وساالن شان از كاله ساير نتايج نشان داد كه استفاده آنها از كاله ايمني به طور ع.ذكر كردند

افراد موقعي كه والدين آنها از كاله استفاده مي كردند بيشتر احتمال داشت تا ازكاله ايمني .ايمني ارتباط داشت

هرسه گروه معتقد بودند كه كاله ايمني به طور متوسط يا زياد از آسيبهاي وارده به سرآنها حفاظت .استفاده كنند

زماني كه بدون كاله ايمني ،رغم اين اعتقاد اكثر آنها اظهار كردند كه خطر ناچيزي براي آنها وجود داردعلي.مي كند

).115(در حال دوچرخ سواري هستند

آيا موتورسوارن بدون كاله ايمني يك هزينه سر بار به "بررسي خود با عنوان در)hundley(هندلي-18

جامعه مورد بررسي .استفاده از بانك اطالعاتي ترومايي ملي انجام شداين مطالعه با : بيان مي كند"جامعه هستند؟

و ازكاله ايمني استفاده كرده بودند%)2/69(نفرآنها6756موتورسواران مجروح بودندكه 9769

نتايج اين بررسي نشان داد كه استفاده ازكاله ايمني با . آنها از كاله ايمني استفاده نكرده بودند%)8/30(نفر3013

ساير نتايج نشان داد كه موتورسواران بدون استفاده از .كردن شدت جراحت ،مرگ ومير در ارتباط مي باشدكمتر

محقق .كاله ايمني هزينه هاي بيمارستاني را افزايش مي دهند وكمتر احتمال دارد كه بيمه خدمات بهداشتي شوند

٧٣

رسواراني كه از كاله ايمني استفاده نمي در اين بررسي نتيجه مي گيرد كه هزينه هاي مراقبت از مجروحين موتو

.)116(كنند ، به جامعه تحميل مي شود

بيان مي "ارزيابي برنامه استفاده از كاله ايمني در تكزاس"در بررسي خود باعنوان )Logan(لوگان-19

دانش آموزان ر برنامه ارائه كاله ايمني بر ميزان استفاده از كاله ايمني در ياثتهدف از اين بررسي تعيين :دنك

در كناراين برنامه آموزش استفاده از .نفراز آنها داده شد403دراين بررسي كاله ايمني به .ميباشددو چرخه سوار

مشاهداتي براي استفاده از كاله .كاله ايمني وتشويق كردن آنها براي استفاده ازكاله ايمني نيز قسمتي از برنامه بود

پرسشنامه اي به دانش آموزان داده شد تا نگرش آنها نسبت . مرحله انجام شدايمني در دانش آموزان در چندين

يك پرسشنامه نيز به .به استفاده ازكاله ايمني ،درك ايمني و اثر هم سن و ساالنشان مورد ارزيابي قرار دهد

. دهد درباره استفاده ازكاله ايمني مورد بررسي قرار راوالدين دانش آموزان داده شد تا نگرش آنها

ولي.افزايش يافته است% 38به % 3 نتايج اين بررسي نشان داد كه تا پايان سال استفاده ازكاله ايمني از

دانش آموزان عقيده داشتند كه استفاده از كاله %96 .ه استكاهش يافت%5 استفاده ازكاله ايمني تا ،ماه 7بعد از

عقيده داشتند كه آنها بايد درهمه مواقع ازكاله نيز % 68ايمني باعث ايمني آنها در هنگام رانندگي مي شود و

ساير . را تائيد مي كندنآنها عقيده داشتند كه دوستانشان استفاده از كاله ايمني آنا%25فقط .ايمني استفاده كنند

از . دهد بيشتر والدين معتقدند كه استفاده ازكاله ايمني ،امنيت را در هنگام رانندگي افزايش مي ،نتايج نشان داد

محقق در اين بررسي نتيجه .گزارش كردند كه هميشه از كاله ايمني استفاده مي كنند%23بين والدين تنها

مي گيرد كه برنامه ارائه كاله ايمني به دانش آموزان مي تواند به صورت موقتي استفاده ازكاله ايمني را افزايش

.)117(را در طوالني مدت تضمين كندايمني از كاله آنها دهد ولي اين برنامه نمي تواند استفاده

٧٤

يك ارزيابي ملي از مرگ و ميرهاي ناشي از عدم "در بررسي خود باعنوان)Petridou(پتريدو-20

استفاده از بانك اطالعات ملي اين مطالعه با:بيان مي كند"استفاده ازكاله ايمني و عدم استفاده ازكمربند ايمني

در حوادث ترافيك جاده اي كشته شده 1994 و1985 در افرادي انجام شد كه در سالهاي اين بررسي.انجام شد

و 1985 آسيب ديدگان سال نفر از 19511 كشته شدگان و از نفر910جامعه مورد بررسي در اين مطالعه .بودند

رگ مOdds Ratio.بودند1994آسيب ديدگان سال نفر از 22186 كشته شدكان و ازنفر1203همچنين

وميرها نسبت به جراحتها براي استفاده كنندگان ازكاله ايمني نسبت به كساني كه ازكاله ايمني استفاده نمي كنند

از مي توان ،ساير نتايج نشان مي دهد كه اگر همه موتورسواران ازكاله ايمن استفاده كنند .د بو64/0برابر با

.)118(شگيري كردهاي ناشي از تصادف با موتورسيكلت پي وميرمرگ 38%

تاثيراستفاده ازكاله ايمني در پيشگيري از آسيبهاي ”درمطالعه خود باعنوان)Thompson(تامپسون-21

انجام 1994تا1992موردي است كه در سالهاي- اين مطالعه يك بررسي شاهد:بيان مي كند”ناحيه سر

افراد گروه مورد و % 29ن داد كه نتايج نشا.نفر دوچرخه سوار آسيب ديده در اين مطالعه وارد شدند3390.شد

را % 74تا%69ساير نتايج اين بررسي اثر حفاظتي بين .استفاده كرده بودند ايمني افراد گروه شاهد از كاله56%

،ضربه }OR,0.31:95%CI,0.26-0.37{آسيبهاي ناحيه سر{براي سه گروه متفاوت ازآسيبهاي سر

نشان } OR,0.26:95CI,0.14-0.48{زيوآسيبهاي شديد مغ}OR,0.35:95%CI,0.25-0.48{مغزي

محقق در اين بررسي نتيجه مي گيرد كه استفاده ازكاله ايمني بدون توجه به نوع آن، اثر حفاظتي قابل .داد

توجهي براي آسيبهاي ناحيه سر درتصادفات براي دوچرخه سواران و موتورسواران درهمه گروههاي سني

.)119(فراهم مي آورد

٧٥

دانش پيشگويي مراحل تغيير استفاده ازكاله ايمني در"بررسي خود باعنوان در )Weiss(ويس-22

بيان "آموزان متوسط،دبيرستاني و دانشجويان دانشگاه بر اساس متغيرهاي دموگرافيك،شناختي وانگيزشي

تئوريابزار جمع آوري داده پرسشنامه بود كه سواالت براساس .نفر انجام شد797اين بررسي بر روي :دنمي ك

Transtheoretical Modelنتايج اين بررسي نشان داد كه .مطرح گرديده بود

actionدرمرحلهprepartion،16% ياcontemplationدر مرحلهprecontemplation،17%نفردرمرحله43%

ساير نتايج نشان داد كه رتبه،سن،اگاهي،موافق . بودندrelapseدر مرحله تغيير%24وmaintenanceيا

بودن واثرمتقابل درجه به جنس و درجه به آگاهي دانش آموزان مهمترين پيشگويي كننده هاي بودن،مخالف

Transtheoreticalمحقق در اين بررسي نتيجه مي گيرد كه تئوري .استفاده از كاله ايمني بين آنها بود

Modelاده از كاله ايمني يك الگوي نظري از تغيير رفتار مناسب براي طراحي مداخالت با هدف افزايش استف

).120(در جوانان مي باشد

ريسك فاكتورهاي مرگ ومير ناشي از ”خودباعنوان دربررسي)Fukuda(وفوكودا)Shibata(شيباتا-23

سودمندي استفاده ازكاله ايمني بستگي به سرعت :ندنك بيان مي”حوادث ترافيكي باوسايل نقليه موتوري

به طوري كه ،ه از كاله ايمني و سرعت بر هم اثر متقابل دارنداستفاد .موتورسواران در هنگام تصادف دارد

در ساعت اثر محافظتي دارد،اما كيلومتر در50 از كمتر استفاده از كاله ايمني به طور قطعي در سرعت

).121(كيلومتر كاله ايمني اثر حفاظتي خود را از دست مي دهد50سرعتهاي باالي

يك مطالعه آينده نگر از اثر استفاده ازكاله ايمني در آسيبهاي "اندر بررسي خود باعنو) Kelly(كلي-24

نتايج .انجام شدIllinoisاين بررسي در بخشهاي اورژانس هشت مركز پزشكي ايالت :بيان مي كند"موتورسواران

از كاله ايمني استفاده كرده بودند و %)6/14(نفر58بيمار بستري شده،398اين بررسي نشان دادكه از

٧٦

بيماراني كه از كاله استفاده نكرده بودند از نظر آسيب هاي .نيز از كاله استفاده نكرده بودند %) 4/85(نفر340

بدون كاله (، آسيبهاي ناحيه سر وگردن نيز در اين بيماران )02/7درمقابل9/11(شديد نمره باالتري مي گرفتند

ساير نتايج نشان .بيشتري داشتند)سكومقياس كوماي گال(ونمره كوماي%)1/24در مقابل% 7/41(بيشتر بود)ايمني

.نفر آنها كاله ايمني نداشته اند25بيمار كشته شده درتصادف با موتورسيكلت 26داد كه از

در آناليز رگرسيون مشخص شد كه نداشتن كاله ايمني مهمترين ريسك فاكتور شدت آسيب مي

$208/7(مشاهده گرديد% 23 رشد در مراقبتهاي بهداشتي براي بيماران بدون كاله ايمني يك.باشد

محقق در انتها نتيجه مي گيرد كه به طور كلي استفاده از كاله ايمني بروز و شدت آسيبها ).$852/5درمقابل

).122(ناحيه سر را در تصادفات با موتورسيكلت كاهش مي دهد

كاله ايمني در دو يك متاآناليز از درجه تاثير استفاده از"در بررسي خودباعنوان) Atteell(آتيل-25

انجام شده 1987- 1998نتايج اين بررسي براساس مطالعاتي است كه از سالهاي : بيان مي كند"چرخه سواران

تخمين زده شده براي تاثير كاله ايمني در آسيب هاي odds ratio.است

، آسيبهاي ناحيه )OR=0.42,95%CI 0.26,0.67(،ضربه مغزي )OR=0.40,95%CI0.29,0.55(سر

مي ) OR=0.27,95%CI 0.10,0.71(،وبراي آسيبهاي كشنده )OR=0.53,95%CI 0.39,0.73(صورت

بر اساس اين نتايج محقق نتيجه مي گيرد كه استفاده ازكاله ايمني خطر جراحتهاي شديد و مرگ را .باشد

).123(كاهش مي دهد

دف جاده اي مرگ وميرهاي ناشي از تصا"عنوان با بررسي خود در)Evelyn Wong(اويلن ونگ-26

هدف از اين بررسي مشخص كردن عواملي است كه در مرگ ومير هاي تصادف .دنبيان مي ك"در سنگاپور

دراين بررسي همه مرگهاي تصادف جاده اي كه در دوره يك .جاده اي و الگوهاي آسيب قربانيان شركت دارند

٧٧

مردان را آنها%3/82نفر بودند كه 226 جامعه موردبررسي.مورد بررسي قرار گرفتند،ساله رخ داده بودند

،قفسه%)7/86(وارده به سر بيشترين آسيبهايي كه بر افراد وارد شده بود به ترتيب عبارت بودنداز آسيبهاي.بودند

سايرنتايج نشان داد كه خطرنسبي مرگ ومير بين موتورسواران و رانندگان وسايل %).4/31(وشكم%)7/67(سينه

).124(براستفاده ازكاله ايمني تاكيد ميكند محقق درنهايت.ميباشد 18.8:1نقليه موتوري برابر با

استفاده ازكاله ايمني بر رياثت"بررسي خود با عنوان در)Masao Ichikawa(ماسائو ايشي كاوا-27

جمع آوري khon kaenداده هاي اين بررسي از بيمارستان منطقه :د نبيان مي ك"موتورسواران در تايلند

از استفاده اجباري )1996-1997(و بعد) 1994-1995(ده ازكاله ايمني و پيامد آن در دوسال قبل استفا.گرديد

نفر موتورسوار مجروح شده بودند كه از اين 12002در طي اين مدت . كاله ايمني مورد بررسي قرار گرفت

ي از كاله ايمني ،استفاده نتايج اين بررسي نشان داد كه بعد از استفاده اجبار.مورد كشته شده بودند129تعداد

آنهايي كه آسيبهاي .كاهش يافته است% 8/20به %4/41برابر شده است و آسيبهاي ناحيه سر از 5ازكاله ايمني

ساير .ناحيه سر و گردن داشتند يا كشته شده بودند ، افرادي بودند كه كمتر از كاله ايمني استفاده كرده بودند

استفاده اجباري كاهش نيافته از هاي موتورسواران آسيب ديده دربعدنتايج نشان دادكه ميزان مرگ ومير

محقق با توجه به اينكه استفاده اجباري از كاله ايمني ميزان استفاده از كاله ايمني را افزايش مي دهد ولي .است

ن بايد ميزان مرگ وميرها را در بين موتورسواران آسيب ديده كاهش نمي دهد ،نتيجه مي گيرد كه موتورسوارا

.)125(برا ي استفاده درست از كاله ايمني آموزش ببينند

استفاده از كاله ايمني و مرگ وميرهاي موتورسواران در "در بررسي خود باعنوان)Keng (كنگ-28

براي تاثيراستفاده ازكاله ايمني انجام شد،نشان 1999-2001ين مطالعه كه بين سالهاي انتايج :بيان مي كند"تايوان

نشان ساير نتايج نيز.كاهش مي دهد%40را در تصادفات تا وميره استفاده از كاله ايمني احتمال مرگ مي دهد ك

٧٨

باعث يك كاهش كاهش مي دهدو%53 كه استفاده از كاله ايمني احتمال آسيبهاي ناحيه سرو گردن را تا داد

.)126(در احتمال مرگ در نتيجه آسيبهاي ناحيه گردن و سر مي شوند71%

شـدت تـصادف،الگوهاي آسـيب و اسـتفاده از كـاله ايمنـي در “در بررسي خودباعنوان )Lin(لين-29

نتايج نشان داد ميزان بروز .انجام شد دانشجو 4721اين بررسي كه بر روي كه بيان مي كند ”نوجوانان موتورسوار

ــرگ در ــتان وم ــدن در بيمارس ــستري ش ــر 1000تصادف،آسيب،ب ــه ترت –نف ــروه ب ــال در گ ــارت س ــب عب ي

موتورسواراني كه از كـاله اسـتفاده نكـرده بودند،بيـشتر دچـار آسـيبهايي در ناحيـه . 3/1و 358،104،14دندازبو

).127(صورت شده بودندوآسيبهايي شديد تري براي آنها اتفاق افتاده بود

بيان "الگوهاي آسيب درتصادفات باموتورسيكلت"دربررسي خودباعنوان )Drysdale(دريس ديل-30

در 1970ه در سال اين بررسي با هدف تعيين بروز،هويت وشدت تروما براي موتورسواراني است ك:ندكمي

يج نشان داد ميزان انت.نفر بودند1273تعداد نمونه مورد بررسي .كاليفرنيا تحت مراقبتهاي پزشكي قرار گرفته اند

ساله 18فر جمعيت مي باشدكه بيشترين ميزان بروز آسيب در موتورسواران مردن1000 در 2بروز آسيبها

–شايعترين آسيبها،آسيبهاي سيستم اسكلتي شده بودند كه موتورسواران دچارآسيبهاي شديد %45 تقريبا.ميباشد

سه چهارم كساني كه دچار .روز بود12ميانگين مدت اقامت مجروحين در بيمارستان .بود )شكستگي ها(عضالني

.)128(آسيب شده بودند،يك روز يا بيشتر دچار ناتواني شده بودند

از كاله ايمني با آسيبهاي ناحيه سرو مرگ ارتباط استفاده اجباري "سوسين در بررسي خود باعنوان-31

- 34ومير ها مربوط به گروه سني مرگ% 69نتايج نشان داد :دن بيان مي ك"وميرها درتصادفات باموتورسيكلت

ميزان مرگ وميرهاي ناشي از ،دو ايالت آمريكا كه قانون استفاده از كاله ايمني زياد رعايت نمي شد.سال بود15

ميزان مرگ و ،يك ايالت كه قانون استفاده فراگير شده بود.%)184تا %73از (افته بودضربه مغزي آن افزايش ي

٧٩

ميزان ،ه استفاده اجباري از كاله ايمني فراگير شده بودي ايالتهاي ميزان مرگ ومير در.كاهش يافته بود%44ميرها

يجه مي گيرد چون استفاده حقق در انتها نت .مرگ وميرهاي ناشي از ضربات مغزي به پايين ترين حد رسيده بود

ازكاله ايمني ميزان آسيبهاي كشنده را كاهش مي دهد ،ما بايد موتورسواران را به استفاده از آن ترغيب نمائيم و

.)129(اجراي قانون استفاده از كاله ايمني را فراگير نمائيم

يبهاي صورت كاله ايمني براي پيشگيري از آس"در بررسي خود باعنوان) Thompson(تامپسون-32

، كاله ايمني نشان دهد آيا استفاده از كههدف از اين مطالعه اين بود:دنبيان مي ك"وسر در دوچرخه سواران

دراين بررسي مطالعه هايي .سيبهاي ناحيه صورت و مغز را براي همه گروه سني در تصادفات كاهش مي دهدآ

براي اثر %95با سطح اطمينان odds ratioف در بررسيهاي مختل.كه درباره موضوع مربوطه بود مرور گرديد

نتايج نشان داد كه استفاده ازكاله ايمني خطر جراحت سر ،مغز .محافظتي كاله ايمني محاسبه شده بود

براي كاله هاي ايمني ميزانهاي مساوي از محافظت را .كاهش مي دهد%68- %88 تاسيبهاي شديد مغز راآو

با استفاده ازكاله ايمني .فراهم مي آورند%)68(فات ناشي ازسايرعواملوتصاد%)69(تصادفات با موتورسيكلت

محقق در انتها نتيجه مي گيرد كه استفاده ازكاله ايمني آسيبهاي ناحيه .كاهش مي يابد%65آسيبهاي ناحيه صورت

).130(صورت و سر را براي همه در تصادفات با دوچرخه و همچنين همه نوع تصادفات ديگر فراهم مي آورد

ي ايمني در موتورسواران بين دو ايالت در بررسي خود باعنوان اثر استفاده از كاله)Proscia(پروسكيا-33

استفاده از كاله ايمني اجباري نشده بود و در ديگرياستفاده ازكاله ايمني اجباري شده در يكي از آنها كه

اين يك مطالعه گذشته نگر است كه بر اساس اطالعات ثبت شده ازدو مركز ترومايي نيويورك :دن،بيان مي كبود

كه استفاده ازكاله اجباري نشده است بدست )Connecticut( است و يك ايالت ديگركه استفاده ازكاله اجباري

استفاده ازكاله ايمني در .نتايج نشان داد كه قربانيان تصادفات با موتورسيكلت در دو ايالت يكسان مي باشد.آمد

٨٠

ومير در سايرنتايج نيز نشان داد كه ميزان مرگ %).18درمقابل%91(بودConnecticutنيويورك بيشتراز

Connecticutمحقق نتيجه مي گيرد كه بيشترين تفاوت در بين .%)6در مقابل%15( بيش از نيويورك مي باشد

).131(ايالت ها در استفاده ازكاله ايمني بود و استفاده از كاله ايمني با كاهش مرگ ومير در ارتباط مي باشد

:مطالعات انجام شده درايران -2-38-2

لزوم پروتكول هاي :جراحتهاي كودكان دراثر تصادف درتهران"د باعنوانزرگر در بررسي خو- 1

- 2000اين اطالعات از شش بخش بزرگ ترومايي درتهران از سال:د بيان مي كن"پيشگيري از جراحت

مورد 2354بيمار ترومايي بستري شده در بيمارستان 8000نتايج نشان داد كه از.ه بودجمع آوري شد1999

افتادگي و آسيبهاي ناشي از حوادث ترافيكي بيشترين .سني كودكان و نوجوانان مي باشدمربوط به گروههاي

گروه نوجوانان بيشتر مستعد آسيبهاي ناشي .برابر بيشتر از دختران دچار حادثه شده بودند5/3پسران .موارد بودند

مار ترومايي در اثر آسيب بي32بيمار از 28.ضربه مغزي شايعترين عامل مرگ بود.از تصادف باموتورسيكلت بودند

شايع ترين آسيبهاي وارده به )نفر322(و آسيب سر)نفر513(آسيب اندامهاي تحتاني .به سر فوت كرده بودند

.)132(تعداد كمي از موتورسواران در زمان تصادف از كاله ايمني استفاده كرده بودند .مصدومين بودند

ماهه 13آسيبهاي ناحيه صورت در طي يك دوره اپيدميولوژي "زرگر در يك بررسي ديگر با عنوان- 2

6اين بررسي كه با هدف تعيين الگوهاي آسيبهاي ناحيه صورت در بيماران ترومايي در:دنبيان مي ك "تهران در

400 بيمار ترومايي 8000نتايج نشان مي دهد كه از .انجام شدماهه 13بيمارستان عمومي تهران در يك دوره

در بين مصدومين .1به5/4نسبت مردان به زنان عبارت بود .در ناحيه صورت شده بودندبيمار دچار آسيبهاي

شايعترين عامل آسيبها مربوط به حوادث ترافيكي .ندسال بود11-30مربوط به گروه سني 3/53%

ند موتورسواراني كه از كاله ايمني استفاده كرده بودند نسبت به كساني كه كاله ايمني استفاده نكرده بود.بود

٨١

محقق نتيجه مي گيرد كه استفاده ازكاله ايمني در بين .كمتر دچار آسيبهايي در ناحيه صورت شده بودند

كاهش حوادث ترافيكي را همچنين آسيبهاي ناشي از قربانيان حوادث ترافيكي و موتورسواران تعداد

.)133(مي دهد

تيپ شخصيتي ووضعيت حادثه در موتورسواران حادثه بررسي"مطالعه اي باعنوان در باقياني مقدم - 3

نتايج اين بررسي نشان داد كه بيش ترين مورد رفتارهاي ناايمن در گروه سني .دنبيان مي ك"ديده شهرستان يزد

اكثر . بودندAموتورسواران حادثه ديده داراي تيپ شخصيتي %74.صبح بوده است7-12سال و در ساعت24-13

ررات راهنمايي ورانندگي را رعايت نكرده و اظهار كردند كه علت تصادف وجود موانع و مق Aنمونه هاي تيپ

بيشترين تصادفات در آبان ماه و از نظر زماني نيز بيش ترين عدم .نامناسب بودن شرايط محيطي بوده است

ايت نكرده وكساني كه بيش تر از همه قوانين راهنمايي ورانندگي را رع.بود13- 18رعايت قوانين در ساعت

محقق در اين بررسي نتيجه مي گيرد كه تيپ شخصيتي در تصادفات نقش مهمي .بودند بيكاران بودند

).134(دارد

بررسي تحليلي آمار تلفات موتورسيكلت در "ستايش ولي پور و مهيمني در مطالعه خود باعنوان- 4

تلفات هركدام از اين گروهها در هدف از مطالعه خود را شناخت گروههاي سني ودرصد:ندنبيان مي ك"ايران

طبق نتايج اين .وشناخت نسبت رشد تلفات در هر كدام از گروهها ذكركرده اند1383و1378تصادفات سالهاي

دراين بررسي مشخص .كشته شدند1383نفرموتورسوار در سال 6880و 1378نفر موتورسوار درسال1721بررسي

رسيده 1383در سال %8/68به 1378در سال %3/61از سال 30شد كه درصد تلفات موتورسيكلت سواران زير

تلفات مربوط به افراد جوان %70را نشان ميدهد وبيانگر آن است كه نزديك به %10است كه رشد بيش از

بيشترين رشد تلفات ناشي از تصادفات موتورسيكت در مقطع تحصيلي راهنمايي ومتوسطه اتفاق ..مي باشد

٨٢

و 1378كشته شده در سال %)8/72(موتورسوار 1253 علت مرگ نشان داد كه ساير نتايج .افتاده است

ساير نتايج نيز نشان .به علت ضربات وارده به سر بوده است1383در سال %)7/65 (4520همچنين علت مرگ

نرخ تلفات تصادفات موتورسيكلت به ازاي يكصد هزار وسيله نقليه ثبت )1378- 1378(ساله 5داد كه در دوره

دراين دوره همچنين نرخ تلفات تصادفات موتورسيكلت به ازاي يكصد هزار نفر .افزايش يافته است%60ه شد

برابري 5/2برابري تلفات تصادفات به افزايش 81/3افزايش نسبت .درصدافزايش يافته است381جمعيت ساكن

ب رشد تلفات ناشي از موتورسيكلتهاي متردد حكايت از پيشي گرفتن نسبت تلفات به مالكيت است يعني شي

). 45(تصادفات صعودي شده است

بيان مي "توزيع سن و جنس در جراحتهايي ترافيكي در تهران"رودساري در بررسي خود با عنوان - 5

