huisartsopleiding bulletin voor de huisartsopleiders ...Kijken naar binnen lukt prima: in alle...

bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc

scholingsaanbod 2016

onderwijsheden - doelconsult

landelijke selectieprocedure aios

intuïtie in medisch denk en doen

supervisie en intervisie aan hao’s

huisartsopleiding

jaargang 16 | nr. 1 | maart 2016

Welkom

ColofonHao-proVUssioneel is een bulletin voor alle huisartsopleiders en staf-leden van de Huisartsopleiding van het VUmc en verschijnt twee keer per jaar.Op het hao-deel van onze website zijn de oude jaargangen terug te vinden: www.hovumc.nl

Redactie:Angelika RathsSylvia Vlak

Illustraties:Jurgen Andrea

Foto’s:Hans van BeekSimone van den HilAngelika RathsEddy RijkSylvia Vlak

Basisontwerp omslag:Roland van Helden bno, Amsterdam

Opmaak:Sylvia Vlak

Huisartsopleiding VUmcOZW-gebouwDe Boelelaan 11091081 HV Amsterdamtel. 020-4441795www.hovumc.nl

deadline kopij voor hetseptembernummer 2016is 1 juli 2016svp mailen aan [email protected]

hao-proVUssioneel - maart 20162

Inhoudsopgave

Vergezichten

Hoofdzaken

Onderwijsheden – het ‘doelconsult’

COMO

HAOVU

Scholingsaanbod 2016

- Spelregels meerdaagse

- Basiscurriculum leergang 0 t/m 4

Foto’s novemberdagen

Scholingsaanbod 2016

- Keuzecurriculum leergang 5

- Alternatieven leergang 5

Supervisie en intervisie aan hao’s


Nacholing – BESt dokters

Landelijke selectie en plaatsing

Intuïtie in het medisch denken en doen

Dag en Nacht op Aruba


Landelijke hao-teamdag

Prikbord

Impressie leergang 1 novembergroep

Impressie novembermodule

Insider

In welke leergang zit je?

Agenda 2016/2017

Uitzwaaien

Welkom

Stageplaatsen POH_GGZ gezocht

3

5

6

7

8

9

9

10

16

18

18

26

28

30

32

33

34

36

38

40

41

42

43

44

45

46

46

47

47

Corine Torenbeek Fenna Trip Leon Verest Martijn Verlaan Martin Voerknecht

Toekomstige stageplaatsen opleiding POH-GGZ gezocht! Welke huisartsopleider heeft een goede tip...?

Beste huisartsopleiders,Deze oproep voor stageplaatsen is speciaal aan u gericht vanwege het feit dat we denken dat u veel pro-fijt kunt hebben van het samenwerken met de POH-GGZ in opleiding. Stageplaatsen zijn niet alleen nodig om bij te dragen aan goed opgeleide praktijkondersteuners GGZ. Samen optrekken in het ontwikkelen van specifieke vaardigheden, zoals communiceren met de patiënt en opstellen van een behandelplan kan alleen maar leiden tot breed opgeleide professionals, met begrip voor elkaars werkveld.

INHolland Academy zoekt stageplaatsen voor studenten die in de toekomst willen starten met de opleiding POH-GGZ. Het gaat om 8 uur per week met begeleiding door de huisarts of een ervaren POH-GGZ. De begeleiding kost 1 à 2 uur per week. De stage gaat van meelopen tot werken onder toezicht. De totale duur is 40-48 weken. Via de Stichting Sociaal Fonds Huisartsenzorg is een geringe stagevergoeding aan te vragen www.ssfh.nl/vergoedingen.

Een aantal huisartsen in onze regio is bekend met het opleiden van POH-GGZ, waaronder Eddy Reijnders. U kunt contact met hem opnemen voor informatie over zijn ervaring.Nadere informatie is te krijgen bij Christine Holtkamp, Opleidingscoördinator POH-GGZ, INHolland Academy, 06 - 166 020 058 of [email protected]

Berend Sombekke

Wij heten onderstaande nieuwe opleiders van harte welkom!

Anne Mieke Achterhuis

Minke Bartstra Riekske Berendsen Lisa JonkersMarianneDekeukeleire

René Kant André van Loenen Anneloes Richters Paul van Rijn

47

en Biem Biemond.



3

Vergezichten

Angelika Raths

Het jaarlijkse hao-teamuitje voerde ons in 2015 naar het winderige dak van de Alma Mater. Prachtig vergezicht over de blokkendozen waarin wij dagelijks ploeteren. Even verscho-ven de proporties. Diep doorademen.

Net zo prachtig was de Cubaanse film Conducta die wij die avond in het kader van het On the Roof Filmfestival van de VU bekeken. Een feel good movie in de beste zin van het woord. Een filmmaker van de andere kant van de wereld laat zien wat onderwijs tot een betekenisvolle ontmoeting maakt: compas-sie en persoonlijk engagement. Een vergezicht op dichtbij. Wij vertrokken gevoed, ontroerd en opgetogen.

Gezien de evaluaties van onze afgelopen vierdaagse zijn we goed op de vierkante meter. Kijken naar binnen lukt prima: in alle basisleergangen, bij Deep Listening, in supervisie.Met een gemiddelde van 8.3 hebben wij de resultaten van 2014 overtroffen. Ik ben er blij om en (ja, hoor) trots op. Jullie concrete en constructieve feedback, zowel positief als kritisch, helpt. Wat ik op sommige eva-luatieformulieren lees getuigt van jullie eigen didactische knowhow.

Met onze opleiding opleiders en die van de aios gaat het goed. Wat we naar mijn idee meer zouden kunnen doen is ons verrijken met vergezichten. Over de grenzen van het eigen land heen kijken.Zoals jullie weten ondersteunt HOVUmc de kleine huisartsopleiding op Aruba (zie blz. 36) Soms hebben we daar ervaren opleiders bij betrokken en aios kunnen daar hun verpleeghuisstage doen. De hao-groep-internationaal heeft vijf jaar lang didactische competenties naar Roemenië geëxporteerd. Dat project is al sinds 2011 afgesloten. Pogingen dit nog eens elders te doen, zoals in Georgië en Oekraïne, zijn tot nu toe op niets uitgelopen. Veel Europese landen kennen zelfs geen huisartsopleiding die vergelijkbaar is met die van Nederland.Verder zijn onze opleiders een aantal keren naar Suriname gereisd en recent naar Curaçao (zie blz. 32 en 44) Er zijn ook individuele opleiders die een time-out van een jaar nemen om bijv. in Nieuw-Zeeland te werken.

De WONCA heeft Euract, een Europees platvorm voor onderwijsgevers op medisch terrein, maar ik heb niet het idee dat Nederland daar erg actief is.

Als je het opleiden onder de knie hebt zou er toch ruimte moeten zijn eens wat verder te kijken dan het ei-gen tuinhek. Heeft alledag ons zo in de greep dat we maar op de vierkante centimeter voor onze voeten blij-ven staren? Reizen kan verruimen. Even de zinnen verzetten, met een frisse blik naar het vertrouwde kijken, ideeën opdoen. Daarom reizen we privé toch ook?Misschien heeft het ermee te maken dat ik zelf de grens over ben gestoken. Misschien wel door de verhalen van mijn grootmoeder die als jonge vrouw met mijn Griekse opa naar zijn geboorteland vertrok?Voordat ik in september met pensioen ga (mijn eigen enigszins onwerkelijke vergezicht), wilde ik graag nog een keer een slinger geven aan onze internationale activiteiten.

Gaf de Cubaanse film het beslissende zetje? Of het artikel over een studiereis vanuit het LUMC naar Cuba (met o.a. hao’s)? Of de politieke ontwikkelingen tussen Cuba en Amerika? En het ligt maar op een steenworp van Aruba, waar we regelmatig zijn...Hoe zit het met dit geïsoleerde land en zijn befaamde gezondheidszorg waar de huisarts een gewaardeerde specialist is die nauw samenwerkt met de andere disciplines en waar veel aandacht uitgaat naar preventie.De huisartsopleiding duurt er twee jaar en vindt net als bij ons vooral in de praktijk plaats met een terugkom-dag per week voor scholing. Hoe leiden ze daar op? Valt er voor ‘mijn’ opleiders iets te halen of te brengen?


4

hao-coördinator

Nettie was sceptisch. Zij heeft een hekel aan snoepreisjes naar Verweggistan, waar je als schaamlapje op een symposium doet wat je in Nederland evengoed kunt doen. Dat deel ik en ik kon duidelijk maken dat wij een andere insteek hebben.

De hao-groep-internationaal heeft op een rijtje gezet wat ze in Cuba zou willen. Een afvaardiging is op bezoek geweest bij de Cubaanse ambassade in Den Haag. We hebben bijles gekregen van collega Paul Jonas (LUMC). Genoeg redenen om na mijn werk op Aruba in december 2015 privé door te vliegen naar Cuba voor vakantie en om eventuele mogelijkheden te verkennen.In Havana zijn toen eerste gesprekken gevoerd met een medewerker van het ministerie, een Cubaanse opleid-ster, een docente van de huisartsopleiding Giron en een functionaris voor buitenlandse betrekkingen.Het is pokkenwerk, maar geeft wel elan. Als alles goed gaat vertrekt de groep begin april voor een studiereis naar de Cariben om de huisartsopleiding op Cuba te onderzoeken en te kijken of er belangstelling is voor wat wij op didactisch gebied te bieden heb-ben.

Worden wij er beter van? We zullen zien. Of zij? Wie weet. Wél durf ik te voorspellen dat de deelnemers weer met andere ogen naar het vak en de opleiding zullen gaan kijken. We laten het jullie weten in het september-nummer.

Nieuwsgierig geworden? Reiskriebels gekregen? De hao-groep-internationaal wil niet te groot worden en zit dit jaar vol, maar er zullen binnenkort plekken vrij komen. Heb je belangstelling, geef het door aan Karin Verschoor.Je kunt natuurlijk ook zelf een project starten..Als je goed naar ons scholingsaanbod kijkt zie je dat het keuzecurriculum voor ervaren opleiders daarvoor alle ruimte laat. Zoiets vraagt wel extra inspanning, maar wij ondersteunen jullie graag. Zo had HO Nijmegen een lumineus idee. In aanvulling op de reis naar Suriname sturen zij er een hao en een aios voor vier weken naartoe om de pogingen tot het opzetten van een kleine huisartsopleiding te ondersteu-nen – een persoonlijk, niet officieel initiatief van een daar levende ex-huisarts en -opleider. De voor dit doel gevormde koppels werken mee in een praktijk en proberen tegelijk aan de Surinaamse huisartsen oplei-dingstools te leren. Geniaal, toch? Waarom zijn wij daar zelf niet op gekomen?Hint: op Aruba zijn ze naarstig op zoek naar waarnemers…

Wie kan, pak je tandenborstel! Het is tijd voor vergezichten. Desnoods begin je op het dak van de VU!


5

Hoofdzaken

Nettie Blankenstein

Beste collega’s,

Onlangs nam een aios videoconsulten op en borg het SD-kaartje op in haar portemonnee. De porte-monnee werd, binnen de spreekkamer, uit haar tas gestolen. Naar aanleiding van dit ‘datalek’ vraag ik in dit stukje aandacht voor veilig omgaan met consultop-names.

ConsultopnamesHet onderwerp is actueel omdat de Autorititeit Per-soonsgegevens (AP, voorheen CBP) heeft aangegeven dat zij vanaf 1 januari 2016 de bestaande regels strikter handhaaft. Het opnemen en opslaan van patiëntconsulten op video is een essentieel onderdeel van de huisarts-opleiding: voor leergesprekken, voor toetsing en beoordeling en voor gebruik als onderwijsmateriaal. Het is gevoelig materiaal omdat er persoonlijke patiëntgegevens op staan. We moeten er dus heel zorgvuldig mee omgaan.Dat houdt in: toestemming vragen, veilig opslaan, tijdig en goed vernietigen, en weten wat te doen bij een datalek.

Toestemming vragen aan patiëntOp consultopnames (i.h.a. video, maar geldt ook voor audio) zijn juridisch het medisch beroepsge-heim en de Wet Bescherming Persoonsgegevens van toepassing. Een opname in het kader van de opleiding van de arts behoort niet tot het patiëntendossier. De patiënt moet toestemming geven voordat de op-name wordt gemaakt. De patiënt moet geïnformeerd worden over het doel van de opname, hoe lang deze wordt bewaard en wie toegang tot de opname heb-ben. Patiënten moet tevoren op begrijpelijke wijze worden ingelicht zodat ze de tijd hebben om na te denken over de toestemmingsvraag en de vrijheid voelen om ‘ja’ of ‘nee’ te zeggen. Gezien het doel en de korte bewaartermijn kan de patiënt geen kopie of inzage vorderen (dit is ook ter bescherming van de aios). Praktijken zijn vrij om een praktische invulling te kie-zen die in deze praktijk werkbaar is (website, folder, beeldscherm in wachtkamer, uitleg door praktijkas-sistente, enz.). De toestemmingsprocedure is voor de huisartsoplei-ding uitgewerkt in het handboek consultopnames.

Veilig opslaanLosse informatiedragers zoals USB-sticks en SD-kaartjes zijn risicovol. Zolang we ze nog gebruiken dient de aios ze met een wachtwoord te beveiligen en op een zo veilig mogelijke plek te bewaren.In het handboek consultopnames staat dat de opleidingspraktijk zorg draagt voor een afgesloten bewaarplaats voor informatiedragers. Dit kan bijv. een personeelskluisje voor de aios zijn.

Tijdig en goed vernietigenWat ‘tijdig’ is hangt samen met het doel. Het hand-boek consultopnames stelt als maximale bewaarter-mijn twee weken na het leergesprek; bij gebruik voor toetsing en beoordeling maximaal twee maanden na afronding van de betreffende opleidingsfase (dus bij go-mits langer bewaren) of tot uitspraak in een geschil; bij gebruik als onderwijsmateriaal maximaal vijf jaar. Dit onderscheid is soms lastig van tevoren te maken. Goed vernietigen is meer dan alleen wissen. Pas bij overschrijven of opnieuw formatteren is de oude opname echt weg. Denk ook aan vernietigen van een kopie op de praktijkcomputer.

Drie stappen bij een datalek In het handboek consultopnames staat dat de aios verantwoordelijk is voor de opslag en vernietiging. Echter, ook VUmc is verantwoordelijk omdat de opnames gemaakt worden in opdracht van de huis-artsopleiding. Bij ieder datalek, zoals verlies van een informatiedrager in de praktijk of op de HAP, zetten aios en opleider drie stappen:1. direct melden bij de AP (meldingsformulier op https://autoriteitpersoonsgegevens.nl/).2. direct melden bij het hoofd huisartsopleiding. Ik meld het dan bij de VUmc-privacycoördinator van divisie VI, waar de huisartsopleiding onder valt.3. direct patiënt(en) opsporen en inlichten. Hierop is één uitzondering, namelijk als inlichten de patiënt ernstig zou kunnen schaden.

PlannenWe willen naar een centraal opslagsysteem voor consultopnames waarnaar de aios de opname direct vanaf de praktijk doorstuurt. De werkgroep die de basis-consultvoeringstoets voor jaar 1 aan het voorbereiden is, exploreert welke eisen we aan dit systeem willen stellen: willen we dat ‘annotatie’ mogelijk is, d.w.z. docent, opleider of peer-aios kan op uitnodiging de video bekijken en feedback toevoegen gekoppeld aan een bepaald fragment van het consult? We gaan niet naar één landelijk systeem, omdat er op verschillende UMC’s al systemen draaien. VUmc heeft een videomogelijkheid op BlackBoard, we zul-len bij de VUmc-specialistenopleidingen behoeften en ervaringen exploreren. Komende maanden gaan we de meest kansrijke systemen bekijken en ver-gelijken. Wil je meedenken, meld je dan aan bij Jae Klaasen ([email protected]).

Lees verder op bladzijde 7 -->


6

Onderwijsheden – Hulp bij APC-onderwijs: het 'doelconsult'

Willem Stronck

Hulp bij APC-onderwijs aan de aios: het 'doelconsult'

Iedere huisarts kent wel consulten die niet goed liepen. Je weet het wel van jezelf, maar het lukt niet om de consulten beter te doen, dat wil zeggen: pro-fessioneler. Vaak betreft dit consulten met eisende patiënten. Die zijn irritant, soms een blok aan het been en soms zelfs een nagel aan de doodskist. Ze slurpen energie. Zowel de patiënten als de consul-ten.Dit stuk gaat over dit soort consulten, over omgang met deze groep patiënten.

Je kunt het merendeel van alle consulten bij de huis-arts onderverdelen in•consulten waar het vooral gaat over de hinder die een patiënt ondervindt;•consulten waarbij de patiënt vooral ergens angst voor heeft;•en in ‘doelconsulten’.Deze laatste groep is een speciale, is ook niet offici-eel, maar over het doelconsult gaat het hier.

Een doelconsult is een consult waarbij een patiënt met een doel naar het spreekuur komt. De patiënt wil iets, een verwijzing, een foto, een ‘total body scan’, een kuurtje, enz. Het kan van alles zijn. De kern is dat de patiënt iets wil. Een doelconsult is dan ook te herkennen aan de zin-snede ‘ik wil …’. Het moment dat je dit hoort, is er speciale aandacht nodig voor de goede afhandeling van het consult.

Allereerst het grootste probleem van een doelcon-sult: de emoties van de dokter zelf. Een gebruikelijke reactie op de opmerking ‘ik wil een MRI van mijn grote teen’ is ‘dat bepaal ik wel. Het is nog steeds zo dat ik de dokter ben en u niet´. Hoe begrijpelijk ook, dit soort emoties is niet efficiënt, niet professioneel. Het helpt om een doelconsult te kunnen herkennen; jouw emoties lopen dan niet zo op. In de praktijk blijkt dat hoe vaker je een doelconsult meemaakt en herkent, hoe makkelijker het wordt ermee om te gaan.

