ICT & Holistische Thuis-Zorg voor Ouderen

& Mantelzorg

Antonia Arnaert, RN, MPA, PhDMcGill University - Canada

3 juni 2005antonia.arnaert@mcgill.ca

Naar de e-Maatschappij

Opzet Presentatie

• Trends in de Ouderen-Zorg Trends & Knelpunten in de Ouderen-Zorg Componenten van Holistische Zorg Streefdoelen in de Ouderen-Zorg

• Wat is E-Health? Tele-Health? E-ZORG?

• Resultaten E-Zorg Projecten: Oudere? Mantelzorgers? Tele-Home Care Project: TELESENIOR Verpleegkundigen?

• E-Zorg: Succesfactoren

• Aanbevelingen

Trends & Knelpunten in de Ouderen-Zorg

Ouderen: veelheid aan zorgvragen → complex zorgenpakket Dé oudere in onze samenleving bestaat niet:

Grote heterogeniteit & diversiteit m.b.t. noden op fysiek, mentaal, sociaal, relationeel, psycho-sociaal & spiritueel % ouderen → Kwetsbare Groep

Zonder geëigende zorg & ondersteuning: risico op val-accidenten,

morbiditeit, mortaliteit, ziekenhuisopname, ... Verhoogd aantal dementerende ouderen Zorg centraal stellen: Perspectief van oudere & familie Wens thuis te blijven zolang mogelijk – ook bij complexe zorg

Kritische reflectie van het beschikbare zorgaanbod Streven naar méér autonomie – zelfredzaamheid in solidariteit Heden: téveel gefragmenteerde zorg & geïsoleerd werkende professies

IdentiekeKnelpunten

Zorg voor de oudere in de thuissituatie is meer dan complexe technische zorg.

Zorg voor de oudere in de thuissituatie is meer dan prestatiegericht optreden.

Componenten van Holistische Zorg

BODY

MIND

SPIRIT

RELATIONS

Holistische Mensvisie

GEEN loutere medisch- biologische zorg

= disease management

Zorg vanuit belevingsperspectief

van de Oudere / Familie

Streefdoelen in de Ouderen-Zorg

IdentiekeIndicatoren

Continuiteit in de zorg? Zorg-op-maat? Multidisciplinair samenwerken? Effectief toegankelijke zorg? Betaalbare zorg? Gemotiveerde zorgverstrekkers? Cultureel competente zorg? ...

Evolutie naar geïntegreerde zorgmodellen

(e.g. SIPA: Loket-functie)

evaluatie: effectief & efficient ouderen-zorg Ontslag- & Case management partners-zorg met families / onderhandelende zorg E-Health: Tele-Home Care ??????

Wat is E-Health? Tele-Health? E-ZORG?

Tele-HealthHealth Informatics

E-Health = een “trendy” containerbegrip voor het gebruik van allerhande ICT (Informatie- and Communicatie Technologieën) om de gezondheids-

& welzijnsdiensten te verbeteren, zowel lokaal als op afstand(tegenhanger van e-business, e-government, ...) (Mitchell, 1999)

= ICT toepassingen voor beheer& uitwisseling van gegevens

tussen GH-actoren e.g. beleidsmakers,mutualiteiten,

zorgverstrekkers & patiënten

e.g. elektronisch patiëntendossier,data-uitwisselingssystemen

E-TherapieE-Diagnose

(Tele-Medicine) E-Zorg(Tele-Care)Specialiteit

Medische processen

Wat is E-Health? Tele-Health? E-ZORG?