نتايج نشان . بيمار ترومايي موردبررسي قرار گرفتند كه در بيمارستان بستري شده بودند8426در اين مطالعه:كند

16نسبت مردان به زنان در تصادف با موتورسيكلت. وط به تصادفات ترافيكي مي باشدجراحتها مرب%45داد كه

ميزان استفاده ازكاله ايمني در .جراحتها در مردان بعلت تصادف با موتورسيكلت بود%)42(شايع ترين. ميباشد1به

.)136(بود% 6موتورسواران صدمه ديده

العه اپيدميولوژيك وتعيين علل مرگهاي ناشي از حوادث يك مط" صانعي زاده در مطالعه خود با عنوان- 6

نفر كه در اثر تصادفات فوت كرده بودند 2128تعداد : بيان مي كند"2000-2001ترافيكي درشهرتهران در سال

گروه بيشترين گروه سني فوت شده.بود1 به 1/4نسبت مردان به زنان فوت شده برابر با .مورد بررسي قرار گرفتند

آموزش عموم از دراين مطالعه .آسيبهاي وارده به سر بود%)8/49( بيشترين علت مرگ آنها. سال بود21- 30سني

استفاده از كاله ايمني وتوجه به عوامل پيشگيري كننده ،استفاده اجباري از كمربند ايمني قوانين عبور ومرور،

).137(مرگ توصيه شده است

٨٣

سومفصل

روش كار

٨٤

:هعو خصوصيات افراد مورد مطالجامعه آماري -3-1

افرادي در اين . بودند1385 ادارات شهر يزد در سال موتورسوارجامعه آماري اين بررسي كليه كارمندان

:گروه قرار گرفتند كه داراي خصوصيات زير باشند از جمله

.افراد مورد بررسي بايد داراي موتورسيكلت باشند- 1

.انتخاب شده باشندافرادمورد بررسي كارمند ادارات - 2

.كارمندان مورد بررسي بايد حداقل يك سال از موتورسيكلت استفاده كرده باشند- 3

: نمونه و روش نمونه گيريدتعدا،نوع مطالعه -3-2

تاثير برنامه مبتني از آنجائيكه اين مطالعه با هدف تعيين .اين بررسي يك مطالعه نيمه تجربي است

استفاده از كاله ايمني در كارمندان موتورسوار شهريزدنحوه بر"ي توسعه يافته شدهتئوري رفتاربرنامه ريزي "بر

.)99(بدست آمده بود P2=25/0 و =01/0P1انجام شد ودر مطالعه اي مشابه

ظر گرفتندرن و )n={z(1-a/2)+z(1-B)}2{P1(1-P1)+P2(1-P2)}/(P1-P2) )26به فرمول با توجه

نفر بر آورد شد 49نمونه مورد نظر حجم =P2 25/0و =01/0P1 ، 85/0 ، توان آزمون 99/0سطح اطمينان

براي گروه شاهدو نفر60تعداد واحتمال ازدست رفتن نمونه هاي در مراحل مختلف تحقيق كه براي دقت بيشتر

اين .انتخاب شدندنفر 120ورد بررسي نمونه مدر مجموع تعداد وانتخاب شدند نفربراي گروه مورد 60

بدين منظور كه از بين ادارات .تعدادنمونه بصورت نمونه گيري خوشه اي از جامعه تحت پوشش انتخاب شدند

سازمان جهاد كشاورزي،اداره كل پست،سازمان فني وحرفه اي (اداره6 ،)اداره120(مختلف شهر يزد

اداره انتخاب 6از. به صورت تصادفي انتخاب شدند)حيط زيست،استانداري،اداره كل معادن و صنايع،اداره كل م

نفر از كارمندان كه داراي موتورسيكلت بودند و در يكسال گذشته از آن استفاده كرده بودند 120شده تعداد

٨٥

به )سازمان جهاد كشاورزي و اداره كل پست( نفر از كارمندان 60بعد از تكميل پرسشنامه تعداد .انتخاب شدند

. نفر نيز در گروه كنترل قرار گرفتند60و تعداد گرفتندر صادفي در گروه آزمون قراصورت ت

.تعيين ونوع متغيرهاي مورد بررسي در جدول ذيل آمده است:تعيين نوع و تعريف متغيرها-3-3

تعيين نوع و تعريف متغيرهاي مورد بررسي در اين مطالعه: 1-3جدول شماره

ميك وابسته مستقل مشخصات رديف كيفي رتبه اياسميگسستهپيوسته

مقياس تعريف علمي

تعداد سالهايي كه اززمان تولد × × سن موتورسوار 1 شخص مي گذرد

سال

× × قصد رفتاري 2

× × هنجارهاي ذهني 3كنترل رفتاري درك 4

شده× ×

× × نگرش 5مدت زمان استفاده 6

تورسيكلتاز موتعداد سالهايي كه شخص از × ×

موتورسيكلت استفاده مي كند

صيالت حت 7 وتورسوارم

× ×

استفاده از كاله 8 ايمني

× ×

ميزان درآمد شخص در ماه × × ميزان درآمد 9 × × داشتن گواهي نامه 1011

داشتن سابقه تصادف

× ×

12

توسط جريمه پليس

× ×

٨٦

:روش و ابزار گردآوري اطالعات-3-4

.جمع آوري گرديدمصاحبه با آزمودني ها از طريق ، داده ها از طريق پرسشنامه در اين بررسي

:مختلف پرسشنامهبخشهاي -3-5

:اين پرسشنامه از دو بخش تشكيل شده بود

مشتمل بر سن، ميزان درآمد، مشخصات دموگرافيك:سواالت بخش اول شامل:بخش اول-3-5-1

اين بخش همچنين داراي سواالتي بود كه از افراد .مدت زمان استفاده از موتورسيكلت و سطح تحصيالت بود

:مورد بررسي پرسيده مي شد

آياگواهي نامه رانندگي با موتورسيكلت داريد؟- 1

ه ايد؟آياشماتاحاالتوسط پليس به خاطرعدم استفاده ازكاله ايمني جريمه شد- 2

درصورت جريمه شدن توسط پليس آيا جريمه شدن توسط پليس تاثيري در استفاده ازكاله ايمني - 3

شما داشته است؟

؟ آيا شما سابقه تصادف با موتورسيكلت داريد- 4

درصورت داشتن سابقه تصادف آيا درزمان تصادف،كاله ايمني داشتيد؟ - 5

.ير بودخ –پاسخ هر يك از سواالت فوق به صورت بلي

شامل سواالتي بود كه از زيرمقياسهاي كنترل رفتاري درك بخش دوم :بخش دوم-3-5-2

شده،هنجارهاي انتزاعي،نگرش،قصداستفاده ازكاله ايمني،درك رفتارهاي ساير موتورسواران از كاله ايمني و

هريك از . انشناختي هستندبجز رفتار بقيه ساختار رو: آيزن بيان مي كند.استفاده ازكاله ايمني تشكيل شده بود

مي )نگرش ،هنجارهاي انتزاعي و كنترل رفتاري درك شده(پيشگويي كننده هاي قصد استفاده از كاله ايمني

٨٧

مستقيم هريك از ارزيابي هايچون توانند به صورت مستقيم و غير مستقيم مورد سنجش قرار گيرد و

هاي قصد استفاده ازكاله ايمني مي شوند و هيچ مورد پيشگويي كنندهوغيرمستقيم باعث فرضيات مختلف در

بنابراين پيشنهاد مي شود در پرسشنامه هايي كه براساس تئوري رفتار برنامه ريزي شده ،يك كامل نمي باشند

در اين ). 95(هر يك از اين سازه ها به صورت مستقيم و غير مستقيم مورد ارزيابي قرار گيرند. طراحي مي شود

زير مقياسهاي كنترل رفتاري درك شده،نگرش و هنجارهاي انتزاعي هم به صورت مستقيم بررسي هر يك از

. مورد سنجش قرار گرفتوهم به صورت غير مستقيم

در پرسشنامه بيان گرديد كه در اين سوال نظر پاسخ دهندگان را نيز عالوه بر سواالت فوق يك سوال

ذيال توضيحات .ه ايمني در موتورسواران مورد سنجش قرار ميداددر مورد بهترين راه براي افزايش استفاده از كال

.بيشتري درمورد هر يك از مقياس ارائه ميگردد

:زيرمقياس كنترل رفتاري درك شده -3-5-2-1

زير مقياس كنترل رفتاري درك شده به صورت مستقيم وغير مستقيم مورد سنجش قرار

سوال بودكه ميزان كنترل جامعه مورد بررسي را در 3شامل )ممستقي(زيرمقياس كنترل رفتاري درك شده .گرفت

اين سواالت عبارت .مورد استفاده از كاله ايمني در هنگام استفاده از موتورسيكلت مورد بررسي قرار مي داد

:بودند از

.استفاده از كاله ايمني برايم غيرممكن است-1

است استفاده ازكاله ايمني بطور مرتب برايم خيلي سخت - 2

. مرا از پوشيدن كاله ايمني باز دارندنمي توانند موانع ومشكالت - 3

٨٨

تشكيل ) كامال موافق، موافق، نمي دانم، مخالف و كامال مخالف( جواب5 براي پاسخ به هر سوال تعداد

بنابر اين محدوده نمره قابل كسب جهت اين زير . امتياز داده شد1-5به هر يك از سواالت از .شده بود

}پرسشنامه ضميمه10)9( و10)6(،10)1(سواالت {. بود3-15بين ) مستقيم(اسمقي

كه از حدود گونه بدين . كنترل رفتاري درك شده همچنين به صورت غير مستقيم اندازه گيري گرديد

ي مهمترين موانع استفاده از كاله ايمن، نفر از دانشجويان پسر دانشگاه كه از موتورسيكلت استفاده مي كردند25

تا از مهمترين موانع استفاده از كاله ايمني 5بعد از تجزيه اين سواالت .در هنگام رانندگي ازآنان پرسيده شد

در مورد استفاده ازكاله ايمني ) موانع(مهمترين اين عقايد رفتاري.انتخاب شد و در پرسشنامه گنجانده شد

: عبارت بودند از

.ر سر مي كنمبا پوشيدن كاله ايمني احساس گرماي زياد د - 1

.مي شود استفاده ازكاله ايمني باعث محدوديت ديد - 2

.كاله ايمني سنگين وزن مي باشد - 3

.قيمت خريد كاله ايمني خيلي زياد است - 4

.احساس مي كنم افراد هنگام استفاده ازكاله ايمني مرا مسخره ميكنند - 5

صحيح ،نمي دانم،صحيح ، تاحدوديكامال صحيح(جواب 5براي پاسخ به هر يك از اين سواالت تعداد

. امتياز داده شد1-5به هر يك از سواالت از . مشخص شده بود)نيست و اصال صحيح نيست

به هريك از اين عقايد )غير مستقيم(در قسمت ديگر از سواالت مربوط به كنترل رفتاري درك شده

ر يك ازاين بدين صورت كه از جامعه مورد بررسي سوال مي شد ه.وزن داده شد)موانع(رفتاري

محددويت ديد هنگام رانندگي،احساس گرماي زياد هنگام استفاده ازكاله ايمني، سنگيني وزن كاله، گران (موانع

٨٩

تا جه باعث مي شود كه ) بودن قيمت خريد كاله ايمني و احساس مسخره شدن هنگام استفاده از كاله ايمني

خيلي زياد،زياد،كم، (جواب 5 از اين سواالت تعداد براي پاسخ به هر يك. شما از كاله ايمني استفاده نكنيد

. امتياز داده شد1-5به هر يك از سواالت از .مشخص شده بود) خيلي كم و اصال

برابر بود با مجموع ضرب هر يك از اين موانع )غير مستقيم( نمره زيرمقياس كنترل رفتاري درك شده

ر اين موانع بر استفاده ازكاله ايمني در جامعه مورد بررسي در ميزان اث) عقايد رفتاري(استفاده از كاله ايمني

تا 13)الف( و12)ه(تا12)الف(سواالت { .بود5-125بنابراين محدوده قابل كسب در اين زير مقياس بين .

}پرسشنامه ضميمه13)ه(

:زير مقياس نگرش-3-5-2-2

زير مقياس .رار گرفتزير مقياس نگرش نيز به صورت مستقيم و غير مستقيم مورد سنجش ق

سوال بود كه ديدگاه جامعه موردبررسي را در مورد 5فرد در مورد استفاده ازكاله ايمني شامل ) مستقيم(نگرش

:اين سواالت عبارت بودند از .استفاده از كاله ايمني مورد بررسي قرار مي داد

.استفاده از كاله ايمني برايم خسته كننده است - 1

. خوب استاستفاده از كاله ايمني - 2

.نياز نيستاستفاده از كاله ايمني اصال - 3

.استفاده از كاله ايمني برايم خيلي مهم است - 4

.استفاده از كاله ايمني برايم خيلي مفيد است - 5

٩٠

تشكيل ) كامال موافق،موافق ،نمي دانم،مخالف، كامال مخالف( جواب5براي پاسخ به هر سوال تعداد

5- 25محدوده نمره قابل كسب جهت اين ابزار بين .متياز داده شد ا1-5به هر يك از سواالت از .شده بود

})ه(11تا ) الف(11سواالت{.بود

نفر از 25بدين صورت كه از حدود .نگرش همچنين به صورت غير مستقيم اندازه گيري گرديد

فاده از كاله دانشجويان پسر دانشگاه كه از موتورسيكلت استفاده مي كردند از آنها در مورد مهترين فوايد است

تا از مهمترين فوايد آنها از كاله ايمني 4بعد از تجزيه اين سواالت .ايمني در هنگام رانندگي پرسيده شد

در مورد استفاده ازكاله ايمني ) فوايد(مهمترين اين عقايد رفتاري.انتخاب شد و در پرسشنامه گنجانده شد

:عبارت بودند از

.منيت مي كنمبا پوشيدن كاله ايمني احساس ا - 1

.كاله ايمني احتمال صدمه به سرراكاهش مي دهد - 2

.پوشيدن كاله ايمني نوعي احترام به قانون است - 3

.پوشيدن كاله ايمني نوعي مراقبت از خويش است - 4

كامال صحيح،صحيح، نمي دانم، صحيح نيست و (جواب 5براي پاسخ به هر يك از اين سواالت تعداد

. امتياز داده شد1- 5به هر يك از سواالت از .مشخص شده بود) اصال صحيح نيست

به هريك )غير مستقيم(در قسمت ديگر از سواالت مربوط به نگرش آنها در مورد استفاده ازكاله ايمني

بدين صورت كه از جامعه مورد بررسي سوال مي شد كه هر يك .وزن داده شد) فوايد(از اين عقايد رفتاري

احساس امنيت درهنگام رانندگي،كاهش احتمال صدمه به سر، احترام به قانوان (مني ازاين فوايد استفاده ازكاله اي

اصال نياز نيست (جواب 5براي پاسخ به هر يك از اين سواالت تعداد . تا چه حد نيازاست)و مراقبت از خويش

٩١

امتياز داده 1- 5به هر يك از سواالت از .مشخص شده بود) نياز نيست نمي دانم نياز است حتما نياز است

برابر بود با مجموع ضرب هر يك از اين فوايد استفاده از كاله ايمني )غير مستقيم(نمره زير مقياس نگرش . شد

بنابراين محدوده قابل كسب در .در وزني كه پاسخ دهندگان به هريك از عقايد رفتاري داده اند) عقايد رفتاري (

.})د(15تا )الف(15و) د(14ا ت)الف(14سواالت{بود4-100اين زير مقياس بين

:زير مقياس هنجارهاي انتزاعي-3-5-2-3

زير مقياس هنجارهاي انتزاعي هم در اين بررسي به صورت مستقيم و غير مستقيم مورد سنجش قرار

سوال بود كه بيان كننده 4فرد در مورد استفاده ازكاله ايمني شامل )مستقيم(زير مقياس هنجارهاي انتزاعي.گرفت

ر اجتماعي درك شده از جانب خانواده، رئيس اداره، اعضاي خانواده وساير موتورسواران براي استفاده از فشا

:اين سواالت عبارت بودند از .كاله ايمني بود

.بيشتر افراد فاميل موافق استفاده از كاله ايمني مي باشند-1

.رئيس اداره ام استفاده از كاله ايمني را تائيد مي كند- 2

.عضاي خانواده ام مرا تشويق ميكنند هميشه ازكاله ايمني استفاده كنما- 3

.بيشتر موتور سواران فكر مي كنند من بايد ازكاله ايمني استفاده كنم- 4

تشكيل ) كامال موافق ،موافق ،نمي دانم، مخالف وكامال مخالف ( جواب5براي پاسخ به هر سوال تعداد

4- 20محدوده نمره قابل كسب جهت اين ابزار بين . امتياز داده شد1- 5شده بودبه هر يك از سواالت از

}پرسشنامه ضميمه10)10(، 10)7(،10)4(،10)2(سواالت{بود

زير مقياس هنجارهاي انتزاعي همچنين به صورت غير مستقيم اندازه گيري گرديد بدين صورت كه از

فاده مي كردند از آنها در مورد مهترين نفر از دانشجويان پسر دانشگاه كه از موتورسيكلت است25حدود

٩٢

بعد از .افرادي كه از آنها انتظار دارند تا درهنگام رانندگي با موتورسيكلت از كاله ايمني استفاده كنند پرسيده شد

تا از مهمترين كساني كه از آنها انتظار داشتندتا در هنگام رانندگي با موتورسيكلت از كاله 5تجزيه اين سواالت

شما :سواالت اين زير مقياس بدين صورت بود. استفاده كنندانتخاب شدند و در پرسشنامه گنجانده شدندايمني

:فكر مي كنيد

دوستان نزديك - 1

همكاران اداره- 2

افراد فاميل- 3

)مجري قانون ( ماموران پليس - 4

كاركنان ساير ادارات- 5

يمني استفاده كنيد؟چقدر از شما انتظار دارند تا درهنگام رانندگي از كاله ا

مشخص شده ) خيلي زياد،زياد، كم،خيلي كم ،اصال(جواب 5براي پاسخ به هر يك از اين سواالت تعداد

به هر يك از .بودكه نشاندهنده ميزان انتظار آنها ازشخص موتورسوار براي استفاده ازكاله ايمني مي باشد

. امتياز داده شد1-5سواالت از

به هريك از اين )غير مستقيم( مربوط به زير مقياس هنجارهاي انتزاعيدر قسمت ديگر از سواالت

بدين صورت كه از جامعه مورد بررسي سوال مي شد كه بطور كلي چقدر سعي مي كنيد .سواالت وزن داده شد

انون مجري ق(دوستان نزديك،همكاران اداره،افراد فاميل، ماموران پليس (كارهايتان را مطابق با انتظار اين افراد

.و كاركنان ساير ادارات انجام دهيد)

٩٣

هميشه،بيشتراوقات،گاهي اوقات،خيلي كم (جواب 5براي پاسخ به هريك ازاين سواالت تعداد

غير (نمره زير مقياس هنجارهاي انتزاعي . امتياز داده شد1- 5به هر يك از سواالت از .مشخص شده بود)واصال

ز اين عقايد هنجاري در ميزان انگيزه آنها براي انطباق با انتظار اين برابر بود با مجموع ضرب هر يك ا)مستقيم

تا )الف(17و سواالت) ه(16تا )الف(16سواالت{.بود5-125محدوده قابل كسب در اين زير مقياس بين . افراد

}پرسشنامه ضميمه)ه(17

:درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران-3-5-2-4

در بررسي خود با عنوان سرعت مشاهده شده وسايل نقليه و درك رانندگان آنها )liselotte(اليزلوت

با سرعت باال رانندگيديگرانكنند مي زماني كه افراد درك :از سرعت ساير وسايل نقليه به اين نتيجه رسيد

كه افراد درك كنند ساير افراد زماني مي كنند،اين افراد نيز در هنگام رانندگي با سرعت باال رانندگي مي كردند و

در اين ).98(با سرعت پائين رانندگي مي كنند،اين افراد نيز در هنگام رانندگي با سرعت كم رانندگي مي كردند

تا تاثير اين سازه را بر ميزان قصد و استفاده از كاله ايمني جامعه مورد مطالعه داريمبررسي ما هم تصميم

راحي پرسشنامه مهمترين افرادي كه ممكن است استفاده آنها از كاله ايمني بر بنابراين در ط.مشخص نمائيم

جامعه مورد بررسي تاثير داشته باشند انتخاب شدند واز جامعه مورد بررسي سوال شد كه هر يك از اين افراد

:ارت بودند ازمهمترين اين افراد عب.چقدر از كاله ايمني در هنگام رانندگي با موتورسيكلت استفاده مي كنند

دوستان نزديك - 1

همكاران اداره- 2

افراد فاميل- 3

)مجري قانون ( ماموران پليس - 4

٩٤

كاركنان ساير ادارات- 5

هميشه، بيشتر اوقات، گاهي اوقات ، خيلي كم و (جواب 5براي پاسخ به هر يك از اين سواالت تعداد

محدوده قابل كسب براي اين زير مقياس .ز داده شد امتيا1-5به هر يك از سواالت از .مشخص شده بود) اصال

}پرسشنامه ضميمه)ه(18تا )الف(18سواالت{.بود5- 25برابر با

:زير مقياس قصد-3-5-2-5

براي اندازه گيري قصد مقياس تهيه گرديد كه شامل چهار سوال بود كه نشاندهنده ميزان قصد آنها از

: ن سواالت عبارت بودندازاي.استفاده ازكاله ايمني در ماه آينده بود

.در ماه آينده قصد دارم بطورمرتب از كاله ايمني استفاده كنم -١

.در ماه آينده برنامه ريزي مي كنم تا هميشه ازكاله ايمني استفاده كنم -٢

.در ماه آينده سعي خواهم كرد تا از كاله ايمني استفاده كنم -٣

.نشومور تصميم دارم ديگر هيچ وقت بدون كاله ايمني سوار موت -۴

كامال صحيح، صحيح ،نمي دانم ،صحيح نيست و (جواب 5براي پاسخ به هر يك از اين سواالت تعداد

سب بنابراين محدوده قابل ك. امتياز داده شد1-5به هر يك از سواالت از .مشخص شده بود)اصال صحيح نيست

}امه ضميمهپرسشن 10)11(،10)8(،10)5(،10)3(سواالت{.بود4- 20در اين زير مقياس بين

:استفاده ازكاله ايمني-3-5-2-6

مقياسي تهيه شد كه شامل دو سوال )استفاده ازكاله ايمني(براي اندازه گيري رفتار جامعه مورد بررسي

مرتبه اي كه از موتورسيكلت 10يكي سوال باز بود كه از آزمودني ها پرسيده مي شد كه بطور كلي از هر .بود

٩٥

ميزان امتيازي كه براي اين سوال در نظر گرفته .مورد آن از كاله ايمني استفاده مي كنيد؟استفاده مي كنيد در چند

. متغير بود0- 10شد از

سوال ديگر كه يك سوال بسته بود از افراد مورد بررسي پرسيده مي شد كه در طي يك ماه گذشته

هر روز،بيشتر روزها،فقط چند ( جواب 4چقدر از كاله ايمني استفاده كرده ايد؟ براي پاسخ به اين سوال تعداد

. امتياز داده شد1-4به هر يك از اين پاسخهاي اين سواالت از .در نظر گرفته شد)استفاده نكرده ام) روز واصال

بنابراين .امتياز قابل كسب براي مقياس استفاده ازكاله ايمني برابر با مجموع امتيازات اين دو سوال بود

}پرسشنامه ضميمه20و19سواالت{. بود0-14ين سوال برابر محدوده قابل كسب براي ا

:تعيين روايي واعتبار ابزارهاي مورد استفاده-3-6

:)Item clarity(تعيين وضوح آيتمها-3-6-1

دانشجوي كارشناسي بهداشت عمومي گذاشته شد ،تا 25دراختيار جهت تعيين وضوح آيتمها،پرسشنامه

بر اساس بازتابهايي .ت پاسخ گويند و هر گونه سوالي راجع به آيتمها دارند،بپرسندآنها را مطالعه نمايند وبه سواال

.كه از دانشجويان دريافت شد ،تغييرات جزئي وضروري جهت وضوح كامل آيتمها انجام شد

:)Face validity(تعيين روايي صوري -3-6-2

آموزش در رشته Ph.Dنفر 5اختيار نسخه از پرسشنامه در 5براي تعيين روايي صوري پرسشنامه ،تعداد

تئوري "بهداشت گذاشته شد و از آنها خواسته شد كه با توجه به هدف تحقيق كه بررسي تاثير برنامه مبتني بر

برنحوه استفاده از كاله ايمني در كارمندان موتورسوار شهريزد در سال "ي توسعه يافته رفتاربرنامه ريزي شده

اظهار نظر كنند " نامناسب " و "مناسب "، "كامال مناسب "پرسشنامه بصورت مي باشد ،درمورد ظاهر 1385

٩٦

لذا روايي صوري ابزارهاي .همه متخصصين اظهار داشتند كه پرسشنامه به لحاظ ظاهري كامال مناسب مي باشد .