Even een andere mindset: mensen die met een doel-consult komen (‘ik wil …’) worden vaak als eisende patiënten gezien. Waarschijnlijk wordt de patiënt daarmee vaak tekort gedaan. Meestal is het zo dat een patiënt thuis al behoorlijk heeft nagedacht over

zijn/haar klacht. Het is niet ongebruikelijk dat hierbij ook op internet is gezocht. Tevens kan het zijn dat de patiënt al ervaring heeft met de klacht en weet wat dan het beste helpt (bijv. een ervaren COPD-pati-ent met weer eens een exacerbatie weet dat bij hem eigenlijk altijd een antibioticakuur nodig is). Het is een goede basishouding om ervan uit te gaan dat een patiënt de dokter welwillend is. De patiënt wil de dokter niet in de weg zitten, wil niet brutaal zijn, niet op de stoel van de dokter zitten. Maar de patiënt denkt wel mee over de eigen klacht. En is dat niet wat wij huisartsen juist graag willen? Is dat niet juist ‘modern’? Overigens kan de zinsnede ‘Ik wil nu …’ wel degelijk dwingend of eisend overkomen. Ook hierbij is een andere mindset waardevol. In de meeste gevallen komt een dwingende houding voort uit een grote angst die patiënt heeft, voor hem/haar zelf of voor iemand anders (vaak: ouders voor hun kind). Probeer het dwingende in deze context te zien, als een zin-snede van iemand die ergens bang voor is. En, pro memorie, een diepe angst van een ouder kan heel goed een alarmsymptoom zijn voor de toestand van een kind. Een andere reden voor een eisende houding kan frustratie zijn: ook een prima gespreksonderwerp.

Maar goed, wat is nou de techniek van een doelcon-sult? Het belangrijkste is dus een doelconsult als zodanig te herkennen. Het volgende is de eigen emoties waar te nemen en te parkeren. Het belangrijkste naar de patiënt toe is om zonne-klaar te maken dat je gehoord hebt wat de patiënt wil. Mocht je nu al akkoord zijn met wat de patiënt wil, zeg dat dan. Maar vaak weet je dat nog niet. Dan moet je dat op een andere manier laten merken. Wellicht een samenvatting? Of: ik begrijp dat u …. vraagt. Vervolgens komt er een opmerking om de overgang naar een ‘normaal’ consult mogelijk te maken. Hier-voor zijn een paar mogelijkheden. Zelf vraag ik vaak toestemming: ‘vindt u het goed dat ik hier nog een paar vragen over stel?’ De patiënt zal hier eigenlijk altijd met ‘ja’ op antwoorden. Volgens de Roos van Leary zitten we even ‘samen onder’. Er zullen ook artsen zijn die dit niet willen of kun-nen. Een alternatief kan dan zijn ‘ik wil hier nog een paar vragen over stellen’. Hierbij hoef je niet ‘onder’ in de Roos van Leary te zitten.Het belangrijkste punt is dat het voor beiden, patiënt én huisarts, duidelijk is wat de wens van de pati-ent is. De patiënt moet ervan overtuigd zijn dat de huisarts zijn/haar wens gehoord en begrepen heeft. Als dit (nog) niet zo is zal het consult vastlopen. De patiënt zal de eigen wens blijven aandienen totdat hij/zij ervan overtuigd is dat de huisarts de bood-schap heeft gekregen. De keerzijde is dat áls de patiënt ervan overtuigd is dat de huisarts zijn/haar wens heeft gehoord, de patiënt weer open staat voor de inbreng van de huisarts. Dit is het moment waarop het consult weer verder kan gaan. In de praktijk komt het erop neer dat de wens van de patiënt zo snel mogelijk duidelijk op tafel moet


7

Onderwijsheden – Hulp bij APC-onderwijs: het 'doelconsult'

liggen. Dan volgt de vraag of opmerking van de huis-arts en liefst de toestemming van de patiënt. Hierna volgt een gewoon consult! Een consult dat begint met de intake, vervolgens een diagnostische fase krijgt en ten slotte een beleidsfase. Bij dit consult is er aandacht voor de reden van de vraag van patiënt (is er vooral hinder of is er vooral bezorgdheid?). Vaak eindigt zo’n consult tot tevredenheid van de patiënt, zonder dat de wens is ingewilligd. Immers: de patiënt denkt vaak gewoon mee, komt met een suggestie (‘ik wil…’) en geen eis. De meeste pati-enten staan gewoon open voor suggesties van de huisarts.

Tot slot: meestal eindigt een consult ook naar tevre-denheid van de huisarts. Bijvoorbeeld dat er geen verwijzing komt als de huisarts dit niet ‘wil’. Een enkele keer is dit niet zo. Het is te overwegen om dan als huisarts (voor één keer) de trots in te slikken en de verwijzing te geven, maar daar zullen verschil-lende huisartsen verschillend over denken. Trouwens, als een patiënt vaak komt met een doel en deze op een dwingende wijze brengt, dan wordt het tijd om hierover een gesprek aan te gaan. Wat verwachten we van elkaar, hoe gaan we met elkaar om. Maar dat is weer een ander onderwerp.

Feedback voor instituut uit voortgangsgesprek-ken met ervaren opleiders.

Ondergetekenden rapporteren uit de voortgangsge-sprekken op de opleidingspraktijken veel lof voor de opleiding van opleiders. Angelika wordt geprezen om haar bezielende leiding aan een goed onderwijs-team. Waardering ook dat er op de paralleldagen ‘s middags meer inhoudelijke thema’s aan bod komen zoals EBM en de pareltjes uit de opleidingspraktij-ken.

Wij ontvangen signalen van een aantal ervaren opleiders dat de planning van extra onderwijs op de vrijdag in de ha-praktijk vaak slecht uitkomt, met name v.w.b. overdracht voor het weekend en bij pal-liatieve, terminale zorg. Vooral als de terugkomdag van de aios op donderdag is en daaraan voorafgaat, is er gebrek aan continuïteit. Uit evaluaties van de aios blijkt dat vrijdagonderwijs om die redenen niet altijd gerealiseerd kan worden, wat zij betreuren. Geopperd wordt om een andere dag te kiezen.Er wordt nu intern bekeken wat hier het beste mee gedaan kan worden. Misschien willen wij ook ge-woon te veel.

COMO

Vervolg van blz. 5

Sommige assistentes en POH’s zouden meer betrok-ken kunnen worden bij de opleiding van de aios, maar de opleider weet niet altijd hoe. Ideeën om dit concreter vorm te geven zijn bijv. voor de POH het aanleren van motiverende gespreksvoe-ring en voor de PA om samen een lijstje met concre-te vragen t.a.v. de feedback aan de aios te maken.Ook kan het heel nuttig zijn de PA te betrekken bij het leergesprek.Zie voor meer suggesties de proVU van sept. 2015, p. 36! Deze zijn deels door de betrokken doelgroep zelf samengesteld tijdens hun scholing op de VU.

Bij een tweetal opleiders bestaat er onvrede over hoe vrijstellingen worden verleend en hoe zij hierbij door het instituut in een beslissende rol worden geplaatst, wat de sfeer soms tijdelijk negatief kan beïnvloeden. Het is niet altijd duidelijk dat dit landelijk vastge-steld is. Hiervoor staat inmiddels een protocol op de website.

De LHK wordt lang niet door alle opleiders gemaakt, maar wij scoren landelijk wel vrij hoog. Een aantal geeft aan de toets liever op een paralleldag te ma-ken. Is dat een goed idee?

Pieter Bots en Gerrit Hagenbeek

Terug naar de begincasus ‘gestolen portemonnee’Aios en opleider hebben direct een AP-melding gedaan en na bespreking op de terugkomdag mij ingelicht, de privacycoördinator drong aan op snel patiënten inlichten, na rijp beraad heeft de aios dit gedaan. De patiënten reageerden zeer begrijpend.Evaluatie: een datalek is vervelend en ongewenst. Het is ook een kans voor de aios om Veilig Inciden-ten Melden weer te oefenen, in de praktijk en/of in de aiosgroep. Analyseren wat er fout ging en wat er gedaan kan worden om herhaling te voorkomen.

Informatiebronnenhttps://autoriteitpersoonsgegevens.nl/ meldingsfor-mulier voor APhttps://www.nen.nl/NEN-Shop/Norm/NEN-75102011-nl.htm Informatiebeveiliging in de zorg. NEN 7512, NEN 7513 en NEN 7521 werken deze norm verder uit voor een specifiek aandachtsgebied.https://www.nen.nl/NEN-Shop/Norm/UIT-632012-nl.htm, https://www.werkenmetnen7510.nl/www.huisartsopleiding.nl Handboek consultopnames versie september 2015 en Richtlijn video-opnames door aios op de huisartsenpost 2010 (voorheen op aiosopdehap.nl, maar deze website is opgeheven)http://www.knmg.nl/Publicaties/KNMGpublica-tie/71228/Richtlijnen-inzake-het-omgaan-met-me-dische-gegevens-2010.htm Paragraaf 3.18: omgaan met beeld- en geluidopnamen.http://www.knmg.nl/Dossiers-9/Dossiers-thematref-woord/ICT-in-de-zorg-1/Informatiebeveiliging-in-de-zorg.htm NHG


8

HAOVU

Tessa van Mierop

Het afgelopen jaar ben ik toegetreden tot het HAOVU-bestuur als opvolger van Carine den Boer. Waar heeft het bestuur zich in het afgelopen jaar zoal mee bezig gehouden?

Een van de belangrijke punten is de verplichte ac-creditatie voor huisartsopleiders. De HAOVU is van mening dat een verplichte accreditatie voor opleiders inhoudelijk in ieder geval deels gericht zou moeten zijn op het opleiderschap en dat er tevens een reële vergoeding tegenover zou moeten staan. Vanuit de Westfriese huisartsopleiders is hierover een brief ge-schreven aan o.a. SBOH, LHV en HOVUmc. Een flink deel van hen is niet (meer) geaccrediteerd en dreigt de opleiding te verlaten indien deze verplichting zonder passende vergoeding ingaat. Dat betekent een mogelijke afname van het aantal opleiders waar dit nu toch al krap is. Zowel op het opleidingsinsti-tuut als bij de LHOV is hier aandacht voor en wordt gekeken naar wat de mogelijkheden zijn.

Een van de andere punten die het afgelopen jaar aan de orde geweest zijn is de brief die de opleiders uit Twente gestuurd hebben over de nieuwe cao voor aios en dan met name de passage over de zwanger-schapsperiode. Door deze bepaling kan het voorko-men dat een zwangere aios negen maanden geen diensten doet en de zorg ontstaat of er dan een aios

afgeleverd wordt die onvoldoende voorbereid is op de soms drukke diensten op de HAP. Deze zorgen zijn gedeeld met Nettie Blankenstein en zij geeft heel duidelijk aan dat het belangrijk is als opleider hierover in een vroeg stadium met een zwangere aios te spreken. Daarnaast is het aan de opleider en het instituut om te beoordelen of de aios aan het einde van haar opleiding voldoet aan alle competenties. Zelfstandig dienst doen is er daar één van. Als een aios daar niet aan voldoet wordt hiervoor een onvoldoende afgegeven en kan de aios de opleiding niet afronden zonder aanvullende maatregelen.

We zijn verder erg blij te kunnen melden dat, nadat Gé Bontenbal afgelopen jaar het bestuur verlaten heeft, wij er ook weer een nieuw bestuurslid bij heb-ben gekregen, nl. Ingrid Elfering, huisartsopleider in Amsterdam IJburg. Van harte welkom!Wel missen wij nog een vertegenwoordiger van de opleidersgroep in Twente in ons bestuur. Dit is een grote en actieve groep opleiders en het zou erg gewenst zijn als één van hen ons bestuur zou komen versterken om mee te denken en te praten over zaken die ons als huisartsopleider aangaan. De tijdsbelasting is goed te doen: 5 vergaderingen per jaar waarvan het merendeel telefonisch. Dus: wie o wie uit Twente voelt zich geroepen?


9

Berichten uit de hao-kwaliteitscommissieBerichten uit de hao-kwaliteitscommissieScholingsaanbod 2016

SPELREGELS MEERDAAGSE (leergang 1 t/m 5)

Je kunt je alleen inschrijven voor een cursus als je ook in de desbetreffende leergang bent ingedeeld (zie blz. 45). Binnen een week na verschijning van deze proVU ontvang je een mail met digitaal inschrijfformulier. Hiermee kan je je aanmelden voor de leergangen.

Heb je andere wensen? Neem dan contact op met hao-coördinator Angelika Raths, [email protected] alle logistieke vragen kun je terecht bij Samantha Paijens, [email protected].

Een cursus duurt vier dagen, te weten twee achtereenvolgende dagen in juni en in no-vember. Leergang 1 en 2 hebben twee startmomenten, zowel in juni als in november. De groepen die in november starten maken de cursus af in juni.Uitzondering is de tweedaagse novembermodule. Deze is speciaal bedoeld voor opleiders die in juni niet konden deelnemen of geen aios hadden.

Het is aan de docenten te beoordelen of de cursus als voldoende kan worden afgesloten en je doorstroomt naar een volgende leergang. Het doen van aanvullende of compense-rende opdrachten kan tot de mogelijkheden behoren.

Duo-opleiders zijn altijd beiden welkom; uiteraard worden beiden geacht alle vier de da-gen aanwezig te zijn.

Inschrijving voor de keuzecursussen van leergang 5 geschiedt in volgorde van binnen-komst.

Wij proberen zoveel mogelijk de zelfstandige periode van de aios te plannen tijdens de meerdaagse hao-cursussen.

Kosten en annuleringsregeling: wij sturen twee afzonderlijke facturen. Een factuur na het juni-gedeelte en een factuur na het november-gedeelte van de cursus. Deelnemers aan de novembermodule krijgen één factuur, na november. De kosten zijn inclusief maaltijden en overnachting. Alleen wanneer je minimaal 7 dagen voor aanvang van de cursus aangeeft niet aanwezig te zullen zijn bij de cursus of niet te overnachten, kunnen wij de kosten in mindering brengen op de rekening. Niet genoten maaltijden kunnen wij helaas niet in mindering brengen.

Als je binnen de termijn van 7 dagen genoodzaakt bent af te zeggen omdat de aois onver-wacht en door overmacht niet in staat is in de praktijk aanwezig te zijn, dan kun je dit aan ons kenbaar maken. Als instituut willen wij dan onderzoeken of een financiële regeling getroffen kan worden.

De landelijke regeling toekenning forfaitaire accrediteringspunten geeft aan dat een huis-artsopleider die een aios opleidt 20 forfaitaire punten ontvangt voor zijn/haar opleidings-activiteiten en het volgen van de scholing. Als hij/zij een deel van het jaar opleidt ont-vangt de opleider naar rato het aantal punten. Per kwartaal worden 5 punten toegekend.De landelijke regeling is na te lezen op de websites van HOVUmc en Huisartsopleiding Nederland.

Zie voor verdere informatie “Regelgeving financiële afhandeling meerdaagse cursus-sen” op www.hovumc.nl/hao/opleiding opleiders/meerdaagse of vraag Samantha Paijens ([email protected] of 020 – 444 8238).

>

>

>

>

>

>

>

>

NB Vijf jaar lang hebben wij met Landgoed Zonheuvel kritisch onderhandeld en ervoor kunnen zorgen dat de kosten voor de meerdaagse flink lager uitvielen dan de jaren ervoor (€964 in 2008, €743 in 2015). Voor 2016 konden wij er niet onderuit om een prijsverhoging voor kamers en zaalhuur te accepteren. We verwachten dat jullie dit terug zullen zien in het totaalbedrag van jullie nota. Uiteraard blijven wij ons inspannen voor gun-stige tarieven en kosten van gastdocenten en prijsbewust gebruik van zalen, kamers en apparatuur.


10

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4Basiscurriculum – leergang 0 – Oriëntatiecursus

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Aantal deelnemers

Competenties

Inhoud cursus

Thema’s

Werkwijze

ORIËNTATIECURSUS

Erkende huisartsen of opleiders van andere instituten die geïnteresseerd zijn in het oplei-den van aios aan de HOVUmc.

Maandag/dinsdag 30 en 31 mei en 29 en 30 augustus 2016De cursus vindt minimaal 2x per jaar plaats van 15.00 uur tot 15.00 uur de volgende dag, dus met een overnachting, in Conferentiecentrum Landgoed Zonheuvel in Doorn. Aan de cursus zijn geen kosten verbonden. Verblijfskosten worden enkel in rekening ge-bracht als men later dan een week van tevoren afzegt.

Angelika Raths (coördinator hao-team, gedragswetenschapper) Jolijn de Graaff (hao, groepsdocent en lid COMO (Commissie Ondersteuning en Monitoring Opleiders)

minimaal 8, maximaal 15

De opleider 2.1 realiseert een evenwichtige en uitdagende leer-/werkplek3.1 past samenwerkingsvaardigheden gericht toe3.2 stemt het eigen handelen af met andere betrokkenen bij de ondersteuning van de aios4.1 organiseert personeelsinzet, middelen en informatiestromen zodanig dat er efficiënt gewerkt en geleerd kan worden4.3 creëert binnen zijn/haar organisatie/praktijk draagvlak voor het opleiden van aios 5.2 werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroepsmatig functioneren

Deze geaccrediteerde cursus is een eerste, vrijblijvende oriëntatie op de rol van huisartsop-leider en het opleiderschap aan de HOVUmc.Een doel van de cursus is dat de belangstellende huisartsen en het instituut na afloop kun-nen besluiten of men met elkaar in zee wil gaan.

•Visie van de HOVUmc ten aanzien van het opleiderschap•Verwachtingen en wensen van deelnemers en instituut ten aanzien van de functie van huisartsopleider•Wat is specifiek voor de HOVUmc?•Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van een opleider•De competenties van de (beginnende) opleider•Voor- en nadelen van het opleiden•Praktische consequenties voor de praktijkvoering•Het leergesprek en de planning ervan •Het curriculum voor opleiders bij de HOVUmc•Ondersteuning van de beginnende opleider•Structurele evaluatie en toetsing•Wat is waar te vinden op onze website?•Het individuele profiel van de opleider•Het opstellen van een leerwerkplan •De weg naar erkenning als opleider door de RGS•De koppelingsprocedure•Kennismaking met en keuze van de passende aios•Kiezen voor de HOVUmc?