E-Zorg Thuis(Tele-HomeCare)

DOEL:• autonomie &

zelfredzaamheid bevorderen• mantelzorgers ondersteunen• institutionalisatie voorkomen

Dienstverlening: Zorg & Monitoring &

Ondersteuning Lokaal & op Afstand

Verpleegkundigezorg op afstand

Monitoring

SmarthomesDomotics

Intelligent HousesRobotics

Sociale Dienstverlening

op afstand

Resultaten E-Zorg Projecten Ouderen

Dr. Richard Scott, University of Calgary

E-Zorg Project, Halifax

Profile of E-Zorg Visit

• Vpk contacteert patient telefonisch• Vpk zet koptelefoon op & positioneert de video-camera• Log on secured website• Vpk overzicht patient-gegevens: medicatie, trends vitale parameters, zorgplan• Thuis patient maakt zich klaar voor een remote visit – opzet TV & wireless health monitoring kit (e.g. elektronische stetoscoop, BD meter, zuurstof saturatie)• Patient initieert het contact !! - Vpk beluistert op afstand the hart- & longtonen. • Elektronische doorsturing van gegevens – Camera zoom in.• Automatisch wordt het zorgenplan aangepast. End of Visit.

Resultaten E-Zorg Projecten Ouderen (1/2)

• Algemeen: zeer positieve patient ervaringen (Demiris et al., 2001(Scott, 2002; Ryan et al., 2003)

• Beter QOL: minder sociale isolatie, meer contact & communicatie,sociale & emotionele ondersteuning, meer informatie, minder stress, betere sociale integratie, ...

• Verhoogde therapie compliance (medicatie)• Verbetering van de cognitieve toestand• Stabiliteit in chronische toestand van de oudere (Noel et al., 2004)

• Verhoogde functionele onafhankelijkheid (Chumbler et al., 2004)

• E-educatie, E-monitoring, E-support → better self-management (Frantz,

2000) & verhoogd “decision-making power” (Hutcherson et al., 1999)

• Geen problemen met “lack of nursing touch” (Scott, 2002)

• Kost & tijdsbesparend: minder vervoer • Verhoogde toegankelijkheid tot diverse dienstverleningen (Jennett et al., 2003)

• Uitstel opname: ziekenhuis, RVT, ...• Meer veiligheid thuis (Martin et al., 2002)

• Algemene opmerking: E-zorg biedt veel mogelijkheden

Resultaten E-Zorg Projecten Ouderen (2/2)

• Ouderen: Géén technofobie (Brownsell et al., 2000) ondervinden diverse barrieres: tekort aan financiële middelen, beperkte educatieve achtergrond, sociaal stigma, stereotypen, ...• Ouderen: ontvankelijk voor gebruik technologie (Lesnoff-Caravaglia, 1989)

• Partners ontwerp gebruiksvriendelijke technologie (Richardson, 1996)

• Apparatuur: moet gemakkelijk te leren zijn (Jennett et al., 2003) & geëintegreerd worden in woning (Fisk, 1997)

• Algemeen: geringe training is noodzakelijk (Finkelstein et al., 2004)

• Meer respect voor privacy & vertrouwelijkheid van gegevens (Romanow, 2002)

Resultaten E-Zorg Projecten Mantelzorg

E-Zorg, Sweden E-Zorg, CanadaDrs. E. Hanson, L. Magnusson

University College of BoråsDr. E. Marziali, University Toronto

• 50% hadden nooit PC gebruikt – zéér gemakkelijk te bedienen• “Virtually group support”: sterke interactieve band tussen lotgenoten• Group ondersteuning: belang van VISUEEL CONTACT

- Vermindering stress – isolatie – depressieve gevoelens- Motivatie tot uitstel rusthuisopname- Motivatie tot verdere zorgverlening

- Beter begrip v/ noden van dementerend familielid• Beter voorbereid tot de zorg: informatie, tips voor zorg-interventies

E-Zorg Projecten Mantelzorg

Tailored or individually customized products & services

What are the customer’s Individual wants and needs?

= individual orders

Toedienen van geëigende E-zorg & E-ondersteuning op maatvereist meer onderzoek

m.b.t. de volgende onderzoeksvraag:

Welke type Oudere? Welke type Zorg? Welke type Technologie?

Functioneren

VT Mogelijkheid tot het Verlenen van de JuisteOndersteunende Zorg om AUTONOMIE van

Ouderen THUIS te Handhaven.