. تهيه شده به عنوان وسيله اي جهت انجام مصاحبه با كارمندان مورد تاييد قرار گرفت

):Content Validity(ن روايي محتويتعيي-3-6-3

هر اندازه محتواي آزموني منعكس كننده هدفهايي باشد كه براي آن ساخته شده است،آن آزمون از روايي

ابزارهاي مورد استفاده به همان گروه خبرگان قبلي كه جهت تعيين روايي .)27(محتوايي برخوردار خواهد بود

پرسشنامه اي به همراه باابزارها ،.د، جهت تعيين روايي محتوي ارائه گرديدصوري پرسشنامه به آنان ارائه شده بو

خبرگان ارائه شد كه در آن از خبرگان خواسته شده بود تا ميزان تناسب آيتمهاي ابزارهارا مورد ارزيابي قرار

ته شده اند صورت كه قضاوت نمايند هر آيتم تا چه حد با سازه اي كه جهت سنجش آن در نظر گرف بدين،دهند

كامالً مناسب است ولي به تغييرات جزئي – 3 تا حدي مناسب،– 2 غير مناسب ، – 1تناسب دارند و به صورت

تنها تغييراتي كه . در اين مرحله آيتمي كه غير مناسب بود مشاهده نشد كامالً مناسب پاسخ دهند– 4نياز دارد و

و ) غير مستقيم(سي در مورد سواالت كنترل رفتاري درك شده پيشنهاد شد درباره نحوه سوال از جامعه مورد برر

وساير تغييرات ...و شما فكر مي كنيد.....بود كه با اضافه كردن جمله به نظر شما) غيرمستقيم (هنجارهاي انتزاعي

راي روايي ابزارهاي مورد استفاده دابنابراين .ساير آيتمها كامال مناسب ارزيابي گرديد.پيشنهاد شده اعمال گرديد

.محتوي قابل قبول بودند

:)Reliability( پرسشنامهاياييپتعيين -3-6-4

ضريب اعتبار نشان دهنده اين است كه آزمون تا چه اندازه در دستيابي به هدفهاي معين موفق بوده

براي يكي از روشهايي كه.)43(ضريب پايايي با افزايش واريانس نمره ها نيز افزايش پيدا مي كند.)49(است

تعيين اعتبار دروني آزمونها بطور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است ضريب آلفاي كرونباخ است كه آلفاي

٩٧

اين ضريب توسط آزمونهاي آماري در نرم افزار .ريب اعتبار آزمون استضمحاسبه شده در اين روش،برآوردي از

SPSSاست كه آزمون از اعتبار قابل قبولي برخوردار چنانچه مقدار آن زياد باشد نشانه اين. محاسبه مي شود

ولي اگر مقدار آلفا كوچك باشد ،نمي توان گفت آزمون فاقد اعتبار مي باشد ضريب آلفاي كرونباخ مي .است

بيانگر آن است كه 1باشد ،كه صفر بيانگر اين است كه هيچكدام از آيتمها باهم ارتباطي ندارند و0-1تواند بين

جدول زير را براي تفسير اعداد بدست آمده در ضريب آلفاي ) 57(سيم و رايت. ان هستندتمام آيتمها يكس

.كرونباخ ارائه نموده است

تفسير آلفاي كرونباخ: 2- 3جدول شماره

تفسير آلفاي كرونباخ

غير قابل قبول 6/0كمتر از

)غيرايده آل(نامطلوب 65/0 تا 6/0بين

لنسبتا قابل قبو 7/0تا 65/0بين

نسبتا بزرگ 8/0تا7/0بين

خيلي خوب 8/0باالي

٩٨

مقدار آلفاي كرونباخ مقياسهاي مورد استفاده براساس اطالعات مطالعه مقدماتي :3- 3جدول شماره

همانطور كه در جدول فوق مشاهده مي شود تمام متغيرهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده داراي اعتبار

. قابل قبول بودنددروني

:)test-retestبازآزمايي( پرسشنامه ضريب ثبات-3-6-5

مشكل .زمون حاصل مي شودهمبستگي بين نمره هايي است كه در اثر دوبار اجراي يك آضريب ثبات

كوتاه ي چنانچه اين مدت زمان.اساسي كه وجود دارد تعيين فاصله زماني يا درنگ بين دو بار اجراي يك آزمون

اثر ناشي از يادآوري به طور تصنعي باالست،ويا چنان اين مدت زمان طوالني باشد،اثر ناشي از تغيير باشد،

يكي از راهها براي ارزيابي اعتبار آزمون، :آيزن بيان مي كند.)27(م استژگيهاي آزمودنيها به طور تصنعي كوي

اين معيار مي تواند براي تعيين اعتبار اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه . تعيين اعتبار دروني مي باشد

غير (عه يافتهبراي تعيين اعتبار اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توس. استفاده شود) مستقيم(يافته

).95(استفاده شود) test-retest(مناسب نمي باشد و براي تعيين اعتبار آن بايداز باز آزمايي )مستقيم

ضريب آلفاي كرونباخ مقياس

68/0 زير مقياس كنترل رفتاري درك شده

73/0 نگرش

78/0 هنجارهاي انتزاعي

95/0 ه از كاله ايمنيقصد استفاد

٩٩

يك گروه ) غير مستقيم(در اين مطالعه براي تعيين ضريب ثبات اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده

اي موتورسيكلت بودند و در دانشگاه يا خانه نفره از كارمندان دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد كه دار30

نتايج آزمون .آزمون دوبار با فاصله زماني چهارده روز انجام شد.از موتورسيكلت استفاده مي كردند انتخاب شدند

.ضريب همبستگي بين نمره هاي اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده در جدول ذيل آورده شده است

مورد استفاده براساس اطالعات مطالعه مقدماتي مقياسهايثباتمقدار ضريب :4-3جدول شماره

مه ريزي شده داراي همانطوري كه در جدول فوق مشاهده مي شود تمام متغيرهاي تئوري رفتار برنا

. قابل قبولي بودندضريب ثبات

ابتدا . به شكل زير انجام شد مي باشد كه مطالعه نيمه تجربيبررسي يك اين :روش انجام تحقيق-3-7

بر اساس مطالعات راهنماي ساختن پرسشنامه تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته و پرسشنامه هاي تئوري

تئوري عمل منطقي پرسشنامه اي طراحي شد كه اجزاي پرسشنامه هاي شده توسعه يافته و رفتار برنامه ريزي

پس از انجام مطالعه مقدماتي و .تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته را در كارمندان اندازه گيري مي كرد

ب شده و مصاحبه با آنها پرسشنامه ها تعيين روايي واعتبار پرسشنامه وابزارها، با مراجعه به ادارات كارمندان انتخا

.تكميل گرديد

Test-retest Reliability مقياس

90/0 )غيرمستقيم(كنترل رفتاري درك شده

71/0 )غيرمستقيم(نگرش

82/0 )غيرمستقيم(هنجارهاي انتزاعي

١٠٠

SPSS11.5داده ها بوسيله نرم افزار آماري . ل شده بصورت كد وارد كامپيوتر شدپرسشنامه هاي تكمي

مهمترين عوامل پيشگويي كننده قصد واستفاده آزمون آماري آناليز رگرسيون با استفاده از .تجزيه وتحليل گرديد

كارمندان مورد مطالعه بطور تصادفي به دو گروه مورد و . كارمندان مورد بررسي مشخص گرديداز كاله ايمني در

بر اساس تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته كه در مرحله پيش آزمون مشخص شده .شاهد تقسيم شدند

اجرا ه بر روي گروه مورد و سپس طبق برنامه تنظيم شده، مداخلبود،محتوي آموزشي و برنامه مداخله تنظيم شد

بعد از يك ماه از اجراي برنامه مداخله پس آزمون انجام شد و پرسشنامه براي هر دو گروه تكميل .دگردي

. كارمندان مورد بررسي مشخص شودرتا ميزان تاثير برنامه مداخله د.گرديد

همترين نكاتي كه بر پس از اتمام پيش آزمون و تجزيه و تحليل نتايج بدست آمده ،مشخص گرديد م

:اساس الگو بايستي در برنامه مداخله مد نظر قرار گيرد عبارتنداز

مي )كنترل رفتاري درك شده ،هنجارهاي انتزاعي و نگرش (تمام اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده - 1

.توانند قصد واستفاده از كاله ايمني را در جامعه مورد بررسي پيشگويي كنند

.كننده قصدواستفاده ازكاله ايمني دركارمندان موردبررسي ميباشد ترين پيشگوييماردرك شده مهكنترل رفت- 2

درك استفاده از كاله ايمني نيز يكي از پيشگويي كننده هاي قصد واستفاده از كاله ايمني در كارمندان - 3

. مورد مطالعه مي باشد

:برنامه آموزشي-3-8

.حله اوليه تكميل پرسشنامه برنامه آموزشي به شرح ذيل تدوين گرديدبا توجه به نتايج بدست آمده از مر

كاله ايمني استفاه از موتورسواران و:عنوان

١٠١

سازمان جهاد كشاورزي (از ادارات شهر يزد )گروه مورد در مطالعه حاضر(كارمندان منتخب: گروه هدف

)و اداره مركزي پست

ت گي با موتورسيكلت الزم است كه بر روي وضعيت كلي سالماستفاده ازكاله ايمني براي رانند:ايده كلي

..و كاهش مرگ ومير موتورسواران موثر است

باال بردن آگاهي ،نگرش وعملكرد،كنترل رفتاري درك شده ،نگرش : برنامه آموزشيهدف كلي-3-8-1

و هنجارهاي انتزاعي كارمندان موتورسوارمورد بررسي در زمينه استفاده از كاله ايمني

: برنامه آموزشي اهدف ويژه-3-8-2

گروه آزمون (پس از اتمام برنامه آموزشي كارمندان موتورسوار مورد مطالعه:اهداف شناختي-3-8-2-1

:خواهند دانست كه)

.فوايد استفاده از كاله ايمني چيست- 1

.،ايران ويزد چگونه استميزان مرگ ومير ناشي از حوادث در جهان- 2

.ورسواران از كل مرگ وميرهاي حوادث ترافيكي چقدر استسهم مرگ ومير موت - 3

. براي جلوگيري از حوادث چگونه با موتورسيكلت رانندگي كنند- 4

.علت اصلي مرگ موتورسواران در تصادفات با موترسيكلت چيست- 5

. طريقه استفاده از كاله ايمني ،حفظ و طريقه انتخاب بهترين نوع كاله ايمني چيست- 6

گروه (پس از اتمام برنامه آموزشي كارمندان موتورسوار مورد مطالعه :اهداف نگرشي-3-8-2-2

:معتقد خواهندشد كه) آزمون

.استفاده ازكاله ايمني در هنگام رانندگي الزم و حتمي است-1

١٠٢

موانعي كه فرد احساس مي كند، نمي تواند مانع استفاده موتورسوار در هنگام رانندگي با - 2

.شوندموتورسيكلت

..كاله ايمني حافظ جان موتورسوار مي باشد- 3

.با استفاده از كاله ايمني در هنگام رانندگي با موتورسيكلت مي توانند مطمئن تر رانندگي كنند- 4

.ارزش استفاده ازكاله ايمني به اندازه سوئيچ موتورسيكلت مي باشد- 5

.رام مي گذاردبا استفاده از كاله ايمني ،موتورسوار به قانون احت- 6

. با استفاده از كاله ايمني ،موتورسوار از خويش مراقبت مي كند- 7

.همه قادرند در هنگام رانندگي با موتورسيكلت از كاله ايمني استفاده نمايند- 8

.در هنگام تصادف ،كاله ايمني مي تواند جان او را نجات دهد- 9

):گروه آزمون(كارمندان موتورسوارموردمطالعه،يپس ازاتمام برنامه آموزش:اهداف رفتاري-3-8-2-3

.ند كه با شرايط آب هوائي منطبق باشدناقدام به خريد كالهي ك- 1

. قبل از زدن سوئِچ موتورسيكلت كاله ايمني خود را استفاده مي كنند- 2

.حتي در مسافتهاي كوتاه و سرعتهاي پائين نيز از كاله ايمني استفاده مي كنند- 3

.مسجد سازمان جهاد كشاورزي استان يزد و نمازخانه اداره كل پست استان يزد:مكان آموزشي

١٠٣

:فعاليتهاي آموزشي و جدول زمانبندي جلسات آموزشي-3-8-3

: ارائه گرديد به شرح ذيل مي باشد1/6/1385 تا 23/5/1385مجموعه برنامه هاي آموزشي كه از تاريخ

و جدول زمانبندي جلسات آموزشي در گروه موردفعاليتهاي آموزشي: 5- 3جدول شماره

ساعت تاريخ موضوع شماره شروع

ساعت خاتمه

مكان آموزشي

آموزش اجرا كننده/دهنده

توزيع پمفلتها و جزوه هاي جلسه اول وتوضيح مختصر در باره آموزشي

آنها

محقق سازمان جهاد كشاورزي 13 7 23/5/1385

جلسه دوم

زوه هاي توزيع پمفلتها و جآموزشي وتوضيح مختصر در باره

آنها

محقق اداره كل پست استان يزد 13 7 24/5/1385

جلسه سوم

25/5/1385 نصب پوستر

سازمان جهاد كشاورزي و 12 10 اداره كل پست استان يزد

محقق

كلياتي در مورد كاله ايمني ،حوادث و موتورسواران

جلسه 30/12 10/12 چهارم

پرسش و پاسخ

30/5/1385

30/12 45/12

ستوان رهاوي ان جهاد كشاورزيسازم ومحقق

كلياتي در مورد كاله ايمني حوادث و موتورسواران،

جلسه محقق 25/12 10/12 پنجم

پرسش و پاسخ

1/6/1385

25/12 35/12

اداره كل پست استان يزد

محققزشي و نصب پوستر بازديدهاي يادآوري به بعد ازاتمام جلسات آموزشي و توزيع پمفلتها و جزوه آمو

محل خدمت بازديد به عمل آمد ، كه در اين بازديدها عالوه بر در اداره روز از هر آزمودني 10- 15فاصله

،پمفلتها و جلسات آموزشي يك عدد ييادآوري مطالب مهم قبلي و پاسخ به سواالت آنها در مورد جزوه آموزش

تهيه گرديد و آنان را تشويق به . بودبهداشت براي نواحي گرمسيري معرفي كردهكاله ايمني كه سازمان جهاني

.استفاده از اين كاله ايمني نموديم كه منطبق با شرايط آب وهوايي استان يزد مي باشد

١٠٤

وابزار آموزشيروش آموزشي-3-9

ر نفر دقيقه براي ه5حداقل (و آموزش چهره به چهره) يك جلسه( شامل سخنراني روش آموزشي

جلسه سخنراني .بود)سه سري(و پوستر)يك سري(،كتابچه آموزشي )سري2(ابزار آموزشي نيز شامل پمفلت .بود

آموزش چهره به چهره نيز در محل .بعد از نماز جماعت در سازمان جهادكشاورزي و اداره كل پست انجام شد

.كار انجام گرديد

:محتواي آموزشي-3-10

ي بود كه در رابطه با اهميت استفاده ازكاله ايمني ،نقش كاله ايمني در محتواي آموزشي،مجموعه مطالب

كاهش مرگ ومير ناشي از تصادفات با موتورسيكلت ، ميزان مرگ ومير ناشي از حوادث ترافيكي بخصوص

تصادفات با موتورسيكلت،ميزان ايمني موتورسيكلت ، چگونگي رانندگي با موتورسيكلت ، علت اصلي مرگ

ان و همچنين طريقه انتخاب وحفظ ونگهداري كاله ايمني تهيه شده بود كه بصورت جزوه آموزشي موتورسوار

همچنين جهت تكرار مطالب اين محتواي .،پمفلتهاي آموزشي وپوستر در ضمائم اين گزارش تحقيق آمده است

.آموزشي در جلسات سخنراني و آموزشهاي چهره به چهره بيان گرديد

:ه آموزشي برنامارزشيابي-3-11

ارزشيابي از ميزان كارآيي وتاثير برنامه آموزشي در مرحله پس آزمون انجام گرفت وچگونگي تاثير

مورد ارزشيابي و سازه هاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده گذاري برنامه آموزشي بر روي استفاده از كاله ايمني

ود كه در مرحله پيش آزمون استفاده شده بود كه قرار گرفت ابزار ارزشيابي برنامه آموزشي ،پرسشنامه اي ب

.ف شده بودذسواالت دموگرافيك آن ح

١٠٥

:روش تجزيه و تحليل اطالعات-3-12

آزمونهاي توصيفي وهمچنين آزمونهاي آماري من و بوسيله 5/11SPSSداده ها در نرم افزار آماري

.تجزيه و تحليل گرديد اسپيرمنتگيويتني،كاي اسكوئر ،كروسكال واليس ،آناليز رگرسيون،ضريب همبس

:استفاده كنندگان از نتيجه پايان نامه-3-13

موسسات پژوهشي مي توانند از ابزارهايي كه در اين مطالعه روايي و اعتبار آن تعيين شده است - 1

.استفاده نمايند

ر سازماني كه موسسات آموزشي،راهنمايي ورانندگي نيروي انتطامي،مراكز دانشگاهي و بطور كلي ه- 2

به نوعي با سالمت افراد جامعه و بخصوص موتورسواران درارتباط مي باشد مي توانند از نتايج اين بررسي

. استفاده نمايند

:محدوديتهاي پژوهش-3-14

:محدوديتهاي پژوهش عبارتند از

ايمني پرسيده مي شددر مرحله تكميل چون از افراد درباره استفاده از كاله ايمني و قصد استفاده از كاله

به همين دليل به آنان اطمينان داده شد كه اين يك كار ،داشت كه حقايق گفته نشود وجود اين احتمال

تحقيقاتي دانشگاهي است وارتباطي با نيروي انتظامي ندارد واطالعات شما در نزد محقق به صورت محرمانه

.باقي خواهد ماند

الزم ،عدي نيز بايد توسط همين افراد انتخاب شده تكميل مي شدازطرفي چون پرسشنامه در مرحله ب

بود كه اسامي افراد در پرسشنامه نوشته شود كه در بعضي موارد افراد از نوشتن نام خود امتناع مي ورزيدند كه

بعد از ارائه توضيحات الزم مبني براين كه اطالعات شما به صورت محرمانه محفوظ خواهند ماند اين مشكل

.رطرف گرديدب

١٠٦

محدوديتي كه در مرحله آموزش وجود داشت اين بود كه براي تشكيل جلسات آموزشي،چون اين

جلسات آموزشي جزء آموزش رسمي و الزم آن اداره محسوب نمي شد،از طرفي بنا به اظهار رياست آن اداره

ر به تشكيل كالس پرسنل انتخاب شده بايد در آن زمان پاسخگويي جوابگويي ارباب رجوع باشند،حاض

آموزشي در ساعات اداري نشدند كه بعد از رايزني با رياست اداره و رياست عقيدتي ادارات مذكور قرار شد كه

براي اين كار در روزي كه .بعد از برگزاري نماز جماعت به جاي سخنراني روحاني كالس آموزشي تشكيل شود

د صبح آن روز ازكليه افراد مورد آزمون در آن اداره قرار شد بعد از نماز جماعت كالس آموزشي برگزار شو

.دعوت شد تا بعد از نماز جماعت در كالس آموزشي شركت كنند

درمرحله تكميل پرسشنامه نيز چون پرسشنامه بايد توسط افرادي تكميل مي شد كه در مرحله اوليه آن

بعضي موارد پرسنل در مرخصي بودند در هنگام تكميل پرسشنامه در مرحله دوم ،در.را تكميل كرده بودند

.والزم بود چند بار به آن اداره مراجعه نمود

١٠٧

چهارمفصل

يجانت

١٠٨

تعيين تاثير برنامه مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته بر نحوه استفاده از كاله با هدفدراين بررسي كه

ادارات شهر يزد انتخاب شدند كه در دو نفر از كارمندان موتورسوار120، جام گرديدايمني در كارمندان موتورسوار شهر يزد ان

بعد از يك ماه از اجراي برنامه . برنامه آموزشي در گروه مورد انجام شد.وارد تحقيق شدند) نفر60(و مورد) نفر60(گروه شاهد

.ر جامعه مورد بررسي مشخص گرديد كاله ايمني دآموزشي ميزان تاثير برنامه آموزشي بر نحوه استفاده از

مربوط به متغييرهاي دموگرافيك آزمودني ها 1-4 جدول نشان داده شده است كه جدول شماره 27نتايج اين بررسي در

وفراواني مطلـق و نـسبي دامنـه توزيع ميانگين متغيرهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته 3-4 و 2-4وجدول شماره

توزيع فراواني و فراواني نسبي هر يـك از سـواالت زيـر . را دو گروه مورد وشاهد قبل از اجراي برنامه مداخله نشان مي دهد متغير

ميانگين متغيرهـاي تئـوري رفتاربرنامـه به نتايج مربوط .آمده است 15-4 تا 5-4مقياسهاي الگوي مورد بررسي در جداول شماره

24-4 و23-4جـدول شـماره . آمـده اسـت 22-4تا 16-4 در جداول شماره غيرهاي مستقل برحسب مت قبل از مداخله ريزي شده

بهتـرين راه پيـشنهادي جامعـه مـورد بررسـي در . نشان داده شده اسـت راچگونگي همبستگي متغيرهاي مورد بررسي با يكديگر

ي قبل و بعد از مداخله در جـدول شـماره و مقايسه نتايج بررس 26-4 ،نتايج آناليز رگرسيون در جدول شماره 25-4جدول شماره

. آمده است4-27

نيز اختالف ميانگين اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته شـده را بـر حـسب 34-4 تا 28-4جداول شماره

ورسـيكلت، گروه سني ، داشتن يا نداشتن گواهي نامه ،سابقه تصادف ،سطح تحصيالت، ميزان درآمد، مـدت زمـان اسـتفاده از موت

.داخله نشان مي دهدسابقه تصادف و سابقه جريمه شدن توسط پليس در دو گروه مورد و شاهد قبل و بعد از م

داده ها الزم است بيان شود اين است كه براي تعيين ميزان نمره هريك از سواالت سازه نتايجنكته اي كه در بخش

نمرات حدفاصل بين . منه مطلوب، نسبتا مطلوب و نامطلوب درنظرگرفته شد منظور سه دادين ب.ها،نياز به يك معيار منطقي بود

نمره قابل كسب %4/33-%6/66نمرات حدفاصل بين پائين نمرات قابل كسب هريك از سازه ها به عنوان نمره نامطلوب،0- 3/33%

.طلوب در نظرگرفته شدنمرات قابل كسب به عنوان نمرات م% 6/66به عنوان نمره نسبتا مطلوب و نمرات باالتر از

. آمده است1-4 مورد بررسي در جدول شمارهكارمندان موتورسوارتوزيع فراواني مشخصات دموگرافيك

١٠٩

مورد وشاهد قبل ازمداخله در دو گروهكارمندان مورد بررسي توزيع فراواني مشخصات دموگرافيك : 1-4جدول شماره

گروه X2 جمع شاهد مورد سب متغيرحبر نام متغير

ابتدايي وراهنمايي ١٣ ٦ ٧ تعداد ٠/١١ ٢/١٠ ٩/١١ درصد دبيرستان وديپلم ٤٠ ١٨ ٢٢ تعداد ٩/٣٣ ٥/٣٠ ٣/٣٧ درصد ٦٥ ٣٥ ٣٠ تعداد

سطح سواد

باالتر از ديپلم ١/٥٥ ٣/٥٩ ٨/٥٠ درصد

۶۵٠/٠=P ٨۶٢=٢/٠x ٢=df

21-30 ٤٣ ٢٥ ١٨ تعداد ٨/٣٥ ٧/٤١ ٠/٣٠ درصد 31-37 ٣٦ ١٨ ١٨ تعداد ٠/٣٠ ٠/٣٠ ٠/٣٠ درصد ٤١ ١٧ ٢٤ تعداد

)سال(گروههاي سني

64-38 ٢/٣٤ ٣/٢٨ ٠/٤٠ درصد

٣١١/٠=P ٣٣۵/٢=٢x ٢= df

Mean= ٧٠/٣±٩٨/٧۴

60-195 ٢٦ ١١ ١٥ تعداد ٠/٢٣ ٦/١٩ ٣/٢٥ رصدد

196-220 ٤٧ ٢٤ ٢٣ تعداد ٦/٤١ ٩/٤٢ ٤/٤٠ درصد ٤٠ ٢١ ١٩ تعداد

ميزان درآمد )هزار تومان(

700-221 ٤/٣٥ ٥/٣٧ ٣/٣٣ درصد

۶٩۵/٠=P ٢=٧٢٨/٠x ٢= df

Mean=

۵٨/۶٩±۴٧/٢٢٠

1-7 ۴٣ ٢٢ ٢١ تعداد ١/٣۶ ٣/٣٧ ٠/٣۵ درصد 8-15 ٣٧ ١٧ ٢٠ تعداد ١/٣١ ٨/٢٨ ٣/٣٣ درصد

٣٩ ٢٠ ١٩ تعداد

مدت زمان استفاده از

)سال(موتورسيكلت33-16

٨/٣٢ ٩/٣٣ ٧/٣١ درصد

٨۶٨/٠=P ۵٢=٣٧/٠x ٢= df

Mean= ۵٢١/١٣±٧/٨

بلي ١٠١ ٤٩ ٥٢ تعداد ٢/٨٤ ٧/٨١ ٧/٨٦ درصد ١٩ ١١ ٨ تعداد

داشتن گواهي نامه رانندگي با خير موتورسيلكت

٨/١٥ ٣/١٣ ٣/١٨ درصد

۴۵٣/٠=P ۵۶٢=٢/٠x ١= df

بلي ٧ ٧ ٧ تعداد ٧/١١ ٧/١١ ٧/١١ درصد ١٠٦ ٥٣ ٥٣ تعداد

دم جريمه توسط پليس بدليل ع خير استفاده ازكاله ايمني

٣/٨٨ ٣/٨٨ ٣/٨٨ درصد

٠٠/١=P ٢=٠٠٠/٠x ١= df

بلي ٥٤ ٢٦ ٢٨ تعداد ٠/٤٥ ٣/٤٣ ٧/٤٦ درصد ٦٦ ٣٤ ٣٢ تعداد

سابقه تصادف خير

٠/٥٥ ٧/٥٦ ٣/٥٣ درصد

٧١۴/٠=P ١٣۵/٢=٠x ٢= df

معني داري به لحاظ آماري بين گروه مورد و شاهد در مورد مي شود، اختالف مشاهدهاين جدول همانگونه كه در