Aan de hand van opdrachten en tijdens praktische oefeningen maken de deelnemers kennis met de taken en mogelijkheden van het opleiderschap.De deelnemers kunnen ervaring opdoen met de sfeer en de interactieve werkwijze van het instituut. We laten voorbeelden van leergesprekken zien.We geven informatie, bespreken, wisselen uit en gaan praktisch oefenen o.a. met gast-aios. Er is ruim gelegenheid alles aan de orde te stellen dat helpt bij het maken van een welover-wogen keuze voor het opleiderschap en specifiek aan de huisartsopleiding van het VUmc. Het is de bedoeling dat aan het einde ieders vragen zijn beantwoord.In de pauzes en tijdens de maaltijden is er ruim gelegenheid informeel van gedachten te wisselen.


Afwisselend wordt in de grote groep gewerkt (informatieoverdracht en groeps-discussie) en in kleinere groepen (oefenen van didactische vaardigheden). Zo komen theorie en praktijk telkens aan de orde en krijg je praktische tools voor de eerste weken. Zo komt bijv. de opzet van een leer-gesprek aan de orde, naast het bekijken van een video van een leergesprek tussen hao en aios, zodat je een idee hebt van hoe het kan. Daarnaast oefen je zelf met een dagrapportagebespreking en geef en krijg je feedback. We sluiten natuurlijk aan bij jullie vragen zodat je aan het eind van de dag beter weet hoe je aan de slag kan met de voorbereidingen voordat je het jaar start met je aios.

11

Basiscurriculum – leergang 0 – Startersdagen

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Competenties

Inhoud cursus

Thema’s

Werkwijze

STARTERSDAGEN

Beginnende huisartsopleiders (hao’s) die na hun erkenning gekoppeld zijn aan de eerste aios of AMA

6 juli en 31 augustus 2016, 11 januari en 15 februari 2017

Simone van den Hil en Gerda Visser

De hao0.0 expliciteert en motiveert eigen handelen1.1 draagt zorg voor een veilig opleidingsklimaat en is goed toegankelijk voor aios bij vragen en problemen1.2 bouwt een constructieve relatie op met de individuele aios2.1 realiseert gerichte opleidingsactiviteiten op basis van het opleidingsplan2.2 ondersteunt de aios bij het opstellen van diens individuele opleidingsschema3.2 stemt het eigen handelen af met andere betrokkenen bij de ondersteuning van de aios4.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er voldoende tijd en ruimte is voor het opleiden5.1 toont inspirerend gedrag om te onderwijzen en te leren; toont plezier in het werk als hao en als huisarts

Tijdens deze dagen vindt een eerste kennismaking plaats met onderwerpen die bij aanvang van het opleiden aan de orde komen. De startersdagen zijn vooral een voorbereiding op de komst van de aios. Er wordt een begin gemaakt met het oefenen van de meest basale didactische vaardigheden.

•Kennismaking met hoofd opleiding.•Organisatie in de praktijk.•Het leerwerkplan.•Consultatie van de aios, hoe doe ik dat?•Hoe ziet het eerste jaar eruit? Wat wordt er van mij als hao verwacht? De website en Black- board.•Rondleiding en kennismaken met ondersteuners.•Leergesprekken doel en oefenen thema gesprek•Docentenronde; hoe gaat dat in zijn werk?•Opleiding ‘vroeger en nu’•Curriculum (rooster) 1e jaar •Kwaliteit en voortgang van de hao (COMO: Commissie Ondersteuning en Monitoring Oplei- ders)•Dagrapportage als onderdeel van een leergesprek.•Het individueel opleidingsplan (IOP) van de hao•Hao-mentoraat•Dienstdoen op de post•Rol van de praktijkassistente in de opleiding•Feedback vragen, geven en ontvangen


12

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4Basiscurriculum – leergang 1

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Competenties

Inhoud cursus

Thema’s

Werkwijze

DE DUIZENDPOOT

Beginnende opleiders die de startersdagen hebben gevolgd en de eerste aios of AMA opleiden

Groep 'juni16' (deel 1 en 2): woensdag/donderdag 8 en 9 juni, 23 en 24 novemberGroep 'november15' (deel 2): dinsdag/woensdag 7 en 8 juniIn november start groep 'november16'. De data en docenten worden in de septembereditie van de proVU bekendgemaakt.

Groep 'juni16': Ruud van den Berg en Carine den Boer (hao)Groep 'november15': Jolijn de Graaff en Berend Jansen (hao)

De opleider 1.1 realiseert een constructief werk-leerklimaat en draagt zorg voor een veilig opleidingsklimaat waarbij de opleider respectvol, reflectief en ondersteunend is naar de aios1.2 bouwt een constructieve relatie op met de individuele aios2.1 realiseert een evenwichtige en uitdagende werk-leerplek door gerichte opleidingsactiviteiten op basis van het opleidingsplan en bewaakt en evalueert proces en resultaat2.2 begeleidt de individuele aios naar zelfsturing in het realiseren van diens opleiding door de aios te ondersteunen bij het opstellen van diens individuele opleidingsschema en bevordert het eigenaarschap van de aios bij diens eigen leerproces2.3 beoordeelt resultaten en adviseert over de consequenties voor de voortgang door leerresultaten terug te koppelen, te beoordelen en de voortgang van het leerproces vast te leggen5.1 beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie door inspirerend gedrag om te onderwijzen en te leren5.2 werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroepsmatig functioneren door het eigen handelen als opleider te sturen op basis van wetenschappelijke inzichten en ‘best practices’

Deze cursus is bedoeld als ondersteuning van hao’s die op dit moment bezig zijn met hun eerste jaar als opleider. Op de eerste bijeenkomst neem je kennis van het onderwijs aan de huisartsopleiding bij het VUmc en de gebruikte leermiddelen. De beoordelingsproce-dure voor aios met de daarbij behorende evaluatieformulieren wordt besproken. Aan hand van een opname van een eigen consult bespreken we wat we de aios leren over consultvoering en we gaan oefenen met bespreken van de consulten van de aios. Met be-hulp van een casus gaan we observatie van het lichamelijk onderzoek oefenen. Daarnaast is er aandacht voor de organisatie van de praktijk: hoe stuur ik de patiëntenstroom.In het t weede deel zullen we doorgaan op het thema leergesprekken waarbij we gebruik zullen maken van een scoringslijst, de ALVU. Hiervoor neem je een opname van een leer-gesprek mee. We gaan oefenen met het geven van lastige feedback en het voeren van een beoordelingsgesprek.Naar analogie van het individueel ontwikkelingsplan (IOP) van de aios zul je een Individu-eel ontwikkelingsplan voor jezelf opstellen: wat wil ik als opleider leren, hoe en wanneer?

•Het individueel ontwikkelingsplan van de aios en de hao.•Voortgangskwalificatie en beoordelingsprocedure.•Leergesprek over consultvoering.•Kenmerken van: consultbespreking, dagrapportage en consultatie.•Werken met de video en directe observatie.•Feedback: theorie en vooral oefenen.•Leercondities in de eigen praktijk, knelpunten.

We werken tijdens deze leergang afwisselend in de gehele groep en in kleinere groepen. Wij gaan daarbij uit van jullie werkervaring op dit moment en oefenen zoveel mogelijk met jullie eigen casuïstiek. Ervaren knelpunten zullen we aan de orde laten komen. Inleiding en nabespreking doen we plenair maar verder oefenen we vooral in kleine groepen. Tijdens het tweede deel wordt gewerkt met eigen video-opnames van leergesprekken. We sluiten aan bij actuele leerwensen.


13

Basiscurriculum – leergang 2

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Competenties

Inhoud cursus

Thema’s

Werkwijze

LEERGESPREKKEN

Beginnende opleiders die leergang 1 hebben afgesloten en een aios of AMA opleiden

Dinsdag/woensdag 7 en 8 juni, 22 en 23 november

Groep 'juni16': Miriam Jager en Karin VerschoorGroep 'november16': Moniek van den Ende en Claar Spierdijk

De hao1.1 realiseert een constructief werk-leerklimaat en draagt zorg voor een veilig opleidingsklimaat waarbij de hao respectvol, reflectief en ondersteunend is naar de aios.1.2 bouwt een constructieve relatie op met de individuele aios.2.1 past voor de situatie geschikte gesprekstechnieken efficiënt toe, hanteert de verschillende rollen flexibel en passend bij de leersituatie en bewaakt en evalueert proces en resultaat.2.2 begeleidt de individuele aios naar zelfsturing in het realiseren van diens opleiding.2.3 beoordeelt resultaten en adviseert over de consequenties van de voortgang.4.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er voldoende tijd en ruimte is voor opleiden.5.1 beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie.5.2 maakt het eigen persoonlijk en professioneel functioneren bespreekbaar en stelt verbeterpunten vast op basis van verkregen feedback.5.3 bewaakt de balans tussen betrokkenheid en distantie en kan het onderscheid tussen zakelijke en persoonlijke aspecten in het werk adequaat hanteren.5.4 handelt conform geldende gedrags- en omgangsregels en gaat integer en zorgvuldig om met eigen invloed op de aios.

In deze cursus staan de eigen leervragen en opnames van eigen leergesprekken van de deelnemers centraal. De cursus refereert aan de ervaringen als hao tot nu toe. Uitgangspunt zijn de door de hao’s ervaren ‘hobbels’ en succeservaringen bij het begeleiden en voeren van leergesprekken. Hoe plan en structureer je leergesprekken? Wat zijn mogelijkheden het leren en de interactie tussen hao en aios positief te beïnvloeden? Wat kan belemmeren? Hoe sluit je aan bij de aios? Hoe vind je de goede balans tussen achteroverleunen, luisteren, doorvragen en het inbrengen van je eigen opvattingen en doelen als ervaren huisarts en beginnende hao?Aan het einde van de cursus heeft iedere deelnemer het eigen repertoire vergroot, weet wat van hem/haar op dit niveau wordt verwacht en heeft concrete aandachtspunten voor de verdere professionalisering als hao. De deelnemers maken de overgang van beginnend naar gevorderd hao.

•Plaats, vormen en functie van het leergesprek.•Basisvaardigheden voor het voeren van leergesprekken, zoals het structureren, doorvragen en concretiseren van leervragen.•De balans tussen leiden en volgen.•Aandacht voor de beleving, de emotionele reflectie.•De ALVU als hulpmiddel (een door de HOVUmc in samenwerking met hao’s ontwikkeld instrument voor de analyse van leergesprekken.•Ondersteuning bij het klinisch reflecteren.•De Roos van Leary.•Persoonlijke valkuilen.•Het geanimeerd bespreken van de ComBeL en andere ‘good practices’.•Mogelijkheden van het leergesprekspel.•Het individuele ontwikkelingsplan van de hao.

Wij gaan in deze cursus uit van de begeleidings- en leervaringen van de deelnemers tot nu toe. Centraal staan de door de cursisten meegenomen video-opnames van eigen leerge-sprekken (liefst op USB in VCL-formaat). Deze leergesprekken zijn door de deelnemer van tevoren bekeken en voor het eigen leren relevante fragmenten zijn gekozen.Als het om een consult- of patiëntenbespreking gaat naar aanleiding van een consult van de aios is het handig, als dit consult ook op video wordt meegenomen.Uitgangspunt zijn de eigen begeleidingservaring en –casuïstiek. Waar nodig bieden wij aanvullende theorieën aan die helpen interactie te analyseren en doelgericht bij te sturen. In het tweede deel oefenen we ook met een acteur aan de hand van eigen casuïstiek.We proberen in deze leergang maatwerk te leveren door goed te focussen op individuele leerwensen. Wij werken veel in kleine groepjes met intensieve docent-begeleiding.


14

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4Basiscurriculum – leergang 3

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Competenties

Inhoud cursus

Thema’s

Werkwijze

EXPEDITIELEIDER

Gevorderde opleiders die leergang 1 en 2 hebben afgesloten


Groep A: Angelique Bongers en Lili van RhijnGroep B: Angela Weesie en Willem Feijen Groep C: Anouk Bogers en Arjo van den Berg

De opleider 0.0 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie en expliciteert en motiveert het eigen handelen1.1 realiseert een constructief werk-leerklimaat1.2 bouwt een constructieve relatie op met de individuele aios1.3 kan omgaan met diversiteit2.1 realiseert een evenwichtige en uitdagende werk-leerplek2.2 begeleidt de individuele aios naar zelfsturing in het realiseren van diens opleiding3.1 past samenwerkingsvaardigheden gericht toe5.1 beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie.5.2 werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroepsmatig func- tioneren5.3 bewaakt de balans tussen betrokkenheid en distantie5.4 gaat integer en zorgvuldig om met eigen invloed op de aios

Opleiden is een proces – vergelijkbaar met een expeditie: Je gaat een tijd met elkaar op weg en bent op elkaar aangewezen zonder dat je elkaar van tevoren heel goed kent. Het doel staat vast, maar op de weg ernaartoe kan veel onverwachts gebeuren. Er zijn meer wegen naar Rome.De aios heeft doelen die hij/zij wil bereiken, de opleider heeft die ook. Ieder heeft een eigen ‘meetlat’, eigen opvattingen, normen en waarden. Soms zijn ze het zelfde, soms ook niet. Wanneer stuur je, wanneer ben je volgend? Wanneer confronteer je? Hoe doe je dat alles? In deze cursus krijg je vaardigheden en instrumenten aangereikt om bij te sturen waar dat passend is en om (nog) meer diepgang te bereiken in het contact met de aios. We bieden methoden om jouw persoonlijke rol te onderzoeken in het leerproces van de aios. We gebruiken daarbij o.a. elementen uit de theorie over leervoorkeuren, de stijlen van conflicthantering en de Transactionele Analyse.

•Begeleiden en sturen van een leerproces over een langere periode; verschillende interventiemogelijkheden.•Leervoorkeuren en het omgaan met de verschillen.•Kernkwaliteiten en allergieën.•Diversiteit.•Genogram.•Eigen normen en waarden.•Conflicterende meningen en belangen.•Feedback geven en ontvangen.

Uitgangspunt van de cursus zijn de persoonlijke ervaringen van de deelnemers tijdens de voorafgaande en lopende begeleidingstrajecten. Het werken aan de eigen doelen staat centraal en bepaalt mede welke theorieën ter ondersteuning worden aangeboden.De meeste deelnemers kennen elkaar al uit de eerdere leergangen. Dat maakt het moge-lijk ook persoonlijkere punten ter sprake te brengen.We werken individueel, in twee- of drietallen, in de hele groep, soms in twee subgroepen en mogelijk ook met beide parallelgroepen samen. We maken gebruik van voorbereidings-opdrachten en eigen materiaal, theorieën en modellen, film- en video-opnames, paneldis-cussies, veel praktische oefeningen, zoals rollenspelen met ‘echte’ aios.


15

Basiscurriculum – leergang 4

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Competenties

Inhoud cursus

Thema’s

Werkwijze

DE DOORSTART

Gevorderde opleiders die leergang 1, 2 en 3 hebben afgesloten of ervaren opleiders die een pas op de plaats willen maken

Woensdag/donderdag 8 en 9 juni, 23 en 24 november

Groep A: Harry Schleypen en Willem Stronck (hao)Groep B: Jeannette Verhoeven en Rinel van Beest

De opleider:0.0 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie1.1 realiseert een constructief werk- leerklimaat2.1 past geschikte gesprekstechnieken efficiënt toe; hanteert de verschillende rollen flexibel en passend; bewaakt en evalueert proces en resultaat2.2 begeleidt de aios naar zelfsturing; ondersteunt bij het formuleren van leerplannen2.3 beoordeelt resultaten en adviseert t.a.v. de voortgang 3.2 stemt het eigen handelen af met andere betrokkenen4.3 creëert draagvlak voor het opleiden5.1 werkt doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als huisarts en als opleider

Met deze leergang wordt het basiscurriculum van de scholing als opleider bij HOVUmc afgerond. We willen daarom een pas op de plaats maken, jouw ervaringen met het opleider-schap evalueren en inspiratie bieden voor toekomstige scholing (‘doorstart’). Aan de orde zijn vragen als ‘Wat waren de verwachtingen bij de start van jouw opleiderschap? Wat is sindsdien verworven? Waar bevind je je nu? Waar wil je naartoe?’De cursus levert input voor de verdere ontwikkeling van het opleiderschap. Vanaf leergang 5 kies je zelf de richting!

•Wat hoopte ik dat het opleiderschap me zou brengen? Is dat uitgekomen? Wat/waarom wel of niet? Hoe ben ik daarmee om gegaan?•Hoe stapte ik in het opleiderschap en wat heb ik inmiddels geleerd/verworven?•Zicht krijgen op de eigen competenties met behulp van zelf-/peertoetsing en feedback.•Inzicht in de persoonlijke kwaliteiten die kenmerkend zijn voor het eigen opleiderschap, de dynamiek die dat meebrengt, de mogelijkheden om daar actief gebruik van te maken.•Waarin zit het plezier van het opleiden? Wat geeft energie? Zijn geven en ontvangen in balans? Hoe behoud en/of bewaak ik dat?•Welke competentie(s) wil ik verder ontwikkelen en waar wil ik alvast mee oefenen?•Hoe kan ik mijn voornemens concretiseren in een haalbaar en toetsbaar IOP m.b.v. van de mogelijkheden in leergang 5?•Uitwisseling en ontmoeting met collega-opleiders.•Feedback op individueel actieplan.•Proeve van opleidercompetenties.•360-graden feedback.•Oefenen met het uitbreiden van het arsenaal aan methodieken: begeleiden van toetssta- tions, toepassen van de Kenmerkende Beroepsactiviteiten, kennis over de socialisatie van het leren en de Transactionele Analyse, gebruik van de Kernkwaliteiten volgens Offman en andere gesprekstechnieken.•Feedback op eigen leerdoelen en werken aan een actieplan voor leergang 5.

De bovenstaande onderwerpen worden behandeld aan de hand van korte theoretische ver-dieping en oefeningen, mede o.b.v. inbreng van de deelnemers. Deze werkwijze kan ertoe leiden dat de volgorde en invulling van programmaonderdelen wisselt. De docenten kiezen in samenspraak met de groep voor passende, interactieve werkvormen. Een belangrijke bouwsteen vormen dus de presentaties door de deelnemers en de feedback daarop. Door iedereen ingebrachte voorbeelden van prestaties dienen als het werkmateriaal; ze worden nader uitgewerkt in de oefeningen en dienen als basis voor persoonlijke feedback. De invul-ling van de oefeningen wordt hieruit gevoed en afgewisseld met korte theoretische inleidin-gen van de docenten. We werken een dagdeel met een trainingsacteur aan de zelfgekozen aandachtspunten van de deelnemers. Dit resulteert in een afsluitende waardering van de inbreng, gerelateerd aan het niveau van ‘ervaren opleider’. Als de inbreng van de deelnemer onvoldoende is wordt er een aanvullende opdracht geformuleerd.