Voor Specifieke Segmenten van Ouderen:

• Algemeen GH Functioneren• Activiteitsniveau• Geheugen• Zelfperceptie• Vriendennetwerk• Melancholie• Emotionele Eenzaamheid• Sociale Eenzaamheid

VERBETERING

VERRUIMING

VERMINDERING

Tele-Home Care Project: TELESENIOR

Emotionele Eenzaamheid

• Ouderen < 70 jaar• Weinig tot géén wooncomfort• Fysieke & mentale GH problemen• Lage levenstevredenheid • Laag activiteitsniveau• Sociale eenzaamheidsgevoelens• Weinig tot géén contact kinderen

Sociale Eenzaamheid

• Ouderen > 70 jaar • Véél professionele vpk. zorg• Alleenstaand • Weinig tot géén wooncomfort• Beperkte financiële middelen• Weinig contact vrienden, familie, kennis • Emotionele eenzaamheidsgevoelens

• Activiteitsniveau• Geheugen• Zelfperceptie• Vriendennetwerk

• Ouderen > 75 jaar• Alleenstaand• Weduw/Weduwnaar • Beperkte financiële middelen• Regelmatig huisartsbezoek• Weinig tot géén vrienden Netwerk

Tele-Home Care Project: TELESENIOR

Emotionale Eenzaamheid

Psychologische Ondersteuning

• Contact• Recreatie

Klanten zonder deze beperkingen

• Ouderen < 70 jaar• Weinig tot géén wooncomfort• Fysieke & mentale GH problemen• Lage levenstevredenheid • Laag activiteitsniveau• Sociale eenzaamheidsgevoelens• Weinig tot géén contact kinderen

Tele-Home Care Project: TELESENIOR

• beginfase verpleegkundigen zijn zeer sceptisch• vrees dat techniek zal leiden tot

- verminderde kwaliteit (Warner, 1998)

- verlies aan tewerkstellingen (Johnston et al., 1997)

- een dehumanisering van de zorg (NYSNA, 1998)

• vragen aangaande privacy, vertrouwelijkheid, & veiligheid van patiënten informatie (ANA, 1996)

• aanvaardbaarheid verhoogde bij zien v/ voordelen oudere• tijd vooraleer vpk zich comfortabel voel met apparatuur

barrière in de service implementatie (Mair et al., 2002)

E-Zorg Projecten Verpleegkundige

Verbetering effectiviteit & efficientie van het werk Besparing kosten – minder verplaatsingstijd Frequentere interacties met de patient zijn mogelijk Probleem opgelost voor gebrek aan verpleegsters & burn-out Remote vpk: meer professionale ondersteuning, minder sociale

isolatie & meer educatieve opportuniteiten

E-Zorg: Succesfactoren

Uitgangspunt: positie v/ patient – zorgconsument staat centraal

Uitbouwen van een tele-zorg regio met één aanspreek & coördinatie-punt (Loket-functie)

Een telezorg regio is niet geografisch afgebakend Combineren E-Zorg & on-site visits (Jenkins et al. 2001)

COMPLEMENTAIRE dienstverlening is noodzakelijk

Interdisciplinair team: motivatie om kennis te delen Samenwerkingsverbanden zijn niet per definitie

geïnstitutionaliseerd “Virtuele omgeving”: andere rollen en werkverhoudingen Uitwerken van lange termijn strategie: E-zorg business model Narrow the gap: Wereld GH- Zorg & industrie Gebruik van ICT in verpleegkundige opleiding stimuleren

Aanbevelingen

Adviezen Beleidsverantwoordelijken- Gelijke kansen in de E-zorg voor iedereen

- Innoverende E-zorg projecten stimuleren

- Financiële ondersteuning & stimuli: meer gerandomiseerde kosten-baten analyses engageren netwerken van E-zorg & On-site services ICT in verpleegkundige opleidingen

- Publiek debat over ethische aspecten: autonomie, privacy, vrijheid, ...

- E-zorg beleid ontwikkelen

E-zorg is GEEN luxe voor Kwetsbare Ouderen!!