Ieder Kind Uniek: Op-maat-aanpak van Externaliserend Gedrag

Dr. Sabine Stoltz s.stoltz@psych.ru.nl

Drs. Marjan den Hollander marjan.den.hollander@arkinjeugd.nl

Jeugd in Onderzoek

23 mei 2019

Externaliserend gedragEnkele feiten

• Agressief en regel-overschrijdend gedrag (Achenbach, 1991)

- Reactief en proactief agressief (Dodge, 1991)

• 2% - 16% van basisschoolleerlingen (Dishion & Patterson, 2006)

• Leeftijd 4-9 jaar: afname in externaliserend probleemgedrag (o.a. Campbell et al., 2006)

• 5%-10% stabiel externaliserend probleemgedrag (o.a. Broidy et al., 2003)

Slechte prognose adolescentie en volwassenheid

• Gevolgen voor:

- Kind zelf

- Klasgenoten: > agressie en depressie (Hanish et al., 2005)

- Maatschappij: kosten 10x hoger na 18 jaar (Scott et al., 2001)

Sameroff, 2010

Wat ervaren leerkrachten?

‘Jasper heeft weinig controle over zijn eigen gedrag. Wanneer hij boos wordt, zegt hij dingen of

wordt hij fysiek agressief. Hierdoor is hij onveilig voor zijn omgeving. Hij heeft moeite om de

oorzaak bij zichzelf te leggen. Het reguleren van zijn boze gedrag is nog onvoldoende

ontwikkeld.’

‘Kayleigh is brutaal, geeft een grote mond in de klas en roept door de klas. Zij is veel betrokken

bij akkefietjes, meestal is zij de aanstichtster hiervan. Kayleigh vraagt op een negatieve manier

aandacht.’

• Leerkrachten ervaren handelingsverlegenheid

• > 90% van de leerkrachten geeft aan dat het moeilijk is om leerlingen met externaliserend

probleemgedrag in hun reguliere klas te houden (Hofstetter & Bijstra, 2014; Joosten, Verwoerdt, & Smeets, 2014; Scholten, 2017)

Alles Kidzzz

• Individueel en op maat

• 8 sessies op school met kind

• 3 sessies met ouders, kind en leerkracht

• Beter leren kennen fase (3 sessies)

- Kind

- Omgeving

• Aanpak fase (5 sessies)

- Gedragsalternatieven

- Sociale cognities

- Zelfbeeld

- Woederegulatie

- Betrokkenheid school en ouders

Werkvormen

Werkt Alles Kidzzz?

• 4 studies: 2 Randomized Controlled Trials, 2 quasi-experimentele studies

• Circa 800 kinderen met externaliserend gedrag (TRF > 60; gemiddeld 10 jaar oud)

• Minder reactieve en proactieve agressie

• Minder externaliserend gedrag (Klinisch significante verandering)

• Meer zelfvertrouwen

• Betere probleemoplossingstrategieen

• Meer betrokkenheid ouders

- Effecten behouden in volgend schooljaar

- Werkzame elementen: zelfvertrouwen en betrokkenheid ouders

Erkend als: Effectief volgens goede aanwijzingen

Zie:

• Databank Effectieve Jeugdinterventies: https://www.nji.nl/nl/Databank/Databank-Effectieve-Jeugdinterventies/Erkende-

interventies/Alles-Kidzzz

• Richtlijn Ernstige Gedragsproblemen http://richtlijnenjeugdhulp.nl/ernstige-gedragsproblemen/

1. Orobio de Castro, B. (2015). Wat Werkt Echt Tegen Pesten: Cluster-gerandomiseerde trials van effectiviteit in de schoolpraktijk. Onderzoek Nationaal Regie Orgaan Onderwijsonderzoek

2. Stoltz, S., van Londen, M., Deković, M., de Castro, B. O., Prinzie, P., & Lochman, J. E. (2013). Effectiveness of an individual school-based intervention for children with aggressive behaviour: a randomized controlled

trial. Behavioural and cognitive psychotherapy, 41(05), 525-548.

Werkt Alles Kidzzz?

Voor ouders? • Ouders als coach, begeleid door trainer kind

• Op maat gemaakt, individueel

• Slechts 47% deed mee

• Ouders in ‘highest need’

- Meer agressie kind

- Minder positief over opvoeding

• Na oudertraining: agressie en opvoeding gelijk, meer betrokkenheid

Zie: Stoltz, S., van Londen, M., & Deković, M. (2015). Effects of parent and child characteristics on participation and outcome of an individualized booster parent intervention for children with externalizing behaviour.

European Journal of Developmental Psychology, 12, 395–411.

In de dagelijkse praktijk?• Minder reactief en proactief agressief

• Minder externaliserend gedrag

• Bereik: Jongens en meisjes, allochtone en autochtone achtergrond

• Effecten gelijk voor subgroepen

Zie: Stoltz, S., van Londen, M., ten Brinke, L., & Deković, M. (2018). Alles Kidzzz in de dagelijkse praktijk: Implementatie van een Evidence-Based Interventie. Kind en Adolescent, 39, 41-57

Voor wie?

Alles Kidzzz vermindert agressie bij alle kinderen!

Grootste effecten voor:

Jongens

Allochtone kinderen

Gemotiveerde kinderen

Kinderen die beter plannen

Minder impulsieve kinderen

Verder ontwikkelen: bijzondere doelgroepen

• Alles Kidzzz is op maat

• Ontwikkelen voor specifieke doelgroepen met externaliserend gedrag?

• Vanuit de praktijk vraag naar:

- Interventie voor vluchtelingen– 70% van de vluchtelingenkinderen ervaart problemen met de aanpassing aan hun nieuwe situatie: zij laten

vooral externaliserend gedrag zien, agressie en boosheid.

- Interventie voor middelbare schoolHigh-school- Kinderen die Alles Kidzzz in groep 6 of 7 hebben gehad vanwege EG en in groep 8 ondersteuning nodig

hebben bij de overgang naar het VO.

- Interventie voor Licht Verstandelijke Beperking

Alles Kidzzz Cool voor LVB

• Het hebben van een LVB vergroot wel het risico op het ontwikkelen van gedragsproblemen (Richtlijn Ernstige Gedragsproblemen)

• Interventies moeten aangepast aan LVB:

- Taalgebruik

- Voorstructureren en vereenvoudigen

- Concreet maken oefenstof

- Meer aandacht voor generalisatie (Richtlijn Effectieve Interventies LVB)

AK Cool

Met dank aan:

Contact:

Sabine Stoltz s.stoltz@psych.ru.nl

Marjan den Hollander marjan.den.hollander@arkinjeugd.nl

www.alleskidzzz.nl