Bij de afronding van de leergang wordt een certificaat uitgereikt en gaat de opleider door naar leergang 5, het keuzecurriculum.

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4Foto's novemberdagen


18

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4Keuzecurriculum – leergang 5

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Aantal deelnemers

Competenties

Inhoud cursus

MASTERCLASS BEGELEIDEN

Ervaren opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgesloten


Corrie Horrel (HO Groningen) en Angelika Raths

Minimaal 8, maximaal 12

De opleider 0.0 is rolmodel voor de verschillende competenties uit het competentieprofiel van de huisarts (specialist) - maakt bewust gebruik van eigen voorbeeldfunctie - expliciteert en motiveert eigen handelen1.1 realiseert een constructief werk-leerklimaat - draagt zorg voor een veilig opleidingsklimaat waarbij de opleider respectvol, reflectief en ondersteunend is naar de aios1.2 bouwt een constructieve relatie op met de individuele aios - creëert een veilige, vertrouwelijke omgeving waarin aios wordt gestimuleerd emoti- oneel en intellectueel uitdagende situaties te bespreken - daagt de aios steeds opnieuw uit tot dialoog - is daadwerkelijk geïnteresseerd in en gericht op de aios - toont empathie1.3 kan omgaan met diversiteit - kan afstemmen op de eigenheid van de aios in culturele, sociale en ethische zin2.1 realiseert een evenwichtige en uitdagende werk-leerplek - maakt een adequate keuze welke didactische werkvorm aansluit bij de ontwikkeling van de aios - past voor de situatie geschikte gesprekstechnieken efficiënt toe - bewaakt en evalueert proces en resultaat2.2 begeleidt de individuele aios naar zelfsturing in het realiseren van diens opleiding - signaleert ineffectief leergedrag en maakt dit inzichtelijk - daagt uit tot het verleggen van grenzen en bespreekt de haalbaarheid - bevordert het eigenaarschap van de aios bij diens eigen leerproces5.1 beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie - toont inspirerend gedrag om te onderwijzen en te leren - gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider - heeft inzicht in het effect van eigen gedrag en waardoor dit gedrag wordt veroorzaakt - identificeert eigen valkuilen en gebruikt deze valkuilen als leerinstrument in het opleiden5.2 werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroepsmatig functioneren - maakt het eigen persoonlijk en professioneel functioneren bespreekbaar en stelt verbeterpunten vast op basis van verkregen feedback - neemt deel aan opinievorming en ontwikkeling van nieuwe inzichten op het opleidingskundig vakgebied - stuurt het eigen handelen als opleider op basis van wetenschappelijke inzichten en ‘best practices’5.3 bewaakt de balans tussen betrokkenheid en distantie - kan het onderscheid tussen zakelijke en persoonlijke aspecten in het werk adequaat hanteren5.4 handelt conform geldende gedrags- en omgangsregels - gaat integer en zorgvuldig om met eigen invloed op de aios

Op verzoek van ervaren opleiders bieden wij deze masterclass aan ter opfrissing van en aanvulling op jullie competenties op het gebied van het begeleiden van de leerprocessen van de aios.De inhoud wordt afgestemd op de behoeftes van de deelnemers.Voor een deel gebruiken wij beproefde elementen uit de recente basisleergangen ter opfris-sing of ter aanvulling voor diegenen waarvoor het basiscurriculum al wat langer geleden is en voor een deel bieden wij nieuwe theorieën aan waarvan wij denken dat zij een waarde-volle toevoeging kunnen zijn.


19

Thema’s

Werkwijze

De opleidingsrelatie met de aios staat centraal in een context van zelfsturend en vraagge-richt leren. Wij geven aandacht aan de unieke persoon van de opleider, haar/zijn gedrags- en belevingspatronen, sterke kanten en aandachtspunten in de rol van leerprocesbegelei-der, rolmodel en beoordelaar. Deze cursus is persoonsgericht.Uiteraard zijn alle thema’s ook bruikbaar in je werk als huisarts, collega en leidinggeven-de.

•Toegestane en niet-toegestane persoonlijkheidskenmerken van jou als opleider•Overdracht en tegenoverdracht in de opleidingssituatie en parallelprocessen•Stimulerende, leerbevorderende interventies•Eigen functionele en disfunctionele gedrags- en belevingspatronen in de opleidersrol•De beleving van de aios en van de opleider•Leiden en volgen in de opleidingsrelatie•Systemisch werken in de opleidingssituatie d.m.v. opstellingen•Introductie human dynamics•Roos van Leary•Kernkwaliteiten•Transactionele Analyse•Structuur als hulpmiddel voor het leergesprek•Supervisietechnieken •Intervisietechnieken

Vóór de cursus vragen wij jullie aan te kruisen bij welke van de bovenstaande thema’s jullie belangstelling ligt en of er nog andere leerwensen zijn. Van daaruit maken wij het programma.Zoals jullie gewend zijn werken we interactief, in subgroepen of kleine groepjes.Als een aantal deelnemers al bedreven is in de betreffende competentie of bekend is met het thema, zullen wij de groep thematisch splitsen.Omdat de eigen ervaringen en leergesprekken het uitgangspunt vormen vragen wij iedere deelnemer een recent leergesprek van zichzelf mee te nemen.

Waar nodig bieden wij theorie aan, maar we zullen vooral veel met elkaar doen en oefe-nen, desgewenst met een acteur. We gebruiken film- en videomateriaal om te illustreren.


20

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Aantal deelnemers

Competenties

Inhoud cursus

Thema’s

Werkwijze

Training tot extern beoordelaar nieuwe basisconsultvoeringstoets jaar 1

Ervaren opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgeslotenEventueel alumni en docenten


Mariël Jacobs en Geurt Essers (HO Leiden)

minimaal 8, maximaal 16

De opleider 2.3 beoordeelt resultaten en adviseert over de consequenties voor de voortgang - koppelt leerresultaten terug - beoordeelt en legt de voortgang in het leerproces vast - geeft advies aan het hoofd van de opleiding ten aanzien van de voortgang5.1 beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie - identificeert eigen valkuilen en gebruikt deze valkuilen als leerinstrument in het opleiden5.2 werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroepsmatig functioneren - maakt het eigen persoonlijk en professioneel functioneren bespreekbaar en stelt verbeterpunten vast op basis van verkregen feedback - stelt door middel van reflectie periodiek de persoonlijke ontwikkelingsbehoefte vast, neemt planmatig deel aan deskundigheidsbevordering en evalueert het effect - neemt deel aan opinievorming en ontwikkeling van nieuwe inzichten op het opleidingskundig vakgebied - stuurt het eigen handelen als opleider op basis van wetenschappelijke inzichten en ‘best practices’

Goede consultvoering is een prachtig en belangrijk deel van het huisartsenvak. Daarom zijn we als opleiding (in de praktijk en op het instituut) steeds bezig onze aios dat zo goed mogelijk te leren. Observatie en feedback zijn daarbij onze belangrijkste leermiddelen. Dat doen we frequent, om de aios feedback te geven en om ons een oordeel te vormen. De APC-toets in jaar 1 wordt nu aangepast in het kader van het landelijke curriculum APC 2014. Deze nieuwe basisconsultvoeringstoets wordt beoordeeld door externe beoordelaars. De eigen opleider en docenten blijven consulten bespreken en beoordelen in de aanloop naar de basisconsultvoeringtoets en ook daarna. De basisconsultvoeringstoets zal bestaan uit 6 eenvoudige consulten waarin de aios laat zien dat hij/zij de consultvaardigheden op basaal niveau beheerst. De externe beoordelaar kan de consulten thuis bekijken via een beveiligde verbinding, die thans wordt ontwikkeld.

De deelnemers aan deze cursus worden opgeleid tot extern beoordelaar van de nieuwe basisconsultvoeringstoets.

Het beoordelen van de toetsen zal betaald werk zijn. Van de deelnemers hopen we dat ze zich, na deze cursus, voor enkele jaren met enige regelmaat beschikbaar houden voor dit beoordelingswerk. Uiteraard hoeft deze beslissing pas na deze cursus genomen te worden. We streven naar een expertgroep van externe beoordelaars van circa 30 opleiders, docen-ten en alumni.

•Het beoordelen van een consult met een toetsinstrument, waarschijnlijk de MAAS-globaal.•Het zinvol toepassen van het gekozen toetsinstrument, rekeninghoudend met de context van het specifieke consult.•Het eigen beoordelingsgedrag, vergeleken met de rest van de groep.•Overeenstemming over de gewenste systematiek van het beoordelen.•Vervullen van de expertrol ten opzichte van hao-collega’s op paralleldagen.

In juni zal de nadruk liggen op het ontwikkelen van de beoordelingssystematiek en op het oefenen in beoordelen. Na het volgen van dit eerste deel zal je in september de consultvoe-ringstoetsen van een of meer aios beoordelen. In november zullen we dan de ervaringen uitwisselen waardoor je als beoordelaar beter wordt in het beoordelen en waardoor wij als docenten beter worden in het trainen van beoordelaars.Hiernaast maken we in deze groep onderwijs voor het zich verder bekwamen van alle hao-collega’s voor feedback op aios-consulten.

Keuzecurriculum – leergang 5


21

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Aantal deelnemers

Competenties

Inhoud cursus

Thema’s

Werkwijze

HOE TEMMEN WE HET EVIDENCE BEEST?



Hans van der Wouden (senior onderzoeker VUmc en docent wetenschappelijke vorming), Katinka Prince (hao) en Paul Houben (hao)


De opleider 0.0 is rolmodel voor de verschillende competenties uit het competentieprofiel van de huisarts1.1 realiseert een constructief werk-leerklimaat1.2 bouwt een constructieve relatie op met de individuele aios2.1 realiseert een evenwichtige en uitdagende werk-leerplek2.2 begeleidt de individuele aios naar zelfsturing in het realiseren van diens opleiding5.1 beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie5.2 werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroepsmatig functioneren

In de cursus maken we nader kennis met diverse onderdelen van Evidence Based Medicine. Hoe vertaal je een probleem uit de dagelijkse praktijk in een gestructureerde vraag? Welke databronnen staan ter beschikking als je op zoek wilt naar wetenschappelijk bewijs? Gege-ven een bepaalde vraag, wat is dan de beste onderzoeksopzet om naar te zoeken voor een bruikbaar antwoord? Hoe beoordeel je of een onderzoek goed is opgezet? Waar moet je op letten bij het beoordelen van systematische reviews en richtlijnen? Hoe kun je zelf bijdragen aan het vullen van kennislacunes? Hoe integreer je een wetenschappelijke attitude in de opleidingssituatie?

•Van praktijkprobleem naar gestructureerde vraag.•Hiërarchie van bewijs.•Handig zoeken op internet.•Onderzoeksdesigns.•Interpretatie van diagnostische tests.•Kritisch lezen.•De opleidingssituatie.•Zelf onderzoek doen, wat zijn de mogelijkheden?

We beginnen met inventariseren wat er in de opleidingssituatie gebeurt aan wetenschap-pelijke vorming. Dat is wellicht meer dan je denkt, bijv. in een leergesprek over beargu-menteerd afwijken van de NHG-standaarden, een discussie over hoe je risico’s op hart- en vaatziekten aan patiënten uitlegt en hoe je uitslagen van een diagnostische test interpre-teert.

Afwisselend plenair en in subgroepen worden interactieve voordrachten afgewisseld met oefeningen. Daarbij wordt aangesloten bij de concrete leerbehoeften van de deelnemers en voorbeelden uit de eigen praktijksituatie.Zoals de vraag van een patiënt die wil weten hoe zeker de negatieve uitslag is van de test na een tekenbeet, of de waarde van glucosamine voor artrosepijn. Na het opzoeken van de informatie kunnen we de consulten opnieuw voeren.

We gaan oefenen met zoeken van antwoorden op de praktijkvragen van de deelnemers, bespreken het leesgedrag, gaan abstracts maar ook een volledig artikel beoordelen en gevonden bewijs uitleggen aan de patiënt.

Tussen juni en november ga je aan de slag met nieuwe activiteiten rond EBM met jouw aios en maak je een opname van een leergesprek met de aios.

In november bouwen we voort op de opgedane ervaringen en gaan we in op de vraag hoe je wetenschappelijke vorming leuk en leerzaam maakt voor jou en de aios.

Keuzecurriculum – leergang 5

Score in 2014: 8,6


22

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Aantal deelnemers

Competenties

Inhoud cursus

DE ARTS & DE GENEESKUNDE IN ROMANS EN FILMS:lessen voor artsen en opleiders



Prof. dr. Arko Oderwald (VUmc, afdeling Huisartsgeneeskunde en Ouderengeneeskunde en Universiteit voor Humanistiek, afdeling Zorgethiek), Prof. dr. Henriëtte van der Horst (VUmc, afdeling Huisartsgeneeskunde en Ouderengenees-kunde), Drs. Aafke de Groot (VUmc, afdeling Huisartsgeneeskunde en Ouderengeneeskunde), Drs. Coes Delprat (VUmc, afdeling Voortplantingsgeneeskunde),Willem Jan Otten (schrijver)


De opleider0.0 is rolmodel voor de verschillende competenties uit het competentieprofiel van de huisarts (specialist) - maakt bewust gebruik van eigen voorbeeldfunctie - expliciteert en motiveert eigen handelen1.1 realiseert een constructief werk-leerklimaat - draagt zorg voor een veilig opleidingsklimaat waarbij de opleider respectvol, reflectief en ondersteunend is naar de aios1.2 bouwt een constructieve relatie op met de individuele aios - daagt de aios steeds opnieuw uit tot dialoog - toont empathie1.3 kan omgaan met diversiteit - kan afstemmen op de eigenheid van de aios in culturele, sociale en ethische zin5.1 beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie - toont inspirerend gedrag om te onderwijzen en te leren - gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider - toont plezier in het werk als opleider en als huisarts (specialist) - heeft inzicht in het effect van eigen gedrag en waardoor dit gedrag wordt veroorzaakt - identificeert eigen valkuilen en gebruikt deze valkuilen als leerinstrument in het opleiden5.2 werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroepsmatig functioneren - maakt het eigen persoonlijk en professioneel functioneren bespreekbaar en stelt verbeterpunten vast op basis van verkregen feedback - stelt door middel van reflectie periodiek de persoonlijke ontwikkelingsbehoefte vast, neemt planmatig deel aan deskundigheidsbevordering en evalueert het effect - neemt deel aan opinievorming en ontwikkeling van nieuwe inzichten op het opleidingskundig vakgebied - stuurt het eigen handelen als opleider op basis van wetenschappelijke inzichten en ‘best practices’5.3 bewaakt de balans tussen betrokkenheid en distantie - kan het onderscheid tussen zakelijke en persoonlijke aspecten in het werk adequaat hanteren5.4 handelt conform geldende gedrags- en omgangsregels - gaat integer en zorgvuldig om met eigen invloed op de aios

Vrijwel alle aspecten van de geneeskunde, van het patiënt-zijn en het dokter-zijn worden beschreven in romans. Soms is dat slechts zijdelings, maar er zijn ook veel romans waarin een aandoening, de arts of ziek-zijn centraal staat. Dergelijke romans vormen een goed uitgangspunt voor een discussie over allerlei medische, maatschappelijke of ethische vraagstukken in de geneeskunde en voor reflectie op het eigen handelen als arts. Ook bieden ze inzicht in wat ziek zijn betekent voor mensen.Veel van deze romans zijn overigens geschreven door artsen. In de cursus maken wij daar ook gebruik van.



23

We bespreken aan de hand van romans, korte verhalen, poëzie en films een aantal medi-sche en maatschappelijke aspecten van de medische praktijk en de opleidingssituatie en we reflecteren op de eigen ervaringen met deze aspecten. Daarbij besteden we ook aan-dacht aan de vraag wat literatuur je leert over ziek zijn en dokter zijn en hoe je literatuur in het consult en in de opleidingssituatie kunt gebruiken.De deelnemers gaan ook actief aan de slag met close reading van een verhaal en het zelf schrijven van poëzie.

•Dokter worden en opleiden, o.a. aan de hand van Roman: Samuel Shem: The House of God Simon Vestdijk: Gedeelten uit de Anton Wachter cyclus Richard Selzer: Gedeelten uit Letters to a young doctor.

•Dokter-zijn, o.a. aan de hand van korte verhalen van Michael Bulgakov, William Carlos Williams, Anton Tsechov, Richard Selzer, Oliver Sacks en Franz Kafka.

•Hypochondrie en SOLK, o.a. aan de hand van: Italo Svevo: De bekentenissen van Zeno

•Levenseinde en verlies, o.a. aan de hand van Willem Jan Otten: Ons mankeert niets (bespreking samen met de auteur) en de film Amour

In de cursus maken we gebruik van diverse werkvormen:Interactief hoorcollege;Discussie in kleine groep en plenair;Close reading van een verhaal;Het schrijven van poëzie.

Als voorbereiding op de leergang vragen we de deelnemers de romans, korte verhalen, fragmenten en films van tevoren te lezen en te bekijken zodat we er in de cursus mee aan de slag kunnen gaan. In subgroepjes van vier tot vijf personen wisselen we de leeser-varingen uit en reflecteren we op overeenkomsten en verschillen in die leeservaringen. Daarna volgt steeds een plenaire bespreking met de docenten, waarin we ook stilstaan bij de vraag wat de leeservaring en het gezamenlijk bespreken ervan oplevert voor het eigen dokter-zijn en het opleider-zijn.

Verder bieden we iedere deelnemer de mogelijkheid om tussen juni en november op basis van een eigen ervaring een essay te schrijven dat we individueel nabespreken.

Het volledige programma en het benodigde lesmateriaal zal zo spoedig mogelijk nadat de inschrijving is gesloten worden toegestuurd.

