ICT INCLUSIEF Een ‘train de trainer’-pakket voor

het aanleren van computervaardigheden

Jo Daems K-point, onderzoekscentrum ICT en Inclusie, K.H.Kempen – Geel

16 februari 2012

1

Situering

Antwoord op vraag van leraren en begeleiders BO en dagcentra

• ICT competent?

• Computervorming ‘op maat van de cliënt’

Samenwerking opleidingen

• Ergotherapie

• Toegepaste Informatica

2

Train de trainerpakket

Twee luiken:

• ICT-competentieprofiel voor leraren en begeleiders

• 9 stappenplan voor het ontwikkelen van een programma op maat

3

Wanneer ben je als leraar/begeleider ICT-competent?

4

Je bent als leraar/begeleider ICT-competent indien …

5 basiscompetenties

• Positieve houding t.o.v. ICT uitstralen

• ICT-vaardig zijn

• Voorbereiden met kennis van de doelgroep

• Didactisch vaardig zijn

• ICT kunnen integreren

5

Competentieprofiel

Elke basiscompetentie heeft deelcompetenties op 4 verschillende niveaus

De kerncompetenties zijn deze van niveau 1

Niveau 2 tot 4 zijn differentiërende competenties

Twee versies: lijst en mindmap

6

jaa 2

Competentieprofiel

7

Positieve houding uitstralen

8

ICT-vaardig zijn

9

Voorbereiden met kennis van doelgroep

10

Didactisch vaardig zijn

11

ICT integreren

12

Nut van het ICT-competentieprofiel voor de trainer

Instrument voor zelfevaluatie

Actie voorzien bij elke competentie zodat de trainer weet hoe en waar die competentie kan verworven worden

13

14

Welk didactisch model is bruikbaar?

15

Bij keuze didactisch model rekening houden met:

16

Enkele voorbeelden:

Betekenisvol, sluit aan bij interessewereld Een grondige analyse van de taak: kritische stappen,

wijze van uitvoeren, wijze van ondersteuning Leren is een actief proces: al doende leren ingebed in

een betekenisvolle context Differentiëren: aanbod, instructie en ondersteuning op

maat, rekening houdend met leerstijl Stappenplannen voor het trainen van vaardigheden Ruimte voor herhalen en experimenteren in diverse

contexten Spreiding in de tijd: meerdere korte sessies in plaats

van enkele lange sessies ...

17

4C/ID model

18

9 stappenplan gebaseerd op 4C/ID model

19

j

Stap 1: Wat wil de cliënt leren?

Welke ICT vaardigheid wil de cliënt leren? • Wat wil de cliënt leren aan de computer?

• Wat wil de cliënt doen met het geleerde?

http://www.debellekens.be

http://www.duffel.be/

http://www.kirstenenelieninbolivia.blogspot.com/

20

Stap 2: Analyse

Wat moet de cliënt kunnen om deze vaardigheid uit te voeren? • Technische analyse: Uit welke deelhandelingen

bestaat deze vaardigheid?

• Hiërarchie: Welke handelingen vormen de basis voor andere handelingen?

• Routine versus Niet Routine: Welke handelingen zijn eerder routinematig?

21

2.1 Technische analyse

22

2.2 Hiërarchie

23

2.3 Routine – Niet Routine

24

Stap 3: Afbakenen

Zal de cliënt het volledige programma leren gebruiken of een deel ervan? • Kan de vaardigheid binnen een voor de cliënt

‘haalbare’ periode verworven worden?

• Zijn er aspecten (omgeving, cliënt, taak) die pleiten om niet te kiezen voor een hele taakbenadering of het aanleren van het volledige programma?

25

Stap 4: Bepalen van taakklassen

Welke handelingen liggen aan de basis van de uit te voeren vaardigheid, welke leiden tot verdieping en welke vervolledigen het verwerven van de complexe vaardigheid?