و همچنين داشتن يا نداشتن گواهي نامه ،سابقه ) سن ،درآمد و مدت زمان استفاده ازكاله ايمني (هيچكدام از متغيرهاي دموگرافيك

اين بدين معني است كه گروه . مشاهده نگرديد به خاطر عدم استفاده از كاله ايمني تصادف و جريمه شدن يا نشدن توسط پليس

.مي باشندمورد و شاهد به لحاظ متغيرهاي دموگرافيك باهم يكسان

١١٠

قبل از مداخله در دو گروه مورد و شاهدبررسي مورد الگوي متغيرهاي وميانهانحراف معيار،توزيع ميانگين : 2-4جدول شماره

آزمون من )n=120(جمع )n=60(شاهد )n=60(مورد ويتني

گروه ميانهS.DميانگينميانهS.Dميانگين ميانه S.Dميانگين متغير

P=۴٣١/٠ ٠/١٠ ١۵/٢ ٧٨/٩ ٠/١٠ ٣۵/٢ ۶١/٩ ٠/١٠ ٩۴/١ ٩۵/٩ )مستقيم(كنترل رفتاري درك شده P=٨٨٢/٠ ٠/١۶ ١۶/٣ ٧۵/١۵ ٠/١۶ ١١/٣ ٨٠/١۵ ٠/١۶ ٢٣/٣ ٧٠/١۵ )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=٩٣۵/٠ ٠/٢٠ ٣٨/۴ ۵۵/١۴ ٠/٢٠ ٠۵/٣ ٩١/١٩ ٠/٢٠ ٢٣/٣ ٧۶/١٩ )مستقيم(نگرش( كنترل رفتاري درك شده

)غيرمستقيم٠٠/۴۶ ٠ ٠٧/٢٣/۴٢ ۵۴/۴۴ ٢٧/٢۴ ٠/۴٢١ ٠/۴۵ ۵٠ ٢/٢٣/۴٢ ۶٨۴/٠=P

P=۴٠٣/٠ ٠٠/۶۶ ۵٨/٢٣ ٨٧/۶٨ ٠٠/۶۵ ۵٢/٢٣ ٠٠/۶٨ ۵٠/۶٨ ٨٣/٢٣ ٣٣/۶٩ )غير مستقيم(هنجارهاي انتزاعي P=۴٣٩/٠ ٠٠/٩۵ ١٠/١٣ ٣٩/٩٠ ٠٠/٩۵ ۵۵/١٢ ٣٠/٩٠ ۵٠/٩٧ ٧٣/١٣ ۴٨/٩٠ )غيرمستقيم(نگرش

استفاده از كاله ايمنيدرك سايرموتورسواران

٢۵/١۶ ٨۴/٠٠/١ ٣۶ ٢۶/١۵ ۵٠٠/١ ٧/٣۶ ٧۵/١۵ ٠٠/١ ٧٣/٣۶ ٠٩۶/٠=P

P=٢٩۶/٠ ۵٠/١۵ ٣٨/۴ ۵۵/١۴ ٠٠/١۶ ٣٢/۴ ٩٠/١۴ ۵٠/١۴ ۴۵/۴ ٢٠/١۴ قصد

P=٧١۴/٠ ٠٠/۵ ٢۶/۴ ۶٠/۵ ٠٠/۵ ٢٧/۴ ۶١/۵ ٠٠/۵ ٢۶/۴ ۴٠/۵ استفاده ازكاله ايمني

به لحاظ داري به لحاظ آماري بين گروه مورد و شاهد، هيچگونه اختالف معنينشان مي دهدفوق جدول نتايج

، مستقيم و غير مستقيم شده كنترل رفتاري درك(وضعيت اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته شده

مستقيم و غير مستقيم،نگرش مستقيم و غير مستقيم ،درك استفاده از كاله ايمني در ساير هنجارهاي انتزاعي

.قبل از اجراي برنامه مداخله مشاهده نشد)موتورسواران،قصد و استفاده از كاله ايمني

١١١

جزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده بر حسب دامنه متغير در جامعه توزيع فراواني مطلق و نسبي ا : 3- 4جدول شماره

مورد بررسي قبل از مداخله

ا بيشتر در محدوده نسبت)مستقيم(همانطور كه در جدول فوق مشاهده مي شود دامنه كنترل رفتاري درك شده

مستقيم و (دامنه نگرش . مطلوب مي باشدنابيشتر در محدوده )غير مستقيم( مطلوب و دامنه كنترل رفتاري درك شده

بيشتر در محدوده مطلوب و دامنه كنترل )مستقيم(دامنه هنجارهاي انتزاعي.در محدوده مطلوب مي باشد)غير مستقيم

همچنين دامنه متغير درك استفاده ازكاله .ا مطلوب مي باشدبيشتر در محدوده نسبت)غير مستقيم( رفتاري درك شده

دامنه متغير قصد نيز در محدوده مطلوب و دامنه متغير .ايمني در ساير موتورسواران بيشتر در محدوده نسبتا مطلوب بود

.مي باشداستفاده ازكاله ايمني در محدوده نامطلوب

)7/66- 100(مطلوب )4/33-6/66(نسبتا مطلوب )0- 3/33(نامطلوب غيرنمرات مت دامنه

متغير مورد بررسي % تعداد % تعداد % تعداد

5/22 27 2/64 77 3/13 16 )مستقيم(ك شده كنترل رفتاري در

6/7 10 9/36 44 5/55 66 )غيرمستقيم( كنترل رفتاري درك شده

8/55 67 5/42 51 7/1 2 )مستقيم(نگرش

8/90 109 2/9 11 0 0 )غير مستقيم(نگرش

8/65 79 8/30 37 3/3 4 )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

5/20 25 5/62 73 0/17 22 )غير مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

5/17 21 8/60 73 7/21 26 درك استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران

7/56 68 2/24 29 2/19 23 قصد

3/18 22 0/25 30 7/56 68 استفاده ازكاله ايمني

١١٢

جريمه توسط پليس به دليل عدم استفاده ازكاله ايمني، تاثير جريمه توزيع فراواني و فراواني نسبي :4- 4جدول شماره

قبل از مداخلهپليس ،سابقه تصادف، داشتن كاله ايمني در هنگام تصادف

بدون پاسخ خير بلي نام متغير

% تعداد % تعداد % تعداد

آيا تا حاالتوسط پليس به خاطر عدم استفاده ازكاله ايمني جريمه

شده ايد؟14 7/11 106 3/88 -- -- - --

آيا جريمه شدن توسط پليس , درصورت جريمه شدن توسط پليس

تاثيري در استفاده ازكاله ايمني شما داشته است؟6 9/42 8 1/57 106 3/88

-- -- -- - 0/55 66 0/45 54 آيا شما سابقه تصادف با موتورسيكلت داريد؟

0/55 66 9/88 48 1/11 6 ايمني داشتيد؟آيا درزمان تصادف كاله ,درصورت سابقه تصادف

از جامعه مورد بررسي بيان كردند كه تاحاال توسط پليس به علت عدم %) 7/11( نفر14طبق نتايج جداول فوق

بيان كردند كه جريمه شدن آنها بدليل عدم استفاده از %)9/42(نفر6از اين تعداد . استفاده از كاله ايمني جريمه شده اند

نتايج حدول فوق همچنين نشان مي دهد كه .ني توسط پليس بر استفاده ازكاله ايمني آنها تاثير داشته استكاله ايم

اظهار %)1/11( نفر6از جامعه مورد بررسي سابقه تصادف با موتورسيكلت دارند كه از اين تعداد تنها %) 0/45(نفر54

.ه كرده بودندكردند كه درزمان تصادف با موتورسيكلت از كاله ايمني استفاد

١١٣

توزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد بررسي به آيتم هاي :5-4جدول شماره

در آزمودنيها قبل از مداخله)مستقيم( زير مقياس كنترل رفتاري درك شده

جمع كل كامال مخالفم مخالفم نمي دانم موافق كامال موافق

% تعداد % تعداد % ادتعد % تعداد % تعداد % تعداد

استفاده از كاله برايم غيرممكن .است

١ ٣/٨٣ ١٠٠ ٧/١ ٢ ٧/١ ٢ ٧/١ ٢۴ ١٠٠ ١٢٠ ٧/١١

استفاده از كاله بطورمرتب برايم .خيلي سخت است

٣ ٢٨/

٢٣

۵٣ ٢/۴٣ ٧/١ ٢ ٣۵ ٣ ٢/٢٩ ۵/١٠٠ ١٢٠ ٢

موانع ومشكالت نمي توانند مزا .از پوشيدن كاله ايمني باز دارند

۴ ٣٩ ٣/٣ ۵/٢/٩ ١١ ٣٢ ۴۶ ٧/١ ٢٠ ٣/٣٨۶ ١٠٠ ١٢٠

جامعه مورد بررسي اظهار كردند كه استفاده از كاله % 95نتايج جدول فوق نشان مي دهد در حالي كه حدود

اظهار كردند كه استفاده از كاله ايمني به طور مرتب برايشان خيلي % 66ايمني برايشان غيرممكن نيست ولي بيش از

. سخت است

١١٤

توزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد بررسي به:6-4جدول شماره

در آزمودنيها قبل از مداخله)مستقيم(آيتم هاي زير مقياس هنجارهاي انتزاعي

تاحدودي كامال صحيح صحيح

اصال صحيح نيست نمي دانم صحيح نيست

جمع

% تعداد % دادتع % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

بيشتر افراد فاميل موافق استفاده از كاله ايمني مي باشند

44 7/36 45 5/37 13 8/10 16 3/13 1 8/0 119 1/99

رئيس اداره ام استفاده از كاله ايمني را تاييد مي كند

72 0/60 14 7/11 24 0/20 6 0/5 3 5/2 119 2/99

اعضاي خانواده ام مرا تشويق مي كنند يشه از كاله ايمني استفاده كنمتا هم

63 5/52 35 2/29 3 5/2 15 5/12 3 5/2 119 2/99

بيشترموتورسواران فكر مي كنند من بايد از كاله ايمني استفاده كنم

30 0/25 34 3/28 25 8/20 26 7/21 5 2/4 120 100

ردندكه اعضاي خانواده شان از جامعه مورد بررسي اظهار ك% 80نتايج جدول فوق نشان مي دهد كه بيش از

.آنان را تشويق مي كنند تا هميشه در هنگام رانندگي با موتورسيكلت از كاله ايمني استفاده كنند

١١٥

توزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد بررسي به آيتم هاي زير :7-4جدول شماره

مقياس قصددر آزمودنيها قبل از مداخله

كامال صحيح

تاحدودي صحيح

اصال صحيح نيست نمي دانمصحيح نيست

جمع

% تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

در ماه آينده قصد دارم بطور مرتب .از كاله ايمني استفاده كنم

36 0/30 32 7/26 23 2/19 23 3/19 6 0/5 120 100

در ماه آينده برنامه ريزي مي كنم از كاله ايمني استفاده كنمتاهميشه

34 3/28 43 8/35 16 3/13 24 0/20 3 6/2 120 100

درماه آينده سعي خواهم كرد تا ازكاله ايمني استفاده كنم

42 0/35 40 3/33 17 2/14 16 3/13 4 3/3 119 1/99

تصميم دارم ديگر هيچ وقت بدون .كاله ايمني سوار موتورنشوم

42 4/35 40 3/33 17 2/14 16 3/13 4 2/3 119 1/99

افراد مورد بررسي اظهار كردند كه تصميم دارند كه ديگر هيچ % 68نتايج جدول فوق نشان مي دهد كه بيش از

آنها نيز اظهار كردندكه در ماه آينده سعي % 68و بيش از.وقت بدون استفاده از كاله ايمني سوار موتورسيكلت نشوند

.ي با موتورسيكلت از كاله ايمني استفاده كنندخواهند كرد تا در هنگام رانندگ

١١٦

توزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد بررسي به آيتم هاي :8-4جدول شماره

در آزمودنيها قبل از مداخله)مستقيم( زير مقياس نگرش

جمع كامال مخالفم مخالفم نمي دانم موافق كامال موافق

% تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

استفاده از كاله ايمني برايم .خسته كننده است

21 5/17 57 5/47 8 7/6 28 3/23 6 0/5 120 100

استفاده از كاله ايمني خوب .است

79 8/65 39 5/32 1 8/0 1 8/0 0 0 120 100

استفاده از كاله ايمني اصال نياز نيست

1 8/0 2 7/1 5 2/4 61 8/50 51 5/42 120 100

استفاده از كاله ايمني برايم خيلي مهم است

49 8/40 45 5/37 7 8/5 18 0/15 1 8/0 120 100

استفاده از كاله ايمني برايم خيلي مفيد است

63 5/52 47 2/39 2 7/1 8 6/6 0 0 120 100

كردندكه استفاده از كاله ايمني برايشان افراد مورد بررسي اظهار% 65نتايج جدول فوق نشان مي دهد درحاليكه

.آنها اظهار كردند كه استفاده كردن از كاله ايمني الزم است% 93 از خسته كننده است ولي بيش

١١٧

يع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد بررسي بهتوز: 9-4جدول شماره

آزمودنيها قبل از مداخلهاستفاده ازكاله ايمني در)موانع( عقايد رفتاري

كامال صحيح

تاحدودي صحيح

اصال صحيح نيست نمي دانم صحيح نيست

جمع

% تعد اد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

استفاده از كاله ايمني باعث .محدوديت ديد مي شود

38 7/31 60 0/50 3 5/2 14 7/11 5 1/4 120 100

ساس با پوشيدن كاله ايمني اح گرماي زياد در سر مي كنم

55 8/45 49 8/40 3 5/2 8 7/6 5 2/4 120 100

100 120 0/5 6 3/13 16 0/5 6 5/47 57 2/29 35 .كال ه ايمني سنگين وزن مي باشد

قيمت خريد كاله ايمني ايمني خيلي باال است

24 0/20 27 5/22 5 2/4 49 8/40 15 5/12 120 100

گام استفاده احساس مي كنم افراد هن .ازكاله ايمني مرا مسخره مي كنند

8 7/6 20 7/16 11 2/9 45 5/37 36 0/30 120 100

جامعه مورد بررسي اظهار كردند كه پوشيدن كاله ايمني باعث احساس % 85از نتايج جدول فوق نشان مي دهد كه بيش

م استفاده ازكاله ايمني احساس مي كنند كه افراد آنها اظهار كردند كه هنگا% 24گرماي زياد در سر ميشود و تنها حدود

.آنها را مسخره مي كنند

١١٨

توزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد :10-4جدول شماره

بررسي نسبت به تاثير هر يك از موانع بر استفاده از كاله ايمني در آزمودنيها قبل از مداخله

مل زير تا چه به نظر شما هر يك از عوا جمع اصال خيلي كم كم زياد خيلي زيادحد باعث مي شوند تا شما از كاله

% تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد ايمني استفاده نكنيد؟

100 120 2/9 11 3/8 10 5/32 39 0/30 36 0/20 24 محدوديت ديد هنگام رانندگي

احساس گرماي زياد هنگام پوشيدن ه ايمنيكال

26 7/21 49 8/40 28 3/23 8 7/6 8 6/6 119 1/99

1/99 119 8/10 13 5/12 15 8/30 37 5/32 39 5/12 15 سنگيني وزن كاله

1/99 119 3/28 34 3/18 22 7/31 38 5/12 15 3/8 10 گران بودن قيمت كاله ايمني

احساس مسخره شدن هنگام استفاده از آن

5 2/4 7 8/5 28 3/23 31 8/25 48 0/40 119 1/99

و احساس گرماي زياد هنگام پوشيدن كاله %)20(نتايج جدول فوق نشان مي دهد كه محدوديت ديد هنگام رانندگي

از مهمترين عواملي هستند كه باعث مي شود جامعه مورد بررسي در هنگام رانندگي با موتورسيكلت از %)7/21(ايمني

.كاله ايمني استفاده نكنند

١١٩

توزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد بررسي به: 11-4دول شماره ج

استفاده ازكاله ايمني در آزمودنيها قبل از مداخله)فوايد( عقايد رفتاري

اصال صحيح نيست نمي دانم تاحدودي صحيح كامال صحيح صحيح نيست

نظرتان را در مورد هريك از جمع

.سواالت زير بيان كنيد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

با پوشيدن كاله ايمني احساس .امنيت مي كنم

72 0/60 40 3/33 0 0 6 0/5 2 7/1 120 100

كاله ايمني احتمال صدمه به سر را .كاهش مي دهد

101 2/84 18 0/15 1 8/0 0 0 0 0 120 100

پوشيدن كاله ايمني نوعي احترام .نون مي باشدبه قا

104 7/86 14 7/11 0 0 2 6/1 0 0 120 100

پوشيدن كاله ايمني نوعي مراقبت .از خويش مي باشد

97 8/80 19 8/15 0 0 3 5/2 1 8/0 120 100

عقيده داشتند كه استفاده از كاله ايمني احتمال صدمه به سر را كاهش % 99نتايج جدول فوق نشان مي دهد كه بيش از

.نيز اظهار داشتند كه پوشيدن كاله ايمني نوعي احترام به قانون مي باشد% 98يش از ميدهد و ب

١٢٠

توزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد :12-4جدول شماره

بررسي در مورد ارزيابي هر يك از فوايد استفاده از كاله ايمني در آزمودنيها قبل از مداخله

اصال نياز نيست

حتما نياز است نمي دانم نياز نيست نياز است

جمع

رد زير چقدر هريك از موا نياز مي باشد؟

% تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

احساس امنيت در هنگام رانندگي

0 0 2 7/1 1 8/0 26 7/21 91 8/75 120 100

100 120 0/80 96 0/20 24 0 0 0 0 0 0 جلوگيري از صدمه به سر

100 120 5/77 93 9/20 25 8/0 1 8/0 1 0 0 احترام گذاشتن به قانون

100 120 5/82 99 7/16 20 0 0 8/0 1 0 0 مراقبت از خويش

اظهار داشتند كه جلوگيري ازصدمه به سر نياز است %)100(نتايج جدول فوق نشان مي دهد كه همه افراد مورد بررسي

. د چامعه مورد بررسي اظهار داشتندكه احترام گذاشتن به قانون الزم مي باشداز افرا% 98و بيش از

١٢١

توزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد :13-4جدول شماره

سي به ميزان انتظار هر يك از افرادزير در مورد استفاده آنها از كاله ايمني قبل از مداخلهررب

د افراد زير چقدر شما فكر مي كني جمع اصال خيلي كم كم زياد خيلي زياداز شما انتظار دارند تا از كاله

ايمني استفاده كنيد؟ % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

1/99 119 5/7 9 3/13 16 5/27 33 7/36 44 1/14 17 همكاران اداره

1/99 119 0/5 6 6/11 14 8/25 31 5/42 51 2/14 17 دوستان نزديك

100 120 8/5 7 8/5 7 5/17 21 2/44 53 7/26 32 افراد فاميل

100 120 0 0 4/1 2 3/3 4 8/15 19 2/79 95 )مجري قانون(ماموران پليس

6/96 116 5/12 15 8/10 13 8/35 43 7/21 26 8/15 19 كارمندان ساير ادارات

مهمترين افرادي %)71(و افراد فاميل %)95(اظهار داشتند كه ماموران پليس طبق نتايج جدول فوق جامعه مورد بررسي

.هستند كه به ميزان زياد از آنان انتظار دارند تا در هنگام رانندگي با موتورسيلكت از كاله ايمني استفاده كنند

١٢٢

ررسي نسبتتوزيع فراواني مطلق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد ب: 14-4جدول شماره

به ميزان انگيزه آنها براي انجام كارها مطابق با انتظار هر يك از افرادزير قبل از مداخله

بطور كلي چقدر كارهايتان را جمع هيچ وقت خيلي كم گاهي اوقات بيشتراوقات هميشهمطابق با انتظار افراد زير انجام

مي دهيد؟ % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

100 120 8/0 1 0/10 12 8/35 43 8/40 49 6/12 15 همكاران اداره

100 120 8/0 1 5/7 9 0/35 42 5/42 51 2/14 17 دوستان نزديك

100 120 0 0 3/3 4 8/30 37 2/44 53 7/21 26 افراد فاميل

100 120 5/2 3 5/7 9 2/14 17 8/45 55 0/30 36 )مجري قانون(ماموران پليس

100 120 7/6 8 3/28 34 2/34 41 8/20 25 0/10 12 ارمندان ساير اداراتك

و افراد %) 76(نتايچ جدول فوق نشان مي دهد كه جامعه مورد بررسي بيشتر كارهايشان را مطابق انتظاري كه قانون

.از آنان دارند انجام مي دهند%)66(فاميل

١٢٣

ق و نسبي وضعيت پاسخگويي جامعه مورد بررسي نسبتتوزيع فراواني مطل: 15-4جدول شماره

به درك استفاده از كاله ايمني براي هر يك از افرادزير قبل از مداخله

به نظر شما ،افراد زير جمع هيچ وقت خيلي كم گاهي اوقات بيشتراوقات هميشهچقدر از كاله ايمني استفاده مي كنند؟

% تعداد % عدادت % تعداد % تعداد % تعداد % تعداد

100 120 4/3 4 5/27 33 3/38 46 0/25 30 8/5 7 همكاران اداره

100 120 2/4 5 0/30 36 3/43 52 2/19 23 3/3 4 دوستان نزديك

1/99 119 8/5 7 7/26 32 6/41 50 0/20 24 0/5 6 افراد فاميل

مجري (ماموران پليس )قانون

49 8/40 39 5/32 19 8/15 9 5/7 0 0 116 6/96

1/99 119 7/1 2 2/24 29 2/49 59 2/18 22 8/5 7 كارمندان ساير ادارات

نتايج جدول فوق نشان ميدهد به نظر افراد مورد بررسي مهمترين افرادي كه از كاله ايمني استفاده مي كنندماموران پليس

%).5/22(رين مي باشددرحاليكه ميزان استفاده از كاله ايمني در بين دوستان آنها كمت%).73(مي باشند

١٢٤

بر حسب سطح تحصيالت در جامعه مورد بررسي مورد الگوي متغيرهاي وميانهانحراف معيار،توزيع ميانگين :16-4جدول شماره از مداخلهبررسي قبل

جدول فوق توزيع ميانگين و انحراف معيار و ميانه اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته را برحسب سطح

همانطور كه در جدول فوق مشاهده مي شود .مورد بررسي نشان مي دهد قبل از مداخله در جامعه تحصيالت كارمندان

نتايج ).P=012/0(برحسب تحصيالت رابطه معني دار مشاهده شد)يرمستقيمغ(تنها بين ميانگينهاي هنجارهاي انتزاعي

در ساير اجزاي )غيرمستقيم(ونگرش) غيرمستقيم(اين جدول همچنين نشان مي دهد به استثناي كنترل رفتاري درك شده

در .اهش مي يابدتئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته با افزايش سطح تحصيالت ميانگين ميانگين اجزاي تئوري ك

با سطح تحصيالت ابتدايي ،ميانگين آن در افراد)غيرمستقيم(ونگرش) غير مستقيم(زيرمقياس كنترل رفتاري درك شده

.وراهنمايي بيشترين و در افراد با سطح تحصيالت دبيرستان و ديپلم كمتر از افراد با تحصيالت باالي ديپلم مي باشد

سطح سواد جمع باالتر از ديپلم دبيرستان وديپلم ابتدايي وراهنمايي

ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين متغير

آزمون

کروسکال

واليسكنترل رفتاري درك

)مستقيم(شده١٧ ٠٠/١٠ ١٥/٢ ٨٢/٩ ٠٠/١٠ ٢٢/٢ ٥٠/٩ ٠٠/١٠ ١٢/٢ ٠٠/١٠ ٠٠/١٠ ٥٧/١ ٨٤/١٠۵/٠=P

كنترل رفتاري درك شده

)غيرمستقيم(٠٠ ٧٣/٤١ ٢٣/٦١/۵۶ ٠٠ ٤٢/١٨ ٤٧/٤٢/۴٠٠ ٢٥/٢٠ ٥٦/٤٤ ٠/۴٠٠ ٤١/٢٣ ٧٠/٤٥ ٢/۴٣٠ ٢۶/٠=P

P=٢۶۶/٠ ٠٠/٢٠ ١٢/٣ ٨٨/١٩ ٠٠/٢٠ ٨٠/٢ ٩٨/١٩ ٠٠/٢٠ ٥١/٣ ٤٧/١٩ ٠٠/٢١ ٤٢/٣ ٦٩/٢٠ )مستقيم(نگرش

٥٠/١١ ٨٤/٩٣ )ستقيمغيرم(نگرش ٠٠/

١٠٠ ٠٠/٩ ٣٣/١٦ ٥٥/٨٧۵ ٠٠/٩ ٩٥/٩ ٢٦/٩٢۵ ٠٠/٩ ٧٥/١٢ ٨٣/٩٠۵

١٠٨/٠=P

P=٣١۶/٠ ٠٠/١۶ ٠٦/٣ ٨٥/١٥ ٠٠/١۵ ٩١/٢ ٠١/١٥ ۵٠/١٧ ٠٥/٣ ٦٥/١٦ ٠٠/١٨ ٥٠/٢ ٦١/١٧ )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