Thema’s

Werkwijze


24


LEIDEN, NIET LIJDEN!Wie ben ik als leider, wat doe ik en hoe doe ik het?



Simone van den Hil, Brenda van der Meer (hao, kaderarts Beleid en Beheer), gastdocent Prof. dr. Carina Hilders


De opleider 0.0 is rolmodel voor de verschillende competenties uit het competentieprofiel van de huisarts (specialist) - maakt bewust gebruik van eigen voorbeeldfunctie - expliciteert en motiveert eigen handelen2.3 beoordeelt resultaten en adviseert over de consequenties voor de voortgang - beoordeelt en legt de voortgang in het leerproces vast3.1 past samenwerkingsvaardigheden gericht toe - zorgt voor een heldere taakverdeling, -afstemming en uitvoering met andere (stage) opleider(s) en praktijkmedewerkers - identificeert problemen en geeft de aios ondersteuning bij het leren oplossen van (dreigende) conflicten4.1 organiseert personeelsinzet, middelen en informatiestromen zodanig dat er efficiënt gewerkt en geleerd kan worden5.1 beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie - toont inspirerend gedrag om te onderwijzen en te leren - gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider - toont plezier in het werk als opleider en als huisarts (specialist) - heeft inzicht in het effect van eigen gedrag en waardoor dit gedrag wordt veroorzaakt - identificeert eigen valkuilen en gebruikt deze valkuilen als leerinstrument in het opleiden5.2 werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroepsmatig functioneren - maakt het eigen persoonlijk en professioneel functioneren bespreekbaar en stelt verbeterpunten vast op basis van verkregen feedback

‘Door alle ontwikkelingen in de gezondheidszorg en de toenemende complexiteit van zorg wordt medisch leiderschap steeds belangrijker.’ Aldus Carina Hilders, gynaecoloog en directeur Medische Zaken in het Reinier de Graaf Gasthuis en sinds 1 november 2015 bijzonder hoogleraar Medisch Management en Leiderschap.Leiderschap gaat meer over visie en mensen enthousiasmeren en beïnvloeden. Manage-ment draait vooral om het scheppen van de juiste voorwaarden; organiseren dat er vol-doende menskracht en middelen zijn om goede zorg te kunnen leveren. Voor een succes-volle organisatie zijn beide talenten hard nodig!

Aios willen al lang dat er meer aandacht is voor praktijkmanagement en leiderschap in de opleiding. Met dat wat huisartsen al in huis hebben als het gaat om leiderschap en ma-nagement in de praktijk kom je een heel eind. Wellicht moeten we vooral expliciet maken wat er impliciet al gebeurt.

Een leider is eenieder die zich verantwoordelijk voelt potentieel te zien in mensen en pro-cessen. Op elke plek kun je een leider zijn.

Na de cursus •weet je waarin jij onderscheidend bent als leider.•kun je verschillende stijlen van leidinggeven toepassen.•weet je welk effect jouw gedrag als leidinggevende heeft op jouw medewerkers.•weet je hoe je taken kunt delegeren en hoe je jouw medewerkers kunt stimuleren.•weet je hoe een team zich ontwikkelt.•ben je in staat positieve en negatieve feedback te geven en te ontvangen.•weet je wat je nu doet en waar je meer de nadruk op wilt leggen.•ben je beter in staat een aios bij het leren van deze dingen te begeleiden.

Titel cursus

Doelgroep

Cursusdagen

Docenten

Aantal deelnemers

Competenties

Inhoud cursus


25

•Reflectie op jouw eigen leiderschap, zelfsturing.•Reflectie op jouw aanpak als manager.•Situationeel leidinggeven.•Teamontwikkeling.•Hoe stuur je je mensen aan (P&O-cyclus, functioneringsgesprekken, beoordelingsge- sprekken, feedbackgesprekken, ontwikkeling medewerkers)?•Lastige beoordelingssituaties.•Hoe organiseer ik mijn praktijk?•Hoe leer je dit aan een aios?

Naast zelfonderzoek en reflectie wisselen jullie ervaringen uit de praktijk uit. Afwisselend werken we in de hele groep, in kleine groepen en soms individueel. We zetten diverse werkvormen in: theorie over management en leiderschap, opdrachten, experimenten. Met een acteur gaan jullie oefenen met allerlei soorten HRM-gesprekken en lastige situaties.We maken gebruik van voorbereidingsopdrachten en jullie eigen praktijksituaties. Het werken aan jullie eigen doelen staat centraal, vandaar dat we starten met een telefonische intake. Je eindigt de dagen in juni met een concreet plan van aanpak, waar we in novem-ber weer mee verder gaan.

Thema’s

Werkwijze

Groeps-WhatsApp? Behulpzaam of irritant?

Hoe blijf je bezig met je voornemens en het geleerde uit de leergang? Die vraag stelden wij tijdens de leer-gang ‘Leiden niet lijden’, aan de opleiders. Het idee ontstond om een groeps-WhatsApp te maken, alwaar we filmpjes, boekentips en andere interessante artikelen zouden posten. De meeste opleiders vonden het een prima idee. Enkele reacties: ‘een goed middel om de meute bij elkaar te houden… Korte artikelen via WhatsApp vind ik inspirerend, maken dat ik er mee bezig blijf’, ‘goed om actief te blijven’, ‘vraag de deelnemers om ook te posten’. Een aantal gaf ook aan dat ‘huiswerk’ tussendoor via mail een goed idee is om ermee bezig te blijven: ‘heeft mij niet echt geholpen, de momenten dat ik de app kreeg had ik geen tijd om er mee bezig te zijn en dan vergat ik het weer’.

We gaan het in de nieuwe groep weer voorstellen met de tips van de deelnemers uit de leergang!

Alternatieven leergang 5

Met vragen, uitzonderingen of voor nadere informatie over deze alternatieven binnen leergang 5 kun je te-recht bij de hao-coördinator ([email protected], 020 444 9347).Vul jouw keuze altijd in op het digitale aanmeldingsformulier voor de meerdaagse en lever, zo nodig, eind november een verklaring in bij Samantha Paijens ([email protected]).

WERKGROEPEN/COMMISSIESAls men vanuit de hao-functie als lid deelneemt aan een structurele werkgroep of commissie, zoals het hao-team, de curriculumcommissie, het landelijke overleg voor hao-coördinatoren, de werkgroep APC of praktijk-management, kan men hiermee de vier dagen van de meerdaagse compenseren.

DEEP LISTENINGDeep Listening' werd in 2014 én in 2015 uitmuntend beoordeeld door deelnemende huisartsopleiders.In deze meerdaagse training staat ons 'luisteren' centraal in de aandacht. Rosamund Oliver, Engelse psy-chotherapeut en boeddhist, ontwikkelde de methode op basis van jarenlange ervaring als hulpverlener en als trainer van vele andere hulpverleners. In 2016 is zij niet beschikbaar voor onze meerdaagse omdat zij in dezelfde periode de basistraining Deep Listening verzorgt in Nederland.Dit alternatief voor leergang 5 biedt alles en meer wat de meerdaagse bood. Accreditering is aangevraagd.Zeven van de veertien voor jullie gereserveerde plaatsen zijn inmiddels al opgevuld. Voor meer informatie en inschrijving:http://www.spcare.org/nl/upcoming/eventdetail/123/-/deep-listening-intensive?filter_reset=1

STARCLASS SPOEDZORG IN DE HUISARTSPRAKTIJKDe STARclass richt zich op hetgeen kan voorkomen in de huisartspraktijk overdag en tijdens diensten op de HAP. De spoedeisende omstandigheden worden zo realistisch mogelijk nagebootst.Het programma is opgebouwd rond de ABCDE-beandering waarbij de toestand van de patiënt bepalend is voor de noodzakelijk te nemen beslissingen en uit te voeren behandelingen. Het onderwijs is vooral gericht op het zelf oefenen in kleine groepjes onder leiding van deskundige trainers/docenten. De kracht van de cur-sus bestaat uit de ruime inzet van geavanceerde oefenpoppen en LOTUS-patiënten.De cursusdata in 2016 zijn 28 juni t/m 1 juli, 27 t/m 30 september en 13 t/m 16 decemberDe STARclass wordt gegeven in Schola Medica in Utrecht (030-2823908, [email protected]).Zie voor meer informatie over programma, aanmelden, kosten en accreditatie www.scholamedica.nl

SUPERVISIEWij juichen het toe als opleiders supervisie gaan volgen! Zie ook blz. 28/29.(Mocht je supervisie willen volgen terwijl je in leergang 1-4 zit, vragen wij je toch deel te nemen aan je vier-daagse en je supervisie te ‘verzilveren’, zodra je in leergang 5 hebt bereikt.)Zouden jullie aub rekening willen houden met de onderstaande richtlijnen:•De supervisie richt zich niet alleen op het huisarts-zijn, maar ook op het opleider-zijn.•De supervisor is LVSC- en/of NHG-geregistreerd.•De supervisieserie duurt minimaal 10 bijeenkomsten, in principe om de 14 dagen. Voor individuele supervi- sietrajecten voor opleiders die supervisie-ervaring hebben kan een serie van 8 gesprekken voldoende zijn.•Minimale duur van elke bijeenkomst is: individueel 1 uur, 2-tal 1½ uur, 3-tal 2 uur. •De kosten van de supervisie worden door de deelnemers zelf gedragen.

Voor elk contactuur supervisie kan een NHG-geregistreerde supervisor een accrediteringspunt aanvragen naast de forfaitaire punten.Voor verdere informatie, hulp bij het vinden van een geschikte supervisor, het samenstellen van een super-visiegroepje of het contact leggen met collega’s die als opleiders supervisie-ervaring hebben opgedaan en daarover informatie willen verstrekken, kun je contact opnemen met Angelika Raths.

INTERVISIE- of BALINTGROEPDeelname aan minimaal zeven bijeenkomsten van een Balint- over intervisiegroep, begeleid of onbegeleid met hao-collega’s gedurende maximaal twee jaar.

INTERVISITEJe leest het goed!Sommigen van jullie hebben met veel plezier meegedaan aan het ‘peerassessment’. Dit wordt geen vast onderdeel in jullie curriculum, maar zal in de een of andere parallelgroep vast nog eens als optie worden aangeboden. Wie los daarvan met minimaal twee onbekende hao-collega’s een wederzijds bezoek in elkaars praktijken afspreekt, dus ‘op visite gaat’, kan daarmee een cursus vervangen. Observeer elkaars consulten, een leergesprek en kijk hoe een en ander daar georganiseerd is. Hao’s die het al gedaan hebben adviseren: bedenk wat je wilt ‘halen’, bereid het bezoek inhoudelijk samen voor en bespreek het met elkaar na.Extra leuk als jullie daarover een stukje zouden willen schrijven voor de hao-proVUssioneel (liefst met foto’s!).Voor de voorbereiding en nabespreking kun je contact opnemen met Simone van den Hil ([email protected]) of Karin Verschoor ([email protected]).

NIEUW


26

Herhalen BASISLEERGANGDe inhoud van de basiscursussen is in de loop der jaren flink veranderd en nieuwe docenten zetten altijd weer eigen accenten. Als je denkt dat je toe bent aan het opfrissen van de thema’s van leergangen 2, 3 of 4 dan ben je van harte welkom, mits er vrije plaatsen zijn.

CO-DOCENTSCHAP HAO-BASISCURRICULUMWie ervoor voelt en denkt didactische kwaliteiten te hebben kan zich bij de hao-coördinator opgeven als co-docent voor de startersdagen, leergang 1 of 2. Eventueel nodigen we je eerst uit voor een oriënterend gesprek.Je zult altijd naast een staflid-docent werken. De hoofdverantwoordelijkheid zal altijd bij het staflid liggen. Jouw activiteiten zijn van ondersteunende aard.De cursussen zijn heel goed uitgewerkt en men kan volstaan met ongeveer één dag inlezen en voorbespre-ken. Zou het je meer werk kosten, dan kunnen voor de extra tijd waarnemingskosten worden gedeclareerd.Als je dit werk binnen je scholing als ervaren hao doet wordt je er niet voor betaald (wél betalen wij jouw ver-blijf in het conferentieoord en reiskosten). Valt je aios onverwacht uit, kun jij de contacturen wel declareren. Dit alternatief kun je maximaal 2 jaar achter elkaar kiezen.

ONDERWIJSONTWIKKELING EN (CO)-DOCENTSCHAP HAO-KEUZECURRICULUMAls je zelf ideeën hebt voor het opzetten van een nieuwe didactisch gerichte cursus c.q. onderwijsactiviteit voor ervaren opleiders, dan nodigen we je graag uit om jouw ideeën met ons te bespreken. Wij zullen kijken of jouw ideeën passen in het kader van ons hao-curriculum en zo ja, hoe we jou kunnen ondersteunen bij het vormgeven ervan.Denk je ook over didactische kwaliteiten te beschikken, dan zou je de cursus eventueel zelfs samen met een ervaren staflid of een gastdocent(e) kunnen geven. Daarvoor zullen wij je van tevoren uitnodigen voor een oriënterend gesprek.Waarschijnlijk zal het ontwikkelen, geven en mee-organiseren je meer tijd kosten dan de vier scholingsdagen. Je kunt deze activiteiten dan voor twee jaren scholing laten tellen of voor de meertijd (in overleg) waarneem-kosten declareren.Als je dit werk binnen je scholing als ervaren hao doet, wordt je er niet voor betaald (wél betalen wij jouw verblijf in het conferentieoord en reiskosten). Valt je aios onverwacht uit, kun jij de contacturen wel declare-ren. Dit alternatief kun je maximaal 2 jaar achter elkaar kiezen.

WORKSHOPS VOOR AIOS EN/OF HAO’SHet geven van workshops voor hao’s of aios kan, als het gelijk staat aan vier dagen, een alternatief zijn voor onze meerdaagse cursussen. Je wordt dan voor deze activiteit niet betaald (behalve reiskosten). Voor dit alternatief kun je maximaal twee achtereenvolgende jaren kiezen.

EIGEN PROJECTENMisschien heb je alleen of samen met hao-collega’s een eigen idee hoe je jouw didactische scholing vorm zou willen geven. Bijvoorbeeld door het schrijven van een artikel, het doen van een onderzoek, het houden van een enquête, het organiseren van een reis voor en met hao-collega’s naar een andere huisartsopleiding, nati-onaal of internationaal. Het project(je) dient gerelateerd te zijn aan het competentieprofiel van de opleider. Lever vooraf een korte beschrijving in bij de hao-coördinator en een kort berichtje, schriftelijk of mondeling achteraf.

HAO-MENTORSCHAPErvaren hao’s, die over langere tijd goed geëvalueerd zijn als opleider, kunnen zich opgeven als hao-mentor. Kijk voor meer informatie over deze functie op de website. Hao-mentoren worden desgewenst ook ingescha-keld voor het voeren van voortgangsgesprekken met beginnende hao’s.Het instituut organiseert (scholings)bijeenkomsten voor het invullen van deze functie.Na twee jaar achtereenvolgend mentorschap vragen we jullie wel om ook weer deel te nemen aan een meer-daagse of ander alternatief.Helle Poulsen ([email protected]) is aanspreekpersoon voor het hao-mentorschap.

KADEROPLEIDINGWij gaan ervan uit dat het volgen van een kaderopleiding ook iets oplevert voor de functie van huisartsoplei-der. Je kunt gedurende de opleiding maximaal twee keer je vier scholingsdagen (van de meerdaagse) hiermee compenseren.


27


28

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4Supervisoren, dichter bij dan je denkt

Arjo van den Berg, [email protected]

Anouk Bogers, gwNHG, [email protected]

Angelique Bongers, gwNHG, LVSC*[email protected]

Moniek vd Ende, haNHG, [email protected]

Willem Feijen, [email protected]

Anne Heynen, gwNHG, [email protected]

Simone vd Hil, gwNHG, [email protected]

Mildred de Paepe, [email protected]

Helle Poulsen, [email protected]

Angelika Raths, gwNHG, LVSC*[email protected]

Lili van Rhijn, haNHG, [email protected]

Chris Rietmeijer, [email protected]

Claar Spierdijk, gwLVSC*[email protected]

Thil Tolkamp, [email protected]

Jeannette Verhoeven, gwNHG, LVSC*[email protected]

Gerda Visser, [email protected]

Angela Weesie, gwNHG, [email protected]

* leersupervisor, dus bevoegd om supervisoren in opleiding op te leiden.


29

Laat je je door een van de staf-supervisoren be-geleiden dan betaalt de HOVUmc de eerste twee zittingen. Er mag, voor zover beschikbaar, gebruik worden gemaakt van de ruimtes op onze afdeling. De supervisor kan hiernaar informeren bij de zalen-planner.De punten die een NHG-geregistreerde supervisor achteraf voor je aan kan vragen komen bovenop de 20 forfaitaire punten voor je actieve opleiderschap.

Er is een aantal opleiders dat al supervisie of intervi-sie doet met collega-opleiders, wel of niet in plaats van een vierdaagse. Een van hen is Sabine Vuister, ervaren hao in Haarlem:

Angelika Raths

Willem Feijen, [email protected]

Als hao-teamleider, supervisiecoördinator en gepas-sioneerde supervisor wil ik op deze plek graag de spot zetten op de supervisie en intervisie voor hao’s.

Supervisie (individueel of in een groepje) en inter-visie (begeleid of onbegeleid), horen al jaren tot de mogelijkheden voor ervaren opleiders (zie blz. 27).Uiteraard kan dit juist ook voor beginnende of gevorderde opleiders zinvol zijn, die het nieuwe gebied van de begeleidingskunde verkennen. Voel je ervoor en is het je teveel naast de basisleergangen, neem dan contact met me op en we zoeken naar een goede oplossing.

Ervaren huisartsen hebben het vak wel onder de knie. De vragen waarmee zij in supervisie komen hebben volgens mijn ervaringen vaak te maken met ‘Hoe houd ik het leuk?’, samenwerkingsperikelen, loopbaankwesties en zelfzorg.Bij jullie komt er als extra dimensie het opleiden bij. Dat kan je flink met jezelf confronteren. Het vraagt nogal wat om een jaar lang met een hele kapstok vol petten met iemand samen te werken in je eigen toko. En dat alles ook nog binnen een driehoeksver-houding met de aios en het instituut.