• Welke handelingen vormen de basis voor het volledig uitvoeren van de complexe vaardigheid in zijn eenvoudigste vorm? – (verkennen)

• Welke handelingen dienen geleerd en/of gecombineerd te worden voor het zelfstandig uitvoeren van de complexe vaardigheid binnen de leeromgeving? - (verdiepen)

• Welke handelingen dienen verworven te worden voor het zelfstandig uitvoeren van de complexe vaardigheid buiten de leeromgeving? –

(verruimen)

26

4.1 Verkennend

Taakklasse 1 Verkennend

Computer aan en uitzetten

Website/programma openen en sluiten

Navigeren door ‘eenvoudige’ website

Informatie vinden op ‘eenvoudige’ website

Scrollen doorheen een pagina

…

27

4.2 Verdiepend

Taakklasse 2 Verdiepend

Navigeren doorheen ‘complexere’ websites (horizontale en verticale knoppen)

Navigeren op meerdere niveaus (uitklapbaar)

Informatie zoeken ‘zoekfunctie’

28

4.3 Verruimend

Taakklasse 3 Verruimend

Verkennen van nieuwe websites

Gebruik van Google

Navigeren en informatie zoeken op nieuwe websites

…

29

Stap 5: Ontwerpen van leertaken

Met welke taken kan ik werken om de verschillende stappen aan te leren?

• Welke accenten ga ik leggen? Geef ik telkens de hele taak en werken we één aspect dieper uit, of werken we aan de hele taak in een verkorte versie die telkens uitgebreid wordt?

• Hoeveel leertaken zal ik nodig hebben om tot het zelfstandig uitvoeren van de vaardigheid te komen?

30

Stap 6: Informatie en ondersteuning

Welke theoretische bagage is er nodig om de vaardigheid uit te voeren?

Hoe kan deze informatie aangeboden worden?

Hoe kan de zelfsturing door de cliënt opgebouwd worden?

Handleiding? Hulpkaart? Stappenplan?

31

Stap 7: Ontwerpen van deeltaakoefeningen

Welke vaardigheden moeten nog geautomatiseerd worden?

• Zijn er nog routinevaardigheden die specifiek moeten ingeoefend worden?

32

Stap 8: Randvoorwaarden

Welk materiaal en hulpmiddelen zijn er nodig?

• Zijn er naast de computer nog omgevingseisen?

• Zijn er specifieke hulpmiddelen (ICT en ondersteunend) nodig?

33

Stap 9: Evalueren en bijsturen van opzet en aanpak

Verloopt het aanleren van de vaardigheid zoals verwacht? • Werd het niveau van taakklasse/leertaak/ondersteuning/

deeltaakoefeningen goed ingeschat?

• Kunnen de voorbereide activiteiten uitgevoerd worden binnen het voorziene tijdsbestek?

• Zijn er elementen die de uitvoering van de handeling belemmeren?

• Zijn er steeds weerkerende elementen/momenten waarbij de activiteit ‘vastloopt’ of waarbij extra hulp nodig blijft?

34

Pilootprojecten studenten ergo

Versturen van een e-mail

Muziek downloaden en een eigen cd maken

Fotoalbum maken op Facebook

Een PowerPointpresentatie maken

…

35

Besluit

Het ontworpen ICT-competentieprofiel stelt de leraar/begeleider eerder gerust. Wie beschikt over competenties op niveau 1 kan aan de slag gaan met de cliënt en ICT.

36

Besluit

Voor de beginnende trainer vergt het inwerken in het 9-stappenplan enige tijd.

De gevorderde trainer kan op eerdere ervaringen en inzichten terugvallen. Analyses voor cliënt 1 zijn ook bruikbaar voor cliënt 2. Deelaspecten van een analyse zijn bruikbaar bij analyses van andere vaardigheden.

37

Besluit

Door het principe van de hele taakbenadering te bewaken, in te spelen op de interesses van de cliënt en oog te hebben voor variatie in de aangeboden taken, mondt elke leertaak uit in een unieke succeservaring voor de cliënt.

38

Workshop

Train de trainerpakket wordt verspreid via workshops http://gc.cello.be/

• 15 maart 2012 Gent

• 19 april 2012Geel

• Op vraag

Contact: jo.daems@khk.be

39

Meer info?

Publicaties: Daems, J., Torfs, E., Hannes, A. (2011), Ontwikkelen van een

ICT-competentieprofiel voor leerkrachten buitengewoon onderwijs en begeleiders van volwassenen met een verstandelijke beperking. Jaarboek ergotherapie. Leuven: Acco.

Daems, J., Torfs, E., Hannes, A., De Boeck, J., Dekelver, J. (2011), ICT-Inclusive, a train-the-trainer package to support teaching ICT-skills to pupils with intellectual disabilities. In Accessibility Reaching Everywhere, Aegis conference proceedings. p325 – 333.(www. aegis-conference.eu)

Website www.k-point.be

40