( هنجارهاي انتزاعي

)غيرمستقيم٣٠/٢٧ ٠٠/٩٥

٠٠/

١٠٢ ٤٠/٢٠ ٥٧/٧٣ ۵٠٠ ٣٤/١٩ ٣٨/٦١ ٠/٧٧/۶٠٠ ٢١/٢٣ ٥٦/٦٩ ٠/۶٧

٠١٢/٠=P

٨٧/١٩=X2

٢=df

درك استفاده از كاله ايمني

در سايرموتورسواران٥٩/٣ ٣٧/١٦ ٠٠/٢٠ ٧٨/٤ ٦١/١٨ ۵٠/١۶ ٠٠/١ ١٤/٣ ٩٢/١٤۵ ٠٠/١ ٦٧/٣ ٨٢/١٥۶

١۵۵/٠=P

قصد استفاده ازكاله ايمني

در ساير موتورسواران٠٠/١ ٨٥/٣ ٨٥/١٥ ٠٠/١٨ ١٤/٢ ٤٦/١٧۶ ٠٠/١ ٣٤/٤ ٦٥/١٤ ٠٠/١٣ ٥١/٤ ٣٥/١٣۶

٢۴١/٠=P

P=٣٠٨/٠ ٠٠/۵ ٢٧/٤ ٦٦/٥ ٠٠/۵ ١٥/٤ ٢١/٥ ٠٠/۵ ٢٣/٤ ٨٧/٥ ٠٠/٧ ٨٧/٤ ٣٠/٧ استفاده از كاله ايمني

١٢٥

حسب گروه سني درجامعه بر بررسي مورد الگوي متغيرهاي وميانهنحراف معيارا، توزيع ميانگين :17-4جدول شماره

مورد بررسي قبل از مداخله

ار برنامه ريزي هيچ رابطه معني دار آماري بين زير مقياسهاي تئوري رفت.همانطور كه در جدول فوق مشاهده مي شود

سال بيشتر 38ولي ميانگين قصد و استفاده از كاله ايمني در افراد با گروه سني باالي .شده توسعه يافته شده وجود ندارد

. مي باشد21-30 سال و 31-37از دو گروه سني

جمع سال38-64 سال31-37 سال30-21 گروه سني

ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين متغير

آزمون

كروسكال

واليس

كنترل رفتاري درك )مستقيم(دهش

02/10 94/1 00/10 33/9 21/2 00/10 92/9 30/2 00/10 78/9 15/2 00/10 536/0=P

كنترل رفتاري درك )غيرمستقيم(شده

06/46 18/24 00/40 75/42 24/19 00/42 50/46 54/26 00/42 21/45 52/23 00/42 916/0=P

P=191/0 00/20 11/3 85/19 00/21 41/3 39/20 00/20 99/2 27/19 00/20 89/2 81/19 )مستقيم(نگرش

P=321/0 00/95 10/13 39/90 00/100 41/15 51/90 00/95 66/13 69/90 00/95 21/10 02/90 )غيرمستقيم(نگرش

هنجارهاي )مستقيم(انتزاعي

81/15 79/2 00/16 25/15 02/3 00/15 12/16 62/3 00/17 75/15 16/3 00/16 289/0=P

( هنجارهاي انتزاعي )ستقيمغيرم

82/65 24/23 00/63 29/69 62/21 00/67 65/71 66/25 00/74 87/68 58/23 00/66 370/0=P

درك استفاده از كاله ايمني در

سايرموتورسواران

69/15 16/4 00/15 16/15 50/3 50/15 34/16 42/3 00/17 75/15 73/3 00/16 153/0=P

قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران

53/14 98/3 00/15 47/14 41/4 00/16 63/14 85/4 00/16 55/14 38/4 50/15 947/0=P

P=183/0 00/5 26/4 60/5 00/6 48/4 53/6 00/4 62/3 52/4 00/4 44/4 63/5 استفاده از كاله ايمني

١٢٦

جامعه مورد بررسي قبل از مداخله در بر حسب ميزان درآمد بررسي مورد الگويمتغيرهاي وميانهانحراف معيار، توزيع ميانگين :18-4جدول شماره

عني دار رابطه ممشاهده مي شود از زير مقياسهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته،فوق همانطور كه در جدول

دبطوري كه قص.ر حسب سطح در آمد جامعه مورد بررسي مشاهده شدقصد استفاده از كاله ايمني بآماري بين ميانگين

و با .مي باشد بيشتر از ساير گروهها مي باشد195000از كاله ايمني در كارمنداني كه ميزان درآمد آنها كمتر از استفاده

.مي شود يمني در آنها كمترافزايش در آمد قصد استفاده از كاله ا

ميزان جمع 700-221 220-196 195-60 )هزارتومان(درآمد

متغير

ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ين ميانگ

آزمون كروسكال

واليس

كنترل رفتاري درك P=071/0 00/10 15/2 74/9 00/9 04/2 25/9 00/10 25/2 74/9 00/10 00/2 50/10 )مستقيم(شده

كنترل رفتاري درك شده P=093/0 00/42 13/23 17/45 00/40 08/24 00/41 00/49 77/20 72/48 50/45 49/25 03/45 )غيرمستقيم(

P=436/0 00/20 14/3 81/19 00/19 97/2 50/19 00/21 47/3 74/19 50/20 75/2 42/20 )مستقيم(نگرش

P=812/0 00/95 10/13 54/90 00/95 10/13 72/89 00/95 95/14 53/90 00/95 31/9 84/91 )غيرمستقيم(نگرش

هنجارهاي P=514/0 00/16 20/3 78/15 00/16 47/3 45/15 00/16 21/3 68/15 00/16 70/2 50/16 )مستقيم(انتزاعي

هنجارهاي انتزاعي P=274/0 00/67 51/23 14/69 50/62 07/21 39/64 00/72 14/26 54/71 00/68 60/21 96/71 )غيرمستقيم(

درك استفاده از كاله ايمني در

سايرموتورسواران07/16 33/4 00/16 80/15 57/3 00/16 65/15 65/3 00/16 81/15 75/3 00/16 924/0=P

قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران

15/16 24/3 00/16 80/14 72/4 00/16 30/13 53/4 00/13 58/14 45/4 00/16 044/0=P 23/6=X2

2=df

P=361/0 00/5 23/4 65/5 50/4 17/4 95/4 00/5 12/4 89/5 50/6 53/4 30/6 استفاده از كاله ايمني

١٢٧

بر حسب مدت زمان بررسي مورد الگوي متغيرهاي وميانهانحراف معيار، توزيع ميانگين :19-4جدول شماره

درجامعه مورد بررسي قبل از مداخله استفاده از موتورسيكلت

زير مقياسهاي تئوري رفتار برنامه ميانگينهمانطور كه در جدول فوق مشاهده مي شود هيچ رابطه معني داري آماري بين

ولي در تمام اجزاي تئوري . متغيرمدت زمان استفاده ازكاله ايمني مشاهده نشدر حسبريزي شده توسعه يافته شده ب

سال از موتورسيكلت 10-17ي تئوري در گروهي از افرادي كه به ميزان رفتار برنامه ريزي شده ميزان ميانگين اجزا

.سال از موتورسيكلت استفاده مي كنند18سال و بيشتر از 10استفاده مي كنند كمتر از افراد گروههايي است كه كمتر از

مدت زمان استفاده از جمع ١٨-٣٥ ١٠-١٧ ١-٩ )سال(موتورسيكلت ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين متغير

آزمون کروسکال

يسوال

كنترل رفتاري درك P=٧٣٢/٠ ٠٠/١٠ ١٦/٢ ٧٨/٩ ٠٠/١٠ ٣٣/٢ ٨٤/٩ ٠٠/١٠ ٢٠/٢ ٥١/٩ ٠٠/١٠ ٩٩/١ ٩۵/٩ )مستقيم(شده

كنترل رفتاري درك شده P=٣٣۴/٠ ٠٠/۴٢ ٥٨/٢٣ ٣٣/٤٥ ۵٠/۴٧ ٥٥/٢٦ ١٠/٤٨ ٠٠/۴٠ ٢٠/٢٣ ٥٦/٤١ ٠٠/۴٢ ١٤/٢١ ١٣/٤٦ )غيرمستقيم(

P=١۴٣/٠ ٠٠/٢٠ ١٢/٣ ٨٦/١٩ ٠٠/٢١ ٥٨/٣ ٢٨/٢٠ ٠٠/١٩ ٥٢/٢ ٢٩/١٩ ٠٠/٢١ ١٥/٣ ٩٧/١٩ )مستقيم(نگرش

/٠٠ ٤٤/١٥ ٦١/٩٠ ٠٠/٩۵ ٧٥/١٣ ٩١/٨٨ ٠٠/٩۵ ٨١/٩ ٨٨/٩١ )غيرمستقيم(نگرش ٠٠/٩ ٠٥/١٣ ٥٤/٩٠ ١٠٠۵ ۵٧٨/٠=P

هنجارهاي P=۶۴٨/٠ ٠٠/١۶ ١٧/٣ ٧٣/١٥ ٠٠/١۶ ٥٧/٣ ٩٢/١٥ ٠٠/١۶ ٢٥/٣ ٣٢/١٥ ٠٠/١۶ ٧١/٢ ٩٣/١٥ )مستقيم(انتزاعي

انتزاعي هنجارهاي P=۴٩٩/٠ ۵٠/۶۶ ٦٨/٢٣ ٩٠/٦٨ ٠٠/۶٢ ٦٨/٢٦ ١٨/٦٨ ٠٠/۶۶ ٥٨/٢٢ ٢٥/٦٥ ٠٠/٧٢ ٥٣/٢١ ٨٧/٧٢ )غيرمستقيم(

درك استفاده از كاله ايمني در

سايرموتورسواران٠٠/١ ٨٤/٣ ٤٦/١٦۶ ٠٠/١ ٠٤/٤ ٩٧/١٤۵ ٠٠/١ ٢٥/٣ ٧١/١٥۶ ٠٠/١ ٧٤/٣ ٧٥/١٥۶ ٢٩٨/٠=P

قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران

٠٠/١ ٦٦/٣ ٤٦/١٥۶ ٠٠/١ ٤٧/٤ ٣٢/١٣۵ ٠٠/١ ٨٩/٤ ٦٦/١٤۶ ٠٠/١ ٤٠/٤ ٥٣/١٤۵ ٠٩٧/٠=P

P=۴٩٨/٠ ٠٠/۵ ٢٨/٤ ٦٠/٥ ٠٠/۵ ٤٧/٤ ٨٧/٥ ٠٠/۴ ٩٧/٣ ٨٩/٤ ٠٠/۵ ٣٩/٤ ٩٧/٥ استفاده از كاله ايمني

١٢٨

در ب داشتن گواهي نامهبر حس بررسي مورد الگوي متغيرهاي وميانهانحراف معيار، توزيع ميانگين :20-4جدول شماره

جامعه مورد بررسي قبل از مداخله

داشتن گواهي نامه جمع خير بلي ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين متغير

آزمون من ويتني

)مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

76/9 25/2 0/10 89/9 62/1 00/10 78/9 15/2 00/10 857/0=P

P=294/0 00/42 52/23 21/45 00/47 69/26 00/51 00/41 91/22 17/44 )غيرمستقيم( فتاري درك شدهكنترل ر

)مستقيم(نگرش

79/19 18/3 00/20 15/20 77/2 00/20 85/19 11/3 00/20 806/0=P

P=648/0 00/95 10/13 39/90 00/95 48/10 52/92 00/95 54/13 99/89 )غيرمستقيم( نگرش

P=388/0 00/16 16/3 75/15 00/15 47/3 10/15 00/16 10/3 87/15 )مستقيم(اعيهنجارهاي انتز

P=448/0 00/66 58/23 87/68 00/74 95/25 77/73 00/66 15/23 96/67 )غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

P=803/0 00/16 73/3 75/15 00/16 89/4 57/15 00/16 49/3 79/15 درك استفاده ساير موتورسواران از كاله ايمني

P=429/0 00/15 38/4 55/14 00/15 49/3 10/14 00/16 54/4 63/14 قصد استفاده از كاله ايمني

P=091/0 00/5 26/4 60/5 00/3 47/3 94/3 00/5 34/4 92/5 استفاده از كاله ايمني

ري رفتار برنامه ريزي مانطور كه در جدول فوق مشاهده مي شود هيچ رابطه معني داري آماري بين زير مقياسهاي تئوه

ولي نتايج اين جدول همچنين حاكي از آن .بر حسب داشتن يا نداشتن گواهي نامه مشاهده نشدشده توسعه يافته شده

است كه ميزان قصد واستفاده از كاله ايمني در كارمنداني كه داراي گواهي نامه رانندگي با موتورسيكلت مي باشند بيشتر

.د گواهي نامه رانندگي با موتورسيكلت مي باشنداز كارمنداني است كه فاق

١٢٩

بر حسب جريمه توسط پليس بررسي مورد الگوي متغيرهاي وميانهانحراف معيار، توزيع ميانگين :21-4جدول شماره

جامعه مورد بررسي قبل از مداخله در

نشان مي دهد كه بين متغيرهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته شده بر حسب جريمه فوقنتايج جدول

نتايج اين جدول همچنين نشان مي دهد كه ميزان متغيرهاي نگرش .توسط پليس هيچ رابطه معني داري مشاهده نشد

و همچنين استفاده از كاله ايمني در كارمنداني كه بدليل ) مستقيم وغيرمستقيم(و هنجارهاي انتزاعي) وغيرمستقيممستقيم(

عدم استفاده از كاله ايمني جريمه شده اند بيشتر از كارمنداني بود كه بدليل عدم استفاده از كاله ايمني توسط پليس

ايمني دركارمنداني كه بخاطر عدم استفاده ازكاله ايمني درهنگام ولي ميزان قصد استفاده از كاله.جريمه نشده اند

. رانندگي جريمه شده اند كمتر از افرادي است كه بدليل عدم استفاده از كاله ايمني توسط پليس جريمه نشده اند

جريمه توسط پليس جمع خير بلي

ميانه S.D ميانگين ميانه S.D يانگينم ميانه S.D ميانگين متغير

آزمون من

ويتني

P=806/0 00/10 15/2 78/9 00/10 12/2 77/9 50/9 48/2 78/9 )مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=633/0 00/42 52/23 21/45 00/42 96/23 88/45 00/41 59/19 69/39 )غيرمستقيم( كنترل رفتاري درك شده

P=516/0 00/20 11/3 85/19 00/20 10/3 79/19 50/20 29/3 28/20 )مستقيم(نگرش

P=797/0 00/95 10/13 39/90 00/95 68/13 16/90 50/92 44/7 07/92 )غيرمستقيم( نگرش

P=957/0 00/16 16/3 75/15 00/16 21/3 73/15 50/15 76/2 85/15 )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=923/0 00/66 58/23 87/68 00/66 82/23 73/68 50/66 35/23 08/70 )غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

در ساير درك استفاده از كاله ايمني موتورسواران

78/15 92/3

50/15

75/15 72/3 00/16 75/15 73/3 50/15 977/0=P

P=132/0 50/15 38/4 55/14 00/16 35/4 76/14 00/12 41/4 92/12 قصد استفاده از كاله ايمني

P=951/0 00/5 26/4 60/5 00/5 25/4 57/5 50/6 53/4 85/5 استفاده از كاله ايمني

١٣٠

بر بررسي مورد الگوي متغيرهاي وميانهانحراف معيار، توزيع ميانگين :22-4جدول شماره

درجامعه مورد بررسي قبل از مداخله تصادف حسب سابقه

سابقه تصادف جمع خير بلي ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين ميانه S.D ميانگين متغير

آزمون من ويتني

)مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

70/9 09/2 00/10 84/9 22/2 00/10 78/9 15/2 00/10 651/0=P

( كنترل رفتاري درك شده )رمستقيمغي

98/42 04/24 00/40 06/47 11/23 00/46 21/45 52/23 00/42 208/0=P

)مستقيم(نگرش

55/19 05/3 50/19 09/20 17/3 00/21 85/19 11/3 00/20 241/0=P

P=872/0 00/95 10/13 39/90 00/95 04/13 24/90 00/95 30/13 57/90 )غيرمستقيم( نگرش

P=585/0 00/16 16/3 75/15 00/16 18/3 59/15 00/16 15/3 94/15 )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=268/0 00/66 58/23 87/68 50/70 31/23 79/70 00/66 93/23 64/66 )غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

درك استفاده ساير موتورسواران از كاله ايمني

44/15 27/3 00/16 01/16 07/4 00/16 75/15 73/3 00/16 548/0=P

P=068/0 50/15 38/4 55/14 00/16 19/4 18/15 00/13 53/4 77/13 تفاده از كاله ايمنيقصد اس

P=306/0 00/5 26/4 60/5 00/5 38/4 01/6 50/4 11/4 11/5 استفاده از كاله ايمني

نشان مي دهد كه بين متغيرهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته شده بر حسب جريمهفوقنتايج جدول

نتايج اين جدول همچنين نشان مي دهد كه ميزان قصد و استفاده از .توسط پليس هيچ رابطه معني داري مشاهده نشد

كاله ايمني در كارمنداني كه سابقه تصادف با موتورسيكلت ندارند بيشتر از افرادي است كه سابقه تصادف با

.موتورسيكلت را دارند

١٣١

)مستقيم(گي اجزاء تئوري رفتاربرنامه ريزي توسعه يافته ماتريس ضريب همبست :23-4جدول

كنرل رفتاري درك شده

هنجارهاي انتزاعي

درك استفاده از كاله قصد نگرشايمني در ساير موتورسواران

403/0** هنجارهاي انتزاعي- 1 407/0** 585/0** نگرش- 2

557/0** 559/0** 669/0** قصد- 3كاله ايمني در ساير درك استفاده از - 4

موتورسواران

**318/0 **489/0 **369/0 **458/0

375/0** 656/0** 604/0** 373/0** 581/0** استفاده ازكاله ايمني- 5 01/0معني دار در سطح **

مشاهده ميشود همبستگي مثبت معني داري بين متغيرهاي كنترل رفتاري درك شده فوقهمانطور كه در جدول

قصد استفاده از درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران باو همچنين ) مستقيم(اي انتزاعي و نگرش ،هنجاره

به طوري كه با افزايش . مشاهده گرديد01/0كاله ايمني و استفاده ازكاله ايمني در جامعه مورد بررسي در سطح

درك استفاده از كاله ايمني در موتورسواران قصد متغيرهاي هنجارهاي انتزاعي،نگرش،كنترل رفتاري درك شده و

.واستفاده از كاله ايمني در آنان نيز افزايش مي يافت

١٣٢

)غير مستقيم( ماتريس ضريب همبستگي اجزاء تئوري رفتاربرنامه ريزيتوسعه يافته :24-4جدول

كنرل رفتاري درك شده

هنجارهاي انتزاعي

ه درك استفاده از كال قصد نگرشايمني در ساير موتورسواران

190/0* هنجارهاي انتزاعي- 1 359/0** 355/0** نگرش- 2

355/0** 464/0** 203/0* قصد- 3 درك استفاده از كاله ايمني در ساير - 4

موتورسواران142/0 **604/0 **244/0 **458/0

375/0** 656/0** 396/0** 349/0** 360/0** استفاده ازكاله ايمني- 5 01/0معني دار در سطح ** 05/0معني دار در سطح *

با در ك استفاده ) غيرمستقيم( مي شود تنها بين متغيرهاي كنترل رفتاري درك شده فوق مشاهده همانطور كه در جدول

تئوري رفتار برنامه از كاله ايمني در ساير موتورسواران رابطه معني داري مشاهده نشد ،در حالي كه بين ساير متغيرهاي

نتايج اين جدول نشان داد كه همستگي . مشاهده گرديد01/0 و05/0ريزي شده توسعه يافته رابطه معني داري در سطح

ديده مي 05/0مثبت معني داري بين متغيرهاي كنترل رفتاري درك شده با متغيرهاي هنجارهاي انتزاعي و قصد در سطح

ن مي دهد كه همستگي مثبت معني داري بين متغيرهاي كنترل رفتاري درك شده با نتايج اين جدول همچنين نشا. شود

بين ساير تئوري رفتار برنامه ريزي شده . مشاهده مي شود01/0متغيرهاي نگرش و استفاده از كاله ايمني در سطح

. وجود دارد01/0توسعه يافته همبستگي معني داري در سطح

١٣٣

كاله ايمني در موتورسواراناستفاده ازافزايش شنهادي جامعه مورد بررسي برايبهترين راه پي:25-4جدول

جامعه مورد بررسي بهترين راه براي ارتقا استفاده از كاله )%33/53( اكثرنشان ميدهدفوق همانطور كه نتايج جدول

بايد به ايمنيطبق نظر آنها كالهر ببه طوري كه .عنوان كردندتغيير در طراحي كاله را ايمني در جامعه مورد بررسي

موتورسوار را در هنگام رانندگي ديد ازنظر استحكام وزن كم و استاندارد باالبا داشتنگونه اي طراحي شود كه

از جامعه مورد بررسي نيز بهترين % 17/34. باعث احساس گرماي كمتر هنگام استفاده از كاله ايمني شود محدود نكند و

اگر چه . عنوان كردند آنانستفاده از كاله ايمني در موتورسواران را آموزش ،فرهنگ سازي و تشويقراه ارتقاء ا

ماموران راهنمايي و رانندگي با موتورسواراني كه از كاله ايمني برخورد شديدنيز استفاده از قانون و %00/10حدود

.نوان كردنداستفاده نمي كنند را بهترين راه ارتقاء استفاده از كاله ايمني ع

درصد تعداد راههاي پيشنهادي

33/53 64 )وزن كم،ديد بهتر-استاندارد باال–احساس گرماي كمتر (تغيير در طراحي كاله

17/34 41 فرهنگ سازي وتشويق–آموزش

00/10 12 مورد استفاده ازكاله ايمنيدر برخورد شديد ماموران راهنمايي ورانندگي

50/2 3 ساير موارد

100 120 جمع كل

١٣٤

شاخصهاي آناليز رگرسيون اجزاء تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته: 26-4جدول شماره

متغيرهاي مستقل متغير وابسته p.value R2 بتااستاندارد شده ضريب مسير

000/0 394/0 801/0 كنترل رفتاري درك شده 011/0 193/0 271/0 نگرش

000/0 300/0 416/0 هنجارهاي انتزاعي 111/0 109/0 128/0 درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران

606/0

قصد استفاده از كاله ايمني

002/0 287/0 569/0 كنترل رفتاري درك شده 05/0 141/0 162/0 درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران

000/0 380/0 370/0 صد استفاده از كاله ايمنيق

استفاده از 468/0 كاله ايمني

قصد 200/0 000/0 447/0 526/0 درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران

استفاده از 165/0 000/0 406/0 464/0 درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران كاله ايمني

غيرهاي كنترل رفتاري درك شده همراه با نگرش ،هنجارهاي انتزاعي و مشاهده مي شود متفوقهمانگونه كه در جدول

واريانس قصد استفاده از كاله ايمني در موتورسواران %60درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران در مجموع

نتايج آناليز .غيرهامي باشد كه در بين اين متغيرها اثر مستقيم كنترل رفتاري درك شده بيشتر از ساير متتوضيح مي دهدرا

رگرسيون همچنين نشان داد كه كنترل رفتاري درك شده همراه با درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران و

واريانس استفاده از كاله ايمني را در كارمندان مورد بررسي توضيح مي دهد %46قصد استفاده از كاله ايمني در مجموع

نتايج اين جدول همچنين .رها اثر مستقيم قصد استفاده از كاله ايمني بيش از ساير متغيرها مي باشدكه در بين اين متغي

درصد واريانس قصد استفاده از كاله 20درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران به تنهايي نشان مي دهدكه

.رد بررسي توضيح مي دهددرصد واريانس استفاده ازكاله ايمني را در جامعه مو5/16ايمني و

١٣٥

هاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته و زيرمقياس استفاده از كاله ايمني نمرات مقايسه ميانگين و انحراف معيار:27-4جدول شماره مورد و شاهد قبل و بعد از مداخله گروهدر

رابطه معني دار آماري بين هيچ قبل از مداخله مشاهده ميگردد كه در حاليكه3-3با مقايسه اين جدول با جدول شماره

اجراي برنامه متغيرهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته شده در دو گروه مورد وآزمون مشاهده نشد بعد از

ز همچنين نتايج نشان داد كه بعد ا.وضعيت بيشتر متغيرهاي نسبت به قبل از مداخله مطلوبتر شدآموزشي در گروه مورد

و قصد و استفاده از كاله ايمني در كارمندان مورد )مستقيم(اختالف معني داري آماري بين متغيرهاي نگرشمداخله

.بررسي مشاهده شد

ه زمان مداخل متغير بعد اززمان مداخله قبل از مداخله

SD ميانگين SD ميانگين آزمون ويلكاكسون

كنترل رفتاري P=065/0 21/2 43/10 94/1 95/9 مورد P=169/0 00/2 03/10 35/2 61/9 شاهد )مستقيم(درك شده

كنترل رفتاري P =087/0 57/21 44/50 07/23 00/46 مورد P=551/0 03/23 86/44 27/24 54/44 شاهد )غيرمستقيم( درك شده

)مستقيم(نگرش P =000/0 74/2 08/21 22/3 76/19 مورد P=131/0 50/3 96/19 05/3 91/19 شاهد

)غيرمستقيم( نگرش P =059/0 48/5 26/95 73/13 48/90 مورد P=115/0 47/13 81/88 55/12 30/90 شاهد