Een drempel kan het vinden van medesupervisanten-zijn.Het feit dat jullie bij ons in de leergangen gedurende vier jaar met dezelfde groep samenwerken geeft de unieke kans collega-opleiders te polsen die je al een tijdje kent zonder direct met hen samen te werken. Een ideaal moment is het einde van leergang 4, want dan gaat iedereen individueel het keuzecurriculum van leergang 5 in. Ik weet dat veel groepen het jam-mer vinden elkaar uit het oog te verliezen. Dus wat let je het contact op deze manier voort te zetten? Je kunt je ook opgeven bij Angelika Raths. Zij kan dan belangstellenden met elkaar in contact brengen.Supervisiegroepjes van drie of vier zijn ideaal. Voor intervisie is vijf meestal een goed werkbaar maxi-mum.

Hoe vind je de juiste supervisor? Soms is die dichter bij dan je denkt. Maar liefst 17 leden van onze staf zijn opgeleid, geregistreerd en werkzaam als supervisor. Ieder van hen kan bena-derd worden voor hao-super- of -intervisie. Je hoort dan of c.q. wanneer zij plek hebben en wat hun tarieven en condities zijn.Zij kennen jullie werksituatie in ieder geval heel goed en rollen uit elkaar kunnen houden hoort bij hun professionaliteit. Vanaf het eerste contact valt alles onder de strikte regels van geheimhouding! Verder zijn zij gebonden aan de gedragscode voor supervisoren.Enige restrictie: kies niet diegene die tegelijkertijd ook supervisie geeft aan je eigen aios.Deze en meer NHG-supervisoren vindt je op www.coachesvoormedici.nl.

Sinds 5 jaar zit ik met drie andere huis-artsopleiders in een super- en intervi-siegroep. Ik kan het iedereen aanraden! Behalve gezellig is het erg leerzaam.

We begonnen als supervisiegroep, na 2 jaar gingen we door als intervisiegroep. Toen we als intervisiegroep teveel afgle-den naar ‘dat heb ik ook’ en we elkaar te vaak goedbedoelde adviezen gaven, heb-ben we weer een supervisor gezocht voor een jaar. Beide vormen bevallen goed. De afwisseling houdt ons scherp.

We komen ongeveer 5x per jaar bijeen, beurtelings bij een van ons (thuis of in de praktijk). We besteden 2 uur per keer. Fijn is dat we elkaar inmiddels erg goed kennen, allen heel verschillend zijn en werkomgevingen hebben die ver van el-kaar vandaan zijn waardoor het makkelijk is om vrijuit te spreken. Intervisie is leren van je eigen ervaringen door gestructureerd bevraagd te worden door de anderen, te reflecteren, te analy-seren, te abstraheren en te zoeken naar een nieuwe aanpak. Zo leren we spelenderwijs onszelf te verbeteren. We spraken met elkaar een periode af van maximaal 2 jaar, inmiddels zijn het er ruim 5. Dat zegt genoeg.

Sabine Vuister

Supervisie en intervisie aan hao's = quality time

Foto's novemberdagen


32

In drie volle dagen werden wisselende onderwerpen gepresenteerd, plenair en in kleine groepen, van palliatieve zorg tot triage en van verrichtingen tot samenwerking 1e en 2e lijn. Steeds voorbereid door een of meerdere BES-dokters en dokters uit Neder-land. Engels als voertaal, want niet alle dokters zijn het Nederlands machtig en ons Spaans of Papia-ments is echt onvoldoende.

Nascholing – BESt dokters

Maarten van Bergeijk

Begin november werd ik er bij herhaling door pa-tiënten op aangesproken dat ik er zo goed uitzag. Leuke vakantie gehad? ‘Niets is minder waar’, luidde steevast mijn antwoord. Ik heb gewerkt, een nascholing gegeven. Weliswaar op Bonaire, maar toch. Ik legde uit dat Bonaire sinds 10-10-10 een Nederlandse gemeente is en dat daar sindsdien ook onverkort de Nederlandse wetten gelden. De huis-artsen op de BES-eilanden (Bonaire, St. Eustacius en Saba) dienen aan de Nederlandse regels te voldoen. Na een rapport van de Inspectie bleek dat het niveau van de gezondheidszorg op de eilanden, gemeten naar het Nederlandse model, tekort schoot. Vanaf 2016 begint daarom een scholingsplan dat vier jaar zal duren. De afgelopen nascholing was hiervan het “startschot”.

Huisarts op een BES-eiland zijn: er zijn veel overeen-komsten met onze situatie, maar ook veel verschil-len. Ook op Bonaire is de zorgverzekeraar niet altijd even coöperatief en als wij al klagen over regelgeving mogen de collega’s op de eilanden dat helemaal! Avond- en weekenddiensten worden vanuit een huis-artsenpost gedaan, maar wel tot 24:00 uur, daarna gaan patiënten naar de spoedeisende hulp van het ziekenhuis (aan de overkant van de straat). Palliatie-ve sedatie wordt zeker toegepast, maar een subcu-tane pomp is zelden beschikbaar en dus wordt een iv-infuus gegeven. De wet staat euthanasie en abor-tus toe, maar toepassing ervan ligt heel erg gevoelig door culturele en vooral ook religieuze opvattingen. En wat het dan nog ingewikkelder maakt is dat wat op Bonaire is toegestaan op de buureilanden Aruba en Curaçao verboden en absoluut onbespreekbaar is.

Huisartsen lokaal willen zeker leren, maar zit-ten er niet op te wachten vanuit Nederland de les geleerd te krijgen (wat tot nu toe misschien wel te veel gebeurd is). De BES-eilanden zijn een deel van het koninkrijk, maar om de Nederlandse wetten en regels er zo maar van toepassing te laten zijn en te verwachten dat het dan wel goed komt is een illusie. Daarvoor zijn de verschillen te groot, historisch, cultureel, religieus, economisch en qua opleidings-niveau. En dan vergeet ik vast ook nog wat. Kortom, een heel boeiende nascholing gehad en hard ge-werkt!

En als de patiënt na het consult opstaat en mijn spreekkamer uitloopt zeg ik ook nog even dat we een aantal dagen vrij hadden, met een autootje het eiland over zijn gegaan, fantastisch hebben gesnor-keld en gedoken, de zoutpannen hebben gezien en heerlijke verse vis hebben gegeten.


33

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4Landelijke selectie en plaatsing van nieuwe aios

Sylvia Vlak

Alweer meerdere jaren geleden ontstond de wens voor een landelijke plaatsing van aios met als doel een betere spreiding van aios en later huisartsen. Dat vroeg om meer uniformiteit bij de selectie. Daar-uit zijn de landelijke selectie- en plaatsingsprocedu-res voortgekomen. De aios die in september 2015 zijn gestart zijn de eersten die deze nieuwe proce-dure volledig hebben doorlopen. Vanaf dit moment is het niet meer mogelijk tijdens de opleiding naar een ander instituut te verhuizen.

Hoe was het ook alweer?Voorheen solliciteerden de basisartsen, via een landelijk systeem, direct bij het instituut van hun keuze. Als ze door de procedure kwamen werden ze ook bij dat instituut geplaatst. Kort door de bocht: in de Randstad ontstond een reservelijst, daarbuiten een tekort.

Wat is er nu anders?De basisartsen geven bij hun sollicitatie bij Huisarts-opleiding Nederland aan bij welke instituten ze hun opleiding zouden willen volgen. Ze mogen voorkeur aangeven voor minimaal één en maximaal elf loca-ties. Naast de acht instituten zijn dat de dependan-ces Zwolle, Eindhoven en Twente. Het spreekt voor zich dat hoe meer locaties er aangevinkt worden hoe groter de kans op plaatsing is. Maar daarover later meer.

SelectieprocedureDe sollicitatiebrieven worden random verdeeld over de instituten. Bij twijfel of afwijzing wordt de brief nog door een tweede instituut bekeken. Zo nodig hakt de Commissie Uitvoering Selectie de knoop door.Voor de verplichte LHK-toets en interviews worden de sollicitanten zo veel mogelijk ingedeeld bij een instituut van hun voorkeur. De interviewers zijn getrainde assessoren (aios, hao’s en staf) die zich houden aan landelijke richtlijnen.Sollicitanten die door de briefselectie komen en niet tot de allerlaagste (2.5%) van de LHK-scores beho-ren, krijgen twee competentiegerichte STARR-inter-views. Wie geschikt bevonden wordt mag deelnemen aan de plaatsingsronde.

PlaatsingsprocedureGeschikt bevonden sollicitanten worden random in een lijst gezet. De eerste op de lijst wordt geplaatst bij de eerste voorkeur, de tweede bij zijn eerste voorkeur, enz. Als een instituut vol zit gaat de eerst-

volgende op de lijst naar zijn tweede voorkeur. Dit alles via een computerprogramma onder het toe-ziend oog van een notaris.Op dit moment gaat dus meetellen hoeveel voorkeu-ren er zijn aangevinkt. Als iemand bijvoorbeeld twee voorkeuren heeft aangegeven en niet bovenaan de lijst staat, is de kans aanwezig dat die twee locaties al vol zijn op het moment dat hij aan de beurt is. Hij mag voor het eerstvolgende startmoment nog een keer meedoen en krijgt dan opnieuw de kans zoveel voorkeurslocaties aan te vinken als hij wil. Het ge-beurt dus nooit dat een aios de opleiding volgt bij een instituut waar hij niet bewust voor heeft geko-zen. Niemand wordt gedwongen.Een voorwaarde van de plaatsingsprocedure is wel dat de sollicitant maximaal twee keer kan meedoen. Anders kiezen ze alsnog voor een of twee locaties en is het probleem van reservelijsten terug. Een toege-wezen opleidingsplek kan niet teruggegeven of met iemand anders geruild worden.

ConclusieDe nieuwe procedures dragen bij aan een betere spreiding van aios, en daarmee in de toekomst huis-artsen, over het land.De procedures worden permanent geëvalueerd. Nieuwe ontwikkelingen op selectiegebied worden hierin meegenomen.

Meer informatie?Op de website uitdepraktijk.huisartsopleiding.nl staat voor geïnteresseerden de complete informatie in de vorm van antwoorden op veelgestelde vragen. Ook alle belangrijke documenten zijn daar te vinden.


34

Intuïtie in het medisch denken en doen

Susanna van de Waerdtaios

'Wij moeten niet vergeten dat wij kritische weten-schappers zijn' geeft een hao tijdens mijn onderzoek aan. Intuïtie lijkt het imago te hebben niet binnen het EBM-tijdperk te passen. Toch wordt er al geruime tijd - door verscheidene disciplines - veel onderzoek naar gedaan en in het bijzonder in het medisch den-ken en doen.

Al in 1989 werd in het proefschrift 'Het denken van de neuroloog' aannemelijk gemaakt dat intuïtieve processen een grote rol spelen in het denkproces van de ervaren arts. Er kwam naar voren dat erva-ren artsen razendsnel en vaak moeiteloos in staat blijken een (ingewikkeld) ziektebeeld te herkennen o.b.v. minimale gegevens en dat zij directe toegang hebben tot relevante kennis in het geheugen om dit beeld verder te diagnosticeren en behandelen: patroonherkenning of 'klinische blik'. Dit fenomeen is een efficiënte denkmethode die berust op intu-itieve toepassing van opgebouwde ervarings- en contextkennis. Het wees ook uit dat ervaren artsen hebben geleerd op hun gevoel te vertrouwen: als een mogelijke oplossing een gevoelsmatige voorkeur heeft, vertrouwen zij erop dat die oplossing klopt zonder dat zij het op dat moment volledig kunnen beargumenteren (Snoek, 1989).Nobelprijswinnaar Kahneman heeft samen met onderzoekspsycholoog Klein de term ‘skilled in-tuition’ in het leven geroepen (Kahneman en Klein, 2009). Het blijkt dat de betrouwbaarheid en functi-onaliteit van intuïtie afhangt van de wijze waarop, en het domein waarbinnen, deze zich ontwikkeld heeft. Feedback, en diens conditionerende werking, speelt een kritieke rol in de ontwikkeling van intuïtie (Hogarth 2003). Intuïtie kan bovendien betrouwbare kennis opleveren als zij fungeert in een 'high validity environment'; een domein waar de relatie tussen bepaalde 'cues' (signalen) en een bepaalde uitkomst stabiel is. De (huisarts)geneeskunde is zo'n domein waar artsen na jarenlange ervaring kunnen beschik-ken over 'skilled intuition'.

Maar wat is intuïtie nou precies?Er zijn vele pogingen ondernomen om het in woorden te vatten, ook door mij. De definitie die ik hanteer: Intuïtie staat voor zowel de intuïtieve processen, waarbij domeinspecifieke informatie pre-attentief en snel op basis van holistische associ-aties wordt opgehaald, als ook voor de uitkomsten van deze processen in de vorm van - vaak affectief geladen - gedachten (hypothesen, ideeën, keuzes), gevoelens en gedragingen.

Niet gevreesd, ik leg het uit. Allereerst staat intuïtie dus zowel voor het proces als voor de uitkomst. Hierbij is het proces slechts benaderbaar en vaak niet of nauwelijks te verwoorden. Dit houdt verband met het feit dat intuïtieve processen zich buiten de attentie van het werkgeheugen, pre-attentief, afspe-len. Deze processen zijn dus ook niet gebonden aan de beperkte (cognitieve) capaciteit van het werkge-heugen. Dit verklaart tevens de overige karakteris-tieken van de intuïtieve processen; snelle verwerking en de capaciteit om signalen in onderlinge samen-hang waar te nemen in de vorm van een patroon of structuur (holistische associaties). De uitkomsten kunnen zich manifesteren in de vorm van gedachten, gevoelens en gedragingen. Met betrekking tot klinisch denken en doen, dus domeinspecifiek, zijn in de literatuur intuïtieve elementen te onderscheiden. De patroonherken-ning staat voor het onmiddellijk 'herkennen' van een diagnose. Dit kan op basis van zicht, aan de hand van het verhaal of gecombineerd geschieden. Ook het genereren van de eerste hypothesen, een creatief proces, berust op de werking van intuïtie. Deze eer-ste hypothesen - die spontaan opkomen - kunnen, indien het diagnostisch redeneren betreft, werk-hypothesen zijn. Maar ook gedachten ten aanzien van keuzes, indien het de klinische besluitvorming betreft. Het proces van delibereren dat volgt is een taak van het werkgeheugen en kost cognitieve capa-citeit. Gezien intuïtieve processen geen cognitieve capaciteit kosten, kan interactie met het delibereren plaatsvinden. De uitkomst van een intuïtief proces kan zodoende voor de persoon in kwestie plots in het werkgeheugen opkomen: een intuïtieve ingeving of inzicht. Deze uitkomst (gedachte) kan in de vorm van een diagnose of idee (oplossing) zijn. Dit ge-beurt vaak als er cognitieve capaciteit vrijkomt, als je even niet geconcentreerd nadenkt. Tot slot worden ook de 'gutfeelings' (de buikgevoelens) onderschei-den, waarvan het pluis/niet-pluisgevoel het meest typerend is. Het als juist (of onjuist) aanvoelen van een uitkomst, zoals een hypothese, idee (oplossing) of keuze, valt ook in deze categorie te scharen. De uitkomst van het intuïtieve proces manifesteert zich dan buiten de attentie van het werkgeheugen.

Intuïtieve elementen:- Buikgevoelens/'Gutfeelings': Het 'als juist' (of onjuist) aanvoelen van een uitkomst, Pluis/niet-pluis-gevoel (PNP)- Genereren eerste hypothesen: Eerste werkhypothe-sen (diagnostisch redeneren), Eerste gedachten ten aanzien van keuzes (klinische besluitvorming)- Patroonherkenning- Inzichten/Ingevingen

Mijn onderzoekIn mijn onderzoek ben ik benieuwd op welke wijze hao’s aandacht hebben voor en/of geven aan de in-tuïtieve elementen van het klinisch denken en doen van aios. Hierbij ga ik ook na welke visies en ervarin-gen hao’s zelf hebben m.b.t. deze intuïtieve elemen-ten (intuïtie). Ik wil weten welke intuïtieve elementen in het klinisch denken en doen van aios - impliciet of expliciet - aandacht krijgen. Tot slot onderzoek


35

ik welke factoren van invloed zijn op deze aandacht van de hao’s.Het onderzoek is gefaseerd en stapsgewijs verlopen. Ik plaatste mijn onderzoeksvraag in een theoretisch kader met een ordeningskader bestaande uit de compartimenten structuur, context, proces en uit-komst. Binnen elk compartiment beschrijf ik relevan-te aandachtspunten die mogelijk van invloed konden zijn op mijn onderzoeksvraag. Hierna observeerde en analyseerde ik leergesprekken tussen hao’s en aios, gevolgd door analyse van vraaggesprekken met ervaringsdeskundigen (hao’s).

KernbevindingenImpliciete aandacht: De aandacht van de hao’s is hoofdzakelijk impliciet van aard; de intuïtieve elementen komen aan bod zonder dat zij zo worden benoemd (en/of erkend). Uit de analyses blijkt dat de aanleiding hiervoor relatief vaak de onzekerheid en/of twijfel van de aios over de klinische besluitvor-ming is. De consultbesprekingen draaien überhaupt relatief vaak om het gevoerde (of te voeren) beleid en niet zozeer om het diagnostisch redeneren. Het aan bod komen van de intuïtieve elementen hangt onder meer af van de opleidstijl (techniek) die de hao’s hanteren: de gevoelsverheldering, reflectie en aanzetten tot introspectie en retrospectieve analyse (metacognitie) en exploratie van twijfel en onze-kerheid. Ook is aandacht voor signalen (factoren), die het denkproces of keuzes beïnvloedt hebben, van belang te zijn. De autonomie van de aios en het aanpassen van de hao aan de hulpvraag van de aios spelen hierin ook een rol. Het ontbreken van aandacht voor de intuïtieve elementen werd gezien bij een focus op de arts-patient communicatie, de veronderstelling dat de aios actief feedback zoekt en wanneer de hao de aios stimuleert tot vormen van eigen overwegingen met betrekking tot onzekerhe-den en twijfel (geen exploratie). Eén hao heeft een leergesprek expliciet gewijd aan het pluis/niet-pluisgevoel. Als argument noemt zij de focus van de aios op cijfers en wetenschap.

Intermenselijke intuïtie: De intermenselijke intuïtie is een 'nieuw' intuïtief element dat tijdens de analy-ses aan het licht is gekomen. Deze vorm van intuïtie heeft betrekking op het intermenselijke domein (contact). Voorbeelden zijn, naast sympathie en anti-pathie, inschattingen over iemands bekwaamheid. Bij de intermenselijke intuïtie valt voornamelijk op dat hao’s een voorbeeldfunctie lijken te hebben. Ook de thema's vertrouwen op gevoel en intuïtie als valkuil komen - naast het thema zelfinzicht (aandachts-punt theoretisch kader) - uit de analyse naar voren. Tevens wordt het belang van de (context)signalen in het consult impliciet en expliciet benadrukt.

Voorbeeldfunctie hao’s: De hao’s hebben een voorbeeldfunctie en lijken daarmee onder meer een impliciete leidraad - gepercipieerde norm door de aios - te scheppen (verborgen curriculum). Hiermee doel ik op de wijze waarop de hao’s zelf met het klinisch denken en doen omgaan, het belang dat zij hechten aan de intuïtieve elementen, en de wijze waarop de ze aandacht besteden aan - de aspecten

van - het klinisch denken en doen tijdens de consul-tbesprekingen. Deze thema's uit de analyses hebben hier betrekking op: delen van eigen gevoelens of ervaringen, vertrouwen op gevoel, aandacht geven aan signalen (contextinformatie in consult), belang van verifiëren (niet blind op intuïtie varen) en intuïtie als leidraad en/of instrumentarium. Ook in het om-gaan met onzekerheid lijken de hao’s een voorbeeld-functie te hebben. T.a.v. het genereren van eerste hypothesen - en de patroonherkenning - heeft de hao ook een expliciete voorbeeldfunctie. De hao vult ontbrekende contextkennis aan en verleent inzicht in het eigen denkproces (aandachtspunt theoretisch kader).

Omgaan met doorverwijsgedrag aios: Het meren-deel van de hao’s laat de aios vrij om eigen keuzes te maken (mits zij analyseren, reflecteren, terugkop-peling zoeken en het liefst ook terugkoppelen aan de hao). De aanpak van de hao’s t.a.v. het doorver-wijsgedrag van de aios varieert van 'toestemming' om te verwijzen o.b.v. een - niet onderbouwd - ge-voel tot alle verwijzingen (in het bijzonder de eerste-jaars) via de hao. Thema's die hierin meespelen zijn het verbreden van het referentiekader, vertrouwen op gevoel en autonomie aios.

Ontbreken van contextkennis: Bij aios blijkt vaak sprake te zijn van ontbrekende contextkennis en in mindere mate ontbrekende patroonherkenning, hetgeen van invloed is op PNP. Er wordt door de hao relatief veel aandacht besteed aan het aanvullen van ontbrekende contextkennis, ook t.a.v. patroon-herkenning. Ook hier speelt, naast aandacht voor signalen en de autonomie van de aios, het verbreden van het referentiekader een rol. Bovendien lijken derdejaars opvallend minder aandacht voor context-informatie te hebben dan verwacht.

Onzekerheid en 'ziekenhuis-denken' aios: Een opvallend terugkerend thema is de zoek van de aios naar diagnostische zekerheid. Uit observaties komt naar voren dat aios deze (schijn)zekerheid onder meer lijken te vinden in de NHG-standaarden, waar-bij soms foutieve pluisgevoelens ontstaan. De hao’s zijn in de veronderstelling dat deze zoek naar zeker-heid onder meer verband houdt met het 'zieken-huis’-denken van de aios. Daaronder wordt verstaan: afwijkende differentiaal diagnoses (niet huisartsge-neeskundig), het willen uitsluiten van diagnoses - in het bijzonder ernstige diagnoses - en een overdaad aan diagnostiek. Een grote drijfveer - door alle hao’s genoemd - zou de angst voor ernstige ziektes zijn.

Intuïtie als valkuil: Intuïtie wordt aangedragen als instrumentarium. Het belang van verifiëren wordt benadrukt en het blind varen op intuïtie als valkuil wordt bestempeld. Ervaring wordt aangedragen als valkuil bij de patroonherkenning, PNP en intermen-selijke intuïtie.

Lees verder op bladzijde 37 -->


Daarnaast is er de uil, die nooit hoog vliegt en pas in de schemering actief wordt. Ze kan doordringen tot de verborgen nacht- en schaduwzijde van het leven, staat in contact met de droom, het mysterie, het onbewuste. Dat weten is resultaat van vele uren meditatie en heeft een diepere dimensie, het put uit de duistere en misschien troebele kant van het leven, is daardoor meer bezonnen. Dit symboliseert het levensverhaal, het narratieve. Samen verschaffen zij de huisarts en opleider wijs-heid.

Natuurlijk zijn we niet voor de vogels naar Aruba gekomen, maar om de Arubaanse huisartsopleiding en de opleiders weer een handje te helpen. De situatie daar heeft zonnige en een minder zon-nige kanten.

36

UitzwaaienUitzwaaienDag en Nacht op Aruba

Jan de Heer

Hijgend komen we aan bij de kapel Alta Vista in het noorden van Aruba: we hebben ons gehaast om de zonsondergang te kunnen meemaken. Het is voor veel Arubanen een plek om tot rust en bezinning te komen. Het is een adembenemende, tijdloze, mystieke ervaring die avond: de volledig ondergaande zon en tegelijkertijd de opstijgende volle maan.

Ik dacht aan het prachtige werk van natuurfilosoof Ton Lemaire: Op vleugels van de Ziel. Dat is een cul-tuurgeschiedenis aan de hand van de betekenis van vogels in verschillende landen.

De twee vogels die voor de huisartsgeneeskunde als metafoor kunnen dienen zijn de arend en de uil. De arend is een dagroofvogel terwijl de uil een nachtroofvogel is. Hun ogen behoren tot de beste van het dierenrijk.De arend is verbonden met de dag, het zonlicht, de hemel en de bergen en heeft om die reden een band met de goden. Het is een typisch mannelijke vogel die verbonden is met heerschappij en verovering. De uil is juist een meer vrouwelijke vogel, gelieerd aan de maan, de avond en de nacht, aan de aarde en de onderwereld en ook de dood, de dood als fase in de cyclus van het leven.Arend en uil vertegenwoordigen twee vormen van zien en twee wijzen van weten.De arend, die hoog in de lucht rondcirkelt en daar-door een panoramisch overzicht heeft, symboliseert het heldere, transparante, eenduidige en rationele weten van de volle dag, een weten dat zich leent tot beheersing en macht. Dit is de wetenschap, evidence based medicine.

De actieve Arubaanse opleiders en groepsdocenten


Enkele losse punten die uit de analyse naar voren komen; de klik tussen hao en aios en de wens vanuit de hao voor meer onderwijs over intuïtie en intuïtieve elementen.

Implicaties van mijn onderzoekIntuïtie speelt onmiskenbaar een rol in het klinisch denken en doen. Het merendeel van de aandacht die aan de intuïtieve elementen geschonken wordt is echter impliciet van aard. Bovendien dragen de hao’s een voorbeeldfunctie uit met daarmee onder meer een impliciete leidraad voor de aios: een ver-borgen curriculum. Het zou daarom verstandig zijn om hao’s van meer regulier onderwijs over intuïtie en de intuïtieve elementen te voorzien. Dit geldt natuurlijk ook voor de aios.Ook raad ik aan dat er reeds in de basisopleiding aandacht komt voor intuïtie en de intuïtieve elemen-ten. Er bestaat nl. een discrepantie tussen theorie en praktijk van klinisch denken en doen. D.m.v. bijv. gerichte observatieopdrachten van consultvoering door ervaren artsen (experts) kunnen geneeskunde-studenten geattendeerd worden op - en onderwe-zen over - het aandeel van de intuïtieve elementen hierin.

Hogarth, R. M. (2003). Educating intuition: A chal-lenge for the 21st century. Barcelona: ElsOpuscles del CREI, number 13.

Kahneman, D, Klein, G. Conditions for intuitive expertise: A failure to disagree. Am Psychol. 2009;64:515-26.

Snoek, JW. Het denken van de neuroloog. [proef-schrift]. Groningen: 1989. Promotor: DJA de Groot.

Stolper, CF. Gut Feelings in General Practice. [proef-schrift]. Maastricht: Universiteit van Maastricht; 2010. Promotors: Dinant, GJ, Royen, P (Universiteit van Antwerpen)

Stolper, CF, Van de Wiel, M, Hendriks, RH., et al. How do gut feelings feature in tutorial dialogues on diagnostic reasoning in GP traineeship? Adv Health SciEduc Theory Pract 2014;20(2):499-513.

Woolley, A, Kostopoulou, O. Clinical intuition in family medicine: More than first impressions. Ann FamMed 2013;11:60–66.

37

Vervolg van blz. 35

Er is altijd dat hartverwarmende enthousiasme van de opleiders in het verwerven van didactische kennis en het oefenen van opleidersvaardigheden uit de ons bekende leergangen. Deze keer was er (weer) aandacht voor de leergesprekken, wetenschappelijke vorming, praktijkmanagement, het omdenken van problemen en de opleidersevaluatie.Een van de opleiders heeft om niet alleen prettige re-denen de overstap gemaakt van Aruba naar Curaçao, eentje neemt even een time-out voor bezinning, een nieuwe opleider wordt ingewerkt. De gedragswetenschapper is met pensioen en de twee groepsdocenten kijken uit naar opvolging. Het zijn bewogen tijden.

De actieve Arubaanse opleiders en groepsdocenten

Ondertussen zijn al zes jonge huisartsen op Aruba aan het werk, die zij hebben opgeleid. Er was deze keer voor het eerst een diner met alle opleiders en alumni! Daar kunnen wij nog wat van leren.

In januari startten vier nieuwe aios met de opleiding en twee beginnen aan het tweede jaar. Voor april 2016 wordt een programma gemaakt dat aansluit bij de leerbehoeften en past in het voort-gangstraject van de opleiders.

Een duistere kant is de toekomst van de huisarts-opleiding na 2018, omdat de Arubaanse overheid en zorgverzekeraar geen planning hebben voor de langere termijn. Zij schatten in dat er in 2018 voldoende huisartsen op Aruba zullen zijn. Geen re-kening wordt er gehouden met het mogelijke vertrek van oudere huisartsen na 2018 en de toenemende behoefte van de Arubaanse huisartsen om minder dan een volle week als huisarts te werken.

Wij wensen deze kleine opleiding de hulp van de arend en de uil toe.

Foto's novemberdagen

Nieuw in 2016: scholing voor POH-GGZ

De POH-ers zijn zeer tevreden over de scholing die wordt aangeboden

door de HOVUmc. Scholing voor de POH-GGZ was er echter nog niet.

Daar komt nu verandering in!

In 2016 wordt er voor het eerst scholing aangeboden aan deze speci-

fieke doelgroep. Deze middag wordt georganiseerd op donderdag 29

september.

Landelijke hao-teamdag

In de even jaren organiseren de hao-coördinatoren van alle acht instituten een landelijke hao-teamdag. Deze keer op 28 januari bij Schola Medica in Utrecht. De eer was aan Stijn de Vries uit Maastricht en onze eigen Angelika en Samantha om voor een boeiend programma en een goede organisatie te zorgen.Doel van deze dag is dat alle medewerkers die in den lande bezig zijn met de kwaliteit en de scholing van de huisartsopleiders, elkaar leren kennen om elkaar makkelijker te kunnen benaderen, materiaal te delen en good practices uit te wisselen. Voor de herkenbaarheid was elk team in een eigen kleur gekleed. Er was een kennisquiz gebaseerd op het boek ‘Huisarts en opleiden’, zeven workshops (waarvan twee aangeboden door ons), een markt en een kennismaking met stations uit de befaamde STARtclass. Onze marktkraam had een rijk assortiment. Er lagen prachtige onderwijsprogramma’s van alle 6 basiscursus-sen van oriëntatiecursus t/m leergang 4, het aanbod voor ervaren opleiders van de afgelopen jaren, onze ALVU, natuurlijk de proVU en het boekje van Angelique. Het materiaal vond gretig aftrek.55 mensen deden mee, zowel wetenschappelijk als niet-wetenschappelijk personeel. De dag werd met een gemiddelde van 8 geëvalueerd. Men vond de dag de tijdsinvestering waard (13 ++, 15 +).


Prikbord

41

Uitnodiging voor Interstavendag – 6 oktober 2016

Op de tweejaarlijkse interstavendag komen docenten, staf en onder-steuners van de acht huisartsopleidingen bij elkaar voor ontmoeting en uitwisseling. Elke editie wordt door een van de instituten georganiseerd. Deze keer is de beurt aan onze collega's van Huisartsopleiding Rotterdam. Het thema is Maatschappelijk Handelen en de dag is gepland op donder-dag 6 oktober.

Naast de hierbovengenoemde medewerkers is er van elk instituut plek voor tien huisartsopleiders. Zou jij graag aanwezig willen zijn? Meld je dan aan bij Samantha Paijens ([email protected]). Plaatsing geschiedt op volgorde van binnenkomst. Twijfel dus niet te lang!

Nieuw in 2016: scholing voor POH-GGZ

De POH-ers zijn zeer tevreden over de scholing die wordt aangeboden

door de HOVUmc. Scholing voor de POH-GGZ was er echter nog niet.

Daar komt nu verandering in!

In 2016 wordt er voor het eerst scholing aangeboden aan deze speci-

fieke doelgroep. Deze middag wordt georganiseerd op donderdag 29

september.

Wij zijn er voor jullie!

Voor alle opleiders zijn wij, de hao-mentoren, beschikbaar voor gerichte scho-

ling en collegiale ondersteuning op het gebied van jouw professionalisering

als opleider. We onderscheiden drie functies: consultatie, begeleiding en

voortgangsgesprekken.

Meer weten? Kijk eens op de website:

http://www.hovumc.nl/hao/opleiding-opleiders/hao-mentoren/

Meerdaagse 2017

De data van de meerdaagse in 2017 zijn bekend. Noteer ze alvast in je agenda!

13 t/m 15 juni7 t/m 9 november

Paralleldagen

Om onduidelijkheid te voor-

komen: de paralleldagen

duren officieel van 9.30 tot

16.00 uur.


We begonnen de eerste dag met het uitwisselen van ervaringen met de nieuwe aios. Deze opleiders heb-ben vanaf september hun eerste aios in de praktijk. En dat is voor sommigen best even wennen. Ande-ren benadrukken vooral hoe fijn het is dat er een extra dokter is en hoe leuk om een nieuwe collega de kneepjes van het vak te leren. Toch komen alle opleiders wel voor vragen te staan. De uitwisseling in de groep met ‘lotgenoten’ is dan ook heel waar-devol en geeft veel herkenning en opluchting: oh, dat heb jij dus ook!

Vanuit de huisartsopleiding van VUmc willen we natuurlijk graag deze nieuwe opleiders een goede basis meegeven. We bespreken dan ook de belang-rijkste instrumenten die je als opleider hebt om je aios wegwijs te maken: consultatie en dagrappor-tage.

Een handig hulpmiddel is de videoregistratie: samen met je aios een opgenomen consult bekijken en sa-men puzzelen: wat ging er goed, wat kan er beter? Het is leerzaam voor de aios en het geeft jou als

42

Leergang 1 – De Duizendpoot (novembergroep)

Mariël Jacobs

Nieuwe docent in oude tradities

Als nieuwe gedragswetenschappelijk docent in het eerste en derde jaar was ik razend nieuwsgierig naar die veelgeroemde ‘Doorn-dagen’. Wat leren de oplei-ders daar? Hoe gaat dat allemaal? En hoe is de sfeer? Blij was ik dus te horen dat ik aan mocht schuiven bij leergang 1 waar kersverse opleiders worden begeleid door de ervaren opleider Berend Jansen en docent Jolijn de Graaff. Daar zat ik dan tussen al-lemaal dokters als enige psycholoog…

opleider veel informatie over de sterktes en zwak-tes van je aios op dat moment. Op de eerste dag in Doorn bekijkt de groep video’s van eigen consulten om te ervaren hoe dat is. Ik merk dat het voor de opleiders best ongemakkelijk kan zijn zichzelf terug te zien. Maar ook wel heel leerzaam.

We oefenen met de MAAS-Globaal als instrument om op gestructureerde wijze feedback te geven aan de aios op een videoconsult.

Ook het samen dienst doen op de huisartsenpost en spoedzorg komen aan bod. Hoe betrek je de aios hierbij en hoe leert die het meeste van jou? De rol van de opleider als beoordelaar staat de tweede dag op de agenda. We bekijken de ComBel en praten over de spanning die zit op de dubbelrol als begelei-der én beoordelaar. Deze spanning herken ik maar al te goed als docent!

We bespreken praktische aanpassingen in de orga-nisatie om letterlijk en figuurlijk plek voor de aios te maken. Wat is daarvoor nodig? Wat is de rol van de andere collega’s in je praktijk? We sluiten de tweede dag in Doorn af met eigen individuele ontwikkelings-plannen, die ook de aios moeten maken. Dan weten wij ook hoe dat in zijn werk gaat!

Dit waren al met al twee mooie dagen voor mij waarin ik geïnspireerd raakte door het enthousiasme van de nieuwe opleiders en ook veel herkenning bij hen had als nieuwe docent. De hele omgeving werkte positief mee: het hotel en de werkruimtes waren pri-ma, het eten heerlijk en de djembé-sessie ’s avonds geweldig! Voor herhaling vatbaar wat mij betreft!


43

Novembermodule 2015

Douwe de Vries

‘Talloos zijn de paden waarlangs wij dwalend grafwaarts gaan’. Impressie van de opleiders meerdaagse van no-vember 2015 in Doorn over levenseinde, pallia-tieve zorg en euthanasie. Vragen rond het levenseinde, doodgaan dus, en hoe je daar als huisarts in betrokken bent. Is het een on-derwerp waar je de aios actief in betrekt en hoe doe je dat dan? Een groep van vooral wat rijpere heren en enige iets jongere dames, allen ervaren opleiders, bespreken dit gedurende twee dagen.