هنجارهاي انتزاعي P=141/0 13/2 36/16 23/3 70/15 مورد P=523/0 66/2 93/15 11/3 80/15 شاهد )مستقيم(

هنجارهاي انتزاعي P =114/0 93/19 08/72 83/23 33/69 مورد P=145/0 41/24 68/68 52/23 00/68 شاهد )غيرمستقيم(

استفاده از كاله ايمنيدرك P=253/0 38/3 63/16 84/3 25/16 مورد P=363/0 22/3 42/15 57/3 26/15 شاهد سايرموتورسواران

قصد P =000/0 04/4 80/15 45/4 20/14 مورد P=276/0 97/3 11/15 32/4 90/14 شاهد

استقاده ازكاله ايمني P =001/0 15/4 79/6 26/4 40/5 مورد P=334/0 12/4 94/5 27/4 61/5 شاهد

١٣٦

سازه هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده توسعه يافته نمراتمعيار ميانگين و انحرافاختالف مقايسه :28 -4جدول شماره د از مداخله برحسب گروه سني قبل وبع وشاهددر گروه مورد

ي بر اكثر متغيرهاي تئـوري رفتـار برنامـه ريـزي شـده نتايج جدول فوق نشان مي دهد كه اجراي برنامه آموزش

اخـتالف ارتبـاط معنـي داري را بـين فقـط آزمون كروسكال واليس .توسعه يافته در گروه مورد موثر بوده است .ميانگين هاي كنترل رفتاري درك شده بر حسب گروه سني نشان مي دهد

گروه سني 64-38 37-31 30-21 S.D ميانگين S.D ميانگين S.D ميانگين متغير

آزمون كروسكال واليس

p=526/0 82/1 29/0 78/1 66/0 23/2 94/0 مورد p=758/0 42/2 09/0 08/1 21/0 45/2 23/0 شاهد )مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

16/23 54/10 78/20 00/8 59/18 00/5 مورد 032/0=p 526/0=X2

2=df )غيرمستقيم( شده كنترل رفتاري درك

p=696/0 10/20 44/2 58/22 03/2 50/16 32/1 شاهد

)مستقيم(نگرش p=583/0 16/23 04/10 54/2 88/1 26/2 11/1 مورد p=896/0 59/19 56/2 54/4 00/1 68/3 68/0 شاهد

p=973/0 38/14 95/3 75/15 27/3 24/13 05/3 مورد )غيرمستقيم(نگرش

P=956/0 64/9 86/0 63/12 25/0 34/10 -55/0 شاهد

)مستقيم(هنجارهاي انتزاعي p=312/0 44/3 37/0 77/2 50/1 46/2 27/0 مورد P=689/0 41/1 -023/0 66/1 53/0 56/1 -020/0 شاهد

p=994/0 89/14 87/2 73/12 43/3 53/16 82/1 مورد )غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

P=878/0 58/12 78/0 56/6 42/0 50/12 -032/0 شاهد

درك استفاده از كاله ايمني در p=312/0 41/2 45/0 95/2 55/0 85/3 94/0 مورد P=798/0 56/3 12/0 33/3 040/0 65/4 32/0 شاهد سايرموتورسواران

قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير p=398/0 63/3 91/1 36/3 50/2 86/3 50/0 مورد ارانموتورسو P=869/0 36/4 -32/0 65/4 65/0 64/3 12/0 شاهد

p=94/0 59/2 08/1 36/3 55/1 74/2 61/1 مورد استفاده از كاله ايمني

P=662/0 64/3 08/0 64/3 96/2 03/0 01/0 شاهد

١٣٧

سازه هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده توسعه يافته نمرات معيارميانگين و انحراف اختالف مقايسه :29 -4جدول شماره سابقه تصادف قبل وبعد از مداخله برحسب و شاهددر گروه مورد

نتايج جدول فوق نشان مي دهد كه بعد از برنامه آموزشي ميانگين هاي اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه

افراد كه سابقه تصادف با موتورسيكلت كه اين افزايش ميانگين در گروهي از .يافته در گروه مورد بيشتر شده است اختالف رابطه معني داري بين آزمون من ويتني.با موتورسيكلت نداشتند داشتند بيش از افرادي بود كه سابقه تصادف

.دادين هاي قصد استفاده ازكاله ايمني بر حسب سابقه تصادف نشان ميانگ

سابقه تصادف

خير بلي

رمتغي S.D ميانگين S.D ميانگين

من ويتنيآزمون

)مستقيم(كنترل رفتاري درك شده p=078/0 84/1 07/0 91/1 06/1 مورد P=246/0 62/3 -056/0 56/2 011/0 شاهد

p=501/0 49/20 07/4 28/23 18/6 مورد )غيرمستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=658/0 58/15 10/1 65/15 032/0 شاهد

p=153/0 25/2 00/1 50/2 70/1 مورد )مستقيم(نگرش

P=552/0 45/3 01/0 62/3 023/0 شاهد

p=686/0 46/15 53/3 98/12 42/3 مورد )غيرمستقيم(نگرش

P=960/0 87/16 32/1 65/8 98/1 شاهد

p=607/0 82/2 53/0 15/3 81/0 مورد )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=340/0 34/3 -12/0 35/4 02/0 شاهد

p=260/0 38/11 11/1 04/17 16/4 مورد )غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

P/=774 69/9 063/0 65/14 12/1 شاهد

p=742/0 55/2 32/0 49/3 40/0 مورد درك استفاده از كاله ايمني در سايرموتورسواران

P=456/0 98/3 -39/0 65/2 07/1 شاهد

09/4 12/1 13/3 28/2 مورد 05/0=p 63/2-z= قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران

P=262/0 67/3 17/0 35/2 31/1 شاهد

p=896/0 76/2 45/1 97/2 32/1 مورد كاله ايمنياستفاده از

P=990/0 48/2 023/0 67/1 020/0 شاهد

١٣٨

سازه هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده توسعه يافته نمراتانحراف معيار مقايسه اختالف ميانگين و :30 -4جدول شماره برحسب جريمه شدن توسط پليسدر گروه مورد وشاهد قبل وبعد از مداخله

طبق جدول فوق ،آزمون من ويتني رابطه معني داري بين اختالف ميانگين هاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده

.توسعه يافته بر حسب جريمه شدن توسط پليس نشان نمي دهد

جريمه شدن توسط پليس

متغير خير بلي S.D ميانگين S.Dميانگين

من ويتنيآزمون

p=080/0 92/1 45/0 70/1 71/1 مورد )مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=658/0 95/2 -62/0 65/2 012/0 شاهد

p=153/0 27/21 76/6 91/24 00/8 مورد )غيرمستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=452/0 69/17 45/1 63/19 42/2 شاهد

p=900/0 49/2 28/1 61/1 57/1 مورد )مستقيم(نگرش

P=968/0 97/3 089/0 46/2 05/0 شاهد

p=307/0 03/15 54/3 91/5 00/3 مورد )غيرمستقيم(نگرش

P=960/0 31/12 12/1 98/4 23/1 شاهد

p=770/0 09/3 66/0 11/2 85/0 مورد )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=925/0 78/3 -63/0 35/3 -25/0 شاهد

p=223/0 11/14 82/3 63/16 66/6 مورد )غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

P=990/0 54/16 85/4 65/15 36/4 شاهد

p=318/0 06/3 24/0 92/2 -28/1 مورد درك استفاده از كاله ايمني در سايرموتورسواران

P=459/0 36/3 -45/0 65/2 96/1 شاهد

p=194/0 64/3 47/1 43/3 14/3 مورد قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران

P=457/0 39/2 18/0 91/4 56/1 شاهد

p=918/0 87/2 40/1 14/3 28/1 مورد استفاده از كاله ايمني

P=964/0 54/3 065/0 64/3 032/0 شاهد

١٣٩

هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده توسعه يافته سازه نمرات ميانگين و انحراف معيار اختالفمقايسه:31 -4جدول شماره قبل وبعد از مداخله برحسب داشتن يا نداشتن گواهي نامهو شاهد در گروه مورد

طبق نتايج فوق ،آزمون من ويتني رابطه معني داري بين اختالف ميانگين هاي اجزاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده .يا نداشتن گواهي نامه نشان ندادتوسعه يافته بر حسب داشتن

داشتن گواهي نامه متغير خير بلي

S.D ميانگين S.D ميانگين من ويتني

p=325/0 64/1 12/1 97/1 51/0 مورد)مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=345/0 63/1 060/0 64/2 -12/0 شاهد

p=115/0 88/27 00/11 29/20 47/7 مورد)غيرمستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=648/0 67/23 36/4 65/14 23/2 شاهد

p=421/0 96/2 25/0 28/2 49/1 مورد)مستقيم(نگرش

P=365/0 64/3 -36/0 78/3 02/0 اهدش

p=489/0 69/11 25/5 67/14 21/3 مورد)غيرمستقيم(نگرش

P=654/0 45/10 65/1 63/12 69/0 شاهد

p=265/0 66/3 00/2 85/2 48/0 مورد)مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=212/0 25/2 23/2 65/5 22/0 شاهد

p=927/0 04/17 12/2 36/14 81/2 مورد)غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

P=652/0 17/16 17/1 97/11 08/0 شاهد

p=081/0 83/3 12/2 86/2 25/0 مورد درك استفاده از كاله ايمني در سايرموتورسواران

P=151/0 61/3 65/4 78/1 58/1 شاهد

p=801/0 03/2 12/1 82/3 75/1 مورد قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران

P=746/0 15/1 06/0 98/2 25/1 شاهد

p=771/0 02/3 00/1 85/2 45/1 مورد استفاده از كاله ايمني

P=899/0 49/2 03/0 45/3 36/0 شاهد

١٤٠

معيار سازه هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده توسعه يافته نمراتميانگين و انحرافاختالف مقايسه :32 -4جدول شماره كارمندان قبل وبعد از مداخله برحسب ميزان درآمدو شاهد در گروه مورد

طبق جدول فوق اجراي برنامه آموزشي بر اكثر متغيرهاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در گروه ال واليس رابطه معني داري بين اختالف ميانگين هاي اجزاي تئوري مورد آزمون كروسك.مورد موثر بوده است

.بررسي بر حسب ميزان درآمد كارمندان نشان نداد

195-60 220-196 700-221 ميزان درآمد

S.D ميانگين S.D ميانگين S.D ميانگين متغيرآزمون كروسكال

واليس

p=142/0 69/1 02/0 89/1 17/1 88/1 86/0 مورد )مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=428/0 65/2 -/80 78/2 41/0 65/2 012/0 شاهد

p=886/0 97/19 73/5 16/24 54/2 28/21 00/8 مورد )غيرمستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=958/0 67/15 22/2 85/21 64/1 16/19 36/2 شاهد

p=602/0 70/2 26/1 43/2 69/1 13/2 86/0 مورد )مستقيم(نگرش

P=779/0 64/1 56/0 64/4 69/0 34/2 03/0 شاهد

p=678/0 26/14 15/4 69/15 78/4 25/11 20/0 مورد )غيرمستقيم(نگرش

P=880/0 67/12 43/1 64/19 35/2 65/9 -93/0 شاهد

p=092/0 25/3 47/1 87/2 17/1 62/2 80/0 مورد )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=345/0 64/3 52/0 64/1 12/0 56/1 041/0 شاهد

p=388/0 06/14 94/7 36/14 04/1 39/13 93/2 مورد )غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

P=458/0 67/13 97/5 96/15 -65/0 37/9 36/1 شاهد

رك استفاده از كاله ايمني در د p=514/0 10/2 26/0 24/3 52/0 81/3 46/0 مورد P=789/0 54/1 -14/0 68/4 12/0 63/4 03/0 شاهد سايرموتورسواران

قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير p=080/0 65/3 84/2 11/3 91/1 99/2 40/0 مورد P=224/0 61/2 23/0 57/2 48/0 45/2 051/0 شاهد موتورسواران

p=348/0 38/2 84/0 95/2 09/2 18/3 13/1 مورد استفاده از كاله ايمني

P=369/0 36/1 15/0 69/1 12/0 67/2 35/0 شاهد

١٤١

سازه هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده توسعه يافتهنمرات ميانگين و انحراف معيار اختالف مقايسه:33 -4جدول شمارهسطح تحصيالت مداخله برحسب قبل وبعد از و شاهددر گروه مورد

رابطه معني داري بين اختالف ميانگين هاي اجزاي تئوري رفتار طبق جدول فوق ،آزمون كروسكال واليس

نتايج فوق همچنين نشان مي دهد كه .برنامه ريزي شده توسعه يافته بر حسب سطح تحصيالت نشان نمي دهد .اجراي برنامه آموزشي بر اكثر متغيرهاي الگوي مورد بررسي تاثير مثبت داشته است

ح تحصيالتطس باالتر از ديپلم دبيرستان وديپلم ابتدايي و راهنمايي S.D ميانگين S.Dميانگين S.Dميانگين متغير

آزمون كروسكال واليس

p=229/0 10/2 63/0 63/1 72/0 97/1 28/0 مورد )مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=360/0 36/2 12/0 51/2 30/0 45/2 -34/0 شاهد

p=714/0 24/18 78/4 42/23 77/7 51/31 14/3 مورد )غيرمستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=845/0 78/15 31/1 43/19 64/5 65/25 13/1 شاهد

p=532/0 24/2 10/1 79/2 77/1 79/1 143/0 مورد )مستقيم(نگرش

P=756/0 57/2 25/0 41/2 39/0 41/1 01/0 شاهد

p=097/0 70/8 30/0 65/18 04/8 46/13 42/0 مورد )غيرمستقيم (نگرش

P=152/0 63/6 -35/0 67/16 66/3 64/12 -06/0 شاهد

p=138/0 06/3 06/1 65/2 22/0 49/1 71/0 مورد )مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=346/0 69/2 63/0 63/3 -35/0 31/1 37/0 شاهد

p=892/0 09/12 50/3 72/15 90/0 78/19 57/1 رد مو)غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

P=990/0 17/11 25/1 64/16 013/0 69/21 55/2 شاهد

p=756/0 69/2 16/0 32/3 27/0 24/4 01/0 مورد درك استفاده از كاله ايمني در سايرموتورسواران

P=889/0 67/1 21/1 25/2 -0/1 47/5 36/1 شاهد

p=193/0 90/3 06/2 77/3 63/1 52/1 02/0 مورد ر ساير موتورسوارانقصد استفاده ازكاله ايمني د

P=246/0 64/2 34/1 46/2 67/0 57/2 -9/0 شاهد

p=520/0 87/2 13/1 12/3 95/1 95/1 14/1 مورد استفاده از كاله ايمني

P=669/0 61/2 31/0 67/3 35/0 35/2 78/0 شاهد

١٤٢

سازه هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده توسعه يافتهنمرات ميانگين و انحراف معيار اختالف سهمقاي:34 -4جدول شماره وبعد از مداخله برحسب مدت زمان استفاده ازموتورسيكلت قبلو شاهد در گروه مورد

طبق جدول فوق ، آزمون كروسكال واليس رابطه معني داري بين اختالف ميانگين هاي تئوري رفتاربرنامه ريزي

.شده توسعه يافته بر حسب مدت زمان استفاده از موتورسيكلت نشان نمي دهد

9-1 17-10 35-18 ت زمان استفاده از موتورسيكلتمد

نميانگي S.D ميانگين متغير S.D ميانگين S.D آزمون كروسكال

واليس

p=193/0 54/1 21/0 09/2 25/0 97/1 28/1 مورد )مستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=230/0 61/1 -16/0 34/1 -45/0 78/2 61/0 شاهد

p=498/0 51/24 61/5 78/19 90/8 90/21 25/1 مورد )غيرمستقيم(كنترل رفتاري درك شده

P=558/0 36/19 64/4 64/15 64/5 63/19 20/1 شاهد

p=693/0 47/2 15/1 00/2 63/1 71/2 19/1 مورد )مستقيم(نگرش

P=704/0 37/3 75/0 36/1 67/0 98/3 36/0 شاهد

p=294/0 79/12 57/0 43/16 95/6 90/12 85/3 مورد )غيرمستقيم(نگرش

P=335/0 78/11 12/0 69/12 64/3 60/13 31/1 شاهد

p=658/0 79/2 42/0 61/3 30/1 49/2 33/0 ورد م)مستقيم(هنجارهاي انتزاعي

P=777/0 94/2 036/0 64/2 36/0 74/1 12/0 شاهد

p=789/0 74/13 89/3 63/14 73/4 59/15 47/0 مورد )غيرمستقيم( هنجارهاي انتزاعي

P=845/0 31/14 54/2 78/12 23/1 30/16 -56/0 شاهددرك استفاده از كاله ايمني در p=131/0 45/2 36/0 11/3 70/0 48/3 80/0 مورد

ارانسايرموتورسو P=313/0 75/1 11/1 31/1 23/0 38/2 11/1 شاهد

قصد استفاده ازكاله ايمني در ساير p=374/0 52/3 73/1 48/4 25/2 81/2 04/1 مورد P=444/0 13/2 64/0 35/5 0/1 35/3 032/0 شاهد موتورسواران

p=537/0 71/2 72/0 03/3 40/1 80/2 95/1 مورد استفاده از كاله ايمني

P=640/0 67/1 13/0 35/2 51/0 30/3 020/0 شاهد

١٤٣

.

فصل پنجم

بحث ونتيجه گيري

١٤٤

:بحث در نتايج:5-1

پژوهش اهداف به تفكيك به جمع بندي ونتيجه گيري در رابطه با اطالعات دموگرافيك و در اين فصل

پژوهش حاضر با هدف تعيين تاثير برنامه مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته .پرداخته مي شود

.انجام گرفته است)1385(وه استفاده ازكاله ايمني در كارمندان موتورسوار شهر يزدشده بر نح

نكته اي كه در بخش تجزيه وتحليل داده ها الزم است بيان شود اين است كه براي تعيين ميزان نمره

طلوب و هريك از سواالت سازه ها ،نياز به يك معيار منطقي بود به همين منظور سه دامنه مطلوب ،نسبتا م

پائين نمرات قابل كسب به عنوان نمره نامطلوب 0- %3/33 نمرات حدفاصل بين لذا.نامطلوب درنظرگرفته شد

از نمره قابل كسب به %6/66نمره قابل كسب به عنوان نمره نسبتا مطلوب و نمرات باالتر از %4/33-%6/66،از

.عنوان نمرات مطلوب در نظر گرفته شد

1هدف شماره وگرافيك و بحث پيرامون اطالعات دم

داراي مدرك تحصيلي افراد نشان مي دهد كه بيشترين 1- 4وضعيت سواد جدول شماره در رابطه با

نيز ) Muller(در بررسي مولر .كل جامعه مورد بررسي را تشكيل مي دهد% 1/55باالتر از ديپلم مي باشند كه

ي از مهم ترين عوامل كسب يادگيري و تغيير رفتار سطح سواد يك) 66(اكثر افراد تحصيالت دانشگاهي داشتند

اقتصادي و تحصيالت _اسدي بيان مي كند كه مشخصات دموگرافيك،سطح اجتماعي .هاي بهداشتي مي باشد

) 144(تاثير مثبتي بر رفتارهاي بهداشتي دارد

نفـر 101د تعـدا نتـايج ايـن بررسـي نـشان داد در خصوص داشتن گواهي نامه رانندگي با موتورسـيكلت

اين نتيجه ) .1-4جدول شماره (از جامعه مورد بررسي داراي گواهي نامه رانندگي با موتورسيكلت بودند %) 2/84(

داراي از موتورسواران مورد بررسـي % 2/57در بررسي وي ).138(با نتايج بررسي زارع شاه آبادي هماهنگي ندارد

١٤٥

ف نتيجه احتماال بدليل باالتر بودن حس مسئوليت پذيري و اين اختال .داشتندامه رانندگي با موتورسيكلت گواهي ن

.تعهد اجتماعي كارمندان نسبت به ساير اقشار جامعه مي باشد

،در زمان تصادف از كاله )4-4جدول شماره(از افرادي كه سابقه تصادف داشتند%1/11در اين بررسي ،

هنگي داردوبا نتايج اين نتيجه با نتيجه رودساري هما.ايمني استفاده كرده بودند

.هماهنكي ندارد )Reeder( ريدرو)Hundley(،هندلي)Wick(ويك

ولي در ) 136(جامعه مورد بررسي از كاله ايمني استفاده كرده بودند%6 در بررسي رودساري حدود

متغير %2/69- 8/98بررسي ويك ،هندلي و ريدر ميزان استفاده ازكاله ايمني در جامعه مورد بررسي بين

).107،116،139(بود

الزم .اين نتايج نشاندهنده آن است كه ميزان استفاده ازكاله ايمني در جامعه مورد بررسي پائين مي باشد

. ارتقاء دهند موتورسواران را است مسئولين اجرايي كشور با انجام اقدامات الزم ميزان استفاده ازكاله ايمني در

كه استفاده از كاله ايمني باعث احساس گرماي زياد در معتقد بودند%) 6/86(نفر104طبق نتايج بررسي ،

از آنجايي كه دماي شهر يزد بدليل شرايط جغرافيايي بخصوص در فصل ).9-4جدول شماره. (سر مي شود

به نظر مي رسد احساس گرماي هوا هنگام استفاده از ).2(درجه سانتي گراد مي رسد8/44تا) تير ومرداد(تابستان

جانتان و)Finnoff(نتايج بررسي هاي فين نف.ترين مانع استفاده درجامعه مورد بررسي باشدكاله ايمني مهم

Jonthan) (نيز نشان داد كه گرماي هوا يكي از موانع استفاده ازكاله ايمني مي باشد)115،143 .(

آيا تاحاالتوسط پليس به خاطر عدم استفاده ازكاله ايمني جريمه شده "در پاسخ به سوال

از جامعه مورد بررسي اظهار كردند كه تا حاالتوسط پليس به خاطر عدم استفاده ازكاله %) 7/11(نفر14"ايد

اظهار كردند كه جريمه شدن توسط پليس بر استفاده ازكاله %)9/42(نفر6از اين تعداد . ايمني جريمه شده اند

١٤٦

نتايج بررسي سروادي ).4- 4هجدول شمار(ايمني آنان در هنگام رانندگي با موتورسيكلت موثر بوده است

)Servadei(كروس)kraus(چيو،)chiu(مولر،) (Mullerمونس،)Mounce(وپريسر)Preusser ( نيز نشان

از كاله ميزان استفادهه است داد كه استفاده ازكاله ايمني بعد از قانون اجباري استفاده از كاله ايمني باعث شد

..)64-59،66-61 (بدفزايش ياا% 96 بيش از به % 20ايمني از كمتر از

ميانگين نمره .نمره بدست آمد25از مجموع 5/14±8/4)مستقيم(در اين بررسي ميانگين نمره نگرش

نيز نشان مي 3-4جدول شماره .)1-4جدول شماره (نمره بود100از مجموع 9/90±13نيز)غيرمستقيم(نگرش

يافته ها بيان كننده آن است كه جامعه اين .باشدمطلوب مي ) مستقيم و غير مستقيم(دهد كه دامنه نمرات نگرش

نيز در بررسي خود بيان مي كند Mary Sisson Joshi .ندستمورد بررسي استفاده ازكاله ايمني را مفيد مي دان

.)102(بوده استكه نگرش جامعه بررسي وي در مورد استفاده ازكاله ايمني مطلوب

ميانگين .نمره بدست آمد20ازمجموع 5/15±6/3)مستقيم(اعي دراين بررسي ميانگين نمره هنجارهاي انتز

- 4جدول شماره .)2- 4جدول شماره(بود نمره125ازمجموع 7/68±8/23نيز)غيرمستقيم(نمره هنجارهاي انتزاعي

غير ( هنجارهاي انتزاعيبيشتر در محدوده مطلوب و دامنه )مستقيم(دامنه هنجارهاي انتزاعي نيز نشان مي دهد 3

نشان مي دهد كه مامواران پليس ،افراد فاميل ، دوستان اتاين نمر. در محدوده نسبتا مطلوب مي باشدبيشتر)مستقيم

وهمكاران اداره انتظار بااليي از جامعه مورد بررسي در مورد استفاده ازكاله ايمني دارند و در بررسي انتظارات

اران اداره بيشترين انتظار را در مورد استفاده آنان به ترتيب ماموران پليس ، افراد فاميل،دوستان نزديك و همك

.ازكاله ايمني دارند

،ميري ولين كوئين بيان مي كنند كه ميانگين نمره هنجارهاي انتزاعي باال بوده و )Frances(فرانسيس

.)145،146،100(وضعيت مطلوبي را داشته اند كه با نتايج حاضر هماهنگي دارد

١٤٧

را ومير آنان استفاده از كاله ايمني درموتورسواران احتمال مرگ است كه از آنجا كه مطالعات نشان داده

اين رفتار ماهيتا به گونه .و اين امر براي تمامي افراد با اهميت مي باشد)126(كاهش مي دهد%40در تصادفات تا

ا در موقع اي است كه اطرافيان انتظارات خود را از شخص موتورسوار بيان مي نمايند و از وي مي خواهند ت

.رانندگي با موتورسيكلت از كاله ايمني استفاده نمايد

نمره بدست 15از مجموع 78/9±١۵/٢)مستقيم(دراين بررسي ميانگين نمره كنترل رفتاري درك شده

جدول شماره (نمره بود125از مجموع 1/45±٢/٢٣نيز)غيرمستقيم(ميانگين نمره كنترل رفتاري درك شده.آمد

بيشتر در محدوده نسبتا )مستقيم(نيزنشان مي دهد كه دامنه كنترل رفتاري درك شده 3-4جدول شماره .)2- 4

مطلوب مي باشد اين نمرات نشان نابيشتر در محدوده )غير مستقيم( مطلوب و دامنه كنترل رفتاري درك شده

نتايج .ي باشدمي دهد كه كنترل رفتاري درك شده جامعه مورد بررسي در مورد استفاده ازكاله ايمني متوسط م

.)103( نشان داد كه كنترل رفتاري درك شده در حد متوسط مي باشد نيزبررسي كيوچانگ وانگ

از مجموع 5/14±8/4 قصد در مورد قصد و استفاده ازكاله ايمني نتايج نشان داد كه ميانگين نمره

جدول شماره .)2-4 شماره جدول( نمره مي باشد14 از مجموع 5±6/4نمره و ميانگين استفاده ازكاله ايمني 20

نيز نشان مي دهد دامنه متغير قصد نيز در محدوده مطلوب و دامنه استفاده ازكاله ايمني در محدوده 3- 4

.نامطلوب مي باشد

بطور كلي نتايج فوق نشان مي دهد كه نگرش ،هنجارهاي انتزاعي ، كنترل رفتاري درك شده و قصد

تا مطلوب مي باشد ولي ميزان استفاده ازكاله ايمني در جامعه بب و نسدر جامعه مورد بررسي در محدوده مطلو

كه با توجه به اين موارد لزوم برنامه ريزي جهت ارتقاء استفاده ازكاله ايمني در .در حد نامطلوب مي باشد

.جامعه مورد بررسي احساس مي شود

١٤٨

ني در موتورسواران پيشنهاد مي چه راههايي را براي افزايش استفاده ازكاله ايم "در پاسخ به سوال

،آموزش و فرهنگ %)33/53(كنيد؟ نتايج نشان داد كه بهترين راه پيشنهادي را به ترتيب تغيير در طراحي كاله

فولي . )25- 4جدول شماره(عنوان كردند%) 00/10(شديد ماموران راهنمايي و رانندگيوبرخورد %)17/34(سازي

)foley(اولمر، ) ( Ulmerو ويسباج) Weisbuch ( نيز بيان مي كند كه استفاده اجباري از كاله ايمني به

)67،63،142.(همراه آموزش يك اثر مهم بر نحوه استفاده ازكاله ايمني درجامعه مورد بررسي دارد

معتقد بودند كه استفاده از كاله ايمني احتمال صدمه به سر را كاهش مي %99در اين بررسي ،بيش از

اين يافته دال بر آن است كه استفاده ازكاله ايمني ماهيتا رفتارهايي هستند كه تمامي . )12- 4جدول شماره(دهد

افراد جامعه عقايد نسبتا مطلوبي را نسبت به آن داشته و نشانه رشد آگاهي عمومي نسبت به اين مقوله مي

% 85ي خطر جراحت سر را تامپسون و سروادئي نيز در بررسي خود بيان كردند كه استفاده از كاله ايمن.باشد

).119،61(در راكبان وسايل نقليه دوچرخ كاهش مي دهد %45- %88وخطر ضربه مغزي را

: 2-8بحث در مورد اهداف شماره

نشان مي دهد كه هيچ رابطه معني داري بين ميانگين سازه هاي 4- 22تا 4-19 و4-17جدول شماره

ت ، داشتن يا نداشتن ،مدت زمان استفاده ازموتورسيكلتئوري رفتار برنامه ريزي شده بر حسب گروه سني

اين نتايج بيان و سابقه جريمه شدن توسط پليس به خاطر عدم استفاده ازكاله ايمني وجود نداردگواهي نامه

سن ،مدت زمان استفاده ازكاله ايمني ،داشتن يا نداشتن گواهي نامه و سابقه جريمه شدن كننده آن است كه

اثيري بر نگرش ، هنجارهاي انتزاعي ،كنترل رفتاري درك شده ، قصد و استفاده ازكاله ايمني در توسط پليس ت

.جامعه مورد بررسي نداشته است

١٤٩

غير ( نيز نشان مي دهد كه رابطه معني داري بين نمره هنجارهاي انتزاعي 16-4جدول شماره

سطح تحصيالت پائين تر نمره هنجارهاي برحسب سطح تحصيالت وجود دارد به گونه اي كه افراد با )مستقيم

بااين نتيجه ) pascgal(و پاسكال)spikerman(نتايج بررسي اسپيكرمن .انتزاعي بيشتري كسب كردند

اين يافته ها بيانگر وجود سطح بااليي از تاثير گذاري افكار وعقايد بر روي انگيزش ).147،148(هماهنگي دارد

.در زمينه استفاده از كاله ايمني مي باشدكارمندان با سطح تحصيالت پائين تر

نشان مي دهد كه رابطه معني داري بين ميانگين قصد استفاده از كاله ايمني بر 18-4جدول شماره

به گونه اي كه افراد با ميزان درآمد كمتر بيشترين قصد استفاده ازكاله ايمني را .حسب درآمد وجود دارد

ترس از عوارض اقتصادي تصادف با موتورسيكلت براي خانواده هاي كم درآمد اين نتيجه احتماال بدليل .داشتند

.مي باشد

بعد از اجراي برنامه آموزشي رابطه معني داري بين در گروه موردنشان مي دهد كه28- 4نتايج جدول

به طوري كه .بر حسب گروه سني وجود دارد)غير مستقيم(اختالف ميانگين هاي كنترل رفتاري درك شده

اين نتيجه بيانگر آنست كه اجراي برنامه آموزشي .ختالف ميانگين ها در گروههاي سني باالتر بيشتر بوده استا

درگروههاي سني باالتر بيشتر اين عقيده را كه آنها مي توانند با وجود موانع از كاله ايمني استفاده نمايند تقويت

.كرده است

اي برنامه آموزشي در گروه مورد رابطه معني داري بين نشان مي دهد كه بعد از اجر29- 4نتايج جدول

بطوري كه اختالف ،اختالف ميانگين هاي قصد استفاده ازكاله ايمني بر حسب سابقه تصادف وجود دارد

اين نتيجه بيانگر آن است كه بعد از اجراي .ميانگين ها در افراديكه سابقه تصادف بوده است بيشتر بوده است

از آنجا كه اكثر .فرادي كه سابقه تصادف داشته اند بيشتر قصد استفاده ازكاله ايمني داشته اند برنامه آموزشي ا

١٥٠

و انتظار دارند كه بيشتر بدبختي ها براي ساير افراد اتفاق مي باشندافراد فكر مي كنند كه آنها آسيب پذير ن

كه سابقه تصادف داشته اند ي برنامه آموزشي باعث شده است افراديبه نظر مي رسد اجرا.)157(بيفتد

.مي باشندعوارض ناشي از عدم استفاده ازكاله ايمني در معرض خطر بيشتر احساس كنند

9بحث در موردهدف شماره

نشان داد كه همبستگيتئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته در اين بررسي همبستگي بين اجزاي

ارهاي انتزاعي و كنترل رفتاري درك شده با قصد استفاده ازكـاله ايمنـي بين نگرش ،هنجمثبت معني دار آماري

-4و23-4جـدول شـماره ( زير مقياسها نيز بايكديگر همبستگي معنـي داري نـشان دادنـد ).P>01/0(وجود دارد

Qian(،گيان گيـو )Kathleen(، كاتلين)Melissa( مليساها در مطالعات قابل ذكر است كه اين همبستگي.).24

gue(ــر ــم،ت ــوس)Terry lam(ي ل ــوئين )Deodatus(، دئودت ــين ك ــونن و ل ــده ، لج ــزارش گردي ــز گ ني

لين كوئين نيز نشان دادكه همبستگي مثبت معني دارآمـاري بـين تمـام نتايج بررسي .)149-100،101،153(است

. اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده با قصد استفاده ازكاله ايمني وجود دارد

تئوري رفتار برنامه ريزي شده هاي اي را مبني بر حمايت از فرض دار شواهد اوليه مثبت و معني هاي اين همبستگي

.كند فراهم مي

در مورد متغير درك استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران در اين مطالعه،نتايج نشان داد كه همبستگي مثبت

ير اجزاي تئوري رفتاربرنامه ريزي شده بجز كنترل رفتاري معني داري بين متغير درك استفاده ازكاله ايمني با سا

محقق ه براي فرضي اي را شواهد اوليهاين يافته ها .)24- 4و23- 4 جدول شماره().P>05/0(درك شده وجود دارد

ي استفاده ازكاله ايمن هم بر هم بر قصد ود نتوان ميدرك استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران مبني بر اينكه

.آورد فراهم مي،مؤثر باشدجامعه مورد بررسي

١٥١

در مورد پيشگويي قصد و استفاده ازكاله ايمني نتايج آناليز رگرسيون در مورد :10بحث در مورد هدف شماره

گروه شاهد و مورد قبل از اجراي برنامه آموزشي نشان داد كه تمام متغيرهاي نگرش،هنجارهاي انتزاعي، كنترل

واريانس قصد %6/60ه همراه با درك استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران مي توانند رفتاري درك شد

بيان مي كند كه نگرش افراد Mary Sisson Joshi. استفاده ازكاله ايمني را درجامعه مورد بررسي توضيح دهد

لين كوئين نيز بيان مي كند كه .)102(در مورد كاله ايمني مي توانند بر استفاده آنها از كاله ايمني موثر باشد

). 100( موثر بوده استويهنجارهاي انتزاعي بر استفاده ازكاله ايمني جامعه مورد بررسي

در بين ميزان پيشگويي كننده قصد استفاده از كاله ايمني در جامعه مورد بررسي نتايج نشان مي دهد كه

رهاي انتزاعي و درك استفاده ازكاله ايمني اثر كنترل بين متغيرهاي نگرش ،كنترل رفتاري درك شده و هنجااز

ضمن آنكه كنترل رفتاري درك . بيشتر از ساير متغيرها مي باشدبر قصد استفاده ازكاله ايمني رفتاري درك شده

درك استفاده ازكاله ايمني درساير موتورسواران وقصداستفاده ازكاله هم مي توانند به طور مستقيم همراه با شده

نتايج .)4-26جدول شماره(واريانس استفاده ازكاله ايمني را درجامعه مورد بررسي پيشگويي كند %8/46منياي

هماهنگي دارد و با نتايج بررسي هاي)Kuo-chang wang (كيوچانگ وانگاين بررسي با نتايج بررسي

مهمترين پيشگويي كننده كيو چانگ وانگ نيزدر بررسي .لجونن و لين كوئين هماهنگي ندارد ،)Joanne(جوان

استفاده ازكاله ايمني كنترل رفتاري درك شده بود ولي در بررسي جوان ،لحونن و لين كوئين نگرش و

قصد و استفاده ازكاله ايمني را پيشگويي مي هاهنجارهاي انتزاعي بهتر از ساير متغير

) استفاده از كاله ايمني(رهاي بهداشتيافراد زماني براي انجام رفتا به نظر مي رسد).100،101،104،103(كردند

برانگيخته مي شوند و حتي در برخورد با چالشها رفتارهاي بهداشتي را انجام مي دهند كه احساس كنند كه بر

)141(رفتاربهداشتي شان كنترل دارند

١٥٢

نشان مي دهد كه درك رفتاري ساير موتورسواران درمقايسه با متغيرهاي كنترل 4-26نتايج جدول

و استفاده ازكاله ايمني موثر است تاري درك شده ، هنجارهاي انتزاعي و نگرش به ميزان خيلي كم بر قصدرف

اين نتيجه احتماال به اين دليل باشد كه چون بخش عمده اي از واريانس هاي قصد توسط متغيرهاي كنترل .

مي رسد كه اثر درك استفاده به نظر .رفتاري درك شده ،هنجارهاي انتزاعي و نگرش توضيح داده مي شود

. ازكاله ايمني توسط متغيرهاي الگوي مورد بررسي تعديل مي يابد

درك استفاده ازكاله ايمني در ساير موتورسواران به همچنين نشان مي دهد كه4-26نتايج جدول

بررسي توضيح واريانس استفاده از كاله ايمني را در جامعه مورد % 5/16واريانس قصد و %20تنهايي ميتواند

درك استفاده از كاله ايمني در ساير موتورسواران بر استفاده ازكاله ايمني در اين نتيجه نشان مي دهد كه.دهد

(Khambalia) خامباليا،)Liselotte( اين نتيجه با نتايج بررسي اليزلوت.جامعه مورد بررسي موثر بوده است

ايج آنان نشان دادكه استفاده همسن وساالن و همراهان نت.)،115،98،112(داردهماهنگي ) Joanthan(جانتان

اين نتيجه بيانگر آن است زماني .ازكاله ايمني براستفاده ازكاله ايمني جامعه مورد بررسي آنان موثر بوده است

مهم مي باشند بيشتر از كاله ايمني استفاده آنها كه جامعه مورد بررسي اظهار كردند كه ديگر افرادي كه براي

).4-26جدول شماره( ي كنند آنان نيز بيشتر از كاله ايمني استفاده مي كنندم

11بحث در مورد هدف شماره

هدف اصلي از اين بررسي تعيين تاثير برنامه مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته بر

نشان داد كه ) Echo(و اكو)Paul(بررسي هاي پائول.نحوه استفاده ازكاله ايمني در جامعه مورد بررسي بود

اجراي برنامه آموزشي مبتني بر تئوري رفتاربرنامه ريزي شده بر رفتار جامعه مورد بررسي آنان موثر بوده

از اجراي برنامه آموزشي در قبل رفتار برنامه ريزي شده مقايسه ميانگين هاي اجزاي تئوري). 156،155(است

١٥٣

نشان دهنده آن است كه هيچ رابطه معني دار آماري تايج اين جدول ن. نشان داده شده است2- 4جدول شماره

نشان 4-27جدول شماره نتايج اما .بين ميانگين سازه هاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده مشاهده نمي شود

نگرش،هنجارهاي ( ميانگين اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شدهمي دهد كه بعد از اجراي برنامه آموزشي

در گروه مورد بهتر از قبل از اجراي برنامه )زاعي ،كنترل رفتاري درك شده،قصد و استفاده از كاله ايمنيانت

در حالي كه در گروه كنترل تفاوت محسوسي بين ميانگين اجزاي الگوي مورد بررسي .مي باشدآموزشي

ي نگرش، قصد استفاده از كاله معني داري بين متغيرهااختالفآزمون ويلكاكسون نشان داد كه . مشاهده نشد

به طوري كه ميانگين نگرش از . وجود دارد درگروه مورد قبل و بعد از مداخلهايمني و استفاده ازكاله ايمني

در اين بررسي ميانگين قصد استفاده از كاله ).P=000/0( افزايش يافته است08/21 ±74/2 به76/19 22/3±

ميزان استفاده همچنين. )P=000/0( افزايش يافته است80/15 ±04/4 به20/14±45/4ايمني در گروه مورد از

اين ).P=001/0(افزايش يافته است79/6± 15/4 به40/5± 26/4از كاله ايمني در جامعه مورد بررسي نيز از

نتيجه نشان داد كه هر چند اجراي برنامه آموزشي در موتورسواران بر نگرش ،هنجارهاي انتزاعي و كنترل

ولي بيشترين تاثير را بر نگرش و قصد واستفاده از كاله ايمني آنان داشته ،فتاري درك شده آن موثر بوده استر

اين نتيجه بيانگر آن است كه براي ارتقاء كنترل رفتاري درك شده و هنجارهاي انتزاعي الزم است همراه .است

هنده كنترل رفتاري درك شده و هنجارهاي با اجراي برنامه هاي آموزشي ،برنامه هاي ديگري كه ارتقاء د

نشان داد وي بررسي نتايج .اين نتيجه با نتيجه بررسي لين كوئين هماهنگي دارد .باشد اجرا شودمي انتزاعي

كه اجراي برنامه آموزشي مبتني بر تئوري رفتار برنامه ريزي بر قصد واستفاده از كاله ايمني جامعه مورد بررسي

.)99(توي موثر بوده اس

١٥٤

نشان دهنده ارزش تئوري هاي شناختي اجتماعي مانند تئوري رفتار بررسي فوق نتايج بطور كلي،

)استفاده ازكاله ايمني (برنامه ريزي شده در طراحي برنامه هاي مداخله اي موثر براي تغيير رفتارهاي بهداشتي

استفاده از كاله ايمني در جواناناجراي برنامه هاي مداخله اي يك راه حل آسان براي ارتقاء.مي باشد

.مي باشد

با توجه به يافته هاي پژوهش كه جهت بررسي و تاثير و كارآيي تئوري رفتاربرنامه :نتيجه گيري:5-2

ريزي شده توسعه يافته بر نحوه استفاده ازكاله ايمني در كارمندان موتورسوار شهر يزد انجام شد ميتوان نتيجه

:هگيري كرد ك

مطلوب ب در حد،نگرش وهنجارهاي انتزاعيقبل از مداخله آموزشي وضعيت كنترل رفتاري درك شده •

.بود

. در حد نا مطلوب بود قبل از مداخله آموزشي ميانگين استفاده ازكاله ايمني •

.افرادي كه سابقه تصادف با موتورسيكت داشتند از كاله ايمني استفاده كرده بودند% 1/11 تنها •

نتايج ،عد از اجراي برنامه آموزشي كه براساس تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته صورت گرفتب •

كه اين تاثير .حاكي از تاثير مثبت برنامه آموزش بر تمام اجزاي تئوري رفتار برنامه ريزي شده مي باشد

ام اين بررسي تاثير و كارايي بنابراين با انج. بودمعني دارمثبت بر نگرش ،قصد و استفاده ازكاله ايمني

تئوري رفتار برنامه ريزي شده توسعه يافته بر نحوه استفاده ازكاله ايمني در كارمندان موتورسوار تائيد مي

.گردد

باتوجه به يافته هاي اين پژوهش،پيشنهادها دردو بخش به شرح زيرارائه مي :پيشنهادهاي پژوهش:5-3

.گردد

١٥٥

: پيشنهادهاي كاربردي)الف

اسـتفاده از كـاله ايمنـي دركارمنـدان مـورد قـصد و به عنوان مهمترين تعيين كننـده كنترل رفتاري درك شده -1

. هاي مداخله، بر آن تاكيد گردد لذا همواره بايد در برنامه.بررسي مشخص گرديد

رك استفاده از كاله قصد و استفاده از كاله ايمني و همچنين دبا عقايد هنجاري دار ـ با توجه به ارتباط معني2

هاي اجراي برنامهجهت ي بكارگيري اعضاي خانواده، دوستان نزديك ا، استراتژيهايمني در ساير موتورسواران

لذا انجام . موثر باشددتوان ، بطور بالقوه مياستفاده از كاله ايمني در موتورسواران مداخله در جهت افزايش

گردد هاي بين فردي پيشنهاد مي ري تاثيرگذارندهاي با استراتژي بكارگي مطالعات مداخله

از آنجايي كه اكثر جامعه مورد بررسي بهترين راه پيشنهادي ارتقاء استفاده از كاله ايمني در موتورسواران را ـ 3

.الزم است كه مسئولين امر به اين نكته توجه داشته باشند.تغيير در طراحي كاله ايمني عنوان كردند

بكارگيري استراتژي و برنامه آموزشي كه در اين مطالعه استفاده ازكاله ايمني به موتورسواران ش ـ جهت افزاي4

.گيرد طراحي و بكار گرفته شده است به عنوان يك الگو توصيه و مورد تاكيد قرار مي

واران با موانعي از قبيل احساس گرما، محدوديت ديد ، سنگيني وزن كاله مهمترين موانعي است كه موتورسـ 5

هرگونه تالش . .استفاده از كاله ايمني در آنان محسوب مي شود عامل منفي و كاهنده در آن درگير مي باشند و

.استفاده از كاله ايمني در موتورسواران، تالشي است در جهت افزايش موانعدر جهت كاهش اين

باعت اصالح موانع استفاده ازكاله ايمني مسئولين اجرايي كشور همراه با توسط اجراي برنامه هاي آموزشي - 6

.شودموتورسواران مي مؤثر تر شدن آموزشهاي آنان به

١٥٦

از پيـشنهاد مـي شـود اجـراي برنامـه آموزشـي ،با توجه به موثر بودن آموزش بر قصد و استفاده ازكاله ايمني ـ7

در سنين باالتر از بروز عوارض عـدم تا با نهادينه شدن فرهنگ استفاده ازكاله ايمني انجام شود دوران نوجواني

.استفاده ازكاله ايمني جلوگيري شود

:پيشنهاد جهت پژوهشهاي آينده):ب

پيشنهاد مي شود .اين تحقيق در زمينه استفاده ازكاله ايمني كارمندان موتورسوار شهر يزد صورت گرفته است- 1

. انجام شوداين پژوهش در ساير اقشار موتورسوار و در ساير استانهاي كشور

پيشنهاد مي شود تحقيقاتي در راستاي كارايي ساير مدل ها و تئوري هاي بهداشتي بر استفاده ازكاله ايمني - 2

.انجام شود

ني در تحقيقاتي جهت مقايسه تئوري رفتار برنامه ريزي شده و ساير تئوري ها بر استفاده ازكاله ايم- 3

.موتورسواران انجام شود

١٥٧

منابعفهرست

١٥٨

1-http://www.WHO.int/world-health- day/2004/infomaterials/ world_report/

en/index.htm(Receive in 2006/20/9).

بررسي عوامل حادثه خيز براي موتورسيكلت سواران شهر يزد و ارائه راهكارهاي عملـي شهرداري يزد، -٢

.1385 ،جهت كاهش خسارات وارده

3-JacquesLB.Rates of bicycle helmet use in an affluent Michigan County.public

Health Reports,109,296-301.

4-Everett SA,Price JH,Bergin DA&Groves BW.Personal goals as

motivators:Predicting Helmet use in university students.Journal of Safety

Research,27:43-53.

بررسي تاثير آموزش از دو طريق سـخنراني وداسـتان .ي سميه،تقديسي محمد حسين ،صلحي مهناز فرهاد -۵

گويي بر آگاهي ونگرش دانش آموزان پسر پايه سوم ابتدايي شهر كرد درباره پيشگيري از حوادث وسوانح

.11-19،صص1384مجله طلوع بهداشت دانشكده بهداشت يزد،سال چهارم،شماره اول،بهار .82-83در سال

منطقـه مديترانـه شـرقي سـازمان , راه ايمن بدون تـصادف درترجمـه .كريمي مهران ,جعفري زاده مجيد -۶

.12-23و1-7صص, 1384,مركز بهداشت استان :يزد.چاپ اول )مولف(جهاني بهداشت

7-Whitlock G et al. Motor vehicle driver injury and marital status: a cohort

study with prospective and retrospective injuries. Journal of Epidemiology and

Community Health, 2003, 57:512–516.

8-LaFlamme L. Social inequality in injury risks: knowledge accumulated and

plans for the future. Stockholm, National Institute of Public Health, 1998.

،ترجمه اداره پيشگيري از حـوادث وزارت بهداشـت درمـان و راه ايمن كاله ايمن سازمان جهاني بهداشت، --٩

.9،صص1383آموزش پزشكي كشور ،تهران ،مركز نشر صدا،

١٥٩

10-Babtie Ross Silcock, Transport Research Laboratory.Guidelines for

estimating the cost of road crashes in developing countries. London,

Department for International Development, 2003 .

11-Odero W, Garner P, Zwi A. Road traffic injuries in developing countries: a

comprehensive review of epidemiological studies. Tropical Medicine and

International Health, 1997, 2:445–460.

12- Peden MM. Adult pedestrian traffic trauma in Cape Town with special

reference to the role of alcohol [unpublished thesis]. Cape Town, University of

Cape Town, Department of Surgery, 1997.

13- Thurman D. The epidemiology and economics of head trauma. In: Miller

L, Hayes R, eds. Head trauma: basic, preclinical, and clinical directions. New

York, NY, Wiley and Sons, 2001:327–347.

14- Baldo V et al. Epidemiological aspect of traumatic brain injury in

Northeast Italy. European Journal of Epidemiology, 2003, 18:1059–1063.

15- Aare M, von Holst H. Injuries from motorcycle and moped crashes in

Sweden from1987to1999.Injury Control and Safety Promotion,2003,10:131–138.

16- Andrews CN, Kobusingye OC, Lett R. Road traffic accident injuries in

Kampala. East African Medical Journal, 1999, 76:189–194.

17- Santikarn C, Santijiarakul S, Rujivipat V. The 2nd phase of the injury

surveillance in Thailand. In: Proceedings of the 4th International Conference

on Measuring the Burden of Injury, Montreal, 16–17 May 2002. Montreal,

Canadian Association for Road Safety Professionals, 2002:77–86.

18-Andersson A-L, Bunketorp O, Allebeck P. High rates of psychosocial

complications after road traffic injuries. Injury, 1997, 28:539–543.

19-Impact of road death and injury. Research into the principal causes of the

decline in quality of life and living standard suffered by road crash victims

١٦٠

and victim families. Proposals for improvements. Geneva, Fédération

Européenne des Victimes de la Route, 1997.

20-Mayou R, Bryant B, Duthie R. Psychiatric consequences of road traffic

accidents. British Medical Journal, 1993, 307:647–651.

21- Mayou B, Bryant B. Outcome in consecutive emergency department

attendees following a road traffic accident. British Journal of Psychiatry,

2001, 179:528–534.

22- Mayou R, Bryant B. Consequences of road traffic accidents for different

types of road user. Injury, 2003, 34:197–202.

23-Kopits E, Cropper M. Traffic fatalities and economic growth. Washington,

DC, The World Bank, 2003.

در جمهوري )حوادث(همه گيرشناسي آسيبهاي ناشي از علل خارجي . محمد اكبري محمد اسماعيل ،نقوي -24

.43-75و1-2ص:1381،انتشارات فكرت،اسالمي ايران

بررسـي ميـزان شـيوع حـوادث ناشـي از وسـايل نقليـه در . مظلومي سيد سعيد، صيادي محمد حسن -25

زمان مـديريت وبرنامـه پايان نامه تحصيلي كارشناسـي ارشـدمديريت دولتي،سـا .1383شهرستان تفت سال

.3-6ص.1384ريزي استان يزد ،مديريت آموزش و پژوهش،بهمن

. انتـشارات گواهـان . ترجمـة مهـدي حقـاني و روح انگيـز جمـشيدي .اصول آمار زيستي . روزنر، برنارد -26

).1373( :تهران

چـاپ ،واي نـور انتـشارات آ .مقدمه اي بر سنجش وانـدازه گيـري در علـوم تربيتـي . نوروزي ابوالقاسم -27

159ص:1374،اول

١٦١

اسـتانداري .1384گـزارش آمـاري تـصادفات راننـدگي اسـتان يـزد فـروردين .دفتر فني اسـتانداري -28

.يزد،دبيرخانه شوراي هماهنگي ترافيك استان

اسـتانداري .1384گزارش آمـاري تـصادفات راننـدگي اسـتان يـزد ارديبهـشت . دفتر فني استانداري -29

.اي هماهنگي ترافيك استانيزد،دبيرخانه شور

استانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يزد خرداد . دفتر فني استانداري -30

.شوراي هماهنگي ترافيك استان

اسـتانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يزد تيـر . دفتر فني اسـتانداري -31

.گي ترافيك استانشوراي هماهن

اسـتانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يزدمرداد . دفتر فني استانداري -32

.شوراي هماهنگي ترافيك استان

استانداري يزد،دبيرخانه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يزدشهريور . دفتر فني استانداري -33

.يك استانشوراي هماهنگي تراف

اسـتانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يزد مهـر . دفتر فني استانداري -34

.شوراي هماهنگي ترافيك استان

اسـتانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يزدآبـان . دفتر فني استانداري -35

.شوراي هماهنگي ترافيك استان

اسـتانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي اسـتان يـزد آذر . دفتر فني استانداري -36

.شوراي هماهنگي ترافيك استان

١٦٢

اسـتانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يـزد دي . دفتر فني استانداري -37

.شوراي هماهنگي ترافيك استان

اسـتانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يزدبهمن .ي استانداري دفتر فن -38

.شوراي هماهنگي ترافيك استان

استانداري يزد،دبيرخانـه .1384گزارش آماري تصادفات رانندگي استان يزد اسفند . دفتر فني استانداري -39

.شوراي هماهنگي ترافيك استان

عطايي اكرم، حاجي زاده ميمنـدي . عليرضا،زارع شاه آبادي اكبر،زارع شاه آبادي محمد رضا زارع شاه آبادي -40

وزارت فرهنگ وارشاد اسالمي شوراي پزوهـشي اداره .بررسي فرهنگ موتورسواري در شهر يزد . مسعود

.16و15صص: 1384كل فرهنگ وارشاد اسالمي استان يزد، پائيز

41-Mohan D, Tiwari G. Road safety in low-incomecountries: Issues and concerns

regarding technology transfer from high-income countries.In: Reflections on

the transfer of traffi c safety knowledgeto motorising nations. Melbourne,

Global TrafficSafety Trust, 1998:27–56.

42- Report of the Regional Director to the Regional Committee for the

Western Pacific. Manila, World Health Organization Regional Office for the

Western Pacifi c, 2003.

43- Road accidents in Great Britain: the casualty report. London,Department

for Transport, 2001.

44-Varghese M. Analysis of 198 medical-legal records of road traffi c accident

victims treated in a Delhi hospital. Journal of Traffi c Medicine,1990, 18:280.

١٦٣

دوماهنامـه .بررسي تحليل آمار موتورسـيكلت د رايـران . ستايش ولي پور جعفر،شريعت مهيمني افـشين -45

.32-34، ص83،اسفند 10شماره علمي تخصصي راهور،

سـازمان حمـل . مجموعه قوانين ومقررات راهنمايي ورانندگي امور حمل ونقل وترافيك . بلغاري محمد -46

.230-250ص:1382–انتشارات هماي دانش –ونقل و ترافيك تهران

47-Godin, G., Kok, G. (1996). The theory of planned behavior: A review of its

applications to health-related behaviors. American Journal of Health Promotion,

11(2), 87-98.

چـاپ . اداره كـل فرهنـگ ترافيـك –معاونت راهنمايي ورانندگي ناجـا . ايمني و ترافيك . نوري فر حسين -48

.134-142ص.1383-انتشارات ورق-اول

استفان ايزاك ،ويليام بـي .زشيابي در روانشناسي وعلوم تربيتي راهنماي تحقيق وار در ترجمه .دالور علي -49

.166صص:1376پائيز، چاپ اول ،نشر ارسباران ).مولف(ميشل.

50- Suriyawongpaisal P, Kanchanusut S. Road traffic injuries in Thailand:

trends, selected underlying determinants and status of intervention.Injury

Control and Safety Promotion, 2003,10:95–104.

51- Motorcycle safety helmets. COST 327.Brussels, Commission of the

European communities, 2001 (http://www.cordis.lu/cost-transport/src/cost-

327.htm, accessed 17 November 2003).

52- Radin Umar RS. Helmet initiatives in Malaysia.In: Proceedings of the 2nd

World Engineering Congress.Sarawak, Institution of Engineers, 2002:93–101.

53- Servadei F et al. Effect of Italy’s motorcycle helmet law on traumatic brain

injuries. InjuryPrevention, 2003, 9:257–260.

١٦٤

54- Kulanthayan Set &et al. Compliance of proper safety helmet usage in

motorcyclists. MedicalJournal of Malaysia, 2000, 55:40–44.

55- www.nhtsa.dot.gov/people/injury/New-fact-sheet03/MotorcycleHelmet.

pdf,

56-Mohan D. Traffic safety and health in Indian cities. Journal of Transport and

Infrastructure, 2002,9:79–94.

57-Sim, J.& Wright, C.Research in Health Care.Nelson Thornes Ltd.UK. (2000).

58-http://www.WHO.int/violence_injury_prevention/publications/road_traffic/

helmet_manual.pdf

59-Kraus JF, Peek C,Williams A. Compliance with the 1992 California

Motorcycle Helmet Use Law. American Journal of Public Health, 1995;85:96–98.

60- Chiu WT et al. The effect of the Taiwan motorcycle helmet use law on head

injuries [Comment in: American Journal of Public Health 2001;91:1919–1920].

American Journal of Public Health 2000;90:793–796.

61- Servadei F et al. Effect of Italy’s motorcycle helmet law on traumatic brain

injuries. InjuryPrevention, 2003, 9:257–260.

62- Turner P, Hagelin C. Florida Motorcycle Helmet Use: Observational

Survey and Trend Analysis.Florida Department of Transportation, 2004.

63-. Weisbuch JB. The prevention of injury from motorcycle use: epidemiologic

success, legislative failure. Accident Analysis & Prevention, 1987;19:21-28.

64- Preusser DF, Hedlund JH, Ulmer RG. Evaluation of motorcycle helmet law

repeal in Arkansas andTexas. Washington, DC, National Highway Traffic Safety

Administration, 2000.

65- Mounce N et al. The reinstated comprehensive motorcycle helmet law in

Texas. Insurance Institute for Highway Safety 1992.

66- Muller A. Florida’s motorcycle helmet law repeal and fatality rates.

American Journal of PublicHealth, 2004;94:556–558.

١٦٥

67- Ulmer RG, Northrup VS. Evaluation of the repeal of the all-rider

motorcycle helmet law in Florida.Washington, D.C., National Highway Traffic

Safety Administration, 2005.

ــاري رضــا -68 ــي .حــاجي مخت ــاله ايمن ــاي ك ــي ه ــور .ويزگ ــه علمــي تخصــصي راه ــماره .دو ماهنام ش

.58-61،ص1384،اسفند10

69-Ajzen, I. (1996).The Theory of Planned Behavior: A Bibliography. [Internet]

(Receive in 2006/15/6)

70-Ajzen, I. (1980). Understanding the attitudes and predicting social

behavior. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall Inc.

71-Fishbein, M. (1996). Behavioral science and public health: A necessary

partnership for HIV prevention. Public Health Reports, 111 (Supl 1), 5-10.

72-Godin, G., Kok, G. (1996). The theory of planned behavior: A review of its

applications to health-related behaviors. American Journal of Health Promotion,

11(2), 87-98.

73-Madden, M. J., Ellen, P. S., Ajzen, I. (1992). A comparison of the theory of

Planned Behavioral and the Theory of reasoned Action. Personality and

Social Psychology Bulletin, 18 (1), 3-9.

74- Trenholm, Sarah. Human Communication Theory. Prentice-Hall, 1986

بهينـه سـازي .، حيدرنيا عليرضا،بابايي روچي غالمرضا مروتي شريف آباد محمدعلي،غفراني پور فضل اهللا -٧۵

الگوي ارتقاءسالمت و ارزيابي بكارگيري آن همراه با تئـوري آمـوزش بزرگـساالن درتغييـر ررفتارهـاي

١٦٦

،آمـوزش بهداشت،دانـشگاه )Ph.D(پايان نامه دكتري تخصـصي .درسالمندان شهر يزد ارتقاءدهنده ي سالمت

1384تربيت مدرس،

76- Brown,s.p.and D.M.StaymanAntecedent and consequences of attitude

toward the ad:a meta (1992) .Journal of consumer research.19:34-51.

77-Olson,J,M.and M.P.Zanna(1993).Attitudes and attitude change.Annual

Review of Psychology 44:117-54

فرانـسيس ،كـارن گالز . تئوري ،پـژوهش وعملكـرد -داشتي وآموزش بهداشت رفتارهاي به .شفيعي فروغ -٧٨

.1376نزمستا،چاپ اول،انتشارات الدن:تهران. لوئيس باربارا رايمر،ماركوس

79-http://www.people.umass.edu/aizen-Behavioral Interventions Based on the

Theory of planned behavior.

80-http://www.people.umass.edu/aizen-constructing Questionnaires Based on

The Theory of planned behaviour. (Receive in 2006/15/6).

81-Ajzen, I. (1987). Attitudes, traits, and actions: Dispositional prediction of

behavior in personality and social psychology. In L. Berkowitz (Ed.), Advances

in experimental social psychology (Vol. 20, pp. 1-63). New York: Academic Press

82-Ajzen, I. and M. Fishbein (1972). Attitudes and normative beliefs as factors

influencing behavioral intention.Journal of Personality and Social Psychology

21: 1-9.

بررسـي . باقياني مقدم محمدحسين، شفيعي فروغ،حيدرنيا عليرضا،بابائي غالمرضا ،افخمي اردكـاني محمـد -83

رشـته آمـوزش )Ph.D(ن دوره دكتـري پايـا .كارآيي مدل بزنف در كنتـرل بيمـاران ديـابتي شهرسـتان يـزد

1379ارديبهشت ماه .بهداشت،دانشگاه تربيت مدرس

١٦٧

84-Aizen I,Driver BL.Prediction of leisure participation from

behavioral,normative nad control beliefs:an application of the theory of

planned behavior.leisure science 13:185-204,1991.

85- Aizen I (1991).The theory of planned behavior .Organizational Behavior

and Human Decision Process ,50,179-211

86-Ajzen, I. (2002).Perceived Behavioral Control, Self-Efficacy, Locus of

Control, and the Theory of Planned Behavior. Journal of Applied Social

Psychology, 32, 665-683.

87- Bandura,A.(1997).Self efficacy:The exercise of control.New york:freeman.

88-Christopher J.Armitage.Can the Theory of planned behavior predict the

Maintenance of physical activity.Health Psychology.2005,124(3):235-245.

89-Notani, A. S. (1998).Moderators of perceived behavioral control's

predictiveness in the theory of planned behavior: A meta-analysis. Journal of

Consumer Psychology, 7, 247-271.

90- Ajzen, I. (1998). Attitudes, Personality and Behavior. Chicago, Illinois: The

Dorsey Press.

91-Ajzen, I. (1996). The Theory of Planned Behavior: A Bibliography.

[Internet]

92-Ajzen, I. (1980). Understanding the attitudes and predicting social

behavior. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall Inc.

93-Fishbein, M. (1996). Behavioral science and public health: A necessary

partnership for HIV prevention. Public Health Reports, 111 (Supl 1), 5-10.

١٦٨

94-Madden, M. J., Ellen, P. S., Ajzen, I. (1992). A comparison of the theory of

Planned Behavioral and the Theory of reasoned Action. Personality and Social

Psychology Bulletin, 18 (1), 3-9.

95-Fishbein, M., & Ajzen, I. (in press).Theory-based behavior change

interventions: Comments on Hobbis and Sutton (in press). Journal of Health

Psychology.

96- Elfiturim AA,Elmahishi MS,Macdonald TH.Role of health education

programs within the Libyan community .WHO journal.1999;5(2):268-270.

آموزش بهداشت . باقياني مقدم محمد حسين،مظلومي سيد سعيد ،شريفي راد غالمرضا ، مروتي محمد علي -97

.15،ص1384چراغ دانش ،زمستان .،ارتباطات وتكنولوژي آموزشي

98- Liselotte L.A.; Glad L.A.; Beilinsson L.Observed Vehicle Speed and

Drivers' Perceived Speed of Others. Applied Psychology 1997;46(3): pp. 287-

302(16).

99- Quine L,Rutter DR,Arnold L.Persuading school-age cyclists to use safety

helmets: Effectiveness of an intervention based on the Theory of Planned

Behaviour.Br J Health Psychol 2001;6:327-345.

100- Quine L,Rutter DR,Arnold L.Predicting and understanding safety helmet

use among schoolboy cyclist:A coparison of the theory of planned behavior

and the health belief model.Psychology and health 1998;19:251-269.

101- Lajunen T,Rasanen M.Can social psychological models be used to promote

bicycle helmet use among teenage?A comparison of the health belief

model,Theory of planned behavior and Locus of control.Journal of safety

Research2004;35:115-123.

102-Joshi MS,Beckett K,Macfarlane A. Cycle helmet wearing in teenagers--do health beliefs influence behaviour?. Arch Dis Child. 1994 Dec;71(6):536-9.

١٦٩

103- Kuo-Chang Wang. Predicting Helmet Use Among Adolescent Motorcycle

Passengers Application and Extension of the Theory of Reasoned Action.

Journal of Education and Psychology1999 ;22(1): 41 – 60.

104- Joanne O,Domininque L,Gaston G,Bruce B,Celine F,Jean L.Predicting and

Reinforcing children ,s intentions to wear protective helmets while

bicycling.public health reports1992;107(3):283.

105- P Berg & R Westerling.Bicycle helmet use among schoolchildren—the

influence of parental involvement and children's attitudes. Injury Prevention

2001;7:218-222.

106-Markogiannakis H and et all. Motor vehicle trauma: analysis of injury

profiles by road-user category. Emerg Med J. 2006 Jan;23(1):27-31.

107-Wick M,Muller EJ,Ekkernkamp A,Muhr G. The motorcyclist: easy rider or

easy victim? An analysis of motorcycle accidents in Germany. Am J Emerg

Med. 1998 May;16(3):320-3.

108-Rowland J,Rivara F, Salzberg P, Soderberg R,Maier R,Koepsell T.

Motorcycle helmet use and injury outcome and hospitalization costs from

crashes in Washington State. Am J Public Health. 1996 Jan;86(1):41-5.

109- Lajunen T,Rasanen M.Why teenagers owing a bicycle helmet do not use

their helmets.Journal of safety Research 2001:32:323-332.

110- Klein KS,Thompson D,Scheidi PC,Overpeck MD,Gross LA, Factors

associated with bicycle helmet use among young adolescents in a multinational

sample. Injury prevention [NLM-MEDILINE]:11:288.

111-Liu B, Ivers R, Norton R, Blows S,Lo SK. Helmets for preventing injury in

motorcycle riders.Cochrane Database Syst Rev. 2004;(2):CD004333.

112- Kambalia A, MacArthur C,Parkin PC. Peer and Adult Companion helmet

Use Is Associated With bicycle helmetUse by Children. Pediatrics2005:116:939-

943.

١٧٠

113- Thompson RS,Rivara FP,Thompson DC. A case-control study of the

effectiveness of bicycle safety helmets.The new England Journal of

medicine1989:320:1361-7.

114- Skalkidou E,Petridou E,papadopoulos F C,Dessypris N,Trichopoulos D.

Factors affecting motorcycle helmet use in the population of Greater Athens,

Greece. Injury Prevention 1999:5:264-267.

115-Jonthan T and et al.Barriers to bicycle helmet use . PEDIATRICS

2001:108:e4.

116-Hundley JC and et all. Non-helmeted motorcyclists: a burden to society?A

study using the National Trauma Data Bank.J Trauma2005;58(5):1091-2.

117-Logan P &et all. Evaluation of a bicycle helmet giveaway program--Texas,

1995. Pediatrics. 1998 Apr;101(4 Pt 1):578-82.

118-Petridou E, Skalkidou A, Ioannou N, Trichopoulos D. Fatalities from non-

use of seat belts and helmets in Greece: a nationwide appraisal. Hellenic Road

Traffic Police. Accid Anal Prev. 1998 Jan;30(1):87-91.

119- Thompson DC,Rivara FP, Thompson RS.Effectiveness of bicycle safety

helmets in preventing head injuries. A case-control study. JAMA. 1997 Mar

19;277(11):883-4; author reply 884.

120-Weiss J,Okun M,Quay N. Predicting bicycle helmet stage-of-change among

middle school, high school, and college cyclists from demographic, cognitive,

and motivational variables. J Pediatr. 2004 Sep;145(3):360-4.

121- Akira Shibata and Katsuhiro Fukuda. Risk factors of fatality in motor

vehicle traffic accidents. Accident Analysis & Prevention. 26(3),1994:Pgs 391-

397.

122- Patrick Kelly, Tracy Sanson, Gary Strange,Elizabeth Orsay. A prospective

study of the impact of helmet usage on motorcycle trauma. Annals of

Emergency medicine,20(8),1991:pgs852-856.

١٧١

123- R. G. Attewell, K. Glase and M. McFadden. Bicycle helmet efficacy: a

meta-analysis. Accident Analysis & Prevention ,33(3),2001:pgs345-352.

124- Evelyn Wong and et all. Road traffic accident mortality in Singapore.

Journal of Emergency Medicine ,22(2),2003 :pgs139-146.

125- Masao Ichikawa,Witaya Chadbunchachai& Eiji Marui. Effect of the helmet

act for motorcyclists in Thailand.Accident Analysis &Prevention,

35(2),2003:Pgs183-189.

126- Shao-Hsun Keng. Helmet use and motorcycle fatalities in Taiwan. Accident

Analysis & Prevention, 37(2),2005:Pgs349-355.

127-Lin MR,Hwang HF, Kuo NW. Crash severity, injury patterns, and helmet

use in adolescent motorcycle riders. J Trauma. 2001 Jan;50(1):24-30.

128-Drysdale WF,Kraus JF, Franti CE,Riggins RS.Injury patterns in motorcycle

collisions. J Trauma. 1975 Feb;15(2):99-115.

129-Sosin DM,Sacks JJ, Holmgreen P.Head injury-associated deaths from

motorcycle crashes. Relationship to helmet-use laws. JAMA. 1990 Nov

14;264(18):2395-9.

130-Thompson DC, Rivara FP, Thompson R. Helmets for preventing head and

facial injuries in bicyclists. Ann Emerg Med. 2003 May;41(5):738-40.

131-Proscia N,and et all.The effects of motorcycle helmet use between hospitals

in states with and without a mandatory helmet law. Conn Med. 2002

Apr;66(4):195-8.

132 -Zargar M, Sayyar Roudsari B, Shadman M, Kaviani A, Tarighi P. Pediatric

transport related injuries in Tehran: the necessity of implementation of injury

prevention protocols. Injury. 2003 Nov;34(11):820-4.

133-Zargar M,Khaji A, Karbakhsh M, Zarei MR.Epidemiology study of facial

injuries during a 13 month of trauma registry in Tehran. Indian J Med Sci.

2004 Mar;58(3):109-14.

١٧٢

بررسـي تيـپ شخـصيتي .ش محمـد حـسن احرامپو,حلواني غالمحسين , باقياني مقدم محمد حسين -١٣۴

مجله دانشگاه علوم پزشكي مازندران .1383سال –ووضعيت حاده درموتورسواران حادثه ديده شهرستان يزد

.1385فروردين و ارديبهشت-51شماره,دوره شانزدهم ,

135-Glanz K,Rimer BK,Lewis FM.Health Behavior and health

education:Theory,Research and practice(3rd edition ).San Francisco,calif:Jossey-

Bass,2002.

136-Roudsari BS,Sharzei K,Zargar M. Sex and age distribution in transport-

related injuries in Tehran.Accid Anal Prev2004:36:391-8.

137- Sanaei-Zadeh H,Vahabi R,Nazparvar B,Amoei M.An epidemiological study

and determination of causes of traffic accident-related deaths in Tehran, Iran

(during 2000-2001).J Clin forensic Med2002:9:74-77.

نقــش موتورســيكلتهاي شــهر يــزد در تخلفــات موتورســواري در ايــن .زارع شــاه آبــادي عليرضــا-١٣٨

.91-99،ص27،شماره 1385تابستان .سال هشتم.زدفصلنامه فرهنگي پژوهشي فرهنگ ي .شهر

139-Reeder AI, Chalmers DJ,Langley JD,Begg DJ. Motorcycling attitudes and

behaviours. II. 14 and 15 year old adolescents. J Paediatr Child Health. 1992

Oct;28(5):387-94

140-Rutledge R,Stutts J. The association of helmet use with the outcome of

motorcycle crash injury when controlling for crash/injury severity. Accid Anal

Prev1993;25(3):347-53.

141- National Cancer Institute(US).Theory at a Glance:A Guide for Health

promotion practice2005 ,pgs19&20.

١٧٣

142- Foley, James Peter. The effect of law and training on all-terrain vehicle

riders' safety-related behaviors. Purdue University, 1990, 153 pages; AAT

9104632

143-Finnoff JT, Laskowski ER, Altman KL,Diehl NN. Barriers to bicycle helmet

use. Pediatrics 2001;108(1):E4.

بررسي رفتارهاي بهداشتي زنان مراجعه كننده به مراكز بهداشتي درماني شهر .اسدي سيده فاطمه -144

فصلنامه دانشكده پرستاري ومامايي استان . رتباط با پيشگيري از بيماري توكسوپالسموزالهيجان در ا

.4-12):4(8؛ 1378گيالن

بكارگيري مدل قصد رفتاري در رفتارهاي باروري زنان . ميري محمد رضا،باريك بين بهنام و همكاران-145

وم پزشكي وخدمات بهداشتي طبيب شرق مجله علمي پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي دانشگاه عل.كارمند

.2درماني زاهدان،سال ششم،ضميمه شماره

146- Frances V,Callaghan O, Nausbaum S.Predicting bicycle helmet wearing

intentions and behavior among adolescents.Jounal of safety research,volume

37(5),2006:pgs425-431.

147-Spikerman R& et all.Explaining adolescents smoking and drinking

behavior:the concept of smoker and drinker prototypes in relation to

variable of the theory of planned behavior.Addictive behaviors 29(2004),pgs:

1615-1622.

148-Paschal S,Michael S.Evaluation of three intervention to promote

workplace health and safety: evidence for the utility of implementation

intentions.Social Science&medicine 56(2003),pgs2153-2163

149-Melissa N. Galea and Steven R. Bray. Predicting Walking Intentions and

Exercise in Individuals With Intermittent Claudication: An Application of the

١٧٤

Theory of Planned Behavior. Rehabilitation Psychology Volume 51, Issue 4 ,

2006: Pgs 299-305.

150-Kathleen E& and et all. Prediction of pharmacist intention to provide

Medicare medication therapy management services using the theory of planned

behavior.Research in Social and Administrative Pharmacy, 2(3),2006:Pgs 299-314.

151-Qian Guo. Utility of the theory of reasoned action and theory of planned behavior for predicting Chinese adolescent smoking .Addictive Behaviors Article in Press.

152-Terry Lam, Cathy H.C. Hsu. Predicting behavioral intention of choosing a travel destination. Tourism Management,27(4), 2006: Pgs 589-599.

153-Deodatus C K, Åstrøm A N, Wycliffe L L& Gro T L. Predicting intended use of voluntary HIV �ounseling and testing services among Tanzanian teachers using the theory of planned behaviour.Social Science & Medicine,3(4) , 2006:Pgs 991-999

بخش اول – درسنامه پزشكي پيشگيري و اجتماعي كليات خدمات بهداشتي شجاعي تهراني حسين ،-154

.نتشارات سماط،ا1376تهران ،.و دوم

155- Paul N, Christopher J. Armitage C Q. The theory of planned behavior and binge drinking: Assessing the impact of binge drinker prototypes. Addictive Behaviors (2006), 156-Echo H, &Meng H C. Extending the theory of planned behaviour as a model to explain post-merger employee behaviour of IS use. Computers in Human Behavior, 23(1),2007:Pgs 240-257. 157-Weinston,N.D.Unrealistic optimism about future life events.Journal of

Peersonality and Social Psychology,1980,39:pgs806-820