Ik heb er moeite mee dat het onderwerp levenseinde teruggebracht en verengd wordt tot euthanasie. Dat is niet alleen onder artsen zo, maar ook steeds meer bij patiënten, die bij het levenseinde of de oudere leeftijd al gauw het trefwoord euthanasie intikken. In de praktijk praten we daar dan veel over en doen het in feite vrij weinig. Bij 5000 keer uitgevoerde eutha-nasie op een totaal van 150.000 overlijdensgeval-len per jaar gaat het om een kleine minderheid van kunstmatig en geforceerd sterven. En ook in deze groep ervaren hao’s blijkt dat we het niet vaak doen; gemiddeld eens in de twee jaar! Dus ervaar ik de inzet van het gesprek over het levenseinde als vals, er staat iets onder een foute noemer op de agenda. Vooral als het gaat het over de ‘verklaring’: een soort verzekeringspolis voor een vlot en pijnloos levenseinde. En niet meer over de dood die men tegemoet gaat. We bespreken in groepjes de video van het leergesprek dat we heb-ben gehad met onze aios. De kunst is om niet met je eigen ervaring het gesprek te overheersen, maar te onderzoeken hoe de jonge collega in het leven staat, of die nagedacht heeft over sterfelijkheid en levenseinde en wat de persoonlijke ervaringen zijn met de dood, zowel in de familie als tijdens de prille medische carrière. We oefenen met ervaren trainingsactrices, die de rol van de aios en van patiënten op zich nemen. Bij dat ‘sparren’ doe je vaardigheid op om gesprekken beter te voeren. Je leert alternatieven in gedrag en bewoor-dingen.

Twee deskundige consulenten over euthanasie en de daarbij te volgen regels en procedures. De ene con-sulent is lid van de KNMG-klachtencommissie over SCENartsen en de andere van een toetsingscommis-sie. Ze hebben dus ruime ervaring met de ingewik-kelde en heikele casuïstiek. Een levendige en soms zelfs verhitte discussie ontstaat. Het is een onder-werp dat huisartsen en ook ervaren opleiders soms

hevig emotioneert. Bij de discussie over dementie en psychiatrische stoornissen als grond voor een eutha-nasieverzoek klinken zuchten als ‘dan ben ik weg’ en ‘dan hou ik ermee op’. Voor ons dus duidelijk een brug te ver. Tijd om nog eens te herlezen: Andreas Burnier en Chris Rutenfrans ‘Mag de dokter doden?’ uit 1986 en het pamflet van WillemJan Otten e.a. over dit onderwerp. Net als bij abortus is er toch dui-delijk sprake van een afglijdende moraal in de loop van de tijd na aanname van een wettelijke regeling. De gronden die in de wet genoemd worden voor het straffeloos kunnen toepassen van euthanasie door de behandelend arts worden opgerekt tot een recht op euthanasie.

Het is opmerkelijk dat je dit onderwerp vooral en vrijwel uitsluitend met collega’s goed kunt bespre-ken om van je hart geen moordkuil te maken, en dat je met ontwikkelde leeftijdgenoten al gauw in een discussie vol pijnlijke misverstanden terecht komt. De dokter als instrument voor het handhaven van autonomie en uitoefenen van zelfbeschikking. Euthanasie is geen ‘gewoon’ of routinematig hande-len. Dat is duidelijk. Dokters offeren vrije avonden en weekenden voor op en ze liggen er wakker van. Ze zien het als utdrukking van vergaande empathie met een ondraaglijk lijdende patiënt. Nu dreigen patiënten met een ruime en liberale interpretatie van de wet recht op het zelf geregisseerde levenseinde op te eisen, waarbij de dokter zich dienstbaar dient op te stellen en zijn ‘plicht niet mag verzaken’. Niet als een soms noodzakelijk en onvermijdelijk sluit-stuk van intensieve palliatieve zorg maar als een manier om dat natuurlijke traject van je leven over te slaan. Een onderwerp dat een zekere weerzin oproept en toch twee dagen een gezellig en vruchtbaar samen-zijn oplevert.

Er zijn van die films waarvan je vindt dat iedere col-lega die moet zien of boeken die ze moeten lezen. ‘Amour’ van de Oostenrijkse regisseur Haneke en ‘Mar Adentro’ van Alejandro Amenabar zijn twee films die bij dit onderwerp horen – er komt geen dokter aan te pas! En ‘Being mortal’ (‘Sterfelijk zijn’) van Atul Gawande is zo’n boek; het onderwerp eu-thanasie komt er nauwelijks in voor! ‘Hoe denken artsen over hun eigen levenseinde?’. Een paar dagen na de cursus krijg ik per mail de KNMG-enquête over dit onderwerp en mag ik me nog eens bezinnen op mijn eigen gedachten over de toe-komst. Zou ik ‘het onderste uit de kan willen’ als ik een uitgezaaide darmkanker blijk te hebben of zou ik mijn huisarts vragen om hulp en actieve bijstand als mijn brein gaat haperen? Heel eerlijk gezegd ervaar ik de vaak nogal eisend gestelde vragen van patiënten op dit gebied vaak als grensoverschrijdend en intimiderend. Ik zou die zelf nooit aan een col-lega - mijn huisarts - durven stellen. Maar misschien is dat het (elitaire) standpunt van iemand die zelf arts is en dus waarschijnlijk vrijere toegang heeft tot middelen voor een euthanasie of zich wat beter voor kan stellen wat het levenseinde en doodgaan zoal aan alternatieven te bieden heeft, om het maar eens wat badinerend te zeggen.


44

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4Insider – SOLK overzee...

Wouter van Kempen

Begin november vorig jaar mocht ik een congres or-ganiseren op Bonaire. Het was primair bedoeld voor de huisartsen van de BES-eilanden. Omdat Bonaire, Sint Eustatius en Saba nu een ‘bijzondere gemeente’ van Nederland zijn, geldt hier ook de Nederlandse weten regelgeving. Dat betekent dat de huisartsen die daar werken ook een nascholingsverplichting hebben.

Ik was gevraagd vanwege mijn jarenlange ervaring met het organiseren van congressen voor huisartsen in Suriname. Ik heb hetzelfde, beproefde, model toegepast waarbij Nederlandse huisartsopleiders in contact werden gebracht met huisartsen van deze Antilliaanse eilanden. Het werkte ook deze keer uitstekend. Er gingen 23 opleiders mee, 11 van VUmc en 12 van AMC. Samen met de BES-artsen werden in totaal 11 workshops en 6 plenaire sessies voorbereid. Het was daardoor een echte coproductie! Het was hartverwar-mend om te zien met hoeveel inzet en enthousiasme iedereen zijn of haar bijdrage leverde! (Lees ook de impressie van Maarten van Bergeijk met foto’s van Eddy Rijk op blz. .. – red.)

Ik was zelf betrokken bij de werkgroep SOLK. De theorie werd uitvoerig besproken en we oefenden

met elkaar in rollenspellen. Allemaal prima en inte-ressant, maar toen kwam de discussie! Is het ook uitvoerbaar? In Nederland is het ook niet zo eenvou-dig om consequente regels toe te passen bij onze SOLK-patiënten. Dikwijls wordt zo’n patiënt toch weer verwezen door een waarnemer of een aios die niet op de hoogte was van het beleid. Of patiënten melden zich op de spoedpost en komen langs die weg toch weer in het medisch circuit.

Uit de discussie met de BES-artsen bleek het over-zee nog een stuk ingewikkelder te liggen. Een arts van Saba vertelde dat het opleidingsniveau van de bevolking over het algemeen erg laag is. Het kost daardoor vaak moeite om iets goed uit te leggen. Er wordt weinig gelezen. Er is veel angst voor dodelijke ziektes. Nog niet zo lang geleden gingen mensen dood aan malaria of cholera! De mensen willen snel verwezen worden. Deze arts zegt letterlijk: “Op Saba is de klant koning”. Zo zou je een MRI-scan niet kun-nen weigeren… Daar komt nog bij dat voor veel specialisten en voor geavanceerd onderzoek de patiënt het eiland moet verlaten. Er wordt dan verwezen naar bijvoorbeeld Sint Maarten of Colombia. Hier kan sprake zijn van secundaire ziektewinst. Niet zelden wordt een dok-tersbezoek gecombineerd met boodschappen doen. Het ticket wordt wel betaald door de zorgverzeke-raar.

Ook erg lastig is het feit dat er talloze specialisten werken op Sint Maarten en in Colombia, waar de huisartsen op bijvoorbeeld Saba geen persoonlijke band mee hebben. Afspraken maken over SOLK-patiënten is een utopie. Het is de gewoonte om ‘al-les’ te onderzoeken bij een patiënt. Dat is ook goed voor de portemonnees van het ziekenhuis en de specialist. Zo bekeken, kan het nog wel even duren voordat onze collega’s van de BES-eilanden de SOLK-standaard zullen omarmen.

Hieronder kun je zien bij welke leergang je op dit moment hoort. Mocht je van mening zijn dat dit niet klopt, dan vragen wij je vriendelijk zo spoedig mogelijk contact op te nemen met Samantha Paijens ([email protected]).

Leergang 1Anne Mieke AchterhuisMinke BartstraRiekske BerendsenBiem BiemondSuzanne BleijendaalEric BooijMarianne DekeukeleireEvelien EnsinkAnke Petra JellemaLisa JonkersRené KantSophia KraaijAndré van LoenenJacques de MillianoMonique PetraMartin van der PlasAnneloes RichtersPaul van RijnBerend SombekkeCorine TorenbeekFenna TripLeon VerestMartijn VerlaanMartin VoerknechtRené de VriesChristian WickeMart WielandWillem van ZantenOnno Zeylstra

Leergang 2Mirjam AlderdenJonas BaderPeer BuijsMarieke GoossensCarla de Graaf Jeannette GrevenRobert HermanussenValerie HuiskesGerard KoekkoekCindy NettenSandra RabenbergCees in 't VeldBernadet Westrek

Leergang 3Kees BastiaanseEwald BeisselMarieke BonDilek Boyraz-IkizMaayke van CleefPaul CouvreurTon DavidsIetje van DongenAndré van EsTilly GrootPeter GrootenhuisMarco den HaanPascale HendriksArlette HomanThomas Kelling


45

In welke leergang zit je?

Hieronder kun je zien bij welke leergang je op dit moment hoort. Mocht je van mening zijn dat dit niet klopt, dan vragen wij je vriendelijk zo spoedig mogelijk contact op te nemen met Samantha Paijens ([email protected]).

Leergang 1Anne Mieke AchterhuisMinke BartstraRiekske BerendsenBiem BiemondSuzanne BleijendaalEric BooijMarianne DekeukeleireEvelien EnsinkAnke Petra JellemaLisa JonkersRené KantSophia KraaijAndré van LoenenJacques de MillianoMonique PetraMartin van der PlasAnneloes RichtersPaul van RijnBerend SombekkeCorine TorenbeekFenna TripLeon VerestMartijn VerlaanMartin VoerknechtRené de VriesChristian WickeMart WielandWillem van ZantenOnno Zeylstra

Leergang 2Mirjam AlderdenJonas BaderPeer BuijsMarieke GoossensCarla de Graaf Jeannette GrevenRobert HermanussenValerie HuiskesGerard KoekkoekCindy NettenSandra RabenbergCees in 't VeldBernadet Westrek

Leergang 3Kees BastiaanseEwald BeisselMarieke BonDilek Boyraz-IkizMaayke van CleefPaul CouvreurTon DavidsIetje van DongenAndré van EsTilly GrootPeter GrootenhuisMarco den HaanPascale HendriksArlette HomanThomas Kelling

Mark KosterErik LubbersKoos NoordeloosAlexandra ParlevlietMonique van PeltRamon SchagenAlberte SchipperMartine Schneider-SpekMartin SimmelinkMartijn SmitsPatricia SwartEsther VersteeghKaren VisserVincent van VlietCaroline WaasdorpRoelof WellingDagmar v Wijngaarden

Leergang 4Fatma BassuoniHans van BeekMartijn BlankErwin CosterPauline DaalmeijerLeo van EedenTon van EerdenElvira van GemerdenInez te HennepeEmmelien ten HoorBetty KolenbergTamara Kruse-ObbensCarine KuiperDirk van LiebergenBeate LiebsterIngeborg van LingenMaartje MateijsenJan MehrtensHenk QuaakRemco RietveldBetty TrumErik VeenhofBas VerheulEline Wielaard-SimonsElbrig Wijbenga

Leergang 5Jurgen AndreaKarin ArnoldIngrid AvereschArianne BaakJeroen BaarsFriederike BakkerNora BartelsmanDaniël BartenFerry BastiaansJohan BerendseJeroen BerentzenRené van den BergMaarten van BergeijkWilko BerghoefMascha BeversCorneliek Bisschop

Elly BlokEric BlomLinda Blom-ZandbergenJoan BoekeHenk BoelhouwerCarine den BoerWilfred de BoerIlona Bolhuis-ClaasenGerard BongersGé BontenbalFloor BoonMarlies BoonRina Boot-ten DammeMartin BothPieter BotsJeroen BrendekeGerard de BruijnGertjan de BruijnHans BurggraaffMirella BuurmanLia CapteinSara ConingsbyPeter CoppesRob CorstenErik CourantRoos DaanAnnemiek DekkerMichiel van DoornBarbera van DuijnHarriet EekhofHelena van EijkerenIngrid ElferingRenée ElsasAnton van EmpelElbert van den EndeMoniek van den EndeHerman van EnterRob FoppenSer van GaalenPeter GeenenJolijn de GraaffFrank GreevenPim GrootenboersPaul GrootesIne de HaasKarol HabrykaMaarten HammingTom HardingWillem HarmsenHenny de HartogErnst HeenemanEmile van der HeijdenRene den HeijerUlbo HeikensMirte HemkerHeleen HendriksHarry Frans HesselinkKarin van HeusdenFolkert HoekstraGonda van der HorstPaul HoubenFrank ten Hove

Geerteke IJffMikel IsraëlArjen de JagerBerend JansenHenk JoostenBarth KappeyneWouter van KempenCoen KerbertWim van KernebeekMartine KindersSjors KonijnHenk KorfkerHarry KortBernard KralMartijne KruseMarkus KruyswijkNico KuijsThom LaarhovenMarian de LangeMonique LappenschaarRobert LeentjensPeter LesterhuisHanneke LesterhuisBarbara van MaanenKees MakChris MareesPeter MarinusBrenda van der MeerCarina MeereboerAnouk MeijerQuirine MeijerBart MeijmanMartin MensinkTessa van MieropTjof MovigHalbo MulderJos MuldersSander MullerAnnemarie MunsterRamon NaardenAnneke NijmanRon NofAnnemarie NoorKees OdijkRenee OelderikMargreeth OijevaarRick OtjesHans PaddingFrank PietersFrederieke PijbesTessa PosthumaKatinka PrinceBernard PrinsLili van RhijnEddy RijkBas de RooijGert RoosAbram RutgersMartine SamsomJan SchellekensYvonne SchilthuisRob Schure

Wim SchuurmanWilko SeeltJaap SmaalJaap van SoestTeun SpiesKaatje SprijPeter Paul StrikwerdaWillem StronckStephen TerborgMaaike ThoolenJudith Tjin-A-TonBarbara ToppersSietse van TurennoutPeter UmbgroveWillem VaarkampMirna VeenemaWillem Veerman Jr.Karin VerschoorAryan VisserGerrit-Jan van VlietSuzan van VlietMarina VlugterGodert v Voorst VaderWillem VosDouwe de VriesSabine VuisterAnton van de VusseSylvia de WaalFrank WeeninkWouter van WeersIngrid van WestingLaura van WiechenDolores WijsAddie WillemsJacqueline de WitWendy WolfeDennis WolthuisTheo ZijpStella ZonneveldDanielle van Zuylen


46

Agenda 2016/2017

Maatjesmiddag 2016In 2016 zijn er maatjesmiddagen gepland op woens-dag 23 maart, 1 juni en 14 september.

Praktijkassistentendagen 20161e jaar start maart: dinsdag 19 april en donderdag 21 april3e jaar start december: donderdag 30 juni3e jaar start maart: donderdag 8 september

POH-middagen 2016In 2016 is er een scholingsmiddag voor praktijkon-dersteuners op woensdag 20 april en woensdag 5 oktober.

LHK-toets april 2016 voor opleidersDe Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets die in april 2016 wordt afgenomen bij aios is de hele maand mei beschikbaar voor hao's. De uitslag krijg je direct na afname op je scherm te zien.Je kunt de toets onderbreken en op een later mo-ment ermee verder gaan, mits de toets op één dag gemaakt wordt. De inloggegevens ontvang je per e-mail van Huis-artsopleiding Nederland.

Oriëntatiecursus 2016Vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze cursus voor belangstellende huisartsen die huisartsopleider willen worden: op 30 en 31 mei 2016 en 29 en 30 augustus van 15.00 tot 15.00 uur in Conferentie-centrum Zonheuvel in Doorn, inclusief overnachting. Meer informatie bij Sylvia Vlak ([email protected]).

Startersdagen 2016 en 2017Voor beginnende opleiders na hun eerste koppeling: 6 juli en 31 augustus 2016 (start september) en 11 januari en 15 februari 2017 (start maart) van 9.30 tot 16.30 uur op het instituut.

NIEUW: scholing voor POH-GGZOp donderdag 29 september 2016 is er voor het eerst een scholingsmiddag voor POH-GGZ.

NHG-Congres 2016Het NHG-congres is dit jaar op vrijdag 18 novem-ber in Leeuwarden. Het onderwerp is alledaagse en zeldzame aandoeningen.

Meerdaagse 2017De meerdaagse cursussen zijn in 2017 op 13-15 juni en 7-9 november.

Uitzwaaien

De volgende opleiders zijn gestopt. Wij danken hen voor hun inzet en hun bijdrage aan de opleiding!

Geert de Bont Jacques Groen Wim de Lege Rinel van Beest Jan de Heer

Hugo Rol Hans Hirschfeld Ruth Veenvliet Gert Bucher Jack LugtmeijerJoost Laceulle

De meest recente versie van de agenda staat altijd op onze website.

huisartsopleiding bulletin voor de huisartsopleiders ...Kijken naar binnen lukt prima: in alle...

Documents

Transcript of huisartsopleiding bulletin voor de huisartsopleiders ...Kijken naar binnen lukt prima: in